Skip to main content

Full text of "Collegii Salmanticensis Fr. Discalceatorum B. Mariae de Monte Carmeli ... Cursus theologicus Summam Theologicam angelici doctoris D. Thomae complectens"

See other formats 


ajfc:  ^NfV     3M 


>*J  *      ^**' 


^r«%:-f*$? 


*V 


:^T7 


~ 

W 


«*r  '■' 


■    *i  ■*  »  ■' 


••  j- 


*fe£ 


„     * 


% 


3^  - 


I 


K 


1 


»V 


^k;. 


.     "V 


40 


> 


* 


G  O  L  L  E  G  I  I 


SALMANTICENSIS 


CARMELITARUM 


DISCA  LCEATOR  l  M 


CURSUS     THEOLOGICUS 


KNICII.     —    KX     fYPIS    MA1 


C  O  L  L  E  G  1   I 

SALMANTICENSIS 

F  R  .    DISCALCEATORUM 

B.     MARIJE    DE     MONTE     CARMELl 

Parenti  suo  Elise  consecrati , 

CURSUS    THEOLOGICUS 

Summam  Theologicam  Angelici  Doctoris  D.   Thomae  complectens. 

TOMUS   DECIMUS 

TRACTATUS  XIV    ~   DE  GRATIA  (pars  altera) 

TRACTATUS   XV  —   DE  J  USTIFI  C  ATIONE   1MPII 

TRACTATUS  XVI   —  DE   MERITO 

ILLUSTRISS.    ac    REVERENDISS.    IN    CHRISTO    PATRl    I).    D.. 

Cabolo    Amabili    de    la    TOUR  -  d  AUVERGNE  -  LAURAGUAIS 


UCHIEPISCOI'0     HITURICENS! 


I)   I  C  A  T  U  S 


F.    D    1     I     I     O        N    O    V     A   ,        C    U     R     K     K    C    T    A 


l. 


i.ir.KARLt:    <  ATHOLIC  /K 


PARISIIS 

K        REM   PALMg 

i 


BRUXELLIS 

\  pu  d     f .    A  L  BA  B  E  L 

I        fl.M 


7HE  INSl 


31 

I0g9 


INDEX  TRACTATUUM 


QUJESTIOXUM,  DISPUTATIONUM         ET  DUBIORUM 

QU.E  IX  HOC  TOMO  DECIMO  CURSUS  THEOL.  SALMANT.  CONTINENTUR. 


TRACTATUS  XIV. 

DE    GRATIA. 

Disputatio   VII. 

De  gratia  efficaci.  1 

Dub.  I.  An  gratia  sit,  et  dicatur  efficax 

solum  ab  effectu.  1 

§  1.  Statuitur  vera,  et  communis  sen- 

tentia.  2 

§   2.    Ostenditur  opinionem  Molinae  esse 

contra  D.  Augustinum.  3 

§  3.  Expenditur  ratic  fundamentaliscon- 

tra  Molinam.  7 

§  4.  Refellitur  Molinac  opinio  ab  incon- 

venientibus  quae  illam  consequuntur.       1 1 

§  5.  Proponuntur,eteliduntur  argumenta 

contraria.  15 

D  ib.  2.  An  gratia  sit,  et  dicatur  efficax, 

quia  congruit  dispositioni  subjecti.  20 

§  1.  Praefertur  pars  negativa,  et  authori- 

tate  fulcitur.  22 

'..  Ratio  fundamentalis  contra  Vasquez 

:iditur. 

3.    1'lura  inconvenientia  <■:<.  Vasquii 

opinione  inferuntur.  £9 

§  1.  Convelluntar  motiva  contrariaa  opi- 

niorj  33 

D  ib.  '.'>.  An  gratia  itur  effi( 

o  tempore,  in  qao  per  scientiam 
liam  pr  l  habitara  effectum. 

tj   l.   Negativa    ententia   praBfertar,   ei 
primoarg  ,r. 

§  ■'  equitur  imp  re  ponsio- 

i  ato  pr  i  cedenti  adhibitae.        1 1 
§  3.  Aliud  f.i  itum  contra  efl 

atia  me- 

dia.  48 

§  J.  fmpugnatar  am|  itiai 

a  icientia  media  dependen  •  I 

Soi/no/i/.  (  <i<  .  theolog,  tom,  \. 


§  5.  Roboratur  amplius  praacedens  argu- 

mentum.  58 

§  6.  Expenditur  aliud  motivum  contra 

gratiam  efficacem  ex  directione  per  scien- 

tiam  mediam.  65 

§  7.  Exploditur  gratiae  efficacia  depen- 
dens  a  scientia  media.  71 

§  8.  Refertur  sententia  contraria,  ejusque 
motivis  occurritur.  78 

Dub.  4.  Utrum  gratia  efficax  habeat  effi- 
caciam  ex  se,  et  ab  intrinseco.  86 

§  1.  Vera  sententia  proponitur,  et  autho- 
ritate  firmatur.  86 

§  2.  Ostenditur  specialiter  D.  Thomam 
aperte  docere  nostram  assertionem.         93 

§  3.  Expenditur  prima  ratio  pro  gratia 

ex  se  efficaci.  98 

:.  1'roponitur  secundum  fundamentum 

vera?  sententiac.  102 

§  5.  Proponitur  tertia  ratio  in  favorem 
gratisc  ex  se  efiicacis.  107 

§  0.  Expenditur  quartum  argumentum 
pro  gratia  ex  se  efiicaci.  1 13 

§  7.  Proponitur  quinta  ratio  pro  gratia 
ex  se  efficaci.  120 

§  H.  Kcfcrtur  opinio  contrarii  127 

g  9.  Diluitur  primum  Adversariorum 
fandamentum  desumptum  ex  sacra  Scrip- 
tura.  137 

g  10.  Evertitur  fundamentum  ex  Con- 
ciliis  Tridentino,  ei  Senonensi  desump- 

tuin.  111 

i<    ll.   Occurritur  tertio  motivo,   quod 

\dversarii  ei  convenientia  nostrad  senten- 

ti.c  ciiui  Calvino,  el  Jan  lenio  formant.    151 

g  12.  Diluitur  quartum   Adversariorum 

fundamentum  i  i      .  Patrum  tee-timoniia 

amptum.  \q\ 

13,  Diruitar  fundamerrtam  quintum 

adver  aeopinionisa  rationedesamptum.  17-1 

l" 


i 


II 


INDEX  QUiESTIONUM,   ETC. 


§  14.  Proponitur,  et  dissolvitur  sextum 
motivum  adversao  opinionis.  179 

§  15.   Diluitur  septimum  ejusdem  opi- 
nionis  argumentum. 

§  iG.  Dissolvuntur  octavum,  et  nonum 
Juniorum  motivum.  192 

§   17.  Proponitur,  et  diluitur  decimum 
argumentum  Adversariorum.  196 

§  18.  Reliqaa  ejusdem  opinionia,  et  eo- 
rum  responsiones  remissi.  201 

Dub.  5.  Inquo  consistat  auxilium  ex  se 
eflicax,  et  qualiter  moveat.  203 

§  1.  Statuitur  prima  conclusio,  et  ab  ob- 
jectionibus  vindicatur.  204 

§  2.  Proponitur  secunda  conclusio  pro 
dubii  resolutione. 

§  3.  Alia  conclusio  explicans  modam>qno 
auxilium  ellicax  movet.  213 

§  4.  Kxpenditur  aliud  motivum  pro  pi 
cedenti  assertione.  ~ls 

§  5.  Koboratur  ainplius  eadem  conclu- 
sio. 

§0.  Kefertursententia  cuntraria,  ejusque 
motivis  occurritur. 

Dub.  o.  Qualiter  expediri  debeant  da- 
biola  quaodam  circa  auxilium  physice  mo- 
vens  ? 

Dub.  7.  An  Bi  Deaa  ageret  necess.n 
luntas  creata  ageret  libere?  -J  1 1 

§  1.  Negativa  sententia  prefertur.      244 

§2.  Conaectaria  pracedentia  doetrin 
quao  illam  magis  coniirmunt. 

§3.  Refertar  opinio  contraria,  et  primo 
ejus  motivo  occurritur.  251 

£  i.  Diluitur  aliad  argamentam  advei 
opinionis. 

§5.  I  Itimo  argumentosatisfit. 

(^T.ESTIO    CXIl. 

De  causa  gratia?. 

Art.  1.  Utrum  solus  Deus  sit  causa  gra- 

tiae. 

Art.  2.  rtrum  requiratar  aliqaa  ; 
ratio,  et  dispositio  ad  gratiam  ex  purte  ti"- 
mihis. 

Art.  'A.  rtrum  necessario  detar  grati  i 
prsparanti  ad  gratiam,  vel  faeienti  q 
est  in  se. 

Art.  1.  Utram  gratia  Bit  major  io  ono, 

quam  in  alio. 

Disputatio   \  III. 

De  causis  gratiaB.  265 

Dub.  1.  An  aliqua   creatura   possit  t 
causa  efliciens  principalis  gratix. 


§  1.  Defenditur  communis,  et  vera  sen- 
tia. 

g  2.  Motivaadversac  opinionis  convellun- 
tur. 

Dub.  2.  Utrum  gratia  fiat  per  creatio- 
nem. 

>i  1.   Kesolutio  diflicultatis  ex  sententia 
D.  Thomx. 

$  2.   Keferuntur  sententiae  contraria 
earum  motivis  occurritur. 

Art.  5.  t  trum  homo  possit  scire  se  ha- 
bere  gratiam  ? 

h  IX 

I»-'  certil  idine  gratia?.  283 

Dub.  1 .  Itrum  homo  possit  certo  cognos- 

cere  se  esse  in  gratia  ?  284 

\  1.  1'rxlibantur  aliqua  pro  dul. 
lotione. 

.'.  Stataitor  vera,  et  catholica  senten 
tia. 

3.  Argun  Uras  asser- 

rnntor. 

\m. 

De  effectiboa  gi  in  decem  erl 

divi 

Art.  1.  rtrumjustificatioimpii  sit  remis- 

itorom. 
Art.  2.  I  trum  ad  remiai 

[uiraturgr 
infusio. 

TRACTATl  B  XV. 


DB  JUSTIFICATIOHB  IMPIl. 

Prxloquium. 


Determinoo  eno  justificat.  'u  de 

Dub.  1.  In  quo  tia  peccati 

morttli  dia,  \ 

ouo  justi  nia.  I 

iitur  D.   . 

eentenl 

runtur  aententia  contr 
:n  motfr  is  occorritar. 

Dub.  2.    1'trum   in  justificatione   impii 
vere  auferuntar  ; 

g  1,  .r  veritaa  catholka. 

rum   fuD 
luntur. 


INDEX  QtLESTIONUM,  ETC. 


iii 


Disputatio  II. 

De  termino  ad  quem  justificationis,  sive 
de  forma  justificante.  318 

Dub.  1.  Utrum  in  justificatione  impii 
infundatur  gratia  sanctificans,  per  quam  et 
remittatur  peccatum,  et  homo  sanctificetur 
independenter  ab  alio  favore  extrinseco? 

319 

§  1.  Statuitur  prima  conclusio  primae 
difficultati  respondens.  319 

§  2.  Resolutio  secundae  difficultatis.    322 

§  3.  Posterior  dubii  difficultas  decidi- 
tur.  324 

§  4.  Referuntur  sententiae  contrariae,  et 
convelluntur  earum  motiva.  327 

Dub.  2.  Utrum  aliqua  hominis  operatio 
sit,  vel  possit  esse  forma  justificans.       333 

§  1 .  Prima  conclusio  explicans,  quid  de 
facto  contingat.  333 

§  2.  Secunda  conclusio  explicans  quid 
conveniat  naturis  rerum.  338 

§  3.  Ultima  conclusio  resolvens  dubium 
per  respectum  ad  potentiam  Dei  absolu- 
tam.  340- 

§  4.  Refertur  sententia  contraria,  et  ejus 
motiva  eliduntur.  343 

Dub.  3.  Utrum  peccatum  mortale  ac- 
tuale,  et  gratia  habitualis  simul  de  facto  in 
aliquo  instanti  coexistant?  350 

§  1.  Proponitur  communis  sententia.  et 
authoritate  firmatur.  351 

mmunitur  eadem  assertio  duobus 
aliis  motivis. 

'.  Convelluntur  motiva  opinionis  ad- 

'B. 

Dub.  1.  Ttrum  peccatum  mortale,  et  gra- 
tia  valeant  de  potentia   absoluta  simul  in 
■m  sabjecto  coe\ 

I .  Eligitur  p  tpendi- 

tur  primum  fundamentum  illius. 

aditar  aliad  argamentam  in 

;.  Badem  veritas  alia   rati  ilci- 

tur. 

idem  conelasio  daa- 
bus  aliis  rationib 
§  5.  Refertar  opinio  contr  lilaan- 

rjai  rnot; 

rum  peecatam  hominis  ele  vati 

iralem  possit  divinitai 

le  matatione  intrin  'ca- 

§    1.    I'r  rrnittuntur    aliqn  ■■rvalio- 

395 


§  2.  Refertur  negativa  D.  Thomaesenten- 
tia,  et  unico  fundamento  munitur.         397 

§  3.  Confutantur  duaG  responsiones  No- 
minalium,  et  quorundam  Juniorum.      400 

§  4.  Praecluditur  alia  Suarii  evasio.    405 

§  5.  Refellitur  altera  Curielis  solutio.408 

§  6.  Consectarium  praecedentis  doctrinae 
eam  applicans  remissioni  peccati  origina- 
lis.  411 

§  7.  Refertur  opinio  contraria,  etoccur- 
ritur  argumentis  illius.  414 

Dub.  6.  Utrum  peccatum  mortale  homi- 
nis  elevati  ad  finem  supernaturalem  possit 
de  potentia  Dei  absoluta  auferri  absque  in- 
fusione  gratiae  sanctificantis.  424 

§  1.  Separantur  certa  ab  incertis.      424 

§  2.  Statuitur  prima  conclusio.  427 

§  3.  Objectiones  contra  praecedentem 
doctrinam,  et  earum  enodatio.  431 

§  4.  Secunda  conclusio  directe  dubium 
resolvens  ,  authoritate  D.  Thomae  fulci- 
tur.  436 

§  5  Expenditur  ratio  fundamentalis  nos- 
trae  assertionis.  440 

§  6.  Praecluditur  quaedam  evasio.       444 

§  7.  Major  confirmatio  nostrae  ratio- 
nis.  449 

§  8.  Roboratur  ulterius  fundamentum 
nostrae  assertionis.  453 

§  9.  Refertur  opinio  secundae  assertioni 
contraria,  et  aliqua  illius  motiva  convel- 
luntur.  159 

§  10.  Satisfit  aliis  duobus  praedictae  opi- 
nionis  motivis.  465 

g  11.  Reliqua  ejusdem  sententiae  argu- 
menta  convelluntur.  472 

Dub.  7.  rtrum  nd  remissionem  peccati 
mortalis  commissi  ab  liomine  in  statu  pu- 
rorum,  requireretur  mutalio  intrinseca,  et 
qaalis  deberet  esse  ?  476 

g  l.  Statuitor  necessitas  mutationis  in- 
trinsecs.  176 

§  2.    Asseritur  necessitas  immutationis 
rnataralis.  179 

g  .'».    Variae   evasiones    Adversariorum 
lantar.  481 

g  1.  Eloboratar  amplius  ^eritas  nostr.i' 
rtioni  ,  186 

§  5,  i  l t«rior  confirmatio  verae  senten- 

19] 

'.  Ultima  conclusio  pro  perfecta  dubii 

reaolutione.  195 

g  7,  Referuntar  opiniones-contrariaB,  ef 
diluuntar  motivi  adver  la  secundamcon- 
ionem.  198 

roll  iri.t  pr  i'  -  lc.*ntis  doctri 


BQ 
0>S5Z 


IV 


INDEX  QUvESTIONUM,  ETC. 


Appendix. 

Dub.  8.  An,  et  qualis  mutatio  intrinseca 
requiratur  ad  remissionem  peccatorum  ve- 
nialium  ?  51 1 

§  1.  Observanda  pro  dubii  decisione.  51 1 

§  2.  Statuuntur  tres  conclusiones  ante 
assertionem  praocipuam.  51  1 

§  3.  Principalis  dubii  difiicultas  discuti- 
tur. 

§  4.  Referuntur  opiniones  prioribus  as- 
sertionibus  contraria»,  et  earum  motivia 
occurritur. 

§  .").  Occurritur  argumentis  ultim.n  opi- 
nionis  modo  dicendi  supra  insinuato  con- 
trariae. 

Art.  3.  Utrum  ad  justificationem  impii 
requiratur  motus  libori  arbitrii. 

Art.  1.  rtriun  ad  justificationem  impii 
requiratur  motua  fidei. 

Art.  5.  Utrum  ad  justificationem  impii 
roquiratur  motus  liberi  arbitrii  in  pecca- 
tum. 

Art.  6.  Utrum  remissio  peccatorum 
debeat  numerari  inter  ea,  quae  i  rjtur 

ad  justificationem  impii. 

Art.  7.  Utrum  justificatio  impii  fiat  in 
instanti,  v  el  successive. 

Art.  8.  Utrum  gratiae  infusio  -it  prima 
ordine  naturae  inti  r  i  t  quae  re  [uiruntur  a  1 
justificationem  impii. 

Disputatio  III. 

De  dispositionibus  ad  justificationem.  I 

Dub,  1.  I  tnim  impius,  ut  justificetur, 
debeal  disponi  per  aliquos  actus,  et  quinam 
sint? 

§  1.  Prima  conclusio  priorem  dubii  par- 
tem  resolvens. 

§  -2.  Alia  conclusio  alteri  dubii  parti  n 
pondens. 

§  3.   Recen&entur    praecipui    volunl 
actus,  qui  ad  justificationem  concurrunt,  el 
praeparant,  5  1 1 

§  t.  Dubia  incidentia  deciduntur. 

t{  5.  Referuntur  haereticorum  sententiae, 
et  eorum  motiva  convelluntur. 

Dub.  2.  Utrum  impius  adultusp 
potentia  absoluta  justificari  abique  aliqua 
disp  isitione  actuali  ? 

§  I.  Praefertur  aifirmativa  sententia. 

§  II.  Satisfil  argumentis  opinionia  ad- 
\  ersas. 

Dub.  3.  Utrum  secundum  doctrinam  D. 
rl  bom.  actus  contritionis,  vel  charitatis.quo 


impius  disponitur  ad  gratiamjustificantem, 

procedant  ab  eadem  gratia  tanquam  a  prin- 
cipio  effectn    - 

1.    Prsemittuntur   aliquae  observal 
nis. 

2.  rra^fertur  pars  afiirmati-. 
$  .'3.  I  borior  confirmatio  noetrsa 
nis. 
§  4.   Occurritur  motivis  in  contrarium. 

Dub.  4.  Ttrui  ite  loquendo)  actus 

qui  sunt  ultimae  rli-po-itionos  ad  justifica- 

iem,  agratia  sanctificante  effective  | 
cedant? 

!.  Eligitur  pars  afilrmativa.  »t  primo 
fundamento  munitur.  "77 

■ 
tia. 

!iis  mot 
clu.sio. 

g    l.   1  nio  contran  i 

intur  al 

i  argu- 

Dub.    5.    I  trum    act  i  I 

im  imp 
disp 

. 

: 

:r  ampli 

nvelluntur  .  contraria  opi- 

ni<  ■ 

lentia  doetru 

in  quo  • 

arrunt. 

Art.  9.  Utrum  ju 
\imun: 

Art.   1".  i  trum  justificati  ait  mi- 

i  :   ili 

De  quiddit 
nia  impii. 
Dub.  1.1  trom  justificatioimpiisiti 
itio. 

entem  I 
l 

l  .  llarium  pr i 

notatu  dignum. 

.  Refertur  sententi  sertioni 

contraria. 
Dub.  2.  Utrum  justificatio  impii  fiat  in 
:iti.  an  in  tomi- 


INDEX  QtLESTIONUM,  ETC. 


§  I.  Vera  sententia  duabus  assertionibus 
explicatur.  639 

§  2.  Convelluntur  argumenta  contra  pri- 
mam  conclusionem.  643 

Dub.  3.  Utrum  justificatio  impii  sit  maxi- 
mum  opus  Dei.  649 

§  l.Dubium  deciditur  aliquibus  asser- 
tionibus.  649 

§  2.  Corollaria  praecedentis  doctri- 
nae.  653 

Dub.  4.  Utrum  justificatio  impii  sit  opus 
miraculosum.  657 

§  1.  Observanda  pro  dubii  decisione.  657 

§  2.  Resolvitur  difficultas  juxta  mentem 
D.  Thomae.  660 

TRACTATUS  XVI. 


DE  MERITO. 


Praeloquium. 


666 


QL\ESTI0    CXIV. 


De  merito,  quod  est  effectus  gratiae  coo- 
perantis,  in  decem  articulos  divisa.       667 

Art.  1.  Utrum  homo  possit  aliquid  me- 
reri  a  Deo.  667 

Disputatio  1. 

De  natura   meriti,   et  conditionibus  ad 

meritum  requisitis.  668 

Dub.    1.   Utrum  ad  meritum  requiratur 

operatio  positiva.  668 

I.  Decisio  dubii  juxta  doctrinam  Divi 

Thon  069 

-'.  Opposita  sententia  cum  suis  funda- 

mentis,  et illorum  solutiones.  670 

Dub.  2.   I  trum  ad  meritum  necessaria 

sitlibert  672 

§1.  Commnnis  sententia duabus  asser- 

tionibaa  explicatnr.  672 

>ntia  opposita,  argumenta  pro 

il!a,  et  eornm  enodatioi  675 

Dub. '.',.  f  trum  actns cadens sub  praecep- 

po  d  b  elicitus,  auf  semiplene 

deliberatas,  po  meritorina.       679 

Tribus  a    ertionibas  fit  sati 

propositis  q  679 

Dnb.  i.  '  tram  ad  meritnm  reqniratar 

ia?,  et  in  quo  i  te  oou  i 

tenditar  nece    iU      I  itus  vise  ad 

im  de  lege  ordinaria  i  et  qnaliter  de 

I  >luTa  po   ii  -•   '■■  meritnm  extra 


§  2.  Assignatur  spatium,  et  terminus 
nostrae  viao.  684 

§  3.  Proponitur  opposita  sententia,  et 
ejus  argumenta  diluuntur.  685 

Dub.  5.  Utrum  Sanctissimus  P.  N.  Elias, 
et  Enoch  sint  in  statu  merendi,  et  de  facto 
mereantur?  687 

§  1 .  Dubii  resolutio.  687 

§  2.  Opinio  negans,  unicum  pro  ea  fun- 
damentum,  et  ejus  solutio.  689 

Dub.  6.  Utrum  ad  meritum  requiratur 
acceptatio,  et  promissio  sub  conditione  ope- 
ris  exercendi,  quae  pactum  dicitur.         692 

§  1.  Verior  opinio,  693 

§  2.  Diluuntur  argumenta  sententiae  op- 
positae.  694 

Dub.  7.  Traditur,  et  explicatur  meriti 
definitio.  696 

§  1.  Communis  meriti  defmitio.         696 

§  2.  Difficilis  objectio  contra  dicta,  et  so- 
lutio  illius.  698 

Art.  5.  Utrum  aliquis  sine  gratia  possit 
mereri  vitam  aeternam?  700 

Art.  3.  Utrum  homo  in  gratia  constitutus 
possit    mereri   vitam    aeternam    ex  con- 

700 


digno. 


Disputatio  II. 


De  divisione  meriti  in  congruum,  et 
condignum.  701 

Dub.  1.  Utrum  meritum  dividatur  adae- 
quate  in  congruum.et  condignum?  Ubi  etiam 
ratio  utriusque  meriti  explicatur.  701 

§  1 .  Exponitur  quid  sit  meritum  de  con- 
digno,  et  quid  sit  meritum  do  congruo.  701 

§  2.  Quod  hacc  meriti  divisio  sit  adae- 
quata.  702 

g  3.  Quod  praedicta  divisio  non  sit  ge- 
neris  in  species  ,  sed  analogi  in  analo- 
gata.  703 

Disputatio  III. 

De  necessilato,  et  sufficientia  gratiae  in 
ordiiK.1  ad  merilum  vit.c  aiternao.  706 

Dab.  l.  I  tram  homo  absqae  gralia  pos- 
sit  mereri  vitam  aeternam  de  condigno.  706 

|  1.  Qnid  tenendum  <l<!  lege  ordina- 
ria?  700 

§  2.  0  tenditur  necessitaa  gratiae  ad  me- 
ritum  \  ii.i'  aBternaa.  707 

§  '.'>.  Opposita  opinio  cum  suis  argu- 
menti  i.  708 

Dub.  -.  Qtrum  homo  in  gratia  constitu- 
tus  mereatur  de  condigno  vilam  SBter- 
ii.iin.  711 


VI 


INDEX  QILESTIONUM,  ETC. 


§  1.  Communis,  et  vera  sententia  pro- 
batur  authoritatibus  sacrac  Scripturae,  et 
ratione  D.  Thomae  fulcitur.  71 1 

§  2.  Objectiones  adversus  rationem  hanc, 
et  earum  solutio.  712 

§  3.  Keferuntur  varii  modi  dicendi  pro 
opposita  sententia,  et  ejus  argumenta  di- 
luuitur.  715 

Art.  4.  Utrum  gratia  sit  principium  me- 
riti  principalius  per  charitatem  quam  per 
ahas  virtutes.  710 

Disputatio  IV. 

De  actibus  vitae  aeternac  meritoriis,  et  de 
influxu  charitatis  in  illos.  717 

Dub.  1.  Utrum  actus  aliarum  virtutum, 
ut  sint  meritorii  beatitudinis,  debeant  ini- 
perari  a  charitate,  et  in  finem  ejus  re- 
ferri?  717 

§  1.  Sententia  Angelici  Doctoris  de: 
ditur.  718 

§  2.  Duplex  objectio  adversus  doctrinam 
D.  Thomae,  et  utriusque  enodatio. 

§3.  Alia  objectio  proponitur,  et  dilui- 
tur.  724 

§  4.  Adversariorum  opinio,  argumenta 
pro  illa,  et  eorum  enodatioi 

Dub.  2.  Utrum  actibus  imperatil  B  eha- 
ritate  correspondeat  distinctam  meritam 
ab  eo,  quod  correspondet  ipaifl  actibus  cha- 
ritatis? 

§  1.  Juxta  mentem  Angelici  Poctoris 
dubium  deciditur. 

§  2.  Quid  obstetcontra  nostram  sentcti- 
tiam,  etquomodo  solvendum?  7:'.  1 

Dub.3.  Utrum  actus  nostri  haheant,  quod 
sint  magis  meritorii  solum  a  majori  chari  - 
tate,  an  vero  a  majori  etiam  eoram  1 
tate? 

§  I.  Assertio  prior  ex  mente  D.  Thomao. 

§  2.  Posterior  assertio  doctrinao  I). 
Thomao  valde  consona. 

§  3.  Principalis  objcctio  contra  nostram 
assertionem  proponitur,  e\  dilaitar. 

§  4.  Duae  opposit;e  sentontiao  contra  du- 
plicem  nostram  assertionem.  7  11 

Dub.  4.  Utram  major  gratia.  vel  cha- 
ritas   praccise  habitualis  aageat  mcritum? 

7  17 

§  1.   Decisio  dubii  ex  mente  D.  Thoma?. 

7  17 

§  2.  Rationes  in  oppositum  proponun- 
tur,  et  diluuntur.  748 


Dub.  5.  Utrum  homo  existe:  ratii 

post  emissum  actum  charitatis  mereatur 
per  omnes  actus  moraliter  bonos  vitam 
aeternam  de  condigno?  751 

§  1.   Eligitur  pars  atTirmativa,   et  eam 
esse  D.  Thom.  mentem  ostenditur.        7."l 

§2.  Eadem  D.  Thonro  aententia  disci- 
pulorum  autoritatibus  comprobatur. 

§  3.  Ratio  fundamentalis  pro  assertione 
desumpta  ex  D.  Thoma. 

§    4.    Precluditur    responsio    Gabrieli3 
Vasq.  et  aliorum. 

§  5.  Proponitur  duplex  objectio  adver- 
sus  rationem  I).  Thomae. 

§  0.  Prr/mittuntur   aliqua  notatu  di| 
pro  solutione  utriusque  objectionis. 

§   7.    Bx   pracjiictis   fundamentis  sa'. 
priori  objectioni. 

J.  Poaterioi  jitur. 

'.  Opposita  sententia.  primum  pro  ea 
argumentum.  et  .versio  itlius.  771 

10.  Alia  tiae  argumenta 

proponuntur,  et  dil 

ib.  6.  utrum  homo constitotni  in  | 
tia.  etiamsi  actus  formalis  ch.iritatis  in  eo 
Don  pra  ilios 

actus   moraliter  bonos   vitam  xternam  de 

n 

g  1    :  pro  diluenda  difficoll 

•  .'jusarL- 

0  V. 

De  reviviacentia  meritomm. 

Dub.  unicum.  An,    et   quomodo  merita 
per  ;  :n    mortifn  .ten- 

tiam  et  ja8tificationem  aeqnentem  revi 

cant. 

£  I.  Deciditar  prima  para  dubii. 
..  Diveraornm  placita  i  jndam 

dubii  partem. 

I  ;.  Iit  .-atis  argumentis  secundae  sen- 
t.riti.T. 

Art.  5.  Utrum  homo  |        I    mereri  pn- 
mam  gratiam.  788 

Art.  6.  Utrumhomo  poaait  mereri  a!" 
primam  gratiam. 

Art.  7.  Utrum  hOD 
ratione:  im. 

Art.  8.  Utrum  homo  possit    mereri  aug- 
mentum  gratiffi,  vel  charitatis. 

Art.  9.  Utrum   home  poaatl  j>erseveran- 
tiam  mereri. 

Art.  10.  Utrum  temporalia  bona  cadant 
sub  merito. 


INDEX  QtLESTIONUM,  ETC. 


VII 


Disputatio   VI. 

De  his  quae  possunt  cadere  sub  merito. 

791 

Dub.  1.  Utrum  prima  gratia  sanctificans 
possit  divinitus  cadere  sub  merito  de  con- 
digno  operum  ab  ea  procedentium.        791 

§   1.  Observanda  pro    dubii  decisione. 

791 

§  2.  Eligitur  pars  negativa.  795 

§  3.  Diversae  Adversariorum  evasiones 
praecluduntur.  799 

§  4.  Refertur  opinio  contraria,  et  ejus 
argumentis  occurritur.  803 

§  5,  Consectaria  prascedentis   doctri- 
nae,  807 

Dub.  2.  An  justus  possit  de  condigno  me- 
reri  alteri  homini  primam  gratiam.      808 

§  1.  Praemittuntur  aliquae  suppositio- 
nes.  808 

§  2.  Decisio  prioris  difficultatis.  812 

§  3.  Posterior  difficultas  resolvitur.    814 

§  4.  Confutantnr  Adversariorum  respon- 
siones.  815 

§  5.  Objectiones  contra  praecedentem 
doctrinam,  etearum  enodatio.  820 

§  6.  Referuntur  sententiae  contrariaB  et 
satisfit  earum  argumentis.  823 


Dub.  3.  Utrum  justus  possit  sibi  mereri 

reparationem  post  lapsum.  834 

§  1.  Statuitur  prima  conclusio.  834 

§  2.  Alia  assertio  pro  perfectiori  dubii 

decisione.  336 

§  3.  Ultima  dubii  resolutio.  840 

§  4.  Satisfit    argumentis  adversantium 

opinionum.  841 

Dub.  4.  Utrum  justus  possit  sibi  de  con- 

digno  mereri  augmentum  gratiae.  845 

§  1.  Asseritur  communis  sententia.  846 
§  2.  Motiva  opposita  convelluntur.  847 
Dub.  5.  Utrum  justus  possit  de  condigno 

mereri  donum  perseverantiae.  850 

§  1.  Praenotandaprodubii  decisione.  850 
§  2.  Praefertur  pars  negativa.  853 

§   3.    Objectiones    contra  praecedentem 

doctrinam,  et  earum  enodatio.  856 

§  4.  Respondetur  argumentis  contrariae 

opinionis.  859 

§   5.   Corollarium    praecedentis   doctri- 

nae.  863 

Dub.  6.  An,  et  quomodo  bona  temporalia 

cadant  sub  merito.  864 

§  1.  Vera  resolutio  aliquibus  assertioni- 

bus  explicatur.  865 

§   2.    Respondetur    argumentis    contra 

praecedentem  doctrinam.  867 


^ 


IIII  LOCORDM  SACM  SCRIPTURjE 


QUE    IN     TOMO     DECIMO     CONTINENTUR 


UBI    PRIOR    NOTA    ARITHMETIGA    PAGINA3I, 
POSTERIOR      MARGINALES     NUMEROS      DESIGNANT. 


EX  VETERI  TESTAMEXTO. 


Ex   LIBRO    NUMERORUM 

30.  In  arbitrio  viri  erit,  sivc  faciat,  sive  non 
faciat,  p.  137,  n.  203. 

Ex  Deuteronomio. 
30.  Ipse  est  vita  tua,  p.  320  ,  n.  41. 

Ex  Josue. 

22.  An  parum  est  vobis,  quia  peccastis  in 
Beelphegor,  et  usque  in  prxsentem  diem 
macula  hujus  sceleris  in  vobis  perma- 

ntt,  p.  302,  n.  1. 
24.  Op!  hdur ,  eligite ,  p.  137,  n.  203. 

Ex    LIBRO    Plil.MO    PaRALIPOMENON. 

1.12.  Spiritut  Domini  induii  Abisai  }>rin- 
inier  triginta,  ei  dixU  :  Tui  su- 

mu*  l> "    I .  p.  88,  n.    131. 

LIBBO    ESTHBB. 

13.  volun- 

taii  ilvare  IsraHl,  p.  87, 

ii.  ; 

Ex    LIBBO  JOB. 

I  i.  Qui  '■■  mundutn  de  immundo 

conceptum  temine   nisitu,gui  wluses, 
p.  266,  n.  1. 

P     . '  •;■ 

l  fi  ■    hysopo ,    ei    mundaborf 

p,  313,  n. 
134.  Omnia  quxcumque  voluit  Dominu  ■  />■- 

i  >i  p.  107  ,  ii.  159. 

Salmant.  Cur  ■  theolog.  tom.  X* 


Ex  Proverbiis. 

8.  Per  me  reges  regnant,  p.  329,  n.  41. 
5.  Iniquiiates  sux  capiunt  impium,  et  fu- 

nibus  peccatorum  suorum  constringitur , 

p.  313,  20. 

Ex  Sapientia. 

3.  In  paucis  vexati,  in  multis  bene  dispo- 
nentur,  quoniam   Deus   tentavit  eos,  et 
invenit  illos  dignos  se,  p.7U,  n.  10. 
14.  Odio  sunt  Deo  impius,  et  impietas  ejus, 
p.  313,  n.  21. 

Ex  Ecclesiastico. 

0.  Qui  timetis  Djminum  sperate    in  illo, 
p.  546,  n.  13. 
34.   Dona  enim  iniquorum  non  probat  altis- 
simus,  p.  705,  n.  11. 

E*  ISAIA. 

5.  Expectavi,  ut  faceret  uvas,  et  fecit  la- 

bruscas,  p.  1 1  1  ,  n.  170. 
|4.  Dominus  exercituum  decrevit,  et  quis 

poterit  infirmare,  p.  87,  n.  128. 
30.  Propterea  expectat   Dominus,  ut  mise- 

reatur  nostri,  p.  1 1  1,  n.  170. 
45.  Ego  sum,  qui  deleo   iniquitates  iuas  . 

nnrra,    si  quid  habes,   ut  justi/iceris, 

p,  266,  n.  1. 
7>?>.  Si  posuerit  pro  peccato  animam  suam, 

videbii  semen  longiBVum,  p.  696,  n.  51. 

Ex  Jbremia. 

1.  8i  nteterit  Moyies,  et  Samuel  coram  me, 
non  esi  aniima  mea  ad  populum  isium, 
p.  702,  n.  3. 

2** 


INDEX  LOCORUM  SACR/E  SCRIPTURiB. 


Ex    EZECHIBLE. 

18.  Si  impius  egerit  pcenitentiam,  omnium 

iniquitatum  ejus,  quas  operatus  est,  non 

recordabor,  p.  318,  n.  27. 
\b.    In  quacumque  hora  inijemuerit  peccator, 

p.  609,  o.  18. 
36.  Effundam  super  vos  aquam   mundam, 

et  mundabimini  ab  omnibm  iniquitati- 

bus  vestris,  p.  312  ,  n.  20. 

Ex  OSBA. 

2.  Ducam  eam  in  solitudinem,  ct  loquar  ad 

cor  ejus,  p.  230,  n.  319. 
13.  Salvator  non  est  prxter  nw,  p.  266,  n.  1 . 

Ex  Joblb. 
2.  (Juod  benignus,  ei  mism  t,  ei  )><i- 

tirns,  c[    mult.r  miserioordUB,  el  prrsta- 

bilis  super  malUia,  p.  320,  n. 

Kx    MlCHiBA. 

1.  Desperataest  plaga  <j<^,  p,  313,  n 
7.    Projicict    in  profundum    tn<iri<    omnia 
peccata  vestra,  ibid. 

Ex  Nahum. 

1.  Nonconsurgei  duplex  tribulatio,  p.318, 

n  27. 


EX  NOVO  TESTAMENTO. 
Ex  Matth 

0.  Notipotestis  Deo  serviret  et  mammonmt 

p.  351,  n.  : 
7.  Qui  vides  festucam  in  ocuto  fratris  tui, 

ct  trabem  in  oculotu  i  n  r,  p.  b\r, 

n.  299. 
Ib.     V;v  tibi  'bi   Berths  li 

quia  si  in  Tyro,  et  Sydone  fad 

virtutes,  qum  in  te  factm  $untt  <>lim  in 

cinere,  et  cilicio  pcenitentiam  egissent, 

p.   18,  n.  26. 
15.  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam  /, 

rum  esi  regnum  oadorum,  p.735,  n.  33. 
I!').    Ego  rogavipro  te,  ut  non  deficiai , 

tua,  p.  126,  n.   1  ■■■ 
17.  Quivult  venirepostme,  p.  137.  n.  £03. 
19.  Omnis,  gui  reliquerit  domum,  vel  fra~ 

tres,  etc.  propter  nomen  memm,  eentu- 

plum  accipiet,  ct  vitam  atemam  i 

dcbit,  p.  692,  n.  46. 


Ex   Li 

1.  Ave gratia plena,  p.  285,  n.  3. 
6.  Mensuram  bonam,  et  confertam,  et 
gitatam,   et    tuperfluenten 
tinu  pestro,  p.  715,  n. 
11.  Beatus  venter,  qui  te\ 

n.  47. 
13.  Si  pcenitentiam  non  fecerii 
mul  peribitis,  \ 

Ex 

1.   Omnia  i  sunt  ,  p. 

n.   11. 
8.  Si  \ 

p.  :  :  I,  ::. 
13.  Vot  mundx 
15.   Sicut  palmes  non  p 

i.   I . 

Ex 

/' 

spiritus  '  '.  .i 

1.    /  'onvem  runi   i 
rum  tw     . 
tius  Pilatus   <  um 
I  .  • 

lium   tuu  p.  124, 

n.  : 

Ex  : 

3.    I  nus  est    I 
n.  I. 

impui 
mdum  gratiam, 
tum,  p.  792,  i! 

13,  n.  S 
Ib.    ExistimaU 

ventes  auti  •  [> 

mim 

7.     ./  h<i- 

bitat  i/i  //< 

.Y/.7//.7  (/(/:/;/.  -unt 

I  ifl    </»    i 
p.  313,  n.  20  et  p.  351,  n.  3 
lb.    /   te  Spiriti  n  reddi 

ritui    ji  :us  filii  Ue< 

.  n.  13. 
•J.    Vohmiati  <  l  /    p,  B7, 

n.  1 

El    EpBT  KLA 

6.    BMcquid 

sanctificati  estis,  p,  313,  n. 


INDEX  LOCORUM  SACR^E  SCRIPTUR^. 


XI 


7.    Quod  vult,  faciat,  p.  137,  n.  203. 

9.    6'i  volens  hoc  ago,  mercedem  habeo,  p. 

672,  n.  7. 
10.  Sive  manducatis,  sive  bibitis,  sive  aliud 
quid  facitis,  omnia  in  gloriam  Dei  fa- 
cite,  p.  771,  n.  107. 
13.  Abundate  in  omni  opere  bono,  scientes, 
quod  labor  vester  non  est  inanis  in  Do- 
mino,  p.  752,  n.  66. 

Ex  Epistola  secuxda  ad  Corinthios. 

2.    Qui  parce  seminat,  parce  et  metet,  p. 

735,  n.  33. 
4.    Deus,  qui  dixit  de  tenebris  lucem  splen- 

descere,  ipse  illuxit  in  cordibus  nostris, 

p.  320,  n.  30, 
Ib.    Momentaneum  hoc,  et  leve  tribulationis 

nostrx,   supra    modum  in    sublimitate 

seternum glorixpondus operatur  in ccelis, 

p.  715.  n.  19. 
6.    Qux  enim  participatio  justitix  cum  ini- 

quitate,  aut  qux  societas  lucis  ad  iene- 

bras,  p.  351,  n.  76. 

Ex  Epistola  ad  Galatas. 

1.  Curn  placuit  ei,  qui  me  segregavit  ex 
utcro  matris  mex,  et  vocavit  me  per 
graliam  suam,  p.  24,  n.  35. 
fn  Christo  Jesu  neque  circumcisio  ali- 
quid  valet,  etc.  sed  ftdes,  quxper  chari- 
tatem  ojx-ratur,  p.  707,  n.  1. 

Ex    EPISTOLA    AD    PHILIPPEVSES. 

!.    (Jfnnr-,  qn -  sua  sunt,  quxrunt,  non  qum 
■I  H,  p.   150,  n.  216. 

El    Bl  B8. 

I.    Eripuit   tlOS    de  poti  'rarum, 

nmm  ffoi  dik 

p.  313,  d.  ! 
J.   Super  omnia  autem  hxc  charitatem  ha- 
bete,  quod  tsi  vintulum  perfectionis,  p. 
\:,H,  d.  227. 

IDJ        •  TlMOTHBVM. 

ii  i  qui  legitime  oer- 
taverit,  p.  672,  n.  7. 

>LA  ad  Titum. 
!.  ■  aliqu  indo  ei  i  pientes, 


increduli,  errantes,  etc.  sed  salvos  nos 
fecit  per  lavacrum  regenerationis,  et  re- 
novationem  Spiritus  sancti,  quem  effu- 
dit  in  nobis  abunde,  ut  justificali  gratia 
ipsius  hxredes  simus  secundum  spem 
vitx  xternx,  p.  319,  n.  30. 

Ex  Epistola  ad  Hebr^os. 

13.   Deus  autem  pacis  aptet  vos  in  omni  bono. 
p.  22,  n.  32. 

Ex  Jacobi  Epistola. 

2.  Videtis,quoniam  exoperibus  justificatur 
homo,  et  non  ex  fide  tantum,  p.  735,  n. 
33. 
Ib.  Quicumque  totam  legem  servavit,  offen- 
dat  autem  in  uno,  factus  est  omnium 
veus,  p.  318,  n.  27. 

Ex  Epistola  secunda  Petri. 

1.  Gratia  vobis,  et  pax  adimpleatur  in 
cognitione,  et  Christi  Jesu  Domini  nos- 
tri :  quomodo  omnia  nobis  divinx  vir- 
tutis  sux,  qux  ad  vitam,  et  pietatem 
donata  sunt  per  cognitionem  ejus,  qui 
vocavit  nos  propria  gloria,  et  virtute  : 
per  quem  maxima,  et  pretiosa  nobispro- 
missa  donavit,  ut  per  hxc  efficiamini 
divinse  consortes  naturx  p.  324,  n.  35. 

Ez  Epistola  prima  Joannis. 

1,    Sanguis   Christi  emundat  nos  ab  omni 

peccato,  p.  313,  n.  20. 
3.    Translati  sumus  de  morte  ad  vitam,  p. 
313,  n.20. 
Ib.    Omnis  qui  in  Dco  manct,  non  peccat.  p, 

351,  n.  75. 
8.    Si  vos  filius  liberavit,  verc  liberi  estis, 

]).  515,  n.  20. 
13.    Qui  habei  hano  spem,  juslificat  se,  p. 
5  1.",,  n.  14. 

Ib.    Qui  lotus  est  non  indiget,  nisi  ut  pedes 
lavet,  p.  512,  D.  300. 

El  APOOALTPSl 

1.    /.'/  •  i  nos  a  peccatis  nostris  in  sanguinc 

tuo   j).  313,  n.  20. 
Ib.    Memento,  unde  excideris,  <■(  age  pceni- 

tentiam,  j>.  5 n;,  n.  l<">. 
22.    Qui  in  sordibus  est,  sordcscat  adhuc, 

I».  313,  n.  20. 


T.AIJS     r>K<>. 


CONTINUATIO 


TRACTATUS  XIV 


DE    GRATIA. 


DISPUTATIO  VII, 

De  gratia  efficaci. 

Celebris  illa  divisio  gratiae  actualis  in 
sufficientem,  et  efficacem,  quam  supmdhp. 
-i,  dub.  7,  §,  6,  proposuimus,  et  rudi  Miner- 
va  exposuimus,  nos  compulit,  ut  de  gratia 
snfficienti  in  speciali  disputatione  dissere- 
remus  ;  et  nunc  urgentius  impellet,  ut  de 
efficaci  (difficiliori  quidem,  abstrusiori,  et 
innumeris  difiicultatibus  obnoxia)  sermo- 
nem  instituamus.Est  autem  praccipui  dissi- 
dii  caput  diversitas  ejus  a  sufficienti,  quam 
vari(  ant  Authores.Etquamvis  volui- 

mus  rem  hanc  dubio  unico  ventilare,  exa- 
1  gratia  actualis  efficax  sit  talis 
ex  se,etabintrinseco(inhoc  quippe  vertitur 
totiu.s  difTicultatis  cardoj;quia  tarnen  plures 
'  modi  dicendi  apud  Authores,  qui  prac- 
dictam  efficaciam  intrinsecam  impugnant, 
jub  unicodubio  referremus, 

ins  non  prolixitatis, 

et  confusionis  vitium  incurrere:  ideirco  per 

inctadubia  pi  refellendo  prius 

opinioiu  ,  qI  tandem,  ad  Augustinia- 

nam,  (A  T!  am  sententiam  acci 

,(  ircaquodon  ne  Catholicisupponunt, 

'l  iri  aliquam  gratiam  actualem  efficacem, 

ithoritatum,  el  rationum  pondera,  quaa 

loco  citato,  el  latio  >  perpende- 

enti.  Supponere  etiam 

b  t  propriam  diffihitionem  gr  itiae  1  ,;  1 

ependel  es  lcgitima  i nir-lJi — 

11  naturaa,  el  conditionis  illius,   quaa 

ci  ibitur  ab  Authorib  1    el  cui  enu- 

di  potatio  deserviel  \  prop- 

nc  m  communi  •  iti  ei  il  proponere 

1  qaandam  eju    notionem,  in 

./,/.  f  ,//  .  theolog.  tom*  X. 


qua  nobiscum  Adversarii  conveniunt,  nem- 
pe  auxilium  efficax  esse  illam  gratiam,  qux 
de  facto  semper,  et  infallibiliter  habet  effec- 
tum,  ut  tradit  Suarez  lib.o,  deaaxiliis,  cap.  Suarez. 
25,  num.  4.  Difficultas  autem  est,  undein- 
fallibilis  haec  conjunctio,  sive  effectus  in- 
tenti  assequutio  desumatur?  Pro  qua  decla- 
randa  sit 

DUBIUM  I. 

An  gratia  sit,  et  dicatur  efficax  solam 
ab  effectu. 

1.  Sensus  tituli  est,  utrum  gratiasit,  etpunctus 
dicatur  ellicax antecedenter  ad  operationem  ^S^1" 
liberi  arbitrii,  ratione  alicujus  pracdicati 
intrinseci  cum  eadem  operatione  infallibi- 
liter  connexi;  itaquod  proillo  priorihabeat 
aliquam  rationem  intrinsecam,  per  quam 
a  gralia  pure  sufficiente  distinguatur  :  an 
vero  tota  differentia  inter  gratiam  sufficien- 
tem,  et  efficacem  desumenda  sit  ab  eilectu, 
ita  quod  eadem  prorsus  gratia,  dum  non 
a  >'.|uilur  effectum,  appelletur  sufficiens  ; 
e1  cum  illum  consequitur,  efficax  dicatur, 
nulia  supposita  diversitate  ex  parte  gratiaa 
in  esse  principii,  sed  solum  consequuta  di- 
vei  litate  ex  parte  effectus  ?  I  nde  quaelibel 
differentia  conveniens  gratiaa  efficaci  pro 
priori  ad  infliiMim.  seu  COOper  ilnuiciu  lilx- 
11  arbitrii,  per  quam  a  gratia  pure  suffi- 
cienti  in  illopriori  discernatur,  satis  evin- 
cel  efficaciam  gratiaa  non  desumi  ab  effectu, 
sed  aliunde.  Quod  tantum  in  praesenti 
determinabimus,  el  deinceps-pvgpriam  con- 
ditionem  veraa  efficacitatis  gratiaa  magis  in 
p  irticulai  1  exponemus. 

1  quia  cei  1  imen  pr  ecipue  aggredimur 

1 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Molinac 
seoten- 

tia  suis 
verbis 
refertur, 


cumLudovico  deMolina,  no  videamur  alie- 
nam  sentenliam  illi  afiingere,  vel  injuste 
eum  impugnare,  oportet  ipsius  opinionem 
fidelitcr  referre  :  quod  etiam  deserviet,  ut 
propriam  ejus  mentem  (quam  nisi  inconse- 
quenter  non  possnnt  ejus  defensores  dese- 
rere),  magis  perspectam  habeamus.  Igitur 
pi aodictus  Molina  naturam  auxilii  efTicacis, 
ejusque  a  suflicienti  differentiam  explicat 
his  verbis  :  «  Quo  fit,  ut  divisio  sufiicien- 
«  tis  auxilii  in  efiicacem,  et  inefficacem, 
«  nostra  sententia,  ab  efTectu  qui  simul  ab 
«  arbitrii  libertate  pendet,  sumatur;  illud- 

que  auxilium  sufiiciens,  sive  majus,  sive 
«  minus  in  se  sit  efficax  dicatur,  cum  quo 
«  arbitrium  prosua  libertate  convertitur  ; 
«  cum  tamen,  nihil  eo  auxilio  impediente, 
«  potuerit  non  converti.  Illud  vero  inel 
o  dicatur,  cum  quo  arbitrium  pro  eadem 
"  sua  Libertate  non  convertitur,  cum  t  imen 
«  potuerit  converti ;  alioqoin  tale  auxilium 
«  sufllcicns  non  esset  ad  conversionem. 
«  Hincquinto  loco  asserimus,  auxilia  praa- 

venientis,  atque  adjuvaniis  §  qua? 

a  lege  ordinaria  Viatoribus  conferuntur, 

quod  efficacia,  aut  inefficacia 
•<  sionem  sint,  pendere  .1  li  nso, 

«  et  cooperatione  arbitrii  nostri-cum  il 

atque  adeo  in  liberanosti 

vel  illa  efficacia  reddere  consentiendo, 

et  cooporandu  cum  illifl  ad  actus,  qnibos 

ad  justificationem  disponimur;  velineffi- 
(i  cacia    illa    reddere    continendo 
«  sum ,   et  cooperationem   nostram,   aut 

etiam  eliciendo  conlrarium  di  m. 

Et  in  margine  babel :  1  Auxiliam  saffi- 
s  ciens,  efficax,  aut  inefficax  1  tb  arbi- 
«  trioejus,  cui  praestator,  pendet.  It.i  in 
Concordia  Ulyssipone  impressaanno  1' 
quast.  1  1.  art.  13,  ditp.  38,  fol.  232.  E1 
qumst.  23,  art.  1,  disp.  1,  membro  6,/b/.  I 
iterum  asserit,  quod  si  auxilium  prastitum 
est  sufficiens,  arbifrium  sua  oooperatione,  ct 
ihnata  libertate  potest  ittud  idem  efficax  efflr 
,E1  denique  in  indice  rerum  uotabilium, 
verbo  Auxitium,  haec  habentar  :  Auxitia 
gratis  aduUo  prsstUa,  quod  effieacia  sint, 
habent  dependenter  a  libero  influxu  arbUrii 
vjus  cui  prjtstantur.  Y.x  qaibas  evidentius 
est,  quam  ulla  tergiversatione  infuscari 
valeat,  Molinam  sen  nter  ad 

cooperationem  Liberi  arbitrii  nalluma 
conferri  auxilium  efficax,   qaod   ut  efficax 
ad  talem  operationem  concurrat ;  nec  auxi- 
lium  efficax  habere  aliquod  praedicatam, 
per  quod  in   illo  priori  dillerat  ab  auxilio 


pure   sufiicienti  ;  1  un   inter 

illud   diversitatem    dosumendam  esse    ab 
efTectu,  ita  quod  arbitrium  sua  innata  liber- 
tate  cooperana  reddat  efiicax  illud  auxilium, 
quod  in  se,  et  prout  descendit  a  1 
praecise  sufiiciens.  Et  hoc  fuit  qai 
aliaMoIinaB  assertaPatres  Dominicanid 
leruntad  Clementem  VIII.  Videamus  nonc 
an  debeat  admitti. 

StatuUv  nunit  m 

;  im  est,  gratiam  efilcacem  non 
esse,  et  dici  talem  solum  ab  eff-  1  an- 

id  illom  h  ibere  aliqood  pr 
catum  (quodcumque  ill  1  dif- 

gratiasufficienti,et  1. 
conclusionem  perpetuo  doc»nt  D. 
>.  Thom 

imuniter 
non  solum  Thomist  m  Theo- 

logi,  al  .  -it  illoi  in  pirticu- 

lari  referre  :  lil  llarmi- 

num,  qui  // 

12,  in  pritl  . :.  juit  :    /' 

\m  est,  qui  gratiam  \uunt 

in  <• 

wgratia  efficax,  quia  ■ 

tum  ,   quia   voi  '■  umana   cc 

!/•! ,  limant  hi  Autkores,  in  , 

hominu 

alioquin 
II        1  ini>>  aliena  >  gf 
II  I  '  quantum  ego  t 

lUeniia  etiam  Scripturarum  </«' 
Simili  1  tra  Ht  Ouilli 
mius,  et  in  scriptis  l>    Augustini  samme 

ginta  rationib  1  linam. 

mi- 
nime  acqaii  rum   Dodorom 

jadicio,   qu  iliquam  nutam  Molinaa 

opinioni  videntur  inun 

ani   prorsus 
censara  abstinemai  itiam 

in  eodem  improbabili 

probabilis  ait)  ir  m  invenimos,  relin- 

quimas  :  quul  jam  supra  praemisimos disp. 
1.  mim.  -  B  Scimoa  autem,  quod  R,  P. 
Claadioi  ralis  Pi 

litis   praBceperil 
dere,  el  an- 

tir, 


1 


MaM. 


CMh 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


3 


tecedenter,  et  in  actu  primo,  non  tantum 
ab  eftectu,  ut  referunt  Paulus  Leonardus 
tract.  de  Scientia  Media,  et  Tannerus  1,  2, 
ad  qusest.  109 .  Cujus  etiam  ordinatione 
factum  creditur,  ut  in  recentioribus  Molinae 
t-iitionibus  ea  verba,  quae  stomachum  Do- 
minicanis  moverant,  non  reperiantur,  ut 
referunt  Gonet.  tom.  1,  tract.  4,  disp.  5, 
art.6,  §  1,  et  Vincentius  Baronius  tom.  3, 
disp.  2,  sect.  2,  §  7.  Sed  his  relictis,  quae 
non  multi  aestimamus,  sit  : 

§  n. 

Ostenditur  opinionem    Molinx  esse    contra 
I).  Augustinum. 

4.  Quantam  in  Ecclesia  Dei  authoritatem 
habeat  D.  Augustinus,  praesertim  in  iis  quae 
gratiam,  et  liberum  arbitrium  concernunt, 
satis  superque  constat  ex  dictis  disp.  1 
procemiati,  cap.  7,  §  1.  Unde  Clemens  VIII, 
sanctissinius,  et  prudentissimus  Pontifex, 
cum  vellet  in  controversia  de  Auxiliis  ul- 
timum  judicium  proferre,  statuit  ut  cuncta 
probarentur,  vel  reprobarentur  juxta  men- 
tem  Augustini.  Et  ut  refert  Carriere  in 
Digesto  Fidei,  tract.  deGratia.  q.  10.  Pon- 
tifex  in  Congregatione  anno  1002,  die  20 
Martii  celebrata,dixit  ad  eos  qui  controver- 
sias  versabant  :  Cedite  Patribus,  cedite  veri- 
tati.  Ita  inquirendx,  et  indagandx  veritati 
operamnavatefut  averoi  s  ripturarum, 
et  a  defxcata  S.  Augustini doctrina,  <pi<imet 
Kcclesix  doctrinam  esse  nemo  vestrum  i<jno- 
rat,  nulliui  invidUe,  et  livoris  fxcibus  impe- 
diamini.  Quod  praeceptum  non  potuerunt 
non  gratanter  Dominicani  aadire,  qui  ob 
hoc  praesert im  a  iranl  Molinam,  quia 

ejus   doctrinam    l>.  Augustino  adversam 

timabant,  ut  refert  Ja  ^ugusti- 

-  nus  tom.  3  Historiarum  sui  temporis,  lib. 
131,  anno  1604,  pag.  1040,  hia  verbis  : 
Tertia  icilioel  <j  uestio,  diutius  miUtorum  in- 
genia  exercuit,  a  Ludoi  ico  Holina  proposita, 
'/>■  gratia  Dei  <  <<m  libero  arbitrio  in  nobis  ad 

tem  < <«>i«-f<int<'   m  qua  cum  plus  homini, 
'jwiiil  J  <■■>  tribm  re  <  ideretur,  -  <nnii<<>^  adver- 
habuii  Domi  vmulos,   qui  B. 

,\u<j'i  tini,  <i<"  ',,,,,  PelagianU  ea  de  retam 
profunde  ei  tot  h  /  <^i is  di  j>ni<i<  it .  n  ntentiam 
Eccle  "i  receptam  tuebantur .  Qaamobrem 
\,\i  \  veritatem, 

falaitateni   <-!it<-riti  e  Molin  e,  i r ■  scripti  \ 

\>.  Aogostini  inqairenda  e  t,   (,t  praecipue 

in  quibua  '!«■  gratia  safiicienti, 


et  eflicaci  ex  professo  disseruit.  Nullus  au- 
tem  evidentior  locus  circa  hanc  materiam 
reperitur,  ac  in  Iibro  de  correct.  et  gratia, 
capite  11,  cum  sequentibus  :  unde  omnes 
Theologi  veram  divisionem  gratiae  actualis 
in  sufiicientem,  et  eflicacem,harumque  pro- 
prias  notiones  ex  praedicto  testimonio  desu- 
munt,  ut  diximus  disp.  4,  dub.  7,  §  5.  Et 
merito  ;  nam  ipse  S.  Doctor  plurimum  illi  D-4a* 
operi  defert  in  libro  de  dono  perseverantiae, 
cap.  12,  ubi  ait :  In  illo  libro,  cujus  titulus 
de  corrept.  etgratia,  qui  sufficere  non  potuit 
omnibus  clilecloribus  nostris,  puto  me  ita  po- 
suisse  donum  Deiesseetiam  perseverare  usque 
in  finem,  uthoc  antea,  si  me  non  fallit  oblivio, 
tam  expresse,  atque  evidenter,  vel  nusquam, 
velpene  nunquam  scripserin. 

5.  Ergo  D.  Augustinus  eoloco  duplex  ad-niustris 

jutorium,  sive  auxilium  distinguit  :  alte^  jj' 

rum  sine  quo  non,  aliud  cum  quo  :  primum 

sufliciens,  secundum  eflicax  :  illud  pracstat 

homini  perseverare,  si  velit  ;  hoc  praestat 

homini,   ut  actu  perseveret.  Utriusque  au- 

tem  rationes  explicat  his   verbis  :    «  Tale 

«  quippe  erat  adjutorium,    quod  desereret 

«  (nempe  Adamus)  cum  vellet,  et  in  quo 

«  permaneret,  si  vellet :  non  quo  fieret,  ut 

«  vellet.   Haec  est  prima  gratia,  quao  data 

«  est  primo  Adam  :  sed  haoc   potentior  est 

«  in  secundo  Adam.  Prima  est  enim,  qua 

«  fit,  ut  habeat  homo  justitiam,  si  velit. 

«  Secunda  ergo  plus  potest,  qua  etiam  fit, 

«  ut  velit.   »  Et  post  pauca  ait  loquens  de 

gratia    suflicienti    Adamo    communicata  : 

a  Nec  iila  quidem  parva  gratia  erat,  qua 

«  demonstrata  est  etiam  potentia  liberi  ar- 

bitrii  ;  quoniam  sic  adjuvabatur,  ut  sine 

hoc  adjutorio  in  bono  non  maneret  ;  sed 

«  hoc  adjutorium,  si  vellet,  desereret.  Haec 

«  autem  (videlicet  fjratia  efficax  data  prx- 

destinatis)  tanto  major  est,  ut  parum  sit 

«  homini  perillam  reparare  perditam  li- 

<  bertatem,  parum  sii  denique  non  possc» 

«  sine  illa  vel  apprehendere  bonum,  vel 

«  permanere  in  bono,  -^i  velit,  nisi  eflicia- 

«  tur  ut  velit.  <•    Et  infra  postquam  decla- 

raveril  qualiter  Adamus  habuit  auxilium 

sufficiena,  quo  possel  perseverare,  non  vero 

efficax,   ii t  actu  perseveraret,  asserit  hoc 

posterius  auxilium  cohferri  praedestinatis  : 

"  Ettanto,  iiKjini,  amplius  datur  per  Jesum 

a  <  Shristum  Dominum  nostrum,  quibusid 

i  dareDeo  placuit,  ut  non  suUuu  adsit,  sine 

«  qoo  permanere  ndn  possumus,  etiamsi 

i  velimoi ■■-.  veron  etiam  tantum,  ac  taleeit, 

"  ut  velimus.  Est  q <j i ]>i><*  in  nobis  per  ham 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


1 
dia  iiitcr 

D.An 


«  Dei  gratiam  in  bono  recipiendo,  et  perse- 
8  veranter  tenendo,  non  solum  possequod 
«  volumus,verum  etiam  velle  quod  possu- 
«  mus.  Quod  non  fuit  in  homine  primo  : 
«  unumenim  horum  in  illo  fuit,  altorum 
«  non  fuit.  »  Denique  eap.  seq.  12,  ait  : 
«  Itemque  ipsaadjutoriadistinguenda  sunt. 
«  Aliud  est  adjutorium,  sine  quo  aliquid 
iiou  fit  :  etaliud  est  adjutorium,  quo  ali- 
v  quid  fit.  »  Et  statim  :  «  Primo  itaqoe, 
«  inrjuit,  homini  qui  ineo  hono,  in  quo  fac- 
((  tusfuerat  rectus,  acceperat  posse  non  pec- 
(.  care,  posse  non  mori,  posse  ipsum  bo- 
«  num  non  deserere,  datum  est  adjuto- 
«  rium  perseveranti.T,  non  quo  fieref  ut 
«  perseveraret,  sed  sine  quo  per  liberom 
v  arbitrium  perseverare  non  poaset.  Nnnc 
o  vero  Sanctis  in  regnum  Dei  per  gratiam 
«  Dei  prac-destinatis,  non  tant;jin  tale  adju- 
«  torium  perseverantiaB  dal  ir,  ,  ut 

peraeverantia  ipsa  donetur  :   non  aolom 
ut  sine  isto  dono  perseveranti  non 

«  possint  ;  verum  etiam  ut  per  hoc  donom 
<  non  nisi  pcr- ". er  intea  sint. 

i».  Quaa  D.Augustini  aententia  .-i  cora  pro- 
positionibua  Molinae  num.  1  relatis  eonfe- 
tmii-   rantur,  pluries  invenientor  opponicontra- 
etMoIi-  dictorie.  Nom  in  primia  Molina  dicit,  gra- 
ll;n|!     tiam  efficacem  p  ■  minorem  alia  non 

elTicaci  :  Augustinua  vero  expi  i  rit, 

aaxilium  efficai  D  auxilio 

non  efficaci.  Molina  ait,  gratiara  dici  e 
cem  ab  effectu  :    ^ugustinua  inqoit,  dari  a 
Deo  gratiam  efficacem,  ul  aequatur 
Molina  automat,  cum  quolibet  aoxili 
Deo  causato  posse  conjungi  dissenaum,  el 
reaiatentiam :  af  Augustino  ixilium 

efficax  esse  Lale,  ot  com  eo  hominea  non 
niai  persevi  rantea  sint.  Molinacen 
gratia  in  qoantom  efficax,  non  faeit ut  1 1- 
ciamus,  sed  p< »t i us  ab  eoqu  cnua,  de- 

nominetur  efficax  :  Auguatinua  antem  Bta- 
tdit  conferri   nobia  donum  efficax  pers 
rantia?,  o1    facial  noa  velli  I  noa 

i  •;•  everare.  Molina  nullum  admittit  aoxi- 
lium  eftjcax,  quod   antecedenter 
perationem  liberi  arbitrii  dical  ordinem 
i  ;t  illibilis  connexionia  ad  illam  :  at  Ao- 

ttinoa  adstroil  adjotoriom  efficax  | 
d  !  tinatis  collatora  importare  infallibilem 
ordinem  adeffectom  conversionia,  el  per- 
severantiae,  ot  satia  exprimont  illa  vei 
Verum  ctiam  t<infum,  ae  tale  sit,  ut  velimus; 
et  illa  :  Verum  etietm.  ut per hoc donum  non 
nisi  persevttrcntes  rint.  Molina  denique  nol- 
lam    concedit   differentiam    inter  aoxilia 


etlicacia,  et  inefficacia,  ut  pr  r  i- 

tionem  ;  nec  proiliu  priori  ullam  attnbuit 
excellentiam  auxilio  efficaci,  in  qui  ine 
caci  prajomineat  :  Angoatinoa  v<  iic- 

tam    difFerentiam,  et  eminentiam    u: 
prae  alio,   ut  antecedun' 
tuit  :  alias  non diceret auxilium 
lantum,  a<  talet  et  tanto  amplius,  et  majo- 
rem  gratiam,  ut  non  aolum  cum  eo  p< 
mus  velle,  vorum  etiam  ut  »•<•  »\i- 

mu>  ;  led    leberet  dicere :  QtM*a  vohmus, 
msentimus,  auxilium  qu 

ju<.  ///  majns  donum,   rt 

tentia  igitorMoIin  i 
et  ease  effic  i  «m  ab  effecl  i,  el  nihil 
antece  lenter  ad  illom,  per  qu 
ineffic  ici  distingoator,  ea1  direets  eontr 
D.  Aogoatino,  '-t  per  con 
T.   i  onfinnatur  pnmu 

din    ■  litionib  i 

lin 
vei 

ii.i'  conditionibos,  _ :  ini  prae 

taBgratiaa  Iriboeront  ;  «-rtjo  opinio  M< 
liu  b  Dcaci  in. 

doctrin 

iridetor 
mip  rum    ab  Eccleai  i 

ena   qooad   prira  tm  p  irt. 
• 
lendil  >,  Aog  ist  a  Uit  ill 

cap.  12  :   Ni  in  I  t,  infirmitate  vi- 

t  V  /lHJIi* 

inadjut  \  i  i  f — 

[«r, 

infirmitate  sua   voluntas    <■/ 
E1  statim  :  S 
voluntatis  humanm,  ut  <i< 

uahi 

quai 

sital  tur.   Et  infr :      / 

simo  quippe,  neu 

lium  sufficiens,  dimisit,  <; 

.  nimirom  ; 
nferi  au  dlium  effic 
ut  ipt 

vellent .  nec  '• 
En  qoaliter 
ciam  gral  im  provolontatia  o 

i  crati  i  >nti 

ortom  :  aed  potiu  il  gratiai  «m 

dinabiliter,   et   insi 
voluntatem,  ut   invictiasimi 


DISP.  VII.  DUB.  r. 


ideo  docet,  gratiae  efficaciam  ab  elTectu  non 
desumi,  sed  effectum  potius  a  gratia  efficaci 
antecedenti  infallibiliter  provenire  deter- 
minat. 

Secunda  etiam  antecedentis  pars  constat 
ex  epistola  D.   Hilarii  ad  Augustinum,  ubi 
refert,  Massilienses  Semipelagianos  nulla- 
tenus  admisisse  illam  doctrinam  Augustini 
supra  relatam,  qua  statuerat  perseveran- 
tiam,  et  gratiae  efficaciam  a  Deo  praedefi- 
niente  actiones  nostras  desumendam  fore, 
et  esse  inconjungibilem  cum  nostro  dis- 
sensu  :    sed  oppositam    prorsus  stravisse 
viam.   Cxterum,  inquit  D.  Hilarius,  quid- 
libet  donatum  sit   prxdestinatis  ,    id  posse 
£t  admittere,  et  retinere  propria  voluntate 
contendunt.  Quod  tunc  falsumesset,  si  verum 
putareni  eam  quidam  pcrseverantiam  perce- 
pisse,  ut  nisi  persevcrantes  esse  non  possint. 
<  juod  pariter  asserit  Molina,  dum  docet  in 
facultate  liberi  arbitrii  esse,  gratiam  sibi 
a  Deo  communicatam,  efficacem,  vel  ineffi- 
cacem  reddere  ;  nullumque  auxilium  a  Deo 
communicari  homini,  quod  cum  dissensu 
-it  inconjungibile,   vel  quod  assensum  in- 
fallibiliter  inferat,  sed  potius  omnia  auxi- 
lia  pro  priori    ad  liberi  arbitrii  coopera- 
tionem   esse  prorsus   indifferentia,  et  per 
ipsum  arbitrium  ulterius  determinabilia, 
el  refutabilia.  Cujus  oppositum  tradit  etiam 
d.au-  perspicue  idem  D.  August.  in  librodeprae- 
s'dest.  SS.  quem  adversus  querimonias  Mas- 
siliensium   composuit,   ubi  cap.    8   statuit 
c  mciusionem    tam  illis    Semipelagianis , 
qaam  Molinae  directe   contrariam  :  llxc, 
irif}uit,  gratia  quss  occulte  humanis  cordibus 
divina  largitate  tribuiturt  a  nullo  corde  res- 
puitur:  ideo  quippe  tribuitur,  ui  cordit  </>/ri- 
tia  primitus  auferaturA  fbi  loquitur  omnino 
lenter  a  1  scripta  in  libro  de  correct. 
_ratia,  qaem  Massiliense«  impagnabant; 
nam  ibidem  cap.  I  t,  dixerat  :  Deo  volenti 
llvttm   facere   nullum  homin  tit  ar- 

bitrii  i         i  tnim  i  etle,  i  ei  nolte  in  >  <>/>  ntis, 
nolentit  <■  '  potestate,   >it  divinam  vo- 
luntatem  non  impediat,  nec  tuperei  potesta- 
Et   ii    Enchiri  lio,  cap.   95,   probat 
Im  :  Deut  autem 
i  oado,  <i  iii  terra,  omnia  quscumque 
-  4uitt  fecit :  et  adjungit :   Quod  utiqne  r%on 
i  •  imn,   11  aiiqua  i  oluii ,  etnon  fecii  .  et 
i  >  i  in  iignix  non  feeii,  quoniam 

nr  fieret  quod  votebai  Omnipotens,  voluntas 
fuminU  impedivit .  Quo  nihil  evideatiua 
dici  potail   ;\'\  i  onem  Molinae  i 

renti  .  ideo  gratiam  e   e  efficacem.  quia 


homo  vult  ;  et  reddi  inefficacem,  quia  non 
vult. 

8.  Confirmatur  secundo   ad  hominem  :  JJJJJjJ* 
quoniam   Molina  aperte   fatetur,    modum  suam 

•    SGlltOil- 

concihandi   efficaciam   gratiae  cum  nostri  t'jam  non 
arbitrii  libertate,   non  fuisse  traditam  ab  c.sse  Do- 
Augustmo,  sed  a  se  mventam  :  at  praedicta    tini. 
concordia  in  eo  praecipue  consistit,   quod 
efficaciagratiae  desumatur  abeffectu,  et  non 
praeveniat,  et    inferat  infallibiliter  actus 
nostros  :  ergo  hujusmodi  efficacia  non  prae- 
veniens,  sed  consequens  actus  nostros,  non 
est  de  mente  Augustini,  sed  contra  Augus- 
tinum,  et  per  consequensrejicienda.  Minor 
habetur  expresse  in  verbis  Molinae  supra 
relatis.  Majorem  autem  aperte,  et  animose 
tradit  citatus  Author  in  sua  Concordia  Ulys- 
sipone  impressa,  fol.  489,  §  Nos  pro  nostra 
tenuitate,  ubi  de  principiis  a  se  inventis  ita 
loquitur  :  Qux  si  dala.  explanataque  semper 
fuissent,  fortenec  Pelagiana  hxresis  fuisset 
exorta,  nec  Luthcrani  tam  impudenter  arbi- 
trii  nostri  libertatem  fuissent  ausi   ncgare 
obtendentcs,  cum  divina  gratia,  prxscientia, 
etprxdcstinatione  cohxrere  nonposse  ;  nec  ex 
Augustini  opinionc  concertationibusque  cum 
Pelagianis  tot  Fideles  fuissent   turbati,  ad 
Pelagianosque  defecissent.  Et  infra.  folA9l , 
addit  :  Neque  dubito,   quin  ab  Augustino, 
et  cxteris  Pairibus  unanimi  consensu  appro- 
baia  fuisset  hxc  nostra  de  prxdestinatione 
sententia,  ratioque  conciliandi  libcrtatem  ar- 
bitrii  cum  divina  gratia  ,  prxscien/ia  ,    ct 
prsfdestinatione,  si  eis  proposita  fuisset.    Et 
fol.  492,  concludit  :  Jlxcnostraratio  conci- 
liandi  libertatem  cum  divina   prsdestina— 
tione,  a  nmninc,  quem  viderim,hucusquc  tra- 
dita  est.    Ex  quibus  efficacissimum   argu- 
mentum  desumitur  ad  refellendamMolinae 
opinionein  de  efficacia  gratia desumpta ad 
effectu,   ct  consequuta   ad  actus  nostros. 
Etenim omnino certum  est,  I).  Augustinum 
in  controvorsiis  cum  Pelagio,  et  ejus  disci- 
pulisexplicuisseefficaciamgratiae.etmodum 
eam  conciliandi  cum  Libertate  nostra.  Tum 
quia  incredibile  esl  S.  Doctorem  intactara, 
et  iii-f.iutani  reliquisse  principalem  diffi- 
cultatem,  qaam'Pelagius  illi  objiciebat,  et 
quam  Lpsepro  viribus  exponere  laboravit. 
Tum  (iiiia  Clemens  VIII.   in  controversiis ciemerw 

.VIII 

de  auxiliis  praecepit,  ut  omnes  a<l  Augusti- 
niim  recarrerent  pro  legitima  efficaciaa  gra- 
tiae  declaratione  •,  qaod  vanam  essetj  et 
indignum  gravitate,  et  authoritate  Pontifl- 
ci  ,  ni  i  ni  Vugastino  reperiretar  modas 
exponendi  efficaciam  gratiaa,  eamque  conci- 


6 


DE  GKATIA  KFFICACI. 


Ccelesti- 

nus, 
Leo  III, 
Hormis- 

das. 

Joanncs, 

II. 


Respon- 

sio  pro 
Molina. 


Refelli 

lnr. 


liandi  cum  nostro  libero  arbitrio.  Constat 
autcm  doctrinam  ab  Augastino  in  hac  ma- 
teria  traditam,  ab  omnibus  Catholicis  ad- 
mittendam  esse  ut  certam  ;  siquidem  eam 
approbarunt  Coclestinus,  Leo  III,  Hormis- 
das,  Joannes  II,  et  alii  Summi  Pontifio 
ut  Iate  diximus  dUp.  1  prootmiaUt  cap.  7, 
§  I.  Opinioergo  aliler,  et  contra  exponens 
eficaciam  gratiae,  et  modum  se  habendi  ad 
actus  nostros,  ab  omnibus  Catholicis  pror- 
sus  rejicienda  est.  Atqui  Molina  in  testi- 
noniis  nuper  relatis  aperte  fatetur  opinio- 
nem  suam  nec  datam,  nec  exptanatam, 
nec  traditam  esse  ab  Augustino  ;  imo  nuc 
illi  propositam  fuisse  :  ergo,  otc. 

9.  Nec  refert,  si  in  favorem  Molinae  res- 
pondeas,  eilicaciam  gratiae  ab  hoc  Authore 
iraditam,  modumque conciliandi eam  cnm 
Iibertate,  noninveniri  itaexplanatam  a] 
Augustinum  ;  imbibi  tamtm,  »'t  indudi  in 
ejus  scriptis,  e  quibua  Molinaa,  et 
rum  industria  eam  .  eruit,  et  omnino 

explicuit. 

Non,  inquam,   referl ;   e  I  facile  refelli- 
tur  :  tum  spontanea  concessione  ipsiaa  Mo- 
liu  i',  qui  aperte  asserit,  modam  e 
gratiae,  et  concordiae  in  libero  arbitri 
se    inventam,  nun  solam  non  raisse  ab 
Vugustino  explicatam,  sed  nec  propositum 
fuisse  S.  Doctori,    nec  hactenu  i  ab  ali 
traditam  :   erj      |      lictas    modas  non 
continetar  in  Augustini  scriptis;qaa 
men  cbnsulere  praecipiebal  Clemens  VIII, 
ad  Molinas  causam  detcrminandam.  Tum 
etiam,  qaia  dici  \u>n  potesl  absque  injuria 
Augustini,   qaod  minori  claritate,  et  I 
processeril  in  bac  materia  pernecessaria, 
quam   Molina,  el  eju  ;  neque  i  l 

ullus,  ut  credimus,  Catbolicorum  admittet. 
Tuin  prasterea,  quia  necessitas  conciliandi 
gratiam  cam  libero  arbitrio,  argebal  non 
ininus  tempore  Augustini,  cum  eam  im- 
pugnabant  Pelagiani  ;  qeam  tempore  Mo- 
linu,  quo  I.utherani  invehebantur  in  il- 
lam  :  Augustinus  etiam  non  minori  in 
nii  acie  pollebat,  quam  Molina  :  insaper 
Aagustinus  supernae  lacis  radiia  specialiter 
respersus  est,  praecipae  in  exponendis  his 
qaaB  gratiam,  et  liberum  arbitrium  con- 
cernunt,  ut  omnes  Catholici  depraedicanl  ; 
quod  urbaintaii  nostraerelinquitur  credere 
de  Molina  :  ergo  incredibile,  el  irrationa- 
bile  est  asserere,  quod  in  exponendo  mo- 
dum  efficaciae  gratiae,  el  concordiae  ejascum 
libero  arbitrio,  explicatius,  vi  distinetius 
segesserit  Molina,  quam  Augustinus  :  ita 


quod  Doctor  sanctos ;  et  Author  ille  eun- 
dem  modum  docuerint ;  jed  Vugastinns 
obscure,  implicite,  et  con  i 

clare,  distincte,  et  perspicae.  Tum  I 
quia  vel  D.    Augustin  vlagia- 

nos,  eteoramol  .bus  occurrens  ni 

est  illo  modo  efficaciae  gratia?,  et  concor 
cum  libertate,  oraem  tradit  Molina;  vel  illo 
usus  nonest  ?  Si  primum  :  •  -o  asse- 

rit  Molina,   illum  molum   nec  fuisse  Au- 
gustino  propositum,  nechac 
traditum.   Si 

iltum  modam  reputa\it  fa  et  inuti- 

lem;  el  aliter  in  illaconl 
10.  Tnm  di 

insionemqoamimpagnamu 
praeti  ne  \  rderet  i 

i,  illum  nol 
in  i  Ivei  tenti  e,  al ;  u 
Nam  I  y.  '/"  irf.   l.  d\  tp   I.  ma 

i  impn 
j>  uj,  90  »,  in 

rin  lin.  tar  :  «  Q 

d<  t  D. 

Tbom  :  primnm 

u  communi 
m  sententio  noa  lil 

mam  :  n 
,  lntum 
i .im,  qaam  minime  inl 

iltimemj 
nationem  ,  et   n 

lo.  Inte- 
i    ■ 
«  gostinaa  a  1  fa 
primo 

■ 
n 

m  mul- 
U  urt. 

ip.  I,   relatum  est,  ita  Ulum  l< 
Pauli   1 .  ad  Timoth.  2,  interprel 

3  intell:. 
ateri  t  imen  Patres,  t  un  Aug  an- 

ti  quain  * 

ininuniter  i 
tionem  non  proh 
quam  cenaeal  ille  Au  rtor  , 
gastinam,  qai  ut  proprium  judicium  ; 
pugnet,  m      ii": 

-  Lisse,  non  atten  lisse,  raisse  nb  ealigi 

ar! 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


arbitratam  fuisse  primo  aspectu,  ac  deni- 

a  que  ejus  interpretationem   Patribus,  et 

«  Scholasticis  non  probari.  » 

11.  Haec  in  communi  diximus,  ut  osten- 
nsec-  .  A»  i- 

ariam  damus  emcaciam  gratiae  ,  prout  a  Mohna 

jenut  explicatur,  non  esse  juxta.  sed  contra  men- 

&<*•    tem  D.  Augustini ;  et  ut  deobligaremur  in- 

ducere  alia  innumera  S.  Doctoris  testimo- 

nia,  quae  nostram  sententiam  liquido  con- 

firmant,  et  videri  possunt  apud  Estium  ubi 

supra.  Nec  praecise  intendimus  hoc  loco  ex- 

cludere  opinionem  Molinae  (  quam  tamen 

nulla  adhibita  censura,  in  suo  probabilitatis, 

vel  improbabilitatisstatu  relinquimus):  sed 

etiam  alios  modos  dicendi  a  Vasquio,  Sua- 

rio,  et  aliis  inventos,  et  dubiis  sequentibus 

impugnandos.  Nam  omnes  illi  modi  exco- 

gitati sunt  in patrocinium  Molinae,  postquam 

ejus  opinio  a  Dominicanis  coram  Sanctis- 

simo  accusata  est.  Vel  ergo  Suarez,  et  Vas- 

quez  eandem  opinionem  tuentur,  vel  diver- 

sam.  Si  primum  :ergo  sicut  opinio  Molinae 

D.    Augustino  adversatur,  ita    opiniones 

Vasquez,  Suarez,  et  aliorum  ;  et  per  conse- 

quens  non  debent  admitti.  Si  secundum  : 

ergo  praedicti  Authores  causam  Molinae  de- 

seruerunt,  et  ad  alias  diverterunt  senten- 

tias ;   quod  non  credimus  admissuros.  Et 

cum  D.  Thomas,  ut  testaturMolina,  D.  Au- 

gustini  vestigia  sequutus  sit,  cuncta  supra 

relata  probant,   Molinae,  et  sociorum  opi- 

niones  esse  D.  Thomre  contrarias. 

§111. 

/:',/■  lilur  ralio  fundamentalu  <<mini 

Multnam. 

ilitd        12.  Deinde   arguitur  ratione  :  quoniam 

I  prior  prioritato  naturacsuo 

taoU*effecta  :  sed  gratia  ofiicax  est  causa  coope- 

r  itionis  liberi  arbitrii  :  ergo  gratia  efilcax 

est  prior  prioritate  naturaa  praedicta  coope- 

me  :  Ergo  gratia  in  sua  efficacia  non 

dependet  ab  hojasmodi  cooperatione,  nec 

iitur  efficax  ab  effecta.   Hax  secunda 

eonsequentia  liquetex  prima  ;  nam  priori- 

naturae  i  itin  independentia  nnius 

:  ergo     i   gratia  efficax  esl  prior 

prioritate  naturae    cooperatione  arbitrii  , 

iitur  iii  i    e  tali    independenter  a 

operatione.  Prima  'nse- 

ntia   legitime  infertur   ex  prsmi 

irautem  i  i  tot.  lib.  2  1*1"/- 

:>.  Tborn  e  ibidem  leet,  6,   qao 

qnantur  omne  i   Philo  ophi  ,  et  'i  heologi. 


Minor  etiam  constat ;  nam  conversio  v.  g. 
peccatoris,  est  effectus  gratiaeefficacis:  ergo 
gratia  efiicax  est  causa  cooperationis  liberi 
arbitrii. 

Explicatur  magis  haec  ratio;  nam  licet 
causa  actu  causans  nequeat  esse,  vel  intel- 
ligi  absque  effectu,  eo  quod  inintelligibile 
est,  causam  actu  causare,  et  nullum  effec- 
tum  illi  correspondere  :  nihilominus  causa 
actu  causans,  et  quatenus  talis,  nec  per  ef- 
fectum  constituitur,  neque  ab  effectu  depen- 
det ;  alias  non  praecederet  illum  prioritate 
causalitatis,  et  independentiae  :  ergo  quam- 
vis  gratia  efiicax  nequeat  intelligi,  vel  cons- 
tituiabsquehabitudine  ad  effectum,cum  de 
ejus  ratione  sit  connexio  infallibilis  cum 
cooperatione  liberi  arbitrii  ;  attameninsua 
efficacia  non  dependet  a  praedicta  coopera- 
tione,  sed  est  efficax  antecedenter  ad  eam, 
antecedentia  independentiae,  et  causalitatis. 

13.  Respondebis  cum  Molina,  quod  in 
hoc  complexo,  gratia  efficax,  duo  includun- 
tur.  Aliud  est  vis  causativa ,  vel  causans 
operationem  arbitrii  :  alterum  estconnexio 
infallibilis  cum  praedicta  cooperatione. 
Causa  autem  solum  secundum  eam  ratio- 
nem  debet  praecedere  suum  effectum,  secun- 
dum  quam  illum  causat.  Unde  cum  gratia 
non  causet  per  connexionem,  sed  per  vim 
causativam,  et  ratione  hujus  vis  sit  sufii- 
ciens,  sive  praeveniens ;  ratione  vero  con- 
nexionis  sit  efiicax,  solum  ex  vi  argumenti 
facti  concluditur,  quod  gratia  in  quantum 
praeveniens ,  et  sufiiciens  praooedat  priori- 
tato  naturae  cooperationem  arbitrii ;  mi- 
nime  vero  quod  sit  efiicax  ante  illud  ,  vel 
independenter  ab  eo.  lmo  colligitur  opposi- 
tum  ;  nam  praedicta  connexio  fundatur  in 
eo,  quod  liberum  arbitrium  do  facto  utatur 
praedicta  gratia  :  omne  quippe,  quod  est,  ex 
suppositione  quod  sit,  infallibiliter  est :  at- 
(jue  ideogratia  ut  efficax,  vel  ut  infallibili- 
ter  operationi  conjuncla,  necessario  suppo- 
nit  cooperationem  arbitrii. 

I  hoceffugium  facileex  diclis  pracclu- 
ditur.  Tum  quia  causa,  non  solum  ut  cau- 
sativa,  aed  etiam  u1  actu  causans,  cst  prior 
buo  effectu,  ut  docenl  Philosophi  cum  Aris- 
tot.  loco  supra  citato:ergo  gratiautactu 
causana  operationem  liberi  arbitrii,  oam 
antecedit  :  sedgratia  ut  actu  causanscon- 
nectitur  infallibiliter  cum  effectu;  impos- 
sibile  enim  eal  quod  actu  aauset,  et  quod 
acto  non  habeat  effectum  :  ergo  ineodem 
igno,  ive  priori,  in  quo  gratia  praacedit 
operationem,  connectitur  infallibiliter  cum 


KITu- 
Sium. 


Prsnclu- 

ditur. 


8 


DE  'ikATIA  EFFICACI. 


illa,  et  per  consequens  cum  gratia  consti- 
tuatur  in  esse  eflicacis  per  praedictam  con- 
nexionem,  juxtaAdversariorumdoctrinam, 
ex  eadem  doctrina  infertur,  quod  sit  eflicax 
antecedenter  ad  operationem  liberi  arbi- 
trii,  et  independenter  ab  illa.  Tum  eti  tm, 
quia  gratiam  suflicientem  esse  principiam 
actuale,  v.  g.  conversionis,  indissolubiliter 
conjunctum  cum  illa,  est  aliquod  praedica- 
tum  reale  :  sed  hujusmodi  praedicatum  non 
convenit  gratia»  sufficienti  ex  se,  alias  om- 
rns  gratia  praeveniens  esset  principiurn  ac- 
tuale  conversionis;  quod  est  falsum,  cum 
multoties  praodictum  effectum  non  c<* 
quatur  :  nec  convenit  illi  ratione  ipsios 
conversionis  subsequutao  ,  siquidem  pro 
priori  ad  illam  ,  atque  ideo  indepeil 
ter  ab  ipsa  denominatar  principiam  ac- 
tualeejus :  nec  tandem  convenit  illi  ratione 
concnrsus  simullanei  I»'i-.  cnm  hic  <•<.• 
sus  sit  idem  realiter  cum  ipsa  i  ione, 

et  eam  realiter  non  antecedal :  ergo  , 
dictum  convenit  gratiaa  sufficienti  ratione 
alicujus  formalitatis,  irel  realitatis  sibi 
peradditae,  qaam  dubio  1  el  5  assignabi- 
mus :  atque  ideo  in  pri<  nversionem 

supponitur   non  solum  cum  virtir 
tiva,  sed  etiamcom  ordine conneiionis  in- 
lallibilis  ad  ipsiua  i  onvei  tum. 

Tiim  deniqae,  nam  illa  gratia,  ad  quam 
quitur  de  facto  conv< 
volentis  voluntate  conseqaenti,  el  absolate 
ipsam  i  I  gratia  qo  i 

effectus  praedictao  voluntatis,  importator- 
dinem  infallibilem  ad  effectum,  quem  Deus 
volens ,  el  tali  modo  atena  intendil  •. 
participaf  enim  a  voluntate  illa  infallibili- 
ter  connexa  cum  effectu  Bimilem  conne 
nem  :  ergo  gratia  ad  quam  sequitur  conver- 
>io,  antecedenter  ad  eam,  el  independenter 
;il)  illa  importat  connexionem  infallibilem 
cum  ipsa. 
llur.      14.  Qui discursus  sumitur  ex  l>.  Thoma 
dcns    iniVa  qnxst.  112.  art.  3.  abi  ait :  •   Dicen- 

tliu''  \'\  [13  ' 

mr  «  dum,  quod  sicul  supra  dictum  est,  pi 
exDTh-  Q  paratio  hominis  ad  gratiamestaDeo  sicat 
«  a  movente,  a  libero  autem  arbitrio  sicut 
a  moto.  Potesl  igitur  praeparatio  duplici- 
«  ter  considerari.  Uno  quidem  n 
«  cundum  quod  esl  a  libero  arbitrio,  el  se- 
«  cundum  hoc  nullam  necessitatem  1. 
«  adgratiae  consequutionem ;  quia  donum 
«  gratiaa  excedit  omnem  pra  oem 

«  virtutis  humanse.  Alio  modo  poti 
«  siderari  secundum  quod  esl  a  Deo  mo- 
«  vente ;  el  tunc  habet  necessitatem  ad  1 1. 


«  ad  qao  I  i  rdin  •' 

«  coactionis,    ••!   infallibilitatis ;  qaia  in 

«  tentio  Dei  •  i i •  • : i  p 

«  quod  Augustinus  dicit  in  lib.  de  pi 

per  beneficia  !»•  lime  li- 

"  bfjrantur  quicumque  liberantar.  t  rii 
\  intenti 
homo,  cujus  cor  movel    gratiam  coi; 
■  quatur,  infallibilil  quitur, 

«  secundum  illo 

Patre,  el  di  licit,  veniat  a  l  me. 
quibus  sic  instauratur  pra 

'.  gratia 
•  eilicaci  convertendi  hominem,  hab»-t 
hoc  ij  .  solum  virtu 

m,  -•■  1  'i  lineo 
tatem  infallibilit  Tec- 

tum,  eu  quod  intentio  efficax  D 
non  ;  un  trib 

intention  rtendi  hon 

lam 
illi 
antecedentei 
ante  ill  u  itioni  Di 

iter  inii 
conv< 

m  \  irtatem  ad  eam 
eliam  infallibilem  cum  . 
in  qaa  coni  irii 

tur  a! 

ttur  prii 
gratia  prsvenien 
intentione  D 

.'i  ^vi\\'  in    illo 

priori,  in  qo 
n*  t.tt  Deum  p  iratum 

j)IM". 

• 

priori,   in  q  ium 

sufficiensconvei  am 

tam  voluntat  rit  i 

exhil  m . 

ilam  paratam  voluntat  nti, 

et  inefficaci  :  ergo  p 

i  illios 
:it  aliqa<  I  | 
disting  l.mtur  :  se  l   prima  i 
secunda  inefficax   :  i  inter 

gratiam  effic 

mitur  ab  '.ur 

antecedenter  ad  illam. 

Confirmatai  loniam   s 

trahens,  le  qua  dicil  \  ■  -• 

cntn'   ad  m<\  nisi  l 

tra 


T 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


traxerit  eum,  et  gratia  efficax  ,   ut  omnes 

Patres,  et  Expositores  docent  :  sed  gratia 

trahens,  in  quantum  talis  ,  praecedit  nos- 

tram  cooperationem  :  ergo  gratia  est ,  et 

dicitur  efficax  antecedenter  ad  illam.  Pro- 

isttniis.batur  minor  ex  D.  August.  lib.   1,   contra 

duas  epistolas  Pelag.  cap.  20,  ubi  ait  :  Tra- 

hitur  ergo  miris  modis ,  ut  velit,  ab  illo  qui 

novit  intus  in   ipsis  hominum  cordibus  ope- 

rari,  non  ut  homines,  quod  fieri  non  potest, 

nolentes  credant ;  sed  ut  volentes  ex  nolenti- 

buspant.  Gratia  autem,  quae  ex  nolentibus 

facit  volentes,  praecedit  nostrum  velle,  si- 

quidem  illud  causat  .  ergo  gratia  trahens, 

in    quantum   talis,  operationem   nostram 

prac-cedit. 

:onDr-      Confirmatur  tertio  ,  et  explicatur  am- 
latur  3 

'  plius  :  quia  auxilium  quo  Deus  facit,  ut  fa- 

ciamus,  juxta  illud  Ezechiel.  36  :  Faciam 
ut  in  prxceptis  meis  ambuletis,  et  judicia 
mea  custodiatis,  et  operemini,  est  auxilium 
efficax;  siquidem  reipsa  sortitur  effectum  : 
sed  auxilium,  quo  Deus  facit  ut  faciamus, 
praecedit  operationem  nostram  :  ergo  auxi- 
lium  efficax  habet  esse  tale  antecedenter, 
el  independenter  a  pracdicta operatione.  Mi- 
nor,  in  qua  poterat  esse  difficultas.  constat  ex 
dictis  disp.  4,  dub.  6,  quoniam  auxilium, 
quo  Deus  facit  ut  faciamus,  applicat  nos  ad 
faciendum  :  sicut  impulsus,  quo  facimus  ut 
cultellusscindat,  applicat  cultellum  ad  scin- 
dendum  :  sed  id  quo  aliqua  causa  applicatur 
ad  operandum,  praccedit  ejus  operationem, 
ut  patet  ex  exemplo  immediate  proposito, 
et  inductive  potest  ostendi  :  ergo  auxilium, 
quo  Deus  facit  ut  faciamus,  operationem 
>ram  praccedit. 

15.  Dices  verificari,  quod  Deus  trahat,  et 

faciat  nos  facere,  non  quia  antecedenter  ad 

rationem  nostram  impiimat  voluntati 

aliquid  infallibiliter  conjunctum  cum  prae- 

dicta  operatione ;  sed  quia  gratiaj  pi 

aienti  adjungil  concursum  simultaneum, 

quo  posito  infallibiliter  trahimur,  et  Eaci- 

-  autem  concorsus  nonante- 

:      'l  eam  indi- 

v'u!  <■  comitatur  :  unde  nbn  jequitur,  qnod 

aliqna  gratia  j»r;i  .it   praveniens 

habeat  infallibilem  aexnm  cum  uosti  a  ope- 

ratioiH-,  irel  aliquam  efficaciam  anteceden- 

;n. 

oufuu-  t/>rtmo /Quoniam  auxtlium 

!'  quo  i)'  trahit,  « t  e  i  uolentibui  l  ;<•!( 

i(  ul  taciamuf,  importal  ordi- 

nei  itat       i]  ra  ■  per  itionem 

tnun  :   ed  ooncuriui  umultaneus  Dei  ne- 

Salmant.  Curt.   theolog.  totn.    V. 


quit  praedictum  ordinem  importare,  cum 
ab  cperatione  nostra  realiter  non  differat  : 
ergo  ex  vi  concursus  simultanei  nequit 
verificari,  quod  Deus  nos  trahat,  et  faciat 
utfaciamus;  sed  necessario  recurrendum 
est  ad  aliquod  auxilium  antecedens  :  hoc 
autem  nequit  consistere  in  sola  gratia  suf- 
ficienti,  ut  sufficiens  est;  siquidem  haec  ex 
se  non  est  trahens,  sed  potens  trahere ;  nec 
facit  nos  facientes,  sed  factivos  :  ergo  ne- 
cessario  admittendum  est  aliquod  auxilium 
antecedens  efficax,  quod  actu  trahat,  et 
faciat  facere.  Secundo,  nam  si  ideo  dicitur 
Deus  facere  ut  faciamus,  quia  simultanee 
influit  in  nostrum  facere ;  pariter  nos  dice- 
mur  facere  ut  faciat  Deus,  quia  etiatn  influi- 
mus  in  facere,  seu  concursum  Dei  :  et  con- 
sequenter  sicut  dicitur,  quod  salus  non  est 
volentis  hominis,  sed  Dei  miserentis ;  ita 
dicetur,  quod  salus  non  est  miserentis  Dei, 
sed  volentis  hominis  :  quod  tamen  nullus 
Christianorum  audebit  asserere,  ut  arguit 
August.  inEnchirid.  ad  Laurent.  cap.  32,  et 
latius  expendimus  loco  supra  citato,  num. 
118.  Tertio,  quia  Deus  dispensat  suum  con- 
cursum  simultaneum  juxta  exigentiam,  et 
dispositionem  principiorum  antecedentium 
ipsum  concursum,  ut  in  naturalibus  cons- 
tat  :  ergo  antequam  Deus  intelligatur  nos 
simultanee  trahere,  vel  facere  ut  superna- 
turaliter  faciamus,  debet  praeintelligi  ali- 
quod  principium  exigens  talem  modum 
concurrendi  :  sed  hujusmodi  principium 
nequit  consistere  formaliter  in  nostra  coo- 
peratione,  siquidem  haec  nullo  modo  prac- 
cedit  concursum  Dei  simullaneum  :  nec 
valet  consistere  insola  naturali  disposiliono 
liberi  arbitrii,  cum  hacc  non  exigat  concur- 
sum  simultaneum  supernaturalem  :  nec 
tandem  consisterc  potesl  in  sola  gratia  suf- 
nti,  ut  sufficiens  praccise  est;  siquidem 
hooc  iu  quantum  talis,  est  prorsus  indiffe- 
rens,  et  ad  unum  non  determinat  :  ergo 
consistere  <loij(;t  in  aliquo  praevio  gratiae 
sufficienti  superaddrto,  per  quod  ad  agen- 
dnm  determinetur ;  quod  nihil  aliud  est, 
(juain  auxilium  efficax  :  hoc  igitur  antecedil 
tam  operationem  nostram,  quam  concur- 
Bum  Dei    imultaneum. 

Ad  hsec,  priusquam  Deua  simultanee  con- 
curral  cum  voluntate  nostra,  intelligitur 
Bpecialiter  illi  conjuiictua  in  actu  primo  : 
alias  caxo  modo  concurreret,  et  concursus 
actualia  esset  Deo  fortuitui ,  quod  dici  non 
potest  :  aiqm  specialia  illa  conjunctio, 
ordo  inter  i><:\\iii,  et  voluntatem  nostram, 

2 


10 


DE  GRATIA  EFPICACI. 


Aiiml 
ellii- 
gium. 


[mpug- 

naiur. 


Objcc- 
tio. 


non  consurgit  absque  aliqua  voluntatis  mo- 
tione,  ut  in  simili  ostendimus  disp.  5,  dub. 
3,  §  2,  et  prae-dicta  mutatio  nequit  consistere 
in  sola  communicatione  auxiliorum  pure 
suflicientium  ;  siquidem  hac-c  non  fundant 
ex  se  specialem  illam  conjunctionem  ad 
Deum  immediate  post  infallibiliter  opera- 
turum  :  ergo  exposcit,  quod  aliquid  super- 
addatur  auxiliis  snfiicientibus,  per  quod 
fandent  specialem  illum  ordinom  :  hoc  au- 
tem  supposito  transit  gratia  a  ratione  pure 
tufiicientis  ad  rationem  efiicacis,  sive  infal- 
Iibiliter  cum  nostra  operatione  conne 
ergo  distinctio  inter  gratiam  mere  sufii- 
cientem,  et  efiicacem  non  sumitur  adacquate 
a  cooperatione,  et  effectu  Bubsequutia 
salvatur  antecedenter,  el  independenti 
illis. 

16.  Nec  refert  dicere,  Deum  indepen- 
denter  ab  auxilio  efficaci  antecedente 
rationom  nostram  esse  proxime  paratum 
exhibere  suum  concur.sum  simultaneum 
absquo  ulla  ignorantiae,  \cl  contingentia 
ixnperfectione ;  quia  non  pr&paraf  volnn- 
late  consequenti  praedictom  concursum, 
nisi  prius  praei  ideril  per  scientiain  mediam 
voluntatem  in  tali  hypotheai  consensuram, 
et  simul  cooperaturam. 

Hoc,  inquam,  minime  Batisfacit,  nec  Mo- 
linaB-opinionem  tuetur;  nam  ^i  i>' 
vidit  gratiam  sufiicientem  in  b  ione 

collatam  sortituran  tutn  :  i 

jaminpriori  ad  praedictum  consensum  ha- 
bet  gratia  aliqood  praedicatam,  per  quod 
importet  infallibilem  connexionem  cum 
eflectu,  et  per  quodagratia  sufficienti  ineffi- 
caci  differat ;  gratia  enim  substans  Bcienti  b 
Dei  infallibili,  quod  vuluntas  consentiet, 
tnfallibiliter  conjungitur  cnm  consensu,  »-t 
inconjungibilis  est  cum  dissensu  ;  alioqnin 
Dei  scienlia  possel  falsificari  :  atqni  juxta 
Molinai  opinionem,  et  verba,  quae  tn  dubii 
liinine  expendimus,  distinctio  inter  gra- 
tiam  eilicacem,  et  inefficacem  Bumitur  ab 
efiectu,  et  antecedenter  ad  illum  non  ha- 
bent  aliqurd  per  quod  distinguantur  :  i 
praedicta  responsio  (etsi  veritatem  contt- 
neret)  non  satisfacit  argumento,  at  contra 
Molinam  procedit,  nec  in  ejus  opinione 
defensanda  persistit.  Diximus,  etsi  verita- 
tem  contineret;  quia  illa  responsio  plura 
continet  falsa,  et  absurda,  quaB  infra  <luh.  3, 
contra  Suariumexpendemus. 

17.  Sed  adversus  rationem  nostram  op- 
pones  :  quoniam  causam  esse  causantem, 
vel  operantem.  est  efiectus,  et  denominatio 


formalis  desumpta  a  caa 
tione  :  sed  effectus  formalis  non  ante  • 
suam  causam  :  ergo  causa  ut  Oj  vel 

causans,  non  est  pri',»r  sua  op  16,  et 

causalitate  :  ergo  e\  eo,   quod  causa  actu 
causans,  et  operans  connectatur  infallibi- 
liter  cum  sua  causalit  ite,e1  operatione,  | 
peram  intulimus  causam  habere  in  ali 
priori  infallibilem  connexionem  cum  illis : 
et  ulterina  non  rect»'  pi  .-,;!, 

bandum  ex  hoc  principio,  qu<jd  gratia  an- 

lenter  a  tram  haJ 

inf allibilem  connexionem  cum  illa. 
Respondetur,  quod  hoc  comploxum 

.  tripliciter  considerari  pot. 
primo,  pure  materialiter  .ficative  pp> 

virtute.aut  principio,qua?causant  :  i 
omnino  formaliter, 
conci  principi 

tlitate  :  tertio,  medio  n 

i  ■■    isand  d 
indissolubilil 
ita  qnod  principium  ut  actu  applicatun 

indam,  importetur  in  i 

in  obliqao.  Pri  lil  -im- 

pliciti  I   prool  sic  non 

conjangitar  infallibiliter  cum  illa  : 
bet  i  m  principii  *'\l»  I   , 

snfficienti  tur  in- 

fallibiliter  cum  operati 
non  eam  anl 
tur  :  nec  illa  inf allibih' 

})0- 

randi.  i  Ltimo  mo  lo  el  ant< 
nem,    el    ipsi  infallibiliter   conjungitur  ; 
atqu-  tione  h  tbel  iniailibita 

nexionem  ai  atem  cum  illa.  El 

nte,  huc  |  i  conai- 

amone  Philosophoram 
ma,  quo  I  c  toaa 

it  explicanl  N.  Complut.  m  Hb.  Ph>,- 
tifior.  ditp.  8,  <j>irst.  i.  Hoic 

lerati<  innititor  argu- 

mentum  a  n  ium  ;  oam  grat. 

infloena  in  oostram  operati<  mante- 

Ce  Ut,   't  ab   ill  ; 

importat  in  i  el  nibilominus  gratia  in 

illo  priori   coni  infallibiliter  cum 

I  .  cum  .-it  principiom 

ipsi  applicatom,  et  com  ea  indissolabilitai 

conjunctum  :  ergo  gratia  fa  \io- 

nem  antecedentem, 

operatione  •.  atq  et  dintur 

efficax  antecedenter,  el  io  i  ater  ab 

illa.  Unde  autem  provenial  ;  pli- 

Cd' 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


11 


catio,  et  indissolubilis  conjunctio,  constare 
potest  ex  dictis  disp.  4,  dub.  6,  et  amplius 
constabit  ex  infra  dicendis  club.  4. 

§IV. 

Refellitur  Molinx  opinio  ab  inconvenientibus 
qux  illam  consequuntur . 

a?.  18.  Tertio  arguitur  :  quoniam  si  effica- 
fi£dan-iScia  oratiae  sunieretur  ab  effectu,  et  non  esset 
mentum.  aliquid  antecedens,  sequeretur  discretio- 
nem  consentientis  a  non  consentiente  redu- 
cendam  esse  non  in  gratiam,  sed  in  libe- 
rum  arbitrium  :  consequens  contradicit 
•a?uC(i"  Apostolo  1,  ad  Corinth.  4,  ubi  ait  :  «  Ne 
'.<  supra  quam  scnptumest,  unus  pro  altero 
•  infletur  adversus  alterum.  Quis  enim  te 
8  discernit?  Ouid  autem  habes  quod  non 
«  accepisti?  Si  autem  accepisti,  quid  glo- 
'<  riaris,  quasi  non  acceperis  ?  »  Ergo  effi- 
cacia  gratiae  non  ab  effectu  sumitur,  sed 
ante  illum  constitnenda  est.  Sequela  osten- 
ditur  ;  nam  demus  duos  homines  eadem 
gratia  sufficienti  praeveniri  :  tunc  in  opi- 
nione  Molinae  fieri  potest,  quod  absque  ulte- 
riori  auxilio  unus  consentiat,  altero  dissen- 
tiente,  ut  expresse  tradit  verbis  supra  rela- 
tis  :  atqui  haec  discretio  actualis  nequit  in 
gratiam  reduci ;  siquidem  uterque  eandem 
gratiam  recipit,  ut  supponitur  :  ergo  revo- 
c;mda  est  non  in  gratiam,  sed  in  liberum 
arbitrium. 

19.    Huic    argumento    occurrit    Lessius 

.  (lc  gratia  efficaci,  cap.   18,  num.  7, 

verbis  :  «    Quod   ex  duobus  similiter 

vocatis  alter  oblatam  gratiam  acceptet, 

alter  respuat,  recte  dicitur  ex  sola  libor- 

tate  provenire,  non  qood  is,  qui  acceptat, 

sola  libertatesna  icceptet;  sed  quia  ex 

sola  libertate  illad  discrimen  oriatar,  ita 

irt  non  ex  diveraitate  anxilii  praevenien- 

ti-.  (  bi  illad  sola,  non  exclodit coopera- 

i  illod  discrimen  fieri  possit 

ie  cooperatione  gratiae,  ex  parteejus 

qai  vHir  >lam  divorsitatem  aoxi- 

ln  praevenientU.  Cumenim  integracaosa 

I  doabofl  partibat,  libero 

arbitrio,  el   gratia   praaveniente ;  quod 

i  i,.  hic  ei  nunc  conaentiat,  potiu  -  quam 

I  pon  iii  diversitatem 

:,i  libertatem  arbitrii,  quae 

»   i;i  opposita,    utendo 

ttia,  vel  non  atendo,  prout  libaerit.  » 

Bed  b  m  doctrinj    n  itineri  non  potf  I  : 

■.hii  mentem,  et  intentio- 


. 


i 


nem  Apostoli,  qui  ex  eo  probat,  et  suadet, 
quod  unus  adversus  alterum  non  infletur, 
quia  quod  unus  ab  altero  distinguatur,  non 
habet  ex  se,  sed  a  gratia  ;  hanc  enim 
vinthabent  illa  verba  :  Ne  unus  adversus 
alterum  infletur.  Quis  enim  te  discernit. 
Atqui  juxtaLessii  doctrinam  discretio  con- 
sentientis  a  non  consentiente  non  reduci- 
tur  in  gratiam,  sed  in  libertatem  :  ergo 
juxta  praedictam  doctrinam  potest  unus 
adversus  alterum  inflari,  et  per  consequens 
persuasio,  et  argumentum  Apostoli  corruit. 
Tum  etiam,  quia  Apostolus  statim  probat, 
quod  discretio  unius  ab  alio  non  est  ab 
homine,  sed  a  Deo,  dicens  :  Quid  enim 
habes  quod  non  accepisti  ?  Quasi  summum 
absurdum,  et  inconveniens  reputet,  quod 
aliquid  conducens  ad  salutem,  et  quod  ali- 
qualem  gloriandi  occasionem  posset  praes- 
tare,  non  fuerit  acceptum  a  Deo  :  sed  dis- 
cretio  consentientis  a  non  consentiente 
conducit  ad  consentientis  salutem,  et  ei 
praestat  aliqualem  gloriae  occasionem  :  ergo 
praedicta  discretio  non  est  reducenda  pri- 
mario  in  libertatem  consentientis,  sed  in 
Deum  moventem  per  gratiam  :  et  opposi- 
tum  docere  contradicit  Apostolo,  atque  ar- 
gumenti  ejus  energiam  evacuat,  et  inanem 
reddit.  Tum  denique,  nam  D.  Augustinus 
expresse  asserit,  praedictam  differentiam, 
seu  discretionem  non  esse  revocandam  in 
aliquod  bonum  naturale  :  sed  libertas  est 
bonum  naturale  :  ergo  hujusmodi  discre- 
tio  nequit  primario  in  libertatem  consen- 
tientis  reduci.  Verba  Augustini  in  lib.  de  D  All. 
prxdest.  SS.  cap.  5,  hacc  sunt  :  «  In  hacsustiiuis. 
r  autem  Apostoli  evidentissima  intentione, 
«  qua  contra  humannm  scntentiam  loqui- 
«  tur,  ne  quisquam  in  homine,  sed  in  Do- 
"  mino  glorietur,  dona  Dei  naturalia  sus- 
«  picari,  sive  ipsam  totam,  perfectamque 
a  naturam,  qualis  in  prima  conditionedo- 
«  nataest,  sive  vitiatae  naturae  qualescum- 
•  que  reiiquias,  nimis,  quantum  existimo, 
«  absurdum  est.  Nunquid  enim  per  hacc 
«  dona,  quae  omnibus  communia  sunt  ho- 
<(  minibus,  discernuntur  homines ab homi- 
v  hibus?  »  Et  infra  :  llla,  inquit,  itaque 
natura,  in  qua  nobisdata  est  possibilitas  ka- 
bendi  fidem  (quaa  possibilitas  coincidit  cum 
arbitrii  Libertate)  non  dispernit  hominemab 
hotnine,  nempe  in  negotio  salutis. 

^D.  Confirmatur  evertend  i  fundamen-  im|)ll.. 
tuin  b  Lessio  insinuatum  «  flam  implicat   naior 
dari  aliquod  praedicatum  realecreatum,  etamp 
non  explican-i  imperfectionem,  quod  non 


\2 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


in  Deum,  sed  in  liberum  arbitrium  revo- 
cetur,  tanquam  in  primam  causam  :  sed  in 
hypothesi  supra  posita,  discretio  eonsen- 
tientis  a  non  consenfiente  est  aliquod  prae- 
dfcatum  reale  creatum,  non  explicans  im- 
perfectionem  :  ergo  pradicta  discretio 
non  in  liberum  arbitrium,  sed  in  Deom, 
tanquam  in  primam  causam  redacenda 
<st  :  atqui  hoc  pacto  reduci  non  potest,  si 
gratia  illis  hominibus  collata  sit  antece- 
denterad  consensum  f)rorsus  a^qualis  :ergo 
aecessario  dicendum  est,  consentientem 
accepisse  aliquam  majorem  gratiam  ante- 
cedenter  adconsensum.  Minor  subsumpta, 
inquasola  potest  esse  diffic  itur: 

quoniam  si  Deus  in  commnnicando   illis 
homimbus  gratiam,   aequaliter  prorsasse 
gessit,  non  primo  discrevit  illos  homio 
sed  tota  discretio  orta  est,  at  inqait 
sius,  ex  eo,  quod  arbitrium  creatum  usum 
fuerit  Dei  gratia,  prout  libuit  :  tante 

scquali  prorsus  gratia  antecedenti  ineoqoi 
consentit,  et  in  eo  qui  dissentit,  discretio 
censentientis   a   non  consentiente    oequit 
primario  in  Deum,  tanqaam  in  primun 
duci,   sed  in  arbitriuin  creatum  i< 
Pranco  G8t.  Legatur  Franco  Abbas tom.  10,  degra- 
Abcas.  da  /)ri    cirru  principium,  obi   pon  ler 
\  erba  Christi  Domini,  Matth.  11:' 
tibiPater,  thmine  cceli,  <t  tcrrr,  quiabt 
dis  hxc  a  sapientibus,  et  firudent 
lasti  ea parvulis,  inqait  :   «  Diligensli 
«  diligenter  attende,quomodo  Dei  i  nigeni- 
«  lus  aeterno  Patri  coaeternus,  cum  quo  illi 
una  substantia,  eadem  est  gloria,  nnum 
idemque  consilium,  opnsque  indivisam  ; 
«  qaomodo  ad  solius  Patria  gloriam  omnia 
la  ifft  rat,  ut  te  purum  hominem,  infir- 
ium,  el  impotentem  tuaom- 

nia,    i  tamen  dign  i  Deo  fuerint, 
ii  debeas.  Necenim  ait  :  Abscondin 

I  revelavimu  Abscondisti,  1 1 

«  velasti.  Acsi  dicerel  :  iavi,  tu  ins- 

«  pirasti  :  ego  librum  tenui,  t  ~ti  : 

«  ego  b  gem  proposui,  I  •  m- 

«  sonui  auribus,  tu  cordibas.  l'\  hac  I 
.(  Domini  nostri  confessione  rgratiaa 

«  discat,  quomodo,  el  cui  confiteri 
o  et  quantum  in  .-ingulis  quibusque  bonis 
«  invenerit,  totam  el  in  singulisgrat 
«  Dei  esse  noverit.  b  Kt  tom.  1 1,  exponens 
illa  Christi  verba,  Matth.  28  :  Ihita  <■<(  mihi 
potesta$,etc.«  Et  vide,  inyuif, quomodo  p 
« tatemsuamgratiaeadscribit.  Etcam  omnia 
«  in  Patre  possideat,  et  cam  Patre  omnia 
«  tribuat,  nihil  de  Divinitatis  siko  potentia 


«  memorat,  sed  ad  largientis  glori  un 
-  ceptaB  potf-.f ,iti  ~  refert  gi 
■  magisvilis  bomnncio  debet  q 

t,noninsuum  arbitrium.sed  in  I 
«  tiam  referre?  -  Et  t<,m.  12,  a  .  nm 

a  principio  ait  :  ■  Grati 

itiae,  quod  potuit ;  <_ 
frnctam  contalit  ■.  i  caata- 

"  ritatem  usqne  perduxit.  Q  li !  [oid  i 
bomine    virtutis,    aut   studn 

nicat,  dehoc  fonte  pietatia  manat,  non 
de  liberi  arbitrii  industri 
«  tibus. 

21.  Ad  h  ec,  ereatara 
nisi  cum  subordinati 
t*'"'  i  b  ipsias  creatui  mte 

-ratia  iu  daobas homini! 
urius  consentiret  altero  dissentienl 

dinatiom  im  eam  oll  «n- 

lem  eri  non  poi  ,|[(1 

aequalitate,  ona  tjat 

utiente  \ 
gratia  ai  r  minor  :  I 

quia  nol 

.  inter  i 

I    terminil  ;  jem 

I  gratiam 

non  consentienti 

retionem   :  - 

lenti  r  ,i  D, 
diseretionem  prodaxit. 

■    : 

manical 
doctrinam,  ut  volontas  utatur 
dal  i.  iqoa  m 

•  Dei,  ut  \i  lim  ; 

oem,  ac  perinde 

absque   I 

Deum  attingentem   primari 

•    n,  ut  m 

tem  creatam  non 

• 
qui  i  leterminatii 

ndet  El 
tiensde  rminatii 

"  priori  itm  h«J 

itientem  gloriari 
t-st  contra  intentionem  A 
d1  ponderal  1».  Thom.  ibidem,  I       ■.    his  l'  l 
verbis  .-     Concli  si 

i  aotem  accepisti,quidgIori 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


13 


D.Pros- 

pcr. 


Alia  pto 

Molina 

rcspon- 

>io. 


lnr 


■  acceperis?  Ille  igitur  gloriatur  quasi  non 
«  accipiens,  quideseipso  gloriatur,  et  non 
«  de  Deo.  Et  ad  hoc  pertinet  prima  species 
«  superbiae, quascilicetaliquissuperbiendo, 
«  quod  habet,  dicit  a  seipso  habere,  juxta 
«  illud  Psalm.  76  :  Labia  nostra  a  nobis 
«  sunt  :  quis  noster  Dominus  est?  »  Et  si- 
militer  D.  Prosper  lib.  I,  de  vocatione  Gen- 
tium,  cap.  25  :  «  Declaratur,  inquit,  contra 
s  omnem  elationem  de  Iibero  arbitrio  glo- 
riantem,  illam  mvictissime  reniti  sen- 
"  tentiam  dicentis  Apostoli  :  Quis  enim  te 
"  discernit  ?  Quid  autem  habes  quod  non 
accepisti  ?  Si  autem  accepisti,  quid  glo- 
■'  riaris  quasi  non  acceperis ?  Igitur  profun- 
-<  ditas  illius  quaGstionis,  quam  secundum 
sententiam  Apostoli  impenetrabilem  con- 
"  fitemur  »  (nempe  quare  supposita  gratia 
sufficienti,  unus  trahatur,  et  alius  non  tra- 
hatur),  «  per  liberi  arbitrii  velle,  et  nolle 
i  non  solvitur  »,  ut  eam  solvere  conatur 
Lessius. 

22.  Quare  ejus  doctrina  relicta,  cautius 

alii  ex  Adversariis  ad  argumentum  supra 

factum  respondent  negando  sequelam.  Quia 

licet  non  admittatur  gratia  efficax  antece- 

dens  consensum,   nihil  tamen,   inquiunt, 

esl  in  consentiente,  per  quod  se  discernat  a 

non  consentiente,  quod  non  sit  a  gratia;  ac 

per  consequens  nihil  habet,  in  quo  adver- 

sus  alium  glorietur.  Si  enim  considerentur 

m  actu  primo,  uterque  habet  gratiam  pra> 

venientem  sufficientem,  et  in  hoc  non  dis- 

cernuntar  :  si  vero  considerentur  in  actu 

secondo,  consentiens  discernitur  a  non  con- 

ente    per   consensum   actualem.   Sed 

onsensus  non  fit  a  libero  arbi- 

ni-.i  dependenter  a  gratia,  tam  prao- 

■•,  quae  illi  communicat  vires  ad 

Uctamconsensum;  quamconcomitante, 

imoltanea,  quae  praedictum  actum  im- 

liate  attingit.  Ad  quid  ergo  adatraenda 

major  gratij;  r  is,  cum  per  relatas 

r  afJ  eqaaJa  d< pendenl i a  consensus, 

Bt  discretionis  a  gratia? 

cterum  adhuc  non  aatisfaciunt  ar_ 

mento,  ted  illud  in  sao  robore  relinqaant. 

Primo,  q  iia  diacretio  nnios  ab  alio  nequit 

gratia,  q  itrique  commu- 

docel  Augustinasloco  sapra 

eitato  </■  SS.  bis  rerbia  :  «  Talibua 

[itationibai  bonas  Doctor  : 

inqoit,  quod  non  aooe- 

pi  li  ?  \  qoo,  ru-.i  ab  illo  qui  te  discernit 

ii  non  donavil  qood  don 
lib  ?        item  accepisti,  ait,  quid  gloria- 


«  ris,  quasi  non  acceperis?  Nunquid  quaeso 
«  ait  aliud,  nisi  ut  qui  gloriatur,  in  Domino 
«  glorietur  ?  Nihil  autem  huic  sensui  tam 
«  contrarium  est,  quam  de  suis  meritis  sic 
«  quemquam  gloriari,  tanquam  ipse  sibi  ea 
«  fecerit,  non  gratia  Dei  :  sed  gratia,  quao 
«  bonos  discernit  a  malis,  non  quae  com- 
«  munis  est  et  bonis,  et  malis.  »  Atqui 
gratia  prac-veniens  in  casu  argumenti  est 
bonis,  et  malis,  hocestconsentienti,  et  dis- 
sentienti  communis,  ut  supponitur,  et  Ad- 
versarii  admittunt  :  et  rursus  concursus 
Dei  simultaneus  est  idem  realiter  cum  ope- 
ratione,  per  quam  consentiens  se  discernit 
a  non  consentiente ;  atque  ideo  nequit  esse 
prima  ratio  hujus  distinctionis.  Discretio 
ergo  inter  consentientem,  et  non  consen- 
tientem  nequit  reduci  in  gratias  ab  Adver- 
sariis  assignatas  :  et  consequenter  vel  prae- 
dicta  discretio  revocanda  est  cum  Lessio 
in  liberum  arbitrium,  quod  hacc  responsio 
vitare  satagit ;  vel  reduci  debet  in  aliquam 
gratiam  antecedentem,  et  efficacem,  quod 
intendimus. 

Secundo,  nam  hujus  efTectus,  nempe  vo-  Sc; 
luntatem  unius  liominis  consentire,  et  dis- 
cernere  illum  ab  alio,  aliqua  propria  causa 
assignanda  est  :  atqui  propria  causa  hujus 
effeetus  nequit  esse  gratia  sufficiens  secun- 
dum  se,  siquidem  non  facit  voluntatem  con- 
sentire,  sed  tantum  quod  consentirepossit : 
nec  valet  esse  concursus  Dei  simultaneus, 
cum  hic  sit  idem  realiter  cum  consensu. 
cujus  propriam,  et  primam  causam  inves- 
tigamus  :  ergo  vel  sistendum  est  in  libero 
arbitrio,  quod  haec  responsio  non  vult  con- 
cedere;  vel  admittendum  est  auxilium  effi- 
cax  antecedens  consensum,  quod  tam  vo- 
luntatem,  quam  gratiam  sufficientem  cum 
consensu  infallibiliter  conjungat. 

Tertio, quia  consentiensse  discernitanon  Tcriia. 
consentiente,  in  quantum  ejus  actio  est  po- 
tiu.s  consensus,  qaam  dissensus  :  sed  quod 
illa  actio  sit  potius  consensus,  quam  dis- 
sensus,  non  reducitar  in  Adversariorum 
doctrina  in  gratiam,  vel  iu  Deum  per  gra- 
tiam  agentem,  tanquam  in  causam  :  ergo 
reducitur  in  liberum  arbitriam  ;  atque  iih.-.> 
potest  homo  ex  suoarbitrio  se  discernero 
ab  alio,  el  habere  in  quo  contra  alterum 
infletur.  Probatur  minor,  tum  ad  homi- 
nem  :quialicei  Adversarii  dicant,  gratiam 
influere  in  illura  consensum  ;  asserunt  ta- 
roen  influere  in  eum,  quatenua  aupernatu- 
e  i.  non  vero  quatenua  liber  esl  :  nam 
BOcun  lum  hanc  rationem  iUum  revocant  in 


14 


DE  GRATIA  EFFICA»'!. 


V 


(Jrgens 

Hll|l||^- 

natio. 


KAu- 

i  usti- 
iius. 


voluntatem  velut  in  causam  sesola  imme- 
diate  suflicientem.  Quod  expresse  docuit 
Vasquez  1  part.  disp.  100,  cap.  3,  §  Aut 
denique,  ubi  ait :  «  Superest,  ut  iibertas  Dei, 
«  qua  nobiscum  libere  cooperatur,  nihil 
«  omnino  conferat,  ut  operatio  nostra  li- 
«  bera  sit  :  sed  tota  ratio  liberi,  qucc  in  de- 
«  nominatione  extrinseca  posita  est,  a  nos- 
«  tra  voluntate  solum  pendeat.  Unde  sive 
«  Deus  libere,  sive  necessario  operetur, 
«  eodem  modo  actio  nostra  libera  esset. 
c  Prima  igitur,  et  sola  ratio  libertatis  ac- 
«  tus  nostri  est  creata  voluntas.  •  Atqui 
rationes  consensus,  et  diss<  rtinent 

ad  actum  liberum,  ut  libernm  :  ergo  quod 
illa  aclio  sit   potius  co:  .  quam  dis- 

sensus,  nequitjuxta  .VI  rum  doctri- 

nam  revocari  nec  in  Deam,  necin  gratiam, 
tanquam  in  propriam  caasam  •.  sed  in  libe- 
rum  arbitrium  debet  redacl  Tum  etiam, 
quia  nulla  gratia  assignatur  ab  Advers  triia 
quas  ^it  propria  i  consensua  potius, 

quam  dissensus;  nam  gratia  pravenii 
sufEciens,  quam  admittunt,  non  determi- 
nat  voluntatem  ad  consensum,  sed  eam 
prorsus    indifferentem    relinquit ;    gratia 
vero  concomitans,  seo  con  imulta- 

ueus  est  ipse  consensus,  de  quo  | 
difficull  a  :  ergo  idem  quo  1  pri 

.  Confirmatur  refellendo simul  utram- 
que  responsionera,  et  trahendo  \<i\  i 
id  novnm  inconveniens  •,  nam  demua  illis, 
quod  consensus,  ut  discernit  nnum  homi- 
nem  ab  alio,  sil  effe  :tus  gi  tti  b  pr  evenien- 
tis;  \cl  quod,  ut  ipsi  loquuntur,  proveniat 
a  libero  arbitrio  adjuto  per  pra  lictara  gra- 
tiam,  »iiii'  pacto  existimant  se  \  itare  in 
veniens  ipsisobjectum  :  nihilominua  si  sup- 
posita  praedicta  gratia  sufficiente,  e1  indi 
rente,  non   requireretur  alind   anxilium 
antecedens  ad  consensum,  sequitur  q  i    i 
homo  pradicta  grati  ienti  adjutus  non 

debeat  orare,  et  petere  a  i»  tm  : 

consequens  est  absurdum  :  ergo  prater  gra- 
tiam  sufficientem  requiritur  aliud  auxilium 
antecedens  annexum  infallibiliter  cumcon- 
sensu  •,  et  consequenter  velint,  nolint,  ne- 
trio  debent  admittere  prater  gratiam 
sufficientem  ulteriua  auxilium  cansanaj  et 
inferens  illam  discretionem.  Utraque  con- 
sequentia  constat.  Sequela  etiam  eet  mani- 
festa  :  tum  quia,  ut  inquit  D.  Augtist.  lib. 
1,  de  natura.et  gratia  contra  Pelag.  cap.  19: 
Quid  stultius,  quatn  orurt  ut  facias  (juad  in 
pottstatehabes ?Sed  in  Adversarioram  opi- 
nione  homo  praventos  gratia  sufficienti,  et 


non  adjutus  nlteriori  auxilio,  habet  tn 

potestate,  tam  antecedenti,  qa 

quenti,  et  tam  m  sensu   diviso,  quam 

Bensu  composito,  elicere  con 

ratione  dicunt,    posse   Liberum  arbitrium 

gratiam  •  tfficientem    i  eflica- 

cem  :  ergo  homo  L-ratia  snfficienti  pi 

tus  non  debet  orare,  ut  con  m- 

vertatnr.  Tum  etiam, 

retorare 
tem,  et  hoc  non,  quia  illam  babet  :  vel  i 
cursum  Deisimultaneum?Sed  a 
cum  .-it  idem  realiter  cum  operat 

t,  proquu  petit  gratiam  :  »-1  alinn 

;ti  1 

offertnr  omnino  mi- 

natur  per  i 

r  gratiam  bu&1  *om 

■ 
xilium  ante< 
qnitorquod  homogratia  sufilcienti 

•  talem  i 
autei 

et,  hominem 

non  : 

..  quam  . 
enim  et  -  r,'~ 

proquj 

homo  gratia  Boffi- 

cienti  pi 

- 
ulterius  fiet.  ut 

nien  tmento  inle  s 

qniajusti  habent  per 
virtotemsufficientem  td  tdimplendom  pi 

i  supernatur    .        I 
tion<  d  in  booo  :el  nihi- 

ut 

eonstat  i 

cienti,  debet  homo  orai  '  >ni 

pr  i  lii  t  ■•  gi 

.  dum  dicont  : 

i  Plal  volontaa  tua:  El  -  in 

:n.     I  :i  igust.  in  lib. 

t.  mmit         Bi 
«  ergo  alia  documeota  non  essenl,  km 
■  minica  oratio  nol 
i  quam 
i  nihil  nobis  relinqort,  in  quo  tanquam  in 

•  nostro  gtoriemur.  Siquidem,  el  ut  ■ 

•  disced  tmus  a  Deb  (a  Iquod 

bent 


DISP.  VII,  DUB.  I. 


15 


•(  bent  gratiam  sufficientem),  non  ostendit 
«  dandum  esse  nisi  a  Deo.  cum  poscendum 
Hie-  c(  ostendit  a  Deo.  «  Et  similia  docet  D.  Hie- 
ronym.  lib.  2,   adversus  Pelagianos,    ubi 
illis  verbis  Matth.  6  :  «  Surgite,  vigilate, 
i  et  orate,  ne  intretis  in  tentationem,  » 
sic  Pelagianos  impugnat : « Debuissetdicere 
«  juxta  vos,  Surgite,  et  resistite  ;  liberum 
«  enim  habetis  arbitrium  :  et  semel  con- 
«  cessa  vobis  a  Domino  potestate,  nullius 
«  alterius  indigetis  auxilio.  » 
ltima      24.  Dices  denique  pro  Molina,  non  co- 
jbod-  haerere  cum  libertate  arbitrii,  quod  suppo- 
sita  gratia  sufficienti,  ut  homo  possit  con- 
sentire,   requiratur    aliud    auxilium ,    ut 
consentiat  :  atqueideo  cum  homines  haben- 
ies  gratiam  sufficientem  orant,  non  petere 
hujusmoiiauxilium,  sedipsumconsensum, 
ne  impediatur. 
mfuta-     Sed  haec  responsio  petit   principium,  et 
fDr     ex  dictis  satis  rejicitur.   Quibus   addimus 
Augustinum  epist.  107  ad  Vitalem,  ubi  in- 
quit  :  k  Non  fallamus  homines,  nam  Deum 
«  fallere  non  valemus.  Prorsus  non  ora- 
t  mus  Deum,    sed  orare  nos   fingimus,  si 
nos  ipsos,   non  illum  credimus  facere, 
■<  quod  oramus.  Prorsus  non  gratias  Deo 
u  agimus,  sed  nos  agere  fingimus,  si  unde 
ii  gratias  agimus,   ipsum  facere   non 
«  putamus.  Labia  dolosa,  si  in  hominum 
"  quibuscumque  sermonibus  sunt,  saltem 
"  in  orationibus  non  sint.  Absit,  ut  quod 
:cere  Deum  rogamus  oribus,  et  vocibus 
.vstris  (quale  est  illud  Sponsae,  Trahe 
ue)  eum  facere  negemus  cordibus  nos- 
i   tri~.  Et  quod  est  gravius,  ad  alios  etiam 
"  decipiendos  hoc  non  taceamus  disputa- 
tionibus  nostris  :  et  dum  volumus  apud 
mdere  liberum  arhitrium, 
'  apad  Ueumperdamusorationisauxilium; 

-  ef   gratiarum  actionem  non    habeamus 

m  ,   dum    veram    non    agnoscimus 
"  gratiam.  rolamusdefendere  libe- 

-  rum  arbitrium,  non  oppugnemu-    ande 
fitlibeium.  Nam  qui  oppugnat  gratiam, 

i  qaanostrum  ad declinandam a  malu,  d 

tciendum  bonam  liberatar  arbitriaxn, 

ipee  arbiti  i  im  suum  adhuc  vult  (.'.-.-<•  cap- 

tivnm.  Responde,  obsecro,  quomodo  -li- 

Patri,etc.» 

i  plora  oecorrebanl   .        i  ad  confa- 

tandum  Molina  opinionem.  Sed  illia  (ne 

Eongraentios  atemar  in 

I  lentib  j->  ,  abi    impagnabimas 

,  qai  ad  temperandam 


praedictam  sententiam  excogitati  sunt,  ut 
sic  ad  veram  gratias  efficacis  notitiam  acce- 
damus. 

§  V. 

Proponuntur,  et  eliduntur  argumenta  con- 
traria. 

25.  Oppositam  nobis  sententiam  tuentur  Senten- 
Molina,  Lessius,  et  quidam  alii  ejusdem  traria." 
familiae.  Pro  eademsententia  refert  Arauxo^-Jg- 
in  praasenti  quxst.  111,  art.  5,  dub.  6,  num.    Alex.' 
36,  Alexandrum,   Gregorium,   Gabrielem,  oa^bnei.' 
Henricum,  Waldensem.AlbertumPighium,  vuaidC* 
Catharinum,    et  alios.  Quos  tamen,  si  con-  Aibert. 
sulas,  nil  fere  invenies,  in  quo  huic  sen-  catkV. 
tentiae  suffragentur  :  nam  Iicet  quidam  eo- 
rum  videantur  excludere  auxilium  praevium 
efficax,  loquuntur  de  auxilio  necessitante, 
minime  vero  asserunt,   gratiam  efficacem 
non  habere  antecedenter    ad    consensum 
aliquid,  per  quod  a  gratia  pure  sufficienti 
differat,  et  cum  consensu  libero  infallibili- 
ter  connectatur  :  et  quamvis  non  ita  recte, 
etclare  explicent  efficaciam  gratiae  :  nihilo- 
minus    non   docent,   desumi  duntaxat  ab 
effectu,  ut  Molina  docuit  verbis  in  limine 
dubii  relatis.  Cui  adeo  placet  proprium  ju- 
dicium,   ut  nostram,  et  D.  Augustini  sen- 
tentiam  appellet  errorem  in  fide,  quaest.  23, 
disp.  1,  membro  6.  Sed  haec  censura  risu 
tantum  propulsanda  est. 

Argumentis  hujus  opinionis  partim  oc- 
currimus  disp  5,  <lub.  6,  ubi  statuimus 
practer  auxilia  sufficientia,  seudantia  vires, 
requiri  altud  auxilium  applicans  pracdictas 
vires  ad  operandum  ;  etpartim  occurre- 
mus  in  hac  <li*}>.  dub.  1,  ubi  ostendemus, 
gratiam  cfficacem  esse  efiicacem  ex  se;  nom 
cuncta  motiva  adveraa  eo  tendunt,  ut  pro- 
bent  praxiictam  efficaciam  cum  liberlate 
nostra  minime  cohaerere,  quo  l  ibidem  ex 
professoconciliabimus.  Undeeis  enodandis 
parum  imrnuraljimur  in  praesentL  Argui- Primnm 
tur  tamen  primo:  (inoniam  nulla  datur,,)',1.1,^!",, 
grati  i  actualia  distincta  a  gratia  excitante, 
el  inapirante,  nempe  a  sancta  cogitatione, 
et  affectu,  ut  satis  colligitur  ex  Concilio 
Trident.  \ess.  6,  cap.  5,  abi  nallam  aliam 
ilem  gratiam  recensel  :  atqai  gratia 
'•\''it.iii-,  <•(  inapirans  aon  habent  allam 
infallibilem  connexionem  eom  consensu, 
aed  poesenl  optime  cum  dissensu  conjungi, 
el    de  facto  multoties  conjungunlur  :  (;rgo 

nuiia  datar  gratia,  qux*  habeat  efficaciam 


16 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Conlir- 
matio. 


Conci- 
liura 
Scno- 
nense 


Occurri- 

turar^i 

mcnto 


antecedenter  ad  consensum  ;  et  consequen- 
terquod  sit  efficax,  pendet  ab  eventu. 

Confirmatur  ex  eodem  Concilio  loco  ci- 
tatoean.  4,  ubi  difiinit,  liberum  arbitrium 
quibusvis  auxiliis  actualibus  adjutum  (quac 
complectitur  per  illa  verba,  a  Deo  motum, 
et  excitatum)  posse  dissentire  :  et  similiter 
Concilium  Seuonense  deereto  15  determi- 
Dat,  auxilium  Dei  trahentis  (nempe  efiicaxj 
tale  cssp,  ut  ei  possit  resisti :  ergo  quaelibet 
gratiaactualispotest  cumdissensuconjungi: 
ergo  nulla  habet  cum  consensu  connexio- 
nem  infallibilem  ;  atque  ideogratiao  efiica- 
cia  non  est  antecedens,  sed  consequuta  ad 
cftectum. 

Ad  argumentum  possemus  respondere, 
'  Primo  concessa  majori,  riegando  minorem  : 
quoniam  esto  omnis  gratia  actualis  consift- 
tat  in  motibus  indelibei  gita- 

tionis,  et  affectua ;  <-t  qnod  dentor  pl 
hujusmodi  motus,  qui  inefficaoes  sint  ab 
intrinseco  :  nihilominns  plares  alii  snnt,  «'t 
cognoscuntur  a  Deo  perscientiam  simpli 
intelligentis,  qui  habent  infallibilem  con- 
nexionem  cum  consensu  :  atqne  ideo  non 
solum  dant,  vel  complent  vires  ad  agen- 
Hum,  sed  etiam applicanl  infallibiliter    l 
actum   a  Deo  intentum  :  et  conseqnenter 
-  !int  pramotionec  effic  u 
non  physice,  sed  moraliter,  ul  aliqui  Tho- 
mistae  haud  improbabiliter  docent.  Quod 
satis  superque  exponit  auctoritatem  Con- 
cilii,  et  Molinarj  intentionem  elo  lit  :  an  au- 
tem  verum  sit,  dub.  5  videbimus     s    undo 
respondetur  absolute  negando  majorem  i 
nam  ut  liquel  ex  dictis  disp.  5,  praeter  mo- 
tus  indeliberatos  supernatnrales  requiritur 
gratia  actualis,  nempe  qualitas  Iransii 
qu;e  sit  principinm  immediate  influens  in 
actus  supernaturales ,  tam  indeliberatoa, 
quam  deliberatos,  ul  ibi  declaravimus  dub. 
2et  i ;  reperitur  etiam  motio  applicans,  Bive 
virtutem operativam  ad  actumagendi  redu- 
cvns,  u t  ibidem  diximus  dub.  6,  etamplius 
constabit  ex  infra  dicendis  <ht>>.  5,  nbi  de- 
terminabimus  prsdictum  auxllinm  appli- 
cans  esSe  physicam  praemotionem.  Aotho- 
ritas    aotem   Tridentini    in    contrarinm 
adductanihil  convincit:  tum  quia,  eato  non 
docuerit  necessitatem  auxilii  pra  letermi- 
nantis  physice(quod  adhuc  manel  sub  con- 
troversia  Theologica),  illud  tamen  minime 
excludit,  aut  negavit.  Tnm  etiam,  qnia 
docet,  iiberum  arbitrium  a  Deo  excitari,  el 
moveri,  ntramque  motionem  complexum 
esti  nempe  elevationem,  et  excitati 


pergratiam  sufiicientom,  et  ap|  !■>, 

atque   moventem  pl.  r  gratiam  effi- 

cacem. 

Adconfirmationcm  dicendum  WUuai 

ex  illa  authontateConahi  tirman  Augucti- 
nianam  sententiam  ;  nam  Concilium  eam 
gratiam  conciliare  studuit  cum  liberfl 
quam   Ecclesia  Catholica  efiicacem  doce: 
et  qaam   hroretici  causabantur,  no:; 
cumlibertate  componi  Hujusmodi  aw 
gratia  non  eat  gratiamere  snfficiens,  pror- 
tns  indifferena,  etutsic  loquamur,  eerea  ; 
qua?  non  applicat  arbitrium.  -1  potiu 
bitrium  trahitur  ad  agendnm  ;  et  qns,  ut 

tir  U  ••'   l'u''' 

pro  liberi  arbitrii  nutu  :  hancenimnullum, 

atum   li  in- 

fei ■!•  leoevidens,  ut  st  mi  hae- 

retici  id  nobis  obji  utar.  Im 

vero  ai  talia  gr  . 

idit,  ln  Eceleaia  Dei  ente 
Tridenti 

rbitriisni 

llentiam,  non  ?ero  arbitrii  de| 

gratiam  ;  cum  banc  m 

ter  |  lul~ 

gratiam  i 

libert  item  affirmamnt. 
.  liium  ex  una  parta  gi  effi- 

Catholii 

jtrina  praedicatam 

rbitrii. 

l  Lntheran 

grai  I  ii»1-  in 

rimol  utrum 

\it.  : 

Bficaci  d 

in- 

1  gratia 

illu  I 

appellat,  et  actu  mu' 

minime  desideratur  ad  li 
Conciliom  tneri  inten  I  'um  in_ 

fertur,  inte  anxilio  effi 

raad  ipsum  subet  qouto,  i 
tem  anti 
cundum 

re  i  ;  i\  ;r  ad  i  :tum,  ac  perinde  n 
i,l  IH  b  ixilium  in 
Qon  sufficit,  aed  illud  prins  erat  ■ 
i    ri  im  b  1  verifieand  im,  qnod  g 

ef 


DISP    VII,  DUB.   I. 


17 


?ccun- 

lm  ar- 

rumen 

turn. 


b.Aa- 

gusti- 

nas. 


Confir- 
matio. 


Solviiur 

argo- 

mentum. 


efficacem,  vel  inefficacem,  pendet  a  libero 
arbitrio,  etab  effectusequuto.  Eodem  modo 
exponenda  est  authoritas  Concilii  Seno- 
nensis ,  quod  aliunde  non  est  hactenus 
approbatum  a  Sede  Apostolica.  Sed  hanc 
responsionem  fusius  prosequemur  dub.  4, 
§  10. 

26.  Arguitur  secundo,  et  simul  impugna- 
tur  responsio  nuper  data  :  quoniam  gra- 
tiam  esse  efficacem,  est  hominem  gratiae, 
vel  Deo  per  gratiam  moventi  consentire  : 
sed  homo  quacumque  gratia  antecedenti 
praeventus,  potest  consentire,  vel  dissen- 
tire  :  ergo  potestconsentiendo  reddere  gra- 
tiam  efficacem,  et  dissentiendo  reddere  inef- 
ficacem  :  ergo  gratiam  esse  efficacem,  vel 
inefficacem,  non  antecedit  usum  liberii  ar- 
bitrii,  sed  ab  eo  dependet,  et  sumitur  ab 
effectu.  Minor  constat,  tum  ex  testimonio 
Concilii  Tridentini  supra  reIato,tum  etiam 
ex  D.  Augustino  lib.de spiritu,  et  litera,cap. 
34,  ubi  ait :  Consentire  vocationi  Dei,  vel  ab 
ea  dissentire,  nostrx  voluntatis  est.  Et  idem 
docet  in  lib.  de  Ecclesiasticis  dogmat.  cap. 
21  ct  lib.  1  Eetract.  cap.  22  et  alibi  saepe. 
Confirmatur,  quia  si  gratia  antecedens 
est  vere  sufficiens,  constituit  hominem  in 
actu  primo  proximo  ad  consentiendum  : 
ergo  sine  aliquo  superaddito  valet  homo 
consentire:  sedsi  consentiat,  gratiam  suffi- 
cientem  reddtt  efficacem:  ergogratiaefficax 
noii  distinguitur  antecedenter  ad  consen- 
sum  a  gratia  sufficienti  ;  sed  est  ipsa  gratia 
sufficiens,  quatenus  dependenter  a  libero 
arbitrio  consequitur  suum  effectum. 

Ad  argumentum    respondetur   negando 

majorem  :  nam  efficacia  gratiaa  non  consis- 

tit formaliter  in  consentire  vocationi,  cum 

it  effectus  gratiao  effica- 

Lit  in  aliquo  antecedenti, 

qnod  operationem  infallibiliter  infert,  at 

tat  ex  hactenos  dictis.   Per  ipsum  ergo 

entire  non  conatituitur 

i  in  '    '■  efficacis,  vel  inefficacis ;  sed 

im  declaratur  tanquam  pereffectnm, 
eam  foi  ••  efficacem,  vel  inefficacem.  Rur- 
sas  ad  minorem  dicendam  set,  bominem 
gratia  effiea  entam  posae  qnidem 

tntire  iii   len  i  diviso,  et  potestate  an- 

lenti  ;  minime  vero  in   ensrj  compo- 
I    potestate   conaequenti,  sive    ad 

itium  reducenda   Primum  Bufficil  ad 

lalvandam  iibertatem,  etaecundum  ad  sal- 

i  andam  gratiai  efficaciam    antecedentem 

iro,  et  independentem  ab  illo.  Nec 

il  Tridentin  im,  el  D.  Au- 


gustinus,  ut  satisconstat  exhactenus  dictis. 
Unde  cum  dicunt,  esse  in  potestate  volun- 
tatis  vocationi  Dei  consentire,  vel  dissen- 
tire,  neutiquam  excludunt  pro  consensu 
necessitatem  auxilii  antecedentis  efficacis, 
sed  eam  supponunt  :  nam,  ut  inquit  idem 
Augustinus  lib.  de  correct.  et  gratia,  cap.  D-An- 
14  :  Sic  velle,  et  nolle  in  volentis,  vel  nolen-  nus. 
tis  est  potestate,  ut  divinam  voluntalem  non 
impediat,  aut  superet  potcstatem.  Sed  solum 
intendunt,  quod  supposita  qualibet  gratia 
praevia,  voluntas  libere  consentiat  ;  nam 
ita  per  illam  gratiam  conjungitur  infallibi- 
liter  cum  consensu,  quod  nihilominus  re- 
tinetpotentiam  antecedentem  ad  dissensum 
secundum  se,  et  in  sensu  diviso,  ut  magis 
declarabimus  dub.  4. 

Ad  confirmationem  constatex  dictis  disp.  Respon- 
5,  dub.  6,  §  7  ;  nam  quamvis  gratia  vere  cd0c£. 
sufficiens  praestet  potentiam  proximam  ad  mationi. 
agendum,  quod  vocat  Augustinus  auxilium 
possibilitatis,  et  adjutorium  sinequonon: 
adhuc  nihilominus  requiritur  alia  gratia 
conjungens  illam  potentiam  cum  opera- 
tione,quod  idem  Augustinus  appellat  auxi- 
lium  actionis,  et  adjutorium  cum  quo  ;  est- 
que  efficax  antecedenter  ad  consensum . 
Unde  concesso  in  hoc  sensu  antecedenti, 
distinguendum  est  primum  consequens  : 
Ergosine  aliquo  alio  superaddito  valet  homo 
consentire,  potestate  antecedenti,et  insensu 
diviso,  concedimus  :  potestate  consequenti, 
et  in  sensu  composito,  conjungendo  scilicet 
consensum  cum  carentia  pracdicti  auxilii, 
negamus.  £t  deinde  negatur  absolute  se- 
cunda  consequentia,  quao  ut  teneret,  debe- 
ret  supponere  in  liomine  potestatem  ad 
conjungendum  consensum  cumgratia  suffi- 
cienti,  et  cum  carentia  auxilii  efficacis  an- 
tecedentis;  sic  enim  gratiam  ex  se  tantum 
sufficientem  redderet  efficaccm.  Sed  accidil 
oppositum,  ut  constat  cx  dictis.  Et  profecto 
illa  Molinae  consequutio  in  Concordia  cit. 
fbl.  126,  g  Przterea:  Si  auxilium  est  suffi- 
ciens :  n-g<>  arbitrium  ipsum  sud  coopera- 
tione,  '■/  innata  libertate  }»>t<'.s/  illud  idem 
efjxcaxefjicere;  vel  nihil  concludit,  vel  evin- 
cit  libcrum  arbitrium  sua  innata  libertate 
>\\  bernere  unum  hominem  ;tl>  alio  in  ne- 
gotio  salatis.  Quod  quam  absurdum  sit, 
oatendimus  §  praacedenti. 

27.  Argmtur  tertio  squoniam  idem  auxi-Terttum 
lium,quod  in  ono  est  efficax,  est  inefficax m|[JJJ, 
iti  alio  :  (;rgo  auxilium  non  dicitur  efficax 

iii  i  ;ii)  effectu.  Consequentia  est  legitima  ; 
ii.iin  si  auxilium  haberet  antecedenter  ad 


18 


DE  GRATIA  EFFICA<  I. 


consensum  infallibilem  connexioiiem  cum 
illo  (undecumque  illa  connexio  proveniat) 
ubicumque  poneretur  auxilium  illud,  con- 
jungeretur  cum  praedicto  consensu  :  ergo 
e  converso  si  idem  auxilium  io  uno  est 
eflicax,  et  in  alio  ineJTicax,  non  habet  effi- 
caciam  antecedenter  ad  consensum,  sed  de- 
pendenterab  illo.  Antecedens  autem  proba- 
.Mjtiii.  tur  prirno  ex  sacra  Scriptnra  :  nam  Mattb. 
11,  dicitur  :  V;e  tibi  Corozain,  t»  tibi  flW- 
saida,  quia  si  in  Tyro,  ei  Sidone  faetm  es- 
sent  viriuies,  qum   in  te  fm  olitn  in 

ctnere,  et  cilicio  poenitentiai  nt.  Qoi- 

bus  verbis  asseruit  Christos  Oominus,  eo- 
dem  auxilio  quo  converterentur  Tyrii,  et 
Sidonii  (quod  utique  in  eis  fuisset  eli 
conversos  non  fui&se  I  lorozain,  et  Beteaida 
cives,  atque  ideo  redditnm  esse  ineffii 
quod  utique  idem  anxilium  fuit  :  aliassi 
majus,  aut  diversum  aaxiUum  Tyrii 
Sidoniis  conferendom  foret,  eo  ip 
zain,  et  Betsaidae  civei  immerito  illo  exem- 
plo  increparentur  :  quippe  qui  respondere 
possent,  se  tale  auxilium   oon  r< 
qoale  Tyriis,  el  Sidoniis  prsparatum  I 
set.  Similia  habentur  in  eodem  Evang 
cap.  12,  et  apud  Ezechiel,  eap.  indo 

probatur idem anteceden  exD.  Angoetino 
lib.deprwdest.  ss.  cap.  15,  abi  asserit,qaod 
Pharao,  el  Nabuchodonosor  in  omni  gi 
praeveniente  fuerinl  aequales  el  nihilomi- 
nus  illa  in  uno  fuil  efficax,  el  in  alio  inef- 
ficax-,  siquidem  Pharao  lii  Boa  obdoratione 
persistit,  et  Nabuchodonosor  convei 
ergo  idem  auxilium,  quod  in  ano  foil  effi- 
cax,  fuitinefficax  in alio. Tertio, quia idem 
S.  Doctor  in  lib.  12,  de  civUate  Dei,  oap,  •  '>. 
asserit,  quod  .-i  duo  juvenes  BaqoaUter  af- 
fecti,  visa  alicojns  molieris  polchritodiue, 
alter  eam  concupiscat,  el  alter  resistal 
cupiscentisa  j  tnnc  caosa  hujus  difTerentiai 
in  eorom  arbitrium  vertenda  est :  nam 
alter  voluit  concupiscere,  alter  nolui!  dese- 
rere  castitatem  :  el  lamen,  ut  casusab  Au- 
gostino  propositos  aliqoid  soadeat,  sopponi 
debet  illosjovenes  haboisse  gratiam  sqoa- 
lem,  vel  aaqoaliter  gratia  caruisse  :  ergo 
auxilium,  qoodeatefficax  in  ano, esl  ineffi- 
cax  in  alio.  Quarto,  qoia  l>.  Cj  rillos  IH>.  1 1. 
tfi  Joan.  cap.  21 ,  asserit  Judam  hab 
idem  aoxiliom  ad  perseverandom ,  q 
aliis  Apostolis  collatom  esl  •.  e!  lamen  hi 
perstiterunt,  ille  defecil  :  ergo  idein  qood 
prius.  Quinto,  et  ultiino  ;  quia  eadem  vo- 
catione  multi  vocati  fuerunt  ad  ccvnain 
magnam,  Luca  14,  ut  docet  Augustinus  lib. 


1  (id  Simplicianum,  qu  '  nihilomi- 

nus  illa  vocatio  fuiteflicax  in  illisqoi  vene- 
runt;    et  inefficax  in  i  rant 

venire  :  idein  ergo  auxilium  babet  i 
ficax  in  uno,  et  inefficax  in  alio, 

Ilespondetur   buic   argurnento   negan  i 
antecedeni   intellectum  de  auxilio  i 
quod  undecumcjue  .  :  nam 

quamvis  cum  eadem  gratia  suflicienti  qui- 
dam  convertantur,  et  quidam  resistant  ; 
nihilominus  quicon- 

vertontor,  habet  adjuoctom  aliud  aoxiUom 
eam  appUcans,  et  redo  im, 

tendimoj  disput.  1,  .  quod  a 

lium  anl  el  indej 

sensu  subsequol  ifalUbili 

nexionem  cum  illo  :  in  m,  qoi 

convertuntur,  cuim 
auxilii  i  ,  i  fnde  nuHal  Imitten- 

tantibu 

intur   ir; 

tio  justil 
tincl  tuum  n  I  in 

arbiti  reatum  primitui 

l 
conclodont  argomenl  i  v 
cludunl   :  indeque 
intentionem.  i  Quam 
complexi 

□  intera 
tioni  tu  indeliberato 

omnia  \  I  gratiam  sofll- 

cientem,  vel  •  ituunt)  I 

ut  onus 
tatur  :  fieri  tamen  non  >n- 

enti,  qu 
anxiliis,  tur  in  nno  con>  et  in 

altero  di  mt 

indod  ■ 
donl  ilitate  in  gratia  sutlicienti,   ut 

-t  ;  min  ludunt 

di\  eraitatem  in  alio  altimi 
tiori  aaxiUo,  ul 
labit. 

I   primam   igitur  d 
Uhri8tam  Dominum  aon  praedixii  -  JjJ 

dem   prorsus  futurai 
riis,  •  in  i  'r  [','. 

cain,  1 1  lis,  qui 

conversi  non  sunt  :  aed  tantom  ,rqu 
fecil  insignis,  miracolis,  el  praadicatii 
externa,  qoa)  concta  pertinenl  ad  g 
sofficientem.    Certissime    lamen  pradixil 
Tyriof  el  Sidoni  .  iderenl  ea  aiga 

convertendos  f<  re  i  non  qnia  vel  id  prsavi- 
dent  per  scienUam  i  i  Tvrii, 


DISP.  VII,  DUB.   I. 


12 


Au- 

isti- 
us. 


' 


et  ^idonii,  visis  illis  signis,  absque  auxilio 
antecedenter  efficaci,  ad  conversionem  per 
liberum  arbitrium  se  determinarent  :  sed 
quia  Deus  ab  a3terno,  ante  omnem  praes- 
cientiam  eventus  futuri,  decreverat  Tyrios, 
et  Sidonios,  si  coram  eis  facta  essent  talia 
signa,  convertere  ;  et  quia  illi  ex  vi  talis 
praediffinitionis,  posita  tali  hypothesi,  prae- 
veniendi  erant  per  auxilium  efficax,  quod 
conversionem  eorum  infallibiliter  inferret. 
Quam  doctrinam  satis  insinuat  D.  Augus- 
tinus  in  lib.  dedono  perseverantise,  cap.  10  et 
4,  ubi  totum  hoc  negotium  Tyriorum  et  Ju- 
dseorum  revocat  non  ad  arbitrii  facultatem, 
sed  ad  inscrutabilia  judicia  Dei,  et  conclu- 
dit  :  «  Sed  nec  illis  profuit,  quod  poterant 
c  credere,  quia  praedestinati  non  erant  ab 
■x  eo,  cujus  inscrutabilia  sunt  judicia,  et 
■<  investigabiies  viae  :  nec  istis  obfuisset, 
«  quod  non  poterant  credere,  si  praedesti- 
'  nati  essent,  ut  eos  Deus  caecos  illumina- 
i  ret,  et  induratis  cor  lapideum  vellet  au- 

ferre.  »  Et  subdit  :  «   Audiunt  haec,   et 

«  faciunt,  quibus  datum  est  :  non  autem 

-  faciunt,  sive  audiant,  sive  non  audiant, 

«  quibus  non  datum  est.  Quorum  alterum 

l  misericordiam,  et  alterum   ad  judi- 

cium  pertinet  illius,  cui  dicit  animanos- 
'  tra  Psal.  100  :  Misericordiam,  et  judicium 
«  cantabo  tibi  Domine.  »  Justissime  ta- 
men  Christus  increpavit  Judaeos,  quibus 
non  erat  datum  auxilium  efficax,  cum  quo 
Tyrii  converterentur  :  tum  quia  ut  quis 
peccet,  et  ob  conversionem  omissam  incre- 
petor,  -  itis  est  qaod  j)er  auxilia  sufficien- 
tia  (qualia  Judaeis  data  fueraut),  possit  ab- 
solute  converti,  el  non  se  convertat.  Tum 
quia  licct  non  Tyrii,  nec  Judaei  potaerint 
seqai  propriis  viribas  aaxiliam  efficax, 
potaerant  tamen  peccando  se  indignos  red- 
dere  tali  auxilio ;  et  pej  ranl  Ju- 

qaam  Tj  rii,  indignioree 
rant  gratia  efficaci :  ande  exprobrationem 
illam  meruerunt,  jaxta  illud  i i  eae  13:  Per- 
diiio  tua  '■  i  te  Israel ,  tantummndo  in  me 
ilium  tuum.  Videatur  quae  diximua  tom, 
I,  traet.  3,  disp.  1"  a  num.  23.  \  ideatar 
etiam  D.  Thom.  3,  conira  genles,  cap.   159 

Ad  secandam  dicendum  e  t,  Pharaonem, 

r-t  Nabachodonosorem  fuj    «•  qaidem  aBqua- 

ifficientib  w,  vel  m  (-i  .  q  iae 

:in    apponuntur ;  minime  vbto  in 

:  .iti   liquel  ex  com- 

ae  i^.  Aug  i  iitn  iii  loco  qoi  nobi 

i ,   ubi  ait  :  Quantum  ad  naturam, 


ambo  homines  erant;  quantum  ad  dignita- 
tem,  ambo  Heges;  quantum  ad  causam,  ambo 
captivum  populum  Deipossidentes ;  quantum 
ad  pcenam,  ambo  flagellis  admoniti.  Quid 
ergo  fines  eorum  fecit  esse diversos?  etc.  Ubi, 
ut  vides,  nihil  supputat,  quod  lineam  auxi- 
lii  pure  sufficientis  excedat.  Statim  vero 
designat  speciale  Dei  auxilium  efficax  col- 
latum  fuisse  Nabuchodonosori ,  quo  desti- 
tutus  Pharao  in  sua  obduratione  propria 
voluntatis  defectibilitate  permansit.  Hic 
quicumque  respondet,  illi  (scilicet  Nabucho- 
donosori)  ut  mutaretur ,  adfuisse  divinum  ; 
huic  (nempe  Pharaoni)  ut  induraretur,  de- 
fuisse  prsesidium  :  et  hoc  intendit  esse  injus- 
tum,  propter  quod  rerum  ipsarum  fines  in 
Dei  voluntate  constituens  Apostolus  dixit : 
Cujus  vutt  miseretur,  et  quem  vult,  indurat; 
dicente  Domino  :  Sine  me  nihil  potestis  fa- 
cere  :  inteltigat  illa  omnia,  vel  adjuvante  Do- 
iiiino  perfici,  vel  deserente  permitti. 

29.  Ad  tertiam  eodem  modo  respondetur  satism 
S.  Doctorem  comparare  illos  juvenes  quan- 
tum  ad  circumstantias,  et  signa  exteriora, 
quae  pertinent,  vel  reducuntur  ad  potesta- 
tem,  vel  gratiam  sufficientem  ;  non  autem 
quantum  ad  omnia  auxilia  interiora.  Unde 
cum  asserit  :  Si  eadem  tentatione  ambo  ten- 
tentur,  et  unus  ei  cedat,  atque  consentiat ;  al- 
ter  idem,  qui  fuerat,  perseveret  ;  quid  aliud 
apparet,  ni.si  unum  voluisse,  alterum  no- 
luisse  a  castitate  deficere?  duo  tantum  in- 
tendit  :  primo  neutrum  necessario  consen- 
tire  ,  neutrum  necessario  dissentire  ;  sed 
unum,  et  alte/um  libere  agere  :  secundo 
designare  causam  omnino  proximam  ,  vel 
ut  proprius  loquamur,  signum  evidens  dis- 
cretionis  per  illos  .  Per  hoc  tamen  minime 
excludit  aliam  causam  primariam  illius 
differentiae,  quantum  ad  eum  qui  in  pudi- 
citia  permansit,  nempe  auxiiium  antece- 
denter  efficax,  quo  agitur,  ut  resistat.  Id 
quod  iu  vap.  dsequenti  probat  exemplo  An- 
gelorum  :Si  autem,  i ikj u  i t ,  boni  Angeli 
fueruni  i>nns  sine  bona  voluntate,  eamgue  in 
seipsis,  Deo  non  operante,  fecerunt  :  ergome- 
liores  "  seipsis,  guam  <th  illo  facti  sunt.  I  fnde 
licel  iili  duo juvenes per  usum propriaB  vo- 
luntatii  -c  formaliter  discernant,  usus  ta- 
men  bonua  esteffectus  gratiaa  Dei  antece- 
'i<-ni<'r  et  efficaciter  praBvenientis,  uttradit 
idem  August.  lib.  1  Hetract.  cap.  9,  his  d.a* 
\crbi  :  Quiaomnia  /xma,  <■/  magna,  et  me-  gnuSl 
dia,  <-i  minimaex  Dr<>  sunt,  aguitur  ut  ex 
Deo  tti  <i  ixiims  usus  libera  voluntatis,  qu» 
•  nhi  $st,  <i  in  magnis  numeratur  bonis.  Et 


20 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


hinc  etiam  patet  ad  1  probationem  ;  nam 
P.  N.  D.  Cyrillus  solum  asserit  Judam,  et 
reliquos  Apostolos  habuisse  eadem  subsidia 
suflicientia ;  non  tamen  excludit  ab  Apos- 
tolis  nobilissimum  auxilium  efiicax  perse- 
verantiao,  quo  perstiterunt  in  bono,  et  qno 
destitutus  Judas  defecit  :  hoc  enim  auxi- 
lium  disertis  verbis  asserit,  ut  infra  vide- 
mus  num.  136. 
Kespon-  Ad  ultimam  respondemus,  Dei  vocatio- 
mtimam.nem,  si  nihil  addamus,  solum  significaro 
gratiam  externa)  praadicationis,  vel  internaa 
inspirationis,  quam  fatemur  esse  efiicacem 
in  aliquibus,  et  inefficacem  in  aliii  :  et  hac 
excitati  sunt  quotquot  vocati  fuerunt  ad  coe- 
nam  magnam,  ut  inquit  D.  Aogust.  loco 
citato.  Si  aatem  loqaamar  de  vocatione  Dei 
congrua,  semper  sortitur  ellectum.  el  trahit 
hominem   ad  <  im.    Caternm   hanc 

congruitatem  non  habel  vel  a  sola  inspi- 
ratione ,   et  grati  i  Bafficienti ,   vei  a 
arbitrio,  vel  ab  utroque  simul ; 
liabet  a  gratia  efficaci,  cui  vocatio  bu 
et  quac  independenter  a  conseni 
(jiiuto  illum  infallibiliter  infert.   Bt    ha?c 
vocatio  congrua  non  fuitcommunis  i/enien- 
tibus,  et  aon  venientibaa  tantam 

\n-  flata  est,  <jui  venerant.  De  qaa  di 
'JJJf"    in  lib.  de  prae  Lest.  SS.  i  ip.  19  :  //; 
tione,  (jirr  sine  pcenitentia  ett,  idproreui 
tur,  et  peragitur ,   m  credamut.   E1  ini 
Deus  igitur  operatur  in  cordibu*  hotninum 
vocatione  illa  secundum  proposUum  suumt  de 
qua  multa  loquuti  iwnus  i.  aempe  I 
libro  illo)  '//  n<m  inaniler  audiani  I 
lium,  sed  eoaudito  convertantur,  et  credant. 
Caetera  argumenta,  quae  hui 
\  ere  \  identur,  impugnant  effic  i 
antecedentem  consensum  ex  eo,  quod  bn- 
jusmo  li  ''!i;<  icia  destrual  tibertatem 
traram  operationam.  Sed  eifl  opportuniaa 
satisfiel  dub.  l,  ubi  gratiam  efficacem 
talem  ex  se,  e1  ab  inti . 

DUBIUM  II. 

An  gratia  sUtet  dicatur efficax,  qu 
gruit  disposUioni  subjeeH. 

ouorun-     30.  Qaidam  Autbores  considi  Mo- 

diin  dis- linaB  opinionem  dabio  praacedenti  impu- 
earsos  '  ' 

occasio-  gnatamesseparumconsonam  verae  i  m 

SfjJSi."  giae  principiis,  illam  mitigare  studuerunt, 

Dtic.    variosqae  dicendi  modos  investigarant  : 

quibus,  licet  verbotennfl  ejas  opinionis 

peritatem  fregeript,  a  capitali  tamen  Mo- 


lin  <•  asserto  penitus  non  n  at.  In 

primis  Gabriel   Vasqaez  1  part.  di 
postquam  cap.  1 

linac  (quamvis suppresso  aomine)  ai 
tem    efiicaciam  vel   efiicaciam  gl  non 

antecedere  cooperationem  Liberi  arbitrii, 
ie  l    !•    iniendam  esse  abeffed  i 
quenter  fieri  !'U5  *q° 

grati  i  pi 

convertator,  1 1   ilter  non  :  statim 
m  opinionem   rejicit   I 

fa- 

•it  Drie  !"•  • 
t  allegandi, 
i  cu  ■  incianl 

:,.n  l  mt,  qoi  vocationi   i 

ut.mij 

,  [aigrati 

entianttetinomnibu 
uninalii 

..  on 

resp  >nd<  I  jm 

diflcrimen  ei  i 
ranti 

rantis,] 
libilateprobatu  r'l'- 

.     _•■ 

A  ig  uitini 

p 

:•    lemper  h 
tntra  M 

- 
|  uriti  ap 
u  gustini  c 

!■■         i  | 

it  i  Molin  c  '"•  ut 

or  imp 
non  debuerit. 
31.  Ipse 
,i  nobifl  imp 
tiamefficacem,  liveillan 

a  imper  1 
pr  e  lictum  effectam  aliqoid  amphu- 

itia  non 
litar.  Q  iral   In  primifl  flta- 

lem  taea 
Aliter  (inea 

B8,  i  i;  ■  I 

i     ' 


i 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


■>\ 


(  lib.  1  ad   Simplicianum  quaest.   2;  du- 

<  plicem  enim  inquit  esse  vocationem  ; 
k  alteram  congruam,  cui  ita  contempera- 
i  tur  arbitrium,  ut  respondeat  :  nam  cum 

<  illi  qui  hac  vocatione  vocantur,  dicantur 
(  ab  Aogostino  congruenter  vocati,  possu- 
-(  mus  eam  congruam  vocationem  appel- 

lare.  Atque  ab  anno  L578,  quo  primum 
«  materiam  de  praedestinatione  publice  do- 

coi,  sic  eam  semper  appellavi.  »  Itaque 
iS,]  juxta  Vasquii  phrasim  idem  prorsus  est  vo- 
catio,  seu  gratia  efficax,  ac  vocatio,  seu  gra- 
tia  congrua.  Et  hoc  supposito,  in  disp.  98, 
cap.  6,  late  probat  omnem  qui  convertitur, 
habuissegratiam  congruam.secus  vero  illum 
qui  vocationi  non  respondet  :  quo  pacto  de- 
fendit  nunquam  fieri  posse,  ut  cum  aequali 
gratia  antecedente  unus  convertatur,  et  al- 
ter  non.  Sed  dum  accedit  ad  exponendum, 
in  quo  consistat,  gratiam  esse  congruam  ; 
id  asserit  considerandum  non  esse  penes 
praedicata  intrinseca  gratiae,  sed  penes  ha- 
bitudinem  ad  dispositionem  subjecti,  et  ad 
circumstanstias  loci,  et  temporis,  etc.  Unde 
disp.  92,  cap.  2,  num.  6,  inquit  :  «  Congrui- 
(  tas,  et  efficacitas  vocationis  ineoconsis- 
'  tit,  ut  nostro  arbitrio  ita  contemperetur, 

<  et  nostrum  arbitrium  ita  ei  congruat,  ut 
■<  consensum  liberum  a  nobis  eliciat.  » 
Qood  amplius  declarat  disp.  98  cifaia,  ubi 

il  :      Pro  cujus  majori  explica- 

-  tione  observanda  est  doctrina  tradita  a 
•(  nobis  di.~,  ip.  11,  vocationem  ni- 
i  mirom  qoandam  esse  congruam,  quan- 
■<  dam  non  congroam.  ("ongrua  dicitur  ab 

lUgust.   lib   l.ad  Simplicianum,  quaest. 

.  eoi  ita  eongroit  arbitriom,  etcontem- 

'  perator,  ut  ei  respondeat  :  non  congrua 

contrario  appellator  illa,  cui  non  con- 

■ritit  arbitriom.  »  Qood  iterom  ita  ma- 

>nit,  ot  eadom  vocatio  habens  iden- 

titatem  in  omnibo  eotital 

$roa,  vel  non  congroa  (.-\  habi- 
todine  ad  di 

eretur  ,  i  igroa  ,  el  efficai 

o  iili   non  attemperetor,   dicitor   non 

non  efii  im  enim,  inquit 

/""/'.  37,  h  i  c  omnia  (nempe  gratia,  e1 

ifitur  relate  ad  inbjec- 

im,  coi  donantur,  major  gratia,  et  mi- 

i  ricordia  dicenda  erit,  qoaa  magi  •  atili  i 

i !  ir.   Eadem  enim  r<   . 

-  qoia  propter  di>  ei        in    i  ma- 
aot  iiiiiiu-;  utiii-  ;  ma- 

minor  rricordia 

lebel   Imo  ob  eandem  rationem 


«  res  minoris  valoris  ob  diversas  circums- 
«  tantias  major  gratia,  et  misericordia 
«  est,  quam  res  majoris  pretii  :  dare  enim 
«  panem  famelico,  quando  indiget ,  et  eo 
«  famem  depellere  potest,  major  gratia,  et 
«  misericordia  est,  quam  ei  tunc  auri  co- 
«  piam  offerre.  »  Juxta  quod  exemplum 
addit  numer.  4  :  «  Eadem  quoque  ratio 
«  monstrat,  congruam  vocationem  eo  ipso, 
«  quod  congrua  sit,  etiamsi  remissior  sit 
«  operatio  (in  qua  ipsc  autumat  conshtere 
«  gratiam  auxiliantem )  esse  majus  auxi- 
«  lium.  Quia  cum  auxilium  dicatur  non 
«  absolute,  sed  relate  ad  illum  cui  datur, 
«  illud  diceretur  majus,  quod  ipsi  magis 
«  congruit;  non  autem  quod  in  se  majus 
«  sit.  » 

Eandem  doctrinam  iterum  tradit  in  hac 
1,  2,  disp.  189.  cap.  14,  fcre  per  totum,  et 
spcialiter  num.  125  et  216  et  218,  ubi  ait  : 
«  Sane  nisi  concederemus  hanc  congruen- 
«  tiam  cogitationis  cum  arbitrio  ad  hunc 
«  effectum,  et  ita  in  ipsa  causa  cognoscere 
«  effectum,  non  possemus  asserere  in  illo 
«  priori,  cum  confert  hanc  aut  illam  vo- 
«  cationem  ,  uti  nobiscum  misericordia 
«  speciali  ex  eo,  quod  conferat  hanc,  etnon 
«  illam;  siquidem  nullius  congruentiam 
«  cognoscit.  »  Inter  quam  vocationem  at- 
temperatam  arbitrio,et  consensum  arbitrii 
adstruit  tantamconnexionem,utdicat  «pro- 
«  positionesconditionales,  in  quibus  ex  po- 
«  sitione  congruae  cognitionis  enuntiamus 
«  id  quod  futurum  est,  esse  veras  vi  con- 
«  sequentiae  fo^malis.  »  Quod  si  verum  est 
(ut  id  obiter  dicamus)  praedictarum  propo- 
sitionum  cognitio  non  pertinet  ad  scientiam 
mediam,  sed  ad  naturalem.  Tandem  num. 
119,  conclodit  :  ^tqoe  hinc  etiam  licet 
«  colligere,  falsum  esse  qood  iidem  Theo- 
"  logi  dicunt,  vim  vocationis  non  consis- 

tere  in  eo,  ut  natura},  et  conditioni  ar- 
-  bitrii  accommodata  sit.  » 

32.  Qoaa  referre  placoit ,  ut  perspectam  Cogita. 
haberemos  in  hac  parte  Vasquii  mentem,  tiovas- 
quam  ipse  non  satis  revelat,  -<"l  valde  in-  \\%\lui 
tricate  proponit.  Ejos  ergo  cogitatio  eo  col- adpCe,J?" 
limat,  qood  efficacia,  sive  ot  ipse  loqoitor,    ,]"m- 
congroentia  vocationis  non  consistat  for- 
maliter  in  cooperatione  arbitrii,  nce  ab  ea 
'!<■  nmator,  ul  Molina  dub.  prsced.  impu- 
gnatos  autumabat.    Nec   con  istat  in  eo, 
iiN"'i  vocatio  in   e  majdr,  vej  diversa  sit,  ut 
ex  D.  Aogu  i.  i-i  D.  Thom.  doceht  utriusque 
Docton    iiij.nii:   ed  consistat  in  attem- 
peratione",  «-t  <«>n  onantia  ad  liberum  arbi 


22 


DE  (iRATIA  EFFI 


trium  sic,  vel  sic  dispositum.  Et  quamvis 
citatus  Author  non  excludat  sciontiam 
mediam,  per  quam  inquit  prajsciri  hujus- 
modi  attemperationem  gratiac-  cum  arbi- 
trio;  in  pra:senti  tamen  parum  al  prae- 
dictam  scientiam  attendemua  ,  licet  eam 
gratis  praesupponamus.  Tum  quia  Vasquez 
nihil  speciale  dicit,  si  totam  efficaciam 
revocat  in  consensum  pra^visum  sub  hy- 
pothesi  conditionata;  de  quo  agemus  dubio 
sequenti.  Tum  etiam ,  quia  scientia  me- 
iia  non  facit  illam  attemperationem,  et 
consonantiam  gratiae  cum  arbitrio  . 
eam  ex  parte  ohjecti  aupponit ;  aiqnidem 
juxta  doctrinatn  et  trerba  Vasquii  n 
relata,  Deus  praevidet  Petrnm,  si  vocetor 
gratia  congrua,  hoc  i  rl  attemperata  ejua 
arbitrio  ,  consensurum  esse.  LJnde  prima 
ratio  gratiao  congrua?,  non  ei  praescientia 
consensus  conditionato  fatnri  sub  illa 
gratia;  sed  ex   attemperatioB  oao- 

nantia  a<l  arbitrium  hoc,  vel  illo  modo  dta- 
positum,  et  per  scieuti.un  mediampra 
desumenda  est.  I  nde  si  ban  ilem 

congruitatem  Vasquez  non   adstrnil . 
nihil ,  ut  diximus  tot  verbia  .  el  exemplia 
concludit,  vel  aibi  ipsi  contrarins  eat.  V*i- 
deamus  ergo  an  ejua  opinii  admitti. 

9  f- 

/v  tfertur  pari  negativa,  H  authori 
fulciiur. 

A.ser-  33.  Dicendum  esl  modum  .  qno  Vaaqoea 
ll°-  declarat  efficaciam  gratiae  eaae  inaufficien- 
tem  ;  atque  ideo  pr  edictam  efficaciam  non 
consistere  in  attemperatione  gratiaa  a  I 
positionem  Bubjecti,  el  aliaa  circomstantiaa 
naturales.  Hax  conclusio  eel  c  nmmonia  m- 
ter  Thomiataa,  el  alioa  The 
Punda-  bimns  dub,    i.   El   potest  probari  Dluribus 

iiieiitiim   ...  •■.  ,  . , 

exserip-testimonna  Scnptnraa .  el  SS.  Patrnm  . 

pafri-1  9u^aa  wlectiora   tantum  anb  hac  forma 
bus.    subjiciemns.  Qnia  irbitriom  eaae  diap 
tuin.  aptum,  el  attemperatnm,  dI  vocationi 
supernaturali  respondi  tdaeqoati 

fectus  gratiae  supernatnrali  tiam 

esse  congruam,  aive  efficacem  a  I  ca  . 
dum  consensum,  non  dependel  a  tibero  ar- 
bitrio  :  ergo  gratiam  i  ogroam  non 

consistit  in  attemperatione  cum  eo  lem  ar- 
bitrio.  Ikec  secunda  consequentia  constal 
ex  prima;  nam  quiasaeril  gratiam 
gruam,  consisterein  attemperatione  ad  li- 
berum  arbitrinm,  el  alias  circumstantias 


naturalea  tempori  .  >1  nihil  di- 

cit,  aed  verbia  tantum  ludit;  velsignil 

gratiam  coiigruam  ii  le- 

lentiam  a  prasdicta  arbitrii   disposi- 

.    Prima 

antecedenti  •,  n  tm  ja,  in 

.gruam  a  indum  i  im, 

dependerei   ilih  .  jam  lib»Tum 

arbitrinm  non  I 

esse  aptum.  I  im,  et  I  an 

B I    i  im    vocationi  tu- 

rali  •,  sed   poti  is  ipsum  baberet  ei  ->•  eli- 
quam  aptitudinem    | 

tionem  ad  praedict  im  prae- 

itiaB  tril  em, 

in  qno  eal  difficnltaa  ,  pi 
/'  ad  h 

m  "imti  ' 

aptitndinem  nostran 

aptante  volunl  itt-m  nostram  a  I 
dictnm  G 

i  n  le  D.  1 1 
"  luntas  hun 

D      I 

manorum, 

i  ration 

i  turalil  dicjtor  o.-so  apta  ad  ill 

•  •tiani    I 

.  Ii. 
dicitor 
i  immittit  bomini  bonam  \ 
tat  I  illum  aptum. 

dicil  Aposl 

ejos  voluntatem ;  id 

im.  Proverb.  11:1  im 

-trum  omne 
i  lunt 

Miter  enim  n  rolnn- 

■ 

sita  a  1  r  ndum  Deo  voleu 

Bt  it.i  aobjunxil 
r  bomo 

tat  alium    .  nuiin- 

bi- 
il  volnnl 
n,  qoi i 

I'i  :ii  : 

i  qnocomqne  voloerit,  inclinabit  illod. 

toli   i  •'  '       fsenses  1  m  Div. 

Auguatini 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


23 


».Au-  Augustiniepist.  107  :  «Gratias  agentes  Deo, 

|S    ((  et  Patl>i  idoneos  nos  facienti  in  parte 

sortis   Sanctorum  in  lumine.  »  Unde  Au- 

gust :  a  Mendaciter  ergo  ,  inquit ,   agimus 

«  gratias  Deo,  tanquam  ipse  faciat,  quod 

«  ipse  non  facit ;  et  erravit  qui  dixit,  quod 

«  ipse  nos  facit  idoneos.  •»   Hanc  autem 

idoneitatem,  et  aptitudinem  facit  Deus  per 

suam  gratiam  :  ergo  liberum   arbitrium 

esse  aptum,  dispositum,  et  attemperatum, 

ut   vocationi  supernaturali  correspondeat, 

est  adaequate  effectusgratiae. 

j**-      34.  Secundo  probatur  idem  antecedens 

A.ug."  ex  D.  Augustino.  qui  illud  clarissime  do- 

cet  :  nam  epist.  107,  asserit ,    quod  divina 

gratia  accommodat  affectum  :  quod  falsum 

esset,siarbitriumesseaptum  ad  sequendum 

Dei  Tocationem,  non  foret  effectus  ipsius 

gratiae.  Et  addit  :  «  Quomodo  Deus  expec- 

«  tat  voluntates  hominum,  ut  praeveniant 

«  eum,  quibus  dat  gratiam;  cum  gratias  ei 

«  non  immerito  agamus  de  iis,  quibus  non 

«  ei  credentibus,  et  ejus  doctrinam  impia 

«  voluntate  persequentibus  misericordiam 

«  praerogavit,  eosque  ad  seipsum  omnipo- 

«  tentissima  facultate  convertit,  ac  volen- 

-  tes  ex  nolentibus  fecit.  »  Ubi  aperte  sup- 

ponit   Deum   multoties   omnipotentissima 

facultate,  hoc  est,  eilicaci  gratia  convertere, 

et  facere  volentes  eosmet,  qui  impia  volun- 

tate  inidoneos,  et  inattemperatos  vocationi 

se  fecerant  :  quod  minime  accideret,  si  li- 

berum  arbitrium  esse  attemperatum ,   ut 

respondeat  supernaturali  vocationi ,    non 

t  adaequate  effectus  gratiae  :  quippe  cum 

in  praedicto  casu  liberum  arbitrium  ex  se 

et  non  solum  non  dispositum,  sed  exis- 

teret  poeitive  indispositum,  atque  contrarie 

n-pugnans.  Similiter  in  lib.  deprsdest.  SS. 

cap.  H,  inquit  :  a  Omnis  qui  audivit  a  Pa- 

"  tre,    et  didicit,   vcnit  ad  me.  Quid  est, 

miiH  qui  andivit  a  Patre,  et  didieit, 

«  venit  adme;  ni.si  nallus  est,qai  aadiat, 

I  dicat  ;i  Patre,  et  non  veniat  ad  mi 

nim  omnifl  qui  audivit  a  1'atre,  et  didi- 

it,  venit  ad  me;  profectoomnisqui  non 

"  venit,  non  andivif  a  Patre,  neqne  <iicicit: 

«  n  el  di  [j    ct,  veniret.  Ne- 

"  qoe  enim  allos  audivit,  et  didicit,  el  non 

'i  omnis,  at  ait  Verita  ,  qai  au- 

divit  a  Patre,  ef  didicit,  venit.  b  Ef  post 

panca  :  "  Maltoe,  inquit,   irenire  videmus 

i  Piliam,  qnia  malto    credere  \  idemai 

in  Chri  (tam  :   <-fi  abi,  el  qnomodo  b  Pe- 

"  trf-  aadierinf  boc,  <■♦  didicerint,  tton  vide- 

Niniiurn  gratia  ilU    ecretfl  cst ; 


«  gratiam  veroessequis  ambigat.  Haec  ita- 
«  que  gratia,  quae  occulte  humanis  cordi- 
«  bus  divina  largitate  tribuitur ,  a  nullo 
«  corde  respuitur.  Ideo  quippe  tribuitur, 
«  ut  cordis  durities  primitus  auferatur. 
«  Quando  ergo  Pater  intus  auditur,  et  do- 
«  cet ,  ut  veniatur  ad  Filium,  aufert  cor 
«  lapideum,  et  dat  cor  carneum,  sicut  Pro- 
«  pheta  praedicante  (Ezech.  1 1),  promisit : 
«  sic  quippe  facit  filios  promissionis ,  et 
«  vasa  misericordiae  ,  quae  praeparavit  in 
«  gloriam.  »  Quibus  verbis  funditus  ever- 
tit  totam  Vasquii  cogitationem  :  nam  iri 
primis  absque  ullo  recursu  ad  dispositiones 
naturales  ,  indolis,  passionum  ,  temporis  , 
loci,  etc.  distinguit  duplicem  vocationem  : 
alteram  qua  non  venitur  in  Christum ;  al- 
teram  qua  venitur,  et  adeo  certo  venitur,  ut 
a  nullo  duro  corde ,  quantumvis  indispo- 
sito,  etinattento  respuatur.  Deinde  asserit, 
hanc  gratiam  (quae  profecto  congrua,  et  effi- 
cax  est)  non  habere  esse  talem  ,  quia  libe- 
rum  arbitrium  sub  his,  aut  illis  circumstan- 
tiis  naturalibus  ipsi  attemperetur  ;  sed  po- 
tius  ipsam  facere  ,  quod  omnis  duritia  , 
indispositio,  et  inaptitudo  cordis  primitus 
auferatur.  Tandem  docet,  quod  Deus  hac 
gratia  auferat  cor  lapideum,  hoc  est,  du- 
rum,  indispositum  ,  et  inattemperatum ; 
et  dat  cor  carneum,  hoc  est,  facit  aptum, 
dispositum  ,  et  attemperatum  ,  ut  divinae 
vocationi  respondeat.  Cum  quibus  D.  Au- 
gust.  sententiisminime  cohaeret,  qucdDeus 
necessario  exploret,  et  expectet  quando  ar- 
bitrium  sit  at^emperatum  gratiae,  ut  haec 
possit  induere  rationem  congruae,  et  effica- 
cis,  quam  rationem  ex  se  non  habeat.  Idem 
tradit  S.  Doctor  pluribus  aliis  locis,  quo- 
rum  aliqua  infra  referemus. 

35.  Tertio  idem  antecedens  aperte  docetn.  Pios- 
D.  Prosper  fidelissimus  D.  Augustini  disci- ''unfo-" 
pulus,  in  carmino  de  Ingratis,  cap.  15,  ubi   nlvm. 
elcgantorex  ana  parte  parvipendetomnem 
dispositionem,  et  aptitadinem  naturalem, 
sive generatione  ac(juisitam,  sive  industria* 
cbmparatam  ;etex  alia  parteexaggeratdivi- 
nam  omnipotentiam,  quaa  semper,  ubique, 
et   independenter  a  naturali  arbitrii  dis- 
poaitione  facitipsam,  proutvult,  aptum  ad 
indum  Dei  vocationem.  Ita  habet : 

"  At  vero  omnipotens  hominem  cum 

«  gralia  salval, 
q  Ipsa    suum  consummjt  opus;    cui 

"  tempus  agendi 
«  Semper  ade  t,  quao  gesta  velit :  non 

"  moribus  illi. 


24 


DE  GRATIA  EFPH 


«  Fit  mora,  non  causis  anceps  suspen- 

«  ditur  ullis. 
«  Nec  quod  sola  potest,  cura  oflicioque 

«  ministri 
«  Exequitur,  famulisve  vicem  commit- 

«  tit  agendi  : 
'  Qui  quanvis  multa  admoneant  man- 

«  data  vocantis, 
«  Pulsant,  non  intrant   animas.  I 

«  ergo  sepultos 
«  Suscitat,  et  solvit   peccati  comp" de 

«  vinctos. 
«  Ille  obscuratis  dat  cordiboa  inteUec- 

«  tum  : 
«  Ille    ex   injustis    justos  facil ;  indll 

«  amorern, 
«  Quo    redametur   amaus  :    et    arriur, 

«  quem  conserit,   ipse 
«  Hurrc  itaque  effectum,  quo  sumunt 

«  mortua  vitarn, 
«  Qu<»  tenebraB  fiunt  lumen,  quo  im- 

«  monda  nitescnnt, 

Qoo  stulti  sapere  incipiont,  aegriqae 

a  valescnnt. 
«  Nemo  alii  dat  ;  nemo  sibi  :  non  Ute- 

«  ra  N- 

Nec  naturalis  sapientia,  que  & 

•  a 
a  in  praeceps  labi    oovit,   oon 

«  nescit.  o 

Quae  doctrina,  ut  in  margine  lar, 

desumpta  e  i  ex  I >.  prozime 

citato  de  pradest.  SS.  el   procedil  contra 
Collatorem,    el  alios   Semipelagi 
Semipelagianorum  reiiqoi 
<  uniir-      36.Confirmatur,quoniamjaxtadoctrinam 

matur.  Scriptors,  el  Aogost.  gratia  coliata  illis 
q  ii  prorsus  indispositi,  el  inattemperati  \  i- 
debantor  ad  seqoendam  Dei   vocationem, 

traxil  ad  i  im,  atqoe  i 

congroa,  etefBcax:  e  contra  verogratia 
communicata  illis,  qui  nollam  videbantor 
li  tbereindispositionem,et  improportionem, 
ut  Deo  responderent,  ipsos  ad  consen 
non  traxil  ;  ac  proinde  mil  non  efficax,  1 1 
non  congroa.  I 

vel  inefficacem,  non  consistil  in  i 
tribuatur  in  ea  occasione,  in  qoa  Uberom 
arbitrium  ipsi  attemperatur,  vel  \\^\\  at- 
temperatur.  Anti  lens qu  id  primam jur- 
tem  suadetur  exemplo  D.  PaoU,  n  u  i  dft  m,e 
gratiae  respondit  in  ea  occasione,  in  qoa 
secundum  omnes  dispositiones  naturales 
videbatur  magis  improporUonal  is  adeam 
AdGaia-consequendam.  Unde  ipse  ad  Galataa  cap. 

te  •  1,  inquit  :  Cum  placuit  ei,  qui  me  stgre- 
gavitex  utero  matris  mt  rgra- 

fiam  suam.  Non  dixil  :  Cum  erai  temjnts 


opportumtm,  quando   attem\  ram 

Dei  gratuBt  tunc 

negotium  a  l  beneplacitum  divins  volun- 
tatis    redocens,    Cum    placuit,    inquit. 

mti  me  /  Angnsl 

m  Uh.  de gratia,  liberoarbiti  lit:    '..".,'" 

Ct  <!■  etur,  et  tam  magnatei  effi- 

tima     vocatiom  '■  n  turt    gr 

0  . 

mala.  Proiecto  sisolagratii  praBstitit, 
ut  vocatio  illa  foeril  i  i,  etmerita, 

Panli  dispositi 
tnmeratde  banl ;  profecto,  inqnam, 

i  traxit   1'aulum  .tur 

nimis  in  Uspositus,   el  inatten 
seqnendam  Dei 

qnipj  inqnil  idem  S.  Doctor  lil 

SS.  (  ',  . 

il- 
i  lam  potenUore  gr 

Fidei,  q  -  im 
i  tnr,  d(  ' 

um  ut 
,m  eti  im  nt  jutt-r 

ti.un,  qus  non 

;ji  ( 

' 

liberumi 

eratexse  1 1 

:  ubi  nilnl   :  tinqnitnr,  q 

Livi- 
u  e  vocationi  atl  tantom 

•  ■ 
ma\ 

s    ■     '/  eUam  ant 
exemplo  Adami,  qui 
lemj  ■  batur  a 

livinam  -  nollis 

batur  nibns  inordinatis,  nulloma 

labatur    ,  c   ulla  itur 

ignoranUa  :  el    nihilominus 

n  fuit,   se  I  nta- 

Uone  it.  i  nde  Angnst.  lt'.>.  J? 

ti    gratia,  i  ap.    12,  ait  :   /  itte  'J5J* 

Adam,  tt  terrente   nutl 
Dei  I  ■  i 

^tctit  i/i  tanta  feticitate,  intai 
caiuli  faciltt 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


25 


etur.     37.  Quae  -omnia  amplius  illustrari  valent 
Angelorum  exemplo  ;    omnes  enim   eo- 
dem  loco,  eodem  tempore,  cum  eadem  na- 
turali  dispositione,  et  sub  eisdem  circums- 
tantiis  receperunt  gratiam  ejusdem  speciei, 
et  sufficientem  quantum  est  dese  ad  perse- 
verandum  :  et  nihilominus  praedicta  gratia 
in  quibusdam,  nempe  in  bonis,  assequuta 
est  proprium  effectum  ;  alios  autem,  nimi- 
rum  malos,  non  traxit  :  ergo  gratiam  esse 
congruam,  sive  efficacem,  non  consistit  in 
eo,  quod  liberum  arbitrium  sit  attempera- 
tum,  et  coaptatum  ipsi  gratiae.  Patet  conse- 
quentia,  quoniam  in  praedicto  casu,  etsup- 
positis     iis,  quae  in    majori  recensentur, 
etiamsi    fingendi    licentiam  concedamus, 
non  apparet  quam  majorem  attemperatio- 
nem  cum  gratia  habuerint  quidam  Angeli 
prae  aliis  :  maxime  cum  ille,  qui  tam  in 
naturalibus,  quam  in  gratuitis  caeteris  praee- 
minebat,  nempe  Lucifer,  non  permanserit 
>.Tbo  ut  tradit  D.  Thomas  1    p.  qwsst.  G3,  ari.  3, 
ms'    nullusque  fuerit  Angelorum  ordo,  ex  quo 
aliqui  non  ceciderint,  et  alii  permanserint. 
Qaod  satis   evincit,  gratiam  non  accepisse 
congruitatem  et  efficaciam  ex  respectu  at- 
temperationis  ad  liberum  Angelorum  arbi- 
trium ;  alias  vel  soli  superiores,  vel  soli 
inferiores    defecissent.    Si    enim  dicatur, 
gratiam  eorum  factam  fuisse  congruam  per 
habitudinem  ad  naturas  speciei  perfectio- 
ris,  Lucifer,et  alii  omnes  Angelisuperiores 
perstitissent,  quia  repugnat  gratiam  esse 
congruam,  et  effecta  defraudari.  Si  vero 
asseratur,  factamfuisse  congruam  per  res- 
pectum  ad  naturas  specie  inferiores,  omnes 
Angeli  inferiores  permansissent  :  quod  ta- 
men  negant  communiter  cum   Damasceno 
lib.  :         Fide  cap.  4.  Dicere  vero  gratiam 
acc<  ngruitatem  per  ordinem ad  con- 

ditionea  individuales  Angelorum,  ridicu- 
lam  est  :  tum  quia  id  dici  non  potest,  nisi 
volantarie,  et  divinando  :  tum  quia  difie- 
rentiae  individaales  Angelorum  convertun- 
t  ir  «x  parte  rei  conceptaB  cum  eorom  diffe- 
.  k  Min  >r  aatem  totius  dis- 
.  Major  autem  est  certa 
mnei  partes;  nam  in  primisomnes 
nt  in  ccelo  empyreo,  in  quo 
unt,  utdocet  D.  Thora.  1  part.qtugft, 
61,  ari.  L  qnem  teqaantar  commaniter 
Theologi.  Deinde  eodem  lempore  quidam 
rant,  et  qaidam  ad  Deum  om- 
nimoda  deliberatione convei  isnnt,  oempe 
in  instanti  immedi  I  in  tana 

creationis,  it  Iradit  idem  Doctor  I 

7.  tom.  Y. 


part.  quxst.  63,  art.  5  et  6.  Praeterea  omnes 

ante  peccatum,elmeritum  fuere  sub  eisdem 

extrinsecis  circumstantiis,  quas  excogitare 

licet.  Tandem  omnes  in  sua  creatione  acce- 

perant  gratiam  sanctificantem,  qua   pote- 

rant  perseverare,  ut  cum  Augustino  tradit 

Praeceptor  Angelicus  1  part.  quxst.Q2,  art. 

3.  Unde  igitur  venanda,  vel  fingenda    est 

diversa  illa  attemperatio    liberi     arbitrii 

Angelorum  cum  gratia,  ut  dicatur  ipsamin 

quibusdam  fuisse  congruam,  et  efficacem, 

quia  liberum arbitaium angelicum  ei  attem- 

perabatur  ;  in  aliis  vero  ob  attemperationis 

carentiam  fuisse  incongruam  et  ineffica- 

cem  ?  Hoc   exemplo  utitur  Franco  Abbas  Franco 

tom.  1   ae   gratia,   circa  nnem,    uci  con- 

cludit :  «  Nec  inutiliter,  licet  paulo  proli- 

v  xius,  ad  miserabilem  hujus  apostatae  An- 

«  geli  lapsum,  et  Prophetae  supereo  lamen- 

«  tum  ex  ordine  digresserim  ;  sed  ut  evi- 

«  dentius  e  diverso   insinuem,    quantum 

«  gratiae  Dei  beati  Spiritus   debitores  exis- 

«  tant,  cujus  munere,  aliis  e  tanto  culmine 

«  dignitatis  impulsu  superbiaa   ruentibus, 

«  ipsi  in  aeternae  beatitudinis  suae  soliditate 

«  perstiterint.  » 

38.  Quod  si  his  omnibus  respondeas,  at-  Eiru- 
temperationem  aVasquio  intentaminter  ii-  glum" 
berum  arbitrium,  etgratiamnihilaliud  esse 
quam  gratiam  hic  et  nunc  datam  fuisse 
praevisam  per  scientiam  mediam  habitu- 
ram  effectum  sub  hiscircumstantiis,  et  non 
sub  aliis  circumstantiis,  et  dispositionibus 
naturalibus  :  atque  ideo  optime  cohaorere, 
quod  gratia  detur  arbitrio  ex  se  indisposito 
et  repugnanti ;  et  quod  nihilominus  dicatur 
congrua  per  respectum  ad  ipsum  sub  tali- 
bus  circumstantiis  constitutum,  subquibus 
praevidetur  habitura  effectum  :et  e  conver- 
so,  quod  detur  arbitrio  apte  disposito,  et 
non  repugnanti,  et  quod  lioc  non  obstante 
appelletur  nuu  congrua  per  habitudinem 
ad  ipsam  i-n\)  tnlibus  circumstantiis  exis- 
tentem. 

Hoc,  inquam,  si  <Iicas,  facile dispellitur :  prjeci»- 
tum  qui;i  eftlcacia  gratiae  salvatur  indepen-  lll,m 
denter  a  scientia  media,  et  cum  illa  non 
recte  coh;crct,  ut  <lnl>.  seq,  probabimus. 
Tnm  etiam,  quia  attemperatio  illa  gratiae 
cum  arbitrio,  quam  Vasquez  adstruit,  pr;c- 
cedil  ei  parte  objecti  scientiam  mediam; 
haw  quippe cum non  ii  practica,  non  facit 
suum  objectum,  sed  ipsum  cum  omnibus 
circumstantiia  ex  parte  ejns  ae  tenentibus 
pra  upponat.  Atqueideosi  i )<-us  perscien- 
tiam   mediarn    pr.r-\  irlit  (juosdam  Angelos 


DE  GRATIA  EFFIl 


(ut  in  exemplo  proxime  adducto  persista- 
mus)  consensuros  fore  vocationi,  quosdam 
vero  eidem  restituros  ;  et  consequenter 
eanclem  vocationem  in  aliquibas  fore  con- 
pruam,  et  in  aliis  non  rongruam  ;  sequitur 
congruitatem  illam  importare  spe  i 
attemperationem  inler  ipsam  grati  tm,  et 
liberum  arbitrium,  antecedentem  scien- 
t:am  mediam,  et  ah  ea  independentem  ;  vel 
fratiam  congruam  in  efse  talis  non  consti- 
tui  per  j)r;edictam  attemperationem,  ut 
Vasquez  affirmat.  Tum  praterea,  <-t  j>r;eci- 
pue,  quia  hic  Author  loso  suj>ra  citato  num. 
35,  expresse  docetgratiamcunsruam  haj 
aliquid  intentionale coo]  Dostram 

antecedens,  per  quod  antece  lentei 
sen.siini  Bubsequutum  distingu  itur 
non  congrua  :  quo  pacto  exiatim  il 
ireaMolinae  opinione  rfu6.prjwed.il 
gnata,  et  salvare  veram  efllcaciam  gratiai 
antecedentia :  expli  ,  con- 

gruitatem  consistere  in  remotione  imp 
mentorum,  tam  internorom,  qa  im  exter- 
norum.  I  t  hssc  auti  tibi 

constent,    impertinena   e^t    re 
scientiam  mediam  :  haecqoippespeculativa 
est,  et  non  removet  impedimenta  externa, 
et  interna,  nec  aliqoid  pi  I  im  imj  i 

tur  objecto,  nisi  ad  Bummum  denomin 
nem  extrinaec  im  c<  ajniti    q  i     in 
ad  constituendum  ipsum  in  ratione attem- 
perati,  vel  ad  excipiendum  illud  aJ 
culis,  ([11,1'  possenl   consensam   impedire, 
vel  retardare.  Tum  denique,quia  cum  Vas- 
quez  asserat  pradictam  gratis  et  arbitrii 
attemperationem  importare  inter  slia  re- 
motionem  impedimentorum  externorumet 
internorum,explicandum  illi  restat, 
jora  impedimenta  habuerit  Adam  is,  qntm 
Saulos.  (^uibus  obstaculia   prapediti 
rint  Angeli  mali  j>otiu>  quam  boni?Sul 
bus  circunstantiia  pravidit  Deus  i  sto  j>r  p- 
viderit),  per  scientiam  mediam  constil 
Angelos  maloa,  8ub  quibus  non  praeviderit 
bono8?Cumque  ridiculum,  et  abaurd 
mumsil  asserere,  magia  impeditum  f 
Adamum,quamSaulum;et  sub  '-ir-. 

cunstantiis  cecidisse  Ang  et  per- 

severas^t»  bonos  ;  oppositum  enim  satia 
manifeste  constal  »i\  dictis :  sequitur  mo- 
dum  a  Vasquioexcogitatum  attemperationis 
gratiai  adarbitrium,  inutilem  efl  insuffi- 
cientem  esse  ad  explicandam  veraxngratia 
efficaciam. 

39,  Quo  argumenti  genere  insoctabatur 
olimD.AogastinusSemipelagianos,quiabeo- 


lutampratdeitinationen.  madomnia  i; 

merita,  vel  abaolnte,  vel 

noIeI)ant  admittere  :  quos  tan.>  itat   < 

exomplo  parvulorum,  quorum  cum  ead 

sit  causa,  conditio,  et  natui 

nihilominuaali  |  .ttuntur 

i|  ii  l  im   cero  al 

in  lib.   '  ",  cap.    II, 

quit  :     Iw  ore  quippe  infantiom,  et  lac- 

tentium  j  ■ 
«  videmus,  quorum  lih 

i  .m  merita  null.i  prsBcednnl :  et  m  bis, 
«  quoruin  damn  |  ie  commu- 

ni  t  origin  ilia  j»r  ecednnt,  I 
i  ribus  •  qnaqnam  omnino  cun 

"  mur  :  i  i  •    •  luni 

i  merita  gratiam  cniqoam  d.iri. 
niai  b  [uemquam  poniri, 

rantur.  ac  aiuntur, 

int  cau 

mplum 
ijornm,  aicut  d  palinntur 

i  ii   riominus,   qui  COHtra   Ivlagi  ■ 

j>.  12,  b  ibjungit  :  Gratiam  D 
cundum    merita  m  inte     - 

tnatui        rbiti 
temperatione)  dari,  <{>i»l  hwresim  I' 
namCatholk  l 

m   i  : 

Seque  enim  fiit"  cngitur  Iffin  iltl*  infanii 

subvenire,  iltis  autem  no 

tfjru  '    : 

j>ar\  uli  im,  qui  i 

non,  n< 

.-  :■.  r-  I  icd  led  :  I  ijm 

ii  [).-i  '  im- 

im  ori- 
ginale  j 

[uosdam  •  ter  converl  it,  ; 

non,  neqnit  rednd 
cum  i 

volnntatis  divin  iciam    n  lain 

im  in  jur\  . 
•m  non  im- 

ornm  d 
mala  condil 
giani  entiamn 

iri  :  qu    I  it  Augu 

il  i  non  i  alem 
gnare  vari  im  arbitrii  atti  un 

gratia.  ob  q  Q  aliquibus  sit  i 

grua.  et  in  aliis  n<'- 

j 
tus  nobis  tri! 

I  !I. 


DISP.  VII,   DUB.  II. 


27 


§n. 

Ratio  fundamenialis  contra  Vasquez 
expenditur. 

Lcun-      40.  Secnndo  probatur nostra conclusio  ra- 

Lmpro  tione  :  nam  cum  dicitur,  nratiam  conqruam, 

hmoil- sive   efficacem  esse  illam,  cui  contemperatur 

VQm'    arbitrium,  significatur  gratiam  in  esse  con- 

gruae,  et  efficacis  habere  aliquam  dependen- 

tiam  ab  arbitrio,  ut  sibi  attemperato  ;  si 

enim  gratia  coagrua,  et  efficax,   quatenus 

talis.  nullo  modo  dependet  a  praedicta  at- 

temperatione,  non  est  cur  dicatur,  gratiam 

congruam esse,  cuicontemperatur  arbitrium ; 

sed  independenter  ab  hujusmodi  attempe- 

ratione  poterit  gratia    congrua,  et  efficax 

dari  :  atqui  gratia  congrua,  et  efficax  nul- 

lam  habet  dependentiam  a  libero  arbitrio, 

ut  sibi  attemperato  :  ergo  perperam  asseri- 

tur,    gratiam  congruam,  et  efficacem  esse 

illam,   cui  contemperatur    liberum   arbi- 

trium,  ut  Vasquezdefinit.  Probatur  minor, 

quoniam  omnis  dependentia  reducitur  ad 

aliquodgenus  causae  :  sed  gratia,  quatenus 

congrua,  et  efficax,  in  nullo  genere  causae 

dependet  ab  arbitrio  ut  sibi  attemperato  : 

ergo,  etc.  Minor  hujus  secundi  syllogismi 

ostenditur,  supponendo  nos  loqui  de  gratia 

congrua   supernaturali  ;    nam    in   primis 

hujusmodi  gratia  non  dependet  in  genere 

causao  materialis  receptivce   ab  attempera- 

tione  naturaH  arbitrii,   quae  habetur  per 

eorum    dispositionem,    et    circumstantias 

loci,  temporis,  etc.  eo  quod  forma  superna- 

tjralis  non  recipitur  in  subjecto  secundum 

ejus  potentiam  naturalem,  sed  secundum 

c  ipaciiatem  obedientialem,  qaae  omni  arbi- 

trio  creato  communi.s  pst.  Deinde  non  de- 

pendei  a  praedicta  attemperationein  genere 

materialii  dispositn  b,  <  o  qnod  nuila 

dispositio  nataralis,  qualisesset  illa  attem- 

peratio,  quae  fingitur,  potest  disponen 

Cormam  Bupernataralem  ob  improportio- 

nern  ntri  isq  ie  ordinis,  ut  late  ostendimas 

'/»///.  5,  ''  '-t  '.>.  \'i  i  tere  t  non  de- 

pendet  ingenerecaasaeformalisintrin 

<-t  informativaB ;  nam  gratia  non  informa- 

per  libernm  arbitrium,  edpotiasip- 

iat.  Insaper  non  depen- 

in  gen  e  form 

c .  '|'n  i  entia  mpernatura- 

i  babenl  m  per  respectum  ad 

ri-ttur;]ii  t,   i  i  ■■•.  diven  i  imitatione pei 

tioni  inf  participationes, 

ut  d  p   i.  du',.  i  porro  n"'i  ')« - 


pendet  in  genere  causae  finalis,  quoniam 
supernaturalia  non  ordinantur  ad  natura- 
lia,  cum  potius  ipsa  elevent  ad  ultiorem  ft- 
nem.  Tandem  non  dependet  in  genere  cau- 
S3G  efficientis  ;  siquidem  gratia  congrua,  ut 
admittit  Vasquez,  antecedit  operationem 
arbitrii,  et  a  solo  Deo  producitur.  Gratia 
igitur  congrua,  sive  efficax  in  nullo  causre 
genere  dependet  ab  arbitrio,  ut  sibi  attem- 
perato. 

41.  Respondebisprimo,  hoc  argumentum  \>xm4 
solumconcludere,  quodgratia  supernatura-  respon- 
lis  in  seconsideratanondependeatanatura- 
libus  dispositione,  et  attemperatione  liberi 
arbitrii  ;  minime  vero,  quod  sub  ratione 
principii,  et  per  habitudinem  ad  operatio- 
nem  eliciendam  non  dependeat,  vel  non 
compleatur  per  praedictam  attemperalionem 
arbitrii.  Ad  hoc  quippe  satis  est,  quod  ope- 
ratio  elicienda  pendeat  a  gratia,  et  libero 
arbitrio,  ut  inter  se  specialiter  attempera- 
tis.  Sicut  etiam  Deus  nequit  efficere  opera- 
tionem  vitalem  absque  concursu  creaturae  : 
non  quia  Deus  ullo  pacto  a  creatura  depen- 
deat,  sed  quia  actio  vitalis  petit  ab  utroque 
procedere.  Cum  ergo  gratia  ut  congrua  ex- 
primat  non  solum  suam  entitatem,  sed 
etiam  habitudinem  principii  ad  operatio- 
nem  eliciendam,  merito  asseritur,  gratiam 
congruam,  sive  efficacem  esse,  cui  ita  at- 
temperatur  arbitrium,  ut  respondeat. 

Sed  contra  est  primo :  nam  ideo  gratiaExp'  h 
supernaturalis  in  se  considerata  non  depen-  tl" 
det  a  naturali  attemperatione  arbitrii,  quia 
est  forma  supernaturalis  ;  et  supernaturalia 
non  dependent  a  potentia  receptiva  natu- 
rali  quatenus  tali,  nec  a  dispositionibus 
naturalibus,  utin  argumento  probavimus  : 
atqui  gratia  sujternaturalis  congrua  est 
etiam  supernaturalis  in  ratione  principii, 
siquidem  habet  proefTectu  supernaturalom 
operationem  :ergogratia  congrua  in  esso 
principii  non  dependet  a  naturalibus  dis- 
positionibus,  vel  attemperatione  eorum, 
quibus  communicatur.  Secundo,  nam  ope- 
ratio  eliciendaest,  utsupponimus,  superna- 
turalis  :  sed  operatio  supernaturalia  non 
elicitur  ab  homine  ut  operante  radicaliter, 
vel  proxime  pervirtutem  naturalem,  sed 
solum  per  potentiam  obedicntialem,  ad 
quam  impertinenter  sehabent  dispositio- 
naturales  temporis,  loci,  etc.  ergo  gra- 
tia  in  esse  pi  incipii  praodicteB  operationi 
non  dependet  a  naturali  attemperatione  ar- 
bitrii,  nec  per  iliam  in  <•-  te  principii  com 
pletur.  Patel  i  onsequentia,  quia  principium 


28 


GRATIA  rJ  I  ICACI. 


EU  i  l  i- 
tnrad 


in  esse  talis  constituitur  per  habitudinem 
ad  effectum,  et  juxta  illius  exigentiam  : 
ergo  si  operatio  gratia>  correspondens  non 
respicit  naturales  dispositiones  subjecti , 
nec  ab  eis  dependet,  idem  de  gratia  in  esse 
principii  talis  operationis  dicendum  est. 
Per  quod  patet  ad  exemplum  actionis  vita- 
lis. 

Confirmatur  ad  hominem  contra  Vas- 
quez  :  nam  ex  eo,  quod  virtus  supernatu- 
•>■  ralis  conjungatur  cum  perfectiori  potentia 
naturali,  nonfit  major  in  esse  virtntis,  nec 
completur  in  ordine  ad  producendum  per- 
fectiorem  operationem  :  qaa  ratione  lomen 
gloria?  ut  quatuor  communicatum  mtellec- 
tui  angelico  non  parit  perfectiorem  visio- 
nem  Dei,  quam  idem  lomen  commoi 
tum  intellectoi  humano,  ut  docel  praBdictos 
Autti(>r  \ , part.  disp.  17,  cop.  7,  ettraditAn- 
gelicus  Dcctor  I  port.  qu  nt.  1 2,  I  lib. 

contra  genies  cap.  7>s.  Cujus  ratio  est,  qao- 
niam  actos  supernatoralis  non  commei 
raturcum  potentia  aaturali.aed  com  potenti  i 
obedientialielevataper  sopernatoralemvir- 
tutem.  Ergo  gratia  nonhal  grua, 

nec  constituitur,  vel  completnr  in  ratione 
principii  apti  ad  inferendam   pranlictum 
<  perationem  per    attemperationem  1 1 J»<  ri 
arbitni  ad  ipaam ; aed  aliunde  hal 
congruitatem,  el  efficaciam. 
secanda     42.Re8pondebi88ecun  lo.gratiamdici  coo- 
ifSMin-  gruam,  siveefficacem  per attemperatii  nem 
ad  liberum  arbitrium,  non  qu 
a  libero  arbitrio  sibi  attemperato  tanquam 
acau8a;sedquiaarbitrium< 
peratum est conditio,  ut  gratia  dicator  effi- 
. ,  etcongrua.  Exquotamen  non  sequitur, 
quod  gratia  aliquam  perfectionem 
\>  i  naturalitatem  desumat  a  liberoarbitrio, 
sed  tantum  quod  exposcal  illam  conditio- 
nem,  et    propriam  vim  explicel  in 
aecundo. 
Refeiii-     Caeterum  hoc  effogiom  facile  ex  di 
praacluditur.  Tum  quia  si  illa  attemperatio 
•  t  conditio,  nt  gratia  fieretefficax,  in  om- 
nibus  (iu  i  eadem  attemperatione  gaa  lent, 
efficax  red  ler<  tur  ;  quod  tamen  fali 
v\  incit  exemplom  Angelorum,  quod  0  | 
oed.  explicuimus.   Tom  etiam,    quia  hoc 
ipso,  qu<  '1 1  peratio  -  ipern  ituralis  non 
piciat  dispositionemj  et  attemperationem 
naturalem,  tanquam  principiom  •.  aed  solam 
capacitatem  obedientialem  ot  elevatam  per 
gratiam,  seqoitor  quod  dispoeitiones  na- 
torales  se  habeant  omnino  per  accidens  ad 
inferendom  praBdictom  elTectum  :  sed  ea 


quaese  habent  per  a 
siderari  tanquam   conditio 
gratia  in  esse  congruac.  etefficacis 
rendum  sopernatoralem  effectom, 
pendet  ab  attemperatione  arbitrii,  vcl  tan- 
quam  a  cauaa,  vel  tanqnam  a  conditi 
per    -•'    req  lisil  i  :  et     j 
aliondehabet  hanc  congroitatem,  el 
ciam.  Tum  praeterea  nam  ideo  gratia  su- 
pematuralis  in  esse  sut;  pen- 

det  a  natorali    di  le  sobjc 

tanqoam  i  oec  tanqoam  a  disposi- 

tione,  qoia   ease  suflicientum  est  ali 

licatum  Bopernatoi 
lumen  l  it  quatuor  commu- 

Angelo  n-n  fit  magis  sutliciens,  quain  i 
oencollatom  homini  :  nec  ex  bac  - 

irom  varietate 

itis)  :  atqoi 

• 
le   congruac. 
.    depen  I  itrii, 

ndi- 

tion< 

iii  ease  cong 

suam  congruitatem 

lltrpoprr.lt, 

Si   primuin 

tum    infallibiliter 

at- 
■ 
lam  a  ca 
vel  vii' 

'  aitur. 
Iit  ad  mentem,  <-t  ii 

•   |  ,  I    ODfl   .;•    : 

it  ex 

Explicatur  am] 
nam  gratiaa  Ificacem  i  t  in 

unul  cum 
efficiat,  alias 
tigeretor    a 

impognatos 

pro  viribosvitai  jit,  nt  in  lnnine  ho- 

jus  dubu 

dicta  efficaeia  in  aliqno  pr 

oti 


r 

■  I  ia< 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


29 


denti  consensum,  et  cumillo  infallibiliter 
connexo.  Cum  enim  auxilium  efficax  sit  me- 
dium,  per  quod  Deus  assequitur  consensum 
a  se  intentum,  nequit  non  habere  connexio- 
nem  antecedentem,  et  infallibilem  cum 
consensu,  alias  Deivoluntas  posset,  attentis 
omnibus,  frustrari  :  quod  est  absurdum,  ut 
sturez.  bene  arguit  Suarez  inopusc.  lib.  3,  cap.  14, 
num.  8.  Atqui  gratia  non  sortitur  hanc 
infallibilem  connexionem  dependenter  ab 
attemperatione  liberi  arbitrii,  tanquam  a 
causa,  vel  conditione.  Ergo  gratia  in  esse 
efficacis  non  constituitur  per  hoc,  quod  li- 
berum  arbitrium  ipsi  attemperetur ;  sed 
aliunde  habet  suam  infallibilem  connexio- 
nem,  sive  efficaciam.  Probatur  minor,  quia 
illa  attemperatio  liberi  arbitrii  (sive  suma- 
tur  ut  causa,  sive  ut  conditio)  conjungitur 
ex  se  prorsus  fallibiliter  cum  consensu  ; 
siquidem  ex  se  est  omnino  mutabilis,  et 
contingens,  nec  habet  ullum  praedicatum 
connexum  ulla  necessitate  cum  effectu  : 
crgo  gratia  antecedens,  et  efficax  non  sor- 
titur  suam  infallibilitatem  dependenter  ab 
attemperatione  arbitrii,  nec  tanquam  a 
causa,  nec  tanquam  a  conditione.  Quod 
enim  fallibile  ex  se  est,  quomodo  potest 
aut  per  modum  causae,  aut  per  modum 
conditionis  infallibilitatem  conferre  ?  Un- 
de  merito  asseruimus,  modum  a  Vas- 
quio    excogitatum    inutilem,     et    insuffi- 

ltem  esse  ad  intelligendam  efficaciam 
gratiiae  ;  quia  cum  intendat  aliquid  speciale 
circa  praesentem  difficultatem  dicere,  nihil 

lem  veritati  consonum  affirmat,  sed  vel 

coincidit  cum  Molinaeopinione,  quam  vitaro 

studet ;  vel  recurrit  ad  scientiam  mediam, 

t  lmen  non  praevidit  majorem  attem- 

Ltionem    antecedentem  consensum  in 

gelu  bonis,  quam  in  malis,  nec  in  Saulo, 
quam  in  Adamo,  ut  g  prssced.  vidiraus. 
ecursus  ille  ad  variam  subjectorum 
altemperationem,  et  circunstantias  natara- 
let  loci,  temporis,  etc.  inutilis  prorsus  ap- 
paret  ad  explicandam    gratia  efficaciam, 

.  proinde  e.\  aliia  principiis  ven  md 

III. 

Plura   inconoenientia  ex    Vasquii 
opinione   inferunlur. 

m  ir  tei  tio  \    quoniam  ex   illo 

!     n  I  quem  Va  quez  excogitavit, 

plura  sequuntur  mconvementia  :  ergo  non 
'l':l,  'i      [»ro  'i    ;  ii  im 


in  primis  sequitur,  discretionem  unius  ab 
alio  revocandam  non  esse  in  gratiam,  sed  Juxia 
in  naturam,  sive  in  naturalem  hominum  ^JJJJJ 
dispositionen.  Si  enim  eadem  tam  speci-  yas<Ju 
fice,  quam  intensive  gratia  in  uno  subjecto  jnne«c 
est  congrua,  et  parit  assensum,  quia  libe-11^1^ 
rum  arbitrium  ipsi  attemperatur  ;  in  alio  rev<xa 
vero  subjecto  est  non  congrua,  et  assensum  gratiaa 
non  infert,    quia  liberum   arbitrium   illi 
non  accommodatur  ;  manifeste  colligitur, 
discretionem  consentientis  a  non  consen- 
tiente  attribuendam  fore  non  gratiae,  quae 
aequalis  supponitur  ;  sed  naturali  subjecti 
dispositioni,    ob  cujus    accommodationem 
sequitur,  vel  non  sequitur  consensus. 

Nec  prodest  Vasquii  doctrina  asserentis, 
quod  licet  gratia  a  Deo  descendens  sit  ea- 
dem  entitative,  etinse,  variatur  nihilomi- 
nus  in  ratione  gratiae,  et  beneficii  :  nam 
cum  confertur  subjecto,  quod  praevidetur 
ipsi  attemperatum,  est  major  in  esse  gra- 
tiae,  quam  cum  datur  alteri  subjecto,  quod 
ipsi  non  attemperatum  praescitur  :  atque 
ideo  non  sequitur,  quod  cum  aequali  gratia 
in  esse  gratiae  unus  consentiat  dissentiente 
altero  ;  nam  semper  qui  consentit,  recipit 
gratiam  congruam,  vel  sibi  attemperatam, 
et  consequenter  majorem  in  esse  gratiae. 
Hoc,  inquam,  nihil  prodest ;  quia  ipsum 
augmentum  gratiae  in  esse  gratiao  reducitur 
juxta  hanc  doctrinam  ad  attemperationem 
arbitrii,  et  ad  circunstantias  naturales  loci, 
temporis,  etc.  siquidem  ideo  dicitur  gratiam 
ficri  congruam,  quia  ilh  attemperatur  arbi- 
trium  :  quae  attemperatio,  si  deficeret,  re- 
linqueretur  gratia  in  esse  non  congruae,  ac 
proinde  prorsus  aequalis  illi,  quae  consen- 
sum  non  asscn[uitur.  Tota  igitur  differentia 
inter  gratiam  congruam,  et  non  congruam, 
et  tota  discretio  inter  conscntientem,  et 
non  consentientem,  non  ad  gratiam,  vel 
Deum  Authorem  supernaturalem  ;  sed  ad 
naturam,  et  naturales  ejus  dispositiones 
primitus,  et  originaliter  revocatur.  Ex  quo 
uliciius  fiet,  quod  illequi  habet  meliorem 
eomplexionem,  vel  attemperalionem  ad 
gratiam,  habeaf  aliquid  quod  cum  non  ait 
effectuj  gratiae,  ad  \  itam  aeternam  conducat. 
Idem  autem  in  Semipelagianis  damnat 
Concilium  Arauaicanum  secundum  can. 22,  conc 
his  verbia :  Nemo  habet  de  suo,  utique  quod  ^JjjJj 
po  -it  conducere  ad  vitam  aeternam,  nisi  canui 
mendacium,  etpeccatum.  Si  quid  autem  ha- 
bet  homo,  veritatem,  atqWZ  justitiam,  ab  illo 
fonte  est  quetn  debemus  sitire  in  hac  eremo. 
1 1.  Dice  ,    Semipelagi  tnoa   errasse,    el 


to 


DE  ORATIA   EFFI< 


Ev<  ili- 

ttir  n  ul- 

liplici- 


i  ta  lo  damnan  in  eo,  quod  asseruerunt,  nonso- 
lum  naturam,  et  natura?  dispositiones  pra- 
supponiad  gratiam  supernaturalem  ;  sod 
etiam  dari  actus  bonos  naturales,  qui  essent 
initium  fidei,  et  initium  justificationi 
quibus  liacc  tanquam  prajmium  itur: 

ex  quo  evidenter  sequebatur,  gratiam  non 
essegratiam,  ut  frequenter  adversns  illoa 
colligit  Augustinus.  Ab  hoc  autem  errore 
bnge  distat  opinio  Vasquii  ;  siqaidem  at- 
temperatio  illa  inter  gratiam,  etarbitrium 
Qon  est  aliquis  actus,  vel  aliquod  meritum, 
sed  necessarium  quoddam  praei  itum, 
ut  gratia  dicatur  congrua,  et  pariaf  elfec- 
tum. 

Sed  contra  est  primo  :  nam  i  I  ir- 

dum  censetur,   quod  gratia  Bupernaturalis 
supponatopera  naturalia,  quibua  nllo  [ 
debeatur,  quia  ea  quaj  sunt  ordinia  nataralis 
non  habenl   proportionem,   el  exigentiam 
ad  ea,  quae  ad  ordinem 
spectant,  ob  improportionatam  distantiam 
atriusque  ordinis  :    -•  l  circansl  ml 
temporis,  complexionis,  ti,  etc.  j 

tinent  ad  ordinem  naturalem,    at  ex  se 
liquef  :  grati  i  vero  congr  1 1  -  ipernataralis 
■  i    apernaturalem  ordinem  spect  tt  :  i 
omnes  illae  dispositiones  nequeant  conda- 

vel  p  r  modum  caaa  d,  vel  per  modam 
conditionis,   af   gratia  supernatar 

raa  •.  vel  Bi  non  obstante  impro] 
inter  utrumqae  ordinem,  atten 
arbitrii  conducit,  af  grati  i  e  ipem 

ni  i  reddatar,  pariter  i 
ralia  conducent  ad  coiu  I  un  primam 

gratiam  supernataralem  ;  ef  Babin  I    [ 
non  erit  gratia,   sed   pramiam.  Secundo, 
quia  attemperatio  liberi  arbitrii  cam  gr 
conducit,  ut  congraa  reddaf  ir,  eta  M 
effectum :  sed  homo  i  otest  per  acf  ta  h<  i 
tos  ordinia    naturalia  cansare  pra  lictam 
attemperationem  ;  aiquidem  valel    absti- 
nendo  \ .  g,  se  exhibere  sobrium,  1 1 
nando  passioneaaereddere  pacatum,mitem, 
etc.  ergo  de  primo  ad  altimum  potest  homo 
perexercitiamactaam  naturalium  praatare 
aliquid,    qaod  reipsa  ad    aupernaturalem 
Bnem  conducat.  Tertio,  nam  Semipelagiani 
etiam  expressis  verbis  negabant,  opera  na- 
turalia  promereri  divinam  gratiam,  a 
rentes  hanc  semper  ea  e  apecialem  miseri- 
cordiam,  ut  constat  ex  dictia  disp.  3,  dub.  5 
<m>,  et  nihilominus,  quia  d<  cebanf  gratiam 
conferri  dependenter  ab  operibua  naturali- 
bas,  et  ab  humana  industria,  convincuntur 
gratiam  dari  ex  meritis,  atque  ideo  ^on 


gratiam  :  ergo  p  irif  r  itia  sup 

naturalis  fitcongra  i 

arbitrium  ei  contemperetar  ;  quae  atten. 
ratio  hoc  ipc  li~, 

neqoe  efl 

nataralem  industriam,  el  facultatem  -.  plane 
tiam  sopernataralem,  quaten 
rruam,  c 
quenter  e  gratiam. 

1").  Confirmatur,  qui  i  m 
rationi  • 

denter  ab  operil  ralibus,  quam  q 

gratia  fiat  co 

Lus  snbje  ■         plexion<  . 
sionil  po- 

1 1 1,  e(  •   [uamvia  utrumq  lum 

;  illud  pi 
num,  af  merito 

Patrib  n  :  ergo  idi  mde  hoc  ultimoa  I 
batur  m 

:it   bon< 
io  arbi!: 
medi  endentem : 

arbitm  consistena  in  homin 
complexione 
mor  ilem  ;  <-t  aliande  d< 

rau  ' 

eventu,  i  l 

■ 

;  .     I  .;:    ■    •  lU- 

cipiis  nullam  honest  item  d 

D 

r  i- 
liter  bon 
/'  $S.   rejici 

tia  Chri 
udAp<      ( 
inquit  cap.  5  :      In  h 

■  aima  intention 

i  .uii  loquitur,    n 
i  mine,  sed  in  Domi 
natara 
perfed  imqae  nataram,  qoalia  in  prii 

■  conditione  donaf  i  • 

i  qualeecum  limii,  qjnanf 

existimo,  ibsurdam  est, 
16.  Pr  *  ir  ei 

nione,  ultimam  differentiam  inter  - 
im,  et  non 
1 1  ■.  ari  i  i  anmp- 

tionem  I  id  similia 

qaena  est  go,  etc  S 

videtur  manifesta,  quoi 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


31 


Juxta  il 

- 

- 

- 
tur  fatj- 


grua  ex  hoc,  quod  liberum  arbitrium  illi 
attemperetur  ;  et  redditur  non  congrua  ex 
illo,  quod  non  attemperatur :  itaquod eadem 
specifice,  et  intensive  gratia,  quae  per  res- 
pectum  ad  arbitrium  sic  dispositum  est 
congrua,  per  habitudinem  ad  arbitrium 
aliter  dispositum  non  congrua  fiat ;  ita  ut 
gratia,  quae  data  homini  laeto,  v.  g.  est  con- 
grua,  maneat  non  congrua  cum  datur  ho- 
mini  tristi.  Constat  autem  hanc  hominis 
dispositionem  variari  ex  varia  syderum 
constellatione,  et  exdiversorum  alimento- 
rum  sumptione.  Ergo  ex  Vasquii  opinione 
sequitur  congruitatem,  et  efficaciam  gratiae 
reducendam  esse  ad  varios  stellarum  as- 
pectus,  ad  sumptionem  cibi,  et  potus,  atque 
ad  similia  principia.  Falsitas  autem  conse- 
qnentis  est  adeo  manifesta,  ut  supervaca- 
neum  sit  illam  ostendere  :  quippe  cum 
absurdissimum  appareat,  ultimam  dilfe- 
rentiam  qualitatis  supernaturalis,  qualis 
(^st  gratia  congrua,  quaeex  genere  suo  totum 
naturalem  ordinem  transcendit,  revocare 
ad  principia,  et  dispositiones  adeo  infimae 
conditionis,  ut  non  solum  hominibus  bonis, 
et  malis,  sed  etiam  pecoribus  communia 
sint. 

.  ^  Ex  quo  ulterius  colligitur,  homines  juxta 
^  asquii  opinionem  agere  suos  actus  fatali 
quadam  necessitate  :  quod  vel  ex  Gentilibus 
nobiliores  Fhilosophi  damnarunt,  ut  vidi- 
mus  disp.  i,  cap,  3,  §  i.  Sequela  ostendi- 
tur,  quoniam  gratia  ut  congrua  connectitar 
infallibiliter  cum  consensu,  ut  docet  ipse 
[uez  :  at  quoi  gratia  sit  congrua,  non 
enit  ab  hornine.  sed  a  falo  ;  siquidem 
gratiam  ene  congruam  consistit  in  eo, 
quod  conferatur  homini  talimodo  attem- 
perato  ;  et  hax  attemperatio,  seu  dispositio 
multoti»  provenitex  hominis  volon- 

tate,  sed  magis  ex  influxu  coelorum,   ex 
syderam  aspectu,  ex  temporam  mutatione, 

hominis  arbitrio  : 
I  iii  opininione  seqaitar,  bomi- 
nem  ag<  re  sua    oper  itiones  fatali  qaad  im 
ite. 
itar  boc  ampliaa  ;  nam  ideo  \ 

int,  qao  1  auxilium 

praedeterminang    inducil 

latam  m  lil  vo- 

lunf  oem,  et  illam  infallibiliter 

i  nf*j  t.  Sed  gratia  congraa,  juxta  ejui   en- 

I   r  babitadinem  ad 

attemperatam  •,  et 

iit  volantatii  exer- 
)  infallibiliter  connectitur : 


ergo  inducit  fatalem,  et  absolutam  neces- 
sitatem.  Cum  hac  tamen  differentia  ab  au- 
xilio  efilcaci  physice  pracdeterminante, 
quod  attemperatio  illa  per  habitudinem  ad 
quam  gratia  fit  congrua,  provenit  multoties 
a  ccelo,  et  stellis,  et  ali is  causis  naturalibus, 
ut  ille  Author  concedit  loco  citato  ex  1,  2, 
nitm.  114,  qua3  nequeunt  causare  mediate, 
vel  immediate  modum  libertatis;  cum  ipsa? 
nec  Iiberao  sint,  nec  libertatem  creatam 
eminenter  contiueant :  atque  ideo  attempe- 
ratio  illa,  si  ad  gratiam  in  esse  congruae, 
et  efficacis  concurrit,  inducit  absolutam, 
fatalem,  etstoicam  necessitatem.  Auxilium 
autem  efficax  physice  praedeterminans  des- 
ceniit  a  solo  Deo,  qui  eminenter  continet 
operationes  nostras,  tam  quoad  substan- 
tiam,  quam  quoad  modum  libertatis  ;  et 
utramque  rationem  causat  in  nobis  me- 
diante  pracdicto  auxilio.  Uncle  non  infert  ne- 
cessitatem  absolutam  excludentem  potes- 
tatem  ad  oppositum.  sed  solam  necessitatem 
consequentiae,  et  infallibilitatis.  Quodfatum 
catholice   asserimus  cum    Aucust.   lib.   2,  D-Au- 

°-usti- 

contra  duas  epist.  Pelagian.  cap.  3,  ubi  ait  :  nus. 
«  Xec  sub  nomine  gratije  fatum  asserimus  ; 
«  quia  nullis  hominum  meritis  gratiam 
«  dicimus  antecedi.  Si  autem  quibusdam 
«  omnipotentissimam  Dei  voluntatem  pla- 
«  ceat  fati  nomine  nuncupare,  prophanas 
«  quiclem  vestrorum  novitates  devitamus, 
«  sed  verbis  contendere  non  amamus.  »  Et 
hoc  sensu  admittit  etiam  fatum,  nempe 
«  immutabilem  Dei  providentiam  omnia 
«  ordinantem,  et  pracdeterminantem,  D. 
■<  Thom.  1  part.  qu&st.  1 1G.  art .  3,  et  quod- 
iib.  12,  quxst.  3,  art.  4.  Sed  de  hoc  infra 
<hib.  4,  lalius  agemus. 

17.  Tandem,     ut    alia    inconvenientiainfertai 
omittamus,  ex   Vasquii  opinione  infertur,  S|t£u<me 
quod  in  bypothesi,  uuo  I  liberum  arbitrium"om!nes 

.  .  imilto- 

n  >n  sil  attemperatum  gratine,  nequeat  Deustiesnon 
illud  i  I  36  convertere  :  consequens  est  ab-  p(0,^ 
Burdum  :  ergo,  »•(<■.    Seqaela   ostenditur,  vcrtf. 

Deua  nequil  ad  se  convertere  liberum 
arbitrium,  ni  i  media  gratia  congrua,  sive 
eflQcaci  :  grati  i  a  ilem  congrua,  ut  Vasquez 
definit,  esl  illa,  cui  liberum  arbitrium  at- 
temperatur :  ergoin  hypothesi,  quod  libe- 
rum  arbitrium  non  attemperetur  grati.p, 
nequil  Deus  liberum  arbitrium  ad  se  con- 
vertere.  Nec  Bufficil  recurrere  ad  aliam 
gratiam,  quia  omnis  gratta  prout  antecedil 
hanc  attemperationem,  solum  est  contin- 
genter  congraa :  un  le,  sicut  contingena  e  t, 
quod  liberum  irbitrium  attempereturpriori 


32 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


D.Au- 
^usti- 

nus 


D  Prosi 


Infclix 
recursu 
ad  scieu 
Uam  mc 

tliam. 

qu  iim 

inutilii 

ad 
Vasqui 
patroci 

uiu  n 


gratiaj,  ita  et  quod  non  attGmperetur  se- 
cunda},  et  sic  de  aliis.  Falsitas  autem  con- 
sequentis  probatur  ex  D.  Augustino  W>.  de 
correctione  et  (jrafia  cap.  14,  ubi  ait  :  «  Non 
-  est  itaque  dubitandum,  voluntati  Dei  qui 
in  ccelo,  et  in  terra  omnia  quaecumque 

*  voluit,  fecit  ;  et  qui  etiam  illa  qua)  futura 
sunt,  fecit,  humanas  voluntates  non  posse 

<  resistere,  quominus  faciat  ipse  quod  vult ; 
"  quandoquidem  de  ipsis  etiam  hominum 

voluntatibus,  quod  vult,  cum  vult,  facit. 

Nisi  forte,  ut  ex  multis  aliqua  comme- 
a  morem,quando  Deus  voluit  Sauli  regnum 
"  dare,  sic  erat  in  poteatate  Israelitaram 

.-nbderese  memorato  viro  i   (habebant 
autem  tot  Israelite  satis  rli 
tiones,  et  naturales attemperationi         live 

non  subdere,   quud  utiqae  in  eoram  erat 

positum  voluntate,  utetiam  I1  ••nt 

"  resistere.   Qai  tamen  hoc  non  fecit,  ni«i 

•  per  ipsorum  hominiim    volunt  ine 
"  dubio  habena  hnmanornm  oordinm, 

placeret,  inclinandornm  omnipotentiaai- 

«  mam  potesl  item.      Qood  ibi  aliii  exem- 

plis  confirmat.    I  nde  D.   Proaper  h  i    S. 

Doctoris  doctrina  imbutus,   inqoit  in  •  •; 

nd  Kuilin.  de  lib.  arbitr.   i  An  dicendom 

voluntati  Dei  humanaa  obaiatere  volan- 

tates,  et  tam  feroa,  tamq 

horam  hominam  morea,  ut  Evangelium 

ideo  aon  aadiant,  quia  praad  •  ttioni  impii 

I :   oon  pateanl  P  i-.t  qnia  istia  cord  i 

mutavit,  nisi qui  finxil  Bingillatim  corda 

i  im?  Qaia  hujua  rigorifl  daritiem 
obediendi  mollivit  affectam,  oiai  qui  po- 
ts  esl  de  lapidibua  Abrahae  filioa  ex- 
citare  ?  i 

Nec  ipparet    nobis,    q  i 
inconvenientia  vitari  valeant,  niai  forteper 
recuraam  ad  Bcientiam  mediam, 
attemperationem  a  Vosquio  im  con- 

sistere  in  eo,  qaod  Deus  pi  r\  \  leril  Petram 
v.  g.  sab  hia  circ  instantiifl  ri8, 

1 1  •.  consensaram  haic  vocationi  i  Bub 

aliis.    Sed  hunc  recurflum  sspe  pnaclosi- 

.  et  dub.  w ■-/.  ex  profi  afutabin 

Nunc  1>iv\  iter  refellitur  ;  oam  permittendo 
hujus  scientiaa  medi  b  existentiam,  com 
pravidil  quod  Petrus,  ai  poneretaraab 
his  circumstantiia,  consentiret  ;  ex  parte 
antecedentis,  aeo  oonditionia  debenl  poni 
omnia  requisita  ad  consensum,  aliaa  non 
praevidebitur  consensus,  se-t  ejus  carentia  ; 
nam  malam  ex  quocamqae  defectu  :  conatat 
autem,  quod  ad consensum  requiriturg 
jrua  :  haec  igitur  ae  tenet  ex  parte 


antecedentia,  seu  conditionia.  Tunc  uh 
vel  in  illo  antecedenti    includitur    neces- 
sarioattemperatioliberiarbitriicum gr  ll 
consurgens  ex  variis  circunstantiis  cumple- 
xionis,  loci,  temporis,  etc.  vel  illa  attem- 
perationonneces-ariM  inclo  iicatur 

dtimum  :  erg< 
dependenter  ab  attemperatione  arbitrii  cum 
illa,  et  perperam  definitur,  :  con- 

grua  est  illa, 

siquidem  in  illa  hypothosi   importatu: 
parte conditionifl  gratia  congrua  ;  et 
non   importatur  attem]  trbitrii.    Bi 

eligatur  primum  :    ergo  il 
non  i  ipponit  itiam  meliam.  s»  i  eam 

antecedit  ;ettunc  redeunt  omnia  inconve- 
ntia  supra  ad 

i  attem]  aderil  gr  d 

grua.  el  ital  :ninem  i 

veii  ritetiam 

grati  t  congi  intecede 

it  i  homo  non  poteril  non  converti. 

•  ■t  illum  qui  non  esl 

nec  in  ;• 

bjecl 

au- 

.    lam  an- 

suin,  qui  Bob  il  illii  circun-- 

tantiia  prarvidel 
grati  l  :■'•  r 

111  I 

1  diflerentia  inter 
gruam,  el  d 

imatur 
tu.  Kt  it 

■ 
\  idebatur  m  ign  t  qua  lam  am- 

-•-,   nt  i:i  :i    limin 

mafl ;  nam 
nian  im 
nittunt, 

1  •.   nem 

•m    fien 
bitriam,  in  i  i  n t . 

ut  bene  observavit 

j 

uin. 


Jmmm 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


33 


§  IV. 


Convelluntur  motiva  contrarix   . 
opinionis. 

iaiea-  49.  Oppositam  sententiam  tuetur  Vas- 
asi°tPpo' quez  locis  in  principio  dubii  citatis  ;  cui 
Irguitur  subscribere  videtur  Bellarminus  lib.  4,  de 
Ui?us-  gratia,  et  libero  arbitrio,  cap.  12.  Probatur 
^jj-  primo  difficili  quodam  testimonio  D.  Au- 
llarm. gustini  Ni  lib.  1,  ad  Simplicianum  quxst.  2, 
ubi  non  semel  hanc  opinionem  inculcare, 
et  approbare  videtur  ;  sic  enim  habet : 
An  forte  illi,  qui  hoc  modo  vocati  non 
consentiunt,  possent  alio  modo  vocati 
accommodare  Fidei  voluntatem,  ut  et  il- 
lud  verum  sit  :  Multi  vocati,  pauci  vero 
electi  :  ut  quamvis  multi  uno  modo  vo- 
cati  sint,  tamen  quia  non  omnes  uno 
modo  affecti  sunt,  illi  soli  sequantur  vo- 
cationem,  qui  ei  capienda^  reperiuntur 
idonei  ?  Et  illud  non  minus  verum  sit : 
igitur  non  volentis,  neque  currentis,  sed 
miserentis  est  Dei,  qui  hoc  modo  vocavit, 
quomodo  aptum  erat  eis  qui  sequuti  sunt 
vocationem  ?  Ad  alios  autem  vocatio  qui- 
dem  pervenit  ;  sed  quia  talis  fuit,  qua 
moveri  non  possent,  neque  capere  apti 
essent  ;  vocati  quidem  dici  potuerunt, 
sed  nonelecti.  Etnonjamsimiliter  verum 
est  :  igitur  non  miserentis  Dei,  sed  vo- 
lentis,  et  currentis  est  hominis  ;  quoniam 
non  potest  effectus  misericordiaG  Dei  esse 
in  hominis  potestate,  ut  frustra  ille  mise- 
reatur,  si  homo  nolit.  Quiasi  vellet  ipso- 
rum  misereri,  posset  ita  vocare,  quomodo 
eis  aptum  esset,  ut  et  moverentur,  et  in- 
telligerent,  et  sequerentnr.  Verum  est 
multi  vocati,  paoci  vero  electi  i  illi 
enimelecti,  qoi  congraenter  vocati ;  illi 
•i  qai  noo  congruebant,  neccontem- 
perabantur  vocationi,  non  electi,  qnia 
eqauti;  qaamvis  vocati.  Item  vernm 
ett,  non  volentis,   neqae  currentis, 

I  Dei  i  qaia  etiamsi  maltos 

iram  tamen  miseretar,  qai  eos 

t,   qaomodo  eii  \  ocari  aptum  est, 

[aantur.   Falsum  e  I  aatem,  si  quis 

dicil  :  Igit  ir  aon  miserenti*  \n:\.  ■••!  vo- 

tentis,  atq  ie  curr<  I  )  omini    •.  qaia 

nnlli  tra   Deu     mi  eretar  ;  cujus 

Baterj  i,     ic  eam  vocat,  quo- 

I  vocantem  non 

re  po  it.     '/  li  i  irii  totam  differen- 

I         inter  vocationem  efflcace/n,  sive  ad 

itionem  n  m 


efficacem,  sive  ad  quam  non  sequitur  effec- 
tus,  revocat  S.  Doctor  in  diversam  subjec- 
torum  aptitudinem,  ut  vocationem  sequan- 
tur,  vel  non  sequantur  ;  et  ideo  affirmat, 
eos  vocari,  sed  non  eligi,  qui  non  congruunt, 
et  attemperantur  vocationi :  illos  vero  vo- 
cari,  et  eligi,  qui  ita  vocantur,  quomodo 
aptum  est  ipsis,  ut  vocentur.  Quo  nihil  am- 
plius  videtur  dicere  Vasquez. 

Confirmatur  ex  eodem  S.  Doctore  in  lib.  confir- 
dedono  perseverantix,  cap.  14,  ubi  inquit  : 
«  Ex  quo  apparet,  habere  quosdam  in  ipso 
t  ingenio  divinum  naturaliter  munus  in- 
9  telligentiae,  quo  moveantur  ad  fmem,  si 
«  congrua  suis  mentibus  vel  audiant  verba, 
«vel  signa  concipiant  :  et  tamen  si  Dei 
«  altiore  judicio  a  perditionis  massa  non 
«  sunt  gratia?  pra^destinatione  discreti,  nec 
«  ipsa  eis  adhibetur,  vel  verba  divina,  vel 
«  facta,  per  qua9  possent  credere,  si  audi- 
«  rent  utique  talia,  vei  viderent. »  Ubi  pers- 
picue  docet,habere  quosdam  homines  latens 
aliquid  quo  divinae  vocationi  contemperen- 
tur,  eique,  si  viderent  signa,  aut  audirent 
verba  sibi  congrua,  infallibiter  consenti- 
rent. 

Ad  argumentum   respondent   aliqui  D.  AHquo- 

■  ruinrcs- 

Augustinum  illam  sententiam  tenuisse  111  ponsio 

prioribus  libris  ;  eam  vero  retractasse  in 

his  qua^  jam  senex  adversus  Pelagianos,  et 

Semipelagianos  scripsit,  ex  quibus  commu- 

niter  desumpsimus  testimonia  contra  Mo- 

linam,et  Vasquez.Quam  responsionem  insi- 

nuat  Lorca  disp.  21,  de  gratia,  conclus,  2,  Lorca. 

ubi  statuens  eflicaciam  physicam    gratias, 

inquit  :  «  Secundo  probatur  ex  August.  qui 

a  quamvis  prioribus  libris  frequenter  ex- 

«  plicet  efficacitatem  auxilii  nomine  voca- 

«  tionis,    suasionis,  et  similibus  ;    sed  in 

«  posterioribu.s    libris  rarius    his    vocibus 

«  utitur,  et  alias  apponit,  qua?  ad  auxilium 

morale  aptari  ni)\\  possnnt.  » 

Sed  qaamvis  li.ec  responsio  verum  aliasNonsa- 
sensum  contineret,  roburtamen  lestimonii, ,,sl"" 
quod  aobis  objicitar,  labefactare  non  potest: 
namcam  D.  Hilarias,  etD.  ProsperS.  Au-D!prosp' 
gustinamjam  senemde  querimoniis  Somi- 
jianorum     ammonuissent,     simulque 
postalassent,  at  qaod  de  eflicacia  divinae 
grati.n  sentiret,  operosius  exponeret,  atque 
enuclearet ;  S.   Pater  eos  tandem  remittit 
,i  i  ea  qaae   crip  eral  in  libris  (juacstionum 
ad  Simplicianam,  abi  fatetet  reperiri  solu- 
tionem  bujui  qasBstionis.  E1  ita  in  iil)i-<>  de 
prsdest  SS.  quemob  occasionem  imme 
diate  relatam   ci  ip  i1   ai1  cap    I  i  &  Videti 


34 


DE  GRATIA  EFFK 


certe,  quid  lunc  »  (nempe  in  expositione 
D.Au-  epistolu?  ad  Romanos,  ubi  asseruit  initium 
gnstmus. pj^gj  esseex  nobis,  quod  postea  retractavit) 
«  de  Fide,  atqueoperibus  sentiebam  ;  quam- 
a  vis  de  commendanda  Dei  gratia  labora- 
«  rem  :  in  qua  sentientia  istos  fratres  nos- 
«  stros  »  (sic  appellat  Massilienses)  <■  i 
u  nunc  video,  quia  non  sicut  legere  libros 
u  meos,  itaetiam  ineis  curaverunt  proficere 
0  mecum.  Nam  si  cnrassent,  inveni 
«  istam  qutcstionem  secundurn  voritatem 
o  divinarum  Scripturarum  solutam  in 
«  primo  libro  duorum,  quos  B  I  me- 

«  moriac  Simplicianum  scrip.-i  Episcopum 
«  Mediolanensis  Ecclesiae,  saneti  Ambrosii 
«  successorem,  in  ipso  exordio  Epi 
«  mei  :  nisi  Fortenoneos  noverint.   Q      I 
«  si  ita  est,   facite  ut  noverint.       E1  p 
Lnferius  inq;iit  .  «   In  caju 
«  Latione  ■•    (quam  \  idelicet  ad  Simplici  i- 
num  scripseral  i    elaboratum  esl  pro  libero 
«  arbitrio  voluntatis  hun  e  l   \  icil 

i  itia  Dei.     I  n  le  incre  libile  esl  D.  Au- 
gust.  retracl  trin  im  illi  is  libri,  ; 

jam  senex  adeo  commendavit,  ol  .i<l  i] 
discipalos  suoa  pro  eno  latione  dubii   pr  b- 
sentis  remiserit.  Quapropter  res]         i  nu- 
per  data  nequil  sustineri. 
i,  |  „      ■  0.  Primo  ei  mderi   ,  :um 

pon-  Navarrete  de  auxiliis  contr*  ■  .  in 

sio. 

Navar-  /ww,  verba  ill.i  non  continere  sensum  n 
"'"'     lutorium   D.  Augustini,  sed  quan  1 1  a  du- 
bietatem,  sive  int<  >nem  circa  diffi- 

cultatem   quam  versabat,    nempe  ntrum 
initium  Fidei  sil  ex  nobis. 

El  profecto  q 
non  sit  conformis  opinioni   Vasquii,   nec 
illi  faveatj  satis  liquel  ex  ipso  lextu  in  Rne, 
ubi  tandem  excludil  omnem  attemper 
nem,  vel  dispositionem  arbitrii,  qu 

I  consequendam  gratiam,   vel  m  ef- 

ficiendam  congraam,     vel  ad  discernen- 
dumunum  hominem  ab  alio  in  n<  i,r-ti 
lutis,  ullo  modo  concurrat, aul  desiden 
«  Certe,  inquitt   ita  occulta  est  hasc  electio, 
«  ut  in  eadem  conspersione  nobis  appa- 
«  rere  non  poasit.  Aut  si  apparet  quil 
r  dam,  egoinhacre  infirmitatem  meam 
«  fateor.  Non  enim  habeo  quod  intuear  in 
«  eligendis  hominibus  ;nl  gratiam  saluta- 
a  rem,  si  ad  examen  hnjus  electionis  aliqua 
«  cogitatione  permittor,  nisi  vel  majus  in- 
«  genium.  vel  minora  peccata,  vel  utrum- 
«  que  ■•  addamus  etiam,  si  placet,  honestas, 
«  utilesque  doctrinas.  Quisquis  ergo  raerit, 
«  quam  minimis  peceatis  irretitus,  atque 


«  maculalus  (nam  nulli  et 

"  acer  ingenio,  et  liberalibus  arti 

"  litus,   eligen  lus  \  idel  ir  ad  gr  iti  um.  Se  l 

«  cum  fioc  statuero,  ita  me  ridebit  ille,  qui 

"  infirmamundielegittutconfundat  forti 

"  et  .-tulta  mundi,  ut  confun  I  il 

<(  ut  eum  intuens,  el  *us  ego 

«  irrideam  multos,  et  prdc  quibusdam  \> 

«  catoribus  castiores,  praequibusdam  pisca- 

i  toribus oratores.     Etinfra:    Ko-^tatergo, 

«  ut  voluntates 

ipsa,  nisi  aliquid  occnrrat  q\i<  I 
«  atqueinvitetanimum,  moveri  nullom 

'.■III  ut  OCCUl 

i  homini  lid  volebat  Saul 

nisi  ut  iir.  et  trahi 

iretChri 
'  luntas,  quam  fari 
i  tan 

I   CUI 

«  tur.  el 

ibili  pei 
i  lior  pr 

i 
atten  □  arbitrii  ;  q 

■ 
indi 

,  nihil 
pern 

Nihil  ergo  min 

objiciunl 

it- 
trbitrii 

i;t. 
51 , 

sententi  im  ;  nihil  I 
vel  n 
enim 

Bive  'tur 

subje  »b- 

,tti- 
im  illa 
in  aliqua  n  iturali  attemper  itrii 

rati  im,   qu  e  n 
- 
cujua  luo 

16.  i.  ubi  exposoim  ia,  qualiter 

sive  assentiri  di  I  for- 

maliter  actua    intellectus  ab  eo  elicitive 

is,    quod    nihil  il   a 

voluntate  applicante  intellectum 

lendum.  Cum  enim  objectum    Pidei  sit 

scurum 


1 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


Jo 


obscurum,  et  ob  sai  inevideatiam  non  con- 
vincat  intellectum,  nec  ad  assensum  neces- 
sitet,  oportet  quod  hic  defectus  suppleatur 
per  applicationem  voluntatis,  qu;:e  pie  affi- 
ciatur  ad  objecta  revelata.  Unde  fit,  quod 
quamvis  mysteria  credenda  alicui  propo- 
nantur  vei  per  externam  pracdicationem, 
vel  per  internam  inspirationem,  nihilomi- 
nus  nec  credet,  nec  poterit  proxime  credere, 
nisi  voluntas  sit  affecta  ad  objecta  credibilia. 
Fitetiam,  ad  assensumFidei  supernaturalis 
esse  necessarium  auxilium  supernaturale 
ex  parte  voluntatis,  quam  piam  affectionem 
vocamus.  Porro  hoc  auxilium  duplex  est : 
aliud  sufiiciens,  quod  praestat  voluntati 
posse  imperare  actum  credendi,  quod  au- 
xilium  solet  Augustinus  appellare  delecta- 
tionem:  aliud  eificax,  quod  praestat,  ut  in- 
fallibiliter  impeiet,  et  applicet  intellectum 
a:i  ad  cedendum,  quod  Augustinus  vocat, 
^*  invictam,  et  invictricem  delectationem.  Unde 
in  lib.  de  spiritu,   et  littera  cap.  3,  inquit : 

Cum  id,  quod  agendum,  etquo  nitendum 
-t,   cceperit  non  latere,  nisi  etiam  delec- 

tet,  et  ametur,  non  agitur,  non  suscipitur, 
■<  non  bene  vivitur.    l"t  autem  diligatur, 

<  charitas  Dei  diffunditur  in  cordibusnos- 
tris,  non  per  liberum   arbitrium,   quod 

'  surgit  ex  nobis,  sed  per   Spiritum  sanc- 

<  tum  qui  datusest  nobis.  »    Ubi  charitatis 
nomine  non  intelligit  habitum  charitatis, 

auxilium  supernaturalo  ad  voluntatem 

tans,  quod  frequenter  charitatem  ap- 

jjollat,  ut  lib.  1.  '  rlianum,  ca/>.  11, 

<t  IiJj.    de  gratia   Christi,    cap.  13  et  35,  et 

alil 

Qu  rgo  s.  Doetor      serit,  q  u  -  lam 

•ntiri  vocationi  ad  fi  lem,  quia  vocantur 

eo  modo,  quo  aplum  est  eis,  ut  sequantur 

ttionem,  vel  quia   vocationi  capiendae 

reperiuntur  idonei ;  sicute  converso  q 

l  im  ji1  tiri,  qui  non  congrunnt,  vel 

contemperantnr  vocationi,minimeintendit, 

irel  aptitudo 

:t  in  aliqua  naturali  dispositione  li- 

i  arbitrii,  vel  in  aliquo  q  io  1  non  sit  ef- 

ipernaturali   ;  se  I   i  tntum 

Ltemper  ttionem 

vol  mem  ampli 

quae  cientia, 

I    rmt  iralis.  II 
quo  icnti 

ifei  t  pr  i  Ij  1 1  i  ixilia,  atque 
ideo  illo  modo,  quo  vocantem 

quanlui  pn  i  i  le  re  Idil  apto  ,  con 

tioni, 


Eis  autem,  quos  voluntate  consequente  non 
vult  credere;  hujusmodi  attemperationem 
mediis  auxiliis,  saltem  efficacibus,  noncom- 
municat  :  et  ideo  licet  eos  vocet,  nihilomi- 
nus  non  vocat  eo  modo,  qui  aptus  esset  eis, 
utsequerentur :  quamobrem  non  congruunt, 
nec  attemperantur  vocationi. 

52.  Et  quod  haec  sit  propria  mens  S.^JJJj 
Doctoris,  constat  ex  ipso  textu  ;  nam  postterprem- 
verbaquaB  nobis  objiciuntur,  magis  expli-110^)01* 
cans  suam  resolutionem,  inquit  :  «  Prasci-  D-Au- 

-,     .     KllSllUUiv 

«  pitur,  ut  credamus,  ut  dono  accepto  Spi- 
«  ritus  sancti,  per  dilectionem  bene  operari 
«  possimus.  Sed  quispotest  credere  (de  hoc 
«  erat  tota  quaestio)  nisi  aliqua  vocatione, 
«  hoc  est,  aliqua  rerum  testificatione  tan- 
«  gatur?Quis  habet  in  potestate,  tali  viso 
«  attingi  mentem  suam,  quo  ejus  voluntas 
«  moveatur  ad  fidem  ?  Quis  autem  animo 
«  amplectitur  aliquid,  quod  eum  non  de- 
«  lectat  ?  Aut  quis  habet  potestatem,  ut  vel 
«  occurrat,  quod  eum  delectare  possit ;  vel 
«  delectet,  cum  occurrerit  ?  Cum  ergo  nos 
«  eadelectant,  quibusproficiamusadDeum, 
«  inspiratur  hoc,  et  pracbetur  gratia  Dei, 
«  non  nutu  nostro,  et  industria,  aut  ope- 
«  rum  meritis  (idem  intellige  de  naturali- 
«  bus  artitrii  dispositionibus)  comparatur  ; 
«  quia  ut  sit  nutus  voluntatis,  utsit  indus- 
«  triastudii,  ut  sint  operacharitate  ferven- 
«  tia,  ille  tribuit,  ille  largitur.  »  Et  infra  : 
«  Igitur  non  volentis,  neque  currentis,  sed 
«  miserentis  est  Dei  :  quandoquidem  nec 
«  velle,  nec  currere,  nisi  eo  movente,  atque 
citante  poturimus.  »  Quibus  verbis  om- 
nia  anlea  dicta  de  congruitate,  et  attempe- 
ratione  eorum,  qui  vocantur,  ad  brevissi- 
mam  seuteutiam  reduxit,  inquiena  :  Cum 
ergo  nos  ea  delectant,  quibus  prpficiamus  ad 
Deum,  inspiratur  hoc,et  prssbetur  gratia  Dei. 
i  bi  non  solum  actum  sequendi,  sed  etiam 
attemperationem  ad  sequendum  necessa- 
riam,esse  eflf9ctum  divinae  gratiaa  fatetur. 
Similia  docet  in  lib.  de  prwdest.  SS.  cap.  6, 
ubi  eandem  quaestionem  versat :  «  l\lulti, 
"  iuquit,  audiunt  verbum  veritatis  ;  sed  a!ii 
i  credunt,  alii  contradicunt.  Volunt  ergo 
•  i  ti  credere,  nolunl  autem  illi.  Quis  hoe 
"  ignoret  ?  quis  hoc  neget?  Sed  cum  aliis 
-  pr  eparetur,  aliis  non  praeparetur  volun- 
fi  taa  a  Domino,  diacernendum  (-ist  utique, 
«  quid  veniatde  misericordia  ejua,  quid  de 
■<  judicio.  u  i  bi  aperte  suppomt  totam  dis- 
cretionem  credentis  a  non  credente  redu- 
cendam  proxime  <■  e  ad  hoc,  quod  unua 
vuit  credere,  altero   nolente;   radicaliter 


36 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


vero,  et  primario  ad  gratiam,  qua  volenti 
voluntas  praeparatur,  ut  velit  credere  ;  cum 
tamen  alteriusvoluntas  non  praDparetur.  Et 
hujusmodi  praeparationem  affert  secum  vo- 
catio  efiicax,  quam  D.  August.  appellat  se- 
cundum  propositum  pr.vAestinantis,  ut  videri 
potest  loco  proxime  citato,  etcap.  10  ejus- 
dom  libri. 
Aiind       53.  Ad  confirmationem  respondetur,  quod 
'tcstimo-  cum  D.  August.  asserit,  habetur  quosdam  in 
jpiicatur"  '2)Sot'n.?eni'°  divinum  naturaliter  munus  intel- 
ligentix,  quo  moveantur  adFidem,  ri  oongrua 
suis  mentibus  vel  audiant  verba,    vel  rigna 
concipiant,  etc.  minime  intendit,  quod  ali- 
quis  per  vires  ,  vel  dispositiones   naturales 
possit  proxime  moveri    ad  objecta   Fidei  ; 
certum  enim  jam  est  apud  nos  omnes  Ca- 
tholicos,  assensum  Pidei  pendere  a  gratia 
supernaturali  excitante,  et  adjavante,   Dt 
lato  probavimus  ditp.  3,  dub.  2  et  3,  sed  lo- 
([uitur  do  quodam  requisito,  se  i  pr  e  imbalo 
ad  actum  Fidei,  videlicetde  apprehensione 
mysteriorum  qu;c  exterius  praedicantur,  et 
de  jadicio  credibilitatia  ipsoram  :qai  com- 
maniter  sunt  actas  naturales,  et  natarali- 
bus  viribus  eliciti,  at  dicemas  in  Tractata 
de  Fide,  disp.  1,  dub.  5,  jj    I.   Ad  boa 
actus  eliciendos  qaidam  propter  ex  ellen- 
tiam  ingenii  sunt  naturalita  r   d  igi    f 
siti,  eoquod  citiaa  apprehendunt  veril 
sibi  propoail  ts,  el  facilius  judic  int  di 
rum  credibilitate.   E1    praesertim  qo 
praedicatio  illia  fil  eo  modo,  qui  ra 
gruit  oorum  ingeniia,  et  exercitiis.  Quem 
modum  procodondi   consaevit  Deo 
vare  juxta  communem,  et  Buavem  provi- 
dentiam.  Unde  Magoa  Byderum  contempla- 
ii  >ni deditos  vocavit  per  atellam  ;  el  cum 
piscatofes  ad  Apostolatum  alliceret, 
esl  verbis  eorum  menti,  el  occupationi 
gruis :  Venite  posi  me,  faciam  vos  fieri 
catores  hominum.  Caeterum  haec  pr  e  unbula 
nihil  conferurit,  quod  poaiiive  ad   Pidem 
supernataralem  condacal  .  sed    solnrj 
movent  quaedam  impedimenta.  Undeprae- 
ter  haecomnia,   ut  bomo  possit  proxime 
•credere,  requiritur  auxilium  supernaturale 
sufficiens  tam  ex  parte  intellectus,  quamex 
parte  voluntatis,  utramque  potentiam  eie- 
vans,  et  in  actu  primo  constituena  :  at  autem 
actu  credat,  requiritur  aliud  auxilium  su- 
pernaturale,  quod  ad  credendum  infallibi- 
liter  applicet.  El  hujusmodi  auxilium  dia- 
pensat  Deua  cum  vult,  et  prout  vult,  io  le- 
pendenterab  hominia  attemperatione  cam 
ipso ;  se  I  potias  ipsam  attemperationem  per 


idom  auxilium  causat.  Et  quod  I 
timus  sensus  D.    August.  constat  ex 
toxtu  ,  qui  nobisobjicitur  ;  nam  parum  | 
vorbacitata  inquit  :    «  Audiunt  enim  h 
i  et  faciunt,  quibus  datum  est  :  non  autom 
a  faciunt,  sive  audiant,  aive  n  mt. 

i  quibus  non  datum  est.  Quia  vobis,  inquit, 
i  datum  est  nosse  mysteriam  regni  c 
i  rum;  illis  autom  nonostdatum.  Quorum 

alterum  ai    r 
i  judicium   p^rti  ri*t  illius,  cui  dicit  anim  l 
nostr  t  :M  '  judicium  ean- 

i  tabo  tibi, 
54.  Arguitur  aecundo,  quia  i  ili- 

e :  lem  moti  -ctu  ' 

unius  subjecti,  est  inefl  iHe- 

rius  :  i •:  -  i  continget  i  I  ira- 

libus,  et  r  nulta  - 

:\,  nisi 
attemperatum.  I  ■  pari- 

tate.  Et  anl  ni  tm  si 

d  motiv  im 

ns  ut  quin- 
non  illud  i 
tione  mii 

ut  docet  Arii  na  •- 

vere  m 
ter  m  tvebit 
men  motio, 

sunt  equ  na- 

turalib 
onius,  >'[  in. 

1 1  t  m .  Et  i 

ratio  diaparil  iti 
ralia   n 
ntiam,  \ 

•     .'i  >- 

lem  :  ande  non 

I 
libel 
se  ineffic  i\.   nalli  i  * -r t i t .  at  m 

I 
tur;1'  mo- 

bile  secundam  resistenti  um 

>or- 
tionari .  •  tpta  ad  moven  i  nm 

unum    :  ta  a  i 

movendam  alia  I.  Ad  i- 
ralibua  aliqu  i  \ 
infallibiliter  in 

tpplicetur  i  ■•     S    I 

liscrimen,  q 
sum  praevium  efficacem 
j  :\t  :  im  n  lturalium 

disp  \ilium 

por- 
n  il 


DISP.  VII,  DUB.  II. 


37 


naturales  non  sic  distribuit,  sed  quando 
vulL  et  pro'jt  vult  omnino  independenter'  a 
naturali  dispositione,  vel  attemperatione 
subjecti. 

rertmai      55.  Arguitur  tertio  ;  nam  diabolus  pene- 

i.emum.  transalicujus  hominis  naturam,complexio- 

nem,    et   inclinationes,   potest    observare 

tempus,  locum,  et  alias  circumstantias,  sub 

quibus  si  illi  offerat  objectum  peccamino- 

sum,   et    suae  dispositioni   attemperatum, 

hominem  infallibiliter  vincet,  et  ad  pecca- 

tum  trahet  :  sed  non  est  potentior  diabolus 

ad   malum,  quam   Deus  ad  bonum  :  ergo 

Deus    perfecte    cognoscens    uniuscujusque 

complexionem,  et  inclinationem,  potest  in 

loco,  tempore,  et  aliis  circumstantiis  homi- 

nis  genio  attemperatis  illum  vocare,  et  vo- 

cando  trahere  infallibiliter  ad  consensum  ; 

vocatio  autem   infallibiliter  connexa  cum 

consensu  est  efficax,  ut  ex  se  liquet  :  ergo 

efficacia  divinae  vocationis  recte  explicatur 

per  hoc,  quod  subjecto  attemperetur,  sive 

per  hoc,  et  in  idem  redit,  quod  conferatur 

homini  in  eo  loco,  tempore,  et  circumstan- 

tiis,  inquibus  ipsicongruit. 

soJutio.     Respondetur  hoc  argumentum  (quo  etiam 

utiturSuarez  inopuscul.  lib.  3,  cap.  14,  n.l) 

peccare  in  pluribus.  Primo,  quia  non  aliud 

genus  movendi  voluntatem  creatam  attri- 

bnit  Deo,  quam  diabolo,  videlicet  morali- 

ter  et  ex  parte  objecti  alliciendo,  suadendo, 

terrendo,  etc.  quod  motionis  genus  libenter 

admiserunt  1'elagiani,  utconstatex  D.  Au- 

gust.  lib.  degratia   Chrisli  cap.  10  et  "1 2  et 

endimus  disp.  I,  cap.  4,  §  4,  et  disp.  4, 

.4,  §  1.  Secundo,  nam  quod  homo  con- 

sentiat  diabolo  tentanti,  non    provenit  ex 

ntia  diaboli,  sed  ex  defectibilitate  liberi 

arbitrii,  quod  nisi  divina  gratia  adjuvetnr, 

infallibiliter  labitar  in  peccatum,  cum  ad 

illud  sollicitatur  gravi  tentatione,  ut  dixi- 

mu-  -.  dub.  9  ;  ergo  -i  argumentum 

aliquid  probat,  snadet  hominem  consentire 

'i.  non  propter  omnipotentiam 

■  •■1  quia  starite  tali  vocatione,  li- 

im  arbitrium  •  pte  propensione 

jr  iniilam.  Tertio^  quia  diabolus  ten- 

.  et  omnibm  mis  artibus  utera,  aon 

im   infallibilitate  meta- 

talsum ;  sed 

■  infallibilitate  morali,  imitnr  a 

imuniter  contingentibua .  fieri  enim  po- 

>lui  tentel  b<  minem  quan- 

tum  va  ib  iiii    circumstantiis,  in 

qnibui  libi  relictusinfallibiliter  consentiei; 

I  nihilominui  Deui  hominem  sua 


gratia  adjuvet,  qua  adjutus  superet  tenta- 
tionem  ;  ubi  totailla  infallibililas  dissipa- 
tur.  Infallibilis  autem  connexio,  quae  datur 
inter  auxilium  efficax,  et  consensum,  est 
talis  non  solum  moraliter,  sed  etiam  me- 
taphysice  :  alias  divina  voluntas  efficax,  et 
consequens,  quae  mediis  auxiliis  efficacibus 
assequitur  effectum  a  se  intentum,  posset 
absolute  ab  eo  assequendo  impediri ;  quod 
estomnino  falsum.  Ergo  aliter  movet  Deus 
efficaciter,  ac  Diabolus  tentat,  et  trahit  ad 
consensum.  Quarto  denique,  quia  ex  oppo- 
sito  fieret,  quod  sicut  diabolus  nequit  infal- 
libiliter  moraliter  hominem  in  quolibet 
tempore,  et  sub  qualibet  dispositione  sub- 
vertere ;  sed  spectat,  prospicit,  et  observat 
occasiones  congruas  ad  tentandum  :  ita  Deus 
non  posset  hominem  infallibiliter  conver- 
tere,  nisi  in  determinatisoccasionibus,  tem- 
poribus,  et  circumstantiis,  quas  proinde 
deberet  observare,  et  expectare  ad  conse- 
quendum  fmem  intentum.  Id  autem  quam- 
vis  nonnulli  non  abhorreant  admittere, 
plurimum  derogat  divinae  omnipotentiae, 
etsupremo  Dei  dominio  supra  voluntatem 
creatam  sub  qualibet  dispositione  constitu- 
tam.  Recolantur  verba  D.  Augustini,  et  D. 
Prosperi,  quae  dedimus  §  1.  De  quo  iterum 
infra  dub.  seq.  num.18. 

Ad  argumentum  ergo,  omittendo  prac- 
missas  in  sensu,  et  cum  diflerentia  nuper 
adductis.  respondetur  negando  consequen- 
tiam.  Et  ratio  disparitatis  est,  quoniam 
determinatio  ad  malum  et  consensus  in 
tentationem,  quatenus  tales,  proveniunt  a 
creatura  velut  a  primo  principio :  unde  nul- 
lum  est  inconveniens,  quod  supposita  alli- 
cientia  morali  objecti  facta  per  diaboli  sug- 
gestionem,  homose  determinet  ad  consen- 
sumsecundum  malitiam  acceptam,  et  reddat 
illam  suggestionem  efficacem  absolute,  quai 
ante  i[)sum  consensum  praecise  determina- 
bat  moraliter.  Caeterum  efficacia  vocationis 
Bupernaturalis  ex  una  parte  antecedit  con- 
lensum  lilmvi  arbitrii,  ut  dub.  prwced.  os- 
tendimus  contra  Molinam,  et  consequenter 
nequitdesumi  ab  ipsoconsensu  :  et  ex  alia 
parte  est  supematuralis,  ut  lupponimus, 
atque  i<Ieo  non  potest  constitui  per  respec- 
tum  vel  attemperationem  ad  dispositiones 
naturales  liberi  arbitrii.  Unde  si  itante  ex 
parte  Dei  illa  motione  morali,  quam  argu- 
mentum  expendit,  liberum  arbitrium  sine 
nlteriori  auxilio  vocathnu  consentiret,  ma- 
nifeste  inferretur,  nullam  in  eo  praecessisse 
gratiam  supernaturalem  efficacem   in  6    i 


38 


DE  GRATIA  EFFIC 


efficacis  •.  imo  inferretur,  determinationem 
arbitrii  adconsensum,  potius  quam  ad  dis- 
sensum,  non  esse  eiTectum  gratiae  eflicacis. 
sed  provenire  a  libero  arbitrio,  tanquam  a 
primo  principio,  quod  tam  so,  quam  gra- 
tiam  sufTicientem,  et  motionem  moralem  ad 
unam  partem  determinavit.  ^uod  cum  fal- 
sum  sit,  necessario  admittendum  est  auxi- 
lium  efficax  distinctum  ab  illa  determina- 
tione  objectiva  et  morali,  etiam  ut  attem- 
perata  libero  arbitrio. 

Adde  primum  argumenti  syllogismum 
solum  concludere,  quod  Deus  moraliter 
movens  tali  tempore.  vel  occasione  possit 
inferre  infallibiliter  consensum  infallibili- 
tate  morali,  minime  vero  infallibilitate 
metaphysica  ;  hajcquippe  nullo  pacto  de- 
cfcicitur  ex  praemissis,  ut  numero  pra>ce- 
denti  observavimus.  Unde  minor  sub- 
sumpta,  Vocatio  infdllibiliter  connexa  cwn 
consensu  est  auxilium  eflicax,  distingui 
est ;  et  si  intelligatur  d<.>  infallibilitate  so- 
lum  morali,  negetur  ;  si  de  infallibilitale 
metaphysica,  concedatur  :  et  deinde  n 
turabsolute  ultima  consequenti  i. 

Caetera  argumenta,  qua>  in  favorem  \ 
quii  expendi  possent,  non  snadent  positive 
ejus  opinionem,   sed  impngnant    dii 
gratiam  ex  se  efficacem  :  quibus   proinde 
commodius  occurremas  dub.  1  et  5. 

DUBIUM   III. 

An  gratia  sit,  et dicatur efficax,  quia  datur 
co  tempore,  in  quo  per  scientiam  mediam 
prsvisa  est  habitura  effectum. 

Commu-  56.  Molinae  discipuli,  cum  nolintex  un.i 
5jJrlm°r  parte  admitten  gratiam  ex  m  et  ab  intrin- 
didoc-  seco  eilicaccm,  quam  nescierunt  cum  noatra 
M(J?nsc. Ubertate  componere ;  et  ex  alia  partenon 
valeant  gratiam  in  \  ero  sensu  effic  icem  ne- 
gare,  ne  Augustino,  e1  omnibtu  Catholicis 
palam  resistant,  recurrunt  commaniter  b  I 
asylum  scientia  mediae,  qua  praejacta, 
videntur  suavissime  declinare  praadi 
angustias.  Quid  autem  intelligatur  nomine 
Scientiaa  Mediae,  satisconstal  ex  dietis  tom. 
1,  tract.  3,  disp,  10,  cum  sea.  ubi  pluribos 
argumentis  illam  impognavimns,  et  re- 
jecimus.  Inde  in  praosenti  solum  ea  motiva 
illius  usui  opponemos,  quae  ostendant  inu- 
tilitatem  ipsios  ad  declarandam  efficaciam 
gratia),  et  salvandam  libertatem  arbitrii  ; 
et  omittemus  alias  difficultates,  quaa  ab  in- 
exhausto  ejus  fonte  perenniter  scaturiunt, 


et  novam  im;  tim,  uunquim  ■ 

dandan; 

trant.    Oportel   tam.jn   bre 
principia,  qua?  asserton  lia 

tciunt,  ut  gratiae  efl  :it : 

:nu- 
•  in  quib 
dissentiunt.  Si  enim  p  ir- 

ticulares  modos,  qn 

u t  dcclarent  objectum   |  e  scientia?, 

dicendi  finera  nunqo  lm  faceremus  :  nullum 
quippe  fere  legimus  juniorem  M  lis- 

lom,  qoi  distinctom 
scientiae  non  i  tbricetor  :  ut  ment  i  existi- 
memos,  tot< 
Iunn  procudnnt  :  nam 

■   nn 
| 

/'/'     i  tatoont,  Deum  ant»'C»*dcn-«  .,  ,,L 

I         ;ionom 
dition  ite  futuri  non  decernei 
consen 
quenter  non 

;•  intendenti,   .  infalli- 

biliti  m  prao- 

■ 
quam  au  i 

s 

omnia  aoxi 

cundum  sibi  intrins  lerata,   i 

fru-tr.i!'.  -  :  cum  di 

vcl  r 

(iliomsol 
etefl  rre  ex  propriia  etintrio 

r  i  Lic  itis,84  i  ali 
intelligunt,  qoon 
exercitiom  li  terminare. 

dunt,  Deum  antecedenfc  re- 

tum  exercil  im,  et  rabjective  in  ens 

[uid  i 
•.  ri  io  talib 

veril  *         s«  /'-  hrai  in  tali  r    u 
nentur,  et  gratia  m- 

senth  5    Judat 

rerut 

excitaretur,  n  praevi- 

in    bqj  r  ini 

ndarum 
contradictoriarom,   Bive  in  ideis  divii 

'.->    futOT 

jectn  i  des  impl 
dis,  qoitol  mt.quot  \  il 

medi  b  patroni.  Q  ip- 

ienti  i  n 


DISP.  VII,  DUB.     III. 


3y 


pro  libito  suo  decrevisse  purificare  condi- 
tiones,  sub  quibus   praevidit  actus  liberos 
fiituros   ;    atque  ideo  voluisse  constituere 
Petrum  in  hac  rerum  serie,  et  Judam  in 
alia.  Et  tunc  demum   agnovit  Deus  ut  fu- 
tura  absoluta,  quod  Petrus  consentiet,  et  Ju- 
das  non  consentiet.  Si  enim  priusquam  Deus 
explorasset,  quid  Petrus  esset   in  tali  serie 
facturus,  decrevisset  ejus  consensum,   vel 
exponeretur  periculofrustrationis  volunta- 
tis  propriae,  vel  laederet  libertatem  alienae  : 
utrumque  autem  vitatur  intendendo  con- 
sensum  Petri  in  tali  occasione,  in»qua  prae- 
vidit  illum  esse  futurum.  Ultimo  asserunt, 
Deum  de  facto,  et  in  statu  absoluto  auxilia 
Petro  conferre,  ut  consentiat,   sub  quibus 
eum  praev;  lit  consensurum,  et  haec  vocant 
efficacia,  quia  infi! libiliter  consensum  as- 
sequuntur.  Quae  omnia  acceperunt  ex  Mo- 
lina  hujus  scientiae  mediae  Doctore,  ut  rela- 
tis ejus  verbis praemisimus  disp.  1 ,  cap.  6,  §  2. 
uidcoi-     57.  His  principiis  firmati  existimant  se 
ifprjj^  facile  explicare  quidquid    ingerit    in  hac 
cipiis.  materia  difficultatem,  et  perspicue  occur- 
rere  iis,  quae  adversus  duas  sententias  du- 
biis  praecedentibus  relatas  opposuimus.  In 
primis  dicunt  salvari,  quodefficacia  gratiae 
non  sit  denominatio  extrinseca  desumpta 
ab  eflectu  ;  nam  antecedenter  ad  illum  da- 
tur  gratia  excitans,    habens    infallibilem 
connexionem  cum  ipso,    non  quidem  ex 
praedicatis  essentialibus  gratiae,    sed  quia 
subest   scientiae   mediac  de  eventu  reipsa 
futuro.  Dicunt  etiam  salvari,  quod  antece- 
denter   ad  consensum  nihil    intrinsecum 
imprimitur   voluntati,  per  quod  determi- 
netur  ad  consentiendum  ;  quia  quidquid  illi 
communicatur,  potestabsolutecum  dissensu 
conjungi,  et  non  differt  a  gratia  sufficienti 
per  aliquod  praedicatum  intrinsecum.  Sed 
tota  efficacia,  sive  infallibilia  connexio  cum 
i  oritur  ex  libera  suppositione,  qtia 
voluntasse  nunc  determinat,  et  ab  aeterno 
pravisa  est  tali  gratiao  consensura.  Dicunt 
nihilominus,  gratiam  Bufficientem,  et  effi- 
em  difierre  antecedenter  in  rationegra- 
tise,  et  beneficii  ;  quoniam  majus  benefl- 
m  fit  homini  cum  vocaturin  eaoccasione, 
et  trocatione,  sub  quibtu  pfaeviBoa 

■<  n  ensurus,  quam  si  illa  occasione,  et 
illa  vocatione  vocaretur,  iab  quibas  dis- 
,i  .    |  r '  . idebator.  I fnde  etiam  dicunt 
independenter  ;i  gratia  per    e 
effieaci,  quod  diseretio  i  n  t  <  -  r  consentientem, 
<t  dinentientem  revocetor  ingratiam,  et 
i   un  i ,   non    poeeit    inflari   advi 


alium  ;  nam  quamvis  utrique  eadem  enti- 
tative  gratia  communicetur,  nihilominus 
qui  consentit,  semper  habet  majorem  gra- 
tiam  in  esse  gratiae,  quia  Deus  illum  cons- 
tituit  in  ea  rerum  serie,  et  ea  vocatione 
vocat,  sub  quibus  praevidet  consensurum  ; 
quod  beneficium  non  praestat  ei  qui  dissen- 
tit.  Tandem  dicunt  hac  via  salvari  simul 
et  libertatem  arbitrii,  et  cuncta  quae  de 
efficacia  divinae  gratiae,  atque  certitudine 
praodestinationis  traduntur  in  Scriptura,  et 
Conciliis,  quaealiter  conciliari  non  possunt. 
Videamus  nunc  an  verum  dicant. 

§   1. 

iSegativa  sententia  przfertur,  et  primo 
argumento  probatur. 

58.  Dicendum    est,  gratiam  non    esse,  Conctu- 
nec  dici  efficacem,  quia   detur  eo  tempore, 
in  quo  per  scientiam  mediam  praevisa  est  ha- 
bitura  effectum  ;  et  consequenter  non  recte 
exponi  veram  rationem  gratiae  efficacis  juxta 
principia  praedictao  scientiae.  Hanc  conclu- 
sionem  docent  D.  August.   et  D.  Thomas  dau- 
locis  infra  referendis,  quossequuntur  om-^lj^ 
nes   Thomistae,    et  alii    plures    Authores    mas. 
dubio  sequenti  citandi.    Possemus   autem 
illam  quasi  a  priori  probare  ostendendo 
impossibilitatem  scientiae  mediae  ob  repu- 
gnantiamobjecti  illius,  quod  est  inexplica- 
bile  :  unde  tota  machina,  quao  circa  prae- 
sentem  difficultatem  supra  fundamentum 
scientiae  medias  construitur,  eo  convulso  de- 
cideret.  Sed  quia  id  late  fecimus  loco  supra 
citato,  solas  eas  probationes  nunc  induce- 
mus,  quae  specialiter  respiciunt  praesentem 
difficultatem. 

Probatur  ergo  primo  :  quoniam  juxta  Primttm 
principia  scientiae  medi-c  salvatur  efficacia  fuilda- 
gratiae  independenter  a  scientia  media  :,ncaU"11 
ergo  gratia  non  dicitur  efiicax,  quia  con- 
feratur  eo  tempore,  in  quo  per  scientiam 
mediam  praevidelur  habitura  elfectum. 
Consequentia  est  manifesta,  et  antecedens 
Ofltenditur  :  ([uoniam  ab  eisdem  principiis 
dependet  consensus  noster  in  statu  absolu- 
U>|  a  'luibus  per  scientiam  mediam  pracvi- 
detur  dependere  in  statu  conditionato  : 
atrjui  in  statu  conditionato  dependet  con- 
Benauaa  gratia  efficaci  independenti  a scicn- 
tia  media  :  ergo  juxta  hujus  scienti  e  prin- 
cipia  salvatur  gratia  efficax  independenter 
a  tuli  scientia.  Major  probatur,  e1  explica- 
tur  :  quoniam  futurum  subconditione  tran- 


40 


I)E  GRATIA    EFFI« 


sit  in  absolutum  purificata  conditione  :  er- 
go  ex  parte  conditionis   debent   poni,   et 
implicari  omnia  principia,  a  quibus  effec- 
tus  dependet  in  statu  absoluto  ;  alias  falsum 
esset,  quod  posita  tali  conditione  sequeretur 
infallibiliter  eflectus :   posset  quippe  ejus 
existentia   non  sequi  ob  defectum   alicujus 
principii   necessarii,    quod    in   conditione 
non  implicabatur.  Verbi  gratia,  si  Deus  per 
scientiam   mediam  praescivit  hanc  verita- 
tem  :Si  Petrus  in  tah  rerum  serie  constitui  n  - 
tur,  et  hac  vocaretur  vocatione,  consentvret  \ 
vel  in  illa  conditione  complicantur  omnia 
principia  necessariaadconsensum,vel  non  ? 
»Si  dicatur  hoc  ultimum  :   ergo  stante  illa 
conditione,  adhuc  non  sequerelur  oon 
sus  ;    cum  non  adsint  omnia  principia,  a 
quibus  dependet  :  ac  proinde    non  p 
consensus  infallibiliter  pracvideri,  et 
rnit  certitudo  scientiae  medis.  si  antem  eli- 
gatur  pr"imum  :  ergo  ab  eisdem  principiia 
Eub  conditione  positia  dependel  o 
conditionate  fulurus,  a  qoibua  absolote 
sitis  dependet  consensus  absolote  fotoi 
et  e  converso.  Minor  autem  suadetur  ;  nain 
in  primis  gratia  infallibiliter   conjai 
com  effectu,  et  ad  qoam  Beqoitur  effectns, 
non  est  gratia  mere  Buffiei 
siqoidem  non  Bolora  praesl 
sed  etiam  ipsom  agi 
conditionate    fotoraa    j  iri  a 

gratia  infallibiliter  conjoncta  com  i] 
Bensa,  ef  ad  qoam  consenaai  sequitur ;  slias 
falsa  easet  haec  conditionalia  :Si  Af  U 
titueretur  in  tali  r<  rum  ordine,  d  hac  c 
iione  excitaretur,  consentirei  :i  i 
sua  in  statu  conditionato  dependet  a  gratia 
efficaci.  Qood  aotem  talia  gratia  sil  efl 
independenter  a  scientia  d  icileoa- 

tenditur  :  tum  qoia  scientia  media  oon 
factiva  Bui  objecti,  Biqoidem  ol  Adversarii 
communiter    a  seront,  non   1 l< 
conditionate  fotorom,  qoia  ecitur  a  Di 
Bed  potioa  e  contra,  ideo  Bcitor  a  Deo, 
est  conditionate   fotorom  :  ergo  effic 
gratisB  su b  qoa  praa^  idetor  consenaoa  con- 
ditionate  futoros,  cst  indepen  lena  b  eeientia 
media.  Tum  etiam,  qoia  si  ad  salvandam 
efficaciam  gratiaea  qua  dependet  conseoaua 
instatoconditionato,  essel  neoessaria  Bcien- 
tia  media,  porquam  illaefficaci  i  reg  ilare- 
tur,  jam  haec  Bcientia  prsBsupponeretor  ad 
suum  objectum,  imo  praesopponerel  eeip- 
sam  ex  parte  conditionis  ;  qnod  et  impli- 
catoriam  est,  et  fundat  proceasom  in  iofi- 
nitum. 


59.  Confirmaturdeclar 
hujus   rationis:  nam  cum  dicitur,   I 
ante  omne  decretum  coguo 
tatem  :  Si  Peti  us  cotutUueretur  m  tc 
ordine,  et  hacgratia 
vel  illa  gratia  qu  i  rte condition 

anteoedentis  ponitur,  e.st  ef  !um 

est  sutli  tur   hoc  ultimum  : 

ergo  in  statu  absoloto 
independenter  a  gratia    efficaci. 
sequentia,  quia    ;  b  eonditionc 

transit  in  absolote  existei 
conditione  :  ergo  si   in  conditii 
preevidetur  i  is  futur 

tatur  gratia  effic  solum  - 

ciena  ;  posil  i  gratia  mere  sofficienti, 
tur  iniailibiliter  eonsensoi  nter 

a   gratia  i-ilieaci.    l  n  le  si     80] 
praBscientia  conditionata,  I»- 
cernat  conatituen         inem  in  tali  r.-rum 
ordin  illi  gratiam  p  ir 

• 
i,  vel  Nolodare  maj 
Ulam  tub  qua  conditionate  d 
nrn    conditionate  fuhsrum  :  infallibiliter 

r.   Ft 
independeoti  tia  effica  ret  ir  in 

cond  ilotem  :  i  :it- 

ti  ;  nam  din  litur  rei 

\ 

/'      ■  r  <jUi    ii 

i,  et  eju 

i  :  ergo 
\  idetor  1 1  o  litionate  oriri 
independenti  a  :tur 

ntia  ;     : 

fabn  golat,  oec  dirigil 

jectum,  i 

Lenentec  .   edestpn 

■ 

divino  inteliectai  r-  |  itantar  i 

rum 
odenter 

entatur  ex  paii  in- 

'  ar- 
gumentum  nuper  betoi 
principiia  depen  ab- 

l  quibus  sub  condit. 
pendet  in  s t a t u  conditionato  :  sed  conaen- 
sus  in  stato  conditional  stia 

efficaci  u  .  ut 

constat  ex  dictia  :  ergo  in  bI 


Dbora- 
rur  am- 
pliu«. 


sive  purificata  conditione,  salvatur  gratia 
vere  efficax  independenter  a  scientia  me- 
dia  ;  et  consequenter  haec  scientia  nihil  de- 
servit  ad  exponendam  veram  gratiae  effi- 
caciam. 
Itobora-      Ad  haec,  ideo  Authores  contrarii  excogi- 
"  tarunt, vel  exsuscitarunt scientiam  mediam, 
ut  temperarent  vim  gratiae  efficacis,  quam 
aliter  conciliare  cum  libertate  creata  nes- 
ciunt  :  sed  juxta  eorum  principia  optime 
intelligitur,  quod  gratia  independenter  a 
scientia  media  sitefficax,  etquod  libertatem 
nostram  non  destruat  :  ergo  vel  praedicta 
principia  sibi  repugnant,  vel  salvaturgratia 
vere  efficax  independenter  ab  illis.  Proba- 
tur  minor,quia  illi  Authores  asserunt,Deum 
praevidere  hanc  conditionalem  :  Si  Petrus 
in  tali  rerum  ordine  cons'itueretur,  et  gratia 
mea  excitaretur,   consentiret :  in  quo  com- 
plexo  duo  includuntur,  et  componuntur, 
nempe  consensus  liber,  ut  supponitur,  et 
gratia  efficax ;  siquidem  cum  effectu  con- 
jungitur  :  et  tamen  totum  complexum  est 
independens  a  scientia  media,  cum  sit  ob- 
jectum  illius,   non  factum  per  eam,   sed 
praesuppositum  :  sed  quod  Deus  praenoscit, 
est  optime  intelligibile  :  ergo  juxta  eorum 
principia  recte  intelligitur,  quod  gratia  in- 
dependenter  a  scientia  media  sit  efficax,  et 
quod  libertatem  nostram  non  destruat. 

60.  Xec  refert,  si  cum  Suarez  lib.  5  de  au- 
xiliis,  cap.  28,  num.   11,  huic  argumento 
respondeas,  duplicem  distinguendam  esse 
in  gratia  efficaciam,  aliam  vir*utis eflectivao, 
aliam  infallibilis  connexionis.  Prima  con- 
sistit  in  eo,  quod  gratia  praestet  vires  ante- 
ntes,  et  adaoquatas  ad  eliciendum  con- 
sensum  :  secunda  in  eo  sita  est,  quod  habeat 
eonnexionem  antecedentem,et  infallibilem 
cum  consonsu.  Et  quidem  si  sermo  fiat  de 
gratia  efficaci  efficacitate  effectiva,  concedi- 
jm  tam  in  statu  absoluto,quam 
tatc  eonditionato  dependere  persea 
gratia  efficaei ;  quia  atrobiqae  dependel  a 
voluntaie  adjata,  e\  excitata,  atqae  elevata 
irati-un.  Si   vero  fi.it  sermo  de  gratia 
effieaci  efficacitate  infallibilis,  et  anteceden- 
nnexionii  cnm  consenso,  negatur  quod 
ib  conditione  fataraa  dependeat 

ab  bujofmodj    gratia   ;   aed    potifia    <>mnia 

principia,   a  j  i  adere  pwei  idetar, 

sunt  indiflerentia,  et  conjongibilia 

cunrii    en  i ;  aliter  enim  praadicta  princi- 

terent  libertatem.  I  ode  tota  con  - 

o  ibidem  cognil  i   Inter  gratiam  ,  et 

j  ia  i   per  accidena,  orta 

Snhwini.  (  >n  .  theolog.  tom.  X. 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


41 


Suarii 
cffu- 

►'ium. 


videlicet  ex  suppositione  contingenti,  quod 

voluntas  cum  tali  gratia  consentiet.  In  statu 

tamen  absoluto  gratia  utroque  modo  efficax 

praecedit  consensum  ;  aliter  tamen,  et  ali- 

ter  :  nam  ut  efficax  efficacitate  effectiva, 

supponitur  per  se  ad  actum  consentiendi, 

tanquam  principium  illius.   At  ut  efficax 

efficacitate  infaliibilis  connexionis  antece- 

dentis,  supponitur  per  accidens  ad  consen- 

sum  ;  hic  enim  ex  natura  sua  non  dependet 

a  tali  efficacitate,  sed  posset,  quantum  est 

de  se,  poni,   et  multoties  poneretur  cum 

sola  dependentia  a  priori  illaefficacia.  Qua- 

mobrem  si  Deus  ignorans  futuram  volun- 

tatis  determinationem,  et  eam  non  inten- 

dens  dispensaret  auxilia  quae  modo  tribuit, 

sequerentur  effectus  qui  modo  dantur.  Sed 

quia  inconveniens  est,  quod  Deus  concurrat 

ad  operationes  creaturae  caeco,  et  ignoranti 

concursu,  nesciens  an  frustrabitur,  an  con- 

sequetur  eiTectum ;  propterea  oportet  conce- 

dere,  quod  Deus  praescierit  per  scientiam 

mediam,  quod  voluntas  creata  cum  tali  au- 

xilio  operabitur.  Quae  proinde  praescientia 

non  requiritur  ad  salvandam  dependentiam 

ullam  consensus  liberi  a  Deo,  vel  a  gratia  ; 

sed  ad  salvandam  Dei  providentiam,  quae 

aliter  dirigi,  et  dirigere  non  potest. 

Haec,   inquam,   responsio  non  satisfacih 

argumento,  sed  novas  inducit  difficultates.  ditur. 

Praecipure  autem  duae  sunt.  Prima,  quod 

consensus  in  statu  absoluto  non  dependeat 

perse  a  gratia  efficaci  efficacitate  infallibilis 

connexionis  antecedentis  ;   sed   quod  haec 

pure  concomitanter  se  habeat.    Sccunda, 

quod  consensus  in  statu  conditionato  nullo 

pacto,   nec  per  se,  nec  per  accidens  depen- 

deat  a  gratia  efficaci  efficacitate  infallibilis 

connexionis  antecedentis,  sed  solum  a  gra- 

tia  efficaci  efficacitate  effectiva,  quae  indiffe- 

renter  queat  cum  assensu,  et  dissensu  con- 

jungi.  Sed  ut  distinctio  claritatem  majorem 

conciliet,  primam  difficultatern  ponderabi- 

mus  gsequenti,  ethic eecundam  \ersabimus 

ostendendo  repugnantias,  et  absurda,  quae 

<;\  illa  responsione  oriuntur.  Impugnatur 

ergo  tradita   rosponsio  labefactando  hauc 

ejus  partem,  et  mstaurando  argumentum 

supra  factum  aequenti  discursu.  Nam  con- 

senaas  in  atatu  conditionato  dependet  a  gra- 

tia  eilicaci  etlicacitate  infallibilis  connexio-,,il!  >«n 

ni.s  antecedentU  :  eed  illa  infallibilis  con-condiSio- 

nexio  antecedens  non  desumitur  a  6cien-unalonS." 
i  ii        j-  .      bereeffl- 

tia  media,  nec  per  ulam  arrigitur;  ahaa  caciani 

procederemui  in  inflnitum  ■  ergo  efficaciadenSm 
wratic  infallibiliter.  et  antecedenler  con-ostencli' 

4 


42 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


nexae  cum  consensu  nondopendetascientia 
media,  ncc  per  iliam  indispensabiliter  regn- 
latur.Minor,  etconsequentiaconstant.Major 
autem  probatur. 
Prnno.      G  1  •  Primo,  ex  iis  quae  Ad\  ersarii  docent  de 
consensu  in  statu  absoluto;  quia  esto  quod 
si  Deus  ignorans  futurum  eventum  confer- 
relhomini  gratiam  pure  indiflerentem  an- 
tecedenter  ad  consensum,  posset  sequi,  et 
multoties  sequeretur  consensus  indepen- 
denter  a  gratia  antecedenter  efiicaci  efficaci- 
t£te  infallibilis  connexionis;  nihilominus 
st  Deus  ita  se  gereret,  cac-co,  et  imprudenti 
modo  concurreret,  nesciendo  videlicet  quid 
ex  ejus   indifferenti    concursu   ponendum 
foret  :  el  quia  impossibile  est,  (juod  Deoa 
prac-dicto  modo  concurrat,  propter 
runt  Adversarii  necessariam  esse  gratiam 
efficacem  efficacitate  infallibilis  connexionis 
cum  effectu,  quem  Deus  intendit;  alia 
fectus  ille  non  dependerel  a  proi  identia  di- 
vina,  etessel  prasterDei  intentionem.Atqui 
Deus   prfflvidens    per    scientian    mediam 
hanc  veritatem  :  Si  constituerem  Petrum  n 
tali  rerum  ordine,  tt  cum  gratia  excitante 
vocarem,  consentiret;  videl  semetipsum 
currentem  ad  talem  consensum,  ut  • 
constat :  ergo  videl  semetipsum  influentem 
in  consensum  media  gratia  efficaci  ctlicacia 
infallibilis  connexionis  antecedentis  : 
consensos  in  statu  conditionato  dej  • 
hujusmodi  gratia.C  Btera  constant.  Et  prima 

:  ientia,  in  qua  poteral  eaaediffic 
-,  letur  manifesta;  qooniam  Deue  neqait 
praBvidere  se  concurrere  id  consensamtnisi 
concursu  sibi  possjbili:  sed  impossibili 
quod  concurrat,  nisi  media  gratia  efficaci 
efficacitate  infallibilis  oonnexionis  cum  con- 

tsuj  nam  concursus  aliter  praastitos  est 
cjdcus,  et  imprudens,  el  praeter  i»»i  inten- 
tionem ;  atque  ideo  est  simpliciter  imp 
bilis,  ut  ipsi  Adversarii  in  statu  absoluto 
fatentur  :  ergo  consensns  in  Btatu  conditio- 
nato  prflcvidetur  dependere  b  ur.it i.i  efl 
efficacitate  antecedentis,  et  infallibilis  con- 
nexionis  cum  ipso consensu. 

Secundo,  Dens  prsvidens  hanc  conditio- 
nalem  •  Si  Petrus  constitueretur  in  t>ili  rerum 
ordxne,  et  mea  gratx  iurt  consenttret: 

vel  prasvidel  consensum  conditionate  futu- 
rum  independenter  a  concursu  divino, 
dependenter  ab  illo.  Primum  dici  non  po- 
test :  tum  quia  consensus  creatus,  cnm  stil 
ens  perparticipationem,  importat  easentia- 
lem  dependentiam  a concursu divino  :  tum 
quia  ex  opposito  fieret,  quod  puriflcata  con- 


ditione,  poneretur  r 
rum  natura  indopendonter  ab  influxu 
actu  agentis,  quod  est  omnino  falsum.  Di- 
cendum  ergo  est  secundum,   ncm\ 
consensns  pr  evideatur  conditionate  futi.  i 
dependenter  a  concursu  Dei,  ac  proinde, 
quod  ille   concur.-j.->    implicetur   ex  part-- 
conditionis,  a  qua  consensus  pr.evidetur  de- 
pendere.  Kt  tunc  ulterius  inquirimas,  an 
ille  concursus  divinus  sit  ca?cus,  et  impru- 
dens,  influens  practer  intentionem  in  con- 
sensum  ;   vel  sit   providus,   et  secundum 
intentionem  ?  Si  rprimoi  ;tur 

illum  l)r-i  concursum 

<-t  repugnantem;  cum  repui  o  igno- 

ranter  atqne  improdenter  concurrere 

enter  pracvidebitur  consensus  po- 

nter  a  quadam  coiiditione 

impossibili.  Qno quid  absur  autem 

eligatur  lecundum,   habemoa    intentom; 

quiii   nequit  Dens  concurrere  prudenti,  et 

lo,  nisi  per  •  fllcacia  an- 

lenter,  et  infallibiliter  cvmnexa  cum 

:  c  con- 
nexio  proveni  it)  ul 

•it  in  .-t  •  ;  erajo  non  pr  i 

i  infal- 
libilis  connexion  tamen  hanc  eiTicacia 

nter  illjm  |  t;  alias  in  infini- 

tum  procederemufl  :  ergo  i  media 

■ 

dam  veram  pra'  d.  Itaque  vel  in 

illa  conditii  I  ir  con- 

oon  involviror  concur 

•  t  sk  tam  conditio,  q  lam  eventus  ab 

n  lens  sunt  imp  gnat 

quippe  aliqn 

Dei  influxo  :  vel  implieal   i  -   isdivi- 

nus.   sed  non  0  i  cum  v 

illum  inl  :ur  concor- 

ter  intentionem ;  <i 

I»i!.'  :   vel   deniqoe  implieator  concur 
t  infallibiliter  conjonctos  cum 
.   qui   futurus   I  mos 

intentom  :  nam  jam  antecedenti 
tionem  a  •  ir- 

nfallibi. 
ictom  liberom  t 
/  r/io,   quia   ideo  Suarez   lih 
auxUiis,    ip.  7. .  t  oommoniter  alii  Adver- 
sarii  non  aodent  admittere,  qood  <-\  d  lobos 
hominibos  praeventu  I  aequalibus 

auxiliis,  tam  in  eaae  entia,  quara  in  esee 

U  B, 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


43 


gratiae,  et  beneficii,  unus  convertatur,  et 
alter  dissentiat  instatu  absoluto ;  quia stante 
illa  omnimoda  aequalitate  ex  parte  gratiae, 
discretio  ejus  qui  convertitur,  non  revoca- 
retur  in  gratiam,  sed  in  liberum  arbitrium, 
i  ad  contra  illud  Apostoli  1  ad  Corinth.  4  :  Quis 
or'  '  enim  te  discemit?  Ad  quod  inconveniens 
declinandum  dicunt,  eum  qui  convertitur, 
semper  recipere  majorem  gratiam  in  esse 
gratiae ;  quia  licet  eadem  gratia  in  esse  entis 
utrique  communicetur,  nihilominus  in  eo, 
qui  convertitur,  est  major  in  ratione  bene- 
ficii ;  nam  tribuitur  in  illa occasione,  in  qua 
praevidetur  per  scientiam  mediam  conse- 
quutura  esse  conversionem,  atque  ideo  con- 
nectitur  infallibiliter  cum  consensu,  et  ha- 
bet  efficaciam  antecedentis,  et  infallibilis 
connexionis.  Ergo  si  Deus  per  scientiam 
mediam  praevidit,  quod  si  Petrus  poneretur 
in  tali  occasione,  conscntiret;  et  si  Paulns  in 
eadem  occasione  constitueretur,  non  consenti- 
ret:  vel  ex  parte  conditionis  supponitur 
utrique  conferri  eandem  gratiam,  tam  in 
esse  entis,  quam  in  esse  beneficii ;  et  tunc 
militat  illud  inconveniens,  quod  Adversa- 
rios  urget  in  statu  absoluto;  nam  praovide- 
ret  Deus  discretionem  consentientis  a  non 
consentiente  revocari  non  in  gratiam,  quae 
in  utroque  praesupponitur  cum  omnimoda 
aequalitate;  sed  in  liberum  consentientis 
arbitrium  :  vel  exparteconditionis  praesup- 
ponitur  major  gratia  in  Petro,  quam  in 
Paulo  ;  ettunc  illa  inaequalitas  non  pertinet 
ad  gratiam  suflicientem,  haec  quippe  utri- 
que  supponitur  communis  :  ergo  est  inae- 
qualitas  ex  parte  efficacia},  sive  anteceden- 
tis  connexionis  cum  conversione  Petri  :  et 
consequenter  gratia  eificax  efficacia  infalli- 
bilis  connexionis  praesapponitur  ad  consen- 
surn,  non  solum  in  statu  absoluto,  sed 
etiam  in  -tatu  couditionato.  Cumque  illa 
efficaeia  nondesumaturascientia  medi 

ilam  praesapponatar,  necdestruat  liber- 
tatem  arbitrii,  sed  cum  libero  conaenso  in- 
fallibiliter  conjungatur;  liquido  infertar, 
mtiam  mediam  inutilem  esse  ad  salvan- 
dam  gratia?  efficaciam,  quaa  Libertatem  non 
destruat. 

63.  Dicef    eflicaciam  illam  gratiae,  qaa? 

praevidetor  ia    tata  conditionato,  aoa  e   e 

ollomodo  antecedentem,  ied  concomitan- 

ippo  itione,   quod  tam 

\n;  j  i,qaam  creataraefficerent  reipsacon  en- 

poneretur  tali   conditio.  I  Inde  non 

itur,  quo'1  praevideatar  aliqua  infalli- 

i     i  atiam  antecedentem 


consensum,  et  ipsum  consensum  ;  sed  quod 
tota  connexio  fundetur  in  eventu  conditio- 
natefuturo.Modoverogratia  supponit  illam 
praescientiam,  et  ideo  antecedenter  ad  con- 
sensum  habet  infallibiliter  connexionem 
cum  illo. 

Sed  haec  evasio  nihil  addit  supra  respon-  Expiodi 
sionem  argumento  datam,  et  omnes  illius  tm'- 
impugnationes  in  suo  robore  relinquit,  ut 
consideranti  constabit.  Si  enim  in  statu 
conditionato  gratia  non  est  efficax  antece- 
denter,  sed  pure  concomitanter  :  ergo  dum 
Deus  praevidetur  dare  gratiam  vocantem, 
praevidetur  agerecaeco,  etimprudenti  modo, 
ignorans  quid  ad  illam  gratiam  sequatur, 
sicut  qui  immittit  retia  in  mare,  nesciens 
an  capiet  pisces,  vel  non;  vel  sicutqui  clau- 
sis  oculis  projicit  lapidem,  ignorans  quid 
attingeret.  Qui  modus  concurrendi  cum 
Deum  dedeceat,  est  absolute  impossibilis,  et 
consequenter  nequit  supponi  ad  effectum 
conditionate  futurum ;  alias  hic  ex  ipsa 
conditione  implicante  modum  concurrendi 
impticatorium,  redderetur  absolute  impos- 
sibilis.  Deinde,  si  ex  parte  gratiae  antece- 
dentis  datur  omnimoda  aequalitas,  et  tota 
inaequalitas  se  tenet  ex  parte  concursus 
concomitantis  ;  cum  hic  in  Adversariorum 
sententia  sit  realiter  ipse  concursus,  sequi- 
tur  gratiae  efficaciam  desumi  ab  eflectu  ; 
quod  supra  contra  Molinam  agentes  rejeci- 
mus,  et  rejiciunt  communiter  Adversarii. 
Prxterea,  stante  omnimoda  aequalitate  gra- 
tiae  antecedentis,  tam  in  esse  rei,  quam  in 
esse  gratiac,  nequit  discretio  consentientis  a 
non  consentiente  conditionate  futura  revo- 
cari  ingratiam,  sed  in  liberum  arbitrium; 
quod  neque  in  statu  absoluto,  nec  in  statu 
conditionato  potest  admitti  :  nam  cum  illa 
discretiosit  utrobique  supernaturalis,  debet 
in  utroque  statu  primitus  rcduci  ad  Deum 
Aulhorem  supermituralem  per  suae  gratiae 
auxilia  hornines  discernentem.  Ad  quod 
ealvandum  frustra  recurritur  ad  concursum 
Bimultaneum  ;  hic  enim  cst  realiter  ipso 
consensua  creaturs,  de  quo  difficultas  pro- 
cedit.Tandem  concursua  simultaneus  Dei 
conditionate  faturus  nequit  praevideri  nisi 
dependens  abipsoDeo  Lntendente  siccon- 
currere  simultanee  cum  creatura  ;  aliasprae- 
videretur  tDeus  agere  prater  intentionem, 
quod  est  impossibile  :  ergo  intentio  Dei 
praecedil  suum  concursum,  ot  cpnsequenter 
etiam  praacedit  con  ensum  CTeaturaa,  qui 
est  idem  realitercum  concursu  Deisimul- 
taneo  :  atqai  intentio  Dei  non  exercetur. 


44 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


nec  exerceri  pracnoscitur  modo  caeco,  et 
imprudenti,  etcum  ignorantia  futuri  even- 
tus  :  ergo  antecedenter  ad  consensum  crea- 
turae  conditionate  futurum  habet  conne- 
xionem  infallibilem  cum  illo ;  qua?  proinde 
connexio  non  fundatur  in  pra^scientia  me- 
dia,  sed  aliunde  sumitur. 

§  II. 

Prosequitur  impugnatio  responsionit  argtt- 

mento  prxcedenti  aahibits. 

Exad-      64.  Sed  veniamus  jam  ad  illam  respon- 
vcrsano-sjonjs  partem,  in  qua  dicitur,  consensum 
trinase-  in  statu  absoluto  non  praesopponere  per  se, 
vofunta-  et  ex  propria  exigentia  gratiam  efficacem 
temcrea-eflicacia  antecedentis,   et   infallibilis  con- 
seabs-S"nexionis ;  sed  solum  per  accidens,  ne  Dens 
Miioein-caGCO  m°do,  et  ignorans  futurum  evcnturn 
cacise  concurrat.  Bl  refellitar  haoc  doctrina,  qdia 
nare?  *•  veritatem  contineret,  Beri  posset,  qood  ei 
Deus  relin([ueret  voluntatem  Creatam  com 
gratia  ex  se  pure  sufiicienti,  et  nullum  aliud 
auxilium  adhiberet,  volanl  I  bonnm 

determinaret,  el  in  bono  persisteret,  q 
quidesset  de  perfectione,  vel  imperfectione 
providentis  divinae  :  c  ens  qoamvis 

devoretar  ab  Advera  iri  >ntra  D.  Au- 

gustinum,  et  omnino  faisom  :  ergo  t-t  illa 
doctrina,  ex  qua  infertur.  Probatnr  minor, 
tum  <>\  I>.  Augostino  in  lib.  d 
gratia,  cap.  12,  abi  distingait  daplex  adjn- 
torium,  aliod  sine  quo  non,  el  esl  auxilium 
sufliciens;  aliud  eum  quo,  el  •  liom 

efficax,  ut  disp.  l,  <lui>.  7,  i;  uli.  explicuimns. 
paisitas  Qua  distinctione  sapposita,  inqoit  :  -  Nam 
"J1^',''"  «  si  in  tauta  infirmitale  vita  hujua  ij 
ostendi-  ((  relinqueretar  volontas  soa,  ut  inadjato- 
primo.  «  rioDei.sinequoper  ervei  irenonpossent, 
«  manerent,  si  vellent,  nec  Deosin 
o  raretor,  ut  vellenl ;  inter  tot,  el  tantas 
«  tentationea  infirmitate  sua  volontas  ipsa 
«  succomberel  i  el  ide  rerare  non 

«  possent,  quia  deficientes  infirmitate  nec 
«  vellent,  aal  non  ita  vellenl  infirmi 
i».Au-  «  volontatis,  ut  possent  «  Ubi  certissime 
BJJJJ  pronuntiat  Augustinus,  qood  voiontaa  reip- 
sa  deficeret  in  volendo,  el  perseverando,  si 
sibi  relinqoeretur  com  eo  adjotorio,  sine 
qoo  perseverari  non  potest,  vel  qood  pra?s- 
tat  virtotem  sofficientem  ad  perseveran- 
dum,  nisi  Deus  ulteriori  auxilio  illi  suc- 
curreret,  quo  non  solum  praestarel  j 
snfficiens  ad  velle,  sedetiam  ipsom  velle. 
Et  statim  dectarat,  qoid  sit  hoc  auxilium, 


et  qdaliter  distinguatur  a  suflicienti,  bia 
verbis  :  Subventum  esi  ergo  infirmitati 
hmiaiis  h/umanm,  ut  indeclinabUitert  >-t  m- 
^"/><:rahiliter  divina  gratia  <>■,  i  quam* 

vit   infirnutf   non  deficeret,   ne\    ad 
alirjua  vinceretur.  Quibus  verbis  manil 
docet,  gratiam  ellicacem  habere  eflicaciam 
antecedentis,   et    infallibili  ionis 

cum  eflectu  perseverantiae,  ali 
gratiam  ooD  ageretor  volantas  homaaa  in- 
inabiliter,  et  insoperabilitei  ainl- 

toties  declinaret  ad  malom,  --tur 

ab  rllo. 

Tum  etiam,  quia  si  post  collat  2ru- 

ti s  suflicientis,  volontas  independenter  ab 
olteriori,  velmajori  adjatorio,  vel  a  gi 
antecedenti,   et  infallibiliter  cum  eff 
conn  q  determin 

discreti<  ntienti*  a  o 

red  r  non  in  gratiam,  sed  in  liberum 

arbitriom.  s 

in  ilta  h\  pothesi  gratia  uniua  n 
jor  in  esse  entis,  nl  sopponitor  :  i.     i 
major    in   ratione   beneficii,  siquidem  fit 
qood  Deua  largiretor  - 

:ti  mod  iuturum 

I   :  1  stanti     :   • 

[oil  primil  oire 

a  gratia,    ed 

nta  discreti  in  grati  l  in 

liberom  arbitriom  r< 
Adversarii  non  moniti  r 

itd    •  re,  U  stimonia  Scripl  i 
qoae  discretionem  revocanl  in  gratiam,  | 

adom  praesenten  lentiam, 

m ;  non  au- 
tem  attendendo  ad  conditio 

:i,  qni  •  t,   qoan 

illam    p  Qtiam   n 

inqoam,  nihil  pr<  !• 

rom,  qoae  ad  sapernataralem  oi 
tinent,  sicut  providentia  commonis  natn- 
ralis  condom  exigentiam  natur 

atqui  Scriptora  aothoril  mo- 

nem,  qo  I  itnr,  pi 

pernatoralem  respicinnt :  ergosi         .  lam 
ScriptoraB  testimonia  dis  alio 

|     ■ 
cona  ipernatnralis  pi  1 1  ip| 

natura    -  orem  gratium.  mb 

ratione  beneficii,  in  consentienfc  a  in 

non  consentiente.  I  m  qoia  si  illa 

infallibilitas  antecedens,  qua»  d 
tur,  non    requiritur   pet   9 

discretionem, 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


45 


discretionem,sed  solum  per  accidens,  nem- 
pe  ut  salvetur  Dei  providentia  nihil  confert 
ad  praedictam  discretionem,  nec  valet  vita- 
re  inflationem  hominis  consentientis  ;  quia 
Deus  juxta  hancdoctrinam  non  discernit, 
sed  tantum  praescit  discretionem  futuram. 
Unde  Paulo  requirenti,  Quis  te  discernit? 
responderet  homo :  Ergo  me  discerno,quam- 
vis  Deus  me  posuerit  in  ea  occasione,  in 
qua  me  ex  me  discreturum  fore  pra^scivit. 
3eciara-  65.  Tum  denique,  nam  si  infallibilitas 
tio.et"  antecedens,  quae  de  facto  datur,  non  requi- 

toream  r*tur  Per  se  a(*  cOnsensum>  sea"    solum  CO- 
doctri-  mitatur  illum  per  accidens ;  et  solum  requi- 
t^ere^  ritur  ex  alio  capite,  videlicet  ad  vitandum 
mam  ne  rjeus  caeco,  et  imprudenti  modo  suum 
[tinatio-  concursum  exhibeat  :  ergo  praedicta  infal- 
'"nem'0 *  libilitas  respectu  mediorum,  per  quae  prae- 
destinatio   adimpletur,   nihil   addit  supra 
providentiam  communem  ordinis  gratiae, 
sive  (et  in  idem  redit)  supra  auxilia  suffi- 
cientia  tam  reprobis,  quam  electis  commu- 
nia,  nisi  praescientiam  futuri  eventas.  Patet 
consequentia,  quia  si  quid  supra  illa  praes- 
cientiam  adderet,  maxime  aliquam  causa- 
litatem,  et  iniluxum  in  consensum,  et  alios 
actus,  quibus  electi  in  justitia  persevera- 
rent  :  causalitas  autem,  et  influxus  non  se 
habent  per  accidens,  et  concomitanter  ad 
effectum,  sed  perse,  et  in  ratione  principii  : 
quam  tamen  perseitatemnolunt  Adversarii 
concedere  infallibilitati  antecedenti  respectu 
consensus  liberi.  Falsitas  autem  consequen- 
tis   ostenditur  primo,    quia   praeiestinatio 
secundum  definitionem  traditam  a  D.  Au- 
ino,  et  admissam  communiter  a  Theo- 
s,  est  prvxscientia,  et  praeparatio  bene- 
fkiorum  Dei,  quibus  certissime  liberantur 
quicumque  Liberantur  :  ergo  infallibilitas 
illaant"  respectu  mediorum, per qaae 

prsdestinati  salvantnr,  non   addit  supra 
umunem  providentiam  ordinis  grati;c 
meram  praBscientiam Dei  de  eventu  futuro, 
mam  caosalitatem,  el  influxum 
in  illum ;  alias  non  dicerel   Aagustinus, 
quod  electi  illis  mediis certissime  liberantur, 
qaod  homines  libernntur  illis  mediia 
genter,  et  velati  a  [aam  tamen 

liberationem    D  irtissime   praescivit. 

'/"/",  ojoia  si  illa  infallibilitaa  antece- 
dens  sopra  aoxilia  safficientia  omnibos 
communianonaddil  oi  i  meram  prasscien- 

im  b  ecjuxta  Ad 
ioram  doctrinam  aon  requiratur  propter 
i      •  i  propter  Dei  proi  identiam  ; 

Jitur  pr        i  n  ttionem  non  • 


ciale  beneficium  electorum;  nam  id  quod 
supponit,   nempe  auxilium  sufficiens,   est 
omnibus  commune  ;  et  id  quod  addit,  vide- 
licet  infallibilis  connexio  cu^m  consensu, 
non  ponitur  propterconsensum,  sed  ne  Deus 
caeco  modo  se  gerat ;  atque  ideo  non  respicit 
per  se  bonum  proprium  electorum,  sed  bo- 
num  I>ei.  Tertio,  etultimo,  quia  D.  Thom.  D.Tho. 
quxst.  6,  de  Veritate  art.  3,  aperte  rejicit,  et 
impugnat    doctnnam   illius   consequentis, 
his  verbis  :  «  Non  enim  potest  dici,  quod 
«  praedestinatio  supra  certitudinem  provi- 
«  dentiae   nihil   addit,    nisi    certitudinem 
«  praescientiae ;  ut  si  dicatur,  quod  Deus 
«  ordinat  praedestinatum  ad  salutem,  sicut 
«  et  quemlibet  alium  (nempe  voluntate  an- 
«  tecedenti,  etcommunicandoauxilia  suffi- 
«  cientia) ;  sed  cum  hoc  tamen  de  praedes- 
«  nato  scit,  quod  non  deficiet  a  salute.  Sic 
«  enim  dicendo  non  diceretur  praedestina- 
«  tus  a  non  praedestinato  differre  ex  parte 
«  ordinis  (sive  auxiliorum,  per  quae  in  glo- 
«  riam  transmittitur),  sed  tantum  ex  parte 
«  praescientiae  eventus.  Et  sic  praescientia 
«  esset  causa  praedestinationis,  nec  praedes- 
«  tinatioessetper  electionem  praedestinan- 
«  tis;  quod  est  contra  sacram  Scripturam, 
«  et  dicta  Sanctorum.  Unde  praeter  certi- 
«  tudinem  pr;escientiae  ipse  ordo  praedes- 
«  tinationis  (nempe  per  certa,  et  determi- 
«  nata  auxilia),  habet  infallibilem  certitu- 
«  dinem.  »  Concedi  ergo  non  potest,  quod 
illa  infallibilitas  antecedens  reperta  in  me- 
diis,  per  quae  Deus  praedestinatum  in  suum 
finem  ordinpt,  et  transmittit,  nihil  addat 
supracommunem  gratiae  providentiam,  nisi 
pnescientiam  eventus  futuri. 

66.  Confirmatur  evertendo  fundamentum  Diruiiur 
Adversariorum ;  quouiam  nequitconsensusr<jJ"f,|^. 
supernaturalis  dependere  per  se  a  Deo  Au-   livum, 
thore supernaturali  agente  provido,  et  pru- 
denti  modo.etcum  intentione,  et  praoscien- 
tia  eventus  futuri;  nisi  praesupponat  per  se 
gratiam  elTicacem   efiicacia   infallibilis,  et 
antecedentis  connexionis  cum  ipso  consen- 
su  :  atqui  consensus  supernaturalis  depen- 
det  per  se  a  Deo  supernaturali  Authore,  ut 
agente  provido,  el  pradenti  modo,  et  cum 
praescientia,  atque  intentione  futuri  even- 
tu.s :  ergo  consensus  supernaturalis  praosup- 
ponil  per  se  graliam  efficacem  efficacia  in- 
fallibilis,  el  antecedentis  connexionis  cum 
ipso  consensu.  Major  constal  ex  doctrina 
Adversariorum,qui  ideo  asii  runt,  consen- 
sum    supernaturalem   non  prassupponere 
per   '■  gr  itiam  effic  icem  efficacia  ini  tllibili 


46 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


connexionis,  quia  praedictus  consensus  eo- 
dem  modo  fieret,  quamvis  Deus  caoco,  et 
improvidomodoconcurreretignoranseven- 
tum,  si  semel  communicaret  gratiam  suffi- 
cientem,  quam  modo  tribuit  :  ergo  e  con- 
verso  si  consensus  pendet  per  se  a  Deo,  ut 
agente  modo  provido,  et  prndenti,  necessa- 
rio  praesupponet  per  se  gratiam  infallibi- 
litcr  connexam  cum  effeciu  a  Deo  praoin- 
tento.  Minor  autem  probatar  :  tum  quia 
consensus  supernaturalis  dependet  per  se  a 
Dco  tanquam  a  prima  causa,  a  qua  depen- 
dentia  nullo  modo,  et  in  nulla  suppositi«-n«' 
absolvi  potest,  cum  sit  ens  secundam,  et 
participatum  a  primo  :  sed  Deua  Bub 
tione  primao  causao  importat  neceasario 
modum  certum,  providum,  et  pradentem 
in  agendo ;  siquidem  prim  t,  quate- 

nus  talis,  debet  cancta  providere,  et  omnes 
alias  causas  secundas  in  proprioa  fines  diri- 
gere  :  ergo  consensas  supernaturalui  pen- 
det  per  se  a  Deo,  non  utcumque,  sed  at 
agente  modo  provido,  et  prudenti,  praein- 
tendente,  el  praenoscente  <  EFectum.  Tum 
ciiwin,  quia  consensas,  sive  converait  au- 
pernaturali  tas,  qao  homo  tendit  in 

altimum  finem  supernatnralem  i  -•■  I  homo 
non  tendit  in  ultimum  finem  nisi  ei  dii 
tione  primae  causae,  cui  praedictua  finis 
corre8pondel ;  nec  prima  causa  dirigere  po- 
test  secundam,  nisi  modo  prudenti 
vidt».  et  per  media  i  onnexa  cum  effeotu ; 
caccus  enim,  ct  imprude  inrrendi  mo- 

dus  nequit  ad  directionem  condu 
magis  ad  errorem,  «'t  subveraionem  :  ergo 
concursus  sapernaturalia  dependet  .1  Deo 
supernaturali  Authore  agente  modo  pro- 
\  ido,  ct    prudenti,  «'t  i  tm  intentiom 
praescientia  futuri  eventus. 
Robora-     67.  Quae  doctrina  sumitur  ex  D.  Thom. 
piuiffio  1 ,  2,  quaest.    109,  art.   6,  in  corpore,   tibi 
,A" Th-ait  :  «  Ni  i  sl  enim,  cum  omn 

«  propter  finem,  quod  omnis  ca  tver- 

o  tat  omnes  effectus  ad  saum   finem 
«  ideo  cuin  secandam  ordinem  agentiam, 
«  sive  moventiam  sit  ordo  finium,  neo 
«  est,  quod  ad  ultimum   fincm  convertatar 
«  homo  per  motionem  prirai  moventis 
a  fincm  autcm  proximum  per  motionem 
«  alicujus    inieriorum   moventium.   Sicut 
i  animus  militis  movetur  ad  quaerendam 
«  victoriam  ex  motione  Ducis  exercitus  ; 
«  ad  sequendum  autem  vexillum  alicujas 
«  aciei  ex  motione  Tribuni.  Sic  igitur,  cum 
«  Deus  sit  primum  movens  simpliciter,  ex 
«  ejus  motione  est,  qaod  omnia  in  ipsum 


«  convertantur  secundum  communem 
tionem   boni,    per  qoam  unamquodqoo 

a  intendit  astimilari  I>  a  lum  suum 

i  rnodum.  Unde  Dionys. in  lib. 

"  nominib.  dicit,  quod  I  rtil  orn- 

«  nia  ad  seipsum  ;  sed  homi  toa  con- 

vertit  ad    seipsom   sicut  !cm 

i  fincm,   qucm   mtcndunt.  et    cui  cupiunt 

«  adhaBrere,  sicnt  bono  pi 

i  quod    homo  convertatur   ad  Deum,   hoc 

«  non  potest  esse,  nisi  I 
ten 

modo  agens  nequit  hominen  sonver- 

tere,  cum  haec  conversio  importet  dirw  ; 

nem,  ct  transmissionem  hominia  ad  ulti- 

mum   finem  :  ei  io  hominii 

Deum  dependet ;  nte 

lo,  et   prodenti  :   i 

aliis  actibus,  qui 

ducunt,  intellige  jamobrem  ab- 

b  trdissimum    judicamni 
:  et  volunl 

pernaturalia  mi  tul- 

lumque  tribueret  auxilium  anl 

ct  infallibiliter  eonnexum  cum  efTectu, 

;ui  nuncdatur ; 

quam>  i-  in  eo  eventn  esset  praeter  intenl 

nem,  el  |  ntiam  D 

•  minua  falsum  mua ,  qo 

contra   rationem 
ipponen 

i  rndenti 

tione  determinal  nferant  Adi 

sarii,  tn- 

t  infallibilis  connei 

consensu  libero,  non  req 

i  illum  [  mitari  ; 

el  qo  i  illum  hujo  ntia 

li" 
rdam  banc  co§  m. 

irdi  tm  fingil  inter  1 
tam,  ct  divinam  pi       lenti  tm,  n- 

fatal  D.  Thom.  3,  contra 
tione  3,  hia  verl 
«  cujuscumque  ; 
lucuntui 
et  de  pi  ttia  divin  i  i 

dicit .  q  tod  esl  volontas  Dei,  ; 
«  quam  omnia,  qu-p  sunt,  convenienti 

loctionem  accipiont  Pinia  aotem  ul- 
i   timus  cujo 

i  qnator  divinara  similitodinem,  si 
i  pra  oatenaura  eat    E  :ar  dii  ii 

providenti  i  alicui  rei  aub- 

traheretur  illud,  per  quod  itordi- 

•  vinam  similitudinem.  rutem  \ 

lontarium 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


47 


«  luntarium  assequitur  divinam  similitu- 
«  dinem  in  hoc,  quod  libere  agit ;  ostensum 
<(  est  enim  in  primo  libro,  liberum  arbi- 
8  trium  in  Deo  esse.  Non  igitur  per  provi- 
(  dentiam  subtrahitur  voluntatis  libertas.» 
>vaap-  68.  Ad  haec  :  Si  consensus  supernaturalis 
oiura-  li^er  non  supponeret  per  se,  et  ex  propria 
iodj:  exigentia  Deum,  a  quo  pendet,  concurren- 
nodo.  tem  certo,  provido,  et  prudenti  modo;  sed 
posset,  quantum  est  de  se,  eodem  modo  a 
voluntate  creata  procedere,  licet  Deus  caeco, 
et  imprudenti  modo  concurreret,  ut  Adver- 
sarii  autumant,  non  possemus  seclusa  au- 
thoritate  sacrae  Scripturae,  ostendere  exis- 
tentiam  divinae  providentiae,  et  quod  Deus 
de  actibus  nostris  curam  habeat;  et  conse- 
quenter  Epicurei,  et  alii  Gentiles  ,  qui  Dei 
providentiam  negant,  et  Scripturam  non 
venerantur,  non  possent  de  suo  errore  con- 
vinci  :  consequens  est  falsum  :  ergo  et  doc- 
trina,  ex  qua  infertur.  Sequela  ostenditur  : 
tum  quia  ideo  per  efiectus  non  possumus 
ostendere  existentiam  sanctissimae  Trini- 
tatis,  quia  licet  de  ratione  Dei  in  seipso  sit 
esse  frinum  ;  nibilominus  hanc  perfectio- 
nern  non  exprimit  in  ratione  principii 
creatura?  :  haec  quippe  eodem  modo,  quan- 
tum  est  de  se,  procederet  a  Deo.  etiamsi  non 
esset  trinus  :  juxta  doctrinam  autem  Ad- 
versariorum  ,  consensus  supernaturalis  (et 
eadem  ratio  est  de  aliis  effectibus),  non  pos- 
tulat  quantum  est  de  se,  providentiam  Dei; 
eodem  modo  a  causa  proxima 
procedere,  etiamsi  Dens  caeco  ,  et  impru- 
denti  modo  concurreret.  Tum  etiam,  quia 
effectus,  quo  perfectiores  sunt,  eo  magis 
_'irit  Dei  providentiam,  illamqne  proinde 
nobis  insinuant ,  et  manifestant  :  sed  con- 
sensus  rapernataralis  est  effectaa  satis  per- 
fectus,  etex  suo  genere  transcendif  totum 
ordinem  nataralem,  ut  ostendimufl  disp.  3, 
per  totam;e\  oihilominas  noti  exposci!  e* 
te  Dei  proi  identiam,  -  pro- 

leret  a  roluntate  cre  ita,  quamt  U  pi 

dentia  prsssent  de  medio  tolleretur,  iitAd- 

rei   irii  loquuntur :  ergo seclasa Scripturaa 

authoritate,  non  poterimus  existentiam  di- 

.  e  providentisa  probare.  Falsitaj  autem 

illo  Apostoli   ad 

m.  I :  i  iir.  isibilia  enim  ip  orea- 

1      '  tura  muridi,  per  ea  qu  e  Eacta  sunt,  intel- 

-  k  n  ipiciuntur,  sempiterna  quoq  te 

•  •»  dh  initas.  >■  '  fbi  D.  Thom. 

lect.  fl  circa  flnem,  ai(  :  -  Considerandum 

t,  per  quod  medi  im  ills  cognoverunt, 

'  q  iod  de  ignatnr  c  im  dicil  :  Per  ea  qus 


«  facta  sunt  :  sicut  enim  ars  manifestatni 
«  per  artificis  opera  ,  ita  et  Dei  sapientia 
«  manifestatur  per  creaturam.  Sapient.  13, 
«  A  magnitudine  enim  speciei,  et  creatur -j? 
«  cognoscibiliter  poterit  Creator  harum 
«  videri.  »  Cui  consonat  illud  Sapient.  1. 
Et  hoc  c/uod  continet  omriia  (nempe  Univer- 
sum)  scicntiam  habet  vocis ;  manifestat  enim, 
et  praedicat  summam  providentiam  Arti- 
ficis. 

69.  Sed  objicies  :  Etiamsi  Deus  ageret  ot)j€c- 
necessario  ,  adhuc  voluntas  creata  ageret 
libere,  eliceretque  proinde  consensum  libe- 
rum  ,  quem  modo  elicit,  ut  cum  pluribus 
Thomistis  docet  Godoy  tom.  1 ,  in  1  part.  Godoy. 
tract.  6,  disp.  54,  §  1.  Sed  in  ea  hypothesi : 
Deus  non  ageret  modo  provido,  etprudenti, 
atque  cum  intentione,  et  praescientia  effec- 

tus;  cum  hic  modus  intluendi  sit  proprir.s 
agentis  cum  electione  ,  et  consilio  ,  atque 
ideo  cum  libertate  :  ergo  consensus  liber 
creatus  non  dependet  per  sea  Deo  ut  agente 
modo  provido,  et  cum  certa  praescientia  ; 
sed  procederet  eodem  modo  a  voluntate 
creata,  quamvis  Deus  caeco,  et  imprudenti 
modo  concurreret. 

70.  Respondetur  in  primis,  hanc  objec- 
tionem  posse  urgentius  retorqueri  in  Ad-   :ua!ur- 
versarios  ;  nam  Suarius  disp.  19  Metapk.  suarez. 
sect.  3;  negat,  quod  si  Deus  ageret  necessa- 

rio  ,  voluntas  creata  ageret  libere  :  ergo 
signum  est,  quod  concursus  creatus  respicrt 
per  se  concursum  divinum,  et  modum  ejus  ; 
alias  stante  eodem  principio  particulari 
proximo,  nempe  voluntate  creata,  eodem 
modo  consensus  ab  ea  egrederetur,  atque 
ideo  libere,  ut  loconum.  SQcitato,  praedic- 
tus  Author  defendit.  (,'ndesibi  non  constat, 
sed  satis  inconsequenter  in  his  assertis  pro- 
cedit. 

Deinde  admissa  majori,  cujas  veritatem  sotvrtar. 
dub.  7  examinabimus ,  respondetur  ne- 
gando  minorem.  Quoniam  in  casu  argu- 
menti,  quamvis  Deos  non  agerel  ex  elec- 
lione  .  sed  necessario  ;  nihilominus  non 
ag«'i-«;i  c;cco  ,  <.'t  imprudenti  modo,  nempe 
ignorans  effeotum  sui  consensus;  sed  cum 
1 1 1 t 1 1 1 1 ; i  certitudine,  el  providentia.  in  eo 
qnippeeventu  Denshaberet  necessario  qu  0 
nunc  libere  decernit :  Imc  autem  efficaci,  el 
necessaria  determinatione  supposita,  infal- 
libiliter ,  et  antecedenter  praasciret  futu- 
ruin  eventnm,  el  ad  illum  m  tempore  exe- 
quendum  media  infallibiliter  cum  eo  con- 
nexa  adhiberet,  ipsumque  efficaciter,  et 
infallibiliter  inferret.  1  nde  non  casco,  et 


48 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


l.  tau- 

wenti. 


imprudenti  modo,  sed  certo,  infallibili,  et 
provido  concursu  effectum  prxintentum, 
nempe  consensum  creatum  liberum  exe- 
queretur.  In  quo  sensu  docent  illi  Thomis- 
ta?,  quod  si  Deus  ageret  necessario,  adhuc 
creatura  ageret  libere.  Et  quamvis  per  con- 
sequentias  mediatas  inferre  posset,  quod  si 
Deus  necessario  ageret,  non  esset  summe 
sapiens  ,  et  consequenter  quod  caeco  modo 
concurreret;  attamen  in  hypothesi  argu- 
menti  primum  supponitur,  et  excluditur 
secundum.  Nam  ditlicultas  est,  an  si  Deus 
necessario  exhiberet  concursum  ,  quem 
modo  exhibet,  creatura  ageret  Iibere  ?  ad 
quod  Thomistanlli  aflirmative  re.spond»'iit : 
non  vero,  an  si  Deus  ca^co,  et  imprudcnti 
modo  ageret,  daretur  in  creatura  consensus 
libor,  et  praesertim  supernatoralis  ?  ad 
quod  illi  omnes  respondent  negativc -.  nim 
sublata  Dei  providentiii,  sive  natnrtlifl 
sive  libera,  neqoit  ullus  ordo,  et  multu  mi- 
nus  respectus  ad  altimum  finem  remsnere 
in  agentibus  secundis,  ut  ex  D.  Thoma  num. 
07  videmus. 

71.  Ex  quibus  omnibus  instauratur  ar- 
gumentum  ntim.  58  propositum :  quoniam 
ab  eisdem  principiia  dependei  consei 
conditionate  futurua  in  statu  condition  tlo, 
a  quibus  per  sedependel  e  >nsen  ilote 

futurus  in  statu  absoluto  :  sive,  >■'  in  idem 
redit,  ea  praesupponil  consensui  conditio- 
nate  futurua  in  statu  conditionato,  qu  b  per 
se  praesupponil  consenaus  absolnte  futurus 
in  stiitu  absoluto,  ut  Adversarii  sdmittunt: 
aliasexparte  conditionis,  Bubquapravi- 
detur  futurua,  non  implicarentur  omnia 
principia  requisita  od  ejna  existentiam 
proinde  adhuc  posil  i  conditione  .  non 
queretur  effectus,  e(   nutaret  scientiaame- 
diae  certitudo.  Atquiconsensusinst  tt  ial 
lutodependet  perse  igratiaeffii  icia 

antecedentis,  >-\  infallibilisconnexioniscum 
ipso  consensu,  illamque  per  se  sopponit,  ut 
hactenus  ostendimns  :ergoconsenaus  condi- 
tionate  futurus  instatuconditionato  l»'i>«'n- 
det  perse  b  grati  •  mfalli- 

bilis  connexionis  antecedentia,  »>!  illam  per 
se  necessario  prsBsupponit.  Constal  sutem, 
quod  ill;i  efficacia  non  <1  i riirit u r  per  scien- 
tiam  mediam,  nec  in  ea  fundatur;  sed  po- 
tius  praBsupponitur  ad  ipsamutquid  se  te- 
nensex  parte  objecti:  ergo  ad  Balvandum,e4 
concipiendum  ,  quod  gratia  sit  efficax  effi- 
cacia  antecedentis,  et  infallibilis  connexio- 
nis  cum  consensu ,  el  quod  libertati  non 
praejudicet,  minime  requiritur  scientia  me- 


dia.  Aliunde  igitur  desjmen-la  est  vera  r  i- 
tio  gratia}  eflicacis. 

§  III. 

AUwl  fundomentwtl  COttfra  cffirariam  nratxr 
dependentem  a 

72.  .Secundo  probatur  nostra  conclusio  :  g-g-g. 

quoniam  si  gratia  esset  etlicax  eo  quod  per  '•■'■<  > 

scientiam  mediam   previsa   fuit   habitura   ^JJf 

eflectum  ,   averteret   Iibertatem  :  ergo  non  sv 

habetsuam  etlicaciam  ab  hujusmodi  praes- 

cientia,  sed  aliunde.  Coi  ina- 

niiesta,  el  pr  eaertim  ap  qui 

negant  gratiam  i  M  reJ  tan- 

tillum   imminuatur   libertas  arbitrii.  An- 

lens  tntem  probatnr,  quiaad  Libertatem 

requiritur,  quod  ntrumque  ejusextremum 

ite  poasibile,  a 

indifferenti  i  mnimo  I 

ad  uiiuin  :  atqui  soppoaito,  quod  Deus  per 

scientiam  mediam   previderit      s   /' 

relur  in  I  i 

n- 

itberu- 

I  simpliciter  impossibilis,  uiem. 
quando  Petros  i  t  ir  in  | 

rne,  »'t  rocal  ir  kali  nr  itia  :  eraaVei  s?ra- 

liam 
i- 1  fuit  habituraeffectui  |  li- 

ttem.  Minor  hujus  syllogismi,  in 
lifficnltas,  oatenditnr:naa  ut  io 

etaet  a!  ibi- 

ite  aoferri  imp 
menta,  cum  quibus  il  abso- 

jnngi  :  inter  hu  im- 

pedimenta  computatur  scienti  i 
oonaenao  in  tali  ompooi 

enim  non  \  lerit  in 

tali  oocaaione  ponend  im  I 
et  qood  dis»  :ur: 

aliaa  f.ii- 

absordum,  ut  Adversari  lont  Mqoi 

ippositii  ha- 

t  Bcientiam  mediam  i  in 

tali 

ferre  hujusmodi  prascientiam,  eo  q     I 
prsteritum  noo 

oi  h  ibueril 
futtn  snsu  ,  'l  j,  vel  c 

sl  Bimpliciter  im 
ofirmator,  el   leclaratur   primo;  nam  ,-., 
ut  dissensus  sil  absoluti 

absoluti  -latio    imp» 

menti,  cnm  quod  ujongi  non  po- 

teat,   \  idelicet  scientia  d 

futoi 


DISP.   VII,  DUB.  III. 


49 


futuro  :  sed  praedicta  ablatio  estsimpliciter 
impossibilis  :  ergo  et  dissensus.  Ergo  sup- 
posita  scientia  media,  non  datur  vera  indif- 
ferentia,  et  potestas  ad  utrumlibet.  Haec 
secunda  consequentia  recte  infertur  ex 
prima,  et  ista  est  evidens  ex  praemissis.  Ma- 
jor  autem,  quamvis  sit  manifesta,  probatur 
ad  hominem  ;  nam  ideo  Adversarii  negant, 
quod  posita  gratia  ex  se  efficaci  ad  consen- 
sum,  dissensus  sit  homini  absolute  possibi- 
lis,  quia  homo  nequit  auferre  illud  auxi- 
lium  efficax,  cum  quo  dissensus  conjungi 
non  valet  :  ergo  ut  dissensus  sit  absolute 
possibilis,  debet  esse  absolute  possibilis  ab- 
latio  impedimenti,  cum  quo  dissensus  com- 
poni  non  potest.  Minor  vero  probatur;  nam 
ablatio  scientiae  mediae  non  est  Deo  possi- 
bilis,  alias  talis  scientia  non  conveniret 
Deo  necessario,  sed  libere,  atque  ideo  sup- 
posito  decreto,seu  deliberatione  propriaevo- 
iuntatis;  et  consequenter  non  foret  scientia 
media,  hocest  medians  inter  scientiam  Dei 
naturalem,  et  liberam  ;  sed  foret  adaequate 
libera  :  quod  Adversarii  totis  viribus  refu- 
giunt.  Sedquod  est  Deo  impossibile,  est  ab- 
solute  impossibile,  saltem  in  liis  qua^  non 
exprimunt  malitiam  ;  cum  quaelibet  vera 
potentia  contineatur  in  omnipolentia,et  de- 
riveturab  illa  i  sicut  quaelibet  alia  perfectio 
participatur  a  Deo.  Ergo  supposita  scientia 
media  de  consensu  futuro  ,  impossibilis  est 
ablatio  irnpedimenti  ,  cum  quo  dissensus 
conjungi  Qon  potest. 

nfirmatur  secundo,  et  declaratur  am- 
plius  ;  nam  implicat,  qaod  aliquid  sit  abso- 
lute  possibile,  et  quod  non  detur,  nec  dari 
possit  aliquacausa  existens,  quae  iliud  pos- 
sibile  efl  ileat,  ac  reducere  ad  exerci- 

tium  ;  eoquod  possibile  importat  depen- 
dentiam    a  ca  i  vel    potente 

tere,  el  dicif  ordinem  ad  existentiam 
s.ibi  \)(:r  praedictam  caasam  communicabi- 
lem.  Atqui  nulla  causa  exi  titin  rernm  na- 
■  potesl  existere,  quae  ablationem 

ii  f-   me  li  "    valeat    efficere,    eamque 
ablationem  ad  exercitium   reducere  \  i 
ablatio   scienti  e  medi  b  aon   esl  absolate 
possibili  ■  non  sii  sbso- 

i  i  etiam  il  possibilk  abla- 
Uo  impedimenti,  cumqoo  dissensus  com- 
poni  oon  potest,  cajosmodi  es1  icientia 
media  de  i  i  infallibiliter   futuro  ; 

liquido  infertur,  itante  tali  icientia,  di 

im   non  >lute  po    ibilem,  ac 

per  eonsequens  gratiam  efficacem  regula- 

ientiam  mediam  evertere  liber- 


tatem.  Caetera  constant,  et  major  primi 
syllogismi  probatur  considerando  omnes 
causas  existentes  ;  nam  in  primis  Deus  non 
potest  a  se  excludere  scientiam  mediam, 
alras  esset  liber  in  praenoscendo  futura 
conditionata,  quod  negant  Adversarii.  Nec 
voluntas  nunc  existens  potest  illam  scien- 
tiam  mediam  destruere,  vel  impedire  ;  si- 
quidem  cum  voluntas  ponitur  in  rerum 
natura,  supponit  praefuisse  in  Deo  taiem 
scientiam,  et  ad  praeteritum  non  datur  ac- 
tio.  Nec  tandem  est  excogitabilis  aliqua 
causa,  quae  possit  freri  existens,  et  impe- 
dire,  vel  excludere  illam  praescientiam  ; 
nam  quaecumque  ponatur,  supponit  Deum 
ab  aeterno  talem  praescientiam  habuisse. 
Nulla  igitur  est  causa  existens,  vel  potens 
existere,  quae  efficere  valeat  ablationem 
scientiae  mediae,  eamque  ablationem  ad 
exercitium  reducere. 

73.  Respondent  primo  Adversarii,  po-Primu»i 
testatem  auferendi  scientiam  mediam  con-  g^um* 
sensus  conditionate  futuri  non  convenire 
voluntati  creatae  in  statu  absoluto,  qui  jam 
supponit  praescientiam  Dei  ;  bene  tamen  in 
statu  conditionato,  qui  ad  ipsam  praescien- 
tiam  supponitur.  Fieri  enim  potuit,  quod 
in  eadem  occasione,  et  cum  eadem  gratia 
voluntas  creata  se  determinaret  ad  dissen- 
sum.  In  quo  casu  Deus  non  haberet  scien- 
tiam  mediam  de  consensu  in  eadem  occa- 
sione,  et  cum  eadem  gratia  futuro ;  ac 
proinde  tolleretur  impedimentum,  quod 
modo  cum  dissensu  conjungi  non  valet. 

Caeterum  haec  resnonsio  verbis  tantumOcdmii- 
consistit,  et  facile  confutatur.  Tum  qura 
status  conditionatus  regulatur  per  habitu- 
dinem  ad  statum  absolutum  ;  eatenus  quippe 
verificatur,  quod  1'etrus,  si  poneretur  talis 
conditio,  consentiret,  quatenus  ea  condi- 
tione  posita  consentit  :  ergo  ut  verificctur, 
quodsi  poneretur  talis  conditio,  consontiret 
libere,  requiritur  quod  ea  conditione  posita, 
libere  consontiat  :  ergo  pariter  ut  verifice- 
tur,  quod  si  poneretur  talis  conditio,  ita 
consentiret,  quodsimul  haberet  potestatem 
ad  oppositum,  reqairiturquod  ea  conditione 
posita,  ita  cunsentiat,  ut  habeat  potestatem 
ad  oppositam.  Atqai  homoin  statn  absoluto, 
(,'t.  purificata  conditione,  non  habet  potes- 
tatem  ad  auferendum  praascientiam  de  fu- 
turo  con  len  u,  cum  qua  praascientia  dissen- 
conjangi  non  valet.  Braja  frustra,  ei 
nugatorie  ad  statum  conditionatum  recur- 
ritar  pro  salvanda  huju  imodi  potestate. 
Tam  ettam,  quia  implicatorium  est,  (juod 


50 


DE  GRATIA  EFFICAH. 


homo  haboat  potestatem  pro  libertate  re- 
quisitam  in  eo  statu,  in  quo  est  actu  nihil  ; 
etquod  non  habeat  illam  potestatem  in  eo 
statu,  in  quo  est  aliquid  ;  cum  omnis  vera 
potestas,  sicut  et  quodlibet  aliud  praedica- 
tum  reale  fundetur  in  entitate  :  sed  homo 
in  statu  absoluto  est  aliquid,  ut  ex  se  liquet; 
et  in  statu  conditionato  est  actu  nihil  ;  si- 
quidem  conditio  nihil  ponit  in  esse  :  ergo  si 
voluntas,  quando  est  in  statu  absoluto,  non 
potest  auferre  impedimentum  scientiaeme- 
diae,  multo  minus  potest  illud  auferre  in 
statu  conditionato.  Tum  denique,  quoniam 
ut  voluntas  possit  absolute  ponere  dissen- 
sum,  requiritur  quod  possit  absolute  au- 
ferre  impedimentum  dissensus,  nempe 
scientiam  mediam  de  futuro  consonsu  :  sed 
hujusmodi  potestatem  non  habel  in  statu 
conditionato  :  ergo  11011  potesl  absolnte dis- 
sentire.  Probatur  minor  ;  nam 
conveniens  volunlati  in  statu  conditionato, 
non  est  potestas,  qna  possil  ;  sed  potestas, 
qua  possct  ;  siquidena  actus  statui  prae  Ucto 
correspondons  non  estactusqui  sit,  velqui 
est,  sed  qui  essct  ;  nihil  onim  convenit 
praedicto  statui,  quod  vore  sit,  sed  tantum 
quodessot  posita  conditione. 

Ad  ha?c,  tunc  debent  adesse  principia  re- 
quisita  ad  libertatem,  qnando  liberl 
cetur :  sed  libertas  non  exercetur  in  statu 
conditionato,  sed  in  statu  absolnto  :  ergo  in 
statu  absoluto  debent  rincipia  re- 

quisita  ad  liberl  item.  Major  esl  cei  ta, 
niam  libertas  formalis  reperta  in  acl 
respoctus    transcendentalis    ad    principia 
praedicti  actus  :  ergo  \<'i  actus  non  esl  liber, 
vel  tunc  adsunt   principia  requisita  ad  li- 
bertatem.   Minor  etiam  constat,  quia  tnnc 
excercetur  libertas,  qnando  voluntas  agil  : 
sed  voluntas  non  agit  in  statu  condition 
tum  quia  ibi  non  repraesentatur  voluntas 
quae  sit,  sed  qu  e  tum  quia  ex  oppo- 

sitofieret,  quod  tunc  mereretnr,  \«'l  deme- 
reretur,  quod  est  absurdom  :  ergo  tibe 
non  exercetur  m  illo  statn,  sed  in  sl  itn  ab- 
soluto.  Consoquontia  autem  legitime infer- 
tur  ex  praamissis.  G1  tunc  nltra  :  inter 
principia  requisita  ad  libertatem  consensns 
recensetur  potestas  ad  dissensum,  e1  at  au- 
fercndiim  omne  impedimentnm  inconjun- 
gibile  cum  dissensu  :  atqui  scientia  media 
futuri  conscnsus  nequit  conjungi  cum  dis- 
sensu,  ut  ex  se  liquct  :  ct  voluntas  iu  statu 
absoluto  non  potest  aufcrrc  scientiam  me- 
diam  raturi  consensus,  alias  seientia  medi  i 
non   fuisset  infallibilis  ab  aetcrno  :   ergo 


supposita  praedicta  scientia,  nunquam  ad- 
sunt  omnia  principia  reqnisita  ad  liberi 
tem.  Et  consequonter  ita  abest,  ut  scientia 
media  requiratur  ad  tempei 
ciam  gratiio,  ut  potius  gratia  collata  ad  c 
sensum  in  ea  occasione,  in  qua  pr 
estc  libertatem, 

et  potestatem  ad  actum  oppositum. 

7  I.  Respondent  secundo,  qnod  ut  vol 
tas  liboro  oliciat  c<  :n  Deus 

per  scientiam  mediam  praevidit  in  tali  occa- 
sione  futurum,  sufficit 
dissensum  ut  conjungendum  cum  principiis 
proximis  consensns,  sivecum  volunl 
omnibus  quai  sunt  intri:. 
etqnod  non  requiritur,  ut  p  am 

conjc  tiis  extri 

Denm  autem  pr 

i  in  tali  evenl  i   ratornm, 
esl  circ  imsl  tnti  i  extri  ta  dis- 

:n  nihil  intrinsecnm  ponil 
in  voluntate.  i  nde 

itia  media,   neqneal  vol  illam  anferre, 
vel  'l  ncurn  i 

itur,  quod  non  | 

Ihnc  potesl  [» ►nere  lis- 

im  cum 

volu  .  m  omnib  is  prin  ro- 

ximis,  *'t  intr  trte 

il'iu-. 

fellil  uir 

rmanl    contra   | 

qni  i  .-i  \  olunl  i-  in  • 

nsum,  conjungerel  illom  cum  scientia 
media  futui  I  illam  1 1 

rct  : 

poneredi 
falsificare ;  \  ■ 

ralet  primum.   1'.!' 
principi  mni  ;  nam 

i  facil  actus  acl  i,  t 
biliter.  Quod  principiun  :ul- 

cant,  ut  prol  tiam  noi 

ex  se  ;  quia  videlicet  posita  qua  tbel  gr 
interiori,  potest  adhuc  homi 
si  dissentirel  ^ratiam  ineffi 

s      ■;/'.  qui  on- 

>cn^n<   in  tali   i  le  fntnri  di 

ia  tali  o 
ergo   volunt  ta  illa   piawciont 

non  respicil  dissensum  ut  absolut. 
bilem,  ac  proinde  nequil  .-ntir.'. 

Probatnr  anl  alio  prineipio  a] 

Adversarios    n  :x>.    quia  illod 

al  - 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


dV 


absolute  possibile,  quo  posito  nullum  se- 
quitur  impossibile  :  sed  si  stante  scientia 
media  consensus  futuri  in  instanti  A,  po- 
neretur  dissensus  in  eodem  instanti,  seque- 
retur  aliquod  impossibile,  nempe  falsifi- 
catio  scientiae  mediae,  et  quod  Deus  falso 
praeviderit  consensum,  cum  de  facto  sequa- 
tur  dissensus  :  ergo  supposita  praescientia 
futuri  consensusin  hac  occasione,  dissensus 
in  eadem  occasione  est  absolute  impossi- 
bilis.  Quo  argumento  utuntur  communiter 
Adversarii  ad  impugnandum  gratiam  ex 
se  efficacem  ;  nam  ea  posita,  inquiunt,  ad 
consensum,  dissensus  est  absolute  impossi- 
bilis  ;  quandoquidem  si  tunc  poneretur, 
sequeretur  aliquod  impossibile,  nempe 
frustratio  gratiae  erficacis.  Tertio,  et  urgen- 
tius,  quia  ut  aliquis  actus  sit  absolute 
possibilis,  debet  esse  possibilis  non  solum 
per  habitudinem  ad  causam  secundam,  sed 
etiam,  et  multo  magis,  per  respectum  ad 
primam,  a  qua  intimius,  et  immediatius 
dependet  :  atqui  in  hypothesi,  quoi  Deus 
praeviderit  per  scientiam  mediam  in  tali 
occasione  futurum  esse  dissensum,  non  po- 
test  Deus  ad  consensum  concurrere  :  ergo 
in  praedicta  hypothesi  consensus  non  est 
absolute  possibilis,  ac  proinde  ita  voluntas 
dissentiet,qaod  non  poterrt  absolute  consen- 
tire.  Probatur  minor,  quia  eatenus  haec  res- 
ponsio  componere  intendit,  quodadhucsup- 

itascientia  media  alicujus  actus  futuri, 

-it  voluntas  absolute  elicere  oppositum, 
quatenua  prascientia  illa  est  circumstantia 
extrinseca  respectu  voluntatis  creatae,  et 
nihil  ponit  in   illa  :  atqai  scientia  media 

ra  dissens  is  non  est  circumstantiaex- 
trinseca  Deo,  sed  illi  intrinsece  inest :  et 
aliunde  non    libere,    sed  necessario 

babuit   hujusmodi     praescientiam,    eaque 

posita  nequit  ad  consensum  concurrere, 
nisi  illam  seientiam  falsificando,  quod  re- 

ientia,  Dens 

non  pofc  lute  in  nm  influere. 

75.  iplini  vis  hujas  Lmpa- 

■  tenim  |  I  conver- 

mtati 

nequit  volantaa  in 

aliqno  insl  :   Deum    convertere, 

'j|  i  tanti  possit,  media 

•  •  in  praedictam  eonver 

nem  \  et  conseqaenter    i  l)e  ia  in   tali 

instanti  non  pote  I  ad  conversionem  con- 

volunta   creata  in  tali  instanti  non 

<\  Deum  convertere  :  atqoe  ideo 

son  libere,    ed  nec<  <•!  ionem 


omittet.  Atqui  juxta  principia  scientiae 
mediae,  Deus  non  potuit  absolule  convertere 
Judam  in  illo  instanti,  in  quo  exercuit,  vel 
complevit  impcenitentiam  finalem  :  ergo 
juxta  pracdictae  scientiae  principia  Judas 
non  potuit  in  tali  occasione  se  ad  Deum  con- 
vertere,  sed  necessario,  et  fataliter  perman- 
sit  in  peccato  :  quod  est  contra  fidem.  Pro- 
batur  minor,  quia  Deus  juxta  illius  scien- 
tiae  principia,  necessario  ante  omnem 
exercitium  propriae  libertatis  praevidit,  quod 
si  Judas  in  lali  occasione  constitueretur ,  non 
converteretur,  ut  ipse  effectus  declarat : 
atqui  si  supposita  tali  scientia,  Deus  ad  Judae 
conversionem  concurreret,  falsificaret  pro- 
priam  praescientiam,  quod  est  impossibile  : 
ergo  Deus  non  potuit  absolute  convertere 
Judam  in  eo  instanti,  vel  occasione,in  qui- 
bus  exercuit,  et  complevit  impcenitentiam 
finalem. 

Nec  prodest  respondere,  potuisse  Deum 
constituere  Judam  in  alia  occasione,  vel 
alia  vocatione  vocare,  cui  consentiret.  Nam 
vis  impugnationis  urget  persistendo  in  illa- 
met  gratia,  et  in  illamet  occasione,  quibus 
praevisus  fuit  Judas  restiturus.  Et  inquiri- 
mus,  an  stante  tali  gratia,  et  tali  occasione, 
et  in  sensu  composito  harum  circumstan- 
tiarum,  potuerit  Deus  Judam  convertere  2 
Etsi  respondeturafIirmative,sequiturDeum 
potuisse  suam  praescientiam  falsificare, 
quod  repugnat  ;  si  negative,  perspicue  in- 
fertur,  quod  nec  Judas,  supposito  illo  con- 
cursu  cireumstantiarum  antecedentium,  qui 
de  facto  fuit,  potuerit  ad  Deum  converti  ; 
nam  ut  nuper  dicebamus,  potestas  ad  con- 
versionem  supernaturalem  per  prius  con- 
venit  Deo,  quam  crealurae  ;  et  huic  repugnat, 
.-i  repugnet  illi.  En  qualiter  scienliamedia 
;i'l  temperandam  gratiae  efficaciam  inventa 
summam  necessitatem,  ac  desperationem 
i  n-lticat. 

76.  Sed  objicies  :  Carentia  auxilii  ex  se  objec 
efficacia  ad  conversionem  Judae  est  impedi-  "° 
mentam  inconjangibile  cum  tali  conver- 
sione  •,  «'t  Bupposito,  quod  detur  hujusmodi 
auxilii  carentia,  nec  Deus,  nec  Judas  |»otest 
illam  auierre  :  ei  nihilominus  Jadaa  Libere 
omi  it  conver  ionem,  quio  poterat  illam 
elicere  in  sensu  diviso,  et  secundum  se, 
licel  iii.im  non  potaerit  componerecum  illa 
circumstantia  accidentali  non  habendi  au- 
xilium  efficax  :  ergo  quamvis  m  Deo  praa- 
fneritscientia  media  aonconversionisJuda, 
et  iii.i  Bcientia  nequeat  auferri,  ik.'c  cum 
conven  ione  conjungi,  adhuc  tamen  Judas 


52 


DE  GKATIA  EFFICACI. 


potuit  conversionem  elicere  secundum  se, 
et  in  sensu  diviso.  Et  consequenter  sicut 
hujusmodi  potentia  juxta  communem  Tho- 
mistarum  opinionem  sufficit  ad  salvandam 
libertatem,  ita  sufficiet  in  nostro  casu. 
Dispeiii-  Respondetur  concedendo  praemissas,  et 
tur*  negando  consequentiam  ob  manifestam 
rationem  disparitatis.  Nam  potestas  volun- 
tatis  creatae  est  potestas  agentis  secundi  Deo 
in  agendo  subordinati  ;  unde  sicut  respicit 
carentiam  conversionis  ponendam  depen- 
denter  a  carentia  auxilii  ellicacis  :  n  i  reapi- 
citconversionem  ut  ponendam  dependenter 
ab  auxilio  efricaciter  applicante  ad  conver- 
sionem.  Quamobrem  utvoluntas,  qua?  actu 
caret  auxilio  efficaci  ad  conversionem,  di- 
catur  posse  absoluteconverti,  satis  e.st,  (juod 
connotet  Deum  potentemet  illamcarentiam 
auxilii  excludere,  et  auxilium  conferre, 
quamvis  illud  non  conferat.  Nam  auxilium 
ut  actu  collatum  non  pertinet  ad  posse,  sed 
ad  agere  :  at  ut  conferibile  non  pertinet  ad 
agere,  sed  ad  posse  ;  requiritur  enim,  ut 
creatura  dicatur  posse  elicere  aliquem  ac- 
tum,  quod  connotel  Deum  potehtem  pracs- 
tare  auxilium  efficax  ad  talem  actom. 
Porro,  quamvis  supposita  carentia  aoxilii 
efficacis,  nequeal  Deus  commanicare  anxi- 
liumefficax  conjungendo  illad  cam  caren- 
tia  ;  potfst  tamen  commanicarc  illod  se- 
cundun  i6o  diviaOi   qn 

potenha  simpliciter,  al  declaravimus  </^;>. 
1.  dub,  6,  el  magis  constabil  ex   di  endis 
diih.  srq.  i *r. t ■.-♦  ■  rt i iii  ijuia  lll.i  impotentia, 
qaa  Deus  nequit  in  illa  bypotheai  aoxiliam 
eflicax  commanicare,  esl  impotenti 
qoens  liberam  ejus  determinationem,  qaa 
decre\  il  non  conferre  aoxilium  in  tali 
sione:  ande  relinqaiteum  absolate  liberom, 
i'i  potentem  a<l  collationem  auxilii  aecun- 
dum  se    consideratam  :    aicul  qui  amat, 
ncquit  tunc  in  sensu  comp 
tamen  libere  amat,   quia  illa  impotentia 
consequitur  liberam  voluntatis  determina- 
•tionein  ad  amorem.  Quapropter  ex 
auxilii  efficacis  a  I  conversionem,  com  qoa 
conversio  conjungi  non  potest,  minimein- 
fertur,  quod  voluntas  tunc  nequeal  absolute 
converti.   Csterum  scientia  media  faturaa 
non  conversionis  Judse  in  illa  occasioni 
cum  illa  gratia,  in  quibus  de  facto  non  fuit 
conversns,  est   impedimentum  inconjun- 
gibile  cum  actuali  conversione  in  praadicta 
h\  jjothesi.  Aliunde  vero  esl  impe  iimentom 
a  Deo  inauferibile  ;  nam  Deos  non  se  libere 
determinavil  ad   praesciendum  carentiam 


futurae  conversionis,  rive  non  futuram 
veraionem  ;  sed  necessario  illud   i 
pramovit,  ut  Adversarii  passim concedunt  : 
atque  ideo  necessitas  habendi  in  se  illud 
impedimentum    non   est  c 
antecedens.  Kursus  eo  impedimento  sup- 
posito,  nequit  Deus  ad   actualem  con 
sionem  concurrere,   quia   si    concam 
propriam    scientiam  talsificarei,  qood 
impossibile.  il  auter:.  iun- 

tas  creata  non  vali  iralem 

versionem  aihuc  in  sensu  diviso  eli 
nisi  connotet  Deum  con- 

currere,    eo  quod   i  Dei  DOII 

circumstanl  -  lpernatura- 

lem  con  ::..  se  I 

illam.  Undi  ifertur,  qood  juxtaprin- 

cipia  acienl  -erit 

iverti,  quan  1<>  non  eal  coi 
et  cum  i  11  is  aoxiliia,  qoaa  tunc  habuit  ; 
qnod  ni  aliis  oo  -  au- 

xiliis,  bj  1  trentor,  converti  |  loc- 

trina,  q  I  ir  Thomial 

dam 

-     ■ 
rum  accommodari. 

::  adenl  tertio,  itionem  il- 

lam  Bcienti  i  futuri 

eal  impedimentura  inconjunj 
i.  non  •  :iter  anl 

•  min  I» 
entiam  mediam,  qoo  l  •    /' 

Petroa   reips 

i  n  le  aic  il  in  M  il 

iin  coii  in- 

conjungibile  cum  di 

tiom  titi  it.  n  im- 

pedimentom    i' 

mte  lil1  •'ntit.  »j  iia  ipae  lil 

sibi  imponit  imp  itum  illt; 

Bom  :   ita  q  t  it   Petrom 

nti  i  ne- 

I  cum    . 

ippositii  if«Tri,  min 

tollil  pol 

quens  liberam  ninatioi 

m   reipsa  I:  .  .  ri- 

Gcai  d  liti". 

HaBC  tan  itio  petil  pri 

cum  intom  pi  ter- 

minationem  dari  quoddam  ii         mentum 
im  utr<  tremo  lil 

im  imp  •  im 

conse  m  Petri 

ui. 


M 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


53 


unde  pro  principio  assumit  id  ipsum,  quod 
argumentum  impugnat.  Et  deinde  refellitur 
efficaciter  :  tum  quia  suppositio  nunc  actu 
existens,  quae  ad  nullum  libertatis  exerci- 
tium  consequuta  est,  nequit  non  esse  sup- 
positio  simpliciter  antecedens,  ut  ex  ipsis 
terminis  constare  videtur :  sed  Deum  praes- 
cire  futurum  Petri  consensum  intalihypo- 
thesi,  est  suppositio  nunc  actu  existens,  imo 
qua?  pro  tota  aeternitate  in  Deo  praefuit ;  et 
praedicta  suppositio  non  est  consequuta  ad 
aliquod  exercitium  libertatis  Petri  :  ergo 
est  suppositio  simpliciter  antecedens  Petri 
libertatem.  Minor  quoad  secundam  partem, 
in  qua  sola  est  difficultas,  ostenditur  ;  quia 
Petrus  ab  aeterno  non  exercuit  libertatem, 
siquidem  tunc  erat  actu  nihil  :  ergo  suppo- 
sitio  ab  aeterno  existens  non  est  consequuta 
ad  exercitium  libertatis  Petri.  Tum  etiam, 
quia  omnis  suppositio  praesens,  vel  est  sim- 
pliciter  antecedens,  vel  consequitur  deter- 
minationem  voluntatis  praesentem  ;  alias 
nec  erit  effectus  illius,  nec  ad  ipsam  conse- 
quetur  :  atqui  suppositio  scientiae  mediae 
de  futuro  consensu  fuit  ab  aeterno  in  Deo  de 
praesenti  in  nunc  aeternitatis  ;  et  aliunde 
voluntatis  creatae  determinatio  non  fuit  ab 
cL-terno  praesens,  sicut  nec  ipsa  voluntas,  ut 
communiter  docent  Adversarii  :  ergo  illa 
suppositio  scientiae  mediae  est  simpliciter 
antecedens.  Tum  praeterea,  quia  ad  effec- 
tum,  qui  non  solum  esset,  sed  qui  actu  est, 
requiritur  causa,  non  solum  qux  esset,  sed 
quae  actu  sit  j  alias  daretur  effectus  in  actu 
absque  causa  in  actu  :  atqui  suppositio  scien- 
ti*  medieab  aeterno  habet  non  solum,quod 
I  etiam  quod  sit  ;  siquidem  Deus 
illa  usus  fuit  ab  aeterno  :  e  contra  vero  con- 
w  Petri  ab  .i;t<Tn"  non  li  ibet  esse,  sed 
solamqaod  estet,po&i\  iconditione:  orgosup- 
positio  scientia  mediae  de  futuro  consensu 
Doa  i  ctas,  autquasi  effectoa  ejasdem 

ac  proinde  non  consequitur  ad 
illum.  Tum  denique,  el  pnecipue,  quia  im- 
plicat,  qaod  aliqaid  de  linea  boni  consequa- 
tereitinm  volo  ntatis  creatae,  et  qaod 
non  iatur  ad  exercitiam   voluntatis 

:jt  repagnat  aliqnid  de  linea 
ffectum  creatars;  el  non  esse 
effectam    Dei :   atqai  supp  cientiae 

lis  de    fotnro    Petri   consensu,  si  in 
tali  rorum   ordine   COnstitueretnr,   HOH 
ir  ad  exercitium  voluntatis  divins  : 
equitnr  ari   exercitinm  volun- 
Petri  ;  ac  proinde  es1    ippositiocnm 
(jua  non  con  erei  i  l  im, 


ut  constat  ex  dictis.  Probatur  minor,  quia 
Deusanteomne  decretum,  siveexercitium 
liberum  suae  voluntatis,  praenoscit  per  scien- 
tiam  mediam  eventus  conditionate  futuros, 
ut  praedictae  scientiae  patroni  autumant : 
unde  consequenter  docent,  Deum  non  esse 
liberum  in  praesciendo  futura  conditionata, 
nec  posse  talem  praescientiam  impedire,  vel 
semel  habitam  a  se  amovere  :  ergo  suppo- 
sitio  scientiae  mediae  de  futuro  Petri  con- 
sensu,  si  in  tali  rerum  ordine  constitueretu r, 
non  consequitur  ad  exercitium  voluntatis 
divinae. 

78 .  Adde  primo,  voluntatem  creatam  non 
posse,  nec  potuisse  impedire  suppositionem 
scientiae  mediae,  nisi  vel  per  modum  primi 
principii,  vel  per  modum  secundi  principii 
Deo  subordinati.  Primum  dici  non  potest, 
saltem  in  his  quae  sunt  de  linea  boni  ;  alias 
voluntas  creata  non  compararetur  ad  ea 
tanquam  voluntascreata,  sed  potiusut  prin- 
cipium  omnino  independens,  et  a  se  :  quod 
implicat  in  terminis.  Si  autem  dicatur  se- 
cundum  :  ergo  voluntas  creata  non  potest 
illam  suppositionem  impedire,  nisi  etiam 
Deus  possit  per  modum  primi  principii  :  at- 
qui  Deus  nullo  modo  valet  impedire  illam 
suppositionem,  ut  Adversarii  fatentur  :  ergo 
nec  voluntas  creata  :  proinde  illa  suppositio 
est  simpliciter,  et  omnibus  modis  antece- 
dens. 

Adde  secundo,  Adversarios  satis  commu- 
niter  probare,  Deum  necessario  praescire 
futura  conditionata  antecedenter  ad  decre- 
tum  liberum  ;  quia  ex  duabns  propositioni- 
bus  contradictoriis  de  conditionato  futuro 
una  est  determinate  vera,et  alia  determinate 
falsa,  ob earum  oppositionem,  ut  si  dicatur  : 
Si  Petrus  constitueretur  in  lali  ordine,  con- 
verteretur  :  Xon,  si  Petrus  constitueretur  in 
tali  ordine,  converteretur.  Atqui  oppositio 
quae  repentur  in  contradictoriis,  si  semel 
datur,  convenit  illis  necessario  ex  natura 
rei,  et  antecodenter  ad  determinationem 
cujuscumque  causae  :  ergo  suppositio  scien- 
tias  mediaB  de  ratnro  v.  g.  Petri  consensu, 
est  necessaria  absolute,  ex  natura  rei,  et 
nnlocedenter  ad  omnem  determinationcin 
volantatifl,  tam  creatao,  quam  divinae. 

K\  qaibus  omnibus  possumus  iterum  bre- 
\  iter  formare  argumentum  num.  71  pro- 
po  ifum  :  quoniam  efficacia  grati;c  depen-, 
dens  8  seientia  media,  et  collata  adconsen- 
sum,  tollit  potestatem  ad  di^ronsum  :  ergo 
evertii  libertatem.  Probatur  antecedens, 
qnia  praedicta  gratia  importat  impedimen- 


Confuta- 
tur  am- 
plius. 


IllRtilU- 

ralur 
prsecc* 

cns  iiki- 

llVIIIII 


."4 


DE  GPATIA  EFFICACI. 


Tcrtiuin 

fuiula- 

mcnlum 

ver» 

senten- 

tiae. 


Efflcaeia 

gratise 

exsopre- 

mo  Dei 

dominio 
in  volun- 

tatem 
ereatam. 
Clemcns 

VIII. 


Pater 
Bastida. 


F.Thom 
dc  Lc- 
nios. 


tum  inconjungibile  cum  dissensu,  nempe 
scientiam  mediam  futuri  consensus  ;  quod 
impedimentum  est  inauferibile  tam  a  Deo, 
quama  creatura;  taminstatu  conditionato, 
quam  in  statu  absoluto  ;  et  tam  potentia 
antecedenti,  quam  potentia  consequenti,  ut 
constat  ex  hactenus  dictis  :  ergo  pradicta 
gratia  tollit  potestatem  ad  dissensum.  Patet 
consequentia,  quia  ut  Adversarii  aflirmant, 
non  datur  vera  potestas  ad  dissensum,  nisi 
detur  vera  potestas  ad  auferendum  impe- 
dimentum  inconjungibile  cum  illo. 

§  IV. 

[mpugnatur  amplius  cffiracia  graiiM 
a.  scientia  media  dependens. 

79.  Tertio  probatur  nostra  conclusio  : 
quoniam  etlicacia  gratice  derivatar  ■  divin  i 
omnipotenlia  ;  sive,  et  in  idem  redit,  gl 
habetesse  efiicacem,  et  conjungi  infallibiii- 
ter  cum  consensu,  quia  Deus  per  illam  ope- 
rans  est  omnipotens  :  sed  hacc  neqoeant 
verificari  de  gratia,  quae  in  sua  cflkacia  de- 
pendeat  a  scientia  media  :  ergo  efilcacia 
gratia^est  independens  a  praedicta  seientia  ; 
et  consequenter  nec  est,  nec  dicitur,  \ 
efficax,  quia  oonferatareo  tempore,  mquo 
perscientiam  mediam  praen  iaa  fuit  habitura 
eflectum.  Utraqae  conaeqoentia  constat. 
Major  aatem  eal  expreaae  D.  Aagostini  plu- 
ribus  in  locis  staimi  referendis.  i  fnde  cum 
Sanctissimus  Pater  Clemens  VIII,  conl 
versiam  de  Aoxiliia  decrevissel  n 
juxta  mentem  D.  Augoatini,  qnoddam  acrip- 
tum  ex  ejus  operibua  proprio  Labore,  nl  par- 
ticularis  Doctor  collegil  to  quindecim  capita 
distributum,  inquorum  quinto  ba&c  haben- 
tur  :  Il.rc  gratia  habei  suam  efficaciam  ab 
omnipotentia  Pei,  et  a  dominio,  ,  ia% 

vina  Majeetat  habet  m  voluntates  hominumt 

sicut  ct  in   c  rtcra  oinnia,    qUM  Sub  COflo  *unt, 

secundum  S.  Augustinum.  Sed  cummortuo 

Clemente,  eadem  cauaa  continuaretor 
Paulo  V,  el  in  congregatione  3  retur 

de  illo  Clementis  scripto,  Pater  Bastida  ne- 
gavit  illud  capitulum  5,  continere  mentem, 

et  sententiain  D.  Augustini.  A1  M,  I'.  Tho- 
mas  de  Lemos  BastidsB  se  opposuit,  el  pro 
Clemente  respondil  in  hunc  modum  i  Ve- 
«  niamus  ad  illud,  quod  principaliter  Pater 
«  proposuit,  negando  capitulum  quintum 
«  continere  doctrinam  S.  Augustini,  cum 
«  ait,  gratiam  habere  efficaciam  ex  omni- 
«  potentia  Dei,  et  ex  dominio  quod  omnipo- 


i  tens  habet  in  voluntafc  uum,  sicut 

«  in  caeteru  qu«  sub  coelo  sunt.  <,juod  aul 
«  ista  sit  doctrina  S.  Augustini,  .tex 

■  Eormalibus  verbis  ;  sic  enim  pnmum  I 
a  timonium  inductum  habel  :  B  tni- 

a  num  voluntates  ita  esse  in  Dei   pol 
i  tato,   ut  eas  quo  voluerit,  f.iciat  inclin  :ri. 
ce  ad  omnipotentiam   Dei  redocit  in 
i  terminis  efiicaciam   gratia?   cun\> 
«  hominum  voluntates.  El  in  secoi 
i  monio  it  t  dicitar  :  Deum  occultissima,  et 
«  potentissima  sua?  n 
«  ducerehominum  volantatesqoo  vult:- 
«  apwti-  vei  bia  di  it  ad  omnipotentiam 
«  pertinere  illan  iam.  El  in  lestimo- 

i  lertio  Koco  indocto  ita  dicitur  : 
tim  velle,  »-t  nolle  in  n 
«  lentis  est   .  »■,  ut  divinam  non  im- 

El  tandem 
iti  alio  teslimonio  il  t  habH  : 
«  sime  Pi- 

i  contr  trias  volonl 

lum  p< 
«  igitur  manifestum  esl 
i  e.\,  atiam,  ; 

«  gr.it 1 1  hal  •  efficaciam 

idmn  hominum 
lenti  t ;  cum  .:  i 
r  recun 
i  grati  b  Dei  loquitur.  Sed  Patn 

im    sua    oinnt, 

ibitriut. 
minium 
titaunt  li!  trbilrium   exemptum  a 

minio  Dei;  el  it  t  q  :iud 

i  inautem  illud 

mutare,  inflectere,  el  tran 
«  enim  lerminis  utiturs.  Aogostin 
«  cumqne  i| 

t   U    I    ll  T. 

El  quamvis  al 
denter  probenl  illam  fi;  gustini 

tentiam,  poti  n.iri 

aiiis  non  minas  evidentibas  S 
authoritati!  Uia, 

1  1,  inqnil  :  tne  dabio  I. 

tmanoram  i  ue- 

rit,   inclinandoram  omnipoti  mam 

potesl  item.      El  infr  t  in 

potesl  tte  roiuntatea  hominum,  qaam 
E1  !>'-.  </■■  grak 
21 ,  ait : 

r  ie  bomin  tm  etiam  m  lantatia 

•    rum,  u t 

ip  I  loquens  ibiden 

xili<>,  qao  Di  ri  irati  man- 


i  le  i 


DISP.   VII,  DUB.   III. 


>.Fol- 
ntius . 


suetum  reddidit,  haec  habet :  «  Deus  cor 
«  regis,  antequam  sermcnem  mulieris  pos- 
a  centis  audisset,  occultissima,  et  efficacis- 

•  sima  potestate  convertit,  et  transtulit  ab 
<■<  indignatione  in  lenitatem,  hoc  est  de  vo- 
«  luntate  laedendi  in  voluntatem  benefa- 
«  ciendi,    secundum  illud  Apostoli  :  Deus 

*  enim  est  qui  operatur  et  velle.  Numquid 
«  homines  Dei,  qui  haec  scripserunt,  immo 
«  ipse  Spiritus  Dei,  quo  authore  haec  scripta 
«  sunt,  oppugnavit  liberum  arbitrium  ? 
«  Absit.  Sed  omnipotentis  in  omnibus  et  ju- 
«  dicium  justissimum,  et  auxilium  Dei  mi- 
«  sericordissimum  commendavit.  »  Idem 
repetit  innumeris  aliis  in  locis,  quae  pro- 
lixum  esse?  referre.  Unde  fidelissimi  S. 
Augustini  discipuli  Prosper,  et  Fulgentius 
eandem   magistri  mentem,  et  sententiam 

Prosp.imitantar.  Prosper  enim  in  carmine  de  In- 
gratis,  cap.  15,  sic  ait  : 

At  vero  omnipotens  hominem  cum  gratia 

salvat, 
Ipsa  suum  consummat  opus,  cui  tempus 

agendi 
Semper  adest,  quzgesta  velit,  etc. 

Fulgentius  etiam  in  libro  de  Incarnat.  et 
gratia,  cap.  29  :  «  Quomodo  Deus  omnia  quae 
"  vultfacit,  si  volenshominemsalvumfieri, 
0  cujus  salus  non  nisi  a  bona  incipit  vo- 
«  luntate,  ipsum  velle  non  in  homine  in- 
«  choat,  sed  ut  ab  hominenascatur,  expec- 
'.<  tat  ?  0  quam  pessimum  nefas  asseritur, 
"  dum  gratias Dei  contumaciter  repugnatur, 
"  et  hominesoperaDeise  inbonum  mutari 
"  negant,  qui  homines  non  essent,  nisi  bo- 
"  nitate  Dei   operantis    existerent?  Itane 

rerum  ordo  credi,  putarive  permittatur, 
"  ut  Deus  qui  creator  est  hominis,  valeat 
a  hominem  facere,  non  mutare  ;  et  qui 
"  nullius  eget  adjutorio,  ut  hominem  faciat, 

operari  tamen  qaod  vult  in  liominis  vo- 
"  Inntate  non  possit,  priusquam  in  homi- 

ne  ipsum  velle  repererit ?  Hanc  amen- 
«  tiam  et  a  fidelibus  suis  arceat,  et  ab  infi- 

deliba  it  Deas.  »  ^ratia  igitur  ex 

Augostini  et  discipaloram  ejas  sententia 
efficaciam  -  lam  trahit  ab  omnipotentia  di- 
Lna  :quod  amplius  dub.  seq.  constabtt. 

SO.  Minor  veroprobatur,  quoniam  juxta 

m    nobis   adversam,  gratiam  esse 

il  i/i  oo,  quorl    conferatur 

pore,  in  quoperscientiam  me  liam 

pi  fiabitara  effectam  i  sed  Deum 

id  pol  -i    e  non  pertinel  ad  omnipotentiam, 

ientiam  Dei,  at  ex  -«.•  liquel  i  orgo 


|>riuf;i- 


gratia  in  sua  efficacia  dependens  a  scientia 
media  non  participat  suam  efficaciam  ab 
omnipotentia   divina,   nec  habet  conjungi 
infallibiliter  cum   consensu,  quia  Deus  sit 
omnipotens.  Explicatur  hoc  amplius ;  etenim 
cum  Augustinus  locis  superius  citatis  toties 
recurrit  ad  omnipotentiam  Dei,  ut  explicet 
gratiae  efficaciam,    nequit   non  intendere, 
quod  omnipotentia  Dei  potius  splendeat  in 
gratia  efficaci,   quam  in  pure  sufficienti  ; 
alias   tot  verbis,  ac  praeconiis  non  amplius 
explicaret   excellentiam    gratiae    efficacis, 
quam  sufficientis  ;  et  scopum  quem  respi- 
ciebat,  non  attingeret  :  quod  est  indignum 
tanto  Doctore.  Atqui  juxta  principia  scien- 
tiae  mediae,  non  magis  ostenditur  Dei  om- 
nipotentia  in  gratia  efficaci,  quam  in  suffi- 
cienti  :  ergo  gratia   efficax  dependenter  a 
scientia  media  non  participat  peculiariter 
ab  omnipotentia  suam  efficaciam,  et  longe 
exulat  a  gratia,  quam  Augustinus  asseruit. 
Minor  ostenditur  ;  nam  in  primis  si  consi- 
deramus  gratiam  efficacem  in  statu  condi- 
tionato,  eadem  prorsus  gratia  quae  in  uno 
praevidetur  puresufficiens,  praevidetur  effi- 
cax  in  alio.  Verbi  gratia  fieri  potest,  quod 
Deus  praeviderit  haec   futura  conditionata  : 
Si  Petrus  in  tali  occasione,  etcumtali  gratia 
constitueretur ,    consentiret  :    Si  Paulus    in 
eadem  occasione,  et  cum  eadem  gratia  consti- 
tueretur,  non  consentiret.  Ubi,  ut  vides,  ex 
parte  conditionis,  sive  antecedentis  ponitur 
idem  prorsus  effectusdivinaeomnipotentiae, 
nempe  occasio,  et  gratia  :  ergo  utrobique 
aeque  explicatur  divina    omnipotentia  ;  et 
tamen  gratia  in  Petro  praevidetur  efficax, 
siquidem  praevidetur  conjuncta  cum  effectu  ; 
in  Paulo  vero  praevidetur  pure  sufficiens, 
cum  praevideatur  effectu  privata  :  ergo  non 
magis  splendet  Dei  omnipolentia  in  gratia 
efficaci,  ac  in  pure   sufficienti.  Similiter  in 
statu  absoluto,   Petrus,  et  Paulus  consti- 
tuuntur  in  eadem  occasione,  et  cum  eadem 
gratia,  quin  Deus   plus   producat  in  uno, 
quam  in  alio,  ut  Adversarii  palam  admit- 
tunt ;  et  tamen  gratia  in   Petro  est  efficax, 
siquidem   illum  convertit ;  et  in  Paulo  est 
pure  sufficiens,  siquidem  efTectum  non  cau- 
sat  :  ergo  non  magis  splendet,  aut  explica- 
tur  omnipotentia  Dei  in  gratia  efficaci,  ac 
sufficienti. 

Nec  valet  in  hac  parte  recursus  ad  con- 
sensam,  quem  Deascausat  in  i'etro,et  non 
causat  in  Paulo  ;  nam  consensus  est  eflec- 
tus  gratia  efficacis,  atque  ideoillam  prac- 
supponit :  qaamobrem  si  antecedenter  ad 


56 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Scientia 

meilia 

nonco- 

baeret 

cnm 
surmna 
Dei  no- 

tentia. 


consensum,  et  dissensum  Petrus,  et  Paulus 
sunt  prorsus  aequales  in  eo,  quod  a  Deo  re- 
ceperunt ;  omnipotentia  Dei  pro  illo  priori 
non  magis  explicatur  in  gratia  unius,  ac  in 
gratia  alterius  ;  cum  tamen  in  uno  sit  efli- 
cax,  et  in  altero  pure  sufficiens. 

Nec  iterum  prodest  recursus  admajorita- 
tem  gratiae  in  esse  grathe,  quia  quod  gratia 
Petri  sit  major  inesse  beneficii,  non  prove- 
nit  ex  eo,  quod  Deus  amplius  quid  produ- 
\erit  in  Petro,  quam  in  Paulo  ;  sed  ex  eo, 
quodpracsciverit  futurum  Petrj  consensum  ; 
praescire  autem  non  est  actus  proprius  om- 
nipotentiae,  sed  scientiae :  ergoomnipotentia 
Dei  non  magis  splendet  in  gratia  Petri,  ac 
in  gratia  Pauli,  sed  axiualiter  se  habet  ad 
utrumque. 

81.  Confirmatur,  quia   ita  abest,  ut  gra- 
tia  efficax  dependena  a  scientia  media  sit 
eftectus  specialis  divinaa  omnipotentiae,  il- 
lamque  nobis  manifestet,  qnod  potius  Dei 
potentiam  deprimit,  etimminnil  :ergo  non 
est  admittenda  gratia  effieax,  quffl  a  BCien- 
tiamedia  dependeat.  Probatur  ante  »  le 
tum  quiajuxta  principia  Bcienti  b  medi  e, 
non  potest  Deus  causare  consensum  Petri 
in  instanti  a,  nisi  pnus  praenoverit  Petram 
consensuriim,  si  in  tali  instanti  constitaa- 
tur ;  ita  quod  hujusmodi  prsscientia  esl  re- 
quisitum  ex  parte  Dei  se  tenens,  ul  p 
consensum  Petri  decernere,  el  pn  I 
sed  Deum  praescivisse  hujusmodi  futurum 
conditionatum,  non  cadit  Bub  potestate  I 
siquidem  scientia  media    uon    esl   lil 
Deo,  nec  illi  exse  convenit,  sed  aliunde, 
nempe  ex  suppositione  cou  onditio- 

nate  futuri  :ergo  gratia  efficazdepend 
a  scientia  media  deprimit,  et  imminuit  Ii- 
vinam  omnipotentiam.  Patet  consequentia, 
quia  noii  est  potentia  omnipotens,  quae  in- 
diget  aliquo  requisito  ad  agendum,  et  illud 
non  habetex  Be,  sed  aliunde  :  talia  est  urra- 
lia  quae  supponit  scientiam    mediam,  ut 
constat  ex  inducta  probatione  :  ei 
Tum  etiam,  quia  omnipotentia  debet  i 
virtus  infinita  non  solum  in  agendo, 
etiam  in  impediendo  ;  atque  ideo  qnidquid 
est  impedibile  a  creatura,  debet  etiam  i 
impedibile  ab  omnipotentia  :  atqui  Deum 
praescire  consensum  Petri  conditionate  fu- 
turum,  est  impedibile  a  Petro,  et  non  est 
impedibile  a  Deo,  si  semel  gratia  efficai  l 
scientia  media  dependet :  ergo  hujusmodi 
gratia  omnipotentiam  Dei  deprimit,  et  im- 
minuit.    Probatur  minor,   quia    si    Deum 
praescire  consensum  Petri  conditionate  fu- 


turum  non  esaet  impedibile  a  Petro,  I 
praascientia  essei   -  ippositio  omnino  ante- 

iis,  et  quae  Petri  libertatem 
ut  fotenturAdversarii  :deinde  si  ill.t  praes- 
cientia  essel  impedibilis    a  D- 
media  esset  Deo  Iibera,  et  i 
conveniens,  quod  negant  iidem  Aothoi 

itis  cbnsequenter.  cum  aaseranl  Boien- 
tiam  mediam  i  Bnter 

ad  omne  decrel  un  :  ergo  I  '•■  un  \- 
consensnm  Petri  conditionate  futurum. 
impedibile  a  creatur  i. 
bile  a  Deo.  Tum  deni  nrgenti 

qoiaposita  volontate  in  illa  occasione,  in 
qua  pramsa  fuit  consensura 

-um,   vel    non   potest  ? 
Si    primurn  :    ergO     I»<-  i-    j...(.'-t    ii 
ireritatem  objectivam  futuri  <it- 

que  i  ttiam ;  q 

trii  non  admittunt  Si 
plns  poti  .  quam  1 1 

in  illo    circumstantiarum 

■  1 1 1  — 
ret  Nequil  autem  admitti,  qnod  plus| 

.  nisi  di 
«■t   | ii  -m  : 

ers 

Ni  cuni 

virtutem   quam  I 
volu  .  lum,  vel  in  lutn 

ttiam  mediam,  non  aire   illi 

it  independenti  ntia 

I  depen  I 
totUU  I  0  !'•   ■'  ^tur. 

I  juxta  prin  imi- 

nuatur  omnipotentia  D 
tur  i  m  ;  nain    I H 

ut  valeat  prodncere  libe  .  it  i 

indifl  pro  libito  ■  1  ntram- 

libel  partem  determinai 
itiam  mediam  ind 
tam\  i- 1 
sus  i  •   futuri,   illuni 

praevideat,  nihili  nul- 

I.mi    Deo    irrcgat    inij  nani 

consequiturlibertatem  producen  rum 

arbitrium,  et  servandi  i  15  jnra. 

inquam, 
sed  plura  involvil   falsa,  qu 
nec  cum  veris  principiis  int. 

Nam  m  f/rimii  Bcientia  m< 
vel  d 

quitur  ullum  ex< 

.--•  I  anti  ce  lenter  >•.  I   ill  neei-ssjrio 

ut  hnjus  aeientiai  patroni  affirmanl  : 
ergo  necessitaa  quae    ad   t.: 

coi  .r. 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


57 


ntia 

■tlia 

ucit 

■ssi- 

?m 

olu- 

u:. 


'lia 
:at 


consequitur,  convenit  Deo  absolate,  et  in- 
dependenter  a  voluntate  producendi  libe- 
rum  arbitrium,  et  conservandi  illaesa  ejus 
jura  ;  haec  quippe  voluntas  aliquod  divinae 
libertatis  exercitium  est  :  atqui  ex  supposi- 
tione,  quod  Deus  praeviderit  futurum  esse 
in  tali  occasione  dissensum,  manet  impo- 
tens  decernere,  et  causare  in  tali  occasione 
dusensum  :  eteconverso,  posita  praescien- 
tia  futuri  consensus,  fit  proxime  potens  ad 
illum  decernendnm,  et  causandum  :  ergo 
Deus  non  est  ex  se  omnipotens  ad  decer- 
nendum,  et  causandum  consensum  ;  sed 
potens  per  additamentum  scientiae  mediae  a 
sola  voluntate  creata  ponibile,  vel  auferi- 
bile. 

Deinde,  si  voluntas  in  statu  absoluto  ali- 
quid  de  linea  boni  poneret,  ad  quod  non 
concurreret  omnipotentia  divina,  eo  ipso 
argueretur  Deum  non  esse  omnipotentem  ; 
siquidem  non  ageret  effectus  a  potentia  in- 
feriori  productos  :  ergo  si  in  statu  conditio- 
nato  ponitur  aliquid,  ad  quod  divina  omni- 
potentia  non  concurrat,  eo  ipso  argueretur, 
Deum  in  eo  statu,  vel  prout  se  habet  ad  ea, 
quae  ad  illum  statum  spectant,  non  esse 
umnipotentem  :  atqui  in  eo  statu  ponitur 
aliquod  reale  pracdicatum  dependenter  a 
voluntate  creata,  ad  quod  divina  omnipo- 
tentia  non  concurrat  :  ergo  Deus  in  eo  slatu 
non  est  omnipotens.  Probatur  minor,  quia 
in  eo  statu  ponitur  veritas  objectiva  consen- 
sus  conditionate  futuri,  quae  est  objectum 
scientiaemediaj,  etconditioindispensabiliter 
requisita,  ut  Deus  possit  decernere  consen- 
sum  :  et  hajaamodi  veritas  dependet  a  vo- 
Inotate  creata,  alias  esset  suppositio  simj)li- 
rjivr  anteoedens  respectu  illius,  ejusqae 
libertatem  everteret  :  et  ponitur  indepen- 
ib  omnipotentia  divina,  aliasesset 
voluntaria,  et  libera ; aiqaidem  omnipoten- 
tia  non  concorrit,  nisi  applicata  per  volun- 
tatem  :  aliq  icatom  realepo- 

nitur  in  mditionato  dep  m  lena  a  vo- 

lnn1  ta,  ad  qaod  omnipotentia  Dei 

nou  concurrit. 

/•■  ■■  rea,  illa  conditid  neceaearia,  ut 
nat,  et  ca  i  <•>  eonseni  im  libe- 
.,  nempe  prsescientia  ipains  al  conditio- 
nate  futori,  dependei  vel  a  voluntat 
ut  anbordinata  Deoin  appositione  talii 
ditionis  ;  vel  a  volnntate  at  Deo  non  sabor- 
din  i  -  li  -.itiir  hoc  uHimam,  <••,  identer 
infei  I  ir,    aliqaid  cadere    intra     phaoram 

I  noncontinetar  intra 
im  divinam,  el  conaeqaenter  Deam 
Imant.  ( 'w  .  theolog.  tom,  X. 


non  esse  omnipotentem  ;  quandoquidem 
voluntas  creata  aliquid  de  linea  boni  causat 
sine  subordinatione  ad   potentiam  Dei,  et 

independenter  abilla.  Primum  autemjuxta  TSlii}. 

suborui- 

principia  scientiae  mediae  dici  non  valet ;  natio- 

quia  si  voluntas  creata  ut  subordinata  Deo^glf,^, 

est  principium  illius  determinationis,  seu     ad 

11  Di 

veritatis  objectivae  :  ergo  sicut  illa  determi- 

natio  dependet  immediate  a  voluntate  crea- 

ta  tanquam  a  causa  secunda,  ita  dependebit 

saltem  mediate  a  Deo  sicut  a  causa  prima  ; 

ac  per  consequens  sicut  est  libera  creaturae, 

ita  erit  libera  Deo  :  sed  illa  veritas  objec- 

tiva,  quae  est  objectum  scientiae  mediae.  ne- 

quit    esse   libera  Deo,   quin  ipsa  scientia 

Deo  libera  sit :  ergo  si  voluntas  creata   ut 

subordinata  Deo    causat  veritatem    illam 

objectivam,  scientia  media  erit  libera  Deo  ; 

quod  tamen  ejus  professores  nolunt  admit- 

tere. 

Tandem,  illa  veritas  objectiva,  seu  futu- 
ritio  conditionata,  quae  est  objectum  scien- 
tiae  mediae,  non  pertinet  ad  statum  purae 
possibilitatis,  alias  non  ad  scientiam  me- 
diam,  sedadscientiam  simplicis  intelligen- 
tiae  pertineret  :  ergo  importat  aliquod  prae- 
dicatum  reale  superadditum  praedicatis  me- 
re  possibilibus  ;  et  tamen  haec  superadditio 
non  fit  per  potentiam  Dei  :  ergo  non  conti  - 
netur  intra  ejus  potentiam,  nc  proinde  Deus 
non  erit  omnipotens.  Minor  subsumpta 
est  manifesta  in  principiis  scientiae  mediae  ; 
nam  eis  stando,  illa  superadditio  antece- 
dit  omne  exercitium  liberum  voluntatis 
divinae  :  sed  Deis  nihil  facit  nisi  meJia 
potentia  libere  applicata  per  voluntatem  : 
ergo  illa  superadditio  non  fit  per  potentiam 
Dei. 

84. Ad  haec  :  D.  Augustinus  in testimoniis 
supra  relatis  probat  eflicaciam  gratiae  ex 
maxima  excellentia  divinae  potentiaVsupra 
voluntatem  creatam,  et  ex  maxima  subjec- 
tione  volantatis  creatae  ad  Deum  :  sed  si 
gratia  eat  efficax  dependenter  a  scientia 
media,  potentia  Dei  summe  deprimitur,  et 
voluntas  creata  supra  modum  extollitur  : 
ergoaaserere  gratiameaae  efficacem  depen- 
dentera  scientia  media,  est  contraAugus-  Dum 
tinum ,  cujus    mentem  ihvestigabat   Cle-.  ',;'!",, 
mensVlll,  pro  hnjua  controversiaa  resolu-vetcrea- 
tione.  Minor  constat  exdictis;  namjuxta 
principia  ecientiaa  mediaa  necessario  dicen- 
duiii  eat,   praeacientiam  consensus  futuri  tiamdi- 
conditionati  non  esse  impedibilem  a  Deo 
et  eaae  impedibilem  a   voluntate  creata 
veritatem  objectivam  esse  independentem 


58 


DK  GRATIA  EFFICACl. 


Quse 

Sllllt 

Dei, 
crea- 

tlir;»'  ar 
rogat. 


D.Aug 


a  Deo,  et  a  voluntate  creata  dependere  : 
consensum  transferri  ab  statu  purae  possi- 
bilitatis  ad  statum  conditionat.e  futuritio- 
nis,  non  a  Deo,  sed  a  creatura  :  hoc  autem 
a.sserere  supra  modum  extollit  voluntatem 
creatam,  et  summe  deprimit  potentiam 
divinam,  at  ex  ipsis  vocibus  constat  :  ergo, 
etc.  Lnde  liquet,  quam  irivole  iu  illa  Ad- 
versariorum  responsione  dicatur,  Deum 
hanc  naluram  dedisse  libero  arbitrio  :  tum 
quia  Deus  non  potuit  conferre  creaturae 
excellentiam,  quae  ipsius  Dei  excellentiam 
imminuat  :  tum  quia  si  illa  exemptissima 
facultas  creaturae  conveniret,  ipsam  exi- 
meret  a  subordinatione  ad  Doum,  et  a 
titueret  in  ratione  primi  principii,  et  con- 
sequenter  non  esset  ab  alio  principio. 

Qaibus  adde,  Deum  in  Adveraariorom 
opinione  non   posse  procedere  ad  decer- 
nendum,    vel  causandum  consensum  ', 
rum  creaturae ,  nisi  antecedenter  babeal 
prsscientiam    ipeiua  consensus  conditio- 
nate  futuri;  creaturam vero p  -  e  ini 
denter  ad  omnem  liboram  Dei  determina- 
tionem  illam  Dei  praescientiam  impedire, 
atque   ideo  posse  deterrainare,   et  ligare 
divinam  potentiam,  ne  ad  consensom 
carrat.  Quid  est  hoc,  nisi  cre  itaram  subor- 
dinare  sibi  divinam  potentiam,  •■>  volunta- 
tem?E  contra  verodicunt,  quod  n  '. 
pracsciat  consensum  conditionate  futurum, 
fit  habilie,  et  expe  titos    1 1    l<  lam, 

et  caasandam   consensnm  ;  el  qn< 
tura,  etnon  Deus  potesl  illam  pr  Bscientiam 
causare  ;  ac  proinde  croaturam  constii 
Deum  in  ratione  potentis  proxime,  el  i  \- 
pedite.  Qaid  est  hoc,  qaam  creatnram  sol- 
vere  vincula    quibus    ligabatur  Creatoris 
"  manus?Quidesthoc,  quam  creaturam 
Creatorom,  et  Creatorem  esse  creaturam  P 
'Quideat  hoc,   quam   totum  salatii  nego- 
tmm  ordin  b  conditione,  qaam  creatura 
pro   libito  DeO   non  VOlenti  prtdfigit  ?   Sic- 
cine se  habetgratia  efficax  Augustiniana? 
HaBC  meditabatur  S.  Pater,  cam  tot  pr  • 
niis  commendavit  potentiam  Dei,  ut  gi 
etlicaciam  describeret  ?  Qais  basccredat? 
Kt  ne  credat  (quod  optamus)  prnrtor   testi- 
monia  supra  relata,  legat  caput  95  Knehi- 
ridii,  ubi  S.  Doctor  ait  :    «  Tunc  in  elaris- 
«  sima  luce  sapientia  videbitar,  quod  nunc 

piorum  fides  hthet,  anteqaam  manifesta 
«  cognitione  videatur.  quam  corta,  et  im- 
((  mutabilis,  et  eilicacissima  sit  voluntas 
u  Dei  ;  quam  multa  possit,  et  non  velit  ; 
.   nihil    autem  velit,    quod  non   possit  ; 


((  quamque  sit  verum,  quol  in  celo  ca- 
"  nitur  :  Deos  autem  noster  in  crelo,  et 
»  in  terra  omnia  qo  ecomqoe  volu:1 

,  uod    utiquo 
«  voluit.ft  :  ;  ;  .  l  est  in  t;_:iius, 

«  ideo  nonfecit,   qooniam  ne  :  lod 

•  volebat  omnipotens,   voluntas  hominis 

•  impedivit.  » 


ratur  ampl  um. 

imus,   possunt   • 
ntius  roborai  ' 

ni  lin  si  _ 

impotens  ad  convertendum  hominem  effi- 

cacitt-r  :  .-••  I  curn   hac  impotentil   non  co- 
il  omnip 
i   otlicacia  g' 

m  inif. 
divinam   omnij  i  illam 

deprimat,  et  immin  I 

quia  gratia  i 

i  nonconj  fallibiliter  medfl 

cuin   o>:  I  intom  »*\  BOpp<  ;r 

tione  pi  • 

fotoi  l  IJ2J| 

litio    in  I  cssaria  .    u!  J 

.  r  j* 

r 

at  Adversarii  diacurrunt :  atqai  fieri  pob   l         ' 
otDeoa  prsviderit  bominem 

'uruin  ;  cum  enim  quaelibet  gr 
per  liberum  arbitriom,  ut 
aotomant,  minime  i 
lerit  aliqoem  h 
gnatnrum  fore  omnibus  auxilii 

. 
caosare  effi  m. 

Minor  aut<  tm 

Scrij  inilnita  virtote  I 

probant,   qood        it  volantatem  ci 
immotare,  i r  1 1  lec  nveri 
cohsrei  i  im  omnipotentia  Dei,  qnoo  Di 
ait  impotena  ca  icaeiter  eom 

int 

rum,  itu  i  in  mantt  Domim:  auocum-     -'• 

que  voluerit,   inclinabit  ipient.   12  : 

S       it  cum  i  •  itth.  'A  : 

r      u  6fi  Deut  </'•  letpidibu 

filiot  Ahrahr.  2  ad   Corinth     •     /' 

autem  Deut  omnem  gratiam  ■  ■ 

.  nt  in  omnibus  jemg  uffi- 

cumiiam  hai   rtfet  •  omjie  >  ■-. 

bonum. 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


50 


lida;    bonum.  Judao  Canonica  in  fine  :   Ei  autem, 

L  qui  potens  est  vos  conservare  sine  peccato,  et 

constituerc  ante  conspectum  glorix  sux  imma- 

culatos.  Quae  testimonia  sunt  adeo  mani- 

festa,  ut  sine  ingenti  errore  in  Fide  con- 

cedi  non  possit,  quod  Deus  sit  impotens 

|Au?-  aliquem  hominem  convertere.  Unde  Au- 

gust.  cap.   97  Enchiridii  ,  ait  :   Quis  tam 

impie  desipiat,  ut  dicat  Deum  malas  homi- 

num   voluntates,  quas  voluerit,    quando  vo~ 

bierit,  quomodo  voluerit ,  ubi  voluerit,    in 

bonum  non  posse  converlere  ?  Et  in  lib.  de 

gratia,  et  libero  arbitrio,  cap.  14,  ait  :  Rec- 

tissime  credimus  etiam  perversas,   et  Fidei 

contrarias  voluntales   omnipotentem    Dcum 

posse  convertere.  Et  lib.  de  corrept.  et  gratia, 

cap.  14,  inquit  :  Yolenti  salvum  facere  nul- 

lum hominis  resistit  arbitrium ;  sic enim  velle, 

vd  nolle  in  volentis,  aut  nolentis  est potestate, 

ut  divinam  voluntatem  non  impediat,  nec  su- 

peret  potestatem .  Et  addit  :  Habens  humano- 

rum  cordium  quo  placet,  inclinandorum  om- 

nipotentissimam  potestatem.   Et  quxst.  %ad 

Simplicianum,  circa  medium,  inquit  :  ()uis 

dicat  defuisse  Deo  modum  vocandi,  quo  etiam 

Esau  ad  eam  fdem  mentem  applicaret,  vo- 

bintatemqw  conjungeret,  in  qua  Jacob  justi- 

ficatusest?  Similia  repetit  in  lib.  debono 

perscverantiz,   cap.  8,  et  in  lib.   de  gratia 

Christi,  cap.  -±  \  et  alibi  saepe.  Cui  consonant 

|Hier.  Hieronym.  Matth.  9,  Ambros.  Lucx  9,  lib. 

\':ury.  ~>  caP-  3»  Chrysost.  hom.  2,   in  Psalm.  ."0, 

WpT((t   Prosper.  lib.  1,  de  vocat.  gentium,  cnp.  ult. 

etlib.   2.  "ip.  8  et  in  carmine  de  Ingratis, 

cap.    11''/    ].",  Fulgentius  de   Incamat.  et 

gratin  Ckristi,  eap.  29  et  lib.   1  ad  Monirfi. 

xip.  \-i.    iv-trus   Diaconus  dc  Incarnat.   et 

gratia,  cap.  8.  et  denique  communiter  alii 

Uatros.  Unde  apud  Ecclesiam    Orientalem 

I).  Basilio  fuitcommunis  oratio,  ut 

refort  Petroa  \)\  iconua  lib.   de  Incarnat.  et 

itia,  cap.  8  :  Malos,  ouxsumtu,  bonosfa- 

cito ;  bonos    in   bonitate   conserva ;  omnia 

tnim  pote$ :  quem enim  volueris,   salvas:  et 

non  est  qui  resi  t>n  tibi. 

r-jtioru-;  pondua  vehementer 

i-r<;rnit  Adremrios,  et  in  variot  dicendi 

mo ■:'  icit,  qaorum  priodpaliores  tan- 

et  conful  ibimns.  Qnidam 

dixeront    haec  testimonia  soino  docere, 

mnia  qnaa  vult,  a  qnod 

illnm  resi  t  it  arbitrium,  at 

'  i   I  im  ia  in  i  tri  videtnr.  Hoc 

■m,  inqai  int,  ideo  e  t  qni  i  Deos  non 

viii»  oo  tr.irf),  rn  i  per    icien- 

rn  illum  pr»viderit  conditio- 


cvcrsio. 


nate  futurum.  Hujusmodi  vero  scientia 
praesupposita,  manet  Deus  expedite  potens 
ad  causandum  efficaciter  consensum  :  et 
liberum  arbitrium  non  resistit  Deo  vocanti, 
imo  nec  resistere  poterit  in  sensu  compo- 
sito,  conjungendo  videlicet  dissensum  cum 
praescientia .  Quod  sufficit  ad  salvandam 
omnipotentiam  divinam. 

HaGC  tamen  responsio  facile  rejicitur.  Mulil. 
Primo,  quia  juxta  illam  non  potest  DeusP'cxeju- 
convertere  voluntatem,  quando,  et  quomodo 
voluerit ;  sed  quando,  et  quomodo  voluntas 
creata  conditionate  voluerit  :  quod  aperte 
contradicit  Augustino  supracitato.  Secundo, 
quia  ideo  Patres  probant  Deum  posse  ho- 
minem  convertere,  quia  omnia  potest,  ut 
constat  ex  oratione  D.  Basilii  ;  et  tamen 
juxta  principia  scientiae  mediae,  et  doctri- 
nam  hujus  responsionis,  Deus  non  potest 
causareomnemconsensum,sedsolum  illum 
consensum,  quem  praevidit  futurum.  Tertio, 
quia  Deus  non  agit,  nisi  praesupposito  quod 
velit,-  ut  haec  responsio  tradit  :  sed  scientia 
media  impedit  Deum,  ut  possit  velle  con- 
sensum,  sipraevidit  dissensum  conditionate 
futurum,  ut  eadem  responsio  supponit  : 
ergo  impedit,  ne  Deus  possit  efficere  con- 
sensum,  atque  ideo  convertere  voluntatem. 
Quarto,  quia  Scriptura,  et  Patres  docent, 
quod  Deus  possit  absolute  quemcumque  ho- 
minem  ad  se  convertere  ;  iti  ut  impietas  sit 
id  non  concedere  :  at  argumentum  a  nobis 
factum  probatjuxta  principia  scientiae  me- 
diae  dari  posse  homines  a  Deo  inconverti- 
biles,  eos  nimirum  quos  Deus  forte  praevidit 
repugnaturos  omni  auxilio,  quod  est  possi- 
bile,  et  contingens  :  et  hujusmodi  inconve- 
niens  non  vitatur  per  hanc  responsionem, 
sed  potius  supponitur,  et  devoratur  :  ergo 
praedicta  responsio  nequitsustineri.  Quinto, 
quia  juxta  illam,  etiamsi  Deus  non  esset 
omnipotens,  sed  tantum  omniscius,  posset 
hominem  efficaciter  convertere,  siquidom 
haec  efficacia  non  reducilur  ad  Dei  poten- 
liam,  sed  ad  pne.scientiam  :  consequens 
directe  adversator  relatis  testimoniis,  quae 
ideo  probant,  Deum  posse  hominem  con- 
vertere ,  qoia  omnia  potest  :  ergo  ,  etc . 
UUimo,  et  praecipue,  quia  propositiones 
doctrinales  indefinitae  acquivalent  univer- 
saliba  led  relata  testimonia  asserunt 
iri'lcfiiiit<'  Deum  posse  convertere  homines: 
ergosignificant  Deum  posse  convertere  om- 
06  ,  <t  singulos  homines.  II-.c  autem  non 
salvator  joxta  hanc  responeionem,  cum 
limitet  praxiicta  testimonia  ad  eos  tmtom 


60 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


consensus,  quos  Deus  vult;  et  asserat  non 
posse  Deum  velle,  nisi  eos  consensus,  quos 
prasscit  futuros.  Tradita  igitur  solutio  sus- 
tirieri  nequit;  sed  vel  authoritatem  Scriptu- 
rae,  et  Patrum  parvipendet,  vel  argumen- 
tum  in  suo  robore  relinqait. 
^uarii  87'  Propter  hcc  alii  aliter  difTicuItati 
|iM'  occurrunt  negando  majorem,  ad  cujus  pro- 
bationem  respondet  primo  Suarez  in  opusc. 
lib.  3,  de  auxiliis,  cap.  11,  nutn.  10,  his 
verbis  :  «  Deinde  animadverlo,  posse  ho- 
".  minem  interdum  itaesse  dispositum,  ut 
«  nulla  ordinaria  vocatione  convertondus 
«  sit.  Unde  nonest  inconveniens,  quod  po- 
«  tuerit  Deus  illa  conditionata  scientia  de 
«  aliquo  pra;videre,  nonesseconvertendum 
«  omnibus  auxiliis  ordinariis  grati-e  ;  ta- 
«  men  quia  pr.eter  haec  auxilia  poti 
«  infinitis  modis  hominem  adja 
«  vocare;  ideo  simpliciter fieri  non  potest, 
«  quin   pra^cognoscat  Deus  p!..  itias, 

«  seu  auxilia,  quibus  de  facto  converteret 
«  hominem,    si  vellct  illa   pra  stare. 
infra    addit  :    «  Non  est    contniLr<'n>  .    ut 
«  ex   tot  gratia)   auxiliis,   »-1    trocationibua 
«  non  praecognoscatur   aliqua,   coi   bomo 
«  consensurus  sit.  Quod  .-i  qnia  mordicoa 
«  contendat  totam  banc  impossibilitatem 
«  esse  moralem,  atqoe  ideo  non  impli 
«  contradictionem,  qnod  oppositum 
«  dat,  cum  aimpliciter  loquendo  ex  liber- 
«  tatis  usu   pendeal  ;  idi 
«  admittendnm  esse,  \  re  lo- 

«  gice,  Beu  metaphysice  loquendo :  reapon- 
«  detur  totum  hoc  venun  esse,  Dullumque 
«  indesequi  inconveniens.  Nam  ai  per  im- 
«  possibile  admitteremns,  aliquam  volun- 
«  tatem  futuram  fuisse  tam  pravam,utom- 
«  nibua  temporibus,  el  momentia  n 
«  esset  cuicumqne  vocationi  quantumvia 
«  potentisaimaa,  inde  uihil  sequitur  contra 
«  divinam  omnipotentiam  ;  lum 

«  sequitur   voluntatem  irere  .  el   proprie 
«  manere  liberam,  posita  quacumque  Oei 
«  vocatione.  quod  verissimum  est. 
citatus  Author,  quibua  similia  addil  (  m.  2, 
de  gratia,  iil>.  :*,  cap.  1 1  <•/  lib.  B, 

Prscta-      Caeterum  hacc  responsio  uon  diluil  vim 
<,l,ur"    argumenti  nostri.  (Juod  utevidentiui 

tet ,  prius  confutabimua  primam  illam 
Suarii  propositionem,  nempe  quod  mora- 
liter  loquendoiieri  nonpotest,  ut  I». 
viderit  voluntatem  creatam  reetitoram  fore 
omnibus  gratice  auxiliis  ;  et  deinde  impu- 
gnabimus  secundam,  videlicet  id  non  re- 
pugnare  metaphysice.    Prioris  ergo  propo- 


sitionis  impugnatio  aic  formatur  ;  quor. 
authoritatea  Scriptaraa,  et   1'atrum  .<• 
relata?  aperte  docent,  Deumsuaomn 
tia  posse  hominem  convertere  non  solum 
in  tota  vita,  sed  etiam  in  quolibet  inatanti. 
vel  in  brevi  aliqua  duratione,  ut  eas  le- 
genti  liquidoconstabit;  etinh 
hoc  est,  respectivead  anum  ii. 
natum,   aut  brevem  aliquam  dur 
procedit  argumentum  nostrum.  Atqui  j  i 
principia  scit-nt. 
potest,ut  volui: 

tura omnibus aoxiliis,  qoaa  ipei  in  aliqu-. 
instanti  determinato   po.-.-unt  conferr. 
rursus,  Deua  noo  potest  illam  effica 
illo   instanti   convertere  .    nisi    s  . 
scientiamedi  i  futuriio  • 

ut  liuj  patronj  loquun- 

tur.  Ergo  1. 

consonal  lestimoniia  rapra  relatii 
quoad  primam  partem,  io 

difficu  Utur  ;  quonJ 

forte  n 

voluntaa  per  lotam  vitam  h 
nol  tbile  ali  .:bu- 

auxiliis,    . 
rantur  ;  nibilomio 

■ 
ab  kulhoribua 

illi- 
biliti 

rtpraesentel  objectnm, 

• 
nino  satiel ;  minimi 
liter,  qo    l    rol 
aliquo  instanti  rei 
contingi 

•  \  ideril  , 
luntatem  pro  aliqua  durati 

omnibua  gratia  anxiliia  ;  in  q 
manel  Dena  impol  lum 

voluntatem  milladura'  |  tunc  u: 

authorita  Lini  :  Quit  \am 

}>uit,  ut  dicait  Deum  malas hominmm  volun- 

■lucrit,  rt  tfuanc 

non  posse  in  bonum  c 

VN.  Bxplicator  [emplo  peecatorum 

venialium  Adversari  Liliari  :qu  - 

niam  licetjuxta  communem,  tam  natni 

quam  grati.e  providentiam  : 

moraliter  loquendo,  quod  voluntas  per  I 

tam  vitam,   aut  per  notabile  aliqood  apa- 

tium 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


61 


i*r^';:iir 
ide  . 

plili:  . 


tium  vitet  cuncta  peccata  venialia  ;  fieri 
tamen,  moraliter  Ioquendo,  valet  quod  vitet 
cunctapeccatavenialia  per  aliquod  momen- 
tum,  aut  breve  spatium  occurrentia,  ut  ex 
communi  Theologorum  placito  supra  docui- 
mus  disp.  3,  dub.  7.  Et  hujus  ratio  est,  quo- 
niam  objecta  peccatorum  venialium  non 
movent,  nisi  ex  parte  objecti  alliciendo,  et 
invitando  voluntatem  :  quae  motio,  cum  ex 
genere  suo  non  sit  eflicax,  vinci,  et  relutari 
potest,  saltem  per  breve  spatium  ;  quamvis 
voluntas  ob  suam  vertibilitatem,  et  defec- 
tibilitatem  non  persistat  in  continua  resis- 
tentia  per  longum  tempus.  Constat  autem, 
quod  auxilia  ab  Adversariis  admissa  non 
movent  ex  se  physice,  et  efficaciter ;  sed 
tantum  moraliter,  et  objective.  Ergoquam- 
vis  moraliter  fieri  non  possit,  quod  volun- 
?as  ob  suam  vertibilitatem  resistatcontinuo 
omnibus  auxiliis  sibi  continuo  per  longam 
durationem  impressis  ;  fieri  tamen  optime 
valet,  adhuc  moraliter  loquendo,  quod  re- 
futet  pro  aliquo  brevi  spatiocuncta  auxilia, 
quae  sibi  in  tali  duratione  communicantur. 
Ergo  contingens  est,  moraliter  loquendo, 
quod  Deus  id  praeviderit.  Sed  in  ea  hypo- 
thesi  Deus  nequit  voluntatem  efficaciter 
converlere  :  ergo  Deus  non  est  omnipotens 
ad  convertendum  voIuntateiiK/uam/o,  et  ubi 
voluerit;  sed  quando,  et  ubi  voluntas  se 
eonverterit. 

Expenditur  amplius   idem  exemplum  ; 

nam  licet  Deus  per  scientiam  simplicis  in- 

telligentiao  evideuter  cognoscat  voluntatern 

creatam  cum  communibus  praecise  gratiae 

auxiliis  relictam  infallibiliter  peccaturam 

venialiter  intra  aliquod  notabile  spa- 

tium  ;    nihilominus   per   talem    scientiam 

;t  certo,  et  infallibiliter  in 

nua  materia,  vel  quo  pf.-ccati  ^enere,  et  circa 

im  volunf  h  deficiet  i  qaia  nul- 

lum  objectam  in  particalari  movet  ex  sua 

natura  efficaciter,  et  infallibiliter  ad   pec- 

oandum.  Atqui  auxilia  grati.eabadversariis 

aapte  natura  non  movent  effi- 

caciter,  et  infallibiliter  voluntatem,    ed 

-oluiri  moraliter,  et  objective.  Krg<»  quam- 

entiam  simplicis  inMligen- 

lenter  volaatatem  ,  si  per 

'Jin   tei.  il'-tur   auxiliis,    alicui 

lem  consensuram   Gore  :  nihilominus 

nulluin  auxiljum  in  particalari  recognos- 

q  im  infallibiliter  inferat  : 

[uenter  non  oianel  poteiu  ad  caa- 

lam  conver  ionem  qnando,  «-t  quomodo 

volaerit.  Patet  conseqaentia,  qaia  omni- 


potentia  non  exequitur  effectum  per  media 
vaga,  et  in  confuso,  sed  per  media  in  par- 
ticulari  sumpta;  haec  quippe  tantum  sunt, 
quae  exequutioni  mandari  valent  :  ergo  si 
Deus  intra  Iatitudinem  suae  omnipotentiae 
non  recognoscit  aliquod  medium  in  parti- 
culari  cum  conversione  connexum  (esto  vi- 
deat  quod  alicui  vage  sumpto  voluntas  con- 
sentiet)  non  manet  potens  ad  causandam 
conversionem  quando,  et  quomodo,  et  ubi 
voluerit. 

Confirmatur ;  nam  si  ex  eo,  quod  mora-  ConOr- 
liter  loquendo  fieri  non  possit,  quod  Deus  maUu- 
praeviderit  voluntatem  restituram  esse  om- 
nibus  gratiae  auxiliis,  salvaretur  Deum  esse 
omnipotentem  ad  convertendum  hominem 
in  aliquo  instanti  determinato,  vol  hoc  ideo 
esset,  quia  supposita  illa  praescientia,  Deus 
in  praedicto  instanti  conferret  omnia  gratiae 
auxilia,  vel  quia  unum,  vel  quia  aliqua  ? 
Neutrum  dici  potest  :  ergo  impossibilitas 
illa  moralis  nihil  prodest  ad  salvandam 
divinam  omnipotentiam.  Probatur  minor  ; 
nam  in  primis  nequeunt  omnia  gratiae  au- 
xilia  simul  in  eodem  instanti  produci,  ut 
ex  se  liquet  :  ergo  quod  Deus  praeviderit 
voluntatem  restituram  non  esse  omnibus 
gratiae  auxiliis,  nihil  prodest  ad  verifican- 
dum,  quod  sit  omnipotens  ad  eam  in  aliquo 
instantiinfallibiliterconvertendam.  Deinde 
unicum  auxilium  morale  non  importat 
connexionem  infallibilem  physicam,  vel 
moralem  cum  effectu  ;  sed  tam  physice, 
quam  moraliter  potest  refutari  :  ergo  Deus 
nequit  efficaciter  medio  unico  auxilio  mo- 
ral;  consequi  infallibiliter  voluntatis  assen- 
sum.  Tandem  aliqua  auxilia,  licet  plura 
sint,  non  inferunt  infallibiliter  consensum 
pro  aliquo  determinato  spatio  ;  sed  tam 
physice,  quam  moraliter  queunt  pro  brevi 
aliqua  duratione  frustrari,  ut  Adversarii 
admittunt,  et  constat  exemplo  peccatorum 
venialium  :  ergo  collatio  aliquorum  auxi- 
liorum  non  praestat,  ut  Deus  infallibiliter 
consensam  voluntatis  assequatur.  Quidergo 
potest  amplius  divina  omnipotentia  facere, 
ut  consensum  creaturae  infallibiliter  asse- 
quatur?  Nihil  profectojuxtascientiae  mediae 
principia.  Etsic  nequitjuxta  ea  principia 
appellari  omnipotens. 

H(.).  Sed  veniamus  jain  ad  secundam  Suarii  n„ani 
respon  ionem,  nempe  non  repugnare  lo-  y>™*- 
gice,  vel  metaphysice,  quod  Deusper  scien-  admit- 
tiam  mediam  praeviderit  voluntatem  res-  Jj^JJ; 
tituram  fore  omnibus  auxiliis,  quibusSuarius 
potest  ;i  Deo   praavenin.  Quai  propositio 


G2 


DE  ORATIA  EFFICACI: 


absurdior  est,  quam  pra^cedens  :  nam  ex 
ea  liquido  infertur,  Deum  non  esse  logice, 
et  metaphysice  omnipotentem.  Tum  quia 
in  Adversariorum  opinione,  fieri  non  po- 
test  logice,  vel  metaphysice,  quod  Deus  cau- 
set  efTicaciter  con.sens'im  liberum,  111-1  de- 
pendenter  a  pracscientia  consensus  condi- 
tionate  futuri  :  sed  fieri  tam  metaphysice, 
quam  logice  valet,  quod  prsviderit  volun- 
tatem  restituram  fore  omnibus  auxiliis, 
q-uibus  potest  eam  praevenire,  ut  asserit 
Suarius  :  ergo  in  eo  eventu  Deus  non  est 
omnipotens  logice,  et  metaphysice  ad  cau- 
sandum  praedictum  consensum.  Tum  etiam, 
quia  omnipotentia  logice,  et  metaph; 
considerata  respicit  omne  factibile,  et 
producibile  absolute  :  sed  in  eo  0V( 
consensus  voluntatis  est  absolote  possibilis, 
alias  voluntas  esset  omnino  determinata 
ad  dissensum  :  ergo  si  in  praedicto  casu 
Deus  non  potest  efficaciter  voluntatem  i 
vertere,  non  manet  omnipotens.  Tum  | 
terea,  quia  illad  principiam  aon  est  l"gice, 
et  metaphysice,  atqae  adeo  absolate  omai- 
potens,  qaod  neqait  effectamefii 
qai,  qaantumcunqui  let,  inveniat,  el 

applicet  omnia  media  sibi  possibili 
terminis  constare  videtur  :  atqui  metaphy- 
.  et  logice  fieri  potest,  qood  Deua  ei  ana 
parte  excogitet,  et  applicel  omnia  m< 
sibi  possibilia  ad  conseq  ten  l  im  o  osen- 
snm  liberum  voluntatis;  et  qaod  bj  slia 
parte  voluntas  omnia  praedicta  me  lia  refti- 
tet,  et  abjiciat  (alia  -  ,  el  metaphj 

fieri  non  posset,  quod  voluntas  praevidere- 
tur  restitura  omnibus,  el  singulis  gratiae 
auxiliis,   ut  Suariu 
logice,  el  metaphysice  loquendo  non 
omnipotens.  Tom  deniqne,  et  pi 
quia  illud  principium  non  esl   l< 
metaphysice  omnipotens  in  movendo,  et 
agendo,  cui  quantumcunque  agat,  resistil 
creatura :  nain  potentia  infinita  vincitquam- 
cunque  resistentiam ;  et  si  non  vincit, 
ipso  non  esl  infinita,  sed  habel  terminam 
in  agendo  :  atqui  fieri  metaphysice,  et  lo- 
gice  potest,  ut  licel  Deus  moveat  volanta- 
tem    omnibus    mediis    sibi    possibilibos , 
nempe  canctis  auxiliis  gratis,  voluntas  ni- 
hilominus  Deo  moventi  resistat,  etconsen- 
sum  deneget  :  ergo  si  vera  eal  docfrina 
iSuarii,  Deus  non  est  omnipotens  logice,  el 
metaphysice.  Quod  non  est  minns  falsam, 
et  impium,  ac  dicere  Deum  non  esse  infinite 
perfectum  logice,  et  metaphysice. 

90.  ^ecundo  nostra?  rationi  occurrit  Ri- 


paldalom.  2,  dist.  I'  l.  3,  ubi  ait  U 

timonia  supra  relata  evfncere,  quod 
omnipotentia  sua  utens  valet  efficaciter 
sequi consensum  volnntatis;  minime  vei 
quod  assequatur  consensum  liberum,  .-. 
(et  in  idem  reditj  qaod  relinqaat  in  volun- 

tem  physicam  ad  dissentv 
dum.  Quiu  Deuspotest,  inquit  ille,  lllustra- 
tiones,  el  aff<  -as  homini 

communicare,  ut  quamvishom"  m- 

gulis  earum  gradibus  divisive  a  re- 

re,    loti   tamen  graduum    collectioni 
obluctari  0(  i  hy- 

sice  tiat.  Quo  1  prob  it,  quia 

el     .  i   mystici   eommuniwr 

oie  sanctos  in  altissim  i 
patie 
tioni  i  neqoit  mt<- 

ttem  physic  tm,  =it 

vitalis;  se  t  q 
sima  contemplation 

.m. 

il.C'     t 

tl  multiplicitcr./'  tur 

relata  non  limitanl  lentiam 

I  illa  exten- 

danl 

bit.    l 

tt  defuiSi      i  i 
\ 

voluntatemque  <  conjun 

Certam  enim 

. 

■      •     s 

Scriptar 
omnipotenti 
Bam  voluntal 

:tra  divinam  \  ii 
n  l  inti 

non  solum 
eti  nn  consensoj  ul  liber;  ita 
tanti : 
sinl  intra  ap]  tm  divi 

cum  habeant  ration 
tibili  oia 

distingountur  ad  co 

pplicantur  1 1  liberem. 
/  rtiot  q  li  n- 

nipotentia  ai  infallibiliter  consensum 

tiberum,  eo  ipso  non  ess-'t  omni; 
quippe  omnipotens  •  l  ex 

m  impoesibiledivin  e  potenl  -  (b- 

ordinaretar  ■  atqui  consensas  ut  1 
aliquid  reale  ex  se  non  n 
consensns  ut  liber  non  subditur  divin  e  vir- 
tuti,  ita  ut  Infallibiliter,  et  effi 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


63 


leat  illum  inferre,  Deus  non  erit  omnipo- 
tens.  Quod  praesensisse  (quamvis  inconse- 
quenter)  videtur  citatus  Author  loco  citato, 
aect.  2,  num.  15,  ubi  relatis  pluribus  Scrip- 
turae,etPatrum  testimoniisconcludit:  «Haec 
«  satis  liquido  evincunt,  temere  negari, 
«  posse  Deum  pro  arbitrio,  quando,  et  quo- 
i  modo  voluerit,  obtinere  nostrae  voluntatis 
«  consensum.  Ex  quibus  etiam  praecludun- 
«  tur  duae  solutiones,  quae  superiori  argu- 
(c  mento  adhiberi  poterant.  Prima,  Deo 
«  talem  potestatem  convenire  non  ex  vi 
«  intrinseca  gratiae,  sed  ex  certitudine  ex- 
«  trinseca  scientiae  conditionatae  praesen- 
«  tientis  consensum  nostrae  voluntatis  sub 
(  auxilio  etiam  moraliter  refragabili.  Nam 
«  satis  diserte  exprimunt  Patres,  eam  po- 
«  testatem  in  virtutem  intrinsecam  divinae 
<(  gratiae  referendam;  item  eam  esse  omnino 
«  antecedentem  necessarium  consensum, 
«  sicut  est  alia  quaevis  potestas,  quae  in  com- 
«  mendationem  divinae  omnipotentiae  a  Pa- 
«  tribus  praedicatur.  »  Constat  autem,  Pa- 
tres  commendare  divinam  omnipotentiam 
etiam  in  ordine  ad  actus  liberos,  alias  Deus 
in  conversione  hominis  libera  non  se  habe- 
ret  ut  omnipotens,  quod  est  aperte  contra 
Augustinum  lociscitatis  :  ergo  vel  Deus  non 
est  omnipolens,  vel  vi  intrinseca  gratue,  et 
independenter  a  scientia  conditionata  prae- 
sentiente  futurum  consensum,  potest  con- 
sensum  liberum  infallibiliter,  et  eflicaciter 
inferre  :  quod  intendimus,  et  doctrinam  a 
Suario  traditam  funditus  evertit. 

91.  Quarto  deficitprajdictaresponsio,  quia 
juxta  illam  efficacia  gratiae  a  Patribus  as- 

;  destraeret  id  qaod  potissimum  debe- 

ret  perficere,  aempe  libertatem  arbitrii,  ad 

quam  juvandam,  et  perficiendam  in  ordine 

I      ipernataralem  finem  prajcipue  com- 

licatur;  qaaudoqaidem  si  verum  conti- 
aet  dicta  solatio,  vel  Deaa  aon  assequitar 

i  gratis  infallibiliter,  et  eflicaciter  con- 

-Lim;  \'  vi  intrinseca  gratiae in- 

fallibiliter,  et  efficaciter  consensum  asse- 

quitar,  ut  Patrei  docui  it  citatas 

Author,  jam  conaensas  aoaest  Liber,  atqae 

ideo  nec  meritoria*. 

iwonor     Porro  id  qaod   Ripalda  in  confirmatio- 

jj  oem  rub  doctrina?  adducit,  oallias  roborii 

riuia  quamvis   illustratio,    el    affectio 
indeliberatae  lint  iralde  intenajB  ;  aihilomi- 

aon  indacaal  absolatam  oece    itatem 

id  i  ib  equeate  .  led   ad  sammom 

auuraam  difficaltatem  cir  idi    enram.   i'-t 

qaoniam  aoxilia  moralia  consU- 


ildjor 
imfMiL.- 


tentia  in  actibus  indeliberatis  non  movent 
physice  (licet  nec  omnis  motio  physica  im- 
pediat  libertatem,  ut  in  hac  disputatione 
constabit)  ;  sed  tantum  objective,  et  mora- 
liter,  alliciendo  videlicet  ex  parte  boni,  in 
quod  tendunt:  objectum  vero,quod  non  pro- 
ponitur  ut  adaequans  voluntatiscapacitatem, 
permittit  appetere  bonum  oppositum  ;  unde 
relinquit  indifferentiam  objectivam,  ut  vo- 
luntas  utramlibet  partem  pro  libito  prose- 
quatur.  Solus  autem  Deus  clare  visus  pro- 
ponitur  ut  bonum  adaequans  voluntatis  : 
quocirca  solus  iile  necessitat  absolute  vo- 
luntatem  ad  sui  amorem,  ut  communiler 
docent  Theologi  in  tract.  de  Visione  Dei,  et 
de  Beatitudine.  Reliqua  vero  bona,  quan- 
tumvis  intensa,  et  clare  proposita,  relin- 
quunt  in  voluntate  facultatem  absolute 
sufficientem  ad  oppositum,  ac  proinde  non 
inferunt  amorem  sui  absolute  necessarium. 
Et  minus  recte  citatus  Author  colligit  ex 
Patribus,  et  Theologis  mysticis,  viros  sanc- 
tos  in  altissima  contemplatione  diligere 
Deum  non  libere,  sed  necessario.  Id  quippe 
si  verum  foret,  jam  altissima  contempiatio 
ingens  damnum  afTerret  contemplativis  ; 
impediret  enim  meritum,  et  augmentum 
gratiae,  et  gloriae  :  quod  est  omnino  falsum, 
et  videtur  error  proprius  Begardorum,  et 
Beguinarum,  damnatus  in  Concilio  Vien- 
nensi,et  refertur  in  Clementina  ,1(/  nostrum, 
de  hacreticis.  Cum  ergo  illi  Patres,  et  Theo- 
logi  docent,  hominem  in  altissima  conlem- 
platione  non  agere,  sed  pati  divinam  dilec- 
tionem,  nonexcluduntlibertatem  absolute, 
sed  tantum  studium,  ut  sic  dicamus,  et 
negotiationem  propriam,  quibus  eorum 
discursus  laboret  venando  motiva  ad  divi- 
nam  dilectionem  ;  nam  absque  anxietate, 
sed  potiuscum  magua  quiete,  etsimplicitate 
advertant  ad  bonumsibi  objectum,  illudque 
non  variis  motibus,  sed  simplici  quodam, 
el  uniformi  dilectione,  Libera  tamen,  pro- 
sequunlur.  In  quo  magis  videntur  pati, 
quam  agere  :  agunt  tamen  tam  physice, 
quam  moraliter,  et  retinent  tunc  actu  tam 
indifferentiam,  quam  potestatem  ad  oppo- 
situm.  Videatur  N.  Joaanes  a  Jesu  Maria 
iii  Schola  Orationis,  tract.  7,  dub.6,et  tract. 

H,  d"/>.   17. 

92.  Tertio  denique  alii  respondent,  quod 
licel  iii  nullo  particulari  aaxillb  inveniatur 
coniH,'xio  m(.'t  i|)h\  sica  cum  c^nsenau,  ut  as- 
serebat  Ripalda  ;  nihilominiM  in  t«»ta  auxi- 
lioram  collectione  reperitur  connexio  in- 
fallibilis  cum  consensu,  non  solum  moralis, 


Nostcr 

Joannes 

a  Jesu 

Blaria. 

Tertia 
resnon- 

BIO. 


64 


DE  GRaTIA  EFFICACI, 


sed  etiam  metaphysica,  ut  minus  recte 
negabat  Suarius  :  repugnat  quippe,  etiam 
metaphysice  loquendo,  voluntatem  creatam 
resistere  omni  auxiliorum  coliectioni.Unde 
licet  nullum  auxilium  in  particulari  con- 
nectatur  ex  se  infallibiliter  cum  consensu, 
et  ideo  debeat  per  scientiam  mediam  dirigi, 
ne  Deus  dicatur  caeco  modo,  et  praeter  m- 
.tionem  agere  ;  attamen  semper  verifi- 
catur,  quodDeussua  omnipotentia  volun- 
tatem  convertat  ;  quia  ita  convortit  per 
iriedia  ab  intrinseco  frustrabilia,  ut  oihilo- 
minusapudseretineatmedi  linfrustrabilia, 
et  infallibiliter  ex  se  inferentia  consensum, 
nempe  collectionem  omnium  auxiliorum 
possibilium,  cui  voluntas  crcat  i  i 
nequit. 

i  eterumhicdicendimodua,  qnamvii 
cietenus  videatur  recedere  ab  ahis  duubus 
liactenusimpugnatis,  revei  i  ..-1  nihil 

docet,  vel  cum  illis  coincidit.  Quoniamom- 
nipotentia  divina   qod  nver- 

sionem  voluntatis,  nisi  mediia  anx 
hacc  nequeunl  Bimnl,  el  collecti  mpl  i 

communicari  voluntati  creat  e  :  ergo 
colleclio  omnium  auxiliornm   bal 
nexionem    metaphysicam  cum  c 
nihil  prodest,  ut  Deui  dicator 
citer,  quando  voluerit,  <'t  ubi  voluerit, 
vertere  voluntatem  :  nisi  admittatora 
lium  aliquod    particulare    Ji  •  i    m 

infallibilem  connexionem  cum  coi 
quod  tamen  haecresponsiorecui  lere. 

Praterea,  quod  in  collectione  omnium  aoxi- 
liorum  gratiic  detur  efficacia  infallibiliter, 
el  metaphysice  infereiu  mm,  vel  pro- 

venil  «'\  eo,  quod  io  tali  collectione  dentcrr 
aliqua  auxilia  apecialia,  quaex  naturaana 
habeant  praedictam  efficaciam  ;  vel  provenil 
ex  eo,  quod  tota,  el  sol  i  collectio  aimul 
-  impta  hujusmodi  efficaciam  importet 
dicatur  primum  :  ergo  fieri  optime  p 
independenter  a  scientia  media,  quo  l  Deua 
excerta,  el  determinata  intentione  asaequa- 
turefficaciterconsensumliberumvoluntatis; 
siquidem  praedicta  auxilia  apecialia  asserun- 

connexa  ex  natura  ana  onm  pra 
consensu.  Secundum  autem  nihil  deaervit 
>i  1  salvandas  authoritates  Scripturaa,  et  Pa- 
trum  num.  84  relatas  :  quoniam  collectio 
omnium  anxiliorum  adaequate  sumpta  ne- 
quit  voluntati  communicari.  ut  ex  ae  li  : 
ac  proinde  nequit  ex  vi  iiiius  verihVari. qnod 
po.^sit  Deus  omnipotentissima  potestate, 
quomodo  voluerit,  el  quando  voluerit,  vo- 
luntatem  ad  se  converl 


Dainrle,  si  in  tota  collectioi 
gratiac-  invenitur  efilcacia  intrinseca  mfalli- 
biliter  connexa  cum  consensu    Iibero,  ut 
liboro,  poterit  Deus  antecedenter  ad  prae- 
scientiam    mediam,     consensum    liberum 
efiicaciter  decernere,  et  ut  futurum  absolute 
praenoscerc,  et  independenter  ab  ill  i 
tia  media  exequutioni  mandare ;  ac  i 
corruit  necessitas  asserendi  scientiam  me- 
diam  :  quod  hujus   responsionis  Auth- 
non  admittunt.  Sequela  videtur  ma: 
nam  icfo  -aria  sckmtia  media  ad 

decernendum  elTicaciter  consensum   lr 
rum,  quia  efiicacia  antecedei  >n  fun- 

data  iu  determinatione  voluntatis  ooodi- 

ful  .r  i  destrueret  U 
juxta  hanc  re  ttem  m  tota  auxiliurum 

icia    intrin 
ante  .tiam  mediam,  etinfillibi- 

liter  oonnexa  cum    consensu  ut 

i  >,  qui  proin 

ic  etTica- . 
■ 
im  libcrum,  indi 

/  .  mpos- 

sibili 
'      loxilia  collective  1 1,  adhu 

ret  m  intellectu  ir. 
et  in  volunl 

situm  :  illa  enim  auxilia  in  rnm 

opiniom 
et  moraliter,  nimirum  | 

naentien  lum  ;  '-t  nnnquam  proponunt, 
aut    proj  i  rquate 

lsque   i 
hocenim  solumi 
intnenti  Deum   in  ergo  vi 

lli  auxiliorum  col- 
:tur 
infaliibilia,  i 

lotam  collection  ..liorum,  et  i 

sum  liberum  voiunl  it,   me- 

taphyaice  loquen  lo,  ab  v.w 
tam  in  s<  po- 

sito     et   \  aiel  »eo  per 

atiammediam  pi  ri.  Inquoeventu 

lmentum    nun,  :m, 

nem] 
eonvertere  :  ra  h  inc  i 

•  m  moliva  qna  i  \\  ■         -.jarium  i 
pen  hmus. 

a  i  :  [\  ers  II  b  :  "•  D  .- 
Tentatio  gravis  non  movel  phyaice  volun- 
tateen  ad  eonsenaum 
videlicet  Buadendo,  et  allii 
objecti  •.  et  nihilominus  homo  abs  j, 

••i.ili 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


65 


cialigratia  nequit  gravi  tentationi  resistere, 
aei  sibi  relictusilli  infallibiliter  succumbit, 
ut  statuimus  disp.  2,  dub.  8  ;  ergo  ex  eo, 
quod  gratia  non  moveat  physice,  sed  mora- 
liter,  minime  infertur,  quod  nequeat  infal- 
Iibiliter  consensum  inferre.  Praesertimcum 
non  sit  minus   potens  Deus  in  movendo 
moraliter  per  gratiam,  ac  diabolus  in  mo- 
vendo  moraliter  per  tentationem. 
lutio       Respondetur  ex  dictis  loco  in  objectione 
citato,  minorem  solum  verijicari  in  homine 
lapso  ;  nam  homo  justus,   imo  homo  exis- 
tens  in  statu  naturae  purae,  posset  absolute 
cum  communibus  utriusque  status  auxiliis 
tentationi  gravi,   saltem  per  breve  tempus 
resistere.  Quod  autem  homo  lapsus  non  pos- 
sit  absque  speciali  gratia  resistere  gravi 
tentationi,  non  provenit  ex  defectu  poten- 
tiae  physicae,  saltem  remotae  :  sed  ex  defectu 
alicujus  comprincipii  moralis,   quod  homo 
iapsus  nequit  potentia  consequenti  adhibere, 
et  sibi  adjungere.  Cum  enim  tentatio  gravis 
importet  motionem  objectivam  vehementer 
allicientem  ad  malum,  non  potest  efficaciter 
refutari,  nisi  in  virtute  alterius  motionis 
objectivae  vehementer  trahentis  ad  bonum 
honestum  tentationi  oppositum.  Ille  autem, 
qui  est  in  peccato  mortali,  nequit  ex  una 
parte  peccatum  abs  se  abjicere,  et  ex  alia 
parte  non  valet  in  sensu  composito  hones- 
tum,  cum  per  peccatum  sit  aversus  ab  illo. 
I  nde  permanente tali  statu.si  non adjuvetur 
per  speciale  gratiae  auxilium.  infallibiliter 
t  gravi  tentationi,   ut  Ioco  citato  latius 
explicaimns.   Haec  autem  ratjo  non  militat 
in  casu  argumenti  ;  mm  gratia  moralis  ex 

unapartenonconnectiturinfallibililercum 

c  >nsensu,  et  ex  alia  relinqait  in  voluntate 

iltatem  omnino  expeditam  ad  dissen- 

: ;  nam  potest  i-  proxima,  antecedens,et 

e  eonseqaeni  ad  peccandam,non  exclu- 

ditur  per  talem  gratiam.  Quamobrem  sicut 

contingens,  quod   rolnntas  consentiat 

itingens,  quod  illi  dissen- 

tiat .-  atque  i  leo  nequit  Dens  ex  vi  aaxilio- 

ram  moralium  certo  sibi  promittere,  quod 

intas  infallibiliter  eliciet  eonsensum  : 

omnipotentia  efficaciter,  et  infal- 

libiliter  asseqaetar,   siinsola  communi- 

catmnegratissmoralitermoyentispersi  tat, 

ipra  dicti 


§  VI. 


Expenditur  aliud  motivum  conlra  gratiam 
efficacem  ex  directione per  scientiam  me- 
diam. 

94.  Quarto  suadetur  nostra  conclusio  se-Aiterum 

quenti  discursu  :  quoniam  illa  infallibilis,  senten- 

et  antecedens  connexio,  quam  gratia  efficaxti*nl0,i" 

in  statu  absoluto  habet  cum  conversione, 

debet  esse  volita,  et  intenta  a  Deo  ;  et  con- 

sequenter  debet  ex  parte  Dei  assignari  ali- 

quod  decretum,    quo  illam  connexionem 

velit,    et  intendat  :   atqui   juxta  principia 

scientiae  mediae,  nequit  assignari  tale  decre- 

tum  :  ergo  gratia  non  est  efficax  dependenter 

ab  hujusmodi  scientia.  Consequentia  patet. 

Major  etiam  liquet  :   tum  quia  si  ex  parte 

Dei  non  assignatur  decretum,  quo  velit,  et 

intendat   connexionem  inter  gratiam,  et 

conversionem  ;  illa  conjunctio  actualis  erit 

a  casu  respectu  Dei.  et  praeter  intentionem 

illius;  quod  est  absurdum.  Tum  etiam,  quia 

ex  opposito  fieret,  gratiam  efficacem,  qua- 

tenus  talem,  non  esse  speciale  Dei  benefi- 

cium  ;  hoc  quippe  debet  provenire  ex  spe- 

ciali  Dei  intentione,  et  amore  benefactoris. 

Minor  autem  ostenditur,   quia  vel  praedic-  Gratia  a 

tum  decretum  antecederet  scientiam  nw-^JjSSjJ 

diam,  vel  post  illam  sequeretur  ?  Primum  depen- 

nequit  admitti  ab  hujus  scientiae  patronis,  qojtcon- 

siquidem  asserunt,    illam  inesse  Deo  ante/'1'31'1 

^        ...  .  .  ,  .     cumpro- 

omne  hberum  exercitium  suae  voluntatis.  vicientia 

Nec  secundum  possunt  concedere  conformi-  dlvma- 

ter  ad  sua  principia.  Primo,  quia  eis  stando, 

omnis  suppositioantccedens  connexa  infal- 

libiliter  cum  actu  tollit  libertatem,  et  po- 

testatem  ad  oppositum  ;  quo  fundamento 

communiter    utuntur    ad     impugnandum 

physicas  praomotiones  :  sed  illud  Dei  decre- 

tum  intendens  connexionem  inter  vocatio- 

nem,  et  convers-ionem,  et  subsequutum  ad 

scientiam  mediam,  esset  suppositio  ante- 

cedens  respectu  connexionis  in  statu  abso- 

luto,  eamque  infallibiliter  induceret  :  ergo 

praedictum  decrtjtum  nequit  concedi  juxt<i 

scientiae  mediae  principia.   Secundo,   nam 

ideo  conseB8U8  in  statu  conditionatae  futu- 

ritioin-  pr.i'\  idetur  egredi  Libere  a  volun- 

tate,  quia  ex  parte antecedentis nihil  ponitur 

connexum  infallibiliter  cum  consensu,   at 

Adversarii  discarrunt  :  ergosi  in  statu  ab- 

soluto  praBcedit  decretum  Dai  infallibiliter 

inferens consensum,  jam  liic  in  statu  abso- 

luto   non  egredietur   Libere  a    voluntate. 

Tertiot  quia  si  ad  consensum  in  statu  abao- 


66 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Iuto  requireretur  decretum  subsequens 
scientiam  mediam,  sequerctur  hominem, 
quem  Deus  non  decrevit  consentire,  non 
posse  elicere  consensum,  ac  proinde  neces- 
sario  omittere  illum  ;  careret  enim  aliqao 
prarequisito  antecedenti,  ut  arguit  Suarius 
praedictum  decretum  explodena  tom.  2,  de 
yrralia,  in  prolog.  de  scientia  conditionata, 
cap.  8,  num.  18. 
Conflr-  Confirmatur,  quia  ab  eisdem  principiis 
"ll'tl"  absolute  positis  dependet  consensus  in  statu 
absoluto,  a  quibus  conditionate  pneitis  de- 
pendet  in  statu  conditionato  :  sed  m  statu 
conditionato  nullum  praeintelligitur  decre- 
tum  Dei,  quo  velit,  et  intendat  determinate 
consensum,  alias  daretur  aliqaa  soppositio 
antecedens  consensum  infallibiliter  infe- 
rens,quod  scfentia  mediae  patroni  nolant 
admittere  :  ergo  in  stata  absoluto  nullum 
datur  decretum  Dei,  quo  velit,  el  intendal 
determinate  consensum  ;  et  cona 
consensus  in  statu  absoluto  elicietor  a 
casu  respecta  Dei,  ct  prater  intentionem 
illius. 

Explicatur  hoc  ampli  tenim  cnm 

dicitur,  Deum  pra^  idere  i  er  scientiam  me- 
diam,  quod  si  voluntas poneretur  in  his 
cunstantiis,  consentiret  ;  \cl  inter  illas 
cunstantias,  et  principia  recensetur  d( 
tum  Dei,  vel  non  ?  Si  hoc  ultiinum  dicator  : 
ergo  juxtaprincipia  scientiae  medi  e  nullum 
datur  decretum   Dei,  a  quo  consensn 
pendeat  •.  et  consequenter  sicut  cona 
est  independens  a  decreto,  it.i  erit  indepen- 
dens  ab  intentione  divina.  -vi  aatem  e 
tur  prfmum,  alterius  inquirimus,  ;m  ; 
dictum  decretum  sil  objective  absolutum, 
et  determinatum,  vel  tantum  indiffer 
v.  g.  an  repr  esentetar  divino  intelli 
sub  hac  forma  :Si  voluntas  constituet 
iu  his  cireunstantiis,  ti  ego  vellem,   <ju<>d 
consentiret,  consentiret : an  vero  sub   i 
Si  voluntas  constitueretur  in  his  circunstan- 
tiis,  et  ego  indifferenter  me  haberem}  consen- 
tiret?  Primam  dici  non  potest,  qaia  illa 
hypothetica  non  pertinet  ad  scientiam  me- 
diam,  sed  ad  scientiam  simplicii  intelli- 
gentiae ;  quia  evidens  est  ei  ferminis,  q 
si  Deus  vult  determinate  consensum, 
luntas  infallibiliter  consentiet;  volontati 
enim  ejus  quis  resistet  ?  -si  aotem  Becan- 
dum  dicatar,  perindese  babet  illud  d< 
tum,  ac  si  nulluin  decretam  e\  parte  con- 
ditionis.velcircunstantiarum  implicaretar; 
nam  si  Deus  nihil  determinate  decernit, 
sed  vult  indifterenter  concurrere,  consen- 


sussubsequutus  erit  a  c  :-  i  i- 
praoter  intentionem  lllius. 

9").  Nee  satisfacit  si  respondeas  prirn-j 
cum  .Suario  lib.  1,  p.  14,  ex 

parte  conditionis  sub  qua  p 
sensus  futurus,  implicaii  quidem  decretum 
Dei,  quo  velit,  et  intendat  im  con- 

sensum,  non  quidem  absolute,  sed  sub 
ditione,  si  votunt  voiunUu 

UrminaverU. 

.    inqaam,    minime  satisfacit  :  tum 
quia  praedictos  mod us  deoerm 
divinam  perfectionem :  quoniam  non  sub- 
ordinat  voluntatem  creatam  I 

-.  siquidem  ex  vi  illius 
manet  divina   vuluntas   i  . 

tinationem  creator 
tm,  quia   volitio,  vel  determin 
Lnntatis  est  ip- 
non  vult,  et  intendit  c 

quod   volai  utur 

non  velit,  :. 

. 
con 
intentio  Dei  non 

[uia  cum   aliq 

.  litione  ,  conditio  pi  udatar 

itioni  .  qaam  i 

ocarrere 
cum  volant  adition< 

veiit  cum  I' 

intelligetar  volitio  creatur  i 
tum  Dei,  quo  al 

.  [uirimua  ai  ao  illa 

volitio  creatun  ;tur  in- 

lentio  Dei,  dej  Dei,  vel 

oon.  m  dicator  hoc  ultin 

litar,   volitionem, 
illioi  condition  i  rnit 

concarn 

pra  •  is  intentionem.   Primam 

tem  dici  n  aam  in  primis  Ula 

volitio  creaturs  non 
quo  rnil  concurrvre  cum  volun- 

volontas  velit  concurrere;  tnm 
tios  hoc  il  in  influen 

positione  pr 

nonaliti  decernil 

nec  t  ab  alio  diven 

quidem   abselu!  quippe  volition 

absolute.  el  effieaciter  inferrel :  m 
conditiooato,  aliaa  procederemoj  in  u 
nitum. 
Tum  deinde,  qai         relom  quo  Deus 

ndit 


diiur. 


DISP.   VII,  DUB.  III. 


67 


inteniit  consensum  creaturae,debet  esseDeo 

ubsolute  liberum  :  sed  voluntas  concurrendi 

cum    creatura   si  creatura  concurrit,  non 

est  Deo  libera,  sed  absolute  necessaria;  im- 

plicat  enim  creaturam  concurrere,  et  Deum 

non  concnrrere;  cum  concursus  creaturae 

dependeat  essentialiter  a  Deo  :  ergo  frustra 

fingitur  tale  decretum,  et  nihil  deservit  ad 

expiicandum  intentionem  Dei,   qua  libere 

vult  consensum  voluntatis  creatae.  Tum  de- 

nique,  et  praecipue,  quia  cum  dicitur  Deum 

praescire  voluntatem  in  talibus  circumstan- 

tiis  consensuram,  et  quod  in  illis  circums- 

tantiis.  et  ex  parte  conditionis  implicatur 

decretumDei,  quo  vultconsensum.s/  uolnn- 

tas  coluerit.  vel  determinaverit  ad  consensum 

concurrere ,   inquirimus  quid   importet  ly 

cotuerit  et  determinaverit?  Importatne  ac- 

tum  primum,  vel  actum  secundum  ?  Si  se- 

cundum,  eadem  est  difficultas  de  illo,  ac  de 

ipso  consensu  :  immo  vero  ille  actus  nihil 

aliud  est,  quam   consensus  ipse.  Primum 

autem  dici  non  potest ,  quia  nihil  valet  ex 

parte  actus  primi  assignari,  ratione  cujus 

dicatur  voluntas  velle,   vel  determinare  ; 

cum  haec  importent  exercitium  liberum  vo- 

luntatis  ,   quod   inintelligibile  est   absque 

actu  secundo. 

liaeva-     96.  Nec  lterum  satisfacit,  si  cum  eodem 

>10'     .Suario  tom.2,  de  gratia.prolegom.  de  scientia 

conditionaia,  cap.  0  ,    num.  3  ,  respondeas 

secondo  :  «  decretum  in  illa  conditione  in- 

"  clusum  ,   esse  decretum  concurrendi  si- 

"  multanee  post  talem  vocationem,  ita  ut 

■nsus  conditionalis  sit  iste  :  Si  dedero 

iic  tatem  inspirationem,   seu   vocatio- 

iem  ,  et  voluero  illi  offerre  meom  con- 

irsum,  seo  concomitans  auxilium,  talis 

uetur  .  Unde  fit,  nunquam  ta- 

lem  actam      -  futurum  sub  condi- 

tione  sine  aliquo  decreto  liberoDei.  » 

Kejiei-      ^00'  in'[u'dUl  itisfacit;  quia  adhuc 

iur.    inqnirimas,  <\  u  importet  ly,  $i  volueroilli 

offerre  meum  concu  Namsi  importat 

voluntatwn  absolotam  concarrendi  simul- 

tanee  cum  creatora,  jam  illa  conditionalis 

terminis,  <-t  non  pertim 

entiam  mediam  ,  sed  ad  scientiam  sim- 

plicis  intelligentiae :  impUcat  enim,  Deom 

ite  concorrere,  el  oon  con 
rer<  niliter  implicat,  qood  d<mj     i 

rnu!'  jrrat  r-i,::,  ni-  ihira,  el  qood 

itnra  rj  imoltanee   cum 

tioni  ;"'''  eoncurrert,  talii 

inino   ii 


evidens  ex  terminis.  Si  autem  solum  im- 
portet  voluntatem  indiiierentem  concur- 
rendi ,  vel  voluntatem  ofterentem  concur- 
sum  ex  se  indeterminatum,  redeunt  iterum 
angustiae,  et  difficultates  supra  posita?:  tum 
quia  illud  decretum  relinquit  absolute 
Deum  in  statu  indiiterenti,  et  in  quadam 
suspensione  non  intendendi  actum  deter- 
minatum  :  quocirca  actus  subsequutus  erit 
a  casu  respectu  Dei,  et  praeter  intentionem 
illius.  Tum  etiam,  quia  si  illud  decretum 
est  inditfereris,  non  influet  nisi  supposita 
aliqua  conditione,  per  quam  determinetur; 
quae  nequit  esse  atia,  nisi  volitio,  vel  deter- 
minatio  creaturae  :  et  consequenter  sensus 
illius  decreti  erit,  Deum  velle  concurrere, 
si  creatura  concurrerit :  ac  proinde  non  dif- 
ferret  a  decreto  num.  prxced.  proposito,  et 
eisdem  subjiceretur  angustiis. 

Deinde  inquirimus,  in  illa  conditionali, 
Si  voluero  illi  offerre  meum  concursum,  quid 
significet  ly  offerre  ?  Estne  aliquis  actus 
distinctus  a  volitione  Dei,  et  ab  actuali  con- 
cursu,  mediansque  inter  ea  :  vel  nihil  im- 
portat  distinctum  ab  illis  ?  Si  dicatur  hoc 
ultimum  ,  sensus  propositionis  est,  Si  vo- 
luero  concurrere,  sequetur  actus  :  et  tunc 
propositio  est  evidens  ex  terminis,  et  non 
pertinet  ad  scientiam  mediam.  Primum 
autem  dici  non  potest ,  quia  inexplicabile 
est,  quid  sit  offerre  distinctum  a  volitione 
Dei,  et  actuali  concursu.  Vel  enim  est  ali- 
quid  increatum  ;  et  tunc  nequit  non  esse 
volitio  divina,  cum  sit  quoddam  praedica- 
tum  libere  Deo  conveniens  :  vel  est  aliquid 
creatum  ;  et  tunc  supponit  Deum  non  so- 
lum  volentem  concurrere,  sed  etiam  actu 
concurrentem  ;  nam  quidquid  est,  vel  in- 
telligiturad  extra,  dependet.  vel  intelligi- 
tur  dependenter  a  Deo  actualiter  inlluente- 

Praeterea  actus  creaturae  delerminatus 
dependet  adeterminata  Dei  intentione.alias 
eril  a  casu  respectu  Dei,  illiusque  providen- 
ti  b  non  subjicietur  :  sed  in  illa  conditio- 
nali,  Si  voluero  creaturs  offerre  concursum, 
ntiei  importat  actus  creaturac  determi- 
nempe  consensus  ;  et  non  importat 
\<;litio  determinata  Dei,  sed  sola.volitio of- 
ferendi  concursum  indifferentem,  ut  Sua- 
rius  expresse  docet  :  ergo  decretum  ab  hoc 
Aothore  excogitatum  insof&ciens  est  ad 
diluendam  vuu  nostri  argumenti,  sedillum 
insolutum  relinqoit. 

Tandem  hic  urget  confirmalio  num.  \)'A 
proposita;  qoia  ab  eisdem  principiia  sub 
conditione  positis  dependel  consensuscon- 


68 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Altera 
respon- 

sio. 


ditionate  futurus,  a  quibus  absolute  positis 
dependet  consensus  actu  existens  :  sed  inter 
principia  conditionate  posit.a  non  ponitur 
Deus  determinate  intendens  consensum , 
sed  Deus  volens  offerre  concursum  indifle- 
rentem,  etdeterminabilem  per  actum  crea- 
turae  :  ergo  consensus  in  statu  absoluto  DOD 
dependet  a  Deo  intendente  determinak'  ij)- 
sum  consensum,  et  consequenter  erit  abso- 
Iute  praeter  intentionem  illius  ;  qui  enim 
indifierenter  se  habet,  nihil  absolute  inten- 
dit,  sed  se  substernit   alterius  intentioni. 

-Suarez.  Videatur  ipse  Suarius  lib,  1,  rfe  auxiliis, 
cap.  12  ubi  dum  extrinsecam  Scoti  pra2- 
rnotionem  impugnat,  sibi  in  hac  parte  non 
semel  contradicit. 

97.  Nec  prajterea  refert,si  respondeas  ler- 
tio  ex  doctrina  Bellarmini  lib.  l,  (U  grcUiat 
cap.  10,  illud  decretam  ,  aqa 
conditionate  futurus  praevidetardependere, 

Hellarm.  ita  formari,  vel  objici  intelloctui  di\  ii:      s 
voluntasinhi8circun$la  Uanoni 

tat,  sed  sinat  se  moveri  ab  objecto,  ego  mo 
illam  cfjii :acitertet  tunc  infaUibilitei 
tiet.  Quo  pacto  sibi  videtur  citataa  Aothor 
componere,  et  quod  in  omni  statu  , 
motio  et  intentio  Dei  coacarsam  noBtrnm, 
e1  quod  illa  intentio  ooa  sil  suppositio  om- 
ninu  antecedens  e^  ertena   liberl  item       I 
consequatur    determinationem    Qoatram , 
saltem  negativam.. 

Hoc,  inqaam,  efFogiam  aihil  refert 
facile  es  dictia  praacladitar.  Tam  qaia  ip- 
sum  non  resistere,  aiye  voluatatem  cr 
t  im  sinere  ae  moveri  ab  objecto,  non  - 
c  iau  respectu  1 1  e  jaxta  il- 

lius  intentionem  .  ergo  intentio  Dei  oeqait 
conseqai  illam  non  reaiatenti  im,  .-•■  1  d 
ipsam  anteire,  et  dirigere.  Tam  qaia  aon 
reaiatere  eat  effectua  divioaa  gratia,  ul  • 
prease  do  ent  D.  Augustino8 lib.  depradett. 
SS.  cii}>.  8,  ubi  ait  :  rlax  gratia  a  oallo 
«  duro  corde  respuitar;  ideo  qaippe  tri- 
«  buitur,  ut  duritia  cordia  primitoa  aafe- 

D.Tho.  «  ratur.  a  Et  D.  Thom.  ad  II  \  .  12, 

lcci.  3,  ubi  inquit :  i  Hoc  ipaum,  qoodali- 
•  quis  dod  pooil  ob&taculum,  ex  gratia 
«  procedit.  Et  infra  .  "j.iodergo  a  quibua- 
■(  dam  removetur  iatud  ilum,  h< 

a  ex  miaericordia  Dei.  Sed  nnilus  effectus 
provenit  u  gratia,  qoi  non  ait  a  Deo  in- 
tendente,  e1  operaate  per  ipaam  graiiam 
talem  effectum  :  ergo  illa  non  reaiatentia, 
ad  quam  sequitur  conaensus,  dependet  ab 
intentione  divina  :  et  tunc  vel  a!>  ubsolutu, 
\el  ab  indiilerenti,  et  redeunt  omnesdilli- 


Confuta 

im. 


D.Aug. 


cultates,   quibus  Suarium   impugnavii-. 
Tum  praeterea,  quia  si  illa  non  rep  isnan- 
tia,  seu   negativa  dispositio  praecedit  gra- 
tiam  ellicacem,  et  ooo  dependet  ab  l.uten- 
tione  Dei ,  sequitur  primam  radicem  dis- 
cretionis    inter    conaeotientem  ,  t-t    non 
consentientem,  constitui  non  in  gruti  i. 
in  natura  ;  ac  proinde  j 
adversus  non  conaentieatem  intluri,  cot. 
Apostolum  I,  ad  Corntik.  I.  Patet  aequi 
quoniam  juxta  hunc  dicendi   modam,  qui 
non  resistil  litar  infullibilitergra- 

tiam ;  et  rur.-us,  quod  n 
effectus  grati  c  sed  illam  praacedil  : 
prima  r  n  revocatur  Ln 

grati  UD  iht. 

poterit  Don  consentienti,  in  bo  lum 

i  li  o  conaeq  iut  is  anm  gratiam, 
nl  cooaeotirem,  quia  non  r 
illu  privaria,  qoia  reatitiati.  Tnm  denique, 
nam 

;  I   ■ 

lllo  inatanti,  ut  fieri  p.»tt>.-,t,  converti.  In- 

qnirimu  I  banc  m  itatiom 

amp 

homo  ?  Si  ntia  de- 

M}1    .!     Dl  »'11 

tiam  intendi  ergo  hi 

primam  fui  et  initium,   cui 

tia  ,  et  ..... 

n  Dullum  ,   qui    I  -n. 

im. 

iquarto 
•  I  part.  7,  nul- 

lum  decretnm  Dei  abtolotam   praxed 
.  vel  in  ■ 

■luin  illum 
concomitari ;  n  im  cura  r  in 

,to    noii 
pr  i'.  io,   -•  l  itia 

itur 
irrente. 
mcnl). 
ponit  cil  atiooem 

f\  p  aditionia  taliter  attemperatam 

libero  arbitrio,  nt  citra  miracolnm  d 

nsns,  qoa 
iuillum  infloena.  Lnde 
ati  e  m< 
r>'in  hominem  voeatt 
itucrcm  hominem  in  hit  cireunttantiu, 
quat   Uli  '  mgrv    - 
concurrcrcm  cun 
-■  ntirct . 

H  iv.  inquum.  doctnnu  non 
plnra  rit  abaol  piis 


DISP.   VII,  DUB.  III. 


69 


scientiae  mediae  nullalenus  cohaerentia;  at- 
;r<.z.  que,  ut  dixit  Suarez  lib.  1  de  Pncdest.  cap. 
1,  potius  fugit  dilTicultatem  quam  declarat. 
Nam  in  primis  illud,  quod  supponitde  vo- 
catione  congrua,  satis  superque  exclusum 
manet  ex  dictis  dub.  prxced.  et  insuper  re- 
fellitur ;  quoniam  si  ita  se  habet  illa  voca- 
tio  congrua,  quod  ex  se  inferat  adeo  infal- 
libiliter  consensum,  ut  ea  supposita  nequeat 
Deus  citra  miraculum  negare  concursum 
-imultaneum  ad  eam  requisitum  ,  mani- 
feste  sequitur,  non  esse  necessariam  scien- 
tiam  mediam  ad  salvandam  efficaciam  gra- 
ti^G ;  nam  etiam  illa  pracscientia  sublata  , 
vocatio  congrua  connectitur  antecedenter, 
et  infallibiliter  cum  consensu,  et  habet  ra- 
tionem  gratiae  efficacis.  Unde  illa  proposi- 
tio  :  Si  vocavero  Petrum  vocatione  congrua, 
consentiet ;  vel :  Si  vocavero  Petrum  voca- 
tione  ipsi  attemperata,  consentiet,  non  perti- 
nebit  ad  scientiam  mediam,  sed  ad  scien- 
tiam  simplicis  intelligentiae,  non  minus  ac 
ista:  Si  vocavero  Petram  gratia  ex  se  efficaci, 
consentiet.  Et  hac  veritate  futuri  eventus 
praesupposita  ,  poterit  Deus  decernere  vo- 
'•ationem,  et  in  ea  praDvidere  consensum 
absolute  futurum.  Ad  quid  ergo  erit  neces- 
.aria  alia  anterior  consultatio,  vel  scientia 
media?  Vel  inquo  differet  opinio  Vasquii 
ab  aliquorum  Thomistarum  sententia,  qui 
constituunt  efficaciamgratiae  in  praemotio- 
nibus  moralibus  ex  se  efficacibus?  Quarn- 
em  plures  autumant,  Vasquium  revera 
nillis  Thomistis sensisse,  quamvis  obs- 
curoverborum  apparatu  propriam  opinio- 
.'iem  dissimulet,  ne  Thomisticae  opinioni 
mivere  videatur,  ei  palam  fateri  scien- 
tiam  meliam  necessariam  non  esse  ad  con- 
ciliandam  efficaciam  gratiae  cum  liber- 
tate,  ad  qood  potissimum  excogitata  fiiit. 
00.  Deinde  id  qui  l  Va  [oez  asserit  '1*; 
reto  pore  concomitante,  et  simoltaneo, 
et  contra  Aogustinum,  ut  recte 
!0  cit  ito.  /  rtmo,  qoia  catho- 
;  i  t  ( •  r  i  *  •  1 1  i  i  j  i • ,  Deam  non  solnm  agere 
i[ua:.  mus: 

inde  [nod  noa  moveat  ad 

infallibiliter  agendom   (ondecumqae  hrec 
infallibilitaa  proveniat),  sed  ad  baec  verifi- 
nflicit  decretom  pure  concomi- 
.  cam  hajusmodi  <l<  cn  tum  non  re  pi- 
::.,    e  i  eja  effectam  : 
ii  decretom  <•  I  insafficien  i 
andam  ea,  qoaa  in  praeaenti  m 
i  ffcari  debent  apodomne  .  Secundo, 
im  concoraoa  limoltaneoa  Dei 


debet  cadere  sub  intentione  Dei,  sed  etiam 
concursus  simultaneus  creaturae  ;  alias  con- 
cursus  creaturae  erit  a  casu  respectu  Dei,  et 
praeter  intentionem  illius  :  sed  hoc  ipso, 
quod  concursus  creaturae  praesupponat  in- 
tentionem  Dei,  qua  velit,  et  decernat  ipsum 
consensum,  jam  decretum  Dei  nonsehabet 
pure  concomitanter,  sed  etiam  anteceden- 
ter,ut  ex  se  liquet:ergorequiriturdecretum 
antecedens,  quovelit  Deus,  et  intendatcon- 
sensum.  Tertio,  quia  esto  Deus  non  deberet 
intendere  actionem  creaturae,  debet  nihi- 
lominus  intendere  concursum  suum,  alias 
Deus  concurreret,  et  ageret  praeter  inten- 
tionem,  quod  est  absurdum  :  atqui  repu- 
gnat  Deum  decernere  suum  concursum,  et 
non  decernere  concursum  creaturae;  siqui- 
dem  sunt  realiter  eadem  indivisibilis  ac- 
tio,  etsi  decretum  Dei  infert  infallibiliter 
concursum  Dei,  debet  etiam  infallibiliter  in- 
ferre  consensum  creaturae  :  ergo  decretum 
Dei  cadit  super  utrumque  concursum,  et 
unum,  atque  alterum  antecedit  tam  in  statu 
conditionato,  quam  in  statu  absoluto. 

Quarto,  et  praecipue,  quia  cum  asseritur 
illa  conditionalis:  Si  voluntas  vocaretur  vo- 
catione  ipsi  attemperata,  et  ego  cum  illa  con- 
currerem  simultanee  ad  consensum,  et  illa 
mecum  simultance  concurreret ;  vel  in  condi- 
tione  implicatur  aliquod  Dei  decretum,  vel 
nullum  ?  Si  nullum,  ut  Vasquez  videtur 
asserere,  liquido  infertur,  concursum  Dei, 
et  concursum  voluntatis,  qui  ponuntur  ex 
parte  consequentis,  sive  effectus  praevisi, 
esse  praeter  intentionemdivinam,  etDeum, 
antequam  agat  in  lempore,  non  praeinten- 
disse  agere  :  quod  consequens  est  adeo  in- 
tolerabile,  utnon  possit  a  Vasquio  admitti. 
Si  autem  ex  parle  conditionis  includitur 
decretum  Dei,  vel est  absolutum,  etsicin- 
fertex  terminis  consensum,  et  tota  condi- 
tionalis  non  pertinet  adscientiam  mediam, 
sed  ad  scientiam  simplicis  intelligentiaa  : 
vel  est  indifferens,  et  ita  non  sufficit  ad 
vitandum,  quod  effectua  subsequulus  sit 
praeter  intentionem  divinam,  ut  supra  \T- 
dimus  contra  Suarium  :  vel  denique  est 
conditionatum,  et  tonc  non  est  assignabilis 
alia  conditio,  niai  haec  :  Si  voluntas  voluerit, 
it  rniunitis  sc  determinaverit :  qu;e  conditio 
neqoit  adimpleri,  niai  dependenter  ab  alio 
decreto  et  aic  procedemoa  in  infinitum.  En 
ad  qualeaangu  tiaa  trabontor,  etinterquol 

labyrinthos  oberrent,  qui  ne^ tes  gratiam 

e  efficacem,  ad  asylum  acientiaa  mediaa 
recurrunt,   cum  do  ejna  objecto  intcrrogali 


70 


DE  GRATIA  EFFI» 


Ultima, 
ct  om- 

iiiun; 
pcssima 
respon- 

sio. 
Tlicopli. 
Raynau. 


Kejici- 
t-ur. 


nequeunt  in  eo  componere  decretum,  vel 
intentionem  Dei,  a  qua  consensus  noster 
dependeat,  ut  debet. 

100.  Nec  tandem  refert,  si  ultimo  ad  de- 
clinandum  omnes  hasdifticultates,  animose 
cumTheophilo  Kaynaudo  in  libro  cui  titu- 
lus:  Nova  libertatit  explicatio,  part.  2.  cap. 
4,  num.  35,  respondeas,  ln  conditione,  sub 
qua  prac-videtur  consensus  conditionate  fu- 
turus,  non  implicari  aliquod  Dei  decretum 
absolutum,conditionatum,  indifferens.pr  i ■- 
vium,  vel  simultaneum  ;  sed  solam  volun- 
tatem  creatam,  ronsideratam  ut  indepen- 
dentem  ab  omni  Dei  concur.-u.  Contempla- 
tur  enim  Deus  in  illa,  quid  tactor 
si  se  sola  operaretur  ;  et  ita  videl 
sum,  vel  dissensum  futurum.  Verba  Ray- 
naudi  sunt  :  Operatio  creatwrm  non  ani 
dit  actu,  et  reip  ursum  divinum 

tantum  eonditionate,  quatenut  anteVei  oon- 
cursum  actu  exhibitum  objicitur  divino  intel- 
lectui  operatio  voluni  lanquai 

oritura  ab  ea,  si  voluntat  te  tola  pottet  ag 

Hacc  ,  inqoam  ,  responsio  nihil  refert  ; 
quia  non  est  responsio,  sed  pracipitinm 
dum  Raynaudus  illi  se  committit,  drclarat 
palam  frivolas  esse  suurum  sociorum  res- 
ponsiones  hactenua  impugnal  i  I  dod 
posse    effieaciam    grati  adentem    ■ 

scientia  media  defendi,   nisi  ejua  patroni 
sese  objicianl  pericalia 
terum  ejua  cogitatio  facile  refellitnr,  qno- 
niam  ul  epiua  inculcavimus, 

liquet,  ab  eisdem  principiis sub  conditi 
positis  dependet  consensus  conditionate  fu- 
turus,  a  quibus  absolute  positis   depei 
consensus  in  itata  absoluto :  ergo  si  con- 
sensus   ut    conditionate  futurua  non  de- 
pendet  ab  ullo  Dei  decreto,  vel  concursu 
se  tenente  ei  parte  conditionis,  seqaitor 
consensum  instata  absolnto  poni  indepen- 
denkT  ab  omni  inflnxa  actuali  Dei  i»r,i 
vel  simultaneo  :  consequen-  i  -  irdum. 

et  contra  communem  Theologorum  senten- 
tiam ,  qai  adversns  Darandum  docent, 
Deum  attingere  immediate  omnem  actio- 
nem,  eteffectam  creaturae :  ergo  absnrdam 
est  dicere.  qaod  Ln  conditione,  Babqaa  pr  i- 
videtur  consensua  conditionate  fatui 
nullum  Dei  decretam,  vel  concersaa  im- 
plicetur.  Praterea,  si  in  illa conditione an- 
tecedenti  non  implicatur  concursus,  vel  dte- 
cretum  Dei,  liquido  infertur.  discretionem 
inter  consentientem,  et  non  consentientem 
quae  ex  parte  consequentis  pramdefur,  re- 
ducendam  non  esse  in  Deum.sed  in  creatu- 


ram  :  quod  est  intolerabile,  et  Pelagi  anum. 
Deinde  infertur,  creaturam  non  pr  f  i  i*-n 
a  Deo  ut  creaturan  :n  ; 

siquidem   praevi  -  munus  primi 

principii  indepei  ab  alia  causa  prae- 

vie,  vel  limnltanee,  determinate,  vel  in- 
differenter  influente  :  quod    dicere   s 
blasphemiam,  siquidem  attribuitur  I 
gnitio  ornnino  f  ils  i.  •  •(  altinf  I  jm 

aliter  ac  / 

consen>us    cert«>   prsvideri  -    a 

litione  impossibili,  et  implii 

toram  se  sola  operari,  et  non  adju\  ari 
divino concursu,  e  t  impossibile,  etimpli- 

:  iain  ;   nam  destruil 
creatura :  ei  -  'Tt<» pr 

im  futurum   in  hyj 

■  ir.ct  non dependeret a divino con- 
Tandem  ille  m- 

in 

im 

mos. 
101.  <  Onittima 

iintdil 
;tum  topra  factom 
ntiam  mediam 

int 
im   nostrum  iam 

int, 
vel  ; 

ipra   p 

pitalibus,  qa  int  prni 

ji  inter  .m- 

■ 

tluu: 

soluv  r 

Aalhorum  \ 

■   . 
dere;  d  im  veritas  in  indivisibiliconsistil 
qui  adeo  div<  I  contrar 

t  ;r  \  tntin  ill 

imum  prsaemiiM 
m    opinio   dubi 

•  Dt, 

gratj  m- 

tnn  unum,  aut 

alterum 

iciam  in  phyaica  pra»mo!ione,  ut  d 

5  vi  .;. 


■  VII. 


DISP.   VII,  DUB.  III. 


71 


vera.' 

enten 

tis. 


Wald 
D.Ausr 


versia. 


§  VII. 

E.cploditur  ultimo  gratix  efficacia  dependens 
a  scientia  media. 

10*2.Relictis  aliis  argumentis,quibus  gra- 

uuda"  tiam  efficacem  ea  sola  directione  scientiao 
entum 

media?  lmpugnare  possemus,etquorum  non- 

nulla  expendimus  tom.  1 ,  tract.3,  disp.  10, 1 1 

et  12,  probatur  denique  assertio  nostraalio 

motivo,non  metaphysico,sed  morali;  nobis 

tamen,  etcunctisveritatisamatoribusadmo- 

dumefficaci,  quod  potest  ita  formari.  Ete- 

nim  difficultas  conciliandi  libertatem  nos- 

tram  cum  divina  praescientia,  et  efficacia 

gratiae,  nova  non  est  in  Ecclesia,  sed  anti- 

quissima,   ut  recte  asseruit  eximius  Doc- 

tor  noster  ^Valdensis  tom.    1,   doctrinalis 

u!Tho.'  Fidei  antiqux,  lih.  1,  art.  1,  <ap.  26,  in  qua 

XAnse.  difficultate  superando   laborarunt  D.  Au- 

"'  gustinus.  et  D.  Thomas,  D.  Anselmus,  Sco- 

tus,  et  alii  Scholastici  antiqui  ante  Conci- 

°-uam    lium  Tridentinum.Et  rursusin  eodem  Con- 
inti.pa     .,.  ...  ,    ,    , 

^sithsec  cilio  speciahter   actum  est  de  nac  matena, 

"  ut  objectionibus   Lutheranorum   asseren- 

tium  gratiam  efficacem  destruere   liberta- 

tem,  satisfieret.  Et  nihilominus  D.  Augus- 

tinus,  et  D.Thom.  etalii  Authores,  quiante 

Concilium  Tridentinum   floruerunt,  hanc 

difficultatem  tractarunt  absque  recursu  ad 

scientiam    mediam  ;   eodemque    modo  se 

gesserunt  Patres,  et  Theologi  in  Concilio 

Tridentino  :  imo  post  Concilium,   et   post 

apparitionem  MolinGc,  eodem  modo  proce- 

dunt  graviores   Theologi  .   Ergo    efficacia 

divinae  gratiae  est  independens  a  scientia 

media,  nec  tali  praescientia  indiget,  ut  con- 

cilieturcum  libertate.Consequentia  est  mo- 

raliter  evidens,  quia  incredibile  omnino 

estD.    Augustinum,   D.  Thomam,  Scotum, 

omnes  Thomistas,  et  Scolistas,  coeterosquo 

Doctores   ante  Molinam  allucinatos  fuisse 

inmateria  adeo  gravi,  et  concertationibus 

;   aoloa  autem  Molinam,  et  Moli- 

aa,   qui  aeneacente  jam  mundo  appa- 

raernnt,  reritatia  ecopam  attigisse.  Major 

•n  neqait  ab  Adveraariii  negari,  quia 

cuncta  qurn  in  ea  reoenaentar,  accideranl 

de  facto,  etconatant  tam  ei  aathenticia  hia- 

toriie,  qaam  ex  communi  hominam  fama, 

et  acceptatione.    Min-.r   BOtem,   inquaeat 

difficalta        li    liqaete*  dictii  tom.  I,  loco 

citato,  et  inhocTractatai&rp.  \,pro&mialii 

tap.  5  et  6,  ex  quibus  tamen,  ne  dehiecat 

;  trgamenti  diacaraaa,  illam  luc 

breviter  oatende  ed  qaia  prolixam 


esset  recensere  omnium  Doctorum  dicta, 
idcirco  alia  via  ostendere  oportet  veritatem 
illius  minoris,  videlicet  universalioribus 
quibusdam  motivis,  et  spontanea  Adversa- 
riorum  confessione,  acgravium  Authorum 
testimoniis. 

103.  ErgoquodD.  Augustinus  ad  conci-  d.Au^. 
liandam  efficaciam  gratia?  non  recurrerit   y?sS 
ad  scientiam  mediam,  evincunt  invicta  ar-   ysui» 
gumenta.  Primum  est  spontanea  confessionicdia'' 
Molinae  caeterorum  sociorum  in  hac  parte^1,1,^ 
antesignani  ;  nam  in  concordia  Ulyssiponeosfendi- 
edita  anno  1588,  fol.  489,  loquensde  prin-pnmoex 
cipiis  a  seinventis  ad  superandam  praesen-  ^jjjj" 
tem  difficultatem,    inquit :    Qux   si  data,  Molinae, 
explanataque   semper  fuissent,  forte  ex  Au-Ct^l°' 
gustini  opinione  ,  concertationibusque    cum 
Pelagianis  tot  Fideles  non  fuissent  turbati, 
ad  Pelagianosque  defecissent.  Et  fol.  491,  ad- 
dit  :  Neque  vero  dubito,  quinab  Augustino, 
et  cxteris  Patribus  unanimi  consensu  appro- 
bata   fuisset  hxc  nostra  de  jjrxdeslinationc 
sententia,    ratioque    conciliandi    libertatem 
arbitrii  cum  divina  gratia,  prxscientia,  et 
prxdestinatione,  si  eis  proposita  fuisset.   Et 
in  fine  disput.  concludit  :  Hxc  nostra  ratio 
conciliandi  libertatem  cum  divina  prxdesti- 
naiione,  a  nemine,  quem  viderim,   hucusque 
tradita  est. 

Secundum  est,  quod  Pelagiani,  et  Semi-  Exque- 
pelagiani  causabantur  gratiam  efficacem  abp^g^ 
Augustino  assertam  destruere  libertatem,  noram, 
ut  constat  tum  ex  Fausto  Semipelagiano  lib.  lagiano- 
de  libero  arbitrio,  cap.  4,  ubi  Augustinum  F™U!US 
impugnans,  inquit  :  Sub  pietatis  fronte  gen- 
(ili/atis  malum,   et  inter  gratix  vocabulum 
absconditum  erit  fatale  decretum.  Et  rursus: 
Quid  enim  ultra   spcret,    quem  jam  gratia 
suum  facit  ?  In  quo  e  contrario  non  desperet , 
quem  prssdefinitio  violenta  damnavit  ?  Et  ite- 
rum  :  Quidorarc  homini  proderit  in  unaha- 
rum  conditione  omnimodis  constilulo  ?  Nam 
etsi  ail  (juam  partem  fuerit  deputatus,  igno- 
rat ;  utramque    tamen  partem  defixam  ,  et 
immutabilem    non  ignorat.  Tum  ex  Sanctis 
Proapero,  et  Ililario,  qui  suis  epistolis  de,)-,>"N> 
hoc  Semipelagianoram  scandalo  S.  Docto- 
rem  monuerunt.Proaper  refertMassilienses 
inclamaaae:    Hoc  propositum  vocationis  et 
lapsis  curam  resurgendi  adimere,  etSanotis 
occasionem   teporis  afferret  eo  quod  utraque 
parte  tuperfluus  labor  sit.  Quoquoenim  modo 
sr  egerint,  non  posss  aliud  erga  eos,  quam 
quod  Deut  definivit,  accidere  Hilarius  ait  : 
///    Sanctitatii  tu.v  verbis  ita  moventur,  ut 
i  quandam    desperationem  hominibus 


72 


DE  GRATiA  EFFK 


D.Aug 


Scientia 

UlCill.f 

ll^tl^  III 
hac i  .111- 

tra  i>.  T, 


Joannes 
.1  S.Tho 

Labat. 

Gonet. 


exhiberi.  Et  rursus  Prosper  epist.  ad  liufi- 
rturn,  loquens  de  Semipelagianis  inquit  : 
Scripta  Aufjustini,  quibus  error  Pelafjiano- 
i  itm  ii/tj)iii/natur,infamant  dicentt-s,  eum  libe- 
rum  arbitrium  penitus  dimovere.  Tum  deni- 
queexipsoS.Doctore,quiexpressedocetsibi 
objectum  ab  Adversariis  fuisse  Manichx-i 
nomen,  quasi  per  gratiam  a  se  assertam 
destrueret  libertatem.  Quid  (inquit  lib.  1, 
contra  Julianum,  cap.  4,)  nomen  dilaniare 
niterismeum,  et  Ambrosium  facis,  tacite  ejui 
no  nine,  Manichsmm  ?  Et  lib.  2,  contra  duat 
epistolas  Pelagianorum,  caj>.  1,  ait  :  Nihil 
aliud  nituntur,  nisi  ut  hac  horribi 
objecta  (Manicha^orum  scilicet,  quae  eadem 
est  cum  Calv  iniana,  srcpenumero  Thon 
tis  ad  Adversariis  accommodata  ),  cuj 
adversarios  confingunt,  lateani  inimiei  gra- 
tixsub  laude  natnnr.  [ncredibile  autem  um- 
ninoest,  pot 

renter  Augustinum  de  liberiati  ione 

accusare,  si  S.  Doctor  gratirc  efficaciairj 
poneret   dependentem  a  Bcientia  media ; 
nom  juxta  hujua  acienti  e  principia, 
dia  gratia^  efficacia  cum  libertate  eat,  nt  ejoa 
patroni  loquuntur,  aumme  et  nt  aic 

dicamus,  mellea :  quippe  cnm  in  eorum 
opinione  >n  moveatefficaciter  volun- 

tatem, sed  tantumcomil  is  influxum 

ineia  actibus.quos  aliunde  i  idit  a  volunl 

eliciendos.    Er| 
hanc  difficultatem  a 

tiae  mediaa  principia.  ftecolantur  qoa  latiaa 
diximua  disp.  1  proctmiali,  cap.  1 
cap.  6,  g 

101.  Quod  autem  Angelicua  Praxeptor 
gr  ttiamefficacemcum  liberl 
in  lependenter  a    icientia  i  tlia  non 

minua  evidentia  motiva  ]■  at,  Pri- 

mum  eat,  quod  D.  Th<  ;i  circa 

hanc  difficultatem  babet  cnm  Augustino 
sententiam,  nl  Eatetur  Molina  locia  auperiaa 
citatis,  el  constal  ex  disputatione  citata, 
cap.  7.  g  2.  Quaa  autem  fuerit  mena  Au- 
gualini,  constal  ex  uuper  dictis. 

Secundum  est,  quia  D.  Thomaa  in  auia 
scriptia  evidenter  statuit  principia  omnino 
contraria  sci(  ntiaa  mediae  principiia,  ut 
late  ostendimua  tom.  l,  tract:  :>,  disp.  10, 
dub.  ■[,  et  5,  et  efficaciter  probant  Joan. 
a  s.  Thom.  tom.  2,  in  1  porf,  disp.  5,  art. 
•1,  Labat  tract.  1,  diep.  5>  dub. 
net,  1  por*.  tract.  3,  disp.       J  cn- 

seamus  brevissime  aliqua  S.  Doctoris  iae<  I •- 
ta.  In  primis  docet,  propositiones  de  futuro 
contingenti  non  habere  determinatam  veri- 


tatem  :  ita  habet    1   /' 

13,  et  (jit.rst.  16,  art.  7,  et  qusst. 

tate,  art.  12,  et  in    ! .  tst.  \,art. 

5   a<l  2,  et  alibi   aa?pe  :  quod   prinripiom 

funditus  demolitur  objectum  sd 

di:e.  Deinde  docet,  futuritionem  no- 

minationem  desumptam  ex  determinati 

canaaB  :  ita  1  porf.  atunf.   16,  wri.  ~ 

et  loeia  supra  citatis  cx  quaastioniboa  dia- 

putatis  :  quod  principium  etiam  mani! 

evertit  scientia?  mediaB  objectun  :nte 

omnemDeideterminationem  fingitur.  /' 

.  . 
eju.s  scientia.    -•  1    poti  l 
sciri  a  I)eo,  qu.  sed   p< 

futnr  i-iuntur  :  ita  1, 

contra   <>  1  M. 

art.  - 

'.  2,  de   Veritate,  ari.  \4  ad  1,  quod 
principium   destruit    acientiam  mediam  . 

[uippe  \h)i\  cao  regulat  futura, 

ipponit,  ot  illorum  veritatem 
ploiat.     /  mctum 

.    ut  IxJm 

cum;  .  divinai  volnnt 

■ 
tiaiii  ita  I 

i 

I     ■ 
llib.    12,  '. 

um  esso  contra 
Scri| 

I 

cientia,  non  in 

cauaaa 

I 

dub.  implina  i 

.'i  :  quod   principium   aperte  negatur 

VellltSU 

Omittimna 

:torisprin<  int, 

efficaciam  gratia  non  d< 

I 
nsum  i; 
M.  : 

oncl.  1  :  •  nin 
i  insuperabili  eontentione  defendunt, 
i  phvsicam   pr  i 
i  Thomists,  auforre  libortatem 

tiam 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


73 


tos 

ntia} 
diae 
tra- 
us. 


briel. 


>Uio- 

iiiii 


■<■''■ 


«  tiam,  quae  illam  asserit,  nihil,  aut  parum 
«  a  Calvino  diiTerre  :  cum  enim  evidens  sit 
«  esse  D.  Thomae  doctrinam,  et  plurium 
«  ex  antiquis  Scholasticis,  nulla  ratione  ti- 
«  mendum  est  aliquid  ei  inesse  periculi, 
«  sed  potius  credendum  est  esse  Fidei 
«  Catholicae  consonam.  » 

105.  Veniamus  jam  ad  Scotum.  Et  qui- 
dem  Doctorem  Subtilem  explicuisse  effica- 
ciam  gratiae  independenter  a  scientia  me- 
dia,  liquido  convincitur.  Primo,  quia  ipse 
destruit  praedictae  scientiae  principia  ;  nam 
in  1,  disp.  39,  quxst.  1,  §  Viso  de  contin- 
gentia  rerum,  inquit :  «In  illo  primo  instanti 
^nempe  in  signo  antecedenti  Dei  decretum) 
«  non  sunt  vera  contingentia  ;  quia  nihil 
a  est  tunc,  per  quod  habeant  veritatem  de- 
«  terminatam  :  posita  autem  determina- 
tione  voluntatis  divinae,  jam  sunt  vera, 
«  videlicet  pro  illo  secundo  instanti.  »  Quid 
expressitis  ?  Unde  Gabriel  in  I,  dist.  33, 
quxst.  unic.  cap.  2,  referens  Scoti  senten- 
tiam,  inquit  :  «  Voluntas  divina,  quae  est 
'(  prima  regulacontingentium,  priusnatura 
«  determinat  contingentia,  quam  intellec- 
'(  tus  divinus  intelligat  illa  esse  futura.  » 
Quid  illustrius,  et  Molinae  assertioni  ma- 
gis  adversum.  Et  in  \,  dist.  49,  quxst.  6, 
^  Dico  ergo,  inquit :  «  Contra  naturam  vo- 
«  luntatis  est  determinari  a  causa  inferiori, 
(  quia  hoc  ipso  non  esset  superior  ;  nonest 
u  autem  contra  naturam  ejus  determinari 
'(  a  causa  superiori.  e  Quibus  verbispraeim- 
pugnavit  Molinistas  asserentes,  quod  Deus 
non  determinat  voluntatem  creatam,  sed 
hsec  determinat  concursum  divinum  ex  se 
indifferentem.  Alia  testimonia  omitlimus, 
quia  relataconvincunt  intentum. 

lo,  quia  ScotistaB  in  hoc  sensu  in- 

terpretantar,  etsequantar  saum  Doctorem  : 

ande  pro  Thomistiea,  et  Scotica  sententia 

refert    Villegas    Primarius   Complutensis 

eontrov.  12,  priori  disp,  cap.  ^,  Lichetum, 

Maironem,  I  .  Rubionem,  castrono- 

vum,  et  alibfl  antiqaos,  quibas  ex  modernis 

cribunt  Franeiscus  Herrera,  e1  Andreas 

;,  quorumverba  dabimua  du\,.  sequenti, 

uiiin.    191.  Franciscaa   Felii   '/'  ^nn 

Tentativa,  </"ii>.*'>,  >/<■.  scientia,  difficultate 

■i.  nmn.  if  Theodqroj  Sminsing.  traci  3,  de 

D  •    di  i>.  2,  quxst.  ~>,  Pontiua  in  curtu 

Philo8oph.  ageni  '!<■  concarsu  caus;e  primae. 

niostrissimaa  Merinero  Minister  < -<  ncr.-tlis 

,   ei   po  tea   Episcopaa    Vallis 

Oleta  LogkB  parvx,  "ij>.  7, 

i.  el  aiii  plure    nobilea  Scoti 

Salmant.  Cw  .  theolog,   tom.   X, 


Quod  manifeste  probat,  hanc  fuisse  sui 
Doctoris  sententiam,  sicut  num.  prxced.  in 
simili  ponderavimus. 

Terho,  Scotumaversumesso  scientiae  me-  Nota. 
diae  principiis,  confirmat  sequens  eventus, 
cujusnos  testes  oculati  fuirnus.  Anno  prae- 
terito  1670,  quidam  doctus  Lector  Francis- 
canus  in  suo  perillustri  Salmanticensi  Con- 
ventu  publicavit  quasdam  Theses  in  favo- 
rem  scientiae  mediae.  Rei  novitas  commo- 
vit  caeterorum  Ordinum  Lectores,  conve- 
niunt  designata  die,  intrant  Gymnasium. 
Sed  ubi  Lector  cathedram  ascendit,  statim 
contestatus  est  se  in  illis  assertionibus  nolle 
sequi  Scotum,  nec  ejus  alligari  principiis  : 
unde  non  semel  clamavit,  Valeat  Scotus, 
valeatpro  nunc  Scotus.  Et  ut  aliorum  Lecto- 
rum,  et  gravium  Patrum  sui  Ordinis,  qui 
aderant,  et  minus  grati  haec  audiebant, 
commotam  bilem  sedaret,  librum  suarum 
Constitutionum  protulit,  aperuit.  legitque 
ordinationem  quandam  antiquam,  in  qua 
Lectoribus  permittitur,  ut  possint  adversus 
Scotum  sequi  D.  Bonaventurae  opiniones. 
Unde  dicebat  se  in  scientiae  mediae  propu- 
gnatione  non  militare  pro  Scoto,  sed  pro 
Doctore  Seraphico.  Hinc  factum  est,  ut 
Thomistae  qui  adversus  scientiam  mediam 
testimoniis  Scoti  se  instruxerant,  et  nil  mi- 
nus  quam  de  D.  Bonaventura  cogitaverant, 
repente  se  armis  expoliati  viderint,  atque 
ad  rationum  pondera  recurrere  sint  com- 
pulsi.  Nec  res  gratior  extitit  Antithomistis, 
dum  Franciscanum  Molinistam  audienmt 
palam  fateri  Scotum  (cujus  authoritas  est 
communis  in  Ordine  Seraphico),  scientiae 
mediae  opponi,  nec  posse  proMolina  referri. 

106.  PostD.Thomam,  et  Scotumsequun-^,0'11111:1- 
tur  ahi  Doctores  antiqui,  quos  Nominalesnonsunt 
vocamus.  Istos  vere  exposuisse  concordiam^Jjj"11^ 
inter  libertatem  nostram,  et  Dei  praescien-  hujus 
tiam,  et  gratiam  ellicacem  absque  recursu    tatis" 
ad  scientiam  mediam,  posseteorum  verbis  ^[PiL*e 
liquido  comprobari.  Sed  quia  hoc  esset  ni- 
mis  prolixum,    duo  alia    duntaxat   hujus 
veritatis  motiva  nobis  evidentia  subjicie- 
mus.  Primum  desumitur  ex  spontanca  Ad- 
versariorum  confessiono,  qui  id  palam  con- 
cedunt.  Nam  Molina  supra  relatus inquit : Molina. 
k  li.i:c  nostra  ratio  conciliandi    libertatem 
«  cum  divina  pr;cde.slinatione,  a  nemine, 
"  quem  viderim,hucusque  traditaest.oPon- 
seca  ijursi.  z  Metaph.  cap,  2,  sect.  8,    pro- 
fitetur,  "  se  primum  in  Deo  saiontiam,  quan- 
"  dam  de  aclibus  liberis  conditionate  fuhi- 
((  ris  excogitasse,  quam  dicit  esse  mediam 

0 


74 


DE  GKATIA  EKFICACI. 


Adverea-«  intor  naturalom,  etliberam.  b  Yasquoz  1 

confes-  Varl-  disp,  r>~'  caP-  ^,  ait  :    i  Muod  antiqui 

sio.     «  Scholastici,  qui  hactenusscripserunt,  tan- 

Vasq.    ((  tum  meminenntscientiao  simphcis  intel- 

«  ligentiae,  et  visionis,  parum  interest ;  quia 

c  illide  hac  scientia  sub  conditione  nihil 

omnino   disputarunt,    aut   meminerunt. 

'  Quid  igitur  si  nos  aliam   ponamus,  cujus 

■   ipsi  mentionem  non  fecerunt,  nec  nega- 

oranad.  «  verunt  ?  »  Granados  [,p.  tract.  5,disp.  3, 

'.  2,  de  scientia  media  loquens,  inquit : 

«  Quid  mirum  est,  temporum  decursu  ali- 

i  quid  novi  a  recentioribus  Theologis  exco- 

iierice.  «  gitatumsit?»  Deniquellerice  I  part.disp. 

7,  cap.  10,  ait  ■  «  Quis  nesciat  hanc  scien- 

«  tiam   mediam    latuisse    Sc):< 

«  nostris  Patribus  e  tenebris,  in  quibua  l i- 

«  teb.it,  erutam  diligenti  Patrum,  assidaa- 

« ([iie  iectione?»  Manifeste  igitur  fatentar 

Adversarii,  antiquos  Scholasticos  adscien- 

tiam  mediam  non  recurrisse. 

Secundum  est,  difficultatem  eomponendi 
efficaciam  cum  nostra  liberl  ite,  non  perti- 
nere  ad  minutiores  quaestiones,  qa  is  non 
omnes,  et  singuli  Scholastici  pertractmit  ; 
sed  importare  celeberrimam  controversiam 
in  omnibas  seculis,  el  apud  cancta  nobilia 
ingenia  dillicillimam,  ut  Liqnel  81  dictis 
disp.    [,cap.3,cum   ssquentiby  •  in 

credibile  est,  quod  si  ejas  resolutio  a  scien- 
tia  media  penderet,  illios  aon  memini 
Scholastici ;  quod  tamen,  ut  vidimos,  f.i- 
Xn,l|jll;1.tentur  Adversarii.  I *r  esertim,quia  ill»1  mo- 

tcsaiienidus  discurrendi  secundum  scientiaB  mediaa 
prorsus  . 

apra>  pnncipia  censetur  suavis,  Clarus,  et  expe- 

Molfnfs-  oUtns,  "'  gforiantur  ejas  patrioni  :  at  nobi- 

ticsecon-iiopes  Nominalea  censent  difficultatem  <v"ii- 

smvi-  ciliandi  libertatem  nostram  com  grati  i 

okHii   oUvina    praesrientia,   eese    insoperabilem. 

i  nde  Okam,  qai  eoram  Princeps  habetar, 

in  \,dist.  38,  quast.  1.  impagnatis aiioram 

sententiis,  inqait :  •  Ista  tamen  ratione  non 

(i  obstante  tenendam  est,  qaod  D  len- 

«  ter  cognoscit  futura    contingentia  ; 

,.  .,  k  modam  exprimerc  nescio.     Gabriel  tW- 

dem  qwsst.  2,  art.2,  veroa  tormalia  <>kami 

refert,  et    ejus  ignorantiam  amplectitur. 

Gregor.  Gregorias  ibidem    qumst.  2,  tsrt.    2,   til  \ 

«  Dico  ergo  quantam  ad  istam  articalam 

«  conformiter  intentioni  Aagastini,  Damas- 

«  ceni,  atqueBoetii,  nccnon  etiamplnripm 

«  Doctorum  magnorummodernorum,  quod 

u  modus  iste,  quo  Dei  sapientia  cuncta  fu- 

«  tura  certo  pramoscit,  Lncomprehensibilis, 

«  et  inexplicabilis  nobis  est.   i  Et  horum 

doctam  humilitatem  imitatus  fuit  ingenio- 


sissimusCajetanu.-,  1  part.  qusest.  22,  art.   I 

107.  Accedamu.  deinde  ad  factun:  %\ 

cilium  Tridentinum  sub  Paulo  III,  anii 
1545,  c  tum   proextirpandis  Luthe- 

ranorum  baeresib  is,  el   pi 
gat,  Iibertatem  cum  grati  -      .    t 

ret.   El  qnidem  oporti 
Theologos  haereticorum   satisfacere  argu- 
menl  I  luculentissime,  et  clai 

ititcrunt,  ut  icilii,  ac  p»-r. 

totius  Ecclesiae  injuria  negari  non  v.ileat. 
Quod  autem  ad  superandam  praMlictam 
difficaltatem  •  ntiam  mediam 

dsj  non  faerint,  seqaentia  moliva  liqni 
persuadent.    1'rimum    est,   quod    nullum 

i  Concilio,  qui  I 
di  e  I  iveal  ;  imo  I  indamentam  con- 

trariam.  Nam  al  praecipaam  Calvini  argu- 
mentam  •.  <i< 

tem  ad  oppositum  :  sed  grati 
i  palam  dot        v 

um 
| 

mi- 
em,  non  ita  respondil  i 
ira  (ut    negant 
diffinien  Imit- 

nveniebant  Catholici  cum  Calvi 
dari  tem  ad  oppositum,  ut 

J    10 
•  ■\  pi  bimo*. 

I  omnia  q 
lium  in  illa 

D.  tugustini,   ut  m.iiii  •  m- 

aatem  u-m-  non  fait  scientia  me  h  i 
ciliand  im  gratiam  efficacem  cum  lil 

ipra  num.  102  ostendin 
conce  lit  Molina  pr  b  up  . 

nas  :  erg  i  nec  illa  usum  fuil  iura 

Tridentinom. 

Tertium  eet,  q  lod  prasdictnm  i  :ni»,.ue«8 

in  cuncl 

tionem  habuit  a  I  do  trinam.  i 
D,  Thomae,  al  testatar  Didacos  de  Payva 
tnu  tontim,  ferm,  2,     •    D.  I 

el    Thon 

2  de  Politia  Cht  ;it  : 

Fide  digni 
i  me  lio,  ubi  eranl  rri- 

dentina  Sy  n    I 
«  doctissimi  Pal 
cro  librorom  |>  indere  gravem,  in  qua  )u 
mspiciebantur,  -  rip- 

«  tura,  el  Banctiones,  ac  decreta  ivm 

cum. 


DISP.  VII.  DUB.  III. 


Domini. 

Soto. 

Andreas 

Vc?a. 

Ambros. 

Catliari. 

Joann. 

de  Bono- 

nia. 


Infclii 

«morun- 
-lamstu- 
rliurn. 


Cardin. 
Conurc 


.' 


t  cum,  et  S.  Thomae  Summa.  »  Atscientia 
media  est  manifeste  contraria  principiis, 
et  doctrinae  D.  Thomae,  ut  num.  103  pro- 
bavimus  :  ergo  credibile  non  est,  Conci- 
lium  usum  fuisse  praedicta  scientia. 

Quartum  sit,  quod  dedecebat  gravitatem 
Concilii  in  re gravissima  recurrere  ad  scien- 
tiam  mediam,  quae  vel  recens  est,  vel  post 
Semipelagianorum  haeresim  per  plurasae- 
cula  in  oblivionis  sepulchro  jacuit,  ut  Ad- 
versarii  num.prxced.  citati  ultronee  admit- 
tunt. 

Ultimum  est,  plures  ex  Theologis  qui  illi 
Concilio  interfueFunt ,  tam  eo  durante, 
quam  illo  finito,  egregia  circa  gratiam,  et 
libertatem  edidisse  volumina  :  inter  quos 
eminent  Dominicus  Sotus,  Andreas  Vega, 
AmbrosiusCatharinus,et  Joannes  de  Bono- 
nia  :  et  tamen  nullus  eorum  meminit  scien- 
tiae  mediae,  nec  illius  suffragio  utitur  :  quod 
minime  omitterent,  si  talis  scientia  subsi- 
dium  Concilio  in  hac  controversia  prae- 
buisset. 

10S.  Profecto  exorta  Lutheri  haeresi,  et  in 
dies  magis  serpente,  fuerunt  homines  (cu- 
jus  instituti  nescimus),  qui  ut  libertatem 
nostram  defenderent,  nimis  abjecte  de  effi- 
cacia  divinae  gratii^  cceperant  loqui ;  in  quos 
invehebatur  Cardinalis  Contarenus  lib.  de 
Praedest.  fol.  610,  his  verbis  :  «,  Orti  quidam 
«  sunt,  qui  se  Lutheranorum  hostes,  atque 
«  adversarios,  Catholicaeque  veritatis  pa- 
(t  tronos  profitentur,  qui  statim  atque  de 
o  naturaehumanae  imbecillitate,  dearbitrii 
«  aegritudine  verba  ad  populum  fieri  au- 
c  diunt,  Lutheranorum  doctrinamessecla- 
«  mant;  etcum  pertinaciter  arbitrii  liber- 
«  tatem  asserere  volunt,  hominem  paula- 

•  tim  extollunt,  divinam  gratiam  depri- 
«  munt  :  ipsi  ox  Catholicis  Pelagianos  sese 
c  faciunt  :  et  ne  quod  in  Christiana  Reli- 
«  gione  caput,  et  radix  est,  propagetur,  et 

•  latiu.s  diffundatar, impediant. »  Etquam- 
-.  i  m  la.  qoi  Cardinalis  stoma- 
chum  moverant,  certissime  tamenjudica- 
mns,  Dominicanoa  non  faissej   ii  qaippe 

ii    imi  in  praedicanda  efficacia  gratiae 

per  habiti  sunt,  adeo  quidem,  at  non- 

nulli  adversarii  sententiam  Thomjsticam, 

qaamvis  inepte    i  im  Lutheri,  <-t  Calvini 

baeri  olvant.  Nec  mii  am,  (  ontare- 

rum  in  impugnatores  gratiae efficacia  ar- 

,  qui  D.  Thomam  Dt  inutilium  conten 

nn  ho  tem   '  i  >  eritatit  amu  um,  in    ta 

<\w       ii     f  iei  tl   pro  eqauiui ,    ut    referl 

torellu    in  additionibu  •  ad  ( 'ia- 


conium,  anno  1535.  Contareni  querimonias 
imitatus  est  Cardinalis  Baronius  tom..  6,  Cardin. 
ann.  490,  num.  32,  ubi  postquam  ostendit  15a'01' 
libros  Fausti  liegiensis  multumgratiam  de- 
primere,  et  infulcari  Scmipelagianorum 
erroribus,  concludit  :  «  Cum  igitur  Fausti 
«  sententiae  ubique  ab  Ecclesia  Catholica 
«  fuerit  contradictum,  videant  quanto  peri- 
«  culo  quidam  ex  Recentioribus,  dum  in 
«  Novatores  insurgunt,  ut  eos  confutent,  a 
«  S.  Augustinisententia  de  praedestinatione 
«  recedant,  cum  alioquin  arma  non  desint, 
«  quibus  haeretici  profligentur.»  Quaeverba 
non  potuit  perdoctus  Cardinalis  in  Domi- 
canos  dirigere  :  tum  quia  hi  opinionem 
D.  Augustini  circa  praedestinationem,  efc 
quae  praedestinationemconcernunt,  in  omni 
rigore  defensant  :  tum  quia  illi  nec  appa- 
renter  Semipelagianismo  favent,  sed  po- 
tius,  si  Adversariis  creditur,  ad  omnino 
oppositum,  nempe  Calvini  dogma  deflec 
tunt.  Quosergo  reprehendat  Baronius,  alii 
viderint. 

109.  Ex  dictis  constat,  Theologos  qui  ante 
Concilium  Tridentinum,  et  tempore  ipsius 
Concilii  floruerunt,  minime  recurrisse  ad 
scientiam  mediam,  ut  gratiae  efficaciam  ex- 
ponerent.  Immo  etiam  constat  ab  anno 
1563,  in  quo  absolutum  est  Concilium,  us- 
que  ad  annum  1588,  in  quo  primum  Iucem 
aspexit  Concordia  Molinao,  neminem  Theo- 
logorum  in  aliquo  scripto  typis  mandato 
gratiaeefficaciampraedicto  modoexposuisse. 
Quod  pra^ter  ultroneam  Molinae  confessio-  Moiina 
nem  supra  relatam,  satis  probant- eventus  j  JfSeaaab 
nam  inaudita  illius  modi  novit:is  statim antitmo- 

riundir- 

commovitanimoscaeterorum  Iheologorum,  irina. 
evocavitque  adversum  eam  Dominicanos, 
qui  primo  apud  Tribunal  Inquisitionis  His- 
panae,  et  postea  coram  Sanctissimo  Molinae 
doctrinam  detulerunt,  et  accusarunt.  Id 
vero  minime  aggrederentur  viri  docti,  et 
in  lectioiK!  Scholasticorum  versati,  si  apud 
ipsos  reperissenl  Molinae  doctrinam,  vel 
expressam,  vel  sulHcienter  insinuatam,  et 
fundatam.  Et  multo  minus  Clemens  VIII, 
tanto  Congregationum  apparatu  ad  illius 
b  determinationem  indiguisset,  si  effi- 
cacifl  gratiae,  proul  q  Molina  exposita,  esset 
communiter  recepta  tam  apud  Scholasticos 
antiquos,  quam  apud  illius  temporis  Theo- 
logoSj  ut  modo  quidam  juniores  asserere 
audent. 

110.  Equidem  quale  du  antiquitale  opi- 
nioni  i  eo  tempore  judicium  ferebatur,  non 
«•\  ain-  quam  ex  Molinas  alumnis  refere 


76 


DE  GRATIA  EFFI( 


rtq.  mus,  viris  religiosis,  ot  doctis.  Henriquez 
lih.  de  ultimo  fine  hominis,  cap.  \.  $  l,  lo- 
quens  de  sciontia  media  ait  :  «  Quasi  pem 
"  novam  so  invenisso  putant;  nam  in  hac 
«  antiqua  controversia  non  confugiunt  uni- 
«  versaliter  Patres,  ot  veteres  Theolos. 
«  conditionatam  praescientiam.  >•  E1  §  seq. 
addit  :  "  Haic  sententia  non  est  ni 
j.ro  asserenda  hominis  libertate,  et  in 
nultis  deficit.»  Et  in  eommentario,  titt.  C, 
subjungit  :  «  Ilaec  disputatio  'I"  praescien- 
(i  tia  futurorum  conditionatoram  a  nobis 
«  (nempe  Jesuitis)  ante  viginti  annos  exci- 
tata  est,  et  contra  votum  nostrum  sus- 
«  cepta  est  in  Italia  sententia.  «  Acdeniqae 
cap.  2  1,  subdit  :  « In  eum  finem  baec  dtspa- 
«  tanthi  Authores,  at  pro  libero  asa  o< 
«  voluntatis,  ajiem  aliter  vix  salvari  potanl 
«  circa  impletionem  praecepti,  aut  vitatio- 
«  nem  peccati,  dimicare  se  patenl  contra 
u  impiam  Lutherum.  Nesciant  aliter  contra 
«  haereticos  salvare  asum  •  ibertatia 

"  in  exercitio,  quam  negando  ullum  auxi- 
«  lium  esse,  aut  dici  praeveniens,  qu< 
«  causa  proxima  pr  edeterminans,  i  I 
"  nostrae  liberae  cooperationis,  e1  con 
asionis:   sed  <    e  lantum  auxitiam  snffi- 
«  ciens,  aat  concomitans,  quo  homo  i 
i  iii.  «  uti,  el  converti,   li  velit.     Marian  i  lib. 
•  I,  de   regimine  Socieiatis  ,  cap.    I,   i  cujus 
verba   invenimus  apa  l  i  onel   in  ap 
Thomht.  num.   1 1"',   loqaens  de  lia 
opinandi,  inqait  :     Ab  hoc  pi  fonte 

manarunt  illi  turbines,  et  pi  qui- 

«  bus  nostra  Societas  tentaA  it  i 

ientissimos  Domini 
r  logos,  quos  potios  venerari  debebat  ul 
"  puriores  doctrinao  antistites,  qu  un 

externa  Ludovici  Molinae  commenta  : 
a  jus  viri  libellus  af>  examine  Theologorum 
«  sacras  Inquisitionis  delatus  fuil  Ron 
q  uhi   modo  liberam  arbitriam  acerrime 
«  contra  gratiam  pro  palma  luctatur.     Ho- 
rum  susB  Societatis  seniorum  jadicio 

Joanncs  scripsit  Joannes  Philippeus,  cujus  vei 

dedimus  disp.   1,  cap.  5,  num.  sub- 

Claudiusscripsit  novissime  Claudius  Tiphaniustn/ttV 
,pu"'  ilc  Ordine,  in  quo  saepissime  scientiam  me- 
diam  expungit,  e1  cap.  '2 1,  num.  I,  aflirmal  i 
o  Nulluin  alium  Theologum  ante  Molinam, 
«  nec  per  somnium  quidem  de  illa  i 
'■  tasee;  nec  eam  ullibi  vel  snpposui 
«  adhibuisso  ad  ullam  sive  Scriptui 
«  sive  Thcologia?  Scholasticas  difficultatem 
«  expediendam.s  El  statim  ca/>.  •  rit: 

«  Sententiam  negantem  scientiam  mediam^ 


«  et  antiquil 

«  authoritate    ]>•'.. 

rolata  opinii  .rn-.  subdit  :   i  In  qua 

■  Molin  edoctri  irrunl  impro- 

primum  id  peri  :uii    iu  con 
<■  lianda,  sin  listinct  li- 

■  cum  pr  tia  divin  i,  qoo  i 

"  nuscautos,  min 

putat,  non  ego  solos  I 

illi  ant. 
"  aut  ss.  Patres  anii 

«  scieuti  c.  pi  mcursu 

«  cum  nostra  lib 
tantissimia  Thi 
i  lidi 

M  i  de  V 
banl 

ilumni. 
111.  Su  '••'  lit  I 

i 

hic  ' 
In  primi 

plu-  '. 

nonicorum  . 

lis  Hisfl 
.  <  >rdo  D.  i 

ru: 

Min 

lit  u 

illa  scienti 

•  I  ■ 
An  I 

ili  im 
lom  1 .   disp.   !  ' 

itrr  nnm.  7  I,  i 

pro| 

ater  id 

tuit. 

oper 

disp.  17.  dub,  1.  num.  2  1.  di 

efficacem  nm  \untati  n 

tuit 
jaxta  principia  antiq 
nostri  Joannis  de  I 
qumst.  -2,  art.   1.  (Jt  vid 
qua  veritat  ritjunii 

ntiae  m< 

nem  Bobium  Regentem  I  jui 

pro  Molina  in  pra  rel 

■tetit, 


DISP,  VII,  DUB.   III. 


77 


Benedio- 

iiui  Cen- 

sores 

contra 

scien- 

Jiamme- 

4iam. 


Andreas 

de  la  Mo- 

ncrJa. 

Didacos 

•Svlva. 


stetit,  totum  suum  Ordinem  Carmelitanum 
repraesentasse  :  nam  eventus  ipse,  et  judi- 
cium  Doctorum  Ordinis  liquido  probant 
illius  historiae,  vel  potius  conjecturae  falsi- 
tatem.  Quae  si  Molinae  causae  faveret,  po- 
tiori  jure  possent  Dominicani  pro  se  alle- 
garelotum  Ordinem  Seraphicum,  cum  qua- 
tuor  ejus  alumni,  et  inter  eos  Procurator 
Generalis  adversum  Molinam  constanter 
senserint .  Allegarent  etiam  Dominicani 
pro  se  totum  amplissimum  Ordinem  S.  Be- 
nedicti;  nam  Prior  S.  Pauli,  et  Dominus  le 
Bossu  Doctor  Sorbonicus,  ejusdem  Ordinis 
alumni,  adversus  Molinam  perpetuo  cen- 
suerunt;  immoleBossudiarium,seu  relatio- 
nem  Congregationumscripsit,  quam  tamen 
diligentia  Patris  le  Golu  Generalis  Cister- 
ciensium  Fuliensium  transcriptam  suppres- 
sit,  et  Thomistis  invidit  Fr.  Petrus  a  S.  Jo- 
seph  ejusdem  Congregationis  Monachus  ; 
quia  aperte  favebat  Dominicanis,  ut  ipse  in- 
quit  disp.  4,  sect.  4.  Sed  haec  violentia  as- 
sertioest  veritatis.  Sapientes  illos  Censores 
imitantur  ex  eodem  praeclarissimo  Ordine, 
ut  alios  omittamus,  Reverendissimus  P. 
ejusdem  Ordinis  Generalis  Andreas  de  la 
Moneda  lib.  8  Physic.  disp.  unic.  de  mundi 
initio,  ({.  2  §  3  et  1  tom.  in  1  part.  per 
plura  :  et  Illustrissimus  Didacus  Sylva, 
olim  Primarias  in  Salmanticensi  D.  Vin- 
centii  Collegio,  postea  dicti  Ordinis  Gene- 
ralis,  et  nunc  Asturicensis  Kpiscopus,  qui  1 
part.  qussst.  1  l,  dub.  11,  cum  sequent.  late 
impugnat  scientiam  mediam,  et  num.  87, 
cautionem  adhibet  non  spernendam  : «  \.\- 
«  cet  illi,  inquit,  C  res  in  Congn 
i  tione  33,  coram  Clemente  VIII,  dixissent, 
"  qrj  irunt  scientiam 

•Jinrn  .vl  exsternendam  gratiam  Dei ; 
"  non  ideo  Catholici,  qui  illa  atuntur,  de- 
i  bent  compatari  inter  illiu  raB  con- 

i  tes.  N<     enim  in  npstr  i  conclusione 
iri  1 1   taliter  rejicimna  scientiam 
"  mediam  ,   quatenua   rationibus  convicti 
"  ilkm  imposribilem  judicamus,  .-(;'l  ;i  cen- 
omnino    abstinentes  ;   defen 

eritatis,  non  cen  .  eri 

;>ro- 
fiu.-inur  obedientei  Ecclesiae  decreti  :  et 
alioram  cen  >\<>\\   approbamu   .    e  I 

oblig  tm  ir  □  el  referre,  n"  Qlam  <li 

p  .t  mdi  abrumpam 
1 12.  Deinde  i  i  Do  lore  .  qui  in  celebrio 
lemii    Horoerunt,  consala- 
'  i  ipectabiliore    effic  tci  im 
^r  ii.  itia  oie  ii  i  dep  m  len 


rejecerunt,  et  rejiciunt.  Ex  Academia  Sal-  cciebr. 
manticensi  Curiel,  et  Basilius  Legionensis  :  nocio- 
ex  Parisiensi  Coqueus,  et  Isambertus  :  ex  scien- 
Duacensi  Sylvius,  et  Estius  :  ex  Complu-^J/Jj;; 
tensi  Villegas  :  et  Toletana  Rua  :  ex  Os-pognani. 
censi  Ram  :  ex  Lovaniensi  Lenzeus,  Cune-Basiiius. 
rus,   Hesselius,   Titelmanus,   et  alii   qaos^Jjj^ 
refert  eximius  Doctor  Franciscus  Sylvius  Isamb. 
opusculo  de  motione  primi  Motoris,  part.  2,  Esiius' 
art.  26,  a  num.  154  et  alii  plures,  quos  pro-  villegas. 
lixum  esset  recensere.  Kam! 

1 13.  Tandem  si  ad  illustriores  orbis  Aca-  Illus. 
demias  nos  convertamus,  quam  reverean-  triores 

AcsuC- 

tur  D.  Thom.  doctrinam  (cui  Molinisticammiai  pro 
efficaciam  adversari  liquet  ex  hacienus  dic-^01''13'6, 
tis.  et  praecipue  ?ium.  103),  erudite  ostendit 
Gonet  in  commendatione  doctrinae  D.  Tho- 
mae,  §  8.  Aliis  tamen  omissis,  notorium  est 
Universitatem  Salmanticensem  nulli  orbis 
secundam  anno  1627,  die  9  Junii  statuisse, 
ut  quotquot  ad  Mugisterium  assumerentur, 
haec  promitterent  :  «  Juro  in  quotidianis 
a  lectionibus,  quas  in  Academia  vel  cathe- 
«  drae  Moderator,  vel  voluntarius  Professor 
«  legero,  me  lecturum,  atque  docturum  in 
«  Theologia  Scholastica  doctrinam  D.  Au- 
«  gustini,  et  conclusiones  D.  Thomae,  quas 
«  in  Summa  Theologica  docet,  ubi  horum 
«  Doctorem  mens  aperta  fuerit  ;  ubi  vero 
or  mens  anceps,  et  dubia,  nihil  docturum, 
«  neque  lecturum,  quod  eorum  doctrinae 
«  adversari  senserim  ;  sed  quod  vel  juxta 
«  meum  sensum,  vel  eorum  qui  discipuli 
o  S.  Augustini,  et  D.  Thomae  communiter 
«  censentur,  SS.  Patrum  doctrinac  magis 
«  conforme  invenerim.  »  Quae  aulem  sit  in 
hac  difiicultate  mcns  D.  Augustini,  et  D. 
Thomae,  et  eorum  qui  communiter  disci- 
puli  ulriusque  S.  Doctoris  censenlur,  ita 
palam  liquet  ex  dictis  disp.  1,  cap.  7,  §  '.\, 
ut  vel  caeci  viderint  quid  probaverit,  vel 
rcprobaverit  Academia. 

111.  Ex  dictis  probatum   habemus  mi-  dicio- 
norem  discursus  num.    101    proposili,  pro  cJSJJca« 
cujus  veritate  evincenda  haBC  dmniaaddu-  dium. 
ximus,  nullam  tamen  censuram  oppositae 
opinioni  inferentes.  Habetur  etiam  ex  dic- 
tis,  qu  i  veritate,immoqua  maturitate  de  sua 
opinione  dixeritSuarius  prolog.  2,  degratia, 

Cap,    I  }iiuiii.   \l:ll;r<-    srnlrntin  i>>  iiulhori- 

tate  Theologorum,   non  solum  recentiorum, 
$ed  eiiam  antiquorum  Scholasticorum  longe 
contrariam  superat.  Sed  >,'"r  resolutissima 
Suarii  a    ertio  magni  habebitur  apud  om-  Baarii 
ue   qui  non  legunt  libros.  allfl5l.M 


78 


DE  GRATIA  E! 


lia  con- 

iiiiria. 


Uendoz, 
Diocta- 
lc\  ins. 


Buarii 
tio. 


§   VIII. 

Eefertur  sententia  contraria,  ejusque 
motivis  occurritur. 

115.  Oppositam  nobis  opinionem,  at 
lentem    grati;e    efficaciam    dependere    a 
ntia  media,  et  consequenfer  auxiliam 
efficax  nihil   addere  supra  snfficiens,  nisi 
pracscientiam  futuri  consonsus  pro  eo  tem- 
pore,  et  circumstantiis,   in  quibus  confer- 
tur,  defendunt  communiter   Authores 
cietatis,  quos  proinde  snpervacaneam 
in  particulari  referre.   Cui  praetereasul 
cribuntquidam  alii  recentiores,ut  Mendoza, 
Dioctalevius,  et  Mascarenas.  Pro  illa  etiam 
allegat  Suarius  tom.  2,  de  gratia,  cap.  51, 
innumerabiles   Authores  ;  quos  tamen  bj 
consulas,  non  invenies  aliud  docoiase,  qoam 
pr<  positionem  omnibua  Catholicissanctam, 
nempe  liberum  arbitrium  se  deh 
posse  interiori  gratix  resistere.  Qua  etiam 
ratione  posset  pro  sua   opinione  .111«  g 
Bannez,  Zumelum,et  omnes  Thomistas,  qui 
gratiam  ex  se  efficacem  affirmant  :   io 
poterit  allegare  pro  se  omnet  l  idi  [i  s,  non 
solum  qui  scripserunt,  sed  qui  !  tho- 

lice  scribent.  Et  profecto  si  iili,  q 

licl  t  principia  generali  itholica  do- 

cent,  i  o  ipso  censentur  scientiam  mediam, 
•  •i  gratia)  efficaciam  pendentem  do- 

cere,  meritissime  adjecit  Soariua  num.  17, 
sententiam  suam  mmunem    Theoi 

rum  consensum.  Sed  forte  in  ejus  notitiam 
non  veneral  nedum  particulares  Doctoi 

ed  integras  Academias,  et  sacras  Religio- 
ncs  usum  scientiao  mediae  rejicere,  ut  vi- 
dimus  §  praacedenti.    Vel  forte  illa  verba 
Suarius  non  exaravit,   sed  ab  ali 
quippe  posthumum  Vel 

denique   forsan   Bibliopolae   Lugdunen 
qui  absque  licentia  saepius  a  Soi  pec- 

tata,  et    nunquam  con  illud    i 

praelo  mandarunt,  praedictos  Autl 
communem  Theologornm  sententiam  alle- 
gaverunt.  Quam  oscitantiam,  sicut  et  alia 
vitia  offerl  volumen  illud  a  prima  pagina, 
cujus  titulus  Protogomenon  alterum ;  et  habel 
admarginem  :  Dicitur  alterum,  quodpariis 
primw   prologomenon  secundum  -   de 

eadem  sententia  disputet.  Nam  si  Lector 
diligenter  unttm  alteri  comparet,  folium 
folio,  caput  capiti,  numerum  nomero,  el 
verba  verbis,  nihil  profecto  reperiet  in 
ttno,  quod  non  in  alio.  Etcum  prologome- 
non  contineat  quinquaginta  folia,  compel- 


limur  Lis  emen  Hoc  ta: 

injuriae  Snarii  attribuendum  n  sed 

aliorum,  forte  Inbliopolarum,  in  lostriae  ad 
emungendam  pecnniam.  At  haec  ut  levia 
relinquimus. 

1 16.  Ai  b  | 1  pro  hac  opini 

genera  reducuntur :  quaedam  intendonl ; 
bare  possibilitatem  objecti 
et  hojus  .tiam  ;  •  '  ttis  occurri- 

mus  tom.  1 .  trai  t .  '■',  ili^jj.    I1 », 
tibus.  Alia  vero  ir 

is  jam  i 
quidam     Philosophi,    quam    anti 
Moderni  I.  eretici  pro\  idenl 
som  Dei  impugnarunt  .  liffi- 

cilia  :   illa   t.iiin-n  p.ir ti m    diluimof 

:tatu,  disp.  l. 
bimoa  dub.  teq.  Al .  lunt, 

ttt  ostendant  efl  iam  grati  ixl  i  prin- 
cipia  Bcienti 

admilten  I  1^ph 

ponderis  Bont, 

ibin. 

Christi  Domini,  Matth.  I 


i.  .•  ■ 


tibi  '  /' 

/  s 

ifl  //•  ; 
pamitentiam 

in,  et   ' 
non  sont,  convi 

. 
prindpi  i 

: 

:iiti-    medix   nihil 
pror 

commanicanda?,  n. 

tatum  praescientia  futuri  fond  t- 

Ub  in  eorumdem  coi 
reipaa  futura  :    ande  i 
I  cam  • 
sint  In  opinione  vero  Tl  rum 

aliqaid  intrinsecom,  et  n< 
dom  erat  gratiaa  T\  riorum 
Joda  im  oon  I 

brem  merito  Judaei  pr  i 

Tyrioa  con> 

tanta  gratia, quanta  vocarentnr  r>  ri 

:.  et  inj  tur  Christi  inci 

patii  :tti. 

Respondetur   i. 
utramqae  parten  joxtaprinei] 

il 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


79 


scientiae  mediae  Tyrii   praeveniendi  erant 

gratia  congrua,  hoc  est,  communicata  ipsis 

in  eo  tempore,  in  quo  Deus  praeviderat  illos 

consensuros  fore  :  Judaei  vero  cum  possent 

simili  gratia  vocari,  de  facto  tamen  illi, 

quos  Christus   reprehendebat,    tali  gratia 

non  fuerant  vocati.  Unde  si  argumentum 

aliquid  probat,  suadet  Judaeos  potuisse  res- 

pondere  se  non  convertere,  et  Tyrios  con- 

vertendos,  quia  ipsi  destituebantur  gratia 

congrua,  quae  Tyriis  adfutura  fuisset,  et  ita 

injustam   redderent    Christi  reprehensio- 

nem.    Praesertim  cum   Adversarii  negare 

non  valeant,  gratiam  Tyriis  communican- 

dam  futuram  fuisse  majorem  in  ratione 

gratiae,  et  beneficii  ,  alias  discretio  inter 

Tyrios,  et   Corozaltas  nullam  supponeret 

discretionem   ex  parte  gratiae,  sed  stante 

omnimoda  aequalitate  in  auxiliis  Tyrii  con- 

verterentur  :  atqueideo  possent,  reclamante 

Apostolo   1,   ad  Corinth.  4,   adversus  Ju- 

•   daeos  inflari.  Unde  ulterius  possent  Judaei 

"reto?-"  Christi  increpationibus  respondere  :   Quid 

quetur.  mirum  Tyrios  convertendos,   quos  majori- 

bus  afficeres  beneficiis  ?  Et  quid  mirum  nos 

non  converti,  quos  gratia  congrua  non  aifi- 

cis,  sed  in  eis  occasionibus,  et  tempore  nos 

constituisti,  in  quibus  certo  praesciebas  nos 

tibi  restituros?  Ad  quae  nihil,  quod  respon- 

deant,  habent  scientiae  mediae  patroni,  nisi 

praescientiam  illam  non  pertinere  ad  auxi- 

liasufficientia,  quibusconverterenturTyrii: 

et  carentiam  praescientiae  nihil  diminuere 

de  auxiliis  sufficientibus,    quibus  convorti 

poterant  Judaei,  atque  ideo  merito  istos  illo- 

rum  comparatione  increpari  ;  quippe  cum 

utrique   fuerint    in    actu    primo    prorsus 

;     .  i 

1 17.  Se  1  haec  n-ponsio  si  juxta  princi- 
pia  Bcientiaa  mediae  veritatem  continet, 
firmat  communem  solutionern,  qua  pnc- 
dieto  argumonto  Thomists  occurrunt, 
nempe  ideo  Chriatum  certo  praenuntiaese 
converaionem  Tyriorum,  quia  Deus  decre- 
verat  conferre  ipsia  anxilium  oflicax,  si  co- 
ram  rent  sign.i  quae  facta  sunf  apud 

qnibna  tamen  non  dedit  auxi 

lium  efficax,  ut  converterentur.  Quocirca 

timonium  illud  ab    omnibua  in    hnnc 

ponendum  est,  ai  aignificavit  D. 

erpta   l  lenuenainm,  in  re$p. 

ad  dub.  8,  hia  rerbu  i  De  Tyriii  veri 

niia  quid  alind  poaanmni  dicere,  qnam 

rJ.itum  ut  crodcrent,  quoi  etiam 
I  licit,  .-i  lalia, 

i  D(    credente    facta    ant,  vir- 


tutum  signa  vidissent  ?  Quare  autem  hoc 
eis  negatum  fuerit,  dicant,  si  possunt,  qui 
calumniantur,  et  ostendant  cur  apud  eos 
Dominus  mirabilia,  quibus  profutura  non 
erant,  fecerit.  Quamvis  autem  auxilium 
efficaxaddataliquidsuprasufliciens,  nedum 
in  esse  beneficii,  sed  etiam  in  esse  gratiao 
entitative  sumptae,  et  Judaei  caruerint  auxi- 
lio  efficaci  ;  justissime  nihilominus  repre- 
hensi  sunt  in  eo  quod  non  se  converterint, 
quia  auxilium  efficax  non  pertinet  ad  actum 
primum,  nec  ejus  carentia  diminuit  aliquid 
de  potestate  proxima  :  potenti  autem,  et 
obligato  ad  faciendum,  et  non  tacienti  im- 
putatur  omissio.  Fuitque  increpatio  justa 
non  solum  absolute,  sed  etiam  comparative 
ad  Tyrios  ;  nam  increpatio  comparativa 
fundatur  in  aequalitate  potestatis,  et  obli- 
gationis  ;  et  talis  potestas  innititur  auxiliis 
pertinentibus  ad  actum  primum,  et  non 
constituitur  per  ea  quae  spectant  ad  actum 
secundum,  cujusmodi  est  auxilium  efficax. 
Praesertim  cum  Judaei  per  repetita  peccata, 
et  frustrationem  innumerabilium  auxilio- 
rum  sufficientium  se  reddiderint  gratia  ef- 
ficaci  indigniores  prae  Tyriis,  qui  tanta 
beneficia  hactenus  non  acceperant.  Nam, 
ut  inquit  D.  Thom.  3,  contra  gentes  cap. 
\r)9,  licet  aliquis  per  motum  liberi  arbitrii 
divinam  gratiam  nec  promereri,  nec  advo- 
care  possit  ;  potest  tamen  seipsum  impe- 
dire,  ne  eam  recipiat  :  et  cum  hoc  sit  in 
potestate  liberi  arbitrii,  non  immerito  im- 
putatnr  ei,  qui  impedimentum  praestat 
gratiac  receptioni. 

1 18.Diximus,.s<  h.rc  responsio  Adoersario-  Praece- 
rumjuxta  principia  scientix  medix  veritatem  u^uS 
continct ;  quia  rtando  praedictis   principiis,  J^ljj*. 
melius  possent  respondere  Judaei,  ideo  ab-mit  Ad- 
solute  se  non  convertere,  quia  absolute  non  vri0s," 
poterant.   Nam  ut  supra  §  3  ponderavimus, 
.-i  Dfus  ante  omne  decretum  liberum  prae- 
viflit  Judaeos  Corozaitas  convertendos  non 
fore  in  eo    tempore,   in  quo   Cliristus  eos 
dooebat,  et  reprehendebat ;  sequitur  con- 
veriionem  esae  eo  tempon;  impossibilem 
non  solum  e.\  inppoaitione,  et  consequen- 
ler,  led  etiam  antecedenter,  et  absolute. 
Cujus  ratio  est,  quoniam  convorsio  nvn  po- 
terat  •■"  tempore  poni,  niii  \<.'l  deitruendo 
praBacientiam  divinam,  quod  eat  impossi- 
bile,  cum  sit  aetorna  ;  vel  eam  falaificando, 
quod  ctiani  repugnat,  cum  gil  infallibilis. 
Neceat,  ant  aliquando  fult  potentia,  quaa 
jiiam  praescientiam  quiveril  nnjtcfiij-c:  non 
quidem  increata,  quiaicientia  mediacon- 


. 


80 


DE  GRATIA  EFFK 


venit  Deo  necessario,  ut  ejus  Adversarii 
aflirmant  :  noc  otiam  creata,  quia  h;ec  in 
statu  conditionato  est  actu  nihil  ;  in  statu 
autem  absoluto  supponit  praescientiam,  et 
acl  praeteritum  non  dalur  actio.  Unde  ca- 
rontia  praescientisc  conversionis  futurae  eo 
tomporo,  qao  Christua  Corozaitifl  praadi- 
cavit,  infert  impossibilitatem  absolutam 
conversionis  pro  illo  temporo  ;  quam 
proinde  possent  juste  opponere  Corozaitae 
reprehensioni  Christi,  si  verasunt  scientiao 
wediae  principia.  rlancautemexcusationem 
non  potuorunt  prstendere  Btando  princi- 
piis  efficaci  e  gratiaa  AugustinianaB,  et  Tho- 
misticae  ;  quia  licet  carentia  auxilii  effii 
nequeat  cum  conversione  componi, 
nihilominus  cum  poteatate  antecedenti,  <t 
proxima  ad  conversionem,  at  ditp.  1,  dub. 
6  explicuimus,  "t  fusius  exponi 
sequenti.  Et  quamvis  \  ae- 

queat  \*'l  carentiam  auxilii  efficacis   i 
excludere,   vel  conver  ionem  cum  tali 
rentia  conjungere  •.   potesl  tamen  ponere 
conversionem  secundam  Be,  qu  un 
ret,  nec  carentiam  hie,  et  aunc  item 

excluderet,  aec  componeret  conversionem 
cam  ipsa  ;  sed  illam  supponeret  noo  pi 
fuisso  ob  praesentiam  auxilii  eflicacis.  Sicul 
cniin  cuiii  homo  ponil  c  mem,  illam 

elicit  dependenter  .tl>  auxilio  •  :  it  i 

cum  \n- .;•  licto  auxilio  c  iret,    p  ere 

conversionem  at  eliciendam  d  iter 

a  praedicto  auxilio,  qaod  sai  c  irenti  un  ex- 
cluderet.Deus  autem  licel  ex  Bappositii 
qmvl  auxiliunioilirax  aon  commanicaverit, 
nequeal  potentia  i  onse  j  lenti,  el  in  aensa 
composito  illad  conferre  ;  potesl  tamen  po- 
tentia  antecedenti,  •  •!  in 
esl    potenti  i    simpliciter.    i  fnde  volu 
creata  ul  dh  inaa  potenti  rlm  ita, 

absolute  in  suo  g  tnere  potena  elicere  con- 
versionem  etiam  in  inti,  in  quo  ca- 

re1  gratia  efficaci.  Qu  tm  potentiam  haJ 
runl    Corozain,  el    Bethsaidae    bomin 
eosque  proinde  Christus  jostissimi 
hendit. 

1 19.  Sec  m  lo   irguitur,  quia  SS.  Pal 
explicanl  eflicaciam  gratisper  tum 

ad  praescientiam  Dei  vocantis  homines,  irel 
conferentifl  auxilia  eo  tempore,  in  quo  praa- 
vidit,  quod  sortientur  effectam  :  ergo  gra- 
tia  est,  et  dicitur  efficax   dependenter    i 

entia  media.  Consequentia  constat.  .\n- 

D.cin\.  tecedens  autem  suadetur,  tum  ex  D.  Chry- 

sostomo  hom,  31,  et  65,  in  Matthxum,   uhi 

agens  de  D.  Matthaei,  et  D.  Pauli  vocatione, 


Secun- 
dumac 
gaBen 

lnm. 


verai  eom  ,  Tam  ex  D.  A  o.aus. 

W>.  de  mx  qumstionib       I' 

'l,  ubidocet,   Deumtunc  voi 

appareret  mtando,  et  ubi  oui  ui  eum 

■ 

Hom.  9,  et  communiter  alii 
Confirmatur,    quia    pr 
pramarantur  au  aciter  conducentia  ma,,'>- 

ad  salutem,  supponit  praBscienti 
rum  operum  lameorum 

in  statu  to,  cum  non  tranaferantur 

1 1  illum,  ii:  ab  infc 

Dei,  et  grati  i 

tionato,  cuj  i  i  tinel 

.  I    ientiam  me  I 
ii  i  non  eat,  ne 

b  bajusi 
constant.  El  m  ijor  prob  it;ir  ei  D.  i 

})'irt.  ijnr^t.    I ,  'irt.    '.',  <i  l    1,  obi        *       /' 

mpponit  j 
El   in    I.  .   '/.   I.    nrt.   I.  .it  : 

Voluntai  Dei  pr  • 
rum.  i  m  vi  tel 

e\  !».  s  N 

Ad 

ti  im  :  nam  mento 
si  aliquan  1" 

I 

.■ 
ntia,  qiu 
el  in  •  futurum.  I 

cum 

ilioni,  in  pi 
cientia  invoh  unl 
ter  hominem;  ac  subii 
iiunn 
terpr  D.  Chrj 

quam  retulil 

/  I .    :     :  I 

l     "  . 

mel  P  ilataa  l . 

ripsit.  Cum  t, 

atero  mairii 
i  it  per  gratiam  saam,  et<- 

:t  me  obediturum, 
i  quando  illi  placoit,  qui   j 

rbi- 
triam  noatram,  i  ipsum 

[citat,  ips  |  velle,  •  qui 

Liam  rel  •  ivertit,  et  compi 

lunl 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


81 


•  luntates.  Tunc  ergo  vocavit  quando  illi 
«  placuit,  et  si  ante  vocasset,  utique  res- 
t  pondisset,  et  obtemperasset.  Non  ergo  ra- 
i  tio,  aut  tempus  vocationis  hujus,  etsimi- 
«  lium  referri  debet  in  liberum  arbitrium, 
«  sed  in  Dei  beneplacitum,  cui  sic  visum  est, 
«  sicque  disposuit.  Potest  autem  intelligi 
«  Chrysostomus  sic,  tunc  vocasse  discipulos, 
«  quando  sciebat  illos  obtemperaturos,  ni- 
«  mirum  per  ipsius  gratiam;  sciebat  enim 
«  quando  ipse  operaturus  erat  in  eis,  ut  ob- 
«  temperarent  vocanti,  ettunc  vocavit.  Nisi 
«  sicintelligas  doctrinam,  non  probo.  »  Et 
postquam  propriam  sententiam  exemplis 
confirmavit,  adjecit  :  *  In  hoc  virtus  vocan- 
«  tis  magis  clarescit,  et  magnitudo  gratiae 
«  revelatur,  minusque  homode  sua  virtute, 
«  meritisve  potest  praesumere.  Totus  est 
«  Augustinus  in  hac  doctrina,  quam  in  hac 
«  parte  probo.  »  Quibus  verbis  satis  aperte 
Toletus  cum  Jesuitis  antiquioribus  expun- 
git  efficaciam  gratiae  dependentem  a  scien- 
tia  media.  Et  merito  citat  pro  suae  opinio- 

i>.  Aug.  nis  confirmatione  Augustinum   :  nam  S. 

Doctor  in  lib.  de  dono  perseverantix,  cap.  18, 

statuit  :  Quando  apud  aliquos  verbi  Dei  trac- 

tatores  rpperitur  nomen  prrescientirc,  et  agitur 

de  vocatione  electorum,  nomine  prrcsciciUirc 

intetlifji  debet  prrcdestinatio  :  hoc  est,  decre- 

tum,  vel  scientia  decretum  involvens. 

Nota.        120.  IIlo  autem  testimonio  D.  Augustini, 

quod  nobis  Adversarii  objiciunt  utebantur 

olim  Semipelagiani  ad   refellendam  gra- 

tiam  ex  se  efficacem,  quam  S.  Doctor  in  pos- 

terioribus  scriptis  expressissime  asseruit, 

ut   inconsequentire   ij>sum   arguerent.    Ita 

D.iiiidr.  constat  ex  epistola  D.  Hilarii  ad  D.  Augus- 

tinum,  ubi  relato  scandalo  Massiliensiom, 

inquit  :  «  Cam  aotem  dicitar  eis,  quare 

*  aliis,  vcl  alicubi  pr  e  licetur,  rel  ooo  prae- 

"  dicetar;  vel  oanc  praedicetur,  quod  ali- 

"  quando  pene  omoibos,  sicut  ounc  aliqui- 

"  busgeotibus  ooo  pnedicatom  sit?  Dicanl 

i'i  pi -f    ;ieoti  '  dh ioae,   al  eo  tem- 

pore,  et  abi,  et  iilis  veritas  aooantiare- 

tur,  qoaodo,  et  abi  prflsnuntiabatur  esse 

"  cr>  eapertissimam  asam  scien- 

tis  me  emipelagianos).  •  Ef  hoc 

:.    I     olam  aliorum   Catholicorom  j  ut 

*  lirv  ostomi  i  testimooiis,  sed  etiam  Saoc- 

lotiqaiore  e  pro- 

l-  iw  te  taotar.  m  <  i  ilrad,  qaod  <ii\it 

"  Seactitfl  taa  in  ne  contra  Porphy- 

v  rium  Mf;  tempore  '  hri  kianai  Religiooi 

t  i  ■,    •  ol  ij    e  app  o*ere  i  hri  lum,  <-t  apud 

i  ri  doctrio  tm   mam,  quaodo 


«  sciebat,  et  ubi  sciebat  qui  in  eum  fuerant 
«  credituri.  »  Quam  calumniam,  ut  deme- 
teret  S.  Doctor,  scripsit  librum  de  praedes- 
tione  SS.  et  cap.  10,  postquam  dilucide  os- 
tendit  se  in  verbis   citatis   ex  quaestione 
citata  contra  Porphyrium  minime  exclu- 
sisse  Dei  propositum,  seudecretum,  inquit : 
«  Cernitis-ne  me  sine  praejudicio  latentis 
«  consilii   Dei,   aliarumque  causarum  hoc 
«  de  praescientia  Christi  dicere  voluisse, 
«  quod  convincendae  Paganorum  infideli- 
«  tati,  qui    hanc  objecerant  quaestionem , 
«  sufficere  videretur.  Quid  enimest  verius, 
«  quam  pracscisse  Christum  qui,  et  quando, 
«  et  quibus  locis  in  eum  fuerant  credituri. 
«  Sed  utrum  praedicato  sibi  Christo  aseip- 
«  sis  habituri  essent  fidem,  an  Deo  donante 
«  sumpturi ;  id  est,  utrum  tantummodo  ip- 
«  sos  praescierit,  an  etiam  praedestinaverit 
«  Deus,  quaerere,  ac  disserere  tunc  necessa- 
«  rium  non  putavit.  Proinde  quod  dixi  tunc,  D.Ang. 
«  voluisse  hominibus  apparere  Christum,  (jSex- 
«  et  apud  eos  praedicari  doctrinam  suam,  Pjjcuit 
«  quando  sciebat,  et  ubi  sciebat  esse  qui  in    ciam 
«  eum  fuerant  credituri;  posset  etiam  sic  p^1^ 
«  dici,  tunc  voluisse  hominibus  apparere  cursum 
«  Chnstum,  et  apud  eos  prcedican  doctn-tiamme- 
«  nam  suam,  quando  sciebat,  et  ubi  sciebat  diarn* 
«  esse  qui  electi  fuerant  in  ipso  ante  mundi 
«  constitutioncm.  Sed  quoniam  si  ita  dice- 
«  retur,  Lectorem  faceret  intentum  ad  ea 
«  requireoda  quae  nunc  ex  admonitione  Pe- 
«  lagiani  erroris  necesseestcopiosius,  et  la- 
•«  boriosius  disputare,  visum  mihi  est,  quod 
«  tunc  satis  erat,  breviter  esse  dicendum, 
«  excepta,  ut  dixi,  altitudine  sapientiae,  et 
«  scientiae  Dei,  et  sine  praojudicio  aliarum 
«  causarumi  de  quibus  non  tunc,  scd  alias 
«  oppoiiunius  disputandum  putavi.  »  Simi- 
lia  habel  idem  S.   Doctor  in  lib.  de  bono 
per8everanti$f  cap.  '.),  ubi  :  aSi  enim  quaera- 
i  tur  a  nobis,  cur  apud  eostanta  miracula 
o  facta  sint,  qui  videntes  ea  non  fueranl 
credituri ;  el  apud  eos  facta  non  siot,  qui 
«  credereot,  si  viderent  :  (]uid  respondebi- 
"  mus?  Nunquid  dicturi  sumus,  quod  io 
i  alio  libro  dixi,  ubi  sex  quibusdam  quaes- 
<  tionibua  Pagaoorum,  sine  praajudicio  ta- 
«  men  aliarum  causarum,  qaas  prudeotes 
pos  unt  Inve  tigare,  respondi  ?  ><  Ex  qui- 
bu   loci    Lucem,  el  legitimam  interpretatio- 
oera  accipiunt  tam  alia  testimooia  S.  Doc- 
toris  tum  authoritates  D  6hrysostomi,  et 
aliorom  Patrum,  quibus  suam  opioionem 
soffulcianl  Adversarii  i  quia  cum  cis  a  seri- 
tur  Dcuin  praBscire  qaid  hominea  facturi 


82 


DE  ORATIA  EFFICACI. 


essent,  minimo  excluditur  decretum  Dei, 
cui  innititur  illa  praescientia;  quamvis  non 
semper,  quia  non  semper  oportet,  exprima- 
tur.  Videatur  I).  Thom.  3  patf.  quxst,  \, 
art.  5. 
Boivitur  121.  Ad  confirmatkmem  respondetar, 
matio.  praedestinationem  posse  sumi  dapliciter  : 
uno  modo  inadaequate,  et  formalissime ;  et 
hocpactoconsistit  in.actu  imporii  intiman- 
tis  eilicaciter  usum,  eive  applicationem  me- 
diorum  :  altero  modo  adaequate,  el  secon- 
dum  ea  quae  praesopponit ;  et  hac  ratione 
includit  intentionem  finis,  el  electionem 
cilicacem  mediorum.  Quamvis  ergo  futuri- 
tio  mediorum  dependeat  a  praedestinatione 
utroque  modo  accepta  ;  aliter  tamen,  etali- 
ter  :  nam  intentio,  et  electio  ei  afert 

mediis  fataritionem  inchoative,  et  in 
quate ;  imperium  vero  foturitionem  i 
plet.  Et  ideo  quamvia  ante  intentionei 
electionem  non  detar  alla  fatoritio,  nec 
absoluta,  nec  conditionata,   atque  id( 
el  fctio  nullam  supponat  fatarorum  , 
scientiam;  nihilominoa  ante  imperium  da- 
tur  futuritio,  saltem  incompleta,  et  in 
quata  ;  infallibilia  tamen  ob  intentionem, 
et  electionem  efficacem,  a  quibua  Bumitor  : 
et  consequenter  praedeatinatio,  proul  idem 
formalissiE  imperium  dh  ini  intel- 

lectus,  praescientiam  Bupponit  ratororam, 
nedum  in  statu  conditioni  •  tiam  in 

statu  absolato.  Et  in  hoc  sensu  concessa  ma- 
jori/negamaa  minorem ;  quia  transitus  ille, 
quo  media  ei  -•  conducentia  possibiliter 
ad  salutem,  transferuntur     i  itura 

absolute,  lit  primo  per  intentionem,  el  • 
tionem  efficacem  i>«i,  et  praeintelligitur  ad 
actam  divini  imperii,  inqao  praedestinatio 
formaliter  consistit.  E1  hoc  tantam  d 
I).  Thom.  iu  loco  citato  ei  3  p  irte  i  quod 
ct  Adversarii  aegare  aon  possanl  .  cnm 
S.  Doctor  loquatur  ibi  de  praescicntia  futa- 
rorum  absolate,  et  aihil  sil  absolate  fata- 
rum  ante  omne  decretam  tiberom  Dei.  Vi- 
deantur  quaa  diximus  irw  tatu  5,  ditp.  ult. 
fium.  8.  tn  alio  vero  testimonio  loqaitor 
s.  Doctor  do  voluntate  conseqoenti,  qoa 
Deos  reprolut  positive,  et  volt  reprobia  in- 
fligere  pcenam  :quae  volantassopponit  j 
cientiam  peccatorom  absolute  fotororam 
innitentem  decretocaosandi  materiale  pec- 
cati,  et  permittendi  malitiam.  ut  diximoa 
tract.  nuper  citato,  disp.  8,  du(>.  1.  1  ade 
nihil  e\  praeditis  testimoniia  colligi  pote^t. 
quod  ad  defensionem  gratis  efficacia  dv- 
pendenter  a  acientia  media  condoeat.  Me- 


rito  autem  asseruit  Aogustinoa  loeo  in  i 

firmatione  cit.it".    ; 

oon  posse,  bene  autem  e 

converso  :  quoniam  j  atialatio 

quam  praedestinatio,  sea  praedefinitio :  nam 

peccata,  qoafc  lia,  praesciantar,  D 

tamen  decernantur,  sea  praedestinantiii  : 
Becondom  malitiam  ai  ■  nprae- 

videntur  in  decreto  praediffiniti 

lum  in  permissivo.  Uj 

verbacitata,  statim  suam.  et  m 

tentiam  confirm  bjunxit  i  / 

ne  Quipj    1 1  ou  i  /" 

facturm :  un  I  fu- 

tura  tuni  (en  praescientiam  ante  decretum 

excludil 

ioh  :  umque  ta- 

men  decrevit  permit 

disp.  I1 '.  -/'/'-.   :  ubi 

aliia  testimi  . 

:i  applicari,  «»b\ iam  i 

Irinam  hi 
uuntur. 
122.   Arguitur  terti  liter  :T 

ejua  dii  gratia 

disp 

runt  in  1 

<-t  *  1 1 ■ 

dia.  rlim 

apod  Th< 

m\  steria  (r  i 

eflicaciscum  libertati 

diluci  li 

autem  pi 

dictam  opinionem  i 

I    infallibili 
conni  i  non  pr       licet  li- 

iti  voluutatia  ad  d 
relinqoal  pn 
niam  illa  infallibilil 
titate  anzilii  sec  in  lom 

itiam  Dei,  q 
volontatem  tunc  un  :  oo 

illa  infallibiliUu  oon  miport 
ante  uo- 

nem  tiberam 

s  .;tar.  quomodo  i 

graus    non    sil  minatie   txtrinai 

sumpta  ab  effecto,  Bed   aliquid  anti 
et  intrinsecum  ;  siqu 
ipsum    connotat    divinam    pnBooientJ 

atus 


DISP.  VII,  DUB.  III. 


83 


eventus  futuri;  et  stante  hujusmodi  pracs- 
cientia,  infallibile  est,  quod  gratia  pariet 
effectum.  Tcrtio,  recte  declaratur  differen- 
tia  inter  auxilium  efficax,  etsufficiens;  quo- 
niam  licet  utrumque  sit  idem  entitative, 
nihilominus  efficax  consequitur  conversio- 
nem,  quia  confertur  eo  tempore,  in  quo 
praevidetur  a  Deo  hominem  consensurum  : 
sufficiens  vero,  quamvis  importet  easdem 
vires,  conversionem  non  assequitur,  quia 
datur  eo  tempore,  in  quo  praevisum  est  quod 
nonsortietur  effectum. 

Quarto  optime  exponitur,  quomodo  qui 
caret  auxilio  efficaci,  possit  absolute  cum 
auxilio  sufficienti  sibi  communicato  con- 
verti;  quia  auxilium  efficax  non  differt  a 
sufficienti  in  aliqua  perfectione  intrinseca, 
nec  addit  realitatem  aliquam  supra  illud, 
sed  solum  connotatum  praescientiae  futuri. 
vel  non  futuri  eventus,  quae  nihil  addit,  vel 
diminuit  de  potestate.  Id  vero  non  salvatur 
in  sententia  Thomistica,  quae  asserit  auxi- 
lium  efficax  differre  a  sufficienti,  et  esse  ne- 
cessarium   ad   operandum.    Quinto,  juxta 
hanc  opinionem  recte  solvitur  illa  quaestio, 
quare  quidam  converlantur,  et  quidam  non 
convertantur?  Respondetur  enim,  omnes 
habere  gratiam  sufficientem,  cui  alii  coope- 
rantur,  aliis  ea  non  utentibus  :  qui  tamen 
usus  etiam  est  agratia;  nam  provenit  ab 
homineelevato  per  gratiam  sufficientem,  et 
oxcitato  per  motivum  moralem  sanctac-  co- 
gitationis,  et  affectionis.  Sextoetiam  optime 
resolvitur  illa  quaestio,  an  ex  duobus  homi- 
nibus  habentibuseandem  gratiam,  sive  vo- 
catis,  et  adjatis  per  eadem  auxilia,  fieri 
;t,  ut  anas  convertatur,  et  alter  non  ? 
Quoniam  si  sermo  fiat  de  identitate  mate- 
riali  gratiae,  rel  auxiliorum,  fieri  optime 
t,  ut  unus  assentiat  di  jentiente  alio ; 
siq  lidem  auxilium  saftl  non 

differant  entitati ve.  M  vero  minime  accidet 
de  identitate,  el  aequ  ilitate  gratiae 
beneficii  ;  nam  licet  Deua  utrique 
conferat  idem  auxilium,  nihilominus  ma- 
im  praestal  ei  qui  convertitur; 
nam  confert  ipsi  auxilium  li  one, 

in  qaa  praei  idit  consensui  am  esse.  El  per 
hanc  inaeqnalitatem  aaxilioram  ine  egra- 
liae,  et  beneficii,   |  litor  quod   unus 

alium  inflnri.  Denique  nihil 
difficileoceorril  circa  eflicaciam  gratiae, 
utiam   Dei,  praedestinationem,  el  alia 
Pidei  m  qn  i  juxta  principia  scien- 

p  non  declarentar. 
onfirmatar,  qaoniam  pr  e  licto  opinio, 


quae  asserit  gratiam  non  esse  efficacem,  nisi  coniir- 
dependenter  a  scientia  media,  per  quam  matl°- 
consensus  praevidetur  conditionate  futurus, 
est  probabilis,  ut  satis  constat  ex  eo,  quod 
cum  Dominicani   illam    apud    Romanum 
Pontificem   accusaverint,   Paulus  V,    post 
longam  discussionem,  ut  defenderetur  per- 
misit :  aliunde  vero  facilius  exponitconcor- 
diam  gratiae  efficacis  cum  libertate,  quam 
sententia  asserens  gratiam  esse  efficacem  ex 
se,  et  consensum  suo  pondere  infallibiliter 
inferre  :  ergo  concedendum  est,  gratiam 
esse,  et  dici  efficacem  dependenter  a  scien- 
tia  media. 
Ad  argumentum  respondetur,   ejus  as-^P0]1* 

e       j  ±  S10ad 

sumptum  esse  propnum  fundamentum,quo    argu- 
Molina  excludit  efficaciam  Augustinianam^Sa" 
et  aliam  a  se  excogitatam  introducere  cona- 
tus  est ;  quia  videlicet  illam  comprehendere 
non  potuit,  hanc  vero  sibi  visus  est  facile 
intelligere,   ut  constat  ex   ejus  concordia 
Ulissiponensi ,   fol.  489 ,   ubi   loquens  de 
principiis  a  se  inventis,  ait  :  «  Quas  si  data, 
«  explanataque  semper  fuissent,  forte  nec 
«  Pelagiana  haeresis  f uisset  exorta. . .  Nec  ex 
«  Augustini  opinione,  concertationibusque 
«  cum  Pelagianis  tot  Fideles  fuissent  tur- 
«  bati.»Et  fol.  491,  addit :  «Neque  vero  du- 
«  bito,  quin  ab  Augustino,  et  caeteris  Patri- 
«  bus  unanimi  consensu  approbata  fuisset 
«  haec  nostra  de  praedestinatione  sententia, 
«  ratioque  conciliandi  libertatem  arbitriis 
«  cum  divina  gratia,  si  eis  proposita  fuis- 
«  set.  »  Caeterum  haec  apparens  suavitas, 
et  facilitas,  quam  Adversarii  in   propria 
opinione  experiri  se  credunt,  validissimum 
argumentum  subministrat  ad  eam  confu- 

tandam.   Xam  ut  D.  Augustinus  (qui  prin-  objeciu< 

i_        facilitas 
ceps,  reclamantibus  quibusvis  hominibus,    cstjn 

habetar  in  hac  materia,  et  quo  inconsulto,  h22Ǥ" 

nihil  circa  illam  decernunt  Pontifices)  in»    sus- 

quit  librp  I,  de  gratia  Christi,  cap.  47  :  pecta> 

«  Ista  quicstio,  ubi  de  arbitrii  libertate,  et^  ( 

Dei  gratia  disputatur,  ita  est  ad  discer- 

'  nendum  difficilis,  ut  quando  defenditur 

a  liberum  arbitrium,  negari  Dei  gratia  vi- 

«  deatur  :  quando  autem  asseritur  Dei  gra- 

"  tia,  liberum arbitrium  putetur  auferri. » 

El  lib.  4,  contra  Julianwn  Pelagianum,  cap, 

H  hujus  SU33  sententiae meminit his  verbis : 

"  Asseris  me  in  alio  libro  meo  dixisse, 

'  negari  liberum  arbitrium,  si  gratiacom- 

«  mendetur  :  et  iterum,  mgari  gratiam,  si 

-  liberum  commendetur  arbitrium,  calum- 

'<  niaris.    Non   hoc  Q   mc  dictum  est,  sed 

"  propter  ipsius  quaestionis  difficultatem 


84 


DE  GRATIA  EFFK 


D  Bcm. 


Scienlia 
media 

nilnl  in 

bac 

causa 

compo- 

nil. 


Kxlin- 
ffllit  li- 

berta- 

tcm. 


«  videri  hoc  potest  clictum  esse,  et  putari.  » 
Unde  ut   supra  dub.    1,  num.  27,  Molinae 
opponebamus,   Augustinus    aperte  fatetur 
doctrinamsuamobscuramesse,  necomnino 
placare   inquietam   intellectus   inqnisitio- 
nem  :  sed  monet,  ut  cum  Apostolo  a'l  i 
crutabilia  Dei  judicia  confugiamus.  Kan- 
d$mque  difficultatem  viderunt  nobilesScho- 
lastici,  quos  dedimu-  §  praced.  num.  105. 
iSed  nihilominus  Augustini  doctrinam  pro- 
barunt  Pontifices,  et  amplexati  sunt  caeteri 
Patres  Augustino  posteriores,  et  commu- 
niter  Scholastici,  ut  constal  ex  dicti 
ced.et  fju.r.sf .  [ , proarmiali,  cap.7.  Utmerito 
Molin;c,  ejusqae  sequacibas  cum  de  facHi- 
tate  propriae  opinionia  gloriantur,  possimua 
dicere  cum  I).  Bernard.  epiat.  109:     Q 
ergo  /t>,  quid  melitu  offers,  quid  sublilius  in- 
venis,  quid  tecretutn  tibi  revelaium  jai 
(juoil  tot  prsteri  rit  Sa  Sa- 

pientes?  Omnes  videlicet,  a  quibus  Molina 
autumni  admissam  iri  ipsiua  opinionem, 
si  eis  proposita,  explanal  tque  semper  fuia- 
set. 

123.  Caeterum,  absolnte  loquendi 
pondetur  ad  argumentum  negando  ma 
rem  •,  quoniam  licetsententi  tiniana, 
ci  Thomistica,  quamtfuo.  seq.  proponemus, 
difficilia  sit,  ul  hujua  materi  b  inscrntabilia 
altitudo  poscil ;  njhilominna  opinio  M< 
nisii«M.  qu  e  Bua  p  i- 
ret,  pluribua  incomparabiliter  scatel  diffi- 
cultatibus,  el  quae  nec  inter  se,  q 
veritate  conciliari  possunt,  ul  constal 
iis,  quae  m  tota  hac  disputatione  diximus. 
E1  quaim  ia  illa  opinione  supposil  i  \  idean- 
tur  quaBdam  inferri,  quibna  effii          i  itiae 
emolliatur,  el  libertati  attempereti  i 
raquecenseanturcomponi,quae  hicingerunl 
difficultatem  :  hoc  tamen  i  ieo  esl  q 
falso  seqnitur  qnodlibet,  et  innumeral 
consequentiae  queunl  ex  uno  falso  principio 
deduci,  tam  verae,  quam  fala  b.  i  tade  mirnm 
non  est,  quo  I  ex  pr  Bsupposil  i  «  ristentia 
scientiaa  medi  e  (quam  1 1            ri  tatissime 
ostendimus  tom.   1.  tracL  •'?.  disp.  10),  lol 
illi  appendices  assuanl  in  hac  materia  Ad- 
versarii.  Sed  revera,  si  introspiciator,  nihil 
prodesl  ad  eas  superandasdifficultati 
argumentum  proponit,  ul  singulas  oonsi- 
derando  apparebit. 

124.  Primo  enim  non  recte  declaratur, 
qualiter  gratia  efficax  ex  pi  ttia  non 
praejudicet  libertati;  immo  vero  illam  in 
sua  radice  suffocat,  el  extinguit,  nl  \ 
tendimus.  Nam  antecedenter  ad  omnem 


determinationom  liberam  Dei,  ve 

rae  verum  fuit  v.  r.  quod  si  ./</ 

pore,  i-t  eircumsi 

de  facto  fuil 

autem  Bupposita  praescientia,   non  potnit 

Judas  eo  tempore,  et   illi=  cir 

aitere,  nisi  vi  lo  pr  ei 

divinam,  vel  eam  d< 

esl  impossibile  :  nnde  taliter  pcenitenti 
omisit,  quol    ;  tu i t .    at 

ideo  non  1  ib»To  omisit  Et  fr  istra  dii 

ntiam  illam  fund  tri  in 
fnturo,  i ' 

tem  ttura  pr 

mtur  in  reruin  natura,  invenit  pr 
in  Deoillam  praescientiam,  i 
non  valet  :  anti  \  i  tm 
nihil,  el  mi  i  mti t i  im 

•  ill.nn  aupp 

non     '    | 

itu  :  qnoniam  pi 
pra 
invari  il  wxilium 

■ 
minabitnr  per 

■ 

tnto  ni  in  st 

non  dej  i 
ti  t.  ali  is  proced 
nec  in 

n  i  media  nihil  ml  ir 

;.  u t  latina  dixi- 
moa  8  i. 
i 
ii.i  inter  auxilium 

m  auxi 
differenl 
conjnngi.  Nam 
jungcndum  lermin  tl 

non  \  ln  ii  anxilinm,  nec  illi  confert  ullam 
connexionem ;  se  I  praevidet  1». 
Innl  minabil  i 

tndiffei  i 
effii 


N'i  i  >ul 


ii  ii  t'^1- 
*.i;V 


DISP.  VII,   DUB.   III. 


85 


- 


■ 

cnr  u- 

- 


geret,  etiamsinullasupponereturpraescien- 
tia;  nam  nihil  minus  pra?staret  illud  auxi- 
iium,  et  tamen  non  diceretur  efficax  ex 
praescientia,  nec  haberet  aliquid  physicum, 
vel  morale,  per  quod  antecedenter  ad  con- 
^ensum  ditferret  ab  auxilio  mere  sufficienti. 
Ef  potest  hoc  urgeri,  et  declarari  in  statu 
futuritionis  conditionatae;  ibi  enim  nequit, 
juxta  principia  scientiae  mediao,  assignari 
aliqua  differentia  inter  auxilium  efficax,  et 
sufficiens  pro  priori  -ad  consensum ;  a  qui- 
bas  tamen,  et  non  ab  aliis  auxiliis  dependet 
idem  consensus  in  statu  absoluto.  Recolan- 
tur  quae  §  1  diximus. 

larto  constat  ex  dictis,  quod  Adversarii 

non  recte  ostendunt,  quomodo  qui  caret 

auxilio  efficaci  ad  consensum,  possit  abso- 

lute  illum  elicere.  Quoniam  eo  ipso,  quod 

praidicto  auxilio  careat,  supponit  in  Deo 

praefuisse  praescientiam  carentian  futuri  con- 

is;  quae  suppositio  est  simpliciter  an- 

:ens,  quam  nequit  homo  vel  destruere, 

vel  cum  ea  consensum  componere,  ut  supra 

vidimns.  An  vero  Thomistae  cum  carentia 

.'.iiefficacis  ad  consensum  salvent  potes- 

tatem  veram  ad  consentiendum,  dubio  se- 

quenti  constabit. 

126.  Quinto,  minus  recte  ex  scientiae  me- 

dtae  principiis,  et  oblatione  gratiae  ex  se,  et 

j   indifferentis,    solvitur    illa 

'io,  cur  gratia  in  uno  sit  efficax  et  in 

alio  non  sit  efficax  :  cur  unus  convertatur, 

et  alternon  convertatur  ?  Recurrendo  vide- 

primo  ai  velle,  vel  nolle  voluntatis 

-ibi  data  pro  libito  uti- 

\  el  iion  utitur.  Id,  inquam,  minus  recte 

ritur  :  quia  Apostolus  in  hnjos  difficul- 

•I  admiratione  non  ha- 

buit  recursum  al  creaf  irai  I  ('rea- 

rutabilia  judicia,  ut  optime  docuit 

tinian  e 

'>.    1 ,  di 

.  cap.  uU.  ubi  ait  :  a  Igitur  profundi- 

.   quam   secundum 

ationen  Lrabilem 

nfitemur,  per  Qberi  arbitrii  velle,  vel 

A\c  non  .^olvitur ;  qnia  licel  .  tnini 

n  nUi  don  itum  non 

bet  bonnm  velle.Illad  contraxil  nat 

ilpam,  hoc  recipit  natura  | 
■m.  n  Qoam  doctrinam  hausil  »•  m 
I 

mquit  :  u  Si  qui-.  me  intr-r- 

lea- 
.r,  illi  autem  non?  Dno  -oium  oc 
,nt,  qiKf'  re  poi  tnihi  \>\ 


«  altitudo  divitiarum!  Et,  Nunquid  iniqui- 
«  tas  apud  Deum?  Cui  haec  responsio  non 
«  placeat,  quaerat  Augustino  doctiores,  sed 
«  .caveat  ne  inveniat  praesumptiores.  «  Et 
lib.  Enclilrid.  cap.  99,  versans  illa  verba 
Apostoli  :  «  Homo,  tu  qui  es,  qui  respon- 
«  deas  Deo?  ait  :  Hoc  loco  quidam  stulti 
«  putant  Apostolum  in  responsione  defe- 
«  cisse,  et  inopia  reddendae  rationis  repres- 
«  sisse  contradictionis  audaciam.  Sed  ma- 
«  gnum  pondus  habet,  quod  dictum  est : 
«  Homo,  tu  quis  es?  Et  in  talibus  quaostio- 
«  nibus  ad  suae  capacitatis  considerationem 
«  revocat  hominem  :  verbo  quidem  brevis, 
«  sed  reipsa  magnaest  redditio  rationis.  » 
Simila  traditS.  Doctor  epist.  105,  et  serm.l, 
de  verbis  Apost.  cap.  4,  et  tract.  26  in  Joan. 
et  alibi  sacpe.  Videatur  etiam  D.  Thom.  3, 
contra  gentes,  cap.  161. 

127.  Sexto  denique  perperam  responde- 
tur  illi  quaestioni,  an  cum  eadem  entitative 
gratia  fieri  possit,  ut  unus  convertatur,  et 
alius  non  convertatur,  dum  pars  affirma- 
tiva  probatur  cum  sola  inaequalitate  gratiae 
in  ratione  beneficii  :  quam  inaequalitatem 
revocant  Adversarii  ad  diversam  praescien- 
tiam  futuri  eventus.  Ita,  inquam,  sinistre 
respondetur  :  tumquiainstatuconditionato 
nulla  apparet  differentia  gratiae  adhuc  in 
esse  beneficii ;  sed  sub  eodem  prorsus  auxi- 
lio  praevidetur,  quod  unus  consentiet,  et 
alter  non  consentiet,  ut  Adversarii  palam 
fatentur  :  eadem  autem  discretio,  quae  prae- 
videbatur  conditionate  futura,  ponitur  in 
statu  absoluto  ut  dependens  ab  eisdem  pror- 
sus  principiis,  a  quibus  in  statu  conditio- 
nato  praevidebatur  pendere  :  at(jue  ideo  fiet 
haec  discretio  absolute   independenter  ab 

[uali  gratia,  tam  in  esse  entis,  quam  in 

beneficii.  Tum  practerea,  nam  quod 

gratia  coneequatur  effectum  (in  quo  Adver- 

i  constituunt  inaequalitatem  in  ratione 

beneficii),  non  provenil  ab  eo,  quod  a  Deo 

trahit,  el   participat;  siquidem  id  ae([uale 

ponitur  in  consentiente,  et  non 

consentiente  :    '"l  provenit   a  voluntate 

'i  quae  auxilium  ex  se  indifferens  ad 
iinam  partem  determinat;  et consequenter 
dici  non  valet,  quod  Deue  majusquid  bene- 
ficium  uni,  quam  alii  impertiatur.  Ex  quo 
ulterius  fict,  ut  iuni  \x»  it  inllari  ;nl\ersus 
alium,  quippe  qui  dicet :  Ego  nibil  acoepi  a 
Deo,  quod  t''  etiam  non  el  tamen 

Deo  consentio,  tu  vero  eisdem  auxilii8  prae- 
ditu   i  ieo  resi  ti  .Tum  deinde,quia  ut  idem 

inm  cre  cal   in  ratione  beneficii,  requi- 


D.Au: 


D.Tho. 


Non  suf- 

licit,  ut 

stante 

«quali- 

tateex 

parteau- 

xillii, 

unus 
conver- 
tetud.et 

alius 

non. 


DE  GRATIA  EFI 


ritur  quod  proveniat  illud  augmentum  ei 
speciali  intentione  donantis ;  Ijou.-;  antem 
priusquam  prsvideat  consensum  sub  gratia 
futurum,  non  intendit  determinate con 
sum,  sed  indifferenter  se  babel  :  ergj  illa 
inaequalitas,  quagratia  in  uno  conjungitur 
cum  consensu,  et  non  in  alio,  non  \ 
i'Iam  in  ratione  beneficii; 
provenit  adaequateab  effectu.  Tum  denique, 
quia  illa  Adversariorum  doctrina  aperte 

D.Aug.  opponitur  I).  August,  lib.  de  prxdest.  SS 
cap.  ult.  ubi  ait  :  Nunquid  per  hsn   dona, 
quxomnibus  communio  sunt  hominibuA  <  t li l ia 
snnt  auxilia  contrariae  opinionis,  nempe 
ex  se  sufficienti  non  efficacia  <-t  quaa 

tam  cum   consensu,   <juam  cum  d 
•conjungi  queunt)  discernuntur  homim 
tominibus?  Uic  autem  (nempe  Apost.  I  ad 
Corinth.  h,  prius  di  cii  :  Quis  enim  te  di 
nit?  Ei  deinde  addidit.   Q        itttem  h 
quod  non   aceepitti?   Posset   quippe  dicert 
homo  inflatus :  D        nitmefid  ,jus- 

titia  mea,  vel  si  quid  aliud  \  utp  pmi- 

natio  propriae  voluntatis).    Talfbus  cogita- 
tionibus  occurrens  bonut  D  0     l  au- 

tr/ii  habes,  inquit,  quod  non  ■  I  qu  >, 

nisi  n^  illo  qui  te  discernit  <ii>  a 
donavit  quoddonavit  tibi?  Si  autem    • 
pisti,  ait,  quid  gloriarit  quasi  non  a 
i;t  poste  i  Bubinfert  :  Grati 
a  malistnon  quM  communis  I  ma- 

]is,  \  i  leantur  supra  did  i  dub.  1 ,  \ 
ubi  quibusdam  objectionibus  o  Ivera  uj  hanc 
doctrinam  occurrim 

visar-      Ea  hia  satis  liquetad  argumentum  num. 
jrtfmenii  |2i  factum,  el  aperte  c  nstat,  quam  pa- 

OJtUlllll-  •  ' 

iin     ruin  prosil  iisu8  scientKB  media  ad  exj 
candam  efficaciam  gratiae;  el  qnomod 
linquatinsolutaseasdifficultatei  ,        tibus 
superandis  ab  ejus  patronia  introdui  t 
et  quas  suaviter  credunl  B6  coi 
Omittimus  sup  alia  plura,  q 

gratiii  efficaci  dependenter  a  scientia  □ 
conciliari  non  \  alent  •.  cujusmodi  est,  l 

re  ut  faciamus,  ut  .i pt-rt«>  docet  Scrip- 
tura,  et  ponderavimus  disp.  5,  dub,  6  et§ 
Efficaciam  gratiae  desumi  ab  omnipotentia 
divina,  ut  supra  expendimna  g    l,  i  •• 
i     se  quamlibeJ  voluntatem,  el  in  quolibel 
lempore  ad  se  convertere,  a1  Scriptui 
August.  manifeste  tra  lunt,  et  argumentati 
fuimu8  §  5.  Conversionem  hominis 
effectum  gratiae  dependenter  ab  intentione 
Dei  speciali,  <it  determinata,  ol  vidimu 
Qusb  omnia,  et  alia  sexcenta  cum  principiia 
scientiae  mediae  componi  nequeunl  •.  el  ta- 


men  trio  ab  omni  qui  1'elagio 

int. 
.'.  1  confirmationem  i 

iriorum 
nio  sit  imj 

D.  et  D.  Tl 

probabi 

r  :  rui  | 

tin- 
git 

tum 
lur, 

1 .  proa 

disp.   I1».  Videantui 

•   Phili|  |  S.   Trinit.  q 

rum 

iV. 

Postq  lam  i  ilii 

■ 

■tini    m< 

■• 

i  cum  actu 

. 

illum  infallibiliter 

inferat,  ul  n 

.  illaasa 
rbitrii  li 

.  | 

■ 
■ 


I 

tur. 

129  jratiam  ,  ^^ 

I>.  Aug  istin  D.  Thom.  .fr.i 

juuntur  mi- 

;•  Thomist  e,  ot  rid 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


87 


tur  singulos  in  particulari  referre.  Sufficiat 

dicere  sic  docere  cO  Theologos,  tam  anti- 

quos,  quam  modernos  sacri  Ordinis  Praedi- 

catorum,  quos  citatis  locis  refert  Vives  con- 

tra  scientiam  mediam  clisp.  19,  dist.  2,  §2, 

eisque  possemus  ex  eodem  Ordine  multo 

Sacrae    plures  adjicere.  Sic  etiam  docent  Theologi 

nesS  sacrarum  Religionum  Canonicorum  Prae- 

seuten-  monstratensium,    B.    Mariae  de  Mercede, 
uesub-  _    __.  .   _ '      .  _,  ... 

-onben-  D.  Hieronymi,  Mimmorum  S.  Francisci  de 

ies.  pau}a?  patrum  Clericorum  Minorum,  et 
Carmelitarum ;  quos  cuncti  vident  tam 
scriptis,  quam  voce  sic  palam  asserere. 
Idem  etiam  docet  gravissima  Academia 
Lovaniensis  in  scriptis  D.  Augustini  versa- 
tissima,  cujus  plures  alumnos  refert  Syl- 
vius  opusc.  de  motione  primi Motoris,  part.  2, 
art.  26.  Docet  pra?terea  Scotus  cum  suis 
discipulis,  quos  refert  Vives  ubi  supra  : 
quamvis  enim  Scotus  non  ponat  efficaciam 
gratiae  in  forma  inhaerente ;  assignat  tamen 
aliquid  antecedens  infallibiliter  connexum 
cum  nostris  actibus,  nempe  voluntatem 
Dei  efficacem,  et  sympathiam,  sive  infalli- 
bilem  consensum  nostrae  voluntatis  cum 
illa.  Docent  denique  alii  gravissimi  Theo- 
Kr__.d'  ^'  Ijrierl°>  Ruardus,  Curiel,  Cornejo, 
Cun.i.  Lezana,  Villegas,  Basilius  Legionensis, 
Le_ana°' K-Ua>  Ham,  et  alii  innumeri,  quos  prolixum 

I  referre.  Lnde  si  ad  authoritatem  Doc- 
Basil.  . 

i.  torum  attendamus,  nostra  sententia  longe 

Karn.   excedit  adversam,  praesertim  si  sacras  con- 

sideremns  Religiones  ;  nullam  quippe  Ad- 

versarii  persuadere  hucusque  potuerunt,  ut 

eorum  sententia_  in  communi  subscribat, 

vel  eam  in  communi  tueatur ;  cum  tamen 

piures  integri  Ordines,  nec  infuni  subsellii, 

pro  Dominicanorum  causa  (quae  D.  Augus- 

tini,  et  D.  ThonUB  est)  omnibua  nervia  de- 

ertent.  Videantur  Authores  citati  tomo  1, 

tract.  3,disp.  1".  rfj*6.  8,  >  I  et  traet.  I,  dwp, 

10,  <Jnh.  '.',.  ^  2  <i  in  hoe  tract.  <i><i>.  1,  dub.6, 

■  i  <iui,.  prsced.  g  7fnam  omnea  praesenti 

irtioni  rabscribnnt. 

Qn  r-  potesf  probari  omnibaa  aathoritati- 
bns,  et  rationibns,  qaaa  locia  modo  citatis 
expendii  l  oportet  d1  denao  aovaa 

ipti  vin    adjiciamuB.  Quamvia  aatem  in- 
nui;  tti   teatimonia,   tam   Scriptars, 

:n  Concilioram,  el    S.  Patrum,  ex  qui- 
bus  lligil  n- .  nihilominu  -  ut 

vitemui  prolixitatem, ea dantaxal  in  hocj 

ectiora  vi- 

'  jt;  alia  vero,  ut  oportuent    aliis  ar- 

tura-   gamenti     in  erenda  wnt.  Probatur  ergo 

primo  ex  Scriptura;  nam  in  primia  fre- 


quenter  docet,  hominem  non  posse  resis- 
tere  Dei  voluntati,  ut  Sapientiae  1 1  :  Virtuti 
brachii  tui  quis  resistet?  Esther  13  :  Non  est 
qui  possit  tu.r,  resistere  voluntati,  si  decreve- 
ris  salvare  Israel.  Ad  Rom.  9  :  Voluntati 
ejus  quis  resistit?  Isaiae  14  :  Dominus  exerci- 
tuum  decrevit  et  quis  poterit  infirmare?  Et 
alibi  saepe.  Quac  ad  minus  designant  impo- 
tentiam  resistendi  in  sensu  composito.  Si 
autem  auxilium,  medio  quo  Deus  suam 
exequitur  voluntatem,  non  esset  ex  se  effi- 
cax,  idest  infallibiliter  connexum  cum  con- 
sensu,  posset  voluntas  creata  divinae  vo- 
luntati  resistere  ;  siquidem  quocumque 
auxilio  posito,  valeret  illud  frustrare,  et 
cum  eo  componere  dissensum  :  ergo  dicen- 
dum  est,  dari  aliquod  auxilium  ex  se  efli- 
cax,  et  ex  propriis  praedicatis  inferens  con- 
sensum. 

130.  Quarum  authoritatum  robur  non 
infringitur,  si  dicatur,  Deum  non  velle  effi- 
caciter,  et  absolute  consensum  nostrum, 
nisi  supposita  praescientia  conditionatae  fu- 
turitionis  illius  ;  acproinde  totam  impoten- 
tiam  non  fundari  in  qualitate  auxilii,  sed 
in  ipso  creaturae  consensu  praeviso.  Quo- 
niam,  esto  juxta  hanc  solutionem  posset 
salvari,  quod  creatura  esset  impotena  ad 
resistendum  divinae  voluntati  absolutae,  et 
jam  volenti  ;  minime  tamen  salvari  valet, 
quod  non  possit  praodictam  voluntatem  im- 
pedire,  et  facere  ne  Deus  velit;  siquidem 
Deus  non  potest  velle  consensum  creaturae, 
nisi  praeviderit  eum  conditionate  futurum  ; 
et  creatura  potest  impedire,  ne  Deus  prae- 
viderit.  Deus  autem  est  adeo  liber,  et  om- 
nipotensin  volendo,  ut  nec  frustrari  effectu 
intento,  nec  impediri,  quin  intendat  quod 
voluerit,  potest  ab  ulla  creatura,  ut  sacra 
Scriptura  locis  relatis  satis  aperte  signifi- 
cat,  et  ex  eis  docet  August.  lib.  de  corrcc- 
tione  r/  gratia,  cap.  14,  ubi  inquit  :  «  Sic 
«  enim  velle,  vel  nolle  in  volentis,  aut  no- 
_  lentis  est  potestate,  utdivinam  volunta- 
«  tem  non  impediat,  nec  superet  potesta- 

tem.  Quod  nisi  credamus  (inquit  <-ap.  95 
Enchirid.)  periclitatur  ipsum  nos}ra_  Fi- 
-  dei  confessionia  initium,  quo  nos  in 
"  Denm  Patrem  omnipotentem  crederc» 
"  profitemar.  Et  Iil>  i  ad  Simplicianum, 
"  <\.  2.  addit  :  III ud  autem  nescio,  quomodo 
«  dicatur,  frustra  Deum  misereri,  ni.si  noa 
"  velimua.  Si  enizn  Deua  miseretur,  Jam 
"  volumua.  Ad  eandem  (|ijij)j)('  misericor- 
"  (liain  pertinet,  al  velimus.  » 

131.  Prsterea  idem  ugnificat  Scriptura 


Sap.  11. 
Ksili.lii. 
Ad  Rom 

9. 
IsiiaeU. 


Effu- 
gium. 


Praeciit- 
ditur. 


D.Aiii 


88 


DE  GRATIA  EFFK 


Ezech 
30. 


1>.-Wik. 


Aiia    in  eis  locis,  in  quibus  asserit  Deum  facere, 
Scrip-  ut    faciamus,     quorum    insignis    habetur 
timonia.  Ezech.  36,  vers.  20,  ibi  :  Dabo  vobu  eor  no- 
vum,  et  spiritum  novum  ponam  in  medio 
veslri.  Auferam  cor  lapideum  de  eamt 
tra,  et  dabo  vobis  cor  carneum,  et  faeiam  ui 
in  vr&ceptU  meu  ambuletis,  ei  judicia  tnea 
ct'£todiati8,  et  operemini.    Ubi   sermonem 
esse  de  auxilio  efiicaci  liquot  ex  ipso  effecta, 
qui  certissime  praedicitar  futarus.  II.pc  au- 
teai  verba  nequeunt  aptari,  nisi  aoxilii 
seeflicaci;  nam  auxilium  aliter efficax non 
anfert  cor  Lapideum,  nec  facit  ut  faciaxi 
sed  potius  supponit  vuluntatem  conditio- 
nale  determinatam  ad  consensnm,  el 
illam  fit,  ut  ipsum  auxilium  faciat. 
in  Adversariorum  opinione   infallibilitaa 
eventus  reducitur  ad  efficaciam,  <'t  \irtu- 
temdivinae  voluntatissuperantem  i 
tiam,    et   defectibilitatem    creatai 
potius  ad  praescientiam   divinam,   el 
voluntatem  creatam,  qaaB  |  lar  con- 

sensara  :  ande  tota  infallibilita 
I     i  ione  fandata  in  voluntate  ci 
determinante.    Oppoaitam    aatem    aperte 
colligit  D.  AugUst.  in  lib.  de  gratia,  ei  l> 
arbitrio,  cap.  16,  abi  diligentissime 
relatam  testimonium  his 
a  tti  111  est,  '  .  ire  mandata,  ai  vola- 

L8  :  sed  qaia   praeparatur  volunts 
«  Domino,  ab  illo  petendam  est,  al  tantam 
limas,  quantam  safficit,    ut  \"b 

faciamus.  Certam  est,   aos   velle,  cam 
lamus  :  .-<•'!  ille  facit,  ul  velimas 
o  liiiin,  de  qao  dictam  est,  qao  I  |         mte 

l  osai,  qaod  pi  eparatur  volunl  i 
a  mino ;  de  quo  dictam  est  Psal.  36:  A  I 
ino   gressua   hominis    dirigentur, 
a  \ iam  ejus  volet;  'l»>  qao  <li 
u  Philip.  2:  Deusest  qai  operatar  in  m 

,  i  velle,  el  i  p  >  iri.  Certam  esl  nos 
re,  cum  facimus  i  sed  ille  facit,  ut  fa- 
«  ciamus,    praebendo  \  ires   »■: 
o  voluntati  (pende  verba)t  qui  dixit  Ezech. 

:  Faciam  ul  in  justificationibus  o 
(i  ambuletis,  el  judii  ia  mea  observetis,  el 
s  faciatis.  Cum  dicil  :  Faciam  ul  faciatis, 
«  c[uid  aliud  dicil  aisi  :  Aaferam  a  \> 
■  cor  Lapideum,  onde  non  faciebatis;  »-t 
«  dabo  vobis  cor  carneum,  und 
«  IUe  facil  ul  faciamus,  cui    dicil  homo 

Psal.  140 :  Pone,  Domine,  custodiam  ori 
u  meoj  hoc  esl  enim  dicere:Fac  ut  ponam 
«  custodiam  ori  meo  :  quod  beneficium 
.  Dei  jam  fueral  conseqautus,  qai  dixil 
a  Psal.  3H  :  Posui  custodiam  ori  meo.     Si 


\m  iur 


gratia  efiicax  i 

ab  Augustino  i'  ir  hom 

a  Deo  ]  |  jam 

auxilium  a  D<  jnt, 

l   voluntai 
lem  snpponent  ipsam  conditionate  de- 
t.-i  minatat  littitur,    in   quo 

lendet   il!<;  i  efiicacitatis  gr 

gustino  .  ■  dixi- 

mu.s  disp.   1,  tl'.  1 ,  ubi  i] 

rers  iriorum » 
132.  Deind< 
eis  locis,  in  quibus  piritum  Domini 

irt*  ni  aliq  i  - 

l  o.o  \o- 
qauti  :  tli- 

(jin  i  im.  ut  ./ 

i  i 

12,  ubi  dicitur  :  Spi- 1  ; 

trigi 

i  testimonium  sic  interprel 

ii  -   .  \  <    |,t>.  D  Aog. 

de  <  >  iile 

I  > 
tju>  i 

.  ut 
nfallibilil 

luntati    di 

/ 

.    hi  viri 
pai  :  unt  m 

kl  David  -    . 

volunl 

enim  i 

volunl  ' 

mi- 
nnm 

ips  ir.  Propter  qu< 

mi  ptura.  Kt  ambul  pro- 

■  ficiens,  el  ,:ius 

■ 

«  quod  si  t  cum   illo. 

hoc  IV".;  •  rat 

cnm  ill  .  at  eum 

«  stitaerent.  Et  quon  anquid 

«  corportlibas  ullisvineulisalligavit  1 1ntus 

pt, 


DISP.  VII,  DUB.   IV. 


8'J 


o  egit.  corda  tenuit,  corda  movit,  eosque 
«  voluntatibus  eorum,  quas  ipse  in  illis 
«  operatus  est,  traxit.  Si  ergo  cum  voluerit 
«  reges  in  terra  Deus  constituere,  magis 
(  habet  in  potestate  voluntates  hominum, 
«  quam  ipsi  suas,  quis  alius  facit,  ut  salu- 
«  bris  sit  correptio,  et  fiat  in  correpti  corde 
«  correptio,  ut  ccelesti  constituatur  in  re- 
«  gno.9  »  Non  potuit  Augustinus  amplius 
exagerare  vim  intrinsecam  motionis  divi- 
nae.  quam  asserendo  Deum  per  illam  magis 
possidere,  et  habere  sibi  subjectas  homi- 
num  voluntates,  quam  ipsi  habeant.  Cum 
tamenjuxta  Adversarios  oppositum  debeat 
affirmari ;  cum  dicant,  Deum  non  posse  ho- 
minem  ad  quod  voluerit  convertere,  nisi 
quando,  etubi  explorando  praescierit  ipsum 
se  determinaturum  ad  conversionem ;  et 
ipse  semper,  et  ubique  id  potest,  si  sola 
gratia  potentiali,  et  indifferenti  adjuvetur. 
oriiir-  133.  Insuper  idem  significat  Scriptura  in 
Sisex ei3  locis,  in quibus  asserit Deum movere,  in- 
clinare,  immutare,  et  convertere  corda  ho- 
minum-.quae  innumerasunt,  utProverb.2l, 
Job.  12,  1,  Regum  10  et  alibi  saepe.  Illustris 
!stt-i5.  est  locus  Esther.  15  ubi  de  Assuero  dicitur, 
quod  cum  elevasset  faciem,  et  ardentibus 
oculis  furorem  pectoris  indicasset,  regina 
corruit,  ot  convertit Deus  cor  regis  in  mansue- 
tudinem :  quam  motionem  efficacem  fuisse, 
nemo  est-qui  dubitet.  Porro,  undehabuerit 
efficaciam  illam,  an  ex  dispositione  regis, 
vel  ex  prajsciontia  futuii  eventus ;  an  po- 
tiusex  virtuteDei  moventis.cujus  imperium 
illa  motio  participabat,  et  deferebat,  decla- 
rat  recte  D.  Augustinus  lib.  degratia  <■(  li- 
i.  cap.  21,  ubi  ait  :  Videte  quid 
Scriptura  dicat :  Et  intuitus  eam  tanquam 

<■(  timuit  / 

qualem  vel  tern[)oris,  vel  regis  disposi- 

tionemj,  et  convertit  Deus,  et  transtulit  »'»- 

dignationem  ejusin  lenitatem.Scriptum  esi 

inpi  monis :  Sicut  impetus  aqu&t 

berrimae  pote  tatie  cen- 

quocumque  voluerit, 

inclinabu  illud.  Ei  post  plarima  testimonia, 

qns  ibi  commemorat,  inquit  :  His,  et  ta- 

libu  dix  inorum  eloquiorum,  qus 

.  i  c&mmemorare  nimti  longx 
quantum    existimo ,  manifestatur    operari 
ueum  in  cordibus  hominum  ad  inclinandum 
hoi:  iluntatet  '/'"''  umque  >  oluei  ■ 

r  ad  inclinandum,movet  anteceden- 
i  inclinat  qnocnmque  \ ult,  fri 
dicitur,  q  io  I  «    pe<  tai  occ  ei  tem- 

1  igitur  efficaciter  es    >■.  I  rnde 
Salmant.  Cui  .  ///'"//07.  iotn.  X, 


concludit  Augustinus  :  Quid  mirum  est,  si 
per  Spiritwn  sanctum  operalur  in  cordibus 
electorum  suorum  bona,  qui  operatus  est,  ut 
ipsa  corda  essent  ex  malis  bona.  Ac  si  dicat : 
Si  Deus  potest  mala  corda,  cujusmodi  erat 
corregisAssueri,inbonaconverterequando, 
et  ubi  nulla  apparebat  dispositio,  vel  occa- 
sio  ad  conversionem,  sed  potius  e:<pectaba- 
tur  oppositum  ;  quid  mirum,  si  in  cordibus 
electorum  suorum,  utique  recte  dispositis, 
operetur  efficaciter  bona,  quae  vult  ? 

Quod  adhuc  urgentius  premit  in  lib.  1  de  DAll< 
gratia  Christi  contra  Pelagium,  caprM,  ubi 
ait :  Quis  autem  non  videat  multo  magis  esse 
imVujnationem  a  contrario  in  lenitatem  con- 
vertere,  atque  transferre,  quam  cor  neutra 
affectione  prxoccupatum,  sed  inter  utrumque 
medium  in  aliquid  declinare  ?  Legant  ergo, 
d  intelligant,  intueantur,  atque  fateantur, 
non  lege,  atque  doctrina  consonanle  forinse- 
cus,  sed  interna,  atque  occulta,  mirabili,  ac 
ineffabili  potestaie  operari  Deum  in  cordibus 
hominum,  non  solum  veras  revelationes,  sed 
etiambonas  voluntates.  Desinat  itaque  jam 
Pelagius  et  seipsum,  et  alios  fallere  contra 
Dei  gratiam  disputando.  Non  propter  illorum 
trium  unum,  id  est  propter  ppssibilUatem 
bonx  voluntatis,  atque  operis ;  sedetiam  prop- 
ter  voluntatem,  atque  operationem  bonam 
erga  nos  gratia  Dei  prxdicanda  est.  Non  ideo 
tantum  adjutorium  divinx  gratiie  commende- 
tur,  quia  possibilitatem  adjuvat  naturalem. 
Ibi  praeter  adjutorium  sufficiens,  quod  ad- 
juvat  vires  naturac,  et  pracler  gratiam  exci- 
tantem,  quae  Importat  veras  revelationes, 
exposcit  Augustinus  distinctum  auxitium, 
quod  nonsolum  pncstet  possibilitatem.  seu 
sufficientiam,  seu  vires,  et  quod  non  solum 
revelet  verum,  sed  quod  interna  potestate 
operetar  bonas  voluntates.  i<!  autem  salvari 
neqnit,  nisi  admittamus  auxilium  ex  so 
ellicax  :  alia  quippe  vel  prasstant  solam 
sufficientiam,  vel  non  operantur  cum  mi- 
rabili  pote  tate  ;  sed  solum  habenl  infalli- 
bilem  cum  effectu  connexionem  6x  praos- 
cientia,  velex  appoi  itioneipsius  consensus 

itura  absque  anteriori  determinatione 
eliciti.  in  (jii.»  (jii.p  potestaselucetPTandem 
idem  >'.   Doctor  prasdictum   lestimonium 

1  lib.  I  contra  duas  tpist.  9'elagian. 
cap.  20,  inquit  :  Deus  cor  regis,  anlequam 
mulierii  sermonem  poscentis  audisset,  nm- 
1  ertit,  <■(  transtulit  u(>  indignattine  in  lenita- 
irm;  hocest,  de  voluntate  Ixdendiad  volun- 
tatem  favendi,  secundum  illud  Apostoli  ad 
Philip.  2:  Deus  est  enim  qm  operatur  in  vo 

7 


DE  GRAT4A   EFFK 


et  velle.  Nunquid  hominesDei,  oui  &jm 
seripserunt,  imo  ipse  Spiritut  Dei,  auo  Au- 
thore  haec  per  ipsos  scripta  sunt,  oppugt 

/ui/i  hominis  arbitrium?  Absit.  Sed  <>m- 

nipotentis  in  omnibus,  et  judicium  justissi- 

n  um ,  et  auxilium  D<i  misericordissimum 

commendavit.  Quibus  verbis   occarrit  Au- 

ttiq  10  argamento,  qaod  I 

ersus  gratiamexse  efficacemintorqaent, 

aipe  liberum  arbitrium  per  illam  everti; 

recurritque  pro  ejus  enodatiom 

ntiam,  sed  omnipotentiam. 

Bobora-      134.  '  ae  totam  Scripturam,  quae 

timoex  hocpassim  damnat,  huctransferamos,  idem 

■-  sicnifical    Christus  Dominua  Joan.  6  illis 

.'■;.  verbis  :  Omnia  gui  audivit  aPatx  ,ei  didi- 

D.Aug.  Cj^  vcnn  (hi  .itt-ntia 

expendil  i».  '.  lib.  1  de  gratia  Christi 

contra  Pelagium,  cap.  11:     Quis  autem 
n  '  vrenire  quemquam,  el 

\.  roluntal  ■  ar- 

-  bitrium  p        i    e  solum,  si  non  venil ; 
non  autem  potest,   nisi  adjutum  i 
venit.  Etsic  adjutum,  nt  nonsolnm 
<  faciendum  sit,  e  eril . 

( tiam  faci  it.  Ac  per  hoc,  q 
docet,  non  per   legis  litter  im, 
Spiritas  gratiam  ita  docet,  ut  quod  quis- 
j  qm»  didicerit,  non  tantum  i 
\  ideat,  sed  etiam  volen  I  gen- 

doque  o»  rficiat.  E1  isto  <li\ ino 
modo  ips  i  etiam  volanta 
tio,  non  sola  volendi,  et 
r  iiis  p  issibilil  i    adjavatar.  Si  enim 
■  lum  posse  nostram  bac  gratia  javaretur, 
ita  diceret  Dominus  :  Omnis  qui  aodivit 
a  Patre,  1 1  didicit,  potesl  venire  ad  me. 
Non  aatem  ita  dixii  .   ae  1 .  i  Imnia,  qui 
audivit  a  Patre,  et  didicit,  venit  id  me. 
Venire  posse  in  natura  poaoit  Pelagioa, 
vel  etiam  ul  mo  lo  di  pit,  in  .. 

ti.i,  qualemlibet eam sentiat, qaa  ipsa,  ut 
dicit,  possibilitas  adjavatur  :  venire  au- 
tem  jam  in  voluntate,  et  opt  Non 

t  autem  conseqaens,  at  qai  potest  ve- 
nire,  eti  im  veniat,  nisi  id  volaerit,  atque 
i  fecerit.  Sed  omnis  qai  didicil  b  Patre, 
nonsolum  potesl  venire,  sed  venil  .- ubi 
jam  et  possibilitatis  profectoa,  et  \olun- 
tatis  affectus,  et  actionis  efl  Bt.  » 

(Jbi  praeter  adjutorium  possibiliutis,  rive 
auxiliam  sufficiens  .  apertissime  expoecit 
Augustinus  aliad  aaxiliam,  ad  qaod  infal- 
Libiliterseqaatar  effectus.Adverearii  autem. 
qoi  negant  aaxilium  ex  se  efficex,  nraeter 
aaxiliam  sufficiens  nihil  aliud  adjiciunt, 


nisi  ipeam  volontatis  -m,  vel 

auxiliui  jm,  qux' vjnt  ipse 

efiectus  subsequutu-. 

mu.-  tioni   Augustini. 

pravter  omnia  auxilia  sufficientia  i 

aliud  auxilium,  qu<  ili- 

m  infallibiliter  conj  •  ctu. 

Proqaoetiam  taciunl  Do-J 

mini  in  eodem  capit  aln 

ad  /i  ■ .         Paterqn  rii  eum. 

Quae  it  ■  |  t  August.  lib.  1  contra  duas 

epist.  Pelagi 

utillicaliqua  lliyamus   prxcedere 

voluntatt       ' 

Ei  tamen  n>  7*i  .• 

ergo  mm  )  i    i 

\inum  t 
u/  homin  ntes 

jnt. 
.  auxilium  non  es.-. 

i  per  cooperationem  arbi- 
trii, 

d i t £•  :  I    ita    •.  »'tur 

aliq ;.  ilium,  quo  D 

I 
ceretur ,  qm  l  t  tm<  I  eeee 

Chri 
Scrij '  t  im  secandam 

- 
probati>.".imi  in  1 
citei 

ib  intrii 
ex  coi 
.  \. 

rmatorprimoaothoi  im-  co*t. 

. :         itificu m ,  el 

'   ii  "  f  i 

qu; 

apj 

S.  Augustmi  in  aaxilia 

gratia  oontra  I 

mens  viil  l  l 

mini 

ut  c< 

disp.   1   prooamiali, 

§   1.  IgoJUni 

ei  lictis  i  i  tamph 

:.  I. 

Secm  itifex  qui-  «.' 

lam  Galli  b  Epi  ' 

\    |  <lu/>il<'r/>  >ni- 

tus  merit  ut  ali- 

guid 

inferios  :  Agii  tptippein  ao6u,  ut  <juod  vult, 

ct  oelimm 

|  lamus 


DISP.  VII,  DUB.  IV 


91 


aliis. 
Liansi- 

anum. 


lilevit 


1 


cipiamus  facere;  si  agit  quod  vult,  ut  veli- 
raus  agere,  profectoejus  auxilium  non  ma- 
net  anceps,  et  a  nostra  cooperatione  vel 
absolute,velconditionatefuturasuspensum; 
sed  potius  illam  ex  se  parit,  et  infert  :  alias 
si  gratiam  solum  potentialem,  et  indiffe- 
rentem  communicat,  nos  agimus,  et  faci- 
mus,  ut  Dei  gratia  agat,  et  faciat. 

Tertio  :  Concilium  Arausicanum  II  contra 
Massilienses  pro  gratiae  defensione  congre- 
gatum  diffinit  :  Ipsam  gratiam,ut  invocetur 
a  nobis  :  eumque  resistere  Spiritui  sancto  per 
Salomonem  dicenti :  Prmparatur  voluntas  a 
Domino :  et  Apostolo  salubritcr  prscdicanii, 
Deus  est  qui  operatur  velle;  quisquis  non 
confiietur  per  sancti  Spiritus  infusionem,  et 
operationem  in  nobis  fieri,  ut  purgari  a  pec- 
cato  velimus.  Plane  gratia,  quae  facit  ut  in- 
vocetur  anobis,et  per  quamflt,  ut  velimus, 
volitionemnostrampraecedit,  cum  ad  ipsam 
tanquam  ad  effectum  ordinetur  :  etaliunde 
est  efficax,  siquidem  illam  causat,  et  facit 
nos  infallibiliter  agere  :  quae  nisi  gratiae  ex 
se  efficaci  aptari  nequeunt,  aliter  enim  ex- 
posita  non  facit  in  nobis,  ut  faciamus,  sed 
praecise  nobiscum  facit.  Quod  statim  rejicit 
Concilium  dicens  :  Quodbona  agimus,  Deus 
in  nobis,  atque  nobiscwn  operatur.  Sed  haec 
Arausicani  testimonia  operosius  pondera- 
bimus  infra  §  0.  Eadem  fere  habentur  in 
Concilio  Milevitano,  can.  4,  qui  praesente 
Augastino  editusest,  et  ab  Innocentio  I  fuit 
approbatus,  ut  diximus  disp.  1,  can.  5,  §5. 

Quarto:  omnia  Concilia  Africana  adver- 
sus  Pelagium,  et  ejua  reliquias  congregata 
nihil  frequentius  determinant,  quam  Deum 
in  negotio  salutis  non  expeetare  nostras  vo- 
ImUates  :  qnod  nisi  admiltamus  auxilium 
ex  se  efficax,  nullatenus,  ant  aegre  salvari 
i :  nam  anxilia,et  decreta  indifferentia 
non  influunt  absolute,  conditione 

quod  rolnntas  rminet,  aut 

velit  agere,  ut  vidimus  dub.  prmced.  unde 

tinm  anims,  et 
nt  rjuid  volunta  :  velit. 

\o  -.  qaia  Concilia  adver 
mipi  i  illain  gratiam  as- 

t,  qaam  emi- 

pelagiani  negabant .  i  diffinirent, 

e(  hin  I  •  m  relinqoe- 

rent.  Q  ipelagiani 

lerin  ifficientem,  et  excitantem, 

infallibiliter  ad  con  en- 

lo  eon  epi  lol  i  D. 

peri  r  i  tbi  n  tert  e  i  dem  ob- 


jectiones  adversus  gratiam  ex  se  efficacem 

opposuisse  Massilienses,  quas  modo  junio- 

res  contra  illam  intorquent  ;  petitque  a  S. 

Doctore,  ut  ipsis  obviam  occurrat.  Ac  pri- 

mum  ,    inquit ,    quia    plerique  non  putant 

Christianam  Fidem  hac  dissensione  violari, 

quantum  pcriculi  sit  in  eorum  persuasione 

patefacias.  Deinde  quomodo  per  istam  prxo- 

perantem  (pende  verbum)  et   cooperantem 

gratiam  liberum  non  impediatur  arbitrium. 

Postremo  quemadmodum  per  hanc  prxdica- 

tionem  propositi  Dei  (hoc  est,  decreti  praes- 

cientiae  de  futuro   eventu  non  innitentis) 

quo  Fideles  fiunt   qui  przordinati  sunt  ad 

vitam  xternam,  nemo  eorum  qui  cohortandi 

sunt,  impediatur,  nec  occasioncm  negligentix 

habeant,  si  se  prxdestinalos  esse  desperent. 

Quae  difficultates,  ut  nostri  Adversarii  au- 

tumant,  locum   non  habent  in  gratiae  effi- 

cacia  ab  ipsis  excogitata,  "vel  exsuscitata  ; 

sed  solum   in  efficacia  Thomistica  :  unde 

constat  Semipelagianos   non  negasse  gra- 

tiam  ab  ipsis  assertam,  et  impugnasse  gra- 

tiam  ab  Augustino,  et  Thomistis  traditam, 

nempe  efficacem  ex  se,  et  non  ex  sola  praes- 

cientia.  Sexto,  et  ultimo   Concilium  Tri-T  ide  . 

dentinum  nostramdoctrinam  expressitsess. 

6,  cap.  4,  asserens  liberum  arbitrium  a  Deo 

motum,  etexcitatum  (utique  motione  ex  se 

efficaci,  per  quam  dicebat  Calvinus   liber- 

tatem  everti)cooperari  assentiendoDeocum 

potestate  ad  dissensum,  atque  ideo  libere 

agere.  Ubi  ex  una  parte  supponit  gratiam 

ab  intrinseco  efficacem,  et  ex  alia  parte  di- 

luit  obiter  principale  Calvini,  et  Adversa- 

riorum  motivum,  ut  latius  videbimus  infra 

§   10. 

137.  Confirmatur  secundo  authoritateSS.  Fuicimr 

Patrum.  Et  in  nrimis  ciuid  in  hac  parte  sen-  m;,"|v 

•  iiiithon- 

tiatAugustinus.salisconstatex  nuperdictis:  tateSS 

quibus,  at  prolixitatem  vitomus,  nunc  tan-,j,Jl]v,J["' 

tum  adjicimus  ejus  testimonium   in  lib.  de 

gestis  Pelagii,cap.3,  ubi  versans  illurl  Aj>os- 

toli  ad  Rom.  8  :  «  Quicumque  spiritu   Dei 

mtur,  hi  Bant  filii  Dei,  inquit :  1'rocul- 

a  dobio  |»lus  est  agi,  quam  regi.  Qui  enim 

o  regitur,  aliqnid  agit  :  qaivero  agitur.age- 

re  aliquid  ipse  vii  intelligilur.Tamen  kan- 
'<  tum  praestat  voluntatibus  nostris  gratia 

Salvatoria  ,  ut  non  dubitet  Apostolus  di- 
i  cere  Quotquot  spiritu  Dei  aguntur,  etc.  » 
Eandem  veritatem  docenf  Batis  communiter 
alii  Patres.  Athanasius super^. 2  ad  Ephes.-Q  At?) ,. 
jti  impressione  Lngdunensi anni  1532 in-  nasitw. 
quit :  Qum  Deus  paravit,differri  nonpoterunt, 
neque  prmtormiUi,  quinperagantur,  tanquam 


92 


DE  GRATIA  Kl 


divinittis  sini  prwdefinita,  idqut  ultam 

erga  nos  providentiam.  Quaa  verificari  oon 
poterunt,  nisi  applicenturmotioniDei  i 
efficaci,  etminimesuspen  b,  vel  expectanti 
rriii. consensum    nostrum.  lilus 

Alexand.  lib.  1  de  adoratione,  ei  cuUu,  nbi 
ponderans  Angelos  apprehendi  e  manus 
Loth,  ot  axoris,  el  filiarnm 
civitate  educerent,  tnquit  :  «  Manifestoar- 
«  gumento  tibi  esse  potest,  noi  non  verbia 
olumincitari,  et  adhortationibua  menti 

1:1  i  i!    >is,  ut  a   jiccccilo    d 

lanta  benignitateerga  noa  nti  Sei  \  al 
«  totius  universi  Deum,  ut  act  i  ip  o,  effi- 
«  caciterque  nobis  auxilium  p i . i •- 1«  •  t  T  se- 
«  cundum  quod  scriptum  est  :  Apprehen- 
«  disti  manum  dexteram  meam.etin  con- 
«  silio    meo    d  •  nim 

«  humana  natnra  non  m  - 

«  que  per  se  sufficit,  ut  malum 
q  queat,  una  nobiscum  quodammi 

indil  Deus,  duplicique  beneficio  al 
u  cognoscitur ,   admonitionibus  nimii 
«  persuadei  lium  pi 

tius,  quam  ut  ab  impe  I 
i  tnti  m  perar 

j,  pro  ,  pi  ■  pro  gratia  ei  ae  efl  :aci?D.l 

inepistola  ad  Kuffinum,  Loquens  de  Lydia 
purpuraria,  cujua  Domi  r,  ut 

intenderel  hia  quaa  dicebantnr  b 
ait :  o  y\u  dicendum  esl  \  oluntati  Dei 
>re  volunl  r 

uit,i\ it,  nisi   (iiii    finxil 
ingillatim  corda  eorum  - 

dnritiem  ad  obe  liendi  molln  il 
fectum,  nisi  <|ui  potena  est  <l»*  lapidibua 
«  Abrahae  filios  excitai  i 
frequens  D.  tendo  banc  | 

ceptoria  Vuguatini  sententiam,  ut  nihil 
quentiua  acripl  i  ejua  i 
supervacaneum  eel  singularia 
D  .         D.  Irenasus  lib.  \tadversus    Valentinum, 
cap.16,  inquit  :  Nonenim  tu  Deum  / 
sed  Deus  te  facii 

num  (irii/icis  lui  eccpecta  oppotiune  omnia 
facientem.  El  infra  addil  :  )ianus  ejus  liniet 
te  intit*.  i  bi  aaaerit,  qi  effi- 

cimur,  itaaDeoagimuT,  ipsique  primatum 
in  nostris  operibua  debeamns  referre  : 
quod  verifieari  nequit,  nisi 
tra  inchCH  t  per  aoxilia  ex  ae  inferentia 
,  ,.  ,  consensum.  l>.  Pulgentiua  lib.  (/<■  Jncamai. 
et  gratia  Christi,  eap.  8,  inquit  : 

o,  qui  homini  poBnitentiam  dat,  . 
« mutat  hominia  voluntatem.  Proindi 
«  quis  dicit  :  Meomest  relle  Dei 


"  autem 

"  rum  ordinem,  ne 
pri  n  [<  at.  Male  enim  - 

\><  i  volnntati   |  t,  cum 

.    llla  di 
on  enim  <Ii<:at :  Meui 
!><-i    i! 

t   sit  m< 
rc  :  tnnc  enim 
• 

esae  ill 
i,    et    volontatem  mul 

CUIIl   I 

luntaa  incipiat  \ 

tit  D 

Altai  lib. 

de  Incarn  il 

tiain 

I 

: 

'• 
/ 

ad  illa 

I.  D.  Hi< 

i 
l ,  el  alii  pl 
bunt  Zumel 

fl 

21,|  •'»«• 

am  pj 
sua  infinita  virtutep  minum  volun-  » 

convert< 
in  pr  escientiam  futuri  e 

itiam,  el  a  un. 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


93 


Quo  sensu  in  oratione  secreta  Dominicae   4 

post  Pentecosten,  orat  Ecclesia  Deum,  ut 

«  nostrasetiam  rebelles  ad  se  compellat  vo- 

'.  Aug.  «  luntates,  »juxta  doctrinam  August.cap.98 

Enchiridii,  ubi  ait:  «  Quis  tam  impie  desi- 

«  piat,   ut    dicat,   Deum  malas  hominum 

«  voluntates  quas  voluerit,  quando  volue- 

rit,   ubi   voluerit,  in  bonum   non  posse 

«  convertere  ?  »  Quod  tamen  concedendum 

esset,  si  auxilium  quo  Deus  movet,   non 

est  ex  se    efficax  :   nam    expectare  illud 

necesse  est  vel  opportunitatem  temporis, 

vel  meliorem   subjecti    dispositionem,    ut 

dubiis    praecedentibus  arguebamus.    Idem 

significat  Ecclesia  in  alia  oratione,  ubi  ait : 

Deus    qui   omnipotentiam    tuam    parcendo 

maxime   et  miserando  manifestas.   Si    au- 

tem  auxilia  mediis,  quibus  Deus  exequi- 

tur  suam   misericordiam,   non  essent  ex 

se  efficacia.  nihil   haberent  supra    auxi- 

lia    sufficientia,   in    quo   splenderet    om- 

nipotentia    divina  ;  sed  tantum  emineret 

Dei    prcescientia,  quae    vocandi  occasiones 

oravit,  ut  tunc  vocaret.  Idem  praeterea 

.ificat  Ecclesiainalia  oratione,  Deus  vir- 

m,  cujus  est  totuth,  quodestoptimum.  Et 

innumerae  sunt   Ecclesiae  orationes  ,    quae 

habent  hoc  initium  :  0  nnipotens  sempiteme 

nnipotens,  ei  misericors  Deus:  Qux- 

/-'<  /-,  ttc.  'v»uas  non  te- 

mer<  summa    providentia  disposuit 

Ecclesia  ;  tum    ut  moneremur    profectum 

nostrum  non  in dispositionem  arbitrii,  non 

in  temporum    vicissitadines    rovocandum 

inipotentiam  Dei,  qui  quom, 

<-t  <;  <-t  ubi  voluerit,  p  >t<  sl  effic  i 

pe  ;  tum  nt  erigeremur  in  spem 

isequendi  auxilia  effic  icia,  <  am  h  ec  non 

pendantor  inter  ambiguas  temporam,et 

oram  differentias,  sed  pendeanl  tan- 

tum  ex  Dei  omnipotentia,  quae  aniformiter 

ip-  i  B  ll 

lih  commanibus    Eccle  i  b  orationibut 
onant  D.  Basilius  in  oratione  Liturg. 
num.  praced.  relata,  cum  ait :  Mnh,,  >■ 
fac,  omnia  enim  potes.    I».  Benedictus   in 
Kegula,  oap.  "v,  abi  monel  orandum  pro 
;  icho  incorrigibili,  ut  Dominut  qui  on> 
y  i  ■  i  ii,    \lutem  i  wca  in/hrmum 
;  i  atrem.  Qulbu  •   i  erbi  i  nterque  i  ancti    i 
letur  al  ad  locum 

p.  1 1,  vei  ,25:  Omnium  mi 
ri$t  auiaomnia  pote     el  atUexpre    iteffec- 
pi  b  cientia,   '-'l  ei  Dei 
ortum  ducere  :  aliai  solam  po  ce 
i<  ni   ii  ei  homine  .  qa  mdo, 


et  ubi  per  scientiam  mediam  praenovit  fu- 
turum  esse,  ut  converterentur.  Nisi  Ad- 
versarii  dicant,  Deum  solum  posse  efficere, 
quae  praescit  esse  conditionate  futura  :  sed 
tunc  curabunt  nobis  exponere  primum  ar- 
ticulum  Fidei  :  Credo  in  Deum  Patrem  om- 
nipotentem.  Tandem  communibus  Ecclesiae 
deprecationibus  adjungimus  antiquam,  et 
gravem  orationem,  quam  Ecclesia  Hispa- 
niae  in  Conciliis  Toletanis  praemittebat,  ut 
referunt  Garsias  Loaysa  in  Conciliis  Hispa- 
niae,etSeverinusBiniustomo  1  Conciliorum 
generalium.  in  principio  ;  nam  doctrinam 
nostram  haud  parum  confirmat.  Est  autem 
ejusmodi  :  «  Adsumus,  sancte  Spiritus, 
«  adsumus  :  peccati  quidem  humanitate 
«  detenti,  sed  in  nomine  tuo  specialiter 
«  adgregati.  Veni  ad  nos,  adesto  nobis,  et 
't  dignare  inlabi  cordibus  nostris.  Doce  nos 
«  quid  agamus  ;  quo  gradiamur,  ostende  ; 
«  quid  efficiamus,  operare.  Esto  solus  et 
«  suggestor,  et  eifector  (preme  verbum), 
«  judiciorum  nostrorum,  qui  solus  cum  Deo 
«  Patre,  et  Filio  nomen  possides  gloriosum. 
«  Non  nos  patiaris  perturbatores  csse  justi- 
«  tia3,  qui  summe  diligis  aequitatem.  Ut 
«  sinistrum  nos  non  ignorantiae  trahat, 
«  nonfavorinflectat,  nonacceptiomuneris, 
«  vel  personae  corrumpat :  sed  junge  nos 
s  tibi  efficaciter  solius  tuae  gratiao  dono 
(quid  expressius,  ut  excludantur  ab  cffi- 
cacia  gratiao,  quia  ipsa  gratia  non  sunt)  ? 
«  ut  simus  in  to  unum,  et  in  nullo  dovie- 
«  mus  a  vero.  Qualiter  in  nomine  tuo  col- 
<(  Iecli,  sic  in  cunctia  teaeamus  cum  mode- 
'  ratione  pietatia  justitiam,  ut  hic  a  te  in 
nullo  dissentiat  sententia  nostra,  et  in 
t  faturo  pro  bfiiegestisconsequamar  pni^- 
«  mia  sempiterna.  Amen.  » 

§.  II. 

Ostenditur  specialiter  V.   Thomam 
aperte  docere  nostram  assertionem. 

1-39.   Cum    niaximani    habcal    AngeliCUS   D.Ttw 
Doctoi  iii  Eccleaia  catholica  authoritatem, .Jjffijj 
praocipue  tamen  pro  his  eontroversiis  debel  Kratiam' 
audiri.  Tum  quia  fidelissime  inhaeret  Au-(.,('.!||,';.'^(. 
tino  csterorum  Doctorum  inhac  parte13161?6^ 
antesignano  :  tum  quia  Summus  Pontifex  iotrin« 
Clemena  \  iii  decreverat  isfam  uodum  jux-  s,ri)" 
i,i  uhii  qae  Doctori \  mentem  exsolvere. 
<x)ni'l  ;i  iicm    doceai   Augustinus,  ex  dicti  i 
t.iin  iii  ln  ,  quam  in  praacedenti  dubio  pors- 
pectum   habemu   :  unde  poa  emu  i  abi '[  le 


91 


DE  GRATIA  EFFK 


Pcrspi- 

caa  S. 

Docloris 

lestimo- 

oia. 


Quam 
alitcr 
proce- 
dat,  bc 

Jloliiw 

"llMl- 

jnili. 


majori  indagine  judicare  eandem  esse  sen- 
tentiam  Prac-ceptoris  Angelici.  Quae  consul- 
tis  etiam  ejus  scriptis  est  adeo  nostra,  ut 
M.  Petrus  de  Lorca  disp.  21,  degratia,  post 
secundam  conclusionem  meritoasseruerit, 
evidens  esse,  quod  nostra  assertio  sit 
S.  Thomae  doctrina.  Ad versarii  tamen  tan- 
ta  luce  non  oppressj  hoc  praesidium  nobis 
praeripere  moliuntur,  et  ad  propriaj  causx* 
subsidium  servire  cogunt,  non  absque  legi- 
timorum  discipulorum  dolore,  et  indigna- 
tione  ;  nam  tolerabilius  cen.sent,  et  merito, 
quosdam  palam  D.Thomao  adversari,  quam 
alios  ipsi  extraneas  opiniones,  etsaepeillo 
indignas  affingere. 

Quod  ergo  S.  Doctor  sentiat,  gratiam 
eflicacem  esse  talem  ex  e,  et  ab  intrinseco, 
probatur  ex  pluribua  ipsiua  testimoniis  : 
nam  in  hac  1.  rt.    1  " 

inquit :  Si  Deua  movet  voluntatem  a  1  ali- 
«  quid,  impossibile  est,  quod  volunta 
«  illud  non  moveatur  ;  non  tamea  est 
"  impossibile  simpliciter  :  unde  nonseqai- 
a  tur,  quod  voluntas  a  Dei 
«  moveatur.  »  i  bi  simul  do  I  rtionem 
nostram  statuendo  infallibilem  connexio- 
nem  inter  motionemDei,qu  Liiliom, 

el  motionem  voluntatis,  qa  jaa  ope- 

ratio  .•  et  occurrit  praecipoe  Adi  •  ram 

motivo,    declarando  hanc  efficaciam  non 
inferre  aecea  itatem   abaolutam  voluntati 
contrariam.  Qua  responsione  aon  ii 
S.  Doctor,  i  loqueretur  de  effic  i  imp- 

ta  ab   effectu,    vel    ex  praescientia  ;  I 
quippe,  ut  ejua  patroni  loquuntur,  nec  ap- 
parentem   necessitatem  inducit,  cum  non 
sit  antecedens,  sed  consequena  liberam 
luntatis  creatae  determinationem.  ESandem 
sententiam  repetit  infraoiuMt.  112,0x1 
ubi  ait  :  ci  Praeparatio  ad  gratiam  secundam 
«  quod  esl  a  Deo  movente,  hal 
«  tatem  ad  id,  ad   quod  ordinatur   i  D 
«  non  quidem  coactionis,    sed  infallibili- 
«  tatis,  quia  intentio  Dei  deficere  uou 
u  test.   »  Ibi  non   fundat  infallibilitatem 
effectua  supra  praescientiam  ejus  ut  condi- 
tionate  futuri  ;  sed  supra  motionemgratiae, 
secundum  quod  est  a  Deo,  et  provenil 
ejus  intentione  efficaci.  Quo  oihilexpn 
sius  dici  potoit  ad  asaerendam  gratiam  ex 
se  efficacem,  et  a  creaturae  determinatione 
independentem.  Idem  docet  2,    2,   fu 
24,   (///.  11,  his  verbis  :  i  \  irtus  Spiritui 
i  sancti  (hoc  est  motio,  vel  auxilium  ab  Spi- 
ritu  sancto  impressum)  i  infallibiliter  ope- 
«  ratur  quandocumque  voluerit  :unde  im- 


«  possibile   est  10  simu! 

«  quod  Spiritus  sanctus  velit  aliquem  mo- 

«  vere  ad  actum  charitatis,  et  quod  ipso 

i  charitatem  omittat  peccando.    El 

12.  art.  '.>>,  tnquit  :  «  i 

«  certitudinem  ex  parte 

« cui  non  potest  ali  i  au- 

.  aaxilium  ooa  i 
hal.  'inatio  i  • 

te  volantatis  divinae,  sed  potius  i 
:»ti.i>,  quam  di\  ina  volunta 
ii«  ret,  ut  A  !  ront.  Kt  ta:. 

7.    6,   i  ait  • 

Dfus  movet  voluntatem  immutabi! 

::i  voluntati  :itis, 

na- 
ram  volunt 

I 

in  prin 

brevitai  ,  'ram 

1 1".  Re  pondent    Ad  mt.il  in 

moniis  contineri,  q 

t  ;  aam  ,:num,  inquiuut 

voluatatem    al 

fallibilil  tus. 

;  intendit.  At  Di  .  :ita- 

tom  absolutam 

t  I  s  ■  . 

•  ira  sit. 
cientia  i 
Deus  illum 
tus  infallibiliter,  et   n<  itate 

:  «t  ;IltUl 

!  tta  in  qaalitati 
vet,  sed  innitente  intentioni 

tia  futurum  eventum.  Si  enim  hacpnBsi 
tia  :. 

ulo 

trandi  i 
liberam  determinationem  ci 

Sed  •  t  nul-  i 

tam  fundamentum  habet  ia  relatia  D    I 

:  oam  S 
motionetn  Dei  infallibiliter 
vol  eflectoa,  ad  qu<  o,  ut 

nec  minimo  verbo  inain 
lam  pnescientiam  mediam.  Immo 
simo  sermone,  cui  nisi  proterve  obviam  in 
non  poti  tnfaJlibiiiUten  • 

a  Deo  intenti  fundari  in  eili  I  virtuto 

moventis,  cai  resisti  aoa  valet   *\rt»Tum 
qui  semelanimum  obfirmarunt.  iam 

:n  reciperent,  oull<  ilari 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


95 


testimonio,    quantumlibet  evidenti,  urge- 

buntur,  cui  non  contendant  adhibere  res- 

ponsionem.  Unde  magis  oportet  ostendere 

eorum   doctrinam,    et   solutionem  nuper 

datam  repugnare,  non  tantum  huic,  aut  illi 

S.   Doctoris   testimonio,    sed    generalibus 

ejus  principiis,  et  toti  suorum  scriptorum 

contextui. 

^•Tho.       141.  Cuncta  igitur  quae  praedita  respon- 

gratise  sio  involvit,  adversari  doctrinae  D.  Thomae 

cfamad  ostenclitur  primo  :  nam  Doctor   Sanctus, 

Deipo-  ut  componat  libertatem  nostrorum  actuum 

'  cum  efficacia  divinae  voluntatis,et  motionis 

ab  ea  derivatae,  recurrit  ad  omnipotentiam 

Dei,  et  ad  universalitatem  divini  influxus 

sese  extendentis  tam  ad  substantiam,  quam 

ad  modos   nostrarum  operationum,  quin 

ullo  verbo  ad  scientiam  mediam  confugiat. 

Sic  in  quxst.  23,  de  ccrit.  art.  5.  ait  :  «  Vo- 

■  luntas  divina  est  agens  fortissimum  : 
«  unde  oportet  ejus  effectum  ei  omnibus 
«  modis  assimilari,  ut  non  solum  fiat  id 
«  quod  Deus  vult  fieri,  quod  est  assimilari 
i  secundum  speciem  ;  sed  ut  fiat  eo  modo, 
«  quo  Deus  vult  illud  feri,  id  est,  necessa- 
t  rio,vel  contingenter,  cito,  vel  tarde.  »  Et 
opusc.  2,  cap.  140,  ait :  «  Ad  efficaciam  divi- 
«  nae  voluntatis  pertinet,  ut  non  solum  fiat 
«  quod  Deus  vult,  sed  ut  eo  modo  fiat,  quo 
i  id  fieri  vult  :  vult  autem  quaedam  fieri 
•  necessario,  et  quaedam  contingenter,  quia 
«  utrumque  requiritur  ad  completum  esse 
i  universi  :  ut  igitur  res  utroque  modo 

provenirent,  quibusdam  adaptat  causas 
"  neeessarias,  quibusdam  contingentes.  » 
Quid  autem  sit,  Deum  adaptare  causam 
liberam  ad  operandam,  declarat  idem  S, 
Doctor  superepist.  ad  Heb.  <"j>.  12,  ad  illa 
verba  :  Oetu  autem  pacU  aptei  vas  in  omni 
!,<,n<>,  abi  lect.  3,  inqait  :  «  Dupliciter  apta- 
«  tur  homo  ad  benefaciendam,  uno  modo 
xteriu:-;  operando  ;  <;t  sic  unus  homo 
i  aptat  aliam  persuadendo    \«'l    commi- 

oando :  alio  nwlo  aliqaid  interiusex- 
'  hibendo,  et  Bic  solus  Deas  aptat  vo- 
«  luntatern,   qui    solUJ    ipsam    potest  im- 

■  mutaro,  fecandam  illad  Proverb.  21  : 

im  manu  Domini,  qaocamque 
olaerit,  vertet  illud.  •  Eandem  doctri- 

narn  tradit  1  part.  qu9tt.  \'.),art.  H,et<j<> 

id .  i  <i  </><  art.  6,  et  qumtt.  H'A, 

art.  1  <i'l  3,  ei  tn  hoc  1,  ',  quMit.  10,  art. 
\  ad  1,  tt  in.  [,ad  Anmbald.  ditt.  17,  qumtt. 

\,<trt.   1   <i<l    1     <!     I     1'rrthrrm.  I<>  1 .  14,  et  6 

Metaph.lect.  3et  \,contragentett  <<i\>.  .>~>,  et 
alibi    iffipe.  Hoc   i  atem  principiam  conci- 


liari  non  potest  cum  responsione,  quam 
impugnamus  ;  nam  juxta  illam  non  ideo 
motio  divina  infert  infallibiliter  actum, 
quia  Deusest  omnipotens,  et  applicat  suam 
virtutem  adelTectus,  quosabsoluteintendit. 
et  subjicitsibioperationescreatastamquoad 
substantiam,  quam  quoad  modum  ;  sed 
potius  omnia  vice  versa  contingunt ;  nam 
sequitur  infallibiliter  actus,  quia  voluntas 
creata  determinat  motionem  Dei  ex  se  in- 
differentem  :  unde  tota  infallibilitas  fun- 
datur  non  in  virtute,  vel  motione  Dei,  sed 
in  suppositione  accidentali,  quod  voluntas 
creata  praevisa  est  operatura  in  tali  occa- 
sione. 

142.  Secundo  Angelicus  Doctor  perpotuus 
est  in  asserendo  Deum  efficere  nostros  actus 
liberos,  non  solum  quia  dedit  virtutem  ope- 
randi,  vel  quiasimul  nobiscum  influat ;  sed 
quia  nos  applicat  ad  agendum.  Unde  adver- 
sus  illos  qui  hoc  negabant  (ne,  ut  ipsi  cen- 
sebant,  laederetur  libertas  arbitrii),  inquit 
lib.  3,  contra  gentes,  cap.  89  :  «  Quibus 
«  quidem  authoritatibus  sacraB  Scriptura? 
«  resistitur  evidenter  ;  dicitur  enim  Isaiae 
«  26  :  Omnia  opera  nostra  operatus  es, 
«  Domine.  Unde  non  solum  virtutem  vo- 
«  lendi  a  Deo  habemus,  sei  etiam  ope- 
«  rationem.  Praeterea  hoc  ipsum,  quod 
«  Salomon  dicit  Proverb.  21  :  Quocumque 
«.  voluerit,  vertet  illud,  ostendit  divinam 
«  causalitatem  nonsolum  extendi  ad  poten- 
«  tiam  voluntatis,  sed  etiam  ad  actum  ip- 
«  sius.  Item  Deus  non  solum  dat  virtutem, 
«  sed  etiam  nulla  rcs  potest  propria  virtute 
«  agere,  nisi  agat  in  virtute  ipsius,  ut 
«  supra  ostensum  est.  Krgo  homo  non 
«  potest  virtule  voluntatis  sibi  data  uti, 
«  nisi  in  quantum  agit  in  virtute  Dei. 
«  Iltud  aatem  in  cujus  virtute  agens  agit. 
«  est  causa  non  solum  virtutis,  sed  etiam 
«  actus.  Qaod  in  artirlce  apparet,  incujus 
'  virtute  agit  instrumentum,  etiam  quod 
«  ab  hoc  artifice  propriam  formam  non 
«  accepit.  i><mis  ergo  est  causa  in  nobis  non 
»lum  voluntatis,  sed  etiam  volendi.  >■ 
Idem  tradit  tju.rs! .  :i,  tlr  potentia,  art.7,  ubi 
concludit:"  sic  ergo  Deus  est  causa  cujusli- 
"  bet,  in  quantum  dat  virtutem  agendi,  et 
"  in  qaantum  conservaea,  etinquantum 
i  applicat  actioni.  »  Idem  repetit  1  jxn-t. 
qumtt.  19,  art.  •''>  adb,  >i  qjiiBst.  83,  art.  I 
ad  3,  et  qusst.  1<)._),  art.  •>  <i<l  ■'!,  et  super 
&pist.  <i</  Bom.  < <ij>.  9,  lect.  '.'<.  et  .^//xt  i  ml 
Corinth.  cap.15,  lect.l,  et  lib.  2  Physic.lect. 
H,  f.t  in  hac  l,  2,  quw8t.  ''•,  art,   1,  et  tjurst. 


DOCfit 

dariau- 
riiium 
efficax 

pra-tcr, 
c: supra 

salli- 


96 


DE  GRATIA  EFFICAH. 


.),  art.  4,  et  qusest.  109,  fere  per  totam,  ubi 
generalem  hanc  doclrinam  applicat  iisquac- 
ad  ordinem  gratiaespectant,  tam  inart.  1, 
quam  in  art.  9,  ubi  ait  :  «  Homo  in  gratia 
a  existens  non  indiget  alio  auxilio  gratiae, 
«  quasi  aliquo  alio  habitu  infuso.  In d 
"  tamen  auxilio  gratiae  secundum  alium 

modum,  ut  scilicet  a  Deo  moveatur  ad 
"   recte  agendum,  et  hoc  propter  duo  :  pri- 

mo  quidem  ratione  generali  propter  hoc, 

quod  sicut  supra   dictum  est,   nul! 
"  creata  potest  in  quemcunque  actum  pro- 
"  dire,    nisi    virtute  motionis  divinae.    t 
Hujusmodi  aui.  rale  D.  Thomaaprin- 

eipium  directe  opponitur  Adversariorum 
responsioni  supra  traditae  ;   nam  si  I 
movet,  et  applicat  creaturam  a  l  operandum 
motione  non  auferente  vir- 

tutem  agendi  i  ergo   inter  omnia  auxilia 

icienti  i,et  operationem  mediatauxilium 
movens,  el  reducens  virtutem  auxiliorum 
suffici  mtium  a  I  lium.  A  I  ii  au- 

tem  lotum    hoc  negotium  coi  itum 

istimant  in  collatione  a 
cientium,  el  coop  iratione   liberi  arbitrii  ; 
''i  asserunl  auxilium  suffii  liberura 

arbitrium  simul  junct  pari  simul- 

tanee,  aliudque  auxilium  ex  se  efficax  mo- 
vens,  et  applicans  superflm 

Dociorfs     1 1::'  '''"''"'>  (I,na  Doc*or  Sanct  la  abi 
i-  tradit,  non  id 

pJ.JJ}ed,*futura3  sunt,  onvera 

contra-  futuras,  quia  sciuntar  a  Deo.  Ita  habel  ex- 

isa-presse  I   part.  q.  I  1,  art.8tetq.  16,  art.  1. 

et  I,  2,  qwBst.  93,  art,  I  ad  3,  ei  q% 

de  Veritate,   art.  II  ad   I.  et  alibi 

Explical  autem  exp  □  priori  testimo- 

nio  citato  ex   1    part.   adjungendum 

scientiaa  dii  in  e  liberum  Dei  decretum,  quo 

inclinetur  ad  determinata  futura  :       Cnm 

«  enira,  inquit,  forma  intelligibilia  ad  op- 

posil  i  se  habeal  (cum  sit  eadem  scientia 

i  um)  non  producerel  determina- 

tum  effectum,   nisi   determinaretur   ad 

Deum  per  appetitum,  ut    dicitur  in  9 

Metaph.    Manifestum    autem  est,  quod 

Deus  per  intellectum  sunm  causal 

u  cum  suumesse  sit  suum  intelligere.  Unde 

o  necesse  est,  qnod  sua  scientia  sil  c 

«  rerum.secundumquod  habel  voluntatem 

mjunctam.    »  E<  hac  ratione  semper 

docet,  notitiam   futurorum  inniti    divino 

decreto,  ut  in  1.  dist.  ::'.»,  qnast.  I.  '//•/.  1, 

resoh  it.  quod  Hcei  esse,  ei  teire  Dei  Hni  idern 

mdum  rem,  tamen  seire  sequitur  uolunta- 

tcm,  ut  imperatum  ab  ip$a.  E1  art,  2ad  1, 


inquit  :   Ipsum  D 

lam  hahere  fnturitionem,  nisi  d  iter 

a  voluntatedivina  libere  de 

ducere,  vel  permittcre  absolute,  vel  sub  c 

ditione,  ut  1  part.  i/nrst.  1  i,art.  9,  in  r 

ad  '■'.  ubi  ait ;  i  im 

"  adjuncta  voluntate ;   unde   non  i 

i  (juod   qurccumque   .~cit    I  it,    vol 

"  fuerint,  vel  futura  lumeaqua? 

•  vult  e>se,  vel  permisil 
quMSt.  16,  art.  7 

"  nunc  i  :  iturum  fuit  antequam 

juia  in  sua  ca 
Qnde  snblata  cao  iturum 

•  illud   fien  intem  prim 
«  aBterna.  i  nde 

■  futur.i,   ni 
n  i   fuit,  dI 

qusst.  2,  </'    I 

gentes,  eap.  •  tem 

principium  i    l>.  'I 

fundi  rtit  tra  I 

.-i  Deus  n« »n  int 

rum     u t   con  ln 
'    '     n  futuriti 

cujus  ti- 

mniti  1 
et  nihil 

1  '• 

S.  Doctor  in 
I    i 
rbitrinm,  et  intenti 

: 

intentione  supp 
tuum  futurit 
miniscuntur  ;  e 

iluta  ex  ; 
nem  pr 

fundat,    el   coi   infallibiliter   praeintenl 
effecl 

l  ti .  ij 
petoo  tradit,  De  im  prae  liffinii  • ,' 

determi 

t.un  qm  itiam,  quam  qu 

dum.  Unde  loco  supra  citato  a     1 
inquit :     Volunl 

.  untur.       I  pfO- 

lum,    quo   |  ir. 

pr b leterminavit.    Et  1  i> nt.  qmm 
art.  1 ,  in  >,,)■)>.  ait  : 


DISP.  VII,  DUB.    IV. 


97 


«  sive  humanis,   reducuntur    in   aliquam 
«  causam  praeordinantem.  »  Etquodlib.  12, 
quxst.  3,  art.  4,  ait  :  «  A  providentia  Dei 
«  omniasuntpraGdeterminata.  »  Eadem  re- 
petit  1  part.  qusest.  19,  art.  3  ad  5.  et  quxst, 
25,  art.  5  ad  1,  et  lib.  3,  contra  gentes,  cap. 
90,  et  alibi  saepe.  Quod  autem  haec  pracor- 
dinatio  sit  ex  se  efficax,  et  non  maneat  sus- 
pensa  a   libera  creaturae    determinatione 
conditionate  futura,  ut  Authores  responsio- 
nis  quam  impugnamus,    affirmant,  liquet 
evidenter  ex  eodem   S.  Doctore ;  nam  ex 
efficacia  illius  determinationis  divinae  in- 
fert,  liberum  fore    exercitium  voluntatis 
nostrae.  Quae  consequutio  nulla  esset,  si  e 
converso,  ut  Deus  praeordinaret,  et  decer- 
neretactus  nostros,  deberent  ipsi  prius  esse 
conditionate  futuri  :  tunc  quippe  ille  liber- 
tatis  modus,  et  conditionata  futuritio  non 
inferrentur  ex  praeordinatione  Dei,  sed  ad 
illam  supponerentur.  QuodautemD.Thom. 
ex  praeordinatione  efficaci  Dei  inferat  liber- 
tatemeventus,  liquetex  loco  citato  ad  Anni- 
hald.  ubi  post  verba   supra  relata  statim 
subdit  .  «  Lnde  cum  voluntas  Dei  efficaci- 

-  tor  impleatur.  oportet  quod  res  fiant,  eo- 
«  dem  modo  sicut  voluntas  divina  dispo- 
«  suit.  »  Et  1,  p.  quxst  19,  art.  8,  inquit  : 
«  Cum  voluntasdivinasit  efficacissima.  non 
"  solum  sequitur  quod  fiant  ea,  quae  Deus 
«  vult  fieri  ;  sed  quod  co  modo  fiant,  quo 

19  fieri  vult.  Vult  autem  Deus  quaedam 

ri  necessario,   quaedam   contingenter, 

"  ut  sit  ordo  in   rebus  ad  complementum 

«  universi.    >  E\  art.  2,  dixerat  :  «  Ex  hoc 

ipso,  qaod  nihil   divinse  voluutati  resis- 

-  tit,  seqaitar  qudd  non  solum   fiant  ea, 

eDeos  fieri  vult;  sed  quod  fiant  con- 
•  tingenter,  vel  necessario,  quae  sic  fieri 
«valt.»Et  l.contrageni  KfTica- 

«  cia  divinae  voluntatis  exigit,  ut  non  so- 
«lamsit  qaod  Deas  vult,  sed  etiam  quod 
'  hoc  n;  '  Deus  vult  esse illud.  » 

Quam  sententiam  frequentissime  inculcat, 

laum  fuerit  alia  t<.':tiin<<;n  i  expen- 
dere.   Videantur    qu  e    diximus   tract, 

i>.  10,    dub.    j;  et 
traci  p.    p),  du/j.  i.  ei  in  hoc  n  &<  /. 

di  j>.   1,  '/"/,.  6,  el  qua3   di  hib.  seq. 

Dam  jin|it.i  omnino  per 

dent  intellecl  ^i  rei  te  di  po  ito,  ei  nt  judi- 
eel  D.  Tbomam  lentire,  quod  auxilia  gratias 

e  efficacia,  et  al  tateal  ir  re  pon 

im    i"lu>.     I 

lontnrn  <•  c,  et  S.  Doctori    proi 
trariam.   Qaod     i   hanc   evidentiam    ilii 


non  vident,  vel  visam  nolunt  concedere, 
nostra  non  refert,  qui  nec  intendimus,  nec 
speramus  ipsos  ad  veritatem  Thomisticam 
convertere ;  sed  illam  tantum  studemus 
explicare,  et  communire,  ac  Lectoris  bene 
aflecti  judicio  exponere.  Per  praedictam 
autem  gratiam  ex  se  efficacem  non  everti 
libertatem  arbitrii,  utAdversarii  in  hacte- 
nus  impugnata  responsione  causantur, 
infra  constabit. 

145.  Confirmantur  haec  omnia  ex  dictis  J-JJ"^" 
disp.iwooemiali,cap.  1,  §  3  ;  nam  esto  con-  secura 
cederemus,    non   constare  evidenter,  quae  ^JceV- 
in  hac  parte  fuerit  sententia  D.  Thomae,  J{^jjuiy 
nihilominus  in  dubio  praesumendum  est,  d.tiio.  ' 
illos  Authores  mentem  S.  Doctoris  tenere, 
qui  haereditaria  successione  ipsum  summo- 
pere  colunt,  qui  ejus  lectioni  sunt  addicti, 
qui  ejus  gloriam  zelant,  quipro  illo  ubique 
pugnant,  et  qui  in  ejus  verba  jurare  dicun- 
tur  :  secus  vero  illos  Authores,  qui  nihili 
solent  facere  Angelici  Praeceptoris  senten- 
tias,  qui  saepissime  ejus  expressas  assertio- 
nes  negant,  qui  licetconclusionemquae  alias 
est  D.  Thomae,  quando  ipsis  placet  defen- 
dant,  communiter  tamen  non  solum  fun- 
damenta  ab  ipso  tradita  spernunt,   verum 
etiam  quantum    possunt,    impugnant :  in 
eoque  ingenium  eminere  autumant,  ut  ni- 
hil  sit  adeo  certum  in  D.  Thom.  quod  sub 
dubioet  probabilitatenonrelinquatur.Cons- 
tat  autem  priores  illas  proprietates  Domi- 
nicanis  convenire,    posteriores    vero    his 
contra  quos    agimus,  evidenter   adaptari  ; 
et  tot  hujus  veritatis  habemus  testes,  quot 
sunt  eorum   libri,   ut  liquido   ostendimus 
Ioco  supra  citato.  Nec  id  negabunl  nisi  cae- 
ci,  et  surdi,  qui  vel  eorum  opera  legere,  vel 
eorumdisputationes  audire  ncqucunt.  Ergo 
cumomnes  Dominicani  constanterdoceant, 
gratiam  esse  efficacem  ex  se,  et  ab  intrin- 
seco,  idque  scntiat  esse  de  menle  D.  Tho- 
mae,  praBSumendum  estita  esse.  Praosertim 
quia  Dominicani  sua  sponto  id  semper  do- 
int,  el  docent  :  Adversarii  autem  com- 
pulsi  suni    negare,  nostram  assertionem 
expressam  D.  Thomae,  et  oppositam 
opinionem   ipsi  affingere,  postquam  vide- 
runl  Clementem  VIII  decrevisse  controver- 
i.ini  hanc  re  olverejuxta  mentem Sancto- 
rum  Augu  iini,  el  Thomae,  ut  dub.  ^rx- 
ced.  iiiiin.    102  observavinnn  ;  priua  eniiu 
de  ii"'.  it.iit- .  ibi  applaudebant. 


98 


DE  GRATIA  EFFIC 


Praeci- 
pua  pro 
asser- 

lione  ra 
tio. 


i  onflr- 

iii.iiin. 


Becun- 

tluin  ino- 
tiviiin 


§   III. 

Expenditur prima  ratio  pro  fjratia  cx  se 
cfficaci. 

146.  Praecipuum  fundamentum  nostra) 
assertionis  habetur  ex  hactenus  dictis  in 
hac  disputatione;  quoniam  gratia  non  est 
eflicax  solum  ab  effectu,  ut  dub.  1  ostendi- 
n.ius  contra  iMoIinam  :  ergo  antecedenter 
ad  illam  habet  aliquod  praedicatum,  per 
quod  diilerat  a  gratia  pure  suflicionti,  et 
ratione  cujus  connectitur  infallibiliter  eum 
effectu  :  sed  hujusmodi  connexio  nequit 
fundari  in  atlemperatione  gratia?  sufficien- 
tis  ad  subjectum  cui  communicatur,  ut  du- 
bio  2  probavimus  contra  Vasquez  :  nec 
valet  consistere  in  eo,  quod  gratia  sufficii 
conferalur  in  eo  texnpore,  in  qa  ien- 

tiain  mediam   prsavisa  est  habitura  ei 
tum,  ut  contra  Suarium.  et  alios  dub.  | 
ced.  statuimus  :  ergo  gratia  efficax  habel 
se,  et  ab  intrinseco  infallibiliter  effectum, 
et  distingui  a  gratia  pure  sufficienti.  J 
consequentia,  quia  non  apparet,  inqnoalio 
possit  hujusmodi  efficacia 

E1  confirmator,  qaoniam  praater  omnia 
auxilia  aufficientia,  Beu  commonicantia  \i- 
res  ,  requiritur  alind  auxilium  n 
pracdictas  vires  ad  exercitinm,  ut  ostendi* 
mus  disp,  1,  dub.  6;  sed  anxilium  n 
vires  ad  exercitium,  aive  actum  primum  ad 
actum  secundum,  connectitur  infallibiliter 
ex  se,  et  ab  intrinaeco  cum  operatione;  im- 
plicatenim  virtutem  operativam  reduci  ad 
exercitium  agendi,  el  oon  agere,  utei  ler- 
minia  liquet  :  ergo  admittendum  ee(  auxi- 
lium  ex  se,  el  ab  intrinseco  efficax.  Vi- 
deantur  qus  diximua  locis  nuper  citatis, 
ubi  diveraa  argumenta  formavimus ,  q 
pra?senti  asaertioni  deserviunt;  praeclusi- 
mus  etiam  plures  evasiones,  quibusAdver- 
sarii  illis  occurrunt,  quaa  proinde  in  i  i 
senti  non  expendimus,  ne  actum  agamus. 
Supersunt  tamen  adhuc  alia  rationum  mo- 
menta,  quae  nostram  assertionem  evincunt, 
et  ideo 

1 17.  Probatur  secundo  ratione  funda- 
mentalij   quoniam  gratia   •  t  ab  in- 

trinseco  efficax  non  destruit  libertatem 
operationis  ereata)  ,  sed  aliunde  ea  gratia 
admissa,  melius  explicatur  snpremnm  Dei 
dominium  supra  nostras  operationes,  per- 
fecta  subjectio  creatarae  ad  Denm,  intalli- 
bilis  certitudo  pra?destinationis.  et  alia  qua? 
in  pracsenti  controversia  salvari  debent,  et 


quae  cum  opinionibus  hactenus  im; 
vel  nullo  modo,  vel  non  ita  recte  concilan-  ^ 
tur  :  ergo  dicendum  .jfli-eota 

cacem  ex  se,  et  ab  intrinseco.  -  beru 

tiaestevidens  pro qnalitate materiae.  Mi 
autem  satis  constat  ex  dictis  in  bac  dispu- 
tatione.   Major  autem  ,    qu  lrii 

mt,  probatur;  quia  gratia  inferena  in- 
fallibiliter. non  solum  sub-tantiam  op» 
tionis,  sed  etiam  omnes  ejus  modos,  nequit 
libertatem  praedictaa  operati 
siquidem  inter  illof  iturmo- 

dna  libertatia  :  atqni  gratia  ei 
infert  infallibiliter  nonaolums  .um 

m  omnea  ejus  n 
ergo  pr 
tem.  r  minor  ;  n 

participat  ab   i  im 

movendi  liberum  arbitri 

;  icitur,  ut  sit  medinm, 
nu>\  voluntal 

ati- 

substantiam, 
mod      ; 

itur  intra  sphau 
1       ibilium 

. 

.i.  et  defectum 

■ 
i 
di 

umilari ,  at   □    . 

.  Deua  vult 
«  cundum 
i  qn  \  ult  ill 

>,  \»'l  conl 

repetil  itwn. 

138  cit  ttis. 
musinlib.cL 
etgraii*,  cap.  1 .  his  . 

as  vult.  nOD  •  alt 

•  ro- 
hil 
i  non  volen  I 
i  Lnntatem,  tun 

iilt. 
1  t^.  1; 
tiam  divinam  continen 

tantiam,  qnam  modum  libertat  itio-    »us 

nis  creata),  et  Bimiliter  iniallibiliter  fl 
Dens  absolute  vult,  quol  tantum  in: 
dnnt  D.  Thom  et  I».  Anselmus  locis  eitatis. 
Negant   tamen.   qood   I  m\  effic 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


99 


vel  velle  absolute  fieri  volitionem  liberam 
medio  auxilio  ex  se,  et  ab  intrinseco  effi- 
caci ;  quoniam  praedictum  auxilium  est  me- 
dium  ineptum,  ut  sequatur  talis  effectus  ; 
connectitur  enim  infallibiliter  cum  opera- 
tione,  determinat  voluntatem  ad  unam  par- 
tem,  et  excludit  indifferentiam  ad  opposi- 
tum  :  atque  ideo  infert  operationem  non 
liberam,  sed  necessariam.  Unde  sicut  ex  eo, 
quod  Deus  contineat  vitalitatem  operatio- 
nis  creatae,  et  si  eam  absolute  intendat,  il- 
lam  infallibiliter  causet,  minime  infertur 
quod  Deus  possit  illam  vitalitatem  produ- 
cere  medio  aliquo  principio  proximo  non 
vitali,  sed  solum  medio  principio  vitali,  et 
operationi  proportionato  :  ita  ex  eo  quod 
praecontineat  libertatem  operationiscreatae, 
et  si  eam  absolute  intendat ,  infallibiliter 
inferat ,  neutiquam  sequitur  ,  quod  possit 
illam  causare  meiio  aliquo  principio  neces- 
sario,  cujusmodi  est  auxilium  ab  intrinseco 
efiicax ;  sed  solum  medio  principio  indiffe- 
renti,  quale  est  auxilium  inventum  ab  Ad- 
versariis. 

i  contra  est  :  quoniam  semel  admisso, 
imitnr  omnipotentiam  Dei  continere  tam  substan- 
tiam  ,  quam  modum  liberum  operationis 
creatae,  et  similiter  infallibiliter  fieri  quae 
Deusfieri  vult;  minime  repugnat  Deum  ab- 
solute  velle  quod  fiat  volitio  libera,  quippe 
cum  certus,  et  securus  sit  tam  ratione  prae- 
continentiae  ,  quam  ratione  infallibilitatis, 
quod  sequetur  operatio,  et  libertas  opera- 
tionis.  Sicuti  ,  ut  Adversariorum  utamur 
mplo  ,  quia  Deus  continot  vitalitatem 
operationis  creatae,  et  infallibiliter  assequi- 
tur  effectum,  quern  absolate  intendit,  potest 
velle  absolute,  quod  fiat  actus  vitalis. 

[ueunt  verificari,  nisi  Deus  concur- 

rat  ad  actam   liberum  creatam  per  aaxi- 

iium  ab  intrinseco  efficai  :  ergo  sic  concur- 

rit.  Probatur  minor,  qaia  omne  auxilium, 

qaod  non  esl  ab  intri  efficax,  potest 

.  pnvari ,  et  ineptam   proinde 

il  medium,per  qaod  divina  om- 

nipotenti  1 1  im  liberum  infallibiliter 

al  fMn-t.it  ei  dicti    dub.  prsced.  g  4 

'■[  5  .  ei g  i  'ii  il acui  ral  ad  actam  li- 

,ni  \>(-r  auxiliam  ab  intrinseco  efE 

Qeqoit  qaod  contineal  m  lua  omni- 

potenti*  nbstantiam  ,  qaam  omnes 

operationii  creatae,  et  quod  po    il 

ite  intendere. 

149.  Confirmatur  primo,  qnia  Deai  est 

omnip  andum  uon  solam 

i    «'tiam 


modum  libertatis  illius  :  ergo  concursus 
actualis  Dei  infert  ex  se  tam  substantiam, 
quam  illum  modum.  Antecedens  est  cer- 
tum,  quia  si  Deus  non  haberet  ex  se  poten- 
tiam  tam  ad  substantiam,  quam  ad  modum 
liberum  volitionis  creatae,  non  esset  omni- 
potens,  quippe  qui  non  posset  efficere  om- 
nia  objective  possibilia,  vel  posset  per  po- 
tentiam  aliunde  emendicatam.  Consequen- 
tia  vero  probatur;  nam  cuilibet  potentiae 
correspondet  actus  ipsi  proportionatus  : 
ergo  potentiae  ex  se  potenti  inferre,  et  cau- 
sare  effectum,  correspondet  actus  ex  se  il- 
lum  effectum  conferens .  et  causans  :  et 
consequenter  si  omnipotentia  Dei  potest  ex 
se  inferre,  et  causare  actum  liberum,  con- 
cursus  actualis  Dei  ex  se  infert,  et  causat 
talem  actum.  Et  tunc  ultra  :  Deus  concurrit 
ad  actus  liberos  medio  auxilio  actuali  effi- 
caci  :  ergo  hujusmodi  auxilium  ex  seinfert, 
et  causat  actum  liberum  ;  atque  ideo  est  ex 
se,  et  ab  intrinseco  efficax. 

Per  quod   tamen  (  ut   tacitae   objectioni 
occurramus)  minime  excluditur,  quod  in- 
fluxus  voluntatis  creatae   desideretur ,   et 
ad   operationem  liberam  concurrat ;   sed 
tantum   habetur  ,    quod  auxilium  efficax 
perfecte  subjiciat  voluntatem  creatam  Deo, 
et  faciat  illam  libere  agere,  et  sibi  cooperari. 
Sicut  ex  eo,  quod  omnipotentia  Dei  possit 
ex  se  causare  volitionem  vitalem ,  minime 
sequitur,  quod  valeat  illam  efficere  absque 
voluntate    creata   vitaliter   influente,   sed 
tantum  quocl  possit  voluntatem  creare,  et 
omnia  praerequisita  conjungere,  et  movere 
quae  ad  volitionem   vitalem  desiderantur, 
quin  haec  aliunde  emendicet  ,   sed  omnia 
potius  ex  se  pariat.  Et  ratio  est  eadem  utro- 
bique,  quia  videlicet  quamvis  aliqui  actus 
creati  dependeant  essentialiter  non  solum  a 
Deo,  sed  etiam  ab  aliquo  principio  proximo 
creato,  eta  pluribus  aliis  requisitis;  nihilo- 
minus  haec  omnia  subsunt  divinae  poten- 
tiae,  tam  in  esse,  quam  in  agere,  et  tam  in 
produci,  quam  in  applicari  :  nam  quidquid 
explicat  rationem  entis,   cndit  sub  virtute, 
et  causalitate  primi  ,  et  universalissimi 
agentis,  quod   proinde  potestex  se  cuncta 
illa  causare,  causatque  per  suum  concur- 
sum  omnia  eflicaciter  inferenlem.  Qui  dis- 
CUrsus  sumitur  ex  I).  Thom.  3,  contra  gen- 
<  di>.  94. 
<  lonfirmatur  secundo  evertendo  Adversa-DjrUitur 
riorum  molivum  ;  (inoniam  concursus  Dei,  A,lv,'rs'' 
B1V6  auxilium   efhcax,  quod  cx   una   parte    moti- 
infert  ei  se,  etab  intrinseco  actum,  et  ex  vl"" 


100 


DE  GRATIA    EFFl 


alia  parto  relinquit  potestatem  ad  opposi- 
tum,  nequit libertati  pracjudicare;  siquidcm 
libertas  actualis  nonconsistit  in  elicientia 
duorum  actuum  inter  se  irrcompossibilium, 
sed  in  elicentia  unius  conjuncta,  et  coe^ 
tente  simul  cum  potestate  ad  oppositum  : 
atqui  auxilium  ex  seefiicax,  v.  g.  ad  amo- 
rem  ex  una  parte,  infallibiliter  inferl  amo- 
rem,  et  ex  alia  parte  non  destruit  j 
tem  ad  oppositum  :  ergo  noii  praejudicat 
libertati  :  ac  proinde   p  ium 

aptum,  ut  divina  omnipotentia  causet  in- 
fallibiliter  actum  liberum.  Major,  et  utra- 
que  consequentia  constant.  Minor  autem 
quoad  primam  partem  non  negaturabAd- 
versariis,  et  quoad  secundam  ostenditur  : 
tum  quia  auxilium  •  t  ab  intrinseco 

inferens amorem,  non  potesl  magis  <  \clu- 
dero  potestatem  ad  oppositum  amoris,  quam 
amor  ipse  actu  existens  ■.  siquidem  imp 
bilitas  componendi  unam  formam  cum 
attenditur  penes  efl  ml : 

atqui  amor  actu  existens  v.  g.  ininstanti 
A,   non  excludit  p  m  ad  oppositum 

amoris  in  eodem  instanti ;  alias  nullu 
amat,  amaret  libere;  siquidem  carerel 

ite  ad  oppositum,  sine  qua  non  datur 
libci '  ixilium  i  \  *e,  el  ab  intrin- 

seco  inferens  amorem,  non  lollil  poti 
tem  ad  oppositum.  Tum  etiam,  qu 
aliquam  rationem  auxilium 

e,  ei  ab  intrinse  :o  amorem  ex 
potestatem  ad  odium  pro  eodem  instanti, 
maxime  quia  prsdictum  auxilium  esl  in- 
conjunbibile  cum  carentia  amori        itqni 
amor  etiain  esl  inconjungibilis  cum  sui 
rentia,  el  nibilominus  relinquit,  ve 
pei  mittil  potestatem  ad  illam  ;  alias  omnis 
qui  amat,  non  |  inc  non  amare . 

que  ideo  amarei  necessario,  quo  1  esi  al 
dum  :  ergo  etiam  auxilium 
amorem  relinquit,  et  secnm  co<  per- 

mittii  potestatem  volontati  irentiam 

amoris.  Tum  denique,  nam  i •  1  * **  >  amoi 
existens  relinquit,  ei  secnm  permittii  illam 
potestatem  ,  quia  licei  sil  inconjungibilis 
cum  sni  carentia,  nihilominns  nullum  | 
dicatum  habel   repugnans  potestati  b  I 
rentiam  amoris    secundum   se,  nemj        I 
carentiam  ut  conjnngendam  non  cum  ipso 
amore,  sed  cnm  voluntate :  Atqui  licel 
xilium  bx  se  effieax  ad  amorem, 
cum  ejus  carentia  conjungi,  nullum  tamen 
tiabet  praBdicatum  repugnans  potesi  tti  ad 
carentiam  amoris  secundum  se,  nemj       ; 
carentiam  illam  ut  conjungendam  non  cum 


tuxilio,  sed  cum  vol 
dictum  auxilium  relinquit,  el 
tere  permittit  pol  im.  W 

;iter  auxilium  ex  ee  efiicax  ad  arao- 
rem  non  m;-  udicat  libertati,  qu 

amor  i\>  etur  indi 

auxi'  i.  ut  autumant  Adver- 

sarii. 

150.  Nec  b  itisfacil  u  dicai  imum  u 

rimen  inter  auxilium  e 

un- 
non  pi 
niam  Qcet  voluntas  am  i 
mul  babere  am  ;ni- 

haDC  impol  ram 

volnntui 

judical  voluntal  lim  im- 

i  jumIi 

imp( 

■ 

; 

11' r 

/' 

li- 
enim  li 
I   in  poti 

i  u  m 

itiam  n  .   Kt 

?spnii  i- 
1 1 1 •  ■  r   ->al\,in    li  ::i    nihil 

aliud  ei 
non  i 

jxilium 
ami 

pendenter 

l>r'»l"t  pr i  lictum  auxiliura    r 
volunt  i 

air.  un   amor  \\  »'uod 

probat.qa  iniam  pr(rtictum 
\ilium  non  d  nitur 

• 
amor  Becum  permittif  m  \ 
entiam 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


101 


amore,  sed  divisim,  et  secundum  se  ;  idem 
dicendum  est  de  auxilio  ex  se  ellicaci  ad 
amorem  :  et  quaiitum  ad  hoc  non  datur  dis- 
crimen    inter  auxilium   ex  se  efficax  ad 
amorem,  et  ipsum  amorem.  Unde  nequit 
prasdictuinauxilium  magis  destruere  liber- 
tatem,  quam  destruit  potentiam  ad  caren- 
tiam  amoris  secundum  se. 
Aj»        Secundo,  quia   non  ea  tantum   ratione 
{itscri-  amor  semel  elicitus  non  destruit  liberta- 
eonfuta-tem'  ^a'L3L  imPoteritia  ex  ea  consequuta  sit 
iio.    libera  voluntati,  vel  quia  fundetur  in  sup- 
pcsitione  libera.ut  haec  responsio  falso  sup- 
ponit  ;  sed  quia  revera  in  eodem  instanti 
adest  potentia  ad  carentiam  amoris  secun- 
dum  se  :  alias  amor  non  esset  in  se  forma- 
liter  liber  pro  eo  tempore,  in  quo  durat  ; 
sed  tantum  esset  liber  praesuppositive,  et  in 
causa,  nempe  in  prima  voluntatisdetermi- 
natione:  quod  est  absurdum.  Constat  autem 
ex  supra  dictis,  auxilium  ex  se  efficax  re- 
linquerein  voluntate  eandem  potestatem, 
quam  ainor  relinquit  :  ergo  minime  praeju- 
dicat  libertati. 
i-      Tertio,  quia  hoc  ipso,  quod  Deus  sit  om- 
pUuV''  nipotens,  debet  contineredeterminationem 
voluntatis  creatce,  et  quae  ad  illam  conse- 
quuntur,    non  minus  perfecte,  ac  ipsa  vo- 
luntas,  utdocuit  D.  August.  lib.  decorrept. 
el  gratia,  cap.  14,  illis  verbis  :  Magis  habet 
Deus  in  potestate  sua  hominum  voluntates, 
n  ipsi  suas  :  ergo  si  voluntas  creata  po- 
test  ita  30  determinare  ad  amorem,ut  simul 
retineat  potestatem  ad  amoris  carentiam, 
bilemsecundumse  haberi  in  eodem 
instanti,  qua  ratione  voluntas  actu  amans 
libere  amat :  pari  ratione  poterit  Deus  ita 
determinare  volunlatcm  creatam  ad  amo- 
rem,  ut  simul  in  ea   relinquat  potestatem 
arentiam  amor  :idum  se  :  atque 

ideo  nonevertet  libertatem,  sed  potius  in- 
■t  infallibiliter  tam  Bubstantiam  opera- 
ti<;  tm  modum  libertati 

151 .  Et  urgetur  hoc;  n  o  impot 

ti  i  consequens    ad   ponendam  carentiam 
orifl  1:1  eodem  instanti,  ii:  quo  o.^t  amor, 
:  endamcarentiamamoriscum 

tccidentali,  qnod  tnnc  amor 
tat,non  praejudical  Libertati,  quiaconse- 
quitur  Libertatem  voluntati    creats,  etejus 
rminationem,  ut  Adver  ai  ii  loquuntur: 
atqni  impotenl  au  cilium  ex 

eti  un  consequitur  libertatem,  et 
inationem    volunl  itl   creat  d,   non 
qaidem  uthabitas  in  se  formaliter,  sed  ul 
in  omnipotentia    divina,  a 


qua  derivatur  auxilium  efficax.et  cujus  vir- 

tutem  participat.  Certum  quippe  est,  omni- 

potentiam  Dei  continere  eminenter  volun- 

tatem  creatam,  et  omnem  ejus  determina- 

tionem  :  qui    continentiae   rnodus  excedit 

perfectionem  modi,  quo  voluntas  creatase 

determinat,ut  nuper  vidimusex  Augustino, 

et  constat  ex  testimoniis  D.  Anselmi,  et  D. 

Thomae  supra  relatis,  et  quod  pluris  est,  ex 

Caelestino   Papa  in  rescripto  ad  quosdam  ca-icsii. 

Galliarum    Episcopos,  ubi  ait :  lta   Deus  1>m' 

paternis  inspirationibus   tangit  corda  Fide- 

lium,  ut  cum  aliquid  boni  agimus,  nec  nos- 

trum  deesse  sentiamus  arbitrium,  et  in  bonis 

quibusque  voluntatis  humanx  singulis  moti- 

bus  magis  illius  valere  non  dubitemus  auxi- Y(ilDiiiX& 

lium.  Quod  falsumessetsiDei  omnipotentia,  0n^s0l. 

et  auxilium  non  continerent  perfecte  libe-  tens,  vci 

ram  voluntatis  creatae   determinationem.  3^. 

Er^o  impotentia,  quae  ad  determinationem    citer 

Dei,  etadauxihum  ex  se  eilicax  consequi-  vereaci 

tur,  non  praejudicat  libertati.  Et  sic  perstat^^J1' 

ratio  superius  facta,  nempe  vel   Deum  in 

sua  omnipotentia  noncontinere  volitionem 

creatam,   tam  quoad   substantiam,    quam 

quoad  modum  ;  quod  est  intolerabile  :  vel 

posse   per  auxilium   ab  intrinseco  efficax 

causare,  et  infallibiliter  inferre  in  volun- 

tate  creata  liberam  volitionem ;  quod  inten- 

dimus.  Liquet  etiam,  positionem  auxilii  ex 

se  efficacis  esse  quidem  suppositionem  an- 

tecedentem  ;  non  tamen  necessitatem  an- 

tecedentem,  ut  falso  responsio  Adversario- 

rum  supponit;  namconsequitur  determina- 

tionem  nostram  ut  eminenter  proehabitam 

in  omnipotentia  divina.  Videatur  D.  Thom.  D  Th() 

quxst.   22,  <!<■    Veritate,   art.  8,   ubi  inter 

alia,   quae   huic  discursui   favent,   inquit  : 

«  Deus  voluntatem  immutat  sineeo,  quod 

a  voluntatem  cogat.  Potest  autem  Deus  vo- 

«  luntalem  immutare  ex  hoc,  quocl  ipse  in 

«  voluntate    operatur  ,   sicut  in    natura  . 

«  Unde  sicut  omnis  actio  naturalis  est  a 

Deo,  Lta  omnisactio  voluntatis,  in  quan- 

«  tum  est  actio,  non  solum  est  a  voluntate 

«  ut  immedrate  ;ii,r<'iite;  scd  a  Deo  ut  primo 

«  agente,  qui  veliementius  impriniit.  Unde 

«  sicut  voluntas  potest   immutare  actum 

«  suum  in  aliud,  sicut  ex  dictis  patet  ;  ita 

»  et  multo  amplius  Deu 

152.  Adde  primo.  naturam  inferiorem, ..    , 

snpenon   agenti  subordinatam  eo  magis  creato 

perflci,  quo  magis  ipsi  suboxdinatur,et  con-  5J?j2j 

iuncitur.   ut  Bumitup  ex   D.  Thom.  2,  2,  efflca< 
J     o       ;  .  . '  ciamgra* 

',  art,  3,  et  inductive  jiolestostendi :    ujc. 

sed  volunta  creata  etiam  in  ratione  liberae 


102 


DE  GRATIA  EFFK 


Vane 
lingitur 
discor- 
<lia  intcr 
liberta- 
tcm  crca- 
larae.et 

potcn- 

ti.nn 
Creato- 

ris. 


subordinatur  essentialiter  Deo  ut  primo  li- 
bero,  a  quo  suam  libertatem,  et  determina- 
tionem  parlicipat:  nisi  velimus  haDcpraedi- 
cata  realia  creata  divinae  omnipotentiaB,  et 
causalitati  subtrahere  ;  quod  est  omnino 
absurdum,et  absque  insigni  impietate  con- 
cedi  non  valet,  sicut  Augustinus  asseruit  de 
Cicerone,  qui  ut  homines  facerct  liberos.j 
sarrUeqos-.av^o  quanto  magis  voluntas  creata 
subditurdivinae,  tanto  magis  in  propria  li- 
bertate  perficitur  ;  ac  proinde  exeo,  quod 
oninipotentia  Dei  moveat  voluntatem  crea- 
tam  per  auxilia  ab  intrinseco  eflicacia.et  ut 
sicdicamus,omnipotentia,  potius  inducitur 
libertas  operationis,  et  non  infertur  abso- 
luta  necessitas  ad  actum,  sive  impotentia 
ad  oppositum. 

Adde  secundo,  non  posse  destrui,  vel 
imminui  perfectionem  libertatis  creata? 
per  augmentum  perfectionia  libertatis,  ac 
potentirc  divinae  ;  nam  potentia  essentiali- 
ter  subordinata  ])erficitur  per  subordina- 
tionem  ad  potentiam  Buperiorem  ;  el  quo 
perfectiori  potentis  subordinatur,  eo  m;i- 
gis  in  se  perficitur,  ut  inductive  potest 
ostendi  in  omnibus  causis  essentialiter 
subordinatis.  Constat  autem,  libertatem 
creatam  essentialiter  sobordinari  libertati, 
et  potestatidiviiuc  :  ergo  destroi,  vel  dimi- 
nui  non  pote  I  per  augmentum  perfectionia 
illius.  Atqui  multo  perfectior  asseritnr  li- 
bertas,  et  potestas  divina,  Biagal  peraoxi- 
Liaab  intrinseco  efficacia,  hoc  esl  j» irti- 
cipantia  suam  efficaciam  ab  ipsa  omni- 
potentia  Dei,et  non  expectantia  consensum 
creatura?  ut  conditionate  futurum  :  nan 
ipso  divina  virtas  absolvitur  a  quadam  de- 
pendentia,  qunc-  semper  in  suo  genere  im- 
perfectio  est.  Ergoexeo,  quodomnipotentia 
Dei  moveat  volantatem  creatam  per  anxilia 
ab  intrinseco  etlicacia,  et  independentia  a 
determinalione  creatune  ut  conditionate 
futura,  nec  destrnitor,  nec  imminuitur 
libertas  creata,  sed  magia  perficitor. 
proinde  vanefingitnr  discordia,  el  incom- 
possibilis  inimicitia  inter  perfectionem  Dei 
in  movendo,  et  perfectionem  liberl 
creatoo  in  se  libere  determinando  ;  quasi 
non  subsiatat  haec,  si  asseratar  illa.  Immo 
vero  si  alicui  prajudicandam  foret,  di 
ret  potiuslibertatein  creatam  divimBcedere, 
quam  e  converso  ;  ne  dum  hominea  niniis 
liberos  facimus,  faciamus  sacrilegos.  Plara 
alia  posscmus  pro  majori  robore  htijus  fun- 
damenti  adjicere,  qu;r  tainen  infra  com- 
modius  §7  seorMin  expendemns. 


§   IV 

Proponitur    secundum    fundamentu 

s>-nt'  idi  r. 

:uu  1"  probatur  conclu-. 

alia  ratione,  qo  item  mag 

firmat  :   <\  ioni  un   Deus    I 
dommium    sujn  intatem  i  : 

ergo  poti  r  appli 

ad  operationem  liberam  :  •  \ilium. 

quo  illam  sic  appli 

ab  intrinseco,  i;  \  participatione  di- 

vini  dominii,  et  non  ex   praBseientia  con- 
sensus    conditionate  futuri.    Baec  secui 
consequenti  i  legitime  «'X  prima  deducil 
1'rnna    \  •nti  :    tum  q 

minium,  ut  communit*  r  inl  Philoso- 

phi  Mor  il<  b,  et    Jorisperiti,  «--t  I 
libera  ntendiresoasine  Injuria  alterin 
sedususalicujus  reiimportat  ap\  \em 

llius  ml  aliquam  \,  ut  in 

I).  Thom.  iu  hac  i 
uti  tsi  applicare  aliquod  prin 
ml  <l 

quia   ch  mina  r 

•  t    appl 
imfM  aus 

in  ti  ha- 

. 

:•  im,   ]"•' 

tiones  liber 

vol  minii.qui 

■ 
effic  t  libere  appli 

nium  Bapremnm  non  esl  min 
ininium  volunt  itiscrci:  illad 

t.   poterit  •  in- 

n.  Tum 
deniqae,  nam  id 

iter  ap|  pe- 

l  am.  qnia  habel  sapremum  dominiam 
sapra  ill 
supra  volunl  ril  eam 

I  I"':;:, 

atque  ideo  1 1  liJ  m.  Anl 

antem  est  expressum  I 

rrrpt.  ri  gratiat  '■'//>.  I  t.  nbi  ail  :  D 
magis  habei  in  sua 

minum,   ijmim   ipsi   \ 

dixit  Pranoo  Abb  .  12,  in 

minis.  v 

S  l pereoniaris,  tigratis,  quid 
tpsum  vetii  tuum  n 

Quod 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


103 


Quod  verificari  nequit,  nisi  Deus  habeat 
supremum  dominium  supra  hominis  vo- 
luntatem.  Et  insuper  ostenditur  ratione  ; 
nam  t)eo  convenit  supremum  dominium 
supra  omnes  alias  res,  quia  est  prima  illa- 
rum  causa,  communicans  ipsis  totam  enti- 
tatem,  et  perfectionem  :  sed  etiam  Deus 
est  prima  causa  voluntatis  creataD,  et  illi 
impertitur  totam  entitatem,  et  perfectio- 
nem  ;  quod  sine  errore  in  fide  negari  ne- 
quitrergoDeus  habetsupremum  dominium 
supra  voluntatem  creatam. 
Primum      154.  Huic  argumento.  quod  satis  efficax 

pffn  ' 

ginm.  est'  respondent  primo  quidam  ex  Adversa- 
riis,  Deum  habere  supremum  dominium 
supra  vol.mtatem  creatam,  non  quidem 
absolutum,  et  despoticum,  quale  habet  su- 
pra  causas  naturales  ;  sed  tantum  politi- 
cum,  et  civile.  Unde  non  sequitur,  quod 
possit  voluntatem  creatam  efficaciter,  et 
antecedenter  applicare  ad  libere  agendum, 
sed  solum  quod  possit  illam  moraliter  re- 
gere,  dirigere,allicere,  etc.  uti  Rexsehabet 
adsibi  subditos.  Nam  si  Deus  haberet  do- 
minium  supra  voluntatem,  sicut  supra  cau- 
sas  naturales,  moveret  ipsam  quocumque 
vellet  absque  ipsius  libertate,  et  consensu, 
sicut  movet  alias  causas  naturales  :  quod 
estabsurdum.  Sic  jam  olim  respondebant 
Bastida  in  congregatione  38,  de  auxiliis,  et 
alii. 
Eterti-  Sed  haec  responsio  non  satisfacit.  Primo, 
Kimo  (Iuonifim  r^tio  superius  facta  probat,  Deum 
habere  dominium  supra  voluntatem  crea- 
tam,  non  solum  civile  et  politicum,  sed 
etiam  absolutum,  et  supremum.  Quod  sic 
iterum  ostenditur  ;  nam  ideo  Deus  habet 
supremum  dominium  supra  omnes  causas 
naturales,  quia  est  prima  causa  illarum, 
et  omriium  opcrationum  ipsis  corros- 
pondontium  ,  non  solum  quantum  ad 
Bubstantiam»sed  etiam  quantum  ad  omnes 
modoa  earum  proprios  :  sed  etiarn  Deus 
prima  causa  voluntatis  croat.e,  ot  om- 
niam  operationam  ipsis  corresponden- 
tium,  non  solum  quoad  substantiam,  sed 
etiamqaoad  omnei  modos,  qai  malitiam, 
et  dofootum  non  exprimnnt  :  qirippe  cum 
haac  omnia  aint  entia  secanda,  el  depen- 
deantaDeo  tanquam  a  primo  ente,  quod 
in -.i  agendo  contra  Pidem  negari  non  va- 
let  :  ergo  Deni  habet  snpremum,  et  abso- 
Intum  domininm  apra  voluntatemcreatam 
in  ordinead  liberas  ejus  operationes.  Nec 
hinc  ieqnitur,  nt  perperam  infert  respon- 

ita  habel  dominium 


supra  causas  naturales,  quod  eas  moveat 
ad  agendum  sine  libertate,  sic  etiam  mo- 
veat  voluntatem  creatam  :  sed  potius  colli- 
gitur  oppositum.  Nam  exsupremodominio 
Dei  infertur,quod  possitomnes  causascrea- 
tas  efficaciter  applicare  ad  operationes  illis 
correspondentes,  quin  ulla  operatio,  vel 
operationis  modus  subterfugiat  divinum 
dominium  :  unde  sicut  quia  agere  necessa- 
rio  est  modus  proprius  causarum  natura- 
lium,  Deus  habet  supremum  dominium,  ut 
moveat  efficaciter  causas  naturales ,  non 
solum  ad  agendum,  sed  etiam  ad  agendum 
necessario  :  ita  quia  agere  libere  est  modus 
proprius  voluntatis  creatae,  Deus  habetsu- 
premum  dominium  ad  movendum  volunta- 
tem  creatam,  non  solum  ut  agat,  sed  etiam 
ut  agat  libere.  Immo  vero  si  ita  moveret 
voluntatem,  ut  eam  non  permitteret  agere 
libere,  vel  si  motio  Dei  non  se  extenderet 
ad  modum  libertatis,  non  ita  perfecte  Deus 
dominaretur  voluntati ;  siquidem  aliquis 
modus  divinum,  et  supremum  dominium 
subterfugeret,  et  non  ita  se  extenderet  in 
producendis  modis  propriis  operationis 
liberae,  ac  se  extendit  in  producendis  mo- 
dis  propriis  operationis  necessariae.  Et 
hanc  vim  habet  in  praesenti  illud  adver- 
bium  Sicut,  quo  causas  naturales,  et  libe- 
ras  in  ordine  ad  supremum  Dei  dominium 
comparamus.  Quae  comparatio  habetur  ex- 
presse  in  sacra  Scriptura,  Proverb.  21  :p  . 
Sicut  divisiones  aquarum,  ita  cor  Regis  in  21. 
manu  Dei :  quocumque  voluerit,  vertet  illud. 
Ex  quo  nulluj  sanao  mentis  collegit,  quod 
sicut  aquae  cedunt  absque  libertate  divino 
imperio,  ita  cor  Kegis  ipsi  absque  libertate 
obediat  :  sed  parificatio  stat  in  hoc,  quod 
tam  aquae,  quam  cor  Regis  subsunt  Dei  do- 
minio,  ab  eoque  efficaciter  moventur  ad 
operationes,  et  modos  sibi  proprios  ;  aquae, 
ut  dividantur  absque  libertate  ;  cor  vero, 
utse  libere  inclinet. 

1 55.  Secundo  refellitur  eadem  responsio,  iropUg. 
quia  dum  limitat  dominium  Dei  ad  hoc,  ntnaturse- 
solum  moveat  voluntatem  creatam  poli- 
tice,  et  civiliter,  eo  modo  quo  Princeps  im- 
perat  subditis,  qui  multoties  Principi  ali- 
quid  ellicaciter  intendenti  resistunt,  et  sese 
opponunt  ;  contradicit  aperte  S.  Augustino  rj  au,\ 
cap,  95  Enchiridiif  nbi  ait :  «  Tunc,  ncmpe 
v  in  shiiu  glorioso,  videbitur  quam  certa, 
<<  immutabilis,  et  efficacissima  sit  voluntas 
'  l)ci ;  quam  multa  possit,  et  non  velit ;  ni- 
«  hil  autem  velit,  quod  non  possit;  quam- 
«  que  sit  verum,  quod  in  psalmo  canitur  : 


104 


DK  flKATIA  EFFK 


ttespon- 

sio  ii.ii.i 
repuRiia 

l<  Air. 


elemens 

VII  i. 


«  Deus  autem  noster  in  coelo,  et  in  terra 
«  omnia  quaocumqne  voluit,  fecit.  Qnod 
«  utique  non  est  verum,  si  aliqua  voluit, 
«  et  non  fecit.  Et  quod  est  indignias,  ideo 
«  non  fecit,  quoniam  ne  fieret  quod  vol- 
«  omnipotens,  voluntas  hominis impedi vit. 
«  Non  ergo  fit  aliquid,  nisi  omnip< 
«  fieri  velit,  vel  sinendo  ut  fiat,  vel  ipse  fa- 
«  ci«jndo.«  Et  cap.  (.)7,  subjungit:  >■  In  i 
«  et  in  terra  non  quacdam  voluit,  et  fecil  ; 
«  quacdam  vero  voluit,  et  non  fecit  :  sed 
mnia  quaccumque  voluit  ,  fecit.  Qnia 
«  porro  tam  impie  desipiat,  ut  dicat  Deum 
«  malas  hominum  voluntates,  quas  volue- 
«  rit,  quando  voluerit,  qnomodo  voluerit, 
«  ubi  voluerit,  in  bonum  non  posse  con- 
«  vertere?  >>  Tbi,  ut  vides,  S.  I  ttri- 

buit  Deo  dominium  adeo  supremum  ad  in- 
llectendum  votantatem  creatam,  a1  qaando, 
quomodo,  et  ubi  volucrit,  illarn  infallibili- 
ter  moveat,  quin  Deo  volenti  ulluin  resi 
vel  impedial  arbitriom  :  quod  dominiam  si 
noh  est  absolutum,  etplasqnam  politic 
nescimus  quod  domininm  absolatame 
gitari,  vel  flngi  possit,  cum  majua  domi- 
niuni  supra  actda  liberos   i 
hendi.   Et  inconveniens,  q  tida  in 

licta    re  me  caus  tbatnr,   nempe 

absoliiiuin  Dei  dominium  sapra  volunta- 
tem  creatam  destraere  lil 
refellitar  etiam  a  S.  Doctore,  qui  cum  illo 
supremo,  et  absoluto  Dei  dominio  supra 
voluntatem  nostram  simul  componil  i 
libertatem,  t 1  quod  libere  obe  li.it  Dei  im- 
perio,  atque  motioni.  i  fnde  in  lib, 
rept.  ct  gratia,  <-up.    1  I,  inquil  :  i  Qui  hoc 
non  Pecit,  nempe  <i>H>tl  vutt,  nisi  p 

<  rum  hominum  voluntates,  habens  sine 

<  dubio  humanorum  cordinm  quo  placoerit, 
«  inclinandorum  omnipotentissimam   po- 

tatem.  ■  Et  lil>.  i.  contra  daas  epist.  Pe- 
lagianor.  "//».  20j  tractana  qnaliter  i 
converterit  eiBcaciter  c  teri  ab 

Indignatione  in  clementiam,  Ihquil :    Nun- 
«  quid  homines  Dei,  qui  hax  scripsernnt, 

imo  ipse  Spiritus  Dei,  quo  authore  I 

i  scripta  sunt,  oppugnavil  liberam  arbi- 

trium  ?  Absit.  Sed  omnipotentis  in  omni- 

bus  et  judicium  justissimum,  el  auxilium 

misericordissimum  commendavit.      Ex 

qulbus,  ct  aliis  D.  Augustini  testimoniis 

hanc  veritatem  collegit  Summus  Pontifex 

ClemensVIIl,  in opusculo  quod  ut  particu- 

laris  Doctor concinnavit,  ut  postea ad deter- 

minationem  nltimam  in  causa  de  auxiliis 

coram  ipso  agitata  procederel  :  nam  caj 


dicebat  :     Gral  :n  ab 

«  Omnipotentia  Dei,  el  a  dominio,  quod  sua 

"  divina  M 

"  minum,  sicut  ct  in  qux* 

"  sub  ccelo  simt,   secundum   S.   Au^r 
«  num.  »   Quod    latius 
iti.  ?;  1. 
156.    /  '    ultimo 

dicta   !•  rr.inium  cui 

-ti  ii. -n  ibsolutum  :  - 

habel  tale,  ac  tantnm  dominium  supra 
Inntatem  nostram,  ut  lia?c  i 
ti'ii  lenti  con 
lere  neque  il  :  ergo  l»«-  .tum 

iniuui  supra  nostram .volnntal 
batur  minor  :  tum  omnil  rip- 

■    .-  \  I . 
Tum  etiam  ratione 

trnm  li! 
i  inflna 

primui: 

.t  ite  Dei :  nam 
nisi  ex  ina- 

■ 
volnntatem.  I  im  : 

!      -latur  in  rerum 
ter 
renitenl 

dnm  igitur 

■ 
volo 

Inn- 

\  idelii  m  ut 

tn- 

mat 

lum,   ut   infra  n  :bit. 

Inte  int<  \m\- 

tatis,  iii 

olantati 
Dei  absolute  secnndnm 
arbitrium  croatum  i 
tciam  \  ina 
ante  prae>  isionem,  inferel  infallibiliter 
sensum  libernm,  ilam 

praBscientiam  recnrritnr. 

157.  Occurrjant  secnndo  al 
riis  rationi  supra  facts 

-  habeat  snpremnm  >Iutum  do- 

minium 


iii- 


. 


DISP.  VII,  DIB.  IV. 


05 


tnr. 


minium  supra  voluntatem  creatam,  sicut 
supra  omnia  alia  entia.  Asserunt  tamen 
hujusmodi  dominium  sufikienter  salvari 
per  hoc,  quod  Deus  per  concursum  simulta- 
neum  attingat  effective,  et  immediate  enti- 
tatem  cujuslibet  volitionis  creatae,  quin  vo- 
luntas  posset  in  aliquem  actum,  nisi  depen- 
denter  a  tali  concursu  prodire.  Hunc  enim, 
et  non  alium  praevium,  et  praedeterminati- 
vum  Dei  influxum  admittunt  in  omnibus 
causis,  tam  liberis,  quam  neceshariis. 

Sed  haec  doctrina  saepius  a  nobis  confu- 
tata  est,  et  minime  diluit  robur  nostri  ar- 
gumenti.  Tum  quia  dominium  est  facultas 
utendi  re  sua  sine  injuria  alterius;  atque 
ideo  si  Deus  habet  supremum  dominium 
supra  voluntatem  creatam.  potest  ea  uti 
prout  ipsi  Deo  placuerit  :  usus  autem  est 
applicatio  rei  ad  propriam  operationem,  ut 
supra  ex  D.  Thom.  ergo  potest  Deus  appli- 
care  voluntatem  creatam  ad  volitionem  : 
atqui  concursus  simultaneus  non  applicat 
causam  ad  operandum,  alias  non  simulta- 
neus,  sed  praevius  esset,  et  operationem  an- 
teiret  :  ergo  concursus  simultaneus  insuffi- 
ciens  est,  ut  Deus  per  illum  influens  dicatur 
habere  supremum,  et  absolutum  dominium 
supra  voluntatem  creatam.  Tum  etiam, 
quia  ex  eo,  quod  una  causa  influat  imme- 
diate  in  operationem,  rrotum,  vel  eftectum 
alterius  causae,  non  ideo  dicitur  habere  do- 
minium  supra  talem  causam,  vel  ea  uti  in 
ordine  ad  illum  effectum  ;  quod  satis  appa- 
retinduobustrahentibus  currum  ;  ii  quippe 
immediate  concurrunt  ad  eundem  motum, 
et  mhilominus  neuter  dicitur  habere  do- 
minium  super  alium,  vel  eo  uti  ad  praedic- 
tum  effectum  :  ergo  ex  eo,  quod  Deus  influat 
immediate  in  voiitionem  a  voluntate  pro- 

ntem,  minime  salvatur  quod  habeat 
l  Jjiremum  dominium  in  voluntatem,  vel 
quod  ea  utatur  in  ordine  ad  operationem 
intentam.  Tum  praeterea,  quia  ad  supre- 
mum,  et  absolutum  Dei  dominium  snpra 
omnia  entia  creata  pertinet,  ut  possil  de 
(juolibet  ente  reali  disponere  efficaciter, 
lerit  ;  aliaa  jam  dominium 
non  eril  abaolatam,  et  supremum,  sed  eai 
limitei  prafigi  poternnt :  atqni  voluntatem 

tam  inflaere  ia  propriam  volitionem, 

qnoddam  praBdicatam  reale  creatam 
distinctom  a  volitione  :  ergo  Deaa  potest 
disponere,  el  efficen  >lum  qnod  voli- 

etiam  qood  voluntas  in  lllam 
Knfloal  :  led  per  concnranm  simultaneum 
tant  u  ratur,  qnod  volitio  creata  sit 

SalmatU.   Curt,   theolog.  tom.  X. 


immediate  a  Deo,  non  vero,  quod  Deus  dis- 
ponat,  et  efficiat,  ut  voluntas  influat;si- 
quidem  praedictus  concursus  non  attingit 
causam,  sed  effectum  :  ergo  praodictus  con- 
currendimodusnonestsufliciens  ad  salvan- 
dum  absolutum,  et  supremum  dominiuro 
Dei  supra  voluntatem  creatam.  Tum  deni- 
que,  nam  si  Deus  dicitur  habere  dominium 
voluntatis  creatae,  et  ea  uti  in  ordine  ad 
suas  operationes,  quia  influit  immediate  in 
praedictas  operationes,  et  eae  nequeunt  pro- 
duci  nisi  dependenter  a  Dei  influxu ;  pari 
ratione  dicetur  voluntatem  creatam  habere 
dominium  Dei,  et  eo  uti  in  ordine  ad  ope- 
rationes  ad  extra  :  quod  est  omnino  absur- 
dum.  Patet  sequela  in  actionibus  vitalibus  ; 
nam  sicut  influxus  creaturae  in  has  opera- 
tiones  petit  concursum  simultaneum  Dei, 
ita  influxu^s  Dei  in  easdem  operationes  pos- 
tulat  influxum  creaturae,  et  nequit  actio  vi- 
talis  produci,  quin  ab  utriusque  principii 
influxu  dependeat. 

Ad  haec,  supremum,  et  absolutum  Dei 
dominium  supra  voluntatem  creatam  pos- 
tulat,  ut  Deus  possit  illam  sibi  subjicere,  et 
perfecte  subordinare  :  sed  Deus  ex  vi  con- 
cursus  simultanei  nequit  sibi  perfecte  sub- 
jicere,  et  subordinare  voluntatem  creatam  : 
ergo  hujusmodi  concursus  non  sufficit  ad 
salvandum  supremum,  et  absolutum  Dei 
dominium  supra  voluntatem.  Major  est 
certa,  quoniam  sicut  dominium  in  genere 
imporlat  potestatem  supra  rem  dominanti 
subditam,  ita  dominium  perfectissimum, 
quale  est  dominium  supremum,  et  abso- 
lutum  Dei  supra  voluntatem  creatam,  ex- 
poscit  ut  Deus  illam  possit  perfecte  sibi 
subjicere,  et  subordinare.  Minor  etiam  li- 
quet,  quoniam  ex  vi  concursus  simultanei 
duarum  causarum  ad  eundem  eftectum  sal- 
vatur  quidem,  eflectum  ab  utraque  causa 
dependere,  et  utriquesubordinari;  minime 
vero  salvatur,  quod  unacausa  in  seipsa  al- 
teri  sabordinetnr ;  aliasab  ipsa  in  tali  sa- 
berdinatione  dej>enderet,  eanKjue  proindc 
supponeret,  ei  consequenter.nonsehaberent 
pure  simnltanee,  sed  una  alteram  anteiret : 
ergo  ei  vi  concursus  simaltanei  Dei  cum 
voluntaie  creata  minine  salvatur,  quod 
Deafl  iii.tin  sibi  perfecte  subordinet,  el  sub- 
jiciat. 

158.  Tandem  alii  ex  Advexaariis  respon- 
dent,  Denm  babere  sapremnm,  etabsolu- 
tam  domininm  sapra  nostram  voluntatem 
illadque  dominiamexercere  perooncarsum 
non  solum  simultaneum,  sed  etiam  praevr- 

8 


ima 


108 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


nientem  :  dicunt  tamen  I)eum  eo  dominio 
non  uti  in  ordine  ad  operationes  liberas 
per  auxilia  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficacia; 
sed  per  auxilia  ex  se  indifferentia,  connexa 
vero  cum  operatione  ex  supposition.-  pr  i  - 
cientiae  medi.r.'.  E1  rationem  reddnnt,  qno- 
niam  implicat  in  terminis,  ut  actus  fiat 
libere,  et  non  per  principia  indifferentia, 
sed  per  auxilia  ex  se,  et  ab  intrinseco  ad 
nnum  determinata.  Unde  vel  Deus  non  ha- 
bet  absolutum  dominium  supra  volontatem 
creatam  in  ordine  ad  operationes  liberas, 
quod  est  absurdum  ;  vel  illud  dominium 
fiabet  ut  exequendum  per  auxilia  indiffe- 
rentia. 
Prsecla-      Cacterum  neque  ista  I  ttiafacit, 

,I|!|;|     nec  distingnitnr  reipsa   a  ;  entiboa, 

atque  ideo  obnoxia  manel  eiadem  imp 
tionibus.   Nam   in  primis  Bopremnm    Dei 
dominium  enpra  volnntatem  creatam  I 
illam  sibi  perfecte  snbjicere  :  aed 
diisauxiliis  ex  se  indifferentibua  oeqoitaibi 
perfecte  snbjicere  volnntatem,  cum  p 
iiaec  auxilia  subjiciantur   voluntali, 
illa  determinentur  :  ergo  vel  Deua  uon  ba- 
bet  absolntum  dominium  Bupra  volonl 
creatam,  vel  potest  e  im  a]  pro- 

prias  operationea  Liberaa  per  anxi 
et  ab  intrinseco  efficacia.  Deinde  dominium 
.  ipremam  Dei  expoacit,  ol  Deoa  in  \  i 
salit  itis  assequatur  i  nll,  fa- 

ciendo  voluntatem  facere,  al  t  itia  i 
D.Tho  D.  Thom.  l,con<ra  gentes,  cap.  ■ 

Dominium,  quod  babet  volontaa  anpra 
u  suos  actus,  pei  qnod  in  ejna  pofc 

velle,  excludil  determinationem  virtntia 
«  ad  unum,  et  violentiam  canaaa  exteriua 
«  agentis;  noo  tamen  excludit  imloentiam 
«  superiori  i,   B  qua  eat  ei 

«  operari   :  et  sic  remanel  ta  in 

c  cauaa  prima,  qu  e  eet  Dena,  i  i  mo- 

o  tuum  volnnl  lil  autem  intel- 

ligi,  quod  Dena,  ut  aanremna,  •  Intna 

Dominus  voluntatis  creata  ;  -itur  in 

\i  influxua,  et  cauaalitatia  operationea 
tas  liberaa,  nisi  infloat,  et  causel 
operationea  per  media,  aive  aoxilia  ab  in- 
trinseco  efficacia.  Nam  illaquaa  indiffi 
tiaex  se  sunt,  non COnjunguntur  infallibi- 
litercum  effecta  ex  vi  inflaxoa,  et  etni 
tatis,  sed  tantum  ex  Buppositione  accidentali 
praascientiaa  ipsina  operationis  conditionate 
futura?.  Unde eadem  aoxilia  in  alioteoa- 
pore,  vel  oocasione  pra^diclojnefiectom  oon 
assequuntur,  sed  frustrantur  per  voluntatia 
renitentiam.  Ergo  auxilia  ex  aa  inditTe- 


rentia,   el 

eventus,  minime  sufRciunt  ad  salvandum 
supremum,  et  abaolntnm  dominium   I 
supra  voluntatem  creatam.  Tnmhm  exsu- 
premo  Dei  dominio,  quo  m ■■-.. 
poteatate  hominnm  volontatea,  quam 
suas,  inl  :ni- 

nem  convertere  qa  i  ibi 

voluerit,  i  vofun' 

t  'l'»mina  soornm 
tonm,  j>  rminare  qo 

modo,  et  ubi  vult,  q 

terminal 
vel  pr  escienti  u  turi.  al  •  i 

rio  vidimus  dub 

tem  &<\ n 
dominiom,  •  i!h 

anteriori  praeacienti 

terminatione  volontatem  creatam  ad  agen- 
dom 
qoit,  niai  in  '  \ilia  ab  inti 

159. 
cur  ntiam  mediam,  ut 

im  Dei  domini  i 

• 
miniun  t.  ut  nihil 

l  80  incon-'"' 
! 
admittat 

nifu  urritur 

mum  I».'i  domininm,  cum  j 

niam  .-icut  dominium  in  g»" 

' 
Bulb  limnm, 

mom  I1  omni  i 

it  nihil 
rvi  licentiam,  • 
"mni  i    I 
imperant 
liquet  -.  nam  admiaaa  actent 

juod  arr 
nem  licentiam,  ,.n- 

.    qui  i  tntum  • 

ibiue,  ti  onatefutur 

et  quod  objectum,  quod 

•  rom,  flat  vernm  detera 
alias  objectnm  adentiae 

■ 
retur  •,  et  ita  non  eaaet  o b j • 

Bubjective,  quam  objective  :  quod  destruit 

lia 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


107 


talis  seientiae  mediae  fundamentum.  Cons- 
tat  autem  transitum  illum  consensus  creati 
ab  esse  possibili  ad  esse  futurum,  et  a  non 
esse  determinate  verum  ad  esse  verum 
determinate,  non  esse  quid  fictum,  vel 
ens  rationis,  sed  aliquod  praedicatum  reale; 
cum  fundet  objectum  verum,  et  reale 
scientiae  mediae.  Ergo  hac  scientia  admissa, 
necessario  sequitur,  aliquid  contingere 
sine  licentia  Dei,  et  ipso  inconsulto,  etnihil 
disponente. 
"•  Confirmatur  secundo,  quia  sicut  est  con- 
tra  rationem  supremi,  et  absolutissimi  do- 
minii,  quod  possit  cogi  a  subditis,  ut  velit; 
ita  et  quod  possit  impediri,  ne  velit:  utrum- 
que  enim  aperte  repugnat  supremo,  et 
absolutissimo  domino  ;  et  cogi,  ut  velit ;  et 
impediri,  ne  velit.  Nam  in  eo  in  quo  quis 
cogitur,  vel  impeditur,  non  explicat  potes- 
tatem,  et  dominium;  sed  potius  potestatis 
defectum,  et  servitutem,  ut  ex  ipsis  termi- 
nis  liquet.  Sedjuxta  principia  scientiae  me- 
diae  creatura  lmpedit  Deum,  ne  velit :  ergo 
eis  stando,  salvari  non  potest,  quod  Deus 
sit  supremus,  et  absolutissimus  dominus 
creaturae.  Probatur  minor,  qua  si  Deus 
praevideat  per  scientiam  mediam,  Petrum 
si  ponerrtur  in  tali  occasione,  non  fore  con- 
ensurum,  manet  impeditus  ne  velit,  vel 
decernat  consensum  Petri  in  tali  occasione : 

;  illud  impedimentum  non  est  a  Deo,  si- 
quidem  praecedit  omnem  ejus  determina- 
tionem  liberam  :  ergo  est  a  creatura  :  haec 
igitur  impedit  ne  Deus  velit,  quod  secun- 
'lum  se  erat  volibile,  et  possibile,  cujus- 
modi  est  consensus  in  illa  occasione.  Et 
consequenter  vel  Deus  potest  per  auxilia  ex 
iTicacia,  et  independentia  a  scientia  me- 
dia  applicare  voluntatem  creatam  ad  agen- 
dum  ;  vel  non  babet  supremam,  et  absolu- 
tum  domiuium  super  illam. 

1    .rifirmatur  tertio,  quoniam  nullussanao 

aeawlo  mf'ntis  dicet  Principem,  vel  Pr.olalum  ha- 

bere    supremum    dominium    in   subditos, 

quibos  nihil    injangere  potest,  niai  prius 

consalat,  el  exploret,  qnid  ipsi  velinl 

tponte  f  icere  ;  et  hoc  taatum  velit,  quod 

prsvidel  i,  i    ponfe  Eactaros.  Nam 

eo  ipao  Princepa  el  Prslata  -  oon  ribi  iab- 

rent  voluntates  sabditoram,  sed  potius 

lllorum    volunf  iti,   <•(    <li  positioni 

Lernerenl  :  qaod  dei 

tionem  tam  pote  tatia  dominath  e, 

(junrn  ver <■  obedientiaa,   Ergo   i  Deu    aon 

poti  Ile  <"ii  ensum  creaturae, 

m  i  |,r ,  ilat,  et  exploret  qnid  ip  a 


creatura  sua  sponte  factura  est ;  et  tunc  de- 
mum  accedat,  et  determinationi  creaturae 
subscribat,  sequitur  Deum  non  habere  ve- 
rum  (ne  dicamus  supremum)  dominium 
supra  creaturam  ;  et  hanc  non  subordinari 
Deo  per  veram  subjectionem,  et  obedien- 
tiam.  Quod  cum  absque  horribili  impietate 
concedi  non  possit,  necessario  conceden- 
dum  est,  Deum  ex  vi  dominii  supremi  quod 
supra  voluntatem  creatam  habet,  posse  ante 
omnem  scientiam  mediam  voluntatis  actus, 
tam  liberos,  quam  necessarios  absolute  de- 
cernere,  et  simul  per  auxilia  ex  se,  et  ab 
intrinseco  efficacia  applicare  voluntatem  ad 
eos  eliciendos  in  tempore,  et  circunstantiis, 
quae  ipse  Deus  praediffinivit,  juxta  illud 
Psalmi  134  :  Omnia  qusecumque  voluit  Do-  Psahn. 
minus  fecit  in  ccelo,  et  in  terra.  Qualiter  134' 
autem  non  implicet,  auxilium  ex  se  efficax 
inferre  operationem  liberam,  ut  toties  in 
suis  evasionibus  inculcant  Adversarii,  jam 
constat  ex  supra  dictis,  et  magis  constabit 
ex  dicendis. 


§  v. 

Proponitur  tertia  ratio  in  favorem 
gratix  ex  se  efficacis. 

160.  Tertio  probatur  nostra    conclusio,Tertium 

moti- 


vum. 


quia  nisi  gratia  sit  efficax  ex  se,  et  ab  in- 
trinseco,  perit  certitudo  praedeslinationis  : 
consequens  est    absurdum,    quippe  quod 
destruit  ipsam  praedestinationis  essentiam;Nisigra- 
haec  enim  est  prxparatio  beneficiorum  Dei,   ^^l 
quibus  certissime  liberantur  quicumque  libe-  cflim. 
rantur,  ut  sumitur  ex  D.  Augustino  lib.  de p\f?iafio 
dono  perseveranli.v,  cap.  14,  et  D.  Thom.  1,  non<>s' 
part.  (prrst .  23,  art.  2,  3,  et  4,  et  quod  plu- 
ris  est,  ex  verbis  Christi  Domini,  Joan.  10:Joan.  10. 
Ovesmex  vocnu  rneam  /nu/iunt,  ct  sequuntur 
me,  ct  ego  vitam  sfternam  do  cis  :  et  non  pe- 
ribuni   iii  aBtemum,    ti  nemo  rapiet  eas  de 
manu  mea.   Krgo  necessario  admittenda  est 
gratia  officax  ex  se,   et  ab  intrinseco.  Se- 
quela  ostenditur,  quoniam  ut  prajdestinatio 
sit  certa,  debet  exequutioni  mandari  per 
modia    infiillibilifer   inferentia    eifectum  ; 
nbi  enim   media,   per  qaaa  provisor  agil, 
siint  fallibilia,  nequil  deeffectu  praointento 
omnino  certificari,  sod  frustrationi  manet 
obnoxiaa  i  atqui  uon  admisso  auxilio  ex  se, 
(;t  ab  intrinseco  efiicaci,  cscli  pa  omnia  me- 
iitit  fallibilia  ;  siquidem  Bolum  j)raes- 
f.mt    potse,    et   commiltuntur  determini 
tioni,  ot  diapoaitioni  voluniatia  creatao,  quae 


108 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Com- 

IIHlllC 

AiIncisii 
riorurn 
<>M- 
giom. 


Uolina. 


Everti- 

lurex 

I>  Tho. 


1>  Tho. 


ex  se  est  defectibilis,  et  in  utramque  par- 
tem  vertibilis  :  ergo  aisi  admittatur  auxi- 
lium  ex  se,  et  ab  intrinseco  eflicax.  perit 
certitudo  praedestinationis. 

161.  Iluic  argumento  occurrunt  Adver- 
sarii  negando  seqaelam,  ad  cujus  proba- 
tionem  respondent  primo,quod  licetauxilia, 
j  r  qua?  praedestinatio  exequutioni  manda- 
tur,  non  sint  ex  se  eflicacia,  ac  proinde  pos- 
sint,  qiiantum  est  ex  se,  frustrari  ;  nihilu- 
minus  infallibiliter, et  certissime  assequun- 
lur  eflectum,  quia  dispensantur  m  eo 
tempore,  et  occasionibus,  in  quibus  D 
per  scientiam  mediam  pravidit,  quod  vo- 
luntas  creata  ipsis  cooperabitur,  et  com 
tiet.  Qua  suppositione  fact  i,  infallibile 
omnino  est,  quod  inferet  i  :    nam 

cum  illa  prascientia  fundetur  in  supp 
tione  libera  determinationis  conditioi 
fuiura ;  et  omne  quod  est,    oecessari 
suppositione  sit :  fieri  non  valet,  quod  vo- 
luntas  dissentiat  auxilii  mmnnicatis 

in  illa  occasione,  in  qua  pravisum  est         i 
consentiet.  Ita  Molina   l    part.   qumst.  13, 
art.  5,   disp.  1.    memb.    II,   g    \ 
art.  6,  iii  commentario. 

■  I  haec  responsio  ueqoil  sustineri  .- 
niam  praedestinatio  ad  i  ita,   hoc 

esl  uon   olum  secundam  id,  qaod  dicil 
malissime  el  in  recto,  sed  eti  \m  lom 

alios  actus  dh  inos,  quos  indispensabiliter 
pr  esupponit,  debel  i  erta  uon  solom 
certitudine  praescientiae,  sedetiam  certita- 
dine  causalitatis,  el  ordinis  mediornm,  per 
quae  exequutioni  mandatnr:  atqoi  certil 
qua?  in  hac  evasione  a&seritor,  aon  i 
titudo  causalitati  ilina  pr  eacienti  i   : 

ergo,  etc.  Minor  est  certa,  quia  tola  ilfa  cer- 
titudo  desumitut  ex  praeacienti  • 
conditionate  futuri,  non  vi  ro  ex  parte  aa- 
xiliorum,   quaB  ista  responsio 
i  \  Be  fallibilia,  el  non  importare  certitu- 
dinem  eventus,  nisi  ul  sabsanl  scientiaa 
mediae :  ergo  i  ertitudo  in  fa 
serta  non  esl  certitudo  causalis 
prascientiae.  Major  aatem  probatar  tamei 
I».  Thom.  qtuBSt.  6,  de  Veritate,  art.  3,  abi 
liaic  habel  :      Non  potesl  dkri,   quod  pi 
«  destinatio  sapra  certitudinem  providen- 
-  tias  nihil  aliad  addit,  nisi  ceriitodin 
«  prascientiae  ;   ut  sic  dicatur,   quod  I 
u  ordinat  praedestinatum  ad  salutem,  Bical 
a  et  quemlibet  alium  :  sed  cum  hoc  de  prae- 
«  destinato  scit.  quod  non  deficiel  I  salute. 
«  Sic  enim  dicendo,  non  diceretar  praj- 
«  destinatus  differre  a  non  pradestinato  ex 


•  parte ordinis,  sed  tantom  n  [>irt.  : 

"  cientia»  ;  et   sic   pi 

'  pradestirmtii  ->aet 

"  per  eleetionem   |  :    quod 

"  est  contra   authoritalem     Scripl 

dicta  Sanctoram.  Un  f 

oem  pi 
"  U  t  infallibilem 

Et  1  />.  q.  23,  art.  7,  inquit :  «Namei 

prsdestinatoram  eat  cert 
"  lum  ratioi 

•  qnol  sinl  salvan  li  ;  :m   rati 

m. 
Et  tii  1  '/'/  Annibatd.  ili^t.  10,  ift.rst.  um 
ai  t.  iit :       Pra  lesti 

«  gratia?,etgIon  i 

•tnhuit  pradestinationi  aliam  0 
titadinem  pratercertitudinem  pi 
qa  e  nequii  esse  alia, 
tlitatis,  el  inH  i 

ir. 
162.  Tum  etiam  r 
moniis  desampl 

futuri,    pi 
comman 
aaxilia  sufficienl 

iia,  uihi 
intell 

eventas  fa1 
volantatis,  el  de  lin 
cienl 

i  etiam  il  .-\ 

■ 
ipturam,  .-t  di  im, 

ocanl  pi 
Bitom,   I  : 

nam  <i<l  I 

I  im  propoaiton 
"1 

I  bi  I>.  Hiei 
iinfu, 

turomn 
■  candam  consiliam  volunl 

aniver 
i  luntat  tione  plena  sinl 

ritis.  »  Kt  u    i; 

tionem  propoaitum     »• 
Iu-i  maneret  utitur 

AogUSt  lib.  dc  <<>rn  ; 

Electi  sanl  lotem,  quiasecanl 
propositam  v< 

[iio  alihi  dkil  :  l  t 
i  cundum  electionem  propoaitam  i 
aeret     El  idem  S  eodmm  hl>.  < 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


109 


8,  disserens  de  firmitate,  et  indefectibilitate 
D.  Petri  in  Fide,  ipsam  reducit  non  in 
pra2scientiam  Dei,  sed  in  pneparationem,  et 
dispositionem  voluntatisdivinae.  Unde  ait: 
«  Quis  ignorat  tunc  fuisse  perituram  fidem 
■  Petri,  si  ea  quao  fidelis  erat,  voluntas 
ipsa  deficeret  ;  et  permansuram,   si  ea 

<  voluntas  maneret.    Sed  quia  praeparatur 
voluntas  a  Domino,   ideo  pro   illo   non 

<  posset  essse  inanis  oratio.  »  Et  cap.  14, 
inquit:  a  Deo  volenti  salvum  facere  nullum 
«  hominis  resistit    arbitrium  ;    sic  enim 

velle,  et  nolle  in  volentis,   aut  nolentis 

<  est  potestate,    ut  divinam    voluntatem 
non  impediat,  nec  superet  potestatem.  » 

Ubi  impossibilitatem  repugnandi  divinae 

voluntati  absolutae,   quae  in  praedestinatis 

resplendet,  revocat  in  efficaciam  ipsius  vo- 

luntatis    divinae,    non    in  implicationem 

componendi    dissensum  cum   praescientia 

consensus  conditionate  futuri,  ut  autumant 

Adversarii. 

io      Qua  ratione  solet  asserere  idem  S.  Doc- 

tor,    praescientiam  quae  praedestinationem 

comitatur,  fundari  in  electione,  et  proposito 

decernentis  circa    praedestinatos  quae 

vult.  Prxdesliuasse,  inquit  cap.  18,  de  bono 

overanti  o,  est  hoc  prxscisse,  quod  fue- 

rat  ipse   facturus.    Et  de  prwlcst.   Sanctor. 

oap.  1".  ait :  Prsdestinatione  Deus  ea  procs- 

■'.  qus  fuerat  ipse  facturus.    Quam  doc- 

trinam  sequitur  perpetuo  Angelicus  Prae- 

ceptor,  revocans  certitudinem  praedestina- 

tionis,  non  adsolum  intellectum  divinum, 

etiam  ad  efficaciam,   et  immutabilita- 

divin  e  voluntatis,  ut  quodtib.  12,  art. 

'.  ubi  ait  :  Prwdestinatio  habet  certUudinem 

ttuntatis  divin  *,  cui  non   p  )test 

>iit'l  '•,  de  Malo,  art. 

nnico  ad  3  :  Deus  movet  voluntatem  imrnu- 

tabilUer  propter  efficaciam  mo  El  in 

I.  _\  n.  112,  art.  3,  inqnit  :   Prxparatio 

■i  i  gratiam,   iecundum  quodesta  Deo  mo- 

veni  •.  habei  latem  ad  id,  ad  quod  <>r- 

dinatur  a  Deo,  non  tjuidem  coactionU 

infallibilitatu  ;  quia  intentio  Dei  deficerenon 

votest.   Idemqoe  rep<  tit  pluriboa  aliia  locia 

tu    i.i ■-  ripturam,  el 

Pati  .  pi  b  lestinationem 

:  t  provi  lentiam  Communem,  quae  re- 

probu,  el  electu  aaxilia  grati  b  dispensat, 

non  folam  certitudinem  praescien- 

im  oertitu  Linem  c  iaa  ilitati     el 

inH  intatia  di^  in  e,  et  auxiliorum, 

ii -i  i    \oiunta.-5   exequutionl 

1  ' 


163.  Confirmaturprimo.quoniamsi  prae-  Major 
destinatio,  ut  inquit  Molina  in  comment.^j^^ 
illius  art.  6,  non  habet  aliam  certitudinem,  ponsio- 
quamdivin%prxscienti<%,  qua  Deus  prxvidet 
per  media,  per  qux  unusquisque  prxdestina- 
lus  est,perventurum  eum  in  vitam  wternam  ; 
sequitur  praedestinatum  non  differre  a  re- 
probo,  nisi  ex  parte  praescientiae  eventus, 
sive  boni  usus  liberi  arbitrii  ut  conditionate 
futuri  :  consequens  est  absurdum  :  ergo  et 
antecedens.  Sequela  videtur  evidens,  quia 
praedestinatio,  et  praedestinatus  sunt  velut 
correlativa  per  modum  actus,  et  objecti  : 
ergo  si  praedestinatio  supra  providentiam 
reprobis  communem  non  addit  nisi  prae- 
scientiam  eventus,  sive  boni  usus  liberi 
arbitrii  ut  conditionate  futuri,  praedestinatus 
non  differt  a  reprobo,  nisi  ex  parte  illius 
praescientiae.  Falsitas  autem  consequentis 
ostenditur,  quia  illa  praescientia  non  addit 
aliquod  Dei  beneficium;  siquidem  convenit 
ipsi  necessario,  et  independenter  a  nova 
aliqua  Dei  voluntate,  vel  influxu,  et  fun- 
datur  in  ipso  bono  usu  liberi  arbitrii  con- 
ditionate  futuri  :  ergosi  praedestinatus  non 
differt  a  reprobo,  nisi  ex  parte  praescientiae 
Dei,  ut  asserit  Molina,  aperte  sequitur 
praedestinatum  non  magis  debere  Deo, 
quam  reprobum,  neque  esse  magis  benefi- 
ciatum,  quam  illum  :  hoc  autem  est  contra 
Fidem,  qua  profitemur  praedestinationem 
esse  maximum  Dei  beneficium,  imo  origi- 
nem,  et  radicem  cunctorum  beneficiorum, 
et  gratiarum  :  ergo  absurdum  est  dicere, 
quod  praeiestinatus,  et  reprobus  solum 
differant  ex  parte  praescientiae.  Nec  hic 
valet  communis  illo  Adversariorum  recur- 
sus  ad  in  equalitatcm  auxiliorum  in  ratione 
beneficii, quatenus  praedestinato  conferun- 
tur  in  lempore,  ct  occasione,  in  quibus 
operabitur ;  ceprobo autem  communicantur 
([uando,  et  ubi  operaturus  non  est.  Hoc, 
inquam,  effugium  manet  ex  dictis  praeclu- 
aom/qaoniam  ill.i  inaequalitas  ex  parle 
temporis,  et  occasionum  non  est  ex  se 
efficax  ad  inducen  lum  elfectum  in  praeies- 
tinato;  sed  si  eflectua  aequitar,  ideo  est, 
quifl  voluntaa  creata  determinat  auxiliasibi 
collata,  '■!  Be  applical  ad  conaenaum  :  et  quia 
ante  omnera  electionem,  et  decretum 
id  futuru  n  ea  ;e  praavidit,  i  leo  illud  tem- 
dicitur  congruum  :  ergo  ex  parte  vo- 
luntatig  Dei  non  poniturrn  e^ualitaa  inter 
pr  edestinatura,  el  reprobum,  sed  tota  in;n- 
(jii  ilil  i  iniitiir  ex  p  trl  •  praescientiaB 
innix  e  i  ituraa  voluntatia  del  irminationi. 


110 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


na. 


QUain       164.  Confirmatur  secundo,  quia  si  tota 

absnrda  in&qualitas  intor  pracdestinatum,  et  repro- 
Slt  doo  ,        l  r4  * 

trina    num  se  tenetex  parte  pracscientia?,  quatenus 

ille  previdetur  consensurus  auxiliis,  etiste 
eisdem  auxiliisdissensurus  :  ergo  possibile 
est,  quod  homo  sine  nova  gratia  consentiat, 
et  se  discernat  ab  alio;  et  consequentor, 
quod    absque    novo    beneficio   perseveret. 
Quod  sic  explicatur  :  Deus,   ut  Adversarii 
docent,  ante  omne  decretum  sua?  voluntatis 
vidit  plures  homines  sub  eisdem  auxiliis, 
et  in  eodem  tempore,  et  cum  eisdem  occa- 
sionibus  constitutos  ita  se  habituros  fi 
utquidam  consentirent ;  quin  ulla  divei 
tasex  parte  conditionis,  sive  ei  parte  ante- 
cedentis  in  eis  appareret,  ied  totaaplen 
ret  in  effectu:  viditetiam  quosdam  condil 
nate  perseveraturos,  quosdam  non  | 
raturos,  quin  ulla,  ut  dixii  i  parte 

conditionis,  sub  qua  ii  el 
tur,  diversitas  appareret.  Constal  antem 
eventum  conditionate  fataram  transire  in 
absolutum,  purificata  conditione.  I 
facto,  etin  stata  absoluto,  stante  omnim 
squalitate  ex  parte  anxiliorum,  el  ben 
ciorum  Dei,  praedestinatua  perseverat 
discernitur  a  reprol  |  lenter  uon 

magi.s  debel  l>»'<>  ille,  quam  iste;  et  prae  les- 
tinatio  non erit  specialissimum  l>«'i  bem 
cium.  Consequens  est  intolerabile,  el  q 
nemOj  nisi    Pelagianus,   admittel 
necessario  concedendum  est,   |  tina- 

tionem  esse  certam  certitudine  non  solius 
prae  dentj  i'.  sed  etiam  causalitatis,  el 
influxus  :  quod  absque  auxiliis  ica- 

cibussalvari  nequit.  Recolantur  qnaa  dixi- 
musduo.  prmced.%  1  e!  -',  ubi  praeclusim 

evasiones,  quibus  huic  confirmationi  p 

occurri. 

165.  Sedobjiciea:  Certitodo  formaliter 
loquendo  pertinet  ad  intellectum,  ut  tradit 
I».  Thom  in  3,  iist.  S3,  m 
quwstiuncula  :>.  ubi  ait  :  Certitudo  eetdeter- 
minatio  intelle  lue  ad  nnwn.  Bl  disf. 
(ju:vst.  2,  art.  I  imjuit  :  Ccrtitu<{'>  cst  fir- 
mitas    adhssii  nis   virtutis  twm  ad 

suiim  objectum,  Ergo  certitudo  praxieatina- 
tionis  adaequate  consistiJ  in  divina   \ 
scientia,   non  vero   in  causalitate  divinaa 
voluntatis,  atque  anxiliorum,  perq 
quutioni  comimttilur. 

Confirmatur,  qnoniam  causa  habens  1 
titudinem   ad   effectum,  necessario  illam 
inducit,  nisi  aliqaid  possil  pnedicta  ca 
resistere  :sicu1  dispositiocausaram  inferio- 
rum  aliquando  resistit  influxni  w  rporam 


lio. 
l».Tho. 


1  oufir- 

malio. 


crelestium,  ne   attii._ 

alia^  necessario  prod  1  \  *Auir 

Dei  non  esl  qui  resistat,  utdicitui 

ergo  si  tinatio  supra  certitudinem 

cientias  addit  certitudinem  cau- 
desumpt  afficacia  vdl 

nece 

nis,  el  tollitur  indifferenti  1  m  ; 

quo'l  •  »1  lesti  :n. 

Ad    objectionem    optime  t  D 

1  bom.  u    \ 

his  rerbis  .-     Dicendam,  q 

lo,  scilia  rh- 

111-  .    C<  gnitionis  quidem   certit 
•  quando  c<  gnitio  uon  declin  it  i 

>do 

ustimatio  habetur  de  re  pi  per 

■>  titu  lin  im, 

u  certus  qu.:  ..'allibilr 

■  tt  unh 

.1,  quorum  1 
pr  tui 

111  •  n  : 

tm  inelo 
I 
a  quantom  eal  dire 
■ 

-    il 
rtitudo  ca 

timonia  in  contrarium 
enim  prtitudin 

ultra  quam 
titod 
nequit  0 

tfirmati    1         liluit  1 ! 

Dicendum,  q>;  in 

ita- 
tem    inducens,   quantum 
idi  lit,  nisi 

in- 
tati  non  per   mu  1  tm 

cjuia  volontat  1  cogit, 

eam  non  ^^^  11  im,  qui 

1  m  libertate  ad  utramlibt  I 
1  leo  |  ■  inn  w  livins  rolantati  oihil  r« 
.  tamen  volontas,  et  qaaHibel 
:eqoitnr  di  vtnam  volnntaten  t  im 

1  modum  ranm  lum 

1  divina  voluntas  rebus  dedit,   ut  lic  ejus 
•  tOr.     Kt    1  IfO    qui  1 

explent  divinam  voluntatem  rio, 


m 


DISP.  VII,   DUB.  IV. 


111 


«  quidam  contingenter;  quamvis  illudqucd 

«  Deus  vult,  semper  fiat.  »    Lbi  ex  certitu- 

dine  summae  efficacitatis  divinae  infert,  et 

quod  sequatur  effectus,  et  quod  sequatur 

libere  :  nam  utrumque  est  efficaciter  a  Deo 

volitum;etproptereaconcludit  illoarticulo, 

praedestinationemgaudere  certitudine,  tam 

praescientia?,  quam  causalitatis. 

secunda      166.  Secundo  occurrunt  alii  ex  Adver- 
aliorum         ..  ,     ..  ,  ,  -n 

evasio   sarns   probationi  sequelae  num.   lo9   pro- 

positae,  concedendo  quod  media,  per  quae 

praedestinatio  mandatur  exequutioni,  ha- 

beant  certitudinem  non  solius  praoscientiae, 

sed    etiam    causalitatis.    Ad    hoc    autem 

sufficere  existimant,  quod  auxiliagratiae  re- 

ipsa    influant    in  operationes   nostras,  et 

quodexdispositione  Dei  praedestinantissint 

connexa  cum  fine,  sive  ultimo  eflectu  prae- 

destinationis.  Hoc  autem  salvatur  in  auxi- 

liis  sufficientibus  gratiae  praevenientis,  et 

elevantis ;  nam  revera  possunt  influere   in 

actus  nostros,  et  aliunde  exspeciali  inten- 

tione,   ac  dispositione  Dei  praedestinantis 

conferuntur  in  his  occasionibus,  in  quibus 

Deus  prajvi.det  illa  habitura  effectum  ;  atque 

ideo  certo  connectuntur  cum  ultimo  effectu 

praedestinationis,  non  solum  ex  praescien- 

tia,  sed  etiam  causaliter. 

lamg-      Haec  tamen  responsio   niliil    fere  addit 

n?t.ur,.  supra  responsionem  Molinae hactenus impu- 

JllUttl  pl  I-  '  n  i  n    ■  *•<  r,      •  -1 

ciier.   gnatam,  et  facile  refelhtur.  Prtmo,  quia  ad 

eortitudinem  causalitatis  ut  condistinctam 

a  certitudine  praescientiae,  non  sufficit  quod 

causa  influat  utcumque ;   sed    requiritur, 

quodcausadicat  infallibilem  ordinem  ad 

tum,  et  ipsum  infallibiliter   causet  : 

•  l  auxilia  gratiae  praevenientis,  et  adju- 

vantis,  qua?  non  habent  efficaciam  ex  se,  et 

ab iatrinseco,  uequeunt  illum  infallibilem 

ordinem  importare :  ergo  oisi  almittatur 

ujxilium  ex  se,    et  ab  intrinseco  efficax, 

praedeatioatio  solum  erit  certa  certitadine 

praeacientis,  aoa  automcausalitatis.  Minor 

liquet,  qui  i  auxilia  quae  ex  se  non  habent 

<;fficaciam,  solum  praestanl  posse  agere,   et 

-  iat  ab  intrinseco  indifferentia,  sobduntur- 

que  in  800  influxu  determinationi  volunta- 

'-o,  utAdver  trii  communiter  con- 

I  cum  hoc  non  cooaeret,  qaod 

tinatio,  et  auxilia  per  eam  dispen- 

i  dicaot  iulallibilem  Ordinem  causalita- 

alias  jam  aon  '■-  lent 

iadifferentia,  et  determinabilia  j  sed  potiua 

determinativa  volantatia,  atex  se  liquet : 

ergo  oi  .j  a  ixili  et  abintrin  eco 

),  non  inferunt  effecta  certo  c<-rtitu- 


dine  causalitatis.  Secundo,  quoniam  si 
auxilia  ex  se  indifferentia  ossent  certa  certi- 
tudine  causalitatis,  otiamsi  secluderemus 
scientiam  mediam,  inferrent  infallibiliter 
suum  effectum;  siquidem  adhuc  retinerent 
suam  causalitatem,  et  virtutem  :  conse- 
quens  est  falsum,  cum  in  ea  hypothesi  non 
haberent  aliquid  extrincecum,  vol  intrin- 
secum,  vicujus  potius  connecterentur  cum 
consensu,  quam  cum  dissensu,  ut  Adver- 
sarii  concedunt  :  ergo  auxilia  ex  se  indiffe- 
rentia,  et  praedestinatio  ut  per  ea  exequibi- 
lis,  solum  sunt  certa  certitudine  praescien- 
tiae. 

Tertio,  quia  ut  causa  sit  certa  certitudine 
causalitatis,  non  sufficit  quod  possit  causare, 
alias  omnis  causa  haberet  hujusmodi  certi- 
tudinem ;  sed  insuper  desideratur,  quod 
per  modum  causae  dicat  infallibilem  ordi- 
nem  ad  effectum  ut  reipsa  ponendum;ita 
quod  ejus  infallibilis  pro  luctio  revocetur 
in  modum  agendi,  quo  causa  influit  :  sed 
auxilia  ex  se  indifferentia,  qualia  praecise 
admittunt  Adversarii,  quamvis  habeant 
virtutem  sufficientem  ad  influendum  in 
actus  nostros,  nihilominus  seclusa  prae- 
scientia  media,  non  connectuntur  infallibi- 
liter  cum  consensu  :  ergo  praedicta  auxilia, 
et  praedestinatio,  ut  per  illa  mandatur  exe- 
quutioni,  non  habent  certitudinem  causali- 
tatis,  sed  solius  praescientiae.  Unde  Molina, 
qui  gratiam  ex  se  efficacom  negavit,  valde 
consequenter  docuit  praadestinationem  non 
haberealiam  cortitudinem,  quam  praescien- 
ticC;  quoniuin  licot  auxilia  sufficientia,  et 
indifferentia  influant  in  actus  noslros,  nihil- 
ominus  non  inferunt  ex  se  infallibiliter 
oporationem  ;  sed  applic  uitur,  et  dotermi- 
nantur  per  liberum  arbitrium.  Unde  tota 
certitudo,  et  infallibilitas,  quibus  illa  auxi- 
liaconjungunturcum  operationo,  vel  solum 
estconsequenssuppositionem  accidentalem, 
quod  creatura  operotur;  vel  si  est  antece- 
dens,  tantum  importat  certitudinem  prae- 
scientiae  mediae,  quodcreatura  tuncopera- 
bitur.  Quapropter  vel  haec  secunda  respon- 
sio  satis  inconsequenter  ad  propria  princi- 
pia  procedit,  vel  relabatur  necesse  est  in 
inaionem  MolinaB  supra  impugnatam. 

167.  Propter  h.-ec  compulsi  sunt  quidam  ,,,, 
6X  Adversarus  concodero    in    Doo  decreta  alioram 
abaolata,  ot   efficacia,    non  quae  omnem  "^11,011" 
detorminationom  voluntalis  creatae  antece- 
dant,  sed    qoaa  supposita  acientia   media 
omnium  qu.o  voluntaa  creata  ageret,  ai  in 
his,  aut  illis  occaaionibua  constitueretur, 


112 


DE  GRATIA  EFFIC.VI. 


i 


ejus  actus  conditionate  futuros  absoluto 
praediffiniant.  Quopactosibi  vidcntur  sal- 
vare,  quod  praedestinatio  habeat  certitudi- 
nem  non  exsolapraescientia  Dei,  sed  etiam 
<\  parte  voluntatis  divinae,  quse  immuta- 
hilis,  et  eflicacissima  est  ad  inducendum 
ctlectusconditionate  futuros,  et  per  scien- 
tiam  mediarn  praevisos,  quos  utsint,  abso- 
luie  decernit.  Nec  tamen  hoc  decretum 
ellicax  consequens,  vel  concomitans  liber- 
tati  nostrorum  actuum  pracjudicat,  quia 
jam  supponit  ipsos  ut  conditionate  fat 
c\  libera  voluntatis  creatae  determinatii 

Caeterum  neque  ista  responsio  sa1 
neqne suis principiis  cohaerel ;  qaoniam  ut 
praodestinatio  sit  certa  certitudine  non 
solias  praescientiae,  sed  etiam  caasalitatis, 
requiritur  quod  absoluta  Dei  volanl 
quutioni  mitndetur  per  media  infallibiliter 
causantia  consensum,  vel  alios  praedesti- 
nationis  effectus  ■.  it  i  qoo  I  infallibilia  eon- 
nexio  inter  auxiliura,  etcoi  a  fande- 

tur  non  in  sola  praescientia  eventna  fatori, 

l  in   aliquo    intrinseco   participato 
efficacia,  et  virtute  divinae  voluntatia  :  ;it 

hoc,    quod    Deaa    soppoeil  iiii 

media  eventus  conditioriate  futuri,    le 
ii.it  absolate  concurrere  c  tm  cre  tl  tra 
consensum,   nallam   praedicatam   advenil 
auxiliis,    per    quod   infallibilM 

inaensum,  inf&llibilitate  fandata  in  aliqoo 
intrinseco  participato  <'\  efficaci  i  dn  in  e 
voluntatis  j  sed  tota  certitado  ad  i  lun- 

datur  in  sola  pr  escientia  :  t>rgo  illad  d< 
tura  absolutum,   post  scienUam   mediam 
superveniens,  nullam  novam  i  inem 

causalitatis  praebel  praedestinationi, 
relinquil  cam  sola  pr  escienti  ••  certitodine. 
Major  consl  tt,  quoniam  certitudo  pr  edesti- 
nationis  non  debel  mensurari  per  «••  r t i t u— 
dinem,  el  indefectibilitatem  Dei  in  essendo; 
ed  penes  infallibilitatem  medioram,  per 

inflait,  e1  per  quae  divina  voluntas 
exequutioni  mandatar ;  aliascertitado  p 

tinationis  non  differrel  i  certitu  line 
commanis  providentiae,  nec  ipsi  aliqaid  sa- 
peradderet,  nisi  ad  sommum  certitodinem 
praescientis ;  siqaidem  omnes  alii  effectas 
procedunl  etiam  ab  eodem  primo  principio 
omnino  necessario  in  essendo  :  ergo  ul 
praedestinatio  si1  certa  certitodine  caasali- 
tatis,  nonsafficit,  quod  Deis  \ •  - ! 1 1  absolate 
actus  nostros,  et  qubd  haec  volitio  ab  ipsis 
actibus  in  statu  absoloto  praesupponal 

requiritur,  quod  praedicl  i  Dei  \ 
aliquid  communicel  auxiliis,  per  quod  efli- 


caciam  suam  diffandat,  el  illa 

infallibiliter,  etcaosalite  .  atit»-r 

enim  relinquit  ipsa  pr 

cum  sola  certitudine  prasscienti  e,  quam  illa 

absoluta  Dei  voluntas  supponil  : 

deunt  omnes  impugnat,  itae. 

Minor  etiam  liquet :  tum  quia  illa  al 

Dei  volunt  i-  poet  scientiam  mediam  super- 

veniens,  tantum  volt exeqautioni  n. 

consensum  nostrum  iem 

prorsus  auxiliis,  subquibus  scientia  m- 

praevidit  consensum  conditi  turum  : 

ixiliasub  qaibas  consensa 
tur  conditionate  futur  i  tanl 

aliam certitadinem,  qaam  pr.oscientircfun- 

sus  conditionate  futuri ; 
aaxi  identar  conjancta  cum 

antecedentei  dutam  D 

per  hoc,  qa 

.,  nihil 

• 

qaantar  cum  sol 
Tom  etiam, 
non  esl  pr ' 

non  attingit  in 

t  immi 
non  immut.it  .1 

.!>  intrii; 
[  \  1  Iur 

nienl 

I 

juni ' 

168.  1  rgeturhocampli  nimvel  1! 

11.  run* 

soluta  Dci  votunl 

oon  •  timom  : 

iem 
impertitur  ;  •  rit. 

ut  auxili  rti- 

tudinem  praescienti  •  rti- 

.    •  ir  pn - 
mum  :» ■: 
esl  inter  principia  a  quil 

il 
nam  abeisdem  principiisconditj 

pendel 
quibusabsolutep 

lute  futurus.  \  n  I  intismi  : 

sic  form  s  P 


DISP.   VII,  DUB.  IV. 


113 


t/i  tali  occasione,  et  voluero  cum  illo  absolute 
concurrere  ad  consensum,  consentiet.  Et  sic 
jam  ex  parte  conditionis  ponitur  aliquid 
antecedens,  et  infallibiliter  connexum  cum 
consensu  ;  et  tota  propositio  est  absolute, 
et  necessario  vera  :  implicat  enim,  Deum 
velle  absoluteconcurrere,  etquod  non  con- 
currat,  atque  effectum  inducat.  Ex  quo  ul- 
terius  fiet,  ut  cognitio  praedictae  veritatis 
non  pertineat  ad  scientiam  mediam,  sed 
ad  scientiam  simplicis  intelligentiae,  non 
minus  quam  ista  :  Si  Petrus  voluerit  abso- 
lute  operari,  operabitur.  Ergo  praedicta  res- 
ponsio  etinsufficiensest,  etpropriisillorum- 
Authorum  principiis  non  cohaeret. 

169.  Ad  haec  :  si  supposita  scientia  me- 
dia  consensus  conditionate  futuri,  fieri  po- 
test  ut  absque  laesione  libertatis  succedat 
in  Deo  voluntas  absoluta,  et  efficax,  decer- 
uens  consensum  ;  pari  ratione  fieri  poterit 
ut  supposita  praedicta  scientia,  imprimatur 
voluutati  auxilium  ex  se  efficax  inferens 
consensum  :  consequens  non  .  admittitur 
ab  Adversariis,  et  si  admitteretur,  eviden- 
onfuta-ter  inferretur,  praedictum  auxilium,  sive 
iomi-  anle-  Slve  Pos^  scientiam  mediam  commu- 
nem.  nicatum  libertati  non  praejudicare,  sed  re- 
linquere  potestatem  ad  oppositum  (hanc 
enim  potestatem  vel  ex  se  aufert,  vel  nun- 
quam  tollit)  :  ergo  illi  Authores  vel  minus 
conseqaenter  ponunt  in  Deo  illam  volunta- 
tem,  vel  immerito  negant  auxilia  ex  se 
eftV  iqaela  ostenditur  :  tum  quia  ideo 

auxilium  ex  se  efficax  destruoret  liberla- 
tem  voluntatis  creatae,  quia  nec  auferri  po- 
ab  illa,  nec  cum  dissensu  conjungi  : 
sed  etiamvoluntas  creatanon  potest  auferre 
illam  absqlatamDei  voluntatom  de  consen- 
bu  absolate  fataro,  nec  illam  \  aU.t  compo- 

hoc  nonobstante 
ta  scientia  media,  illa  voluntasDei 
'   libertati,  ni  c  ip.^i    pi 
ilium  ex  se  eflicax.  Tam  etiam, 
leo  illa  absoluta  Dei  volnntas  non 
aufeii  libertatem,  quia  potait  a  creatura 
impediri    -i    hdec    praevideretur  elicitura 
actam  oppositum  :  aed  eodem  modo  p 
im;  •  »llatio  auxilii  <•■.  -<•  efficaci 

hsBC  collatio  rapponerel  jcientiam  mediam  : 
•  i  idem  qaod  pi  i 

'i'um  deniqae ;   nam  ideo  libertai  non 

(olleretnr  peT  illara  abfolotara  Dei  volanta- 

(i  tolleretur  per  auxilium  ex  le,  <•'  ab 

intrinseco  efficax,  quia  prsdicta   voluntas 

'i  Jid  intrinsecnm   re  pectu   voluntatia 

creal  e,  el   olura  infloil  remote  ;  aaxiliara 


autem  afficit  intrinsece  voluntatem,  et  im- 
mediate  influit  in  ejus  operationem  :  sed 
hoc  discrimen  nihil  valet :  ergo  idem  di- 
cendum  est  de  auxilio  ex  se  efficaci,  ac  de 
illa  absoluta  Dei  voluntate.  Probatur  mi- 
nor  ;  nam  voluntas  eliciensdissensumcom- 
ponit  illum  non  solum  cum  principiis  in- 
trinsecis,  et  immediatis  sed  etiam  cum  ex- 
trinsecis,  et  remotis  :  et  si  non  potest  com- 
ponere  cum  illis,  nec  valet  cum  istis  com- 
ponere,  eo  quod  actus  non  est  conjungibilis 
cum  principiis  extrinsecis,  et  remotis,  nisi 
mediantibus  principiis  intrinsecis,  et  pro- 
ximis  :  ergo  si  non  obstante,  quod  voluntas 
creata  nequeat  componere  dissensum  cum 
voluntate  Dei  absolute  decernentis  consen- 
sum  ;  nihilominuselicitlibere  consensum, 
quia  potest  habere  dissensum  secundum 
se,  et  non  ut  conjungendum  cum  praedicta 
Dei  voluntate  :  pariter  quamvis  non  valeat 
componere  dissensumcumauxilio  ex  seeffi- 
caci  adconsensum,  nihilominus  adhuc  sul» 
illo  auxilio  eliciet  libero  consensum,  quia 
potest  dissensum  haberesecundum,  et  non 
ut  conjungondum  cum  auxilio  efficaci  ad 
consensum.  Yel  si  ad  libertatem  requiri- 
tur,  quod  voluntas  possit  dissensum  com- 
ponere  cum  quclibet  principio  intrinseco, 
et  immediato,  atque  ideocum  omnibus  au- 
xiliis  :  pariter  requiretur,  quod  possit  ii- 
lum  componere  cum  omnibus  principiis 
extrinsecis,  et  rcmotis,  ac  proinde  cum  ab- 
soluta,  et  efficaci  voluntate  Dei  decernentis 
consensum.  Recolantur  quae  diximus  dul>. 
prseced.  §  0,  exquibus  haec  impugnatio  po- 
test  magis  confirmari. 

§  VI. 

Expenditur  quartum  argumentum 
]>r<>  gratia  ex  se  efpcaci. 

170.  Arguilur  quarlo  in   favorem  nos- 

trao  assertionis,  quia  si  non  datur  auxilium 

-  efficax,  per  quod  Deus  nos  faciat  infal- 

libiliter operari,  sequitur  Deum  in  negotio 

nostrae  justiftcationla  expectare  voluntates 

nosiras,    ut  a  peccato purgari    velimus,  et 

sicdemum  nobiscum  cooperari  •  consequen» 

contra  Concilium  Arausicanum  secun- 

dum  sul).  s.  Leone  i,  advereua  Pelagiano- 

rum  reliquias  congregatum;    ean.   4,  nbi 

haec  habentnr  .  ■  8i  quia,  ni  ;i  peccato  pur- 

mur,  volnntatera  nostram  Deumexpec- 

i are  contendit  •,  non  autem,    ut  etiara 

"  pargari  veliraus,  per  saneti  Spiritua  in- 


Quarta 
pro  mt.i 

genten- 
lia  ratio. 


Conci- 

liiim 

Arausi- 
canum 


114 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Dcus 
nisieffi- 

caciter 

nos  praj- 

moveat, 

debet 

nostras 

expec- 

•are  vo- 

Inntates. 


Ml.llll 

r»s|  ou- 

MO. 


Apoc.  .'5. 

Lsais  5 

et£0. 


iJ.Ainb. 


d  fusionem,  et  operationem  in  nos  fieri 
«  confiteretur,resistit  ipsiSpirituisanctoper 
«  Salomonem  dicenti  :  Praiparatur  volun- 
«  tas  a  Domino  ;  et  Apostolo  saluhriter 
«  prajdicanti  :  Deus  est  qui  operatur  in  no- 
«  hiset  velle,  et  perficere  pro  bona  voluu- 
«  tate.  »  Ergo  necessario  admittendum  est 
auxilium  ex  se  efficax.  Sequela  ostenditur, 
quiasi  auxilium  non  ex  se  efticux,  non  in- 
fert  ex  se  operationem  vuluntatis,  st'd  ejus 
operationi,  ac  determinationi  committitur ; 
ita  ut  si  voluntas  voluerit  operari,  auxilium 
ipsi  cooperetur  ;  si  autem  noluerit  operari, 
auxilium  a  cooperando  nnpediatur  : 
hoc  ipso  Deus  per  auxilium  movenfl  expeo- 
tat  voluntates  nostras  :  ergO  N  auxilium 
non  est  ex  se  efficajc,DeiisinnegotionostrsB 
justificationis  voluiitutc.s  m  iitctat. 

171.  Nec  refert,  si  cnm  Snario  wi 
de  auxiliti  lib.  3,  cap.   15,  </  imm.  12,  i 
pondeas,  hunc  canonem    injnste   alli  - 
pro  nostraaententi  i.  Quoniam  cnm  dicil 
Deum  non  txpectart  nostrai  vohinlaUs,  du- 
plex  sensus  insinuan  potest.  Primns,  quud 
Densnon  expectet operationem  liberi  ar- 
bitrii  tanquam  inchoantem  negotinm  jus- 
tificationis  j  et  bic  sensufl  eal  veri 

<  t  intentua  g  Concilio  contra  I  elagianorum 
reliquias  :  sed  non  impugnat  eofl  qui 
gant  gratiam  ex  -.•  efficacem  ;  ii  enim 
noscunt   gratiam   praBvenientem 

<  |m  ratiunes,    et  simultanee  influentem   in 
illas.  Alter  est,    qood   Deua    non   ex| 

tet    voluntatea   uostraj  at   liJ  en- 

tientes,   et  cum   divino    adjut 
terminantes,  ac  disponentes  ad  justii 
tionem  :  ethic  sensus^qui  nobifl  favet,  nec 
est  verus,  ueque  a  Concilio  intentua  :  quia 
negari  non  poteat,  quod  Deua  in  hoc  Bensn 
voluntates  nostraa  expectet,  cum   \pocalyp. 
3,  dicatur :  «  Ecce  egosto  ad  betium  e1 
«  pulsu.»  Kt  Isaiaa  5  :     Expectai  i  ut  Cai  • 
«  uvas,et  fecit  labruscas. »Et<  Prop- 

« terea  expectat  Dominus,  ut  misereatur 
«  nostri.  »  UndeAmbros.  serm.  19,  tMpev 
«  psal.  118,tractans  illa  verba  : « Prasvene- 
«  runt  oculi  mei  ad  te  diluculo,  inquit  . 
«  Vult  se  pr&veniri  sol  justitia,  et  ut  | 
«  veniatur  expectat.  Audi  qoemadmodum 
«  expectet,  et  cupiat  praeveniri  :  dieit  An- 
« gelo  Loadices,  poBnitentiamage,eoce 
« stoad  ostium  et  pulso.i  ConfirmatqueSna- 
rius  hancresponsionem,quuniunn'unciliuin 
assurit.eumquidicit  Deum  expectare  vulun- 
tates  nostras,  contradicere  Spiritni  sanc- 
to  dicenti :  Praparatur  volunUu  a  Oomin  >  : 


sed  qui  asserit  Deum  expectare  voluntal 
nostram,  poetqnam  hominem  \ocu\it,   et 
excitavit  pergratiam,  non  negat  voluntatem 
a  Deo  prujparan  i  ergo  I  Sonciliuu 
nat  sic  asserentem,  sed  solum  con 
eos  qui  dicehant,  Dtum    ante  primam  vu- 
catiunem  expectare,  qnod  bominis  volun- 
tas  inchoaret  salutis  negutium. 

Haw,  inquani  nsio   non  satisfacit, 

ie  intentioni  Concilii  consonal  ;  quo- 
niam  nec  1'tlagius  in  ultimosui  dogmatis 
statu,  nec  Semipelagiani,  vel  alii  Pelagii 
ipnli    ntgavtrunt  gratiam   prasvenieii- 
tem  ex  --<•  in  I    -imultuntum 

Dei  influxnm  i  salutari 

tum  gratiai  -       -i  in- 

juatedamnati  foernnt  in 
cilii    canon  m  gratian 

iit-n.  :n    illi   I 

^arunt.  An" 
ditp.  1. 

nun<-  hn-\ iti  itumad  Pelagiuu 

tat  ex  S.   A  igust.    in  fi 
nij>.  IO,ubi  . 

tem  .  in  nubis  . 

. 
ipiditatibua  itorum  D 

limantium  tantumo 

■ 
prsmiorum  solicitatione  succendit  ;d 
revelation 
penti  •  it  volontatem  ;  dum  n< 

omne  Et  lio.  </<•  gr 

jn/j  conti  i  Pelagiu  n,   "//'.   1 1,    in 
i  lem  s.  Doctor  :    i  Ven 
nifl  Pelagia 
pit  in  gratia,  qualemlibel  •  * n t i a t . 

tan- 
i  admifl  tiam  ntcumque  pr 

nientem,    et    adjuvantem. 
antecedena  qu< 
quu-  gitSynodofl  Arausicana, 

lentiua  i  ia  D.  I 

pet  i  .,■.:•,.•  -     i  ■ 

N(  irratiam   Dai,  q 

anitem  dicnnt,  non  m  hnma 

i  .::.  aaee  meritorum,  !un 

tatiboi  snbdere,   qnaa    ab  aa  aecnnd 
«  suam  phantasiam  u 

rentaa.      Ubi  manifesta  involvitnr   re- 
pognantia,   niai  dicamua 
dnplicemgratiam  conceaaiai 
kem,  wl  simultanee  intluentem  ram 

pravenientem,  ultra  quaa  D.  I'; 

t,  ne  gratia  humanae  voluntati  sub- 

da'. 


DtiCtd 


.   "       ,1 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


113 


datur,  quae  nequit  esse  alia,  quam  gratia 
ex  se,  et  ab  intrinseco  efficax. 
nstai  172.  Tum  etiam,  quia  propria  Semipela- 
'"'gianorum  asserta  non  aliunde  melius  inno- 
tescere  possunt,  quam  ex  scriptis  Fausti 
Ilegiensis  inter  eos  principis,  quaehabentur 
lom.  4  Bibliothec.  SS.  Patram.  Docet  au- 
tem  Faustus  necessitatem  gratiae  praeve- 
nientis  lib.  1,  cap.  6,  ubi  ponderans  illud 
Apostoli  1  adCorinth.  15  :  «  GratiaDeisum 
«  id  quod  sum,  »  inquit:  Primas  partes  soli 
«  gratiae  pie  subjectus  adscripsit.»  Et  cap.  9 
ait  :  s  Nunc  ista  dicentes  non  laborem  gra- 
i  tiae  coaequamus,  sed  omnino  gratiam  sine 
«.  comparatione  praeponimus.  »  Et  capite  1 
ejusdem  libridixerat :  «  Ego  arbitror,  quod 
m  libertas  arbitrii  sibi  soli  sufficere  sine 
«  praesidio  gratiae  non  potuerit,  etiam  an- 
tequam  privilegium  illius  transgressio 
«  violaret.  Quomodo  vero  nunc  potest  sibi 
«■  sola  sufficere,  ad  cujus  arrogantiam  clici- 

-  tur  :  Quia  sine  me  nihil  potestis  facere  ? 
Ad  cujus  praesumptionem  divinus  sermo 

"  dirigitur  :  NisiDominus  aedificaverit  do- 
•<  mum,  in  vanum  laboraverunt  qui  aedifi- 
<  cant  eam  ?  Quid  utique  elationi  sine  gra- 

-  tia  perficere  denegatur,  humilitati  cum 
'  gratia  implere  conceditur.  e  Expressio- 
rem  adhuc  mentionem  gratiae  comitis,  sive 
cooperantis  facit  idem  Faustus  eodem  lib. 
1,  cap.  5,  ubi  ait  :  «  Verum  juxta  Catholi- 
<>  cam    regulam,  opera   legis  evacuantur, 

'  quae  secandom  literam  sunt ;  et  eaquae 
post  gratiam,  comitante  gratia,  gerenda 
seruntur.  »  El  cap.    II,  inquit: 
i  Qaod  De     praecepta divina  per  laboriosa 
i  rvitutis  officia,  gratia  cooperante  ser- 
antibae    regnom  eoeleste    promisit.  Et 
■  lib.  2,  cap.  10,  circa  finem,  ait  :  Qain  po- 
■'  tios,    cooperante    adjatorio,    etiam  suo 
!  fit  dignus,  et  cnm  bona  conscientia 
bealus. »  Et  idem    fere  babet  Caseianua 
coUmt.    13,    ut  vidimua  disp.  3,  num.  135 
ti  174.  Tum  deniqae,  quia  td  aperte  tes- 
tatar    \).  Aogust.  \n  lib.  de  prxdest.  ST. 
cap.  1,   ubi  de  Semipelagianis  sic   loqui- 
tur .  '  .  rantaatem  ibi  fratrei  oostri 

i  d1  praeveniri    volantatea  hominam    Dei 
u  gratia fateantar,  atqaeatad  nullum  opus 
bonum,vel  incipiendum,  ve\  pei  Spiendum 
ibi  quemqnam  ,  DScere  sentiant.s 

juibu.s  liqoido  babetur,Semipelagiano  i, 
imo  '-t  Pelagium  in  uitiru.j .  rji  erroria  itata 
dixi-  <•  <■»  <  on  •  ti    e     iK n  e    itatem 

itU,  qu.ini  comitan- 
limua  loco   apra  eitato. 


173.  Ex  quibus  omnibus  refellitur  illa  ^0} 
Suarii  responsio,  quoniam  praedictus  Con-  gj«J 
cilii  canonineos  dirigitur,  qui  asserebant  natio 
Deum  expectare  hominis  voluntatem  in 
justificationis  negotio  :  quod  Concilium 
damnat  in  sensu  ab  ipsis  intento,  alias  ni- 
hil  adversus  illos  diffiniret,  sicut  modo  Sua- 
rez,  et  Adversarii  dicunt  in  eo  Concilio 
nihil  contra  suam  doctrinam  decretum 
fuisse.  Atqui  Semipelagiani,  qui  Deum  hu- 
manas  voluntates  expectare  dicebant,  mi- 
nime  negabant  necessitatem  gratiae  praeve- 
nientis,  et  comitantis,  ut  constat  ex  nuper 
dictis  :  ergo  aliam  gratiam  negabant,  'ex 
cujus  negationeinferebant.Deum  expectare 
hominum  voluntates  :  haec  autem  non  po- 
test  essealia,  nisi  gratia  exse  eilicax,  infe- 
rens,  et  causans  infallibiliter  operationem 
nostram  :  ergo  Concilium  Arausicanum  in 
hoc  sensu  damnat  illorum  doctrinam,  et 
assertamab  ipsispropositionem,quod  Peus, 
utpurgari  velimus,  nostras  voluntates  expec- 
tat.  Minor  subsumpta  liquet,  quia  supra 
gratiam  praevenientem,  et  comitantem,non 
est  assignabilis  aiia  gratia,  nisi  gratia  ex 
se,  et  ab  intrinseco  efficax,  quae  non  solum 
nos  excitet,  et  in  actu  primo  constituat, 
quod  est  proprium  gratiae  sufficientis  pra3- 
venientis  ;  vel  nos  adjuvet  immediate  in- 
fluendo  in  opera  nostra,  quod  est  proprium 
gratiae  comitantis  :  verum  etiam  nos  effi- 
caciter,  et  infallibiliter  ad  operandum  ap- 
plicet,  et  cum  operatione  conjungat.  Porro, 
quod  iidem  ipsl  Semipelagiani,  qui  gratiam 
praevenientem,  et  comitantem  opera  nostra 
concedebant,  dicerent  Deum  expectare  vo- 
luntates  nostras,  constatex  Fausto  Regiensi  Faustus 
supra  relato  :  nam  lih.  1,  cap.  19,  ait  : 
1'm  ro  pro  ratione  justiti.vper  seeffectum  non 
peragit,  nempe  Deus  ;  quia  voluntatem  cjus, 
qui  <-st  purgandus,  expectat :  quae  sunt  ipsis- 
sima  verbaa  Concilio  reprobata.  Etsimilia 
<li\<;r;it  mp.  lo  et  11,  et  poatea inculeat lib. 
2,  cap.  10. 

Confirmatur  primo  :  nam  Concilium  Confir. 
damnat  asserentea,  Deum  expectare  huma- 
naa  voiuntates,  ut  purgemur  a  peccato,quia 
per  ipsiaa  Spiritua  sancti  inlusionem,  et 
operationem  fit,  ut  purgari  velimus,  jaxta 
illud  Salomonis  :  Praparatur  voluntata 
Domino  ;  et  illud  Apostuli  :  Deus  est  cui 
operatur  in  nobis  $tvelk,et  perficere,  <'/<■. 
Ergo  illam  gratiam  expoacit  Gencilium,  ne 
dicatur  expectare  voluntates  nostras, 
l>r,-  mtam  /<i.  ut  purgari  velimus.  Sed  sola 
gratiaox  n  efficax  eat  apta  ad  hunceffec- 


110 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


tum  praostandum  .  flanc  igitur  exposcit 
Concilium,  cum  damnat  asserentes  Deum 
expectare  humanas  voluntates.  Probatur 
minor  :  tum  quia  omne  auxilium  ex  se 
indifierens  determinatar  per  liberam  vo- 
luntatis  determinationem  :  ergo  per  illud 
non  fit,  utvelimus;  sed  potius  per  nostrum 
velle  fit  ut  pracdictum  auxilium  cooperetor: 
ergo  solagratia  efficax  est  apt  i  a  I  praasl  ;n- 
dum  illurn  eftectum,  quem  Concilinm  in- 
tendit.  Tum  etiam,  quia  pr.eter  auxilium 
ox  seefiicax,  non  dat  ir  nisi  auxilium  suf- 
ficiens,  et  concursus  simultaneus:  sed  auxi- 
lium  sufiiciens  non  facit  ut  faciamus  l 
solum  quod  simus  factivi,  velquod  possi- 
mus  operari ;  et  propterea  moltotiea  datur 
auxilium  sufficiens,  quin  operemur  :  et 
simiiiter  concursoa  Dei  Bimultaneos  noo 
facit  nos  facere,  nec  attingit  immediate 
voluntatem  nostram  lucit  imme- 

diate  nostram  operationem:  erj  olum 
auxilium  ex  se  efficax  est  aptum,  ut  per 
illud  fiat,  qood  velimos,  ot  determinal 
Concilium. 

Tum  denique,  quia  auxilium  faciena  ul 
velimus,  est  causa  volitionia  nostraa,  ; 
procedit  a  nostra  volun 
Vdversarii   admittunt,    licel    influant    in 
nostras  operationes,  nihilomii 
causa  illarum,  proul  a  nobis  procedunl  : 
ergo  soium  auxilium  • 
velimus.  Major  rta  ;  qooniai 

lium,  qood  non  esl  causa  oostraB operatio- 
nis,  prool  pn  ee  iii   .1  oobis,  non  facil  nos 
facere :  qood  aperte  consl  it  in  doi  I 
tantibos  Lapidem  ;  neoterqoippe  facit  aliom 
portare,  qoia  non  esl  proot  al> 

alio,  sed  tantom  prout  a  ;it  auxi- 

lium  fari.it   nos  facere,  debel 
nostrae  operationis,  proul  a  nobis  proci  lit. 

htoiinae  Minor  aotem  conceditora  Molina  1  />.  di$p. 

**$**  19,  art.  5,  disp.h,  membro  10,  obi  satis  eon- 
seqoenter  ad  sua  principi  1  docet,  quo  I  licel 
tota  entitas  q  I  is  supernaturali 
praedestinationis,  et  gratiae ;  nihilominus 
prout  procedit  a   libero  arbitrio;  00 
effectus  praedestinationis,  el    gratiaa,       I 
soliusliberi  arbitrii.  Kt  fundamentum ejos 
est,  quia  gratia  non  est  tota  ratio  proxima 
agendi  operationes  supernaturales,  n< 
libera  ut  quo,  vel  utquod;  sed  ipsa,  el  li- 
herum  arbitrium  cooperantor  ad  operatio- 
nom  supernaturalem  velut  duaBcausaa  par- 
tiales  ,  ex  quibus  gratia  attingit    super- 
turalitatem,  el  liborum  arbitrium  attingil 
libertatem  :  onde  licel  effectus  ab  otroqoe 


principio dependeat,  nihilorainoa  [»■ 

ab  uno,  non  •  •  1  io,  ot  patet  inexem- 

p!o  duorum  portantium    lapi  I«-m    nuper 
posito.  'x>u.c  doctrina  est  valde  commum.- 

!.  Krgo  auxilia  ab  i| 
missa,  licet  influant  1:1 
natoralee,  nihilominns    non  sunt  earum 
e,  pn  ut  a  oostra  volonl  int. 

17  1.  '  onfirmator  seeon  lo  :  nam  ■ 
lium  damnal  Deum  ianogotao  m 

justil  .ulunti 

;in   hun. 
subjici  itur  .  ut  e  inonc 

qnenti  :  Si  quti  humililati,  tl  obt  hu- 

ut 
obedi  timus,  ij 

donw 
■■ 

non  sibi  sob 

ipsi  poti  1  itor,   m  inet  I  1  in 

stato  condition  ito,  qoam  in  it-« 

■ 

ad  qi  ;t :  el   t 

tur  :  Deus  < 

volui 
G 

irn 
ntur  di  ni  volun 

• 

I        1  'I  imn  ium.  IM 

tum  qui  1 

tur 

nem,  el  ipsam  11 

moveul 

constanti 

tioni  volunl  Tum  1 

ui  i 1 1  •  i .  1,  non  inten  lit 

lute,  el  1 

trum,    11  Qtas 

cre  it  1  voluerit,  •  t  I 
sita  : 

oon  a  ib  bic  illi 

sobjicitor,  com    omnis  ib- 

jectio  qu  edam  sil  :  erg         1 
differentia  non  sobjiciunt  si 
creatam,  sed  m  - 

deniq  1  ^(,l  auxilium  prool  a    D 

descen  lens,  h  i1"  t   volunl  item  creal  im  i 


DISP.   VU,  DUB.   IV 


117 


sibi  subjicere,  ut  faciat  eflicaciter  ipsam  fa- 
cere,  et  infallibiliter  illam  cum  operatione 
cbnjungat ;  et  ita  est  auxilium  ex  se,  et  ab 
intrinseco  efficax,  quod  intendimus  :  vel 
non  facit  efficaciter  ipsam  facere,  sed  com- 
mittitur  ejus  dispositioni,  ac  determina- 
tioni  ;  et  itajam  gratiae  adjutorium  huma- 
nae*voluntati  subjungitur. 
Couflr-  Confirmatur  tertio.  et  urgentius  :  quo- 
tfaio.  niam,  ut  Suarius  fatetur,  Concilium  Arau- 
sicanum  diffiniens  Deum  non  expectare 
humanas  voluntates,  damnat  eos  qui  asse- 
rebant,  Deum  expectare,  quod  voluntas 
creata  inchoaret  negotium  justificationis  : 
sed  nisi  admittatur  auxilium  ex  se  efficax, 
necessario  dicendum  est,  voluntatem  crea- 
tam  inchoare  justificationis  negotium,  et 
Deum  hanc  inchoationem  expectare  :  ergo 
vel  praedictum  auxilium  ex  se  efficax  debet 
admitti,  vel  non  salvatur  canon  Concilii. 
Frobatur  minor  ,  quoniam  illud  princi- 
pium  inchoat  salutis  negotium,  quod  ponit 
primum  requisitum  ad  salutem,  sine  quo 
Deus  ultra  progredi  nonvalet,  utex  termi- 
nis  constare  videtur  :  sed  nisi  admittatur 
auxilium  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficax, 
\  oluntas  creata  ponit  primum  requisitum 
ad  justificationem,  sine  quo  Deus  ultra  pro- 
gredi  non  valet  :  ergo  voluntas  creata  in- 
choabit  negotium  justificationis.  Suadetur 
minor,  quia  nisi  admittatur  auxilium  ex 
et  ab  intrinseco  efficax,  tcta  efficacia  re- 
ducitur  ad  praescientiam  mediam  consen- 
sus  conditionate  futuri,  ita  quod  Deus 
nequeat  absolote  intendere,  et  decernere 
justificationem  adulti,  nisi  priuspraeviderit 
illum  concursum  fore  gratiae  auxiliis  ;  et 
non  possil  hominis  pnedestinationem  exe- 
quutioni  mandare,  nisi  praesupposito  ob- 
jecto  talis  scientiae  :  hujusmodi  autem  re- 
qoisitom  non  est  a  Deo  ,  sallem  libere 
ientia   media  esset  ipsi  li- 

l  debet  esse  a  volontate  creata,  cum 

neqoeal  oon  ab  aliqoacaosa  pendere  :ergo 

i   ponit  [)riijiuui  requisitum 

ificationem,  et  sine  qooDeosoltra 

progredi  non  potest. 

Ad  bsec  :  Qui  non  potest  aliquod  nego- 
tium  ordiri,  ni  li  apposito  aliquo  reqoisito, 
qood  non  babet  <■■•.  «•,  <•'!  ab  alio,  nequit 
rion  expectare  determinationem  ejos,  a  qoo 
illod  reqoisitom  ponendom  est  ;  et  sic  po- 

quam  ille  negotiom  inchoat :  atqoi 

Deui  neq  lit  ordiri  negotiom  ]oi  tiflcationis 

ilti,  ni  i   .jpp'*  it;i  roturitione  coni  ensus 

conditionate  fotori,  e!  hsjc  determinatio 


objectiva  non  esl  a  Deo,  alias  non  prascede- 
ret  exercitium  libertatis  divinae  ;  sed  est  a 
voluntate  creata,  alioquin  praescienlia  me- 
dia  essetsuppositio  simpliciter  antecedens, 
et  libertati  creatae  praejudicaret  :  ergo  Deus 
nequit  non  expectare  voluntatem  creatam 
ut  inchoantem  justilicationis  negotium  ; 
quod  tamen  asserere  estcontra  Concilium, 
ut  Suarez  nobis  concedit. 

175.  Et  profecto  Massilienses  Semipela-  Nota. 
giani,  contra  quos  agit  Concilium,  potius 
ad  statum  conditionatum,  quam  ad  abso- 
lutum  respiciebant.cum  opinabantur  Deum 
expectarehumanas  voluntates,  ut  apeccato 
purgentur.  Nam  ut  constat  ex  supra  dictis 
num.  171,  apertefatebantur,  Deum  in  statu 
absoluto  praevenire  humanas  voluntates 
(eo  nempe  auxilii  sufficientis,  et  comitantis 
genere  quod,  et  non  majus,  admittunt  Ad- 
versarii)  ad  omnia  pietatis  opera,  Fide 
excepta;  hanc  quippeinter  opera  non  com- 
putabant.  Verum  dicebant,  Deum  nihil 
absolute  circa  opera  nostra,  vel  justificatio- 
nes  decernere,  nisi  prius  explorando  quid 
voluntas  creata  eligeret,  vel  ad  quam  par- 
tem  seinclinaret:  atque  ideo  Deum  huma- 
nas  voluntates  expectare  affirmabant,  vel 
affirmare  convincebantur.  Quod  satiscons- 
tat  ex  Fauslo  Regiensi  lib.  2,  cap.  2,  ubi  Fousius 
clarissime  utitur  scientia  media,  eamque^'01^ 
in  patrocinium  sui  erroris  inducit,  simul- 
que  excludit  Dei  voluntatem  antecedentem, 
et  efficacem.  Scd  revolvis,  inquit,  et  clicis  : 
«  F^raescientia,  et  praodestinatio  humano- 
c  rum  actuum,  et  meritorum  praefixit,  et 
«  excitat  causas  .  Non  ita  est :  magis  de 
«  origine  voluntatis  humanae  genus  prae-  n  . 
a  scientide  denvatur.  »  Et  post  ahqua  sub-  ?rata 


dit 


Sed   adhuc  dicis 


Quia  opera,  aCmipekf-" 


"  voluntates  hommum  denutu,  et  lmpulsu  ^ia".ls 
[jraescientiae  creleslis  incipiant.  Non  ltascientia 
"  est :  hoc  potiusagnosce,  quod  praescientia  ni(,llil 
«  Dei  de  materia  humanorum  actuum  su- 
«  matexordium.  (^uid  de  nobis  praescire, 
d  ac  praeordinare  debeat  Deus,  quantum 
pertinet  ad  futurum,  in  profectu  homi- 
"  nis,  defectuque  consistil.  »  Et  cap.  3, 
postmulta  hinc  inde  proposita  concludit  : 
«  Ac  nisi  praescientia  exploraverit,  prae- 
destinatio  nihil  decernit. »  Kt  hoc  paclo 
satis  declarat,  qoo  sensu  allirmet,  Deum 
expectare  homanas  voluntates  in  salutis 
negotio,  ridelicet  non  quia  <!(,'  praasenti,  el 
in  slafu  absoluto  Dei  influxua  suspensus 
maneat,  expectans  quod  creatura  distincto 
jufluxu  incipiatoperari  ;  cum  potiusdiser- 


118 


DE  GRATIA  EFFK 


currc- 

bant. 

D.Prosp 


tis  verbis  n.  171  relatis  fateatur,  Deum  sua 
gratia  nos  prae-venire  :  sed  quia  nihil  circa 
nos  decornat,  nisi  prius  expectet,  exploret, 
observet,  et  velut  per  cancellos  rimetar,  et 
introspiciat  voluntatis  inclinationem,  el  in 
quam  partem  se  determinabit,  pramoscat. 
incunc-  Quae  ^u^  communis  Semipelagianoram 
tis^ra-  doctrina,  ut  constat  ex  I).  Prospero  in 
UtfiS°"cipist.  ad  ^.ugustinum,  ubi  ait  :  •  Hscenim 
ljisorum  definitio,  ac  professio  est  : 
«  omnem  quidem  hominem,  Adam  pec- 
«  cante,  peccasse ;  et  neminem  per  opera 
«  sua,  sed  per  Dei  gratiam  regeneratione 
«  salvari.  Cniversis  tamen  hominibafl  pro- 
«  pitiationem,  quaj  est  in  sacremento  san- 
«guinis  Christi,  sine  exceptiohe  f 
«  propositam,  ut  quicnmqne  ad  Fidem,  el 
«  ad  Baptisinum  accedere  volnerint,  aalvi 
«  esse  possint.  Qui  aatem  creditori  Bunt, 
quive  in  ea  fide,  qaa  deincepa  per  Dei 
c  gratiam  sint  jnvandi,  mansuri  annt, 
«  praesciss e  ante  mnndi  conatitntionem 
«  Deum,  et  eoa  praedestinasse  in  regnum 
«  suum,  quos  gratis  VOC  '  itiam 

praGvenienlem  nonsolum  i  Into, 

sed  etiam  in  statu  conditionato,)  di 
«  futuros  electione,  el  de  hac  \  ita  bono  fine 
«  excessuros  esse  praeviderit.  Et  rorsns 
«  Pene  omninm  par  invenitur,  <'t  unasen- 
«  tentia.  quapropositum,  «it  praedestin 
a  nem  Dei  secundam  praescientiam  recepe- 
«  runt.  i  Additque  :  Kt  ob  hoc  Deui  alioa 
«  vasa  honoris,   alioa   cont  lE  Bl  it. 

a  quia  finem  aniu8Cajaflqn( 
•  sul)    ipso    grati  !■    adjiitorn»       (q I 

oegabant,)     in  qua  futurus  esset  volonl 
«  et  actione  praascierit.  i  Unde  consequen- 
ter  ad  hacc  principia   (q  ml  ipsissima 

scientii' media  fundamenta),  perpel 
ammo  odio  habuernnt  gratiam  ei  se  effi- 
cacem.  el  voluntatem  Dei  absolutam,  qua 
Deus,  inconsulto  hominis  arbitrio,  ali 
circa  ejus  opora,  et  justificationem  di 
neret.  Unde  referente  D.  Prospero,  assere- 
bant  :  Removeri  omnem  industriamt  tottique 
virtutes,  si  Dei  constitutio  humanai 
nidt  (utique  efficaciter)  votuntaiet 
prssdestinationis  (qualem  praedicabal  \ 
tinus)  nomine  faiaiem  auandam  induci  n 
sitatem.  El  ut  testatur  kiemProsperinepis- 
tola  ad  Ruffinum,  improperabant  D.  Auj 
tino.  Duas  Utum  generit  massas,  duat 
vette  tuituras,  ut  scilicei   tantm  pietatis  viro 
Paganorum,  et  Manichsorum  ascribatur  im- 
Faustib.  Pl*'l(,s-  Qoo  rcspicit  Faustus  insignis  Semi- 
pelagianus,  cum  lih.  1.   cap,    10.    inquit  : 


/;    edai  Imr  i  i  ///, 

nempe  decretum  Dei  omnia  opera  n< 
praadefinientis, 

libro.  (n)).  1 1.  sabdit  :  /</iti/r  d 

nptorarbitn  ium, 

ut  videanl  nostri  Adversarii,   an  ceream 
mollem,  el  indifTerenl  Li  nv.  pi 

caveril  S. 
ijiiiiii  i  ■ 

l  r  muntiai 

xbrupts  imj 
Quae  incomi 

grati  im  ex  se  efficacem  intorqoenl  m 
•iiin 

m  b  ii-  operibos.  1 1  r.  in 

libro  de  \  iria  illuslrib  ,  -   i    i/   s,   in 
calliditate  t  '<itlt>>U<  u  /' 

lagiann 
17' 

tnl  rationem   num.    K 

aiam    F  \  mi. 

rau- 
ntur 
Iju- 
vantis  :  quia  t  tmen  neg  u  anl  I 

iti  un      : 

auxi 

ad  anam  parten  i  nnt, 

■.■ 
vide 

[oam  <j  ifl  inclinal 
nec  'ra  incl  per 

ilia,  pn 

tilia  sua  operatione  determinet  :  quod. 
el  nihil   aliad,   \  i  cum 

affirmab  int,  D  /m- 

manat,  ut  a  urt  ut  i| 

plicant,  •  um 

el  intentio 
aliqaem  errorem   ven  iri  d  in- 

tentionem  eoram,  q  li  errorem 
ter   enim    Concilii 
attingit,  nec  eri 

Dciliam  ium 

dami  tionem,  E) 

/<//  votu I  mr. 

non  solam  qa  itena  - 

cludi  n.  •  1 1- 

javantis  tquam  ihm    negabanl 

imqaatenufl  per  tllam  signifi- 
catur,  Deum  non  praadefinir 
ante  eorum  ;  itiam  effi 

citer  inchoare  per  oi  a  gr  itj  b  i  ixi 

leterminationi  vol  m- 

mittere.  al  tantum  i 
opera  nostra,  q  t  e  vol  mtaa  pra 

tur.i 


DISP.   VII,  DUB.  IV, 


110 


tura,  velquae  simultanee  inchoat.  Haec  au- 
tem  non  vitantur,  nisi  admittatur  auxilium 
Dei  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficax  :  istud 
igitur  asserit  Concilium,  cum  negat  Deum 
expectare  nostras  voluntates,  ut  a  peccato 
purgemur. 

Praesertim,  quia  Semipelagianorum  er- 
ror  erat  D.  Augustini  doctrinae  directe  con- 
trarius,  ut  tam  Augustini,  quam  Pelagii 
discipuli,  ob  hanc  causam  ubique  dissen- 
tientes  fatebantur  :  ergo  Concilium  negat, 
Deum  expectare  humanas  voluntates  in 
sensu,  quo  id  negabat  Augustinus;  aliter 
enim  ejus  Adversarios  intactos,  et  auda- 
cioresrelinqueret  :  atqui  Augustinus  doce- 
bat,  Deum  aon  expectare  hominum  volunta- 
tes,  quia  eas  praemovebat  auxilio  ex  seeffi- 
caci,et  adeo  efficaci,  nt  Semipelagiani  calum- 
niarentur.  per  illud  libertatemeverti :  ergo 
Concilium  ideo  negat  Deum  expectare  ho- 
minum  voluntates,  quia  censet,  quod  illas 
efficaciter  per  auxilia  movet,  non  solum  ad 
primos  actus  supernaturales,  sed  etiam  ad 
quosvis  alios  conducentes  ad  salutem.  Quod 
satis  liquet  ex  testimoniis  Scripturae,  quae 
inducit :  Prxparatur  voluntas  a  Domino.  Et, 
Deus  est  qui  operatur  in  nobis  vellc.  Quae 
allegantur  omnino  consone  ad  sensum  Au- 

D.Air.  gustini  in  lib.  de  gratiaet  libero  arbitr.  cap. 
16,  ubi  ait :  Certum  est,  nos  velle,  cumvolu- 
miis  :  sed  ille  facit,  ut  velimus  bonum,  de  quo 
dictumest  psalm.  30:  Prxparatur  voluntas 
a  Domino  :  dequo  dictum  est  ad  Philipp.  2 : 
Deus  est  qui  operatur  in  nobis  et  velle,  et 
operari. 

Novum      177.  Dices  primo,  praedictum  Concilium 

-    Arausicanum  provincialeesse,  et  hactenus 

non  fuis.se  approbatum  a  Sede  Apostolica; 

atqneideonon  poaae  Adversarios  nostros 

ejus  authoritate  premi,  vel  urgcri. 

iu-     Caeterum  non  crodimus  ullum  ex  Adver- 

,l,r-     sariis  nostria,  velex  Catholicis  hoc  effngio 

usurum,  ut  argumentum  ox  illo  Concilio 

imptam  declinet.  Qnoniam,  ut  vidimus 

ditp.  1  eap.   5,  >  5,  pracdicti  Canonos  non 

faerunt  a  Patribua  in  eo  congregatia  vel 

editi,  vel  inventi  ;sedcompoaitisuntautho- 

ritate  s.  Leonia  i,  etadilloa  Patrea  trans- 

admitterent,  <\  per  Galliaa 

promulgarerit  :  qaocirca  opaa  non  fuit  ftlia 

majori,  vel  nova  eonfirmatione.  Unde  Pa- 

in  initio  Concilii  profitentur  :  a  Unde 

ri'lwrn   authoritatorn,   et   a'l- 

looitionem  po  tolic  b  jnatnm,  et 

ttionabile  t  i  (,  d!  panca  capitnla 

tran  ni    a,  qurr- 


«  ab  antiquis  PatribusdecaeterisScriptura- 
«  rum  voluminibus  in  hac  praocipue  causa 
«  collatasunt,  ad  docendum  eos  qui  aliter, 
«  quam  oportet,  sentiunt,  ab  omnibus  ob- 
«  servanda  proferre,  et  manibus  nostris 
«  subscribere  deberemus.  »  Ubi  pondera- 
tione  dignum  est,  hujumodi  Canones,  ut 
plurimi  existimant,  compositos  fuisse  a  D. 
Prospero  Aquitanico,  qui  ut  refert  Trithe- 
mius,  B.  Leonis  Papx  magnus  quondam  No- 
iarius  fuit,  et  multas  in  ejus  persona  episto- 
las  dictavit.  Unde  Author  epistolae  praefixae 
ejus  Operibus  in  editione  Duacena  anni 
1577,  censet,  ideo  Prosperum  in  eo  Conci- 
lio  non  subscripsisse,  quia  capitula  ad  Sy- 
nodum  Arausicanam  a  Leone  transmissa, 
ejusdem  Leonis  jussu  Prosper  conceperat, 
sicut  etiam  Gennadius  de  eo  scribens  ait. 
Quam  vero  profunde  Prosper  S.  Augustini 
mentem  imbiberit,  ejusoperademonstrant, 
ubi  nihil  quam  Augustinum  eructat.  Quan- 
to  autem  S:  Praeceptorem  imitans,  odio 
habuerit  scientiam  mediam,  et  ejus  usum 
inmateria  auxiliorum  gratiae  proscripserit, 
liquet  tum  ex  dictis  dub.  prxced.  §  7,  tum 
ex  dictis  in  hoc  dubio  :  tum  quia  perpetuo 
egit  contra  Massilienses,  quibus  illa  scientia 
admodum  grata,  et  familiaris  erat,  utvidi- 
mus  disp.  1,  cap.  5,  §  1  et  2.  Quantum  de- 
nique  praedicaverit  efficaciam  divinae  gra- 
tiae,  illamque  independentem  a  scientia  me- 
dia  constituerit,  liquet  tam  ex  Augustino, 
cui  ubique  subscribit,  quamexejus  scriptis. 
quibus  illius  scientiao  fautores  exagitat,  et 
praesertim  in  epistola  ad  Augustinum,  ubi 
ait  :  8ed  in  iantum  quibuscumque  commenti- 
fiis  mcritis  electionem  Dci  subjiciunt,  ut  quia 
prxterittL  'jnin  non  extant,  futura  qux  non 
sunt  futura,  confingant ;  novoque  apud  illos 
absurditatis  genere,  ct  non  agenda  prxscita 
\ini .  et  przscita  non  acta  sint.  Unde  maxi- 
mum  fundamentum  habemus  adexistiman- 
fluin  Canonem  illum,  qui  Peum  humanas 
voluntatcs  expectare  negat,  continero  pro- 
priam  sententiam  SS.  Augustini,  et  Pros- 
peri,  qui  gratiam  ex  se  ellicacem  pracdica- 
runt,  <t  cunctationem,  ac  su-pensam  illam 
expectationem  Dei  cxplorantis,  ad  quam 
partem  voluntaa  crcata  ibit,  totis  viribua 
expunxerunt. 

17H.  Dicea  aeoondo  \  Si  haccitase  habent, 
seqaitar  Adversarios  nostros  tenere  Semi- 
pelagianornm  crrorom,  et  una  cum  illia 
authoritate  Canonia  Ariusicani  damnari. 
Re  pondetnrj  noatri  non  ease  conaequentiis 
quao  in  Adversariosformari  possunt,  OCCUr- 


Trithe- 

niius. 


D.riosp. 


AImiiI 
siililcrln 

gium 

dtspelli- 

tur. 


1*20 


DE  GKATIA  EFFK'A<  I. 


Motiva 

Suarii 

>nervan 

iur. 


D.Amh 


Conc. 
Trid. 


rere;  sed  magis  ipsas,  ut  gratiam  Augusti- 
nianam  defendamus,  urgore.  Quod  frequen- 
terfaciuntTheologi,  dumsibi  adversas  sen- 
tentias,  tametsi  probabiles,  impugnant  : 
contendunt  enim  ex  ipsis  colligere  varia 
absurda,  in  quac  Authores  illis  contrarii 
compellantur  impingere.  Nec  ideo  illis  sta- 
tim  ailricant  eos  errores,  ad  qtios  in  \  i  con- 
s<  quentiae  admittendos  adigcre  sibi  viden- 
tur.  Unde  ad  fautores  scientia?  mediae  per- 
tinebit  objectionem  nuper  factam,  qualcin- 
qualem  vim  habeat,  diluere  ;  jamque  in  hoc 
laboravitSuarius  supra  rclatus  :  an  autcm 
satisfecerit,  aliorum  remittimus  judicio,et 
praecipue  Sedis  Apostolica?,  quaa  decisionem 
hujus  causae  sibi  reservavit,  et  cuja 
minationi  semper  subjiciemur. 

170.  illa  vero,  qnae  Suarius  in  favorem 
suac  responsioni.-  adducit,  facile  diluuntur; 
concedimusenim,  Dcum  priusquamgratiam 
justificantem,   sive   habitaalem  infnn 
mpponere  in  ndaltis  ali  | 
|irriiaturales,  per  quas  i  xcitanti.   el 

praevenienti  respondeant,  et  ad  receptionem 
gratiao  habitualis   aptentar.   Et  qaatenaa 
haoc  praevia,  et  imperfectiora  aoxilia  o 
municat,  djcitur  tium  anim  i 

expectare.  Sed  proprie  loqnendo  non  exj 
tal  voluntatea  Qoatras,  sed  expectal  seip 
ut  conferentem  beneficia,  q 
operemar;  expectal  tempus,  qn<  I 
ru  volnntate  praefixil .  expectal  i  iem, 

quam  [p  nt ,  expectal  rej  im  ordi- 

nem,  qnem  ipse,  nobis  inconsultia, 
nit.  El  in  hoc  sensu  proeedunt  testimonia 
Scriptura?  ab  Ad  versario  relata  •.  solom  enim 
significant,    Denm    contulisse    hominibua 
anxilia  snfficientia,  <i  quibua  poasent  bona 
operaoriri,  debnerintqneproindeexpectari : 
nunquam  tamen  illa  aaxilia  frnctificant, 
nisi  Dens  qui  incrementum  dat,  nlteriua 
auxilium  gratiae  ex  se  efficaci 
i  nde  cunctae  illaeauthoritates.ethissin 
solum  denotanl  gratiam  praBvenientem, 
Libere  cooperamur  :  dicere  quippe  :  /.' 
rto  ad  ostium,  ei  puls  .  i  sl  dicere  :  \ 
vocaius  venio,  ei   prmveniendo  puUo.  E1  ita 
Ambrosius  qni  nobia  objicitnr,   ae  ipsum 
interpretatnr  ibidem  his  verbis  :  Ipseprius 
in  tui  cordis  illucescil  arcana  :  ipse  ii/>i  dicen- 
ti :  /)('  nocte  vigUai  a<l  te  spiriius  meus,  nm- 
tutinum  lumen  temporibus  faciei  splendere 
nocturnis.  Denique  haec,  el  similia  teatimo- 
nia,  quae  aliis  Scripturaa  non  cohaerere  vi- 
dentur,  docuit  componere  Concilium  Tri- 
dentinum sess.  6,  cap.  5,  ubi  ait  :  Cum  in 


ad  me,  et  ego  <  mi  erta\ 

admonen  ii 

'M  :  ( 'on  I  >    . 

imu  ;  /Jri  not  ffi 

!  eonfirmationem  r<  oo- 

cilium  Arau 

voluntatis,  (jua  I  ibji- 

fi.it.  non  q:;  :ii  voluntat! 

quae  faciat  nos  opcrari,  nun  quae  pr .< 

tur;   nam  illam    priorem 
ttionem    negabanl   Semipelagiani, 
contra  qoos  Concilium 

goat.   el  I).    Proaper,   qnoram 

quurui  .lln 

iii  foere,  nl  uximns. 

Adversarii  antem  solun  lun- 

tatem  praeveniri  praeparatione  gral 

itrii, 
non  quae  arbitrinm 

.t.  i  nde 
d  \  ital  i 
•  t  bnm 
ilium. 


mitur  quii 

180.   Quint 

alio  mol  ;    ' 

ibintrin 

tum.  et  subil  :n  :  sed 

oppoeitam    i    \  nitti.   M 

tnt,  qoi 

aliu  i  oitti 

,T3?- 

materi  rnit,  ui  tonl  eertil 

;iominium. 
universaiita 
tiae,  aliaque  huj 

hac  gratia  admiaaa ;  cum  tamen  in 
opin  :.  el 

ndi.  Minor  suadetur ;  nam  ideo  gr 
..  \ .  g.  ad  amorem  tolh 
(eetatem  im,  quia  est  saj 

anf.  quam  voluntas  it  a 

Kcntere,  vel  cnm  carenti  om- 

ponere,  atAdversariicausantnr  ;  sod  hujus- 
modi  suppositio  in  tali  gratia  i 

tollif 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


i2I 


ipposi  tollit  potestatem  ad  oppositum  :  ergo  nec 
edcns  gratia  ex  se,  et  ab  intriuseco  efiicax.  Minor, 
b"aciJ  cIuam  Adyersarii  negant,  probatur  aliqui- 
(haeret  bus  exemplis,  partim  ex  eorum  opinione 
erfate,  desumptis,  partim  ex  sententiis  ab  aliqui- 
bus  eorum  admissis,  partim  ex  doctrina 
apud  Theologos  satis  communi;  et  ideo  li- 
cet  non  omnia  aequaliter  Adversarios  pre- 
mant,  aliqua  tamen  aliquos  urgebunt,  et 
nemojfere  eorum  erit,  quem  aliquod  illo- 
rum  non  pungat. 

181.  Primo  igitur  suadetur  minor  :  quo- 


5roba- 
lur 


vino  niam  Deum  praescivisse  per  scientiam  me- 
|^mi'diam  Petrum  in  tali  occasione  tali  gratiae 
non  consensurum,  est  suppositio  respectu 
Dei  antecedens,  quam  ipse  nequit  tollere, 
vel  cum  concursu  actuali  ad  consensum 
Petri  in  tali  occasione  conjungere  :  et  nihi- 
lominus  haec  suppositio  non  tollit  a  Deo 
potestatem  ad  actualiter  concurrendum cum 
Petro  ad  consensum  :  ergo  suppositio  ante- 
cedens,  quam  aliquis  tollere  non  valet,  vel 
cum  aliquo  extremo  componere,  non  tollit 
potestatem  ad  illud  extremum  attingendum. 
Major  quoad  singulas  partes  ostenditur  ; 
nam  in  primis  illa  suppositio  praescientiae, 
quod  Petrus  non  consentiret,  praecedit  om- 
nem  liberam  Dei  determinationem  :  ergo 
sappositio  antecedens  respectuDei.  Prae- 
terea  scientia  media  non  convenit  Deo 
libere  :  ergo  Deus  non  potest  illam  impe- 
dire,  vel  auferre.  Tandem  fieri  non  valet, 
qnod  Deus  prx'scierit  Petrum  dissensuram, 
et  quod  Petrus  consentiat,  alias  falsificare- 
tur  scientia  divtna  :  ergo  Deus  nequit  com- 
ponere  illam  suppositionem  cum  actuali 
concursu  ad  Petri  consensum.  Minor  aulem 
probatur.  quia  adhuc  stante  illa  suppositione 
potesl  Petras  concurrere  ad  conserisum, 
alioquin  non  libere,  sed  necess  irio  'lissen- 
tjr< '  etiam  Btante  illa  suppositione 

concnrrere  ad  Petri  consensum. 
I 'at*-t  c<  itia  :  tum  qnia potestas Petri 

inbi  '  de  linea  boni,  est  potestaa 

ipponens  primam  in 

Deo potestatem  :ergosi  Petras potest,  etiam 

Tum  q  >    I  ;  endet 

tliter  non  solnm  a  potestate  Petri; 

n,  et  mnlto  Dei  : 

i'i  '  mni    ippositione,  in  qua  consen- 

eri  b  Petro,  potesl  etiam  fleri  s 

i  b  Deo  fieri  nequit, 

I  Petro  fieri  valebit.  Et  quaim  is  h  ec 

ratio,  li  re  udatur,  probel  icientiam 

item  ,  tam  Dei, 
,  ul  <>>''>  i"  '•  ponde- 

mant.  (  urs.  theolog,    tom.    X. 


ravimus,  ubi  etiam  reddidimus  rationem 
disparitatis  inter  auxilium  ex  se  eflicax,  et 
scientiam  mediam ;  nihilominus  hujus 
scientiae  p:itroniobIiganturoppositum  tueri; 
et  ita  simul  cum  impotentiaDei  ad  auferen- 
dam  illam  praescientiam,  vel  ad  eam  im- 
ponendam  cum  actuali  influxu  in  consen- 
sum,  debent  salvare  poteetatem  Dei  ad 
praestandum  actualem  concursum  in  con- 
sensum  :  ergo  suppositio  antecedens,  quam 
quis  nequit  auferre,  vel  cum  aliquo  extremo 
componere,  non  tollit  potestatem  ad  iliud. 
videlicet  secundum  se,  et  in  sensu  diviso. 
Recolantur  dicta  lococitato. 

Secwido  suadetur   eadem   minor ,   quia 
Deus  non  concurrit  ad  actus  liberos  crea-    Jens" 
turae  ,   nisi  antecedenter  determinetur  abprobati0, 
ipsa  creatura  ;  qua  determinatione  suppo- 
sita,  necDeus  potestipsam  auferre,  nec  cum 
carentiasui   concursus  conjungere;  et  ni- 
hilominus  adhuc  illa  determinationesup- 
posita,  potest  Deus   non  concurrere  :  ergo 
suppositio  antecedens,  quam  aliquis  nequit 
auferre,  vel  cumaliquoextrerno  componere, 
non  tollit  potestatem  ad  attingendum  prae- 
dictum  extremum.  Suadetur  major  quoad 
omnes  partes :  nam  in  primis  juxta  com- 
munem  Adversariorum  sententiam,   Dens 
non  decernit  absolute  actus  Iiberos  creaturae, 
sed  tantum    ipsi  oflert  concursum  indiffe- 
rentem,  acdeterminabilem,  etcum  hacvelut 
expressione  :  Coneurram  tecum,  si  volueris 
agere  :  omnis  ^utem  conditio,  et  omne  de- 
terminativum  praecedunt  suum  determina- 
bile  ab  illa  conditione  dependens   :  ergo 
Deus  nonconcurrit  ad  operationes  liberas 
creatur;p,  nisiantecedenter  determinetui 
ipsa  creatura.  Kursus  Deus  nequit  determi- 
nationem  creaturae  auferre,  siquidem  prae- 
cedii  suam  delerminationem.  el  omne  quod 
est,  ex  suppositione  quod  sit,  necessario  est. 
Tandem   implical  influxus  creaturae,    ni  i 
simul  adsit  influxus  Dei  :  ergo  Deus  nequit 
determinationem  creaturaa  componere  cum 
carentia  sui  concursus.  Minor  etiam  liq 
quia  Deus  non  miliuf  necessario  ad   extr 
rn\  libere  :  crgo  ita  concurritcum  creat 
:  i     lu.s  iiberos,  ad  quos  ip  i    e  determi- 
nat,  qnod  potesl   absolute  non  concurrere 
Nec  limitanda  est  (ut  sic  tacitam  Adversa- 
siorum   evasionem   praecludamus)    imme- 
di  iii  liberl  i   Dei   ad  .  olam   pi  imam    pi 
ductionem  voluntatie  cre  i\  b,  e  I  extenditur 
etiam  ad  omnei  eju  operatione  .  el  modo 
quia  sicui  omni  i   hsBc  immediate  causat, 
ita  etiam  omnia  imn  ediate  el  libere  \  ull 

9 


122 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Oaraiii 


■  aoque  quippese  extendunt  Dei  libertas, el 
virtus.  Hanc  instantiam  proposuit  Joannes 
Caramuel  in  Theologia  Fundament.  rap.  1, 
num.  26,  his  verbis  :  «  Duac-circumferuntur 
(  sententiae,  alteraquae  docet  causam 
(  cundam  doterminari  a  prima;  altora  quae 

primam  asecunda  :  etad  hanc  videntur 

spectare  propognatores  scientiae  mediae. 

Ergo  quando  causa  secunda  determinat 
'  primam,  vel  tollit  primac-  libertatem,  vel 

non  tollit  ?  A1  illud  priusdici  nonpotest : 

<  ergo  doot.-t  dici  hoc  posterius.    Tum  sic. 
-  Per  vos  causa  secundapotestdetermin  ire 

<  primam,  illacsa  libertate  primae  :  ergo 
prima  poterit  determinare  secundam, 
illaesa  Iibertate  secundae.  Patre    ergoJe- 

<  suite,  cum  volunt  suam  opiniom 

'  dere.  sententiam  Thomistarum    [»•  i 
dent,  et   seipaoa  impognanl  .  1 1  •  •  enim 
negant  Deum  cau  -  indaa  determi- 

nare,  qui  i  determinatio  libertati  opponi- 
tur. 

l  -  se  disp  irem  rationem  ; 

aiam  licet  ex  suppositione,  [uod 

.  •  iri  ere,  Deus  i  suapendere 

sULim  concursum :  nihilominna  pot 
dire,   ne  velil :  atque  ideo  illa  suppositio 
non  es1  aimpliciter  antecedens,  aed  con 

ir  voluntatem  :  i 
determinationicreatur  a.Caeterum  tuxilium 
ex  ae  efficax  nec  impedii  i  volnnt 

creata,  nec  anferri,  necconjangi  cumdia- 
i ;  ac  proinde  lollil  aimplicil 
ippositum. 

ontra  est,  quoniam  D<      neq  ii1  mi- 
i  i,  ne  creatura  velil  concurrere,   nisi 
suapeu  len  losuumconcursam  simultaneum 
(praevius  enim  u^n  admittitar  abAdver- 
sariis),  sed  Dena  non  pr  acuraum  ai- 

multaneum,  ul  creatura  velil  c 

nequil  per  suspensionemsui  concursus 

impedire,  necreatura  velit  concurrere.  Pa- 

equentia,  quia  actio  nequil  impediri 

suapensionem  ejua  concursua,  qui    1 1 

e  im  non  requiritnr  .  Dena  non  con- 

irrit  simultanee,    ul  creatnra  velit,   per 

suspenaionem  concursua    simultanei    non 

impeditur  creatura,  ut  velit.  Minor  antem 

probatur  :  tum  quia  concursua  requisitus, 

ui  creatura  velit  concurrere,  ai  de- 

terminationem  creaturaequa  vult  concnr- 

rere:sed  concursus  simultaneus  Dei  non 

antecedil  determinationem  creaturae,  aliaa 

non  esaet  simultaneus,  sed  praevius  :  ergo 

non  requiritur  concursus  simultaneus,  u 

ii.i  velil  concurrere.  Tum  etiam,  qnia 


id  quod  [)romittitur  ^ub  con  lil  re- 

quiritur  al  ipaam  conditionem  nea 

implicatur  ;    ridiculum  qnij 

mittere  caeco  visum,  si  viderit, 

non  |  :  sed  I  • 

turcD  coucursum  simoltaneum  ad  actui 

beros  sub  conditiono,  si 

concurrere  .  nmuni- 

ter  iocent,  Deom  non  decvrnere  absolul 

concurrere  ad   actus  liberos  cr 

tantum  babere  di 

ditionata  qo  e  snb  bac  f"rmi  aole  imi: 

( 'oncurram  cum  1 

!iul- 

ia  non  i 
cnrrere.  Tnm  deniq  i  concur 

non  requiril  ir  nisi 

p  concm  •um 

ira  velil  Ium  at- 

tingil  in 

non 

u  t  creatora  i  • 

Ex  quil 
rend  im  <m  : 

n.iui  si  -  ipp  >sitis  t  ixili 

simultan 

illa  suppositiom  .   r-rum 

:u  primum  proximnm,  no- 
impedire,  ne  vi 
contra  commum 
tiam 

i    •  • 
1 
tur  :  quoniam 

primam  volitio 
dam  tio  anti 

nequitimj 
cum  opp  I  illu  I 

nihilominus   volunl 

volnntas   n< 
extremo  con 

-!U- 

■  \  principiis 
commnni  'l   Phil 

prim 
ductom  intellectus,  jnxta   illud 

i/   volitum,  'juin  pr 
l  primam 
pponi  aliqu  ium  il- 


DISP.  VII.  DUB.  IV. 


m 


lam  dictans  et  imperans.  Deinde  illud  ju- 
dicium  non  oritur  ex  libera  voluntatis  ap- 
plicatione,  eoquod  voluntas  nequit  applicare 
intellectum  nisi  praecedat  judicium  dictans 
ipsam  applicationem,  ob  rationem  proxime 
factam  ;  atque  ideo  vel  procedendum  est  us- 
que  in  infinitum  multiplicando  applicatio- 
nes,  et  judicia,  quod  est  absurdum  ;  vel 
sistendumest  inaliquo  judicio,  quoditaim- 
perat  primam  volitionem  liberam,  ut  in 
suo  esse,  egredi.  et  elici  non  dependeat  a  vo- 
luntate,  sedsit  specialiter  ab  Authore  natu- 
.Tho-  raGj  ut  docet  D.  Thom.  1,  part.  qusest.  84, 
art.  4  ad  3,  et  1 ,  2,  qusest.  9,  art.  4,  et  cum  eo 
plures,  et  gravissimi  Theologi.  Ergo  illud 
judicium  non  dependet  a  voluntate,  atque 
ideo  nequit  per  illam  impediri.  Denique 
voluntas  nequit  cum  eo  judicio  componere 
oppositum  ejus,  quod  perillud  dictatur,  nisi 
praesupponatur  aliud  judicium  dictans,  et 
imperans  voluntati,  ut  oppositum  amplec- 
tatur  :  implicat  enim  voluntatem  amplecti 
atiquid,  quod  sibinon  proponitur  ut  conve- 
niens  ;  sed  fieri  non  potest,  ut  simul  sint 
duo  judicia,  quorum  unum  dictet  hic,  et 
nunc  prosequendum  esse  oppositum,  cum 
hacc  judicia  opponantur  virtualiter  contra- 
dictorie,  et  mutuo  se  destruant  :  ergo  cum 
judicio  dictante,  et  imperante  primam  vo- 
litionem  liberamnequit  voluntas  oppositum 
exercitium  componere.  Minor  autem  primi 
.  llogismi  patet,  quia  ut  supponitur,  et  ex 
nuper  dictis  constat,  ad  judicium  illud  se- 
quitur  prima  volitio  libera  :  sed  libertas 
non  consistit  absque  potestate  ad  utrumli- 
bel  :  ergo  in  eodem  instanti,  in  quo  adest 
illud  judicium,  voluntas  habet  potestatem 
ad  oppositum.  Yidoantur  quaediximus  tract. 
7,  diip.  [\,diib.  unico,  num.  20  ct  2.'3,  el 
tract.  10,  disp.  2,  dub.  I,  mnn.  I  l.ubi  hanc 
'rinam  firmavimus,  et  objectionibus  in 
contrarium  occurrimu  -.. 

184.  Quarto  suadetur  eadem  minorfquia 

'  hri  tum   Dominum   esse  simpliciter  im- 

.  cabilem  ,  et  fuisse  alligatum  praecepto 

moriendi,   aliisqae  praeceptis  naturalibus, 

eral  quaedara  -  ippositio  antecedens,  quam 

poterat  auferre,  nec  cam  carentia  ad- 

pletionia  praeceptorura  componere  :  el 

hoc  nrjri  o!)  i  mte  Chri  >tu  i  Dominti    potuil 

non  acceplare  mortem,e1   non   adimplere 

praccepta :  ei  go   appo  itio  anteceden    quam 

nequit  aaferri,  vel  conjangere  cum 

non  aaferl  ab  olute,  et  ex 

lermini  tatem  ad   illod   extremum. 

ei  ta  •,  quoniara  Chri  tu    Domi 


nus  libere  acceptavit  mortem,  et  adimplevit 

praecepta,  aliasin  eorum  adimpletione  non 

meruisset :  ergo  habuit  potestatem  ad  omit- 

tendum  acceptationem  mortis,  et  praecepto- 

rum  adimpletionem.  Major  autem  probatur 

quoad  singulas  ejus  partes  ;  nam  in  primis 

Christum  fuisse  impeccabilem  conveniebat 

ipsi  ex  vi  personalitatis,  et  antecedenter  ad 

omnem  voluntatis  determinationem,  utad- 

mittunt  communiter  Adversarii.  Similiter 

obligatio  servandi  praecepta  naturalia  non 

pendet  ex  libera  volitionis  acceptatione,  sed 

eam  antecedit ;  et  aliunde   non  habemus 

fundamentum    ad  asserendum ,   Christum 

petiisse  a  Patre,  ut  sibi  imponeret  praecep- 

tum  moriendi,   sed  potius  oppositum  indi- 

cat  Apostolus  adRom.  8,  dicens  Deum  pro-AdRom. 

prio  filio  non   pepercisse ,   sed  pro  nobis 

omnibus  tradidisse  illum  :  ergo  impeccabi- 

litas  Christi,  ejusque  obligatio  ad  acceptan- 

dam  mortem,  et  observanda  praecepta  na- 

turalia,  fuit  quaedam  suppositio  antecedens 

respectu  voluntatis  Christi  Domini.   Deinde 

Christus  non  potuit  a  se  excutere  hanc  sup- 

positionem  ;  nam  ex  una  parte  non  poterat 

non  esse  impeccabilis,  et  ex  alia  non  pote- 

rat  non  obligan  praeceptis  legis  naturalis; 

et  aliundededecebat  maximam  Christi  per- 

fectionem  petere  a  Patre  dispensationem, 

vel  commutationem  in  pracdicta  lege  ;  cum 

hujusmodi  petitio  etiam  in  puro  homineim- 

perfectionem   in  obediendo  satis  declarel. 

Tandem    carentia   exercita    adimpletionis 

praeceptorum,  cum  eorum  obligatio   urget, 

nequit  nonesse  peccatum  :  hoc  autem  poni 

non  potcst  in  supposito  impeccabili,  ut  ex 

se  liquet  :  ergo  Christus  Dominus  non  po- 

tuit   suppositionem  illam  componero  cum 

carentia  adimpletionis  praoceptorum,  quan- 

do,  etubi  eorum  obligatio  urgebat. 

Quam  doctrinam  sic  confirmat  Estius  in  Estius. 

2,  dist.  -ix,  §  5,  ubi  sic  format37,  rationem 

jiro  noslr;i  sententia  ab  oxemplo  Christi. 

«  Nec  enim,  inquit,  negari  potest,  quin  di- 

«  vinitas  efiicaciter  operetur,  atque  operata 

a  faeril  in  anima  Christi  omnem  actionem, 

u  motum,  assensam  vpluntatis,  tametsi  li- 

"  berrime  agentis  :   efficaciter,  tnquam, 

«  causalitate  physica,  seu  proprie  dicta.  Id 

"  plahe  significant  hae  Christi  voces  apud 

«  Joan.  5:  Non  i>'i  isum  ego  ;t  »e  ipso  facere 

«  qaidquam  :el  cap.  8:A  nieipso  facioni- 

ci  ini  :  ol  iterum:  Si  ego  glorifico  me  ipsum, 

«  gioi i.i  mea  nihil  esl  j  el  cap.  14  •.  Pater 

in  ni«'  manens  ipse  facit  opera ; et  cap.I6: 

'  »pu   con  ummavi,  quod  dedisli  mihi,  ui 


124 


DE  GRATIA  EFFICA*  I. 


«  faciam.  At  sane  si  quis  diceret  divinita- 

«  tem,  ipsumque  Dei  Verbum  suasorie  tan- 

«  tumoperari  motum  voluntatis  inChristo, 

«  videretur  haud  satis  recedere  a  Xestorio 

«  Christum  in  duas  dividente  personas,  uti 

«  plenius  ostendimus  cum  de  gratuita  pr.i.- 

«  destinatione  ageremus.  Jam  si  ita  re.s  ha- 

«  het  in  Christo  :  ergo  et   in   nobis.   Et  si 

«  efficax  illa  divinitatls  operatio  libertatem 

«  ab  humana  Christi  voluntatenon  excla- 

«  dit  :  ergo  neque  a  nostra.  IIoc  argumento 

«  ab  exemplo  Filii  Dei  utitur  Franco  tom. 

«   10,  de  gratia  Dei,  et  ante  eum  August. 

«  tract.  105,  in  Joan.  ad  illud  :  Opus  con- 

«  .summavi,  quod  dedisti  inihi,  ut  faciam. 

«  Non  ait,  Jussisti;  sed,  Dedisti  :  ubi  com- 

«  mendatar  evidens  grati.i.  Qnid  enim  ha- 

«  bet,  quod  non  accepitetiam  in  Unigenito 

«  humana  natara?  An  Qon  accepit,  ut  ni- 

«  hil  mali,  sed  bona  facerel  omnia,  qaando 

u  in  unitatempi  gnscepl  i 

«  per  quod  facl  i  sant  omnia  ?  Item  bi 

.<  quirebat  virtus  perfectissim  e  bumilitatis 

«  in  Christo ,  ut  omnia  humanitatis  suaj 

«  bona  refi  rret  ad  divinitatem  ,  ut  antho- 

«  rem.  » 

iiiu^ira-      L85^Potestque  exemplum amplios  robo- 

luri(ini)  ran  ■  etei lim  licel  Adversariis  con 
exem-, 
piiiui.    mus,  Patrem  uon  oblig  i    e  i  ig<  i       | 

cepto  Christum  Dominum  ad  subeundam 

mortem,  nihilominus  Pater  praBdiffinivit 

absolute ejus mortem,  etomnes  illius  cir- 

ac  or.  i. cumstantias,  ut  aperte  const  it  .1  abi 

dicitur  :  Conveneruni  incivitQte  isi 

trtis  puerum  tuum  Jesum  Herock  i,      P  ntius 

PUatus cum  gentibus,  <t  populis  isrcu  '. ; 

(ju.v  manus  tua,  et  consilium  tuum 

runtfieri.  Rursus  Ohi  istus  Dominus  a  primo 

suae  conceptionis  instanti  cogno^  il  | 

tiam  beatam  voluntatem  Patris,  quaeum, 

ipsi  non  parcens,  decreverat  pro  nobisom- 

nibus  tradere,  ut  tenel 

rum  sententia  .   Hac  autem  suppositione 

praemissa,  quae  omne  exercitium  voluntatis 

humanae  antecessit,   non  poteral  Christos 

Dominus  petere  dispensationem  a  Patre, 

nec  velle  \  oluntate  absoluta,  et  tenti 

carentiam  illius  suppositionis  ;  nam  velle 

oppositum  voluntatis  divinae  absolnta,  et 

e\  tdenter  cognitae,  esl  actus  otiosus,  impru- 

dens  et  temerarius,  ut  communiter  docent 

Theologi  1,  2,  qusst.  19,  art.  9eJ  lOj  unde 

nequit  convenire  Beatis,  et  mnlto  minos 

Christo  Domino.  Kursus,  non  poterat  Chris- 

tus  componere  carentiam  acceptationis  mor- 

tis  cum  praodida  suppositione  :  tum  quia 


faisificarel  scientiam    beal  im  . 
frustruret  absojutam  Patris  voluntati 
ntrumqueest  imporsibile.  Et  nihiiomin 
his  omnibus  non  le*- 

tatem  ad  non  tndam  mortem-.  siqui- 

dem  eam  Libere,  et   meritorie  aca 

■    non  omnis  suppositi 
quam  quis  nequit  aufei 
extremo  componere  ,  tollit  p 
ipsum  extremam 

.  lum,  m 
et  in 
secundum  se,  el  tm  a  circum 

tum   fui 

|  litum  a  <*hri.-tu.   Et  : 

exfatalideterminati  lunum,    uu 

k  ordin  qui  taliter 

infert  uuum  actam, 

im  -,  nam  vult  e 

quitur  infallibiliter 

/'  m- 

quit  tract.  I1 
lid,  ct  quan  I 

ab  ill  ib- 

mpora,  in  Di 
ient,  in 

l 

Cal 
n  inte, 

■ 

latu  de 
•  iri   Tl 

ita- 
bim 
pom  • 
trin 

3 

(  rtnn  tn  opuscut.  h'>.   1.  I  -//'.   1  . 
186.  Quii  letur  :  q  .  - 

niai  tn  confirm  in  grat, 

lio  ante 
firmatus  non  p<  '  uju 

tia  adimpletioni  ptorum 

el  nihilomin  lictom  donum  •. 

tVrt  a  confirmatis  in  gr.iti 
non  adimplendum  pi  40  non  om- 

mppositio  ant  un  quis  nequit 

auferre;  vel  cum  aliquo  extremo conj 
gere,  tollil  1  lud  axtremnm. 

Minor  liquet  ;   nam  confirmati   in   gratii 


DISF\  VII,  DUB.  IV. 


125 


tibere,  et  merilorie  adirnplent  prascepta :  sed 

libertas  non  consistit  absque  potestate  ad 

oppositum  :  ergo  confirmati  in  gratia  ha- 

bent  potestatemad  non  adimplendum  prae- 

ecpta.   Major  vero  suadetur  quoad  omnes 

partes  ;    nam  in  primis  donum  confirma- 

tionis  collatum  v.  g.  B.  Virgini,  antecessit 

omne  exercitium  liberum  voluntatis  ejus  ; 

siquidem  a  primo  suae  conceptionis  instanti 

fait  in  gratia  confirmata  :  ergo  voluntas  B. 

Virginis  non  potuit  impedire,  quin  Deus 

ipsi  misericorditer  piaodictum  donum  con- 

ferret.   Rursus  effectus  formalis  doni  con- 

firmationis  in  gratia  est  firmare  volunta- 

tem  in  bono.  ut  deinceps  non  separetur  a 

Deo  per  peccatum  mortale  :  ergo  B.  Virgo 

non  poterat,   saltem  potestate  consequenti, 

auferre,  vel  a  se  excutere  donum  confirma- 

tionis  :  immosi  praodictum  donum  abjice- 

ret,    eo  ipso  convinceretur  non  accepisse 

praedictum  donum.  Tandem  donum  con- 

firmationis  importat  gratiam  sanctifican- 

tem  cum  quodam  peculiari  modo  participa- 

tionis  gratiae  consummata?  ,  ratione  cujus 

confirmatus  in  gratiaest  minus  peccabilis, 

quam  cx-teri  justi,  imo  quam  alii  electi,  qui 

Labentdonum  perseverantiae,  utsupradisp. 

'.).  dub.  II,  §  5,  exposuimns  :  ergo  sicut  jus- 

ei  electus  nequeunt  cum  gratia,  et  dono 

severantiae  conjungere  carentiam  adim- 

pletionis  praeceptorum  ;   ita  et  multo  ma- 

confirmatus  in  gratia  est  impotens  ad 

:   carentiam  componendam  cum  dono 

confirm  Nec  hic  valet   recursus  ad 

liam   dirigentem   Deum,  ut 

tstituat  hominem  confirmatum  in  gratia 

in  eis  occasionibus,  in  quibas  adimplebil 

'  i,  avertalque  ipsum  ab  occasioni- 

jandi;  quoniam  si  confirmatio  ita 

icetur,  nihil  addit  supra  perseveran- 

tiam  omnibus  electis  communem,  el  sab- 

inde  non  eril  speciale  privilegium  B.  Vir- 

ginis,  et  Apo  tolorum;  nam  illa  directio 

etiam  intervi  nit  in  dono  pei  evi  rantiaB  fi- 

nalis,  ut  consideranti  constabit.  Admittenda 

aliqua  perfeciio  inirin- 

:.  vi  cnjus  confirmal  i    in  graiia  firme- 

\  ir  in  bono,  el  impeccabilitatem  Beatorum 

imperfecte  participet,  al  loco  citato 

declaravimu  .  El  ita  argel  exemplam  en 

dono  confirmationii  a     imptam. 

17.  Sexto ,   e\  ultimo  probatur  eadem 

ior  :  qaoniam  Spiritum  sanctura   pecia- 

litei  criptori  b         ris,  el  Summo 

Pontifici  diflinienti   n     Fi  lei,  g  I  quaadara 

itece  len  ,  quara  ip  i  non  po 


sunt  impedire,  nec  valent  componere  cum  uiiima 
carentia  actus  scribendi  ,  vel  difiiniendi  .JhSjJJ. 
quando,  et  ubi  necessarium  est  ad  conser-pio.sn> 

loris  C/3~ 

vationem  EccIesiaD;  et  nihilominusScripto-  nonici, 
res  Canonici  ,  etSummi  Pontifices  habent^J1™"1 
potestatem  ad  non  scribendum,  vel  non  dif-  cis. 
finiendum  :  ergo  non  omnis  suppositio  an- 
tecedens,  quam  quis  nequit  tollere,  vel  cum 
aiiquo  extremo  conjungere,  aufert  potesta- 
tem  ad  praBdictum  extremum  consideratum 
secundum  se,  et  in  sensu  diviso,  ut  requi- 
ritur,  et  sufficit  ad  libertatem.  Minor  cons- 
tat :  tum  ex  doctrina  D.  Thom.  2,  2,  quxst. 
173,  art.  3,  et  super  1,  ad  Corinlh.  cap.  14, 
lect.  6,  quem  sequuntur  communiter  Theo- 
logi  :  tum  quia  ex  opposito  fieret,  Scripto- 
res  Canonicos ,  et  Summos  Pontifices  non 
habere  meritum  in  ejusmodi  actionibus, 
nec  se  gerere  libere,  sed  ad  instar  arrepti- 
tiorum,  quod  est  absurdum.  Minor  quoad 
omnes  partes  simul  ostenditur ;  quoniam 
illa  assistentia  Spiritus  sancti  non  ordinatur 
per  se  primo  ad  bonum  Scriptoris,  vel  Pon- 
tificis,  sed  ad  bonum  universale  conserva- 
tionis  totius  Ecclesia?  :  quod  bonum  pro- 
portionaliter  deficeret  non  scribendo,  et 
diiTmiendo  vera,  quando,  et  ubi  oportet;  si- 
cut  scribendo  ,  et  ditfiniendo  falsa  :  ergo 
cum  illa  assistentia  Spiritus  sancti  componi 
nequit,  vel  quod  Scriptor  Canonicus  ,  et 
Pontifices  ipsam  impediant,  vel  quod  simul 
cum  illa  conjungant  carentiam  pra^dicto- 
rum  actuum.  Hoc  exemplum,  quamvis  aliis 
verbis,  et  non  adeo  urgenti  forma,  propo- 
nit  M.  I.orca  disput.  22,  dc  gratia,  §  Potest  L0ITa. 
tertio,  ubi  loquens  de  actionibus  Scripto- 
rum,  et  Prophetarum,  inquit :  «  Ilas  enim 
n  fuisse  actiones  liberas,  et  valde  merito- 
«  rias  scribentibus,  negare  non  possumus: 
((  essetenim  incidere  in  errorem  Priscillae, 
a  et  Montani,  quem  referunt  Mieronym.  in 
'(  jjrologo  super  Nahum,  et  Epiphanius  lib. 
'(  2,  haeresi  48  ,  qui  asserunt  Prophetas 
«  faisse  arreptitios,  qui  non  libere,  nec  in- 

telligentes  loquerentur.  Has  autem  actio- 
"  nes  fuisse  primario  ex  divina  motione, 
a  de  Fideest;quia  propterea  Douscensetur 
o  primas  author  divina?  Scrip'uraB.  Puisse 
0  vero  hanc  motionem  pbysicam,  et  non 
«  moralem  tantum,  videtur  certum  ;  quia 
«  asserere  Prophetas,  et  sacrae  Scriptores 
<t  moralibus  persuasionibus,  (ju;e  ad  sin- 
«  gala  verbfl  adhil^Ttuilur,  fuisse  induclos 
o  ad  i  cribendum,  nec  facile  intelligitur, 
a  nec  a  fictione  ^  idetur  distans  i  et  ul(.'<> 

r  ;iiui.  14,  dicitar  :  Lingna  meacalamaa 


1*6 


DE  GRATIA  EFFICA<  I. 


Suarii 

i(:S|)0!l- 

sio. 


i.\rltl- 
lur. 


Matlh. 

10. 

Luc;o22 


«  scribaD  velociter  scribentis.  Quod  ergo  in 
<(  hoc  casu  contingit,  idem  in  aliis  multis 
<(  actionibus  ,  ut  conversione  Latronis,  et 
«  similibus  ,  credendum   est   evenisse  .   » 

188.  Nec  satisfacit  responsio  Suarii  lib. 
5,  de  auxiliis,  c<i\>.  2\.  num.  22,  ubi  totum 
hoc  negotium  reducitadgratiamcongruam, 
et  ad  directionem  Spiritus  sancti  mentem 
Prophetae,  vel  Scriptoris interius  illustran- 
lis  :  quoniam,  ait  ille,  libere  agebant;  el 
ideo  non  prac-determinabantur  pbysice  l  I 
hujusmodi  operationes. 

Hac,  iiujuam,  responsio  non  enervat  vim 
exempli  supra  po-siti .  Tum  quia  petil  prin- 
cipium,  dum  respondel  ideo  Scriptores,  el 
Prophetas  non  moveri  physice,  qnia  lil 
agebant ;  cum  tamen  exemplum  ad  bocin- 
ducatur,  ut  probetur  motionem  pbysice  effi- 
cacem  non  tollere  potenti  tm  ad  oppositum, 
ac  proinde  nec  libertatem.  Tum  etiam,  qaia 
modo  non  facimns  vim  in  eo,  quod  auxi- 
lium  efficax  moveal  physice,  vel  moraliter 
(de  boc  enim  agemus  dui  m  in 

eo,  quod  nec  impediri,  nec  componi  cum 
dissensu  valeat;  el  nihilominua  relinqual 
potestatem  ad  oppositnm.  1 [<  I  m  suffi- 
cienter  explicatur  exemplo  assistentisa  Spi- 
ritussancti  cum  Pontifice,  el  ScriptoreCa- 
nonico,  non  solum  ne  errenl  dicendo  fal- 
sum,  sed  neomittanl  dicereverum,quando, 
et  ubi  oportel  ad  communem  ntilitatem 
Ecclesiaj.Hujnsmodi  autem  assistentia,quo- 
quo  modo  explicetur,  tanta,  ac  talis  est,  ul 
neque  impediri  possit,  n<  ■  cum  c  irentia 
praedicl  irum  actionum  componi,  juxta  il- 
lud  Christi  Domini  Matth.  16:  Portx  inferi 
non  prxvalebunt  adversus  eam  :  el  Lu 
t£go  pro  te  rogavi,  ui  non  deficiat /ides  tua. 
Constal  enim  non  minus  periclitari  Pidem 
si  Pontifex  omittal  diffinire  ?erum  quando 
opus  est,  quam  .-i  approbet,  el  proponat 
falsa.  El  nihilominus  non  obstante  prakficta 
assistentia,  possnnt  Pontifex,  et  Scriptor 
sacer  omittere  actiones  illas  seribendi,  vel 
diffiniendi,  potestate  ntique  antecedenti,  el 
in  sensu  diviso,  qus  respicil  carentiam 
rum  actionum  secundum  sej  non  vero  po- 
testate  consequenti,  quaa  respicial  eam  ca- 
rentiam  ul  impedientem  bonum  totius  Ec- 
clesiae ,  ut  supra  dicebamus  de  libertate 
Christi  Domini  in  adimplendo  prsscepta. 
Sicut  enim  nullus  homo  potesl  evertere 
Ecclesiam  a  Deo  fundatam  :  ita  nec  Ponti- 
fex,  nec  Scriptor  possunl  omittere  actiones 
liffiniendi,  vel  scribendi,  quatenus  earum 
carentia  bonum  EcclesiaG  destrui  ret;  licel 


secundumse.  Et  in  hoc  stat  robur  i 
supra  positi. 

180.  Quod  ampliu-;  explicatur  evei 
in  hoc  casu  illam  gratiam  congruam 
i  quam   Suarios  ubi  so] 
rrit.  Quoniam cum  Deo  ientiam 

mediam  prae\  idil  Scriptores  « lanonicos 
bent  Summo 

tifices  diffinienti  lei,  vel 

parte  antea 

pr  e\  idebal  itor  infalli- 

bilis  :'>n. 

Primum  non  potesl  admitti  ab  . 
quia  juxta  illorum  prin  juit  sa 

(jui  actio  libera,  si  ponatur  aliquid  anU 
dens  infallibiliter  cura 

minatum  ad  il!am. 

stentia 
per  scientiara  i  itor 

m,    sequitor  et  in  Btatu 
Scriptoi  i  •  t  Pontil 

finn  itia  Spii 

sancti,  atque  id<  Iho- 

rital  .  princij  ilute 

ito, 
a  qoJ  b  conditi 

stato  conditi 

non  ponitui  iti  i  Spi 

l>art<'  conditionis,    a  q 

li,  vel  diffiniendi,  n 

istentia   dependebit  in 
Inu:  rip- 

tur.i    1 1  infallibilil  il 

ntia  Dei  ,  ntis,  quod  quia  non 

ralut,  .-c  [uitur  qnanl 
quamlil  :n.  in  qua  non  n 

ei  r<  i 
nam  De 

iniallibile  e  I  mvis 

id  nobie  non  et.  Un  l< 

i  infallibilia  authoritat 
snppositio  a  nol  G 

ndimus    quam 
principio  cn  n,  >•(  t>  > 

tota  sacra  Scri|  I  lid  inepl 

rendum  pto- 

I 
Spirituss  tncti  assisU  ntia,  rati<  i 
pot<  ranl  potentia 

composito,  vel  Mere 

vera,  quas  intendel  ma- 

nifesl  tre.  Qua  i 
rata.   q 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


127 


fectos,  et  Spiritum  sanctum  prout  sic  mo- 
ventem,  habet  authoritatem  infallibilem, 
quae  superat  omne  verbum  humanum.  Et 
nihilominus  libere  scribebant,  ut  constat 
ex  dictis.  Ex  his  ergo,  et  aliis  exemplis,  quae 
omittimus,  satis  liquet,  non  omnem  suppo- 
sitionem  antecedentem,  quam  quis  auferre 
non  potest,  vel  cum  aliquo  extremo  conjun- 
gere,  tollere  potestatem  ad  praedictum  ex- 
tremum  secundum  se,  et  in  sensu  diviso, 
qualis  sufficit  ad  libertatem  ;  immeritoque 
Adversarios  in  hoc  offendere ,  cespitare, 
et  intricari,  ne  gratiam  ex  se  efficacem  ad- 
mittant. 


Refertur  opinio   contraria. 

Beuten-  190.  Oppositam  nobis  opinlonem  negan- 
traria'  tem  gratiam  esse  efficacem  ex  se,  et  ab  in- 
trinseco,  tuentur  communiter  Authores 
Societatis  Jesu,  et  quidam  alii  moderni.  Pro 
eadem  etiam  referunt  plures  antiquos  Sua- 
rez  tom  3,  degratia,  li'j.  5,  cap.  50,  cum  se- 
quent.  et  Mascarenas  Episcopus  Algarbien- 
sis  disp.  2,  de  auxiliis,  part.  7,  ubi  pluribus 
relatis,  num.  12,  concludit  :  «  Ego  rixari 
■<  non  amo,  sed  illud  tantum  in  memoriam 
'  revocandum  puto,  quod  alibi  non  semel 
*'  animadverti,   eos  omnes  Authores,  qui 

<  voluntatem  nostram  in  operibus  pietalis, 

I  ad  justificationem  pertinentibus  libe- 
ram,  et  indifferentem  ad  operandum,  et 

<  non  operandum   relinquunt,    nece^sario 
nobiscum  sentire,nostraque  esse  in  clas- 

e.  »  Quod  si  re.s  ita  se  habet,  necessario 

hanceandemopinionem  sequuntur  Alvarez, 

[jedt  favarrete,  aliique  rigidiores  gra- 

tiae  ex  se  effi  :aci  3  asserl  rho- 

Listae,  atque  Catholici  Doctores  ; 

solumque  di  ceptabitur  cum    Manichaeis, 

1  ih  inistis,  et  Luthi  ;  -  haereti- 

libertatis  nostraa  inimicis  :  nam  omnes 

holici  praedicamus  voluntatem  liberam, 

ndiflerentem  ad  op<  randum,  et  non  ope- 

I  oppositum  ab  haereticis  tantum 

i  ii  ir.   Hincque  judicabif  pi  uden    Lec  - 

i  /r,  quanti  facere  debeal  iliorum  Anthorum 

allegationes,   qui   ubi  legerinl  quempiam 

lorem  a    erere  gratiam  efficacem  non 

tollere  libertatem,  statim  eum  sub  proprio 

nant,  quasi  gratiac  ex   e  effi- 

m,  «•(  pro    cientia  media  tria- 

im.  Quem  ineptum  citandi  modum  evi- 

.iii  i .    <>  fcndi.Ti-ni  Adver  ai  iis  » 


admodum  familiarem,  si  singulorum  Au- 
thorum,  quos  pro  se  allegant,  dicta,  et  verba 
referremns.  Sed  quia  hoc  negotium  moles- 
tissimum  est,  et  non  adeo  necessarium. 
jamque  in  eo  haud  levem  navarunt  ope- 
ram  Alvarez  lib.  Respons.  cap.  1,  a  num. 
50.  Zumel  tom2  Variarum,  disp.  r>,  ct  qui- 
dam  alii  ThomistaG,  qui  expensis  antiquo- 
rum  Authorum  sententiis,  ac  verbis,  satis 
manifeste  ostendunt  ipsos  nostris  Adver- 
sariis  non  suffragari,  sed  nobiscum  sentire: 
propterea  (et  quia  id  facile  constat  ex  dictis 
dub.  prxced.  §  7,)  ab  hoc  labore  in  pracsenti 
supersedebimus.  Caeterum  ne  id  practeriisse  A ..,!  . 
omnino  videamur,  vindicare  nobis  bre\'iter  re.s  gui 
oportet  unum,  vel  alterum  ex  gravioriDiis 
Doctoribus,  qui  allegantur  pro  adversa  opi-  aiJ^an" 
nione  ,  ita  enim  apparebit,  quam  fideliter 
caeteri  referantur.  Allegat  Algarbiensis  D. 
Bonaventuram,  Scotum,  et  Waidensem, 
Capreolum,  Cajetanum,  Sotum,  et  Xistum 
Senensem  ;  sed  eos  audiamus. 

191.  S.  Bonaventura  tam  parum  favetp 
huic  opinioni,  ut  nostram  potius  senten- 
tiam  multipliciter  amplectatur  :  nam  in  1,  sedno- 
dist.  4,  quxst.  2,  reducit  nobiscum  certitu- 
dinem  praedestinationis,  non  ad  praescien- 
tiam,  sed  ad  immutabilitatem  divinae  vo- 
luntatis  ordinantis  nostrae  praedestinationis 
effectus.  Et  dist.  17,  quxst.  1,  concludit, 
voluntatem  Dei  nullo  modo  possc  superari, 
nec  cassari ;  sei  necessario  impleri :  solvit- 
que  argumenta  contraria  per  distinctionem 
consequentiae,  et  consequenlis,  quae  familia- 
ris  est  omnibus  Thomistis,  et  traditur  a  D. 
Thom.  quaest.  21,  de  veritate,  art.  1.  Et 
ideo,  inquit  ille,  est  ibi  necessitas  consequen? 
/i'i\  sed  non  consequentis,  quia  n<>n  mutat 
rrriihiui  fri  ;  inio  vult  Deus,  quod  crenict 
consequens  contingens.  Et  in  2,  dist.  26, 
quxst.  6,  duo  asserit  valdo  notanda,  quae 
0|)iriio;iciij  nobie  contrariam  e\  ertunt;  nam 
iii  primisdocet,  gratiam  esse  principalem 
motorem  ;  \  oluntatem  vero  pedissequam  : 
deinde  dicit,  gratiam  non  solum  agere  in 
operationem,  sed  prius  agere  in  volunta- 
tem.  VerbaS.  Doctoris  Seraphici  sunt:«  Di- 
«  cendum,  quod  absque  dubio,  sicut  autho- 
"  ritate.s  Sanctorum  dicunt,  necesse  est 
■  ponere  liberum  arbitriumj  gratia  mo- 
«  vori,  excitari.  Ab  ipsa  erum  gratia  ope 
"  rante  praevenitur,  <'i  a  cooperante  ad 
-  opera  meritoria  elevatur  .:  itaquodres- 
"  pectu  operii  meritorii  gratia  esl  sic  il 
"  principalia  motrix,  et  voluntas  est  sicut 
"  pedisequa.  -  Et  deinde  subdil  :  a  Sic  i ' 


128 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


<  lumou  non  solum  operatur  cum  aere,  sed 
'  eliam  operatur  in  ipsum  aerem  ratione 
'  continuationis  cum  suo  fonte  :  sic  etiam 
'  gratia  non  solum  operatur  cum  libero 
'  arbitrio,  sed  etiam  operatur  in  liberum 

arbitrium,  et  liberum  arbitrium  movet. 
i  Lnde  nonestaliud  dicere,  gratiam  libe- 
(  rum  arbitrium  movere,  quam  gratiam 
'  esse    Spiritus  sancti    instrumentum  ad 

movendum  liberum  arbitrium.  »     Inde 

1'etrus  Trigosus,  qui  commentarios  super 

D.  Bonaventaram  scripsit,  nostram  senten- 

tiam  aperte  doce>\  et  in  contrariam  acriter 

.  .invehitur  in  1   part.  quxst.  1  1,  '//•/.  *'.,  dub. 

1  l.ei       i   '.  i:>,   art.  2.  dub...  <■/   qusst.  18. 

.  "2    dub.  '',  et  art.  '».   dub.  2,  et  ari.  *, 

<iitb.  'A.  Idem  etiamjuxta  mentemS.  Doc- 

toris  asseril  Bonaventura    Legioniensis  in 

Concordi  i  Bonaventurae,  et  Thom      1  /"/'•/. 

it.     1'.'.      ml.    X.     dub.      I  ,     r,,,i>;ln^.      II.     rt 

quxst.  22,  <</•/.  2,dub.  1,  ubi  conclndit:    Ex 

dictia  mt  i  n  |>  bunc  modam  exfrti- 

candi  perfectionera  <li\  in  e  providenti  e 

-  circa  p<  •    r  onvenientiorem, 

el  tanl  e  Majesl        ptiorem  ;  illo  qoi] 
'  concedira  aniumcreatararum, 

i  quantum\  ii  vilium  a  itiones,  »'t  motus 
peccatum  excipiatur)      prsdiffiniri,  et 
pra&rdin  iri  in  finem  ab  ipsa  intentam  ; 
sicque  ad  oculum  universalior,  el  distinc- 
tior  app  u  '.  qu  im  de  qaalibel  re, 

i  tiam  \  ilissim  i  h  ibet.  Elle  vero  i  essii 
proinde  Molin      -  I  alioram 

orum) «  nonnull  i,  intiquio- 

i  ribus  Thi  joita  proponil  . 

ttis  depen  lenl  im  uniuscujusque  entis 
.i  primo  explicat,  vel  etiam  qoomodo  in 
illum  ordinetur.  Primo  enim  actus  ille 
scie.ntiae  conditi  prioribos  Theo- 

logis  rejicitur,  Similia  repetit  art. 

'•  ' .  ■ .  -.11.  a/7.  ."»,  dub. 

5,  ei  seq.  Ex  qi  [uet,  D.  Bonaventu- 

ram  MolinU  i  rere,  cdm  tam  i 

[uam  ejus  coi  ,  el  discip  ili 

-:t  .r.i  d<  o  ant. 

192.  Scotum  pro  nobi  satis  mani- 

>te,  uf  i  xistin  liquel  ex  dictis  dub. 

g    .  num .  101,  ubi  tam  ipsam,  quara 
.  ibilissimos  qu  is  discipalos  osten- 

dimus  scientiae  rnediae,  et  his,  quaB  al 
dependent,  adversosesse.  Addimus  insaper, 
subtilem  Doctorem  in  1,  dist.  39,  qumst,  1. 
§  VU  •  n  stram  doctrinam 

p<  rspicuc  tenere,  1 1   reducere  totam  certi- 
t..  linem  tam  divinac  scientiae,  quam  prae- 
$tinationi  ira   et  iramutabili- 


tia.ii 

(i  13  iii  e 


tatem  divinae  voluntatis  :  inq  aim 

quomodo  cum  contingenti  i  effectuum  stet 
simul  certitudoscientiac  Dei,  inquit  :  <t  Hoc 
«  potest  poni  dupliciter.  Tno  modo  per  hoc, 
'<  quod  mtellectus  divinus  vid<  ~mi- 

«  nationem  voluntatis  divins»,  videlicet  ll- 
■  lud  fore  pro  A,  quia  voluntas  illa  illu  i 
«  terminat  fore  pro  eo  :  imillan. 

i  luntatem  esse  immutabilem,  et  non  im- 

pedibilem.       Deinde  secundum  dicendi 
i  ira,  qni   n  i  primo, 

sedipsam  magisdeclar  oit, 

et  conclu  ht  :      Voluntas  eligens  unam  ; 

em,  scilicet  conjunction-  ram  pro 

i  aliquo  nunc,  in  re  facit  ill    II  term 
9  eese  veram  :  hoc  eril  pro  a.  Hoc  i  il 

existente  determinafc 

r.'     •    toi   divino   intelligen  h  i 

i  im.      Q  io  nihil  pr »  n 
dici  pot  ut,  nilnl  gr 
eftic  ici  :  ..  i  >n  le 

tisl  m   looo  um 

sentil   i  le  Herrera,   Ti. 

Ordinis  Serapl 
in  I,  <h*]>.  15, 
.  Ubi  c 

tram  pei 
id  hanc 

r.'  ilem  i 

i!  t  ite 

ilit  itis,  q 
lontas  divina  in  ratione  potenl 
t  volunl  item 

anem  sctionem  ipsias  volnnl 

I 
\  in  i  pr  linal  volontatem  n 

ti  ■  jm    virl 

«  sum.  i  ibilem  i;i  Deam,  pr  i  leter- 

inatione  pbysic  \ 

etiam  b  Veg  i  i 
lib,  6,  in  Tridtnt.  (cai  interfait]  ^<//>.  :.. 

trin  im  c  'nfir- 
mat,  |  nt  :       III  io,  et 

i  attenl 
. 

vm 
excitantem,  et  adj  i  im- 

•  t  illumi- 
;t  sarga 
•  conten  tm  nobia 

e  \  irtotis  appli 
■ 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


120 


Soarii 

confes 
sio. 


a  tione,  et  inflexione  benigne  nos  adjuvat, 
a  ut  consentiamus,  et  obediamus  vocationi 
«  suas.  »  Adversarii  autem  posita  gratia 
vocationis,  non  aliam  gratiam  applica- 
tionis,  inclinationis,  et  inflexionis  exspec- 
tant,  ut  voluntas  praebeat  consensum  ;  sed 
potius  dicunt,  voluntatem  creatam  appli- 
care  auxiliasibi  collata,  et  cum  operatione 
conjungere,  hacque  ratione  efficacia  red- 
dere.  Unde  Molina  in  concordia  qusest.  14, 
disp.  37,  tn  principio,  aperte  fatetur,  Vegam 
nostram  docuisse  assertionem  locis  supra 
citatis.  Videat  ergo  Lector,  proquibus  stet 
Doctor  Subtiiis,  qui  tam  aperte,  et  perse, 
et  per  discipulos  nostram  assertionem  con- 
firmat.  Nec  in  hoc  amplius  immorari  opor- 
tet,  cum  ipse  Suarez  ubi  supra,  cap.  50, 
num.  4,  de  patrocinio  Scoti  quasi  desperans, 
fciteatur  satis  ingenue  :  «  Propter  quod  fa- 
teor  in  his  verbis  multum  favere  Scotum 
>i  illi  sententiae,  quae  affirmat  esse  possibi- 
8  lem  praedeterminationem,  quae  imme- 
a  diate  fit  per  voluntatem  divinam  abso- 
«  lutam,  et  efficacem.  immediate  influen- 
"  tem  in  actum  voluntatis  humanae,  salva 
c  libertate  ejusdem  actus  voluntatis  huma- 

•  nae.  Sed  in  hoc  non  probamus  ejus  sen- 
«  tentiam,  etc.  »  Et  totum  numerum  sic 
concludit  :  «  Optarem  autem  mentionem 
t  aliquam  illius  scientiae  conditionatae  » 
Cnempe  mediae)  «  magis  expressam  apud 
«  illum  invenire.  » 

103.  Venerabilis  Doctor  noster  Thomas 

Waldensis   contra    Wiclefam    divinae,  et 

humange  libertatis  hostem,  atque  Lutheri,  - 

etCalvini  pnecursurem,  gloriose  adeo  de- 

certavit,    ut  merito  in  hac   conlroversia 

parti,  cui  sul  erit,  maximum  autho- 

ritati=  robur existimetar  adjicere.  Pnoser- 

tim  eamejusopera  laudata,  approbata,  et 

nr. mmendata  foerint  a  Sammo    Pontifice 

Martino  V,  <■{  ab  Unn .  Parisiensi, 

tati  :.  el  approbatione,  qaae 

in   editione    Salmanticensi    anni 

1557.  Honc  vero  eximiara   Patrem  adeo 

pro    Molirii  ntenti  i 

il  vflut  triampham]  in 

|   ihn       I,  2|  _ 

n  oportef  aatem  verba  ejus  re- 

"  fei  i  ponderare,  quU  et  rem  e*  pro- 

te   o  di  p  il  tl    el  acriter   invehitar  fn 

i  qaoedam    I  q  ij   pericalose,  al 

item  antecedentem 
'  efficacia  di  ml  itu  praBvenientem 

•  iri  actibn    vo\  h  imanae  jam  tanc 
i   introd  n                   |  ir    el  por  hoc   al 


«  ipse  judicat,  concordiam   libertatis  hu- 

«  manae  cum  operatione  divinae  gratiae,  et 

«  voluntate   impossibilem  reddebant.    Et 

«  ideo  quamvis  in  libro  de  Auxiliis  hujus 

«  viri  teslimonio  usus  fuerim,  nihil  contra 

«  ab  Adversariis    dictum,    vel    objectum 

«  est.  » 

Sed    antequam    Suario    respondeamus,  waide.i- 

oportet  breviter  ostendere  Waldensem  alie-  sis  nun" 

r  .....  quaii) 

num  prorsus  esse  a  scientiae  meaiae  prin-  docuii 

cipiis,  eaque  apertissime  debellare;   hinc  ^^1' 

enim  apparebit,  illum  gratiam  ex  se  effica-mcdiai!1- 

cem  docuisse  :  nam  annuente,  et  decernente 

Suario,  quiscientiaemediaenonsubscribunt, 

auxilia  ex  se  efficacia  compelluntur  admit- 

tere.  Porro  Waldensi  ignotam,  imo  ingra- 

tam  praescientiam  illam  fuisse,   haud  obs- 

cure  apparet  legentibus  ejus  opera.  Primo, 

quia  \Valdensis  nihil  magis  curavit,  quam 

sententias  Patrum,  et  antiquorum  Scholas- 

ticorum  fidelissime   amplecti ;   erat  enim 

antiquitatis   humillimus  venerator.   Unde 

primo  volumini  inscripsit  titulum,  Doctri- 

nale  fidei  antiqux,  seu  priscx ;  et  frequen- 

tissime  inculcat  se  non  aliter  respondere 

Wiclefo,  quam  Veteres  responderantMani- 

chaeis  :  et  lib.  1 ,  cap.  21,  hac  modestia  utens 

ait  :  Ifjnoscat  mihi  Deus,  paratns  sum  hoc 

crcdere,  si  sic  velit  Ecclesia.  Sed  qnia  anti- 

quus  Doctorum  chorus,   quantum  vidi,   sub 

pina  infidelitalis  injungit  oppositum,  idcirco 

timidus  lapsus  mei  sequor  antiquos.  Constat 

autem  scientiam  mediam,  et  ejus  usum  la- 

tuisse  antiquos  Doctores,  vel  saltem  ipsis  non 

placuisse,  ut  constat  tum  ex  spontanea  con- 

fessione  ejus  inventoris,  aut  exsuscitatoris 

Molinae;  tum  ex  aliis  pluribus  indiciis,  quae 

dub.  prxced.  §  7,  et  alibi  expendimus.  Ergo 

incredibile  est,  Thomam  Waldensem  sum- 

mum  antiquitatis  cultorcm  scientiam  me- 

diam  amplexatum  fuisse.  Secundo,  quiaar- 

gumentum  Wiclefi  idem  eral  cum  illo,  quo 

nunc  Calvinistae,  et  nostri  adversarii  utun- 

turad  probandum,  voluntatem  Dei  antece- 

dentem,  el  efficacem,  atque  aaxiliam  ex  se 

efficax  evertere   libertatem,  ut  constat  ex 

i|i  o  Waldensi  lib.  cit,  cap.  !'.\,  abi  ail  :  At- 

tendite  quid  Wiclef  concludit  •.  Oporlet  pro- 

poritum  Dei  nea  isario  impleri .  et  ideo  omnc 

futurum  evenit  necessario.  Cui  argumento, 

cum  posset  occurrere  per  principia  scientiaa 

mediaB,  quae  nullum  Dei  propositum  ipsam 

eniens  admittit,  id  tamen  non  facit.  sed 

recurril  ad  communem   D.   Augustini,  et 

Thomistarum  solutionem,  nempe  quod  si- 

mul  cum  illa  certa  futuritione  stal  i»,»i''  1 1 


130 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


ad  oppositum,  et   ita  non  omne  futurum 

evenit  necessario.  Unde  ait  :  •<  Nonestali- 

«  qua  Dei  providentia,  determinatio,  sive 

«  praescientia  firmior,  vel  necessarior  verbo 

«  divino:sedetsiDominusaliquid  pra?dixit, 

a  oppositum    potest  succedere  m   effecta  : 

«  ergo  et  divinae  determinationis  potest  op- 

«  positumevenire. »  Etinfra  :  «Absit,  utfal- 

«  lacem  dicamus  Dei  determinationem,  si- 

«  cut  nec  fallibilem  prophetiam  :  sed   hoc 

«  solumsequitur  ex  pnemissis,  quod  divina 

«  praescientia    nullum   arctat,    neque    cjus 

«  providenlia  quemquam  obligat  ad  seque- 

«  lam.  »  Non  ergo  scientia  rnedia  usus  fuit 

Waldensis,  nec  illi  favet. 

qbserva-     194.  Tertio,  et  urgentius  :  quoniam  S 

menteS  pientissimus   iste   Doctor  dnas   tantum   in 

ff*i;    Deo    distinguit   cocnitionea   circa  obj< 
densis  °  J 

iii  bac   creata  :  aliam,  qua  cognoscuntur  possibiha, 

",:i,,,|ia-quam  vocat  simplicem  intelligentiom  ;  aliam, 

qua  cognoscuntur  certo  futara,  qaam  appel- 

lal  i'  i  i '  ntiam,  al  l  ei   lif>.  citato, 

cap.  20,  ubi  inquit   :  «  Respondel  mater 

a  Ecclesia    objectam    adaequatum    divinae 

praescientiae  ei  se  futurum  de  certo  secun- 

«  dum  quod  tale,  id  eet,   qood  est  de  certo 

«  futurum,  nori  ut  est  faturam  solum  de 

«  possibili,  vel  demodocontingenti,  qaaliter 

«  multa  possunt  esse  futara,  qaaB  nunquam 

erunt;  et  i<l<  o  nec  ipsa  praescita  sunl  pro- 

prie,  sed  intellecta  sunl  a  Deo  simplici 

intelligentia,   quae  non  dicitnr  scientia, 

«  vel  praescientia,  aisi  forsitan  abosn 

[taque  omnia  quaestatum  possibilitatis  aon 

egrediuntur,  docel  per  simplicem  intelli- 

gentiam  cognosci ;  quae  vero  Bapra  j 

litatem  addunt  futaritionem,  asseril 

praescientiam  attingi .  \  ideamus  igitar  qaid 

intelligat  per  praescientiam,  ei  sic  agn 

mus,  an  scientiam  mediam  admittat,  d\\ 

i am  excla  lat.     Notandum  est,  inquit, 

«  praescientia  aliquid  plus  dicil  in  Scripta- 

«  ris,qaam  volgo  concipitnr.  Non  enim  esl 

a  praecognitio  tantum  rei  futurae,  quia  aic 

«  parum  distaret  a   notitia  ideali;  sed  esl 

«  pTaecognitio  rei  cum   applicatione  i 

vel  amoris:  odii  scilicet,  cum  praescientia 

«  cum   reprobatione  convertitur;   ar 

«  vero,  quando  cum  praedestinatione  con- 

Ah.lU,  «  fertur,  b  i  bi,  ul  vides,  praeter  cognitio- 

'~l!    nemsimplicis  intellisentiae,   non  admittit 

Uamme-nisi  cognitionem  praescientidB  :  et   rursus 

am"   lianc  dicit  non  esse  puram  praecognitionem, 

se  l  importare  applicationem  voluntatis  di- 

vinae  ad  amorem,  vel  odium.  Ergo  eviden- 

ter  excludil  scientiam  mediam  ;  haec  enim, 


ut  ejus  patroni  docent,  i 

et  mera  pr  ecognitio  futurorum,  quii 

petat  aliquem  acturn  ex<  pplica- 

tum  voluntatis  divins. 

Quarto,et  ultimo;  quia  tn1  olo- 

tiones,  quibus  refert  Do< 
argumentoWiclefioccurrisse.  quandam  pr<.- 
ponit,  quae  vel  sapit  scientiam  mediam.  vel 
ab  ipsa   nibil  distat.    Illam   autem   rejicit 
cap.  1".  his  verbis  :    lnsto  el  pro  priori 

lela,  quia  concludit.  Petrum 
«  re  pr  i  scireeum  ad  gloriam.  Quodego  non 
:  leo,  quia  sio  dn  iua  operatio  imma:. 

di  turo  0| 

«  quod  non  admitto,  licet  hoc  sapial  Arma- 

mns  de  rmenorum. 

infr 

inconvenienti 

perhorrel ;  et  mag 

t.-t.     i  Logica   ten  im 

na1  iris   rerom.   Q 

li\  inam    |"  m  ; 

a  qni 

no  voleb  tt.     Id  aatem  lil 

inquiant,  fil  proxin 
tusliber 

impe  lii 
tione  dicant,    divinam  .   et 

tmn  n  Tati.  Proseqoi- 

tur  Walden« 
cono 

\  il 

\  it  eum  al 

no,  al 

qni  esl  pr 

pr  escire  p  vitam  :  el  h           nni- 

lentia  Dei  di  iper  ill             :u  : 

Muta!  ibuntur 

safficiat,  ut  i  len- 

sem  jam  tanc  procnl  • 

atqae   independenti 

menta, 

e1  assamnnt  nostri  A  i 

195.  Veniamus  jam  ad  illai  ntiam, ,, 

cuius  meminit  Wa 

patal  i  tm  nunc  prosequun- 

tur  Thomistae.  Illam  \  proponit  li! 

citato.  cap.  25  :     N 
non  compatitnr  libert 
non  convenil  humanis 
•    i  lose  ergo,  dt  mihi  videtnr,  quidam  magni 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


131! 


Dispeili 


riormn 

sio. 

Annatns 


<  viri  necessitatem  istam  praeeedentem  po- 
«  nunt  inhumanis  operibus,  etiam  et  quod 
a  fluat  a  voluntate  Dei.  Maxime  cum  anti- 

<  quis  Ecclesiae  Patribus  niliil  consonans 

<  reperire  possunt,  cum  conantur  :  et  illud 

<  quocl  adducunt,  Cor  regis  in  manu  Domi- 
i  ni,  et  quocumque  voluerit,  inclinat  illud, 
«  ipse  textus  exponit  intelligi  de  necessitate 
(  tractionis,  et  inclinationis  ;  non  autem 
(  de  necessitateilla,  quaepraeceditsecundum 
i  Anselmum,  et  secundum  quam  voluntas 

<  necessario  agit;  nec  potest  aliter  agere, 
«  etiamsi  vellet,  secundum  Augustinum.  » 
Haec  Waldensis,  ex  quibus  nescimus,  qua 
prudenlia  censuerit  Suarez  illum  jam  olim 
traduxisse  Thomistas  gratiae  ex  se  efficacis 
propugnatores.  Nam  magni  illi  viri,  quos 
YValdensis  citat,  ponebant  ex  efficacia  divi- 
nae  voluntatis  derivari  necessitatem  ante- 
eedentem,  secundum  quam  voluntas  creata 
neeessurio  ageret,  et  aliter  agere  non  vale- 
iet.  II  justissime  reprehendit  Waldensis, 
utpote  quod  nostram  libertatemevertit.  Sed 
quid  hoc  ad  Thomistas,  qui  cum  gratia  ex 

ficaci  ad  unum  actum  docent  simul  co- 

existere  potestatem  proximam  ad  opposi- 

» lm  ?  Plus  quam  ccelum,  et  lerra  distant  eae 

opiniones,  nec  nisi  in  capacissima   Suarii 

mente  situari  potuerunt,  ut  ab  una  fieret 

transitus  ad  aliam,  et  aequali  percelleren- 

tur  censura.    Kt  ne  videamur   domestica 

adire  suffragia,  Franciscum  Annatum  Je- 

.suitam  habeamusarbitrum,  Thomistis  alias 

severissimum.    Hic  ergo  in  lib.  de  liber- 

tate  inchoata,  contra  Apologistam  Janse- 

nii,  cap.  2,  i;  1,  inquit  :  «  Quem  invenient 

"  Janseniani  interfhpmistas,  quidixeritvo- 

intatem  divina  gratia  pr;edeterminatam 

«carereproximaaddissentiendumpotentta? 

iQuem  dabunt  qui  distinctionem  sensus 

iti,  ei  'li \ i  i  sic  interpretetur,   ut 

iroluntatem  a  Deo  motam  posse 

'  dissentire,  quando  illa  motio  abierit,  el 

tlia  ?  >,  El  iii  responsione ad  17 

Montalitii,  inquit  :  «  Calvinus  itagratiam 

'  efficacem  defendit,  ut  ab  illa  nullam  aliam 

-  nobis  relinqui  libertatem  putet,  nisi  eam 

kcitur  a  coaciione  ;  csterum  ab  ista 

itatem    imponi,  quao  p 

'  tatem  auferal  n  i  tendi  quandiu  gratia 

'.  i  atholici  Doctore«  1  homi  i  e, 

ii.c  inter  lecon- 

•itiiint,  gratiam  y  \    -•  efficacem  ita  re 

oluntat  e1  pot<  I  ttem 

idimat.  ,  Et  in  libro  cui 

\ugu  tinu    •>   Baiani    i  indicatus, 


lib.  7,  in  praefatione  ait  :  «  Nam  quod  di- 
«  versasithaecsententia  a  doctrina  Thomis- 
«  tarum,  ex  eo  patet,  quod  Thomistae  gra- 
«  tiam  quantumvis  praedeterminantem , 
«  cum  indifferentia  voluntatis,  et  dissen- 
«  tiendi  potentiacomponunt.  »  Quid  ultra 
egemus  testibus,  cum  ipsi  Adversarii  reco- 
gnoscant  summum  discrimen  inter  opinio- 
nem  Thomisticam,  et  sententiam  illam, 
cujus  meminit  Waldensis,  quam  postea  se- 
quuti  sunt  Calvinistae,  et  Janseniani  ?  Unde  ^JJ1^ 
minus  recte  Suarez  credidit,  Thomistas  illa  inconsfr 
AValdensis  censura  subnotari,  et  compre- ,|U 
hendi .  Minus  etiam  recte,  sed  summa  incon- 
sequentia,  et  sui  oblitus  praedictus  Annatus 
in  libro  de  scientia  media  asseruit,  Tho- 
mistas  duo  tantum  requirere  ad  libertatem, 
videlicet  ex  parte  intellectus  indifferentiam 
judicii,  etimmunitatem  acoactioneex  parte 
voluntatis ;  et  in  eos  formatam  existimat 
censuram  N.  Waldensis  :  oppositum  quippe 
ultronea  illius  confessio  satis  evincit. 

196.  Reprehenditergo,  et  merito  Walden-  Mens 
sis  eos,  qui  ex  efficaci,  et  antecedenti  Dei  vo-  densh 
luntate  inferebant  (sicut  modo  nostri  Ad- 
versarii  inferunt  contra  Thomistas),  neces- 
sitatem  antecedentem  in  nostris  actibus,  ut 
satis  liquet  exejus  verbis  supra  relatis,  et 
ex  his  quae  docet  cap.  28,  ubi  ait  :  Ibi  au- 
tem  Venerabilis  Anselmus,  et  S.  Thomascla- 
rissimo  ore  dkunt,  non  esse  ibi  necessitatem 
aliquam  prmcedentem,  sed  consequentem,  quse 
nihil  efficit.  Ubi  illam  necessitatem  exclu- 
dit,  quam  uterque  S.  Doctor  excludit.  Mini- 
me  vero  removet  omnem  suppositionem 
antecedentem,  exqua  necessario  necessitate 
certao,  et  infallibilis  consequentiao  inferan- 
tur  nostri  actus.  Tum  quia  illam  satis  ex- 
primit  cap.  26,  ubi  ait  :  Videantjam  magni 
illi,  <jui  nscessilatem  futurorum  concedunt, 
auod  prwdicare,  oel  pr&videre  Qei  (quod  in 
ejus  opiniune  habet  adjunctum  actum  vo- 
Iuniatis  divinae,  ut  supra  vidimus)  non 
subinfert  rebus  prsevenientem  hecessitatem 
quamcunque,  sed  solum  futuritionem  decerto. 
Tum  etiam,  quiaD.  Anselmus,  et  D.  Tho-^Ansei 
mas,  quos  citat,  hanc  suppositionem  ante- 
cedentem  aperte  docenl  :  ille  quidem  in 
lib.  de  Concordia  prxscientia  cap.  1,  ubi 
ait  .-  "  Quoniam  quod  Deus  vult,  non  polest 
-  iimii  esse,  cum  vult  hominis  voluntatem 
"  nnllacogi,  vel  prohiben  necessitate  ad 
"  volendum,  velad  noii  volendum,  et  vult 
■■  effectum  sequi  voluntatem,  tunc  necesse 

e  i  ••   e  liberam,  el  ei  e  quod  vult. »  [gte 
vero  quaest.  24,  de   Veritate,  art.   I  ad  13,  D.Tho 


132 


DE  GRATIA  EFFK 


Wal- 

dcnsis 

progra- 
nacx  sc 
ctticaci. 


inquit  :  «  Ex  praescientia  Dei   non  potest 
«  concludi,  quod  actus  nostri  sint  necessarii 
«  necessitate  absoluta,  quae  dicitur  necessi- 
«  tas  consequentis  ;  sed  necessitate  condi- 
«  tionata,  quaedicitur  necessitas  conseqiun- 
«  tiac.  »  Quao  distinctio  necessitatis  conse- 
quentis,  et  consequenti.-e  vulgaris,  et  famo- 
sa  erat  apud  Scholasticos  antiquos,  et  ad 
quam  contendit  Waldensis  toto  illo  libro 
reducere  Wiclefistas,  qui  eam   negabant, 
di<  •  ntesomnia  evenire  necessitate  absoluta. 
Tum  denique,   et  praecipue;  quia  ipse 
Waldensis  statuit  necessitatem  divinae  - 
tia>  cflicacis,  adquam  infallibiliter  sequatur 
nostra  operaiio  libera.  Nam  postqaam    in 
libro  doctrinalis  Fidei  antiquae,  libertatem 
nostri  arbitrii  contra  Manicbaeos,  et   Wi- 
clefistas  tutatus  fuerat,  deinceps  in  libro  de 
Sacramentalibus  negotium  divinae  gratiae 
operosius  agit,  ei  plara  docel  qaaecum  prin- 
cipiis  scientiae  mediaB  stare  nequeunt.  i  fn  le 
titulo  I,  cap.  9,  inquil  :  «  Sicul  dicil  A] 
o  tolus,  in  omni  cogitatione,  et  opere  (li- 
«  camus  singuli  :  Non  i  itia  Dei 

«  mecum.  Id  est,  non  ego  haec  operor, 
«  gratia  Dei  mecum  :  non  ego  quidem  I 
«  cogito,  sed  gratia  Dei  mecum  l  itai : 

«  imo  ncr  hanc  \  itam  ego  vivo,  i  x t i -i 

«  Dei  mecum.  Vivo ego,  jam  non ego :  vivil 
«  autem  in  me  Cbrisl  i        I )um  tamen 
tri  Adversarii  consequenter  ad  sua  prin  i- 
pia  communiter  doceant,  graiiam  non 
principium  vitale,  sive  causam  operationia 
nostrae, quatenua  vitalisesl  ilum  in- 

fluere  partialiter  in  eara,  quatenua  super- 
naturalitatem  exprimit.   Deinde  subdii   : 
Adhuc  tamen   agitant  illud  primum,   quia 
gloriam  coronss  promisii  vigilantibus,  quod 
■  itpromerentibus.  Respondeo,  quodiUe  vigilat, 
qui  Deo  vigilat  :  qualiler  vigilat  nemo,  ni^i 
cuigratia  </<>n<it  vigiliam.  Et  ipsa  vigiliagra* 
tiam  continet,  ratione  cujus  debetur  corona, 
</ur  utique  est  gratia:  ui  sic  gra 
operibus per  se  gratia  rependatur.  Tandem 
concludit  :  Revera  non  sapiuni  hoc  dicentes, 
quanta  censura  credendum  sit,  nos  nihit  ha- 
bere  boni,  quod  non  accepimus;  ted  Deum 
omnia  agerein  nobis,  n<m  opera  iantum,  - 
velle  ipsum,  quod  est  principium  operis,  par- 
fectionis,  et  meriti,  juxta  Apostolum,  II 
ergo  $i  saperent,  ei  quod  non  ex  se  (pende 
verba),  sed  Spiritu  Dei  aguntur,  <jui  sunt 
//7/7  Dei,  non  con/idendum  in  propriis  meritis 
scriberent ;  quin  potius  bonum  tsi  confidere 
m  Domino,  quam  in  homine,  omni   mente 
sonarem,  At  statim   prosi/iun/,   ut  dicant : 


Quid  ergo  proderii  i  /■;- 

ciat  Deus,  ei  merita  i 

gratiam  operantis,  et  vetle,  ei  f  fl 

det  AugusHnuslib.  de  corrept.  ei  gratia,  ad 

prineipium  :  Non  u  itaque  faltant,  qui 

cunt,  ii t  quid  nobi 

pitur,  ui  </<■>  linemus  n    >nu/>.   ei  f  i 

bonum,  ri  hox 

operari  I >  i  atur  >>>  nob         s 

intell  nt,  Spiritu  /> 

ut  </' 

illi  ti    quo   lguni  <tur 

enim,  ut  ayant,  u<>n  ut  nihil 

■  itup,  qu 
iil  aguni  ricut  a  / 
tione,  et  delectatione,  j  i 

D 
fructum  suum,  a< 

et  alia  q 
manifeai  limamWal-  gjJJJfj 

densem  alien  im  prorsus  i 

lnr 

liae  principns,  et  nunquam 

qaando  .  _  b  it,  vel 

i  lo  liberl  item   arbitrii 

;tu- 

:  ne  p  il( 
nosti  im,  i  i  _    ivem  Doctorem  in  • 

traneam  abire,  vclcogiopin  mul 

Suarii   conj 

ne  deii  i  I  ac 

|).iru-  Thomi  entium.  I 

tulit 
■ 

i  tueri  dixil  lib.  I . 
illam  t ' 
ti  im  nullum  verbum.  i  nde  parom 
runt  Th 

Bilenl 

ntigil   anno    1617, 

edi  lit  Alvarez  :  :ium,  anao 

\  i  lelicel  l'  .1,  '•'//».  I . 

I  tni  \mu&   a      i  11  jui 

/uit  >ir  eruditus, 

currit,  et  Thomam  nostrum  m  b 

ica\  it   opinioni.   I  inde  non  a  h 
gravis  fuit  Thomiatarojn  mora  in  i 
. 

ad  Capreolum  attim  I 
adl  riorom  aaserl  n  itur:^ 

ipae  enim.uti  Bdelissimn    D.  Thon 
pulus,    pluribus  in  ! 
ejus  sententiam.  Nam  in 
nrt.  1 .  -  finem  articuli 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


133 


cujuslibet    actionis  creatx    quatuor   modis. 
Ilauc  ponit  S.  Tlwmas  de  potentia  />ei  quxst. 
3,  art.  7.   Ibi  autem  expresse  statuit  D. 
Thom.  efficacem  praemotionem,  ut  fatetur 
Suarez,  et  late  ostendimus  disp.  5,  dub.  6, 
§  5.  Deinde  in  eodem  libro,  dist.  2S,quxst. 
1,  art.  3ad  12,  Gregor.  inquit :  «  Deus  non 
«  solum  juvat  ad   bonum  velle  partialiter 
«  coefficiendo,  qui  est  modus  communis, 
«  quo  concurrit  adcujuslibet  agentis  creati 
«  effectum  quemlibet,  ut  in  argumento  di- 
«  cebatur  ;  sed  etiam   quoclam  modo  spe- 
«  ciali,  videlicet  faciendo  ipsam  voluntatem 
«  partialiter  concurrere  :  ita  quod  ipsa  vo- 
«  luntas  partialiter  concausat  applicata,  et 
«  quasi  instrumentaliter  mota  a   Deo  ad 
«  sic  partialiter  concausandum.  In  qua  ta- 
«  men  motione  ipsa  non  necessitatur,  sed 
«  instrumentum  liberum  existens,  in  cujus 
«  potestate  est  sequi  motionem  agentis,  ju- 
«  vatur  ;  ita  ut  agat  ea  quae  non  sic  adjuta 
«  nequaquam   ageret.  »    Nec  hoc  testimo- 
nium  labefactat  Suarii  responsio,  quod  vi- 
delicet  Capreolus  nonstatuat  universaliter 
necessitatem  hujus   motionis  praeviae,  sed 
solum  in  effectibus  gratiae  :  tum  quia  id 
sufficit  ad  causam  praesentem,  in  qua  effec- 
tusgratiae  consideramus:  tum  quiasi  semel 
per  efficacem,  et  praeviam  motionem  non 
tollitur  libertas  in  effectibus  gratiae,  nt  do- 
cet  Capreolus,  nec  destruetur  in  aliis  effec- 
tibus  :   atque  ideocorruit  praecipuum  fun- 
damentum,  quo  Adversarii  negant  neces- 
ttem    auxilii    ab    intrinseco    efficacis  . 
Videantur  qnae  ex  Gregorio,  et  Capreolo 
diximus  disp.  2,  dub.  2,  a  num.  07. 
i<-      vs.).  Cajetanus  etiam,  quem  pro  sealle- 
:  int  Adversarii,  satis  aperte  docet  nostram 
nonfa-  sententiam  :   turn  quia  non  semel  evertit 
principia  scientiae  mediae,  ut  1,  part.quwst. 
I  1  ,  art.  13,  9  Ad  objectioties  ,    ubi    ait  : 
i  Fatura  contingentia,  ut  futura  incausis 
i  indeterminatis,   non  sunt  scibilia,  ut  in 
'  litera  dicitur,  nec  a  Deo,  nec  a  quocum- 
-  que ;  quia  non  sunt  entia,  necactu,  nec 
■  potentia  magi  \  ip  '.  quam  opposita.  Ex 
item  determinatis  sunt  scibilia 
'  jaxta  delerminationem  causarum.  n  Et 
upet   -/"  i.  ad  Hom.  cap.  8,  adilla  verba, 
\m  quot  prmn  U  U,  docet  prasscientiam  n<'i 
de  futui  i .  eventiba  i    apponere  ip  iia   Dei 
praedinlnitionem,  joxta  illud  quod  Paulua 
addit  :  "  lli    qui  Becandum  propositum  vo- 
iti    inl  iancti.  ,■  Sic  enim  habet :  «  llis 
I  i      ibati  .   cito  <  \  'l  heologia  speculativa 
"  differentiam  inter  scientiam  Dei,  qaate- 


«  nus  est  rerum  absolute,  et  quatenus  est 
«  rerum  eventuum.Nam  quamvis  utraque 
«  sit  aeterna,  prima  tamen  non  praesuppo- 
«  nit  Deum  velle  creare  res  :  secunda  au- 
«  tem  praesupponit  Deum  velle  creare  res. 
«  Et  hincsequitur.quodpraescientiahorum 
«  eventuum  non   praecedit  divinam  prae- 
«  definitionem,  sed  sequitur  illam  ;  prius 
«  enim  non  tempore,   sed  rationis  ordine 
«  Deus  volendo  definit  hos  rerum  eventus, 
«  quam  sciat  illos  fore  :  imo   ratio,  quod 
«  sciat  illos  fore,  est  quia  volendo  defini- 
«  vit  illos.  »  Quo  nihil  expressius  dici  po- 
tuitad  expugnandam  scientiam  mediam. 
Tum  etiam,   quia  satis   perspicue  asserit, 
Deum  moverepraevieefficaciter  voluntatem 
creatam,  et  quamlibet  creaturam  ad  agen- 
dum  :  ut    1   part.  quxst.  2,  art.  3,  §  Ad  hoc 
breviter,   exponens  illam  propositionem  D. 
Thomae  :  Moventia  secunda  non  movent  nisi 
per  hoc,  quod  sint  mota  a  primo  motore, docet 
ad   rationem  causae  actu  causantis  requiri 
efficaciam,  et  hanc  in  ejus  causalitate  con- 
sistere  :  unde  nisi  causalitas  compteatur,  ne- 
que  causa  in  actu,  neque  eflicacia  salvatur  ;  Docuii 
complementum  autem  causz  medise  nullale-  "^JJ" 
nus  esse  potest  sine  dependentia  a  prima :    Pr3e" 
ergo  causa  media,  utest  causa  media,  depen- 
det  a  prima.  Et  hanc  motionem,  utique  non 
objectivam,  sed  subjectivam,  et  efficacem, 
docet  esse  solius  Dei,  et  nulli  creaturaeposse 
communicari,  I  part.  quxst.  105,  art.  4. 

Juxtaquam  doctrinam  in  2,  2,  quxst.\12, 
art.2,  §  Ad  secundum,  resolvit  :  «  Atsi 
«  de  inspiratione  efficaci  intelligendum  est, 
«  cum  prophetica  dicitur  inspiratio,constat 
«  (juod  cum  solius  Deisit  efficaciter  movere 
«  voluntatem,  et  ex  parte  ipsius  volunta- 
«  tis,  ut  ipsum  nomen  sonat ;  dicendum 
«  esset,  quod  non  est  Angelo,  sed  a  Deo 
«  immediate,  non  per  impressionem  ali- 
«  cujus  formao  (videlicet  permanentis)  in 
«  voluntate,  sed  per  actualem  motionem, 
«  qua  solus  ipse  Creator  potest  ipsam,  cum 

-  vult,  et  quo  vull,  movere,  juxta  illud, 
i  Corregis  inmanu  Domini,etvolvetilIud 
a  quocumquevoluerit.»  Proverb.  21.Quem 
locum  in  suis  commentariis  illustrans,ait: 
a  Efficaciam  simul,  et  facilitatem  divinae 

-  operationis  ad  inclinandum  cor  hominis 
«  quocumque  Deo  pracueri!]  describitSa- 
«  lomon  instar  dividentis  a([uas  in  multos 
«  rivos.  Facillima  enim  estdivisio  aqua&in 

-  niultos  rivos,  eo  quod  aqua  non  resistit 
«  divisioni.  Quemadmodum  itaqueopera- 
"  tio  hominis  facillimas  est  efficaciae  ad  di- 


i:;l 


DE  GRATIA  EFFK 


Scrupu- 
lus  ais- 
pcllitur. 


"  videndam  aquam  in  multos  rivos,  nec 
«  opusest  labore  ad  hnjnsmodi  divisionem, 
«  quamvis  laborare  oporteat  ad  faciendum 
a  alveos,  por  quos  aqua  deducatur  :  ita  fa- 
«  cillima  efficacia  Deus  movet  cor,  et  incli- 
«  nat  illud  quocumque  voluerit  ipse  .-um- 
«  mus  Deus  (scribitur  onim  hic  nomen 
«  tetragrammaton).  Nullus  intercedil  la- 
«  bor,  nulla  resistentia,  quando  Deusvnlt: 
«  in  omni  croatura,  et  non  solum  in  COF  le 
«  hominis  est,  quae  a  Theologia  vocatur 
«  potontia  obedientis  relative  ad  Denm. 
«  Omnia enim quaecumque  vult  Dens,  facil 
«  sine  resistentia,  proatvalt.  i  El  ad  illa 
verba  Psalm.  1  L:  Deusautemnosier  in  <<ri<> 
quxcumque  votuit  fecit,  scribit  Cajetati 

De  tali  volitione  verificatnr  absque  omni 
«  exceptione,  qaod  omnia  qua&cumque  vo- 
o  inii.  fecil  : quia omnipotens est,  necali- 
«  quid  potesl  impedire  exeqnutionem  vo- 
a  luntatia  ejns.  Quib  \t  to 
reducil  certitudinem  eventnnm,  ei  effica- 
ciam  divin  e  voluntatis,  non  ad  pr 
tiam  eventuum,  sed  ad  Dei  omnipotentiam, 
cui  nemo  ilet.nullo  vel  insin 

respectu,  autdependentia  ad  scientiam  i 
diam. 

200.  Quod  si  •  tajetanus  l  porl.  ou sst.  19, 
arf.8,  §  Adprimam  rationem,z 
secundas  non  moi  eri  n  prim  i  motione  | 
via  :  Non  enim,   inqnit,  oportet  cum  <il> , 
vuli  aliquid,  $eu  cum  \<>l  iltuminat,  primam 
causamprxvia  motione  cooperari,sed  tufl 

igitur  eam  intrii  -  >perari  tali  elec- 

tioni,  veliUuminationi:  minimi 
cursum  Dei  prsvium,  el  applicantem,  ut 
Adversarii  perperam  colligont ;  aed  1  mtnm 
intendit,  quod  ille  Dei  influxns  ita  pr  i 
totam  virtutem  creaturae,  nl  haecnon  prae- 
cise  moveal  ul  mol  i,  et  per  modnm  instr  i- 
menti,  aicul  baculus  motua  a  manu  movel 
Lapidem,  quo  exemplo  ntitur  il>i  Cajel  u 
e  declarans  his  verbi  -  :     Non  enim  c  i 
«  secunda  mo\  et  |  ■,  quia  mo- 

vetur,    sed  etiam  ex  virtute  propri 
Unde  concludil  :     flla  prop 
«  scilicel  :   Causa  secunda  nihil  agit,  nisi 
o  in  virtute  primae;  nonjuvat,  quoniam 

nonesl  sensus  n  la  nullam 

«  viftutem  habeat,  nisi  virtute  prims;  &  l 
«  quod  ipsa  secunda  Kullum  effectnm  pro- 
«  ducit,  nisi  virtute  primae  concurrenti 
«  conjungente  virtutem  secund    - 

tui  ;  quoniam  primaomnia  attingil  im- 
«  mediate  immediatione  virtutis.  Ubi 
manifeste  praeter  influxum  Dei  concurren- 


.  |(H 


lem,   vel  iltanem  -.um 

conjnngentem  \  irl  iten 

effectoi 

El  obiter  i 
di  un  profitentar,  el  ?r  iti  im 
cacem    impugnant .   eo    pr 
tiendam 

leanl  ii  r  h  im  inter  li- 

berl  item  n 
liam   Dei    i 

pri  i  opinione  et  cl  iril  :tem 

sim>  io    pr  e  licl  im   I 

nnllns)humiliter  hi 

I  pari .  nwest.  2 

Hoi  mirnm, 

• 

I  im- 

ebitnr  • 

•  ra  t\  parle  d'v 
prob  ilion 
■ 
tilicel  q 

\  in  im 

\  i 

vernm   rero  non  esl 
■ 

nital 
reliqna  Fi  lei 

ni  tum 

.   •      ilicel  ii'. 
nis  uiiln  a 

re,  ul  videam  i 

di 

■ 

diilic  ill 

i  h--.'.  volnntatem, 

■ 
icilil  ite 
itinn    n 

liliant. 
: 
opiniom 

tiam,  / 

ubi    inquit  :    / 


ncn 
laraa 

lu  i. 


DISP.  VII,  DUB.  IV 


135 


soncursus  Dei,  licet  comitetur,  ut  aiunt,  ac- 
tionem  ;  sit  nihilominus  cuique  causx  requi- 
situs  ad  agendum.  imo  vero  et  natura  prxre- 
quisitus  :  quoniam  non  solum  Deus  est  causa 
effectus  secundx  causm,  verum  ipse  etiam  n\o- 
vet  eam  ad  agendum.  Quid  expressius  potest 
desiderari  pro  auxilio  praevio,  quod  toties 
-excludunt  Adversarii  ut  propriis  scientiie 
mediae  principiis  prorsus  extraneum,  et 
neutiquam  cohaerens  ?  Deinde  loquens  de 
nostris  actibus  liberis,  subdit  :  Xon  prius 
tempore  a  Deo,  quam  a  nobis ;  scd  simul  a 
Deo,  et  a  nobis  fiunt ;  ab  eo  tamen  prius  na- 
tura.  Et  infra  :  Ita  omnes  attestantur,Deum 
esse  causam  conversionis,  salutisque  nostrz 
prxmovendo  nos ;  et  tamen,  ?iisi  nos  an- 
nuerimus  ihil  fiet.  Imo  loquens  de  actibus 
malis,  aditt  consequenter  cap.  18  :  Haud 
equidem  diffitentur  Theologi,  entitatis  (ita 
vocant)  qux  est  peccatum,  Deum  esse  causam 
eo  efficientiae  genere,  quo  cuncta  animantia, 
et  inanimantia  ad  suas  naturales  actiones 
permovet.  Hcec  autem  motio  non  est  mora- 
lis,  sed  physica,  et  effectiva. 
Sota.  *  ^*  observa,  quod  cum  Sotus  istis  locis 
totus  sit  in  respondendo  Lutheranorum 
argumento,  quo  ex  efficacia  gratiae  infere- 
bant  voluntatem  nostram  ad  consensum 
necessitari  ;  cui  argumento,  ut  Adversarii 
palam  dicunt,  juxta  principia  scientiae  me- 
diae  liquido,  imo  evidenter  satisfit  :  Sotus 
tamen  nec  verbo  tenus  ad  asylum  hujus 
nfugit,  &(A  illud  diluit  juxta 
principia  communia  Thomistarum ,  per 
distinctionem  sensus  divisi,  el  compositi. 
le  inquit  :  a  Quo  argumento  persuadent 
sibi,  quofies  nos  Deus  movet,  necessita- 
tem  nobis  inferre.  Illatiotamensua  nul- 

•  lius  est  vigoris.   Quod   enim  nos  Deua 

•  liber<  it,  nihil  contra  ejus  cuncti- 
1      ntiam,  et  efficaciam  |  Quinimo 

p  ttel  innnita  ejua  vir- 

"  tu  pientia,  quod  aliaa  i  nsti- 

raliter  movere,  el  aliaa  libere, 

I   cum  singulia  modo   proprio  concur- 

o  rere.  »  El  :  «  Solutio,  inquit,  dubi- 

i   ' .   -j  i  1 1   illo    tnnc   temporia 

o  momento,  <\  10   Dea    mec  im  concurrit, 

liber,  ut  tan  renuam.  Etenim 

■   d  in  lib<  jrn  in  jena  i  di  - 

"  \  et  tunc  (nempe  cum  non 

:l»it  concur        i       ! 

titra  se  invicem 
agere  erga  me  actione 
-  j.  •  non  ag  i 

iii  non  ne- 


gasse  gratiam  ex  se  eiTicacem,  quam  Luthe- 
rani  ut  fundamentum  suao  argumentationis 
praejaciebant;  sed  ea  admissa,  et  concessa. 
ineptam  eorum  consequutionem  diluisse. 
Liquet  secundo,  quod  cum  Sotus  Concilio^1^1*" 
Tridentino  interfuerit,  in  quo  edidit  opustemTn- 
illud  de  natura,  et  gratia,  quod  a  Concilii  entiru- 
Legatis  approbatum  fuit;  satis  manifestum 
videtur,  Patres  Sacri  Concilii  communiter 
eandem  gratiam  ex  se  efficacem  vel  defen- 
disse,  vel  supposuisse ;  incredibile  enim  est, 
virum  doctum,  et  adeo  pium  aliter  argu- 
mentis  haereticorum  respondisse  in  scriptis, 
quam  sciebat  sentire  Patres,  quibus  coram 
opus  vulgabat,  et  saepius  disputaverat  cum 
haereticis.  Liquet  tertio,  satis  frivole  Fran- 
ciscum  Annatum  in  lib.  de  scientia  media, 
conjectasse  illa  verba  Soti  lib.  1,  de  gratia, 
c.  15.  «  Quin  etiam  sunt  inter  Catholicos, 
x  quos  viva  voce  dogma  hoc  asserentes, 
nobisque  reclamantibus,  defensantes  au- 
divimus;  puta,  quod  Deusquadam  nos  vi, 
ac  necessitate  ad  se  pertrahat,  ita  ut  in 
nostra  conversione  mere  habeamus  nos 
<  passive,  et  receptive.  Nimirum  (subinfert 

Annatus)  iidem  erant  sine  dubio,  quorum  ^Jjgj! 
.  meminit  idem  Soto  cap.  seq.  dum  dicit  ;tnradis- 
i  Sunt  ergo  inter  Scholasticos,  qui  docent,pe  l,ul" 

posito  concursu  Dei,  non  esse  utrumque 
(  in  potestate  voluntatis,  agere,  et  non 
agere,  etc.  »  adversus  Thomistas  physicae 
praemotionis  assertoresaSoto  directa  fuisse: 
non  enim  apparet  quinam  illi  Catholici 
fuerint,  nisi  physice  prsmoventes.  Haec,  in- 
quam,  conjectura  frivola  prorsus  est,  et  quoe 
dispellitur  sola  confessione  Annati  in  tib. 
de  libertate  inchoata  cap.  2,  §  1,  ubi  ait  : 
a  fv)uem  invenient  Janseniani  inter  Tho- 
"  mistas,  qui  dixerit  voluntatem  divina 
ttia  praedeterminatam  carere  proxima 
«  ad  dissentiendum  potentia?  Quem  da- 
bnnt,  qui  distinctionem  sensus  compo- 
siti,  ei  divisi  sic  interpretetur,  ut  sensus 
<(  sit,  voluntatem  a  Deo  notam  posso  dis- 
sentire,  quando  illa  motio  abierit,  etad- 
a  veneril  alia.  >■  i  ^nde  non  semel  demirati 
sumua  volubile  hujua  Authoris  ingenium, 
qui  duin  Jansenianos  impugnat,  excusat 
proraa  ab  eprum  errore  Thomistaa  ;  et 
dum  in  Thomi  tas  invehitur,  ipaoa  Janse- 
ni  ti  -  imo  «•!  ( »ah  inistia  accj  nset,  semper 
discolor,  et  nunquam  .^iln,  minus  autcm 
veritati  cohsren  .  Viri  ergo  Catholici,  quo 
rum  Sotua  meminit,  Thomista3  non  erant; 
:-(•(]  quidam  alii  eo  errore  infu  cati,  quem 
po  tea  amplexati  sunl  Michael  Bajus,  Jan 


36 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


senins,  et  alii.  Liquet  quarto  Snariam  in 
opusc.  Ub.  3,  cap.  13,  absque  fundamento 
existimasse,  illn  verbn  quae  hnbet  Sotus  ad 

AiuSua-cnlcem  qunrti  Sententinrum  :  Quidam  vero 
iectatio  noc  taxare  voluerunt  dicentes,  quod  nimium 

rejicitnr.  tribuerim  libero  arbitrio    \n   justificationis 
■  msa  (nempe  in  duobus  libris  de  natnra  el 
gratia),  ideo  a  Sotoadjecta  fuisse,  qaia  ne- 
gaverit  grntinm  ex  se  efficacem,  qaam  asse- 
runt  alii  Thomistae.  Hoc,  inquam,  Snarii 
judicium  dispelliturex  proxime  dictis;  nam 
qui   Soti    doctrinam   carpebant ,    fueranl 
iidemmet  viri  alias  Catholici,  qai  gratiam 
adeo  efficncem  prasdicabant,  utdicerentea 
stante,  non  stare  potestatem  ad  oppositum, 
aquibusSoto  reprehendebator,  eteosipse 
aequiori  jure  reprehendit.  \. 
grntinm  pnemoventem,  el  efficacem  do 
rit,  constat  ex  nnper  dictis,  el  ex  ipeo  loco, 
quem  Suarius  allegatj  nam  ibi  expi 
tradit,  motionem  Dei  praevenire,  ■'  <  • 
efficaclter  liberaa   nostras  operati  I 

instar  aeris  fenestram  clausam  impellentia, 
eamque  suo  ingressa  aperientis.  Et  pro 
Sotum  nostram  sententiam  docaisse  vidit, 
et  confessus  est  Molii  i  in  i  kmcordi  i,  , 
\3,disp.  .'.7,  inprincipio.  QaidSocii  r< 
runt  ad  conjectnra 
icistos      202.  Tandem  Xistus  Senensis,  q  i 

, u:!";.'i,M se  allegant  Adversarii,  mani 

Hcacem  train  sententiam  ;  nam  ut  i|  t   /</,.  t\ 

Biblioth.  sancta,  annoi  Ambn 

Catharinns  docebat,  Deum  non  omn 
tos  praedestinasse  infallibili,  el  immutabili 
praedestinationia  decrel  I  mi  tan- 

tum  insigniter  Banctos  :  circa  aliam  < 
electcruin  multitudinem  dicebat,  Deum  ha- 
buisse  decretum,  quo  Bub  conditione  i 
misit  beatitudinem  :  cui  decreto  non 
respondebal  auxilium  ex  se  efficax, 
.!  ttia  indifferenssabjecta  voluntatj 
dispositioni,  et  per  ejus  arbitrium  frustra- 
bilis.  «  Hanc,  inquil  Xistus,  Ambrosii  |  i 
i  ceptoris  mei  sententiam  ipse  olim  i 

veram  credidi,  et  adeo  aptam  existimavi 
«  ad  evellendas  duras  quasdam,  et  atn 
-(  de  prsedestinatione  opiniones,    quil 
«  haaretici  nostrorum    temporum  anii 
«  simplicium  desperatione  impleverant,  ut 
v  tin  ab  anno  setatis  meaa  vigesimo  usque 
«  ad  trigesimum  in  multis,  ac  praecipue 
«  italia?  urbibus  pro  concione  explicave- 
«  rim,  non  sine  audientium  plausu,  ac  per- 
*  turbatarum  mentium  fructu.  Cum  posl 
<(  animadvertissem,  hujusmodi  assertionem 
«  difficultatibus,  et  angastiis   non  paacis 


'jl    UOl 


"  premi,  et  ob  i  1  a  plei  ac  pn- 

J  heologis  non  pi 
is  pr  edication  quam 

«  eruditorum  judicio  in 

Bnnl  a  leo  clar  •  renti 

giversatione  I    Xistum  pro 

bis  stare,  pl  multo  minus  dici  ,  ;>po- 

)nn  forte  rai. 
Suarius  ion 
num.    ;  alique 

jstum  pi  oe  allega- 

rit.  Se  I 

de  auxiliis  disp.   2,  part.  1  ubi 

illum  cital  contra  gratiam  ex  se  efficacem  •. 
nam   M  pus  edidit   annu   l< 

riu  notissimus  ; 
■  ius  vero  obiil  anno  161 3 
liil  multo  i  rum 

.   dixit  - 

m  opini 
amj 

illam  nescientiam, 
lam  fateretur  mino 

!11. 

.  jm 
imsitdi 
Authoril 
n  un  me  li  tm  ubique  I 

I 

ra  dixin 

i.    Pneeertim   cum   nobis  coi 

rip- 
inter  ai 

Quod  enim  aliqui    moderni 

tem  ejus  opinionem  tneanl 
quit  aten- 

authoritatem   depri  Immo  cum 

juniores  nl  plnrimum 

:nt  anxJ 
multo  p  rint  cogitationi 

Molinae,  qushoc  voluptati  ram 

lentiam  long 

ilia 
aia  morantur,  ne  r 

i  imusculosaucupentur. 
isnlat  qui  plura  desiderat,  Ali 
Zumel  locis  Bupra  citatis, 
Sylvium  in  opui  prvni  M  I 

,  ubi  plurea  Doctores,  praKt] 
demia  Lovaniensi,  quoa  rl  >ua- 

rius.  QoatraB  vend 

9 : 


DISP.  VII,  DUIJ.  IV. 


137 


iffiden 
lia  ab 
• 
•soffa- 

- 


■ 


DiluUur  primuni  Adversariorum  funda- 
mentum  desumptum  ex  sacra  Scriptura. 

204.   Sed  videamus  jam  quibus  funda- 

mentis  muniant  Adversarii  suam  opinio- 

nem.   Et  quidem  in  re  gravi  potissimum 

desumere  oportebat  ex  sacrae  paginae  testi- 

moniis  :  illis  tamen  tam  parum  fidit  Sua- 

rius,  ut  eis  committere  suae  causae  patroci- 

nium  recusare  videatur;  nam  tom.  2,  de 

(jratia,  lib.  3,  cap.  43,  observat  sententiam 

suam  per  duo  testimoniorum  genera  posse 

suaderi.   Primo  per  testimonia   negativa, 

quae  directe,  et  formaliter  excludant  gra- 

tiam  praeviam  ex  se,  et  ab  intrinseco  effi- 

cacem  :  «  Et  haec,  inquit,  probatio  ex  Scho- 

«  lasticis  Doctoribus  in  cap.  19,  data  est  : 

(  ex  Canonicis  autem  libris,  vel  antiquio- 

-  ribus  Patribus  expetenda  non  est,  neque 

«  expectanda ;  quia  haec  speculatio,  vel  con- 

"  troversia  a  Patribus  antiquis  non  est  trac- 

«  tata.  »  Quod  vel  verum  non  est,  vel  nihil 

habet  nostra  sententia,  ut  timeat  Scripturae 

imonia,  quaecontra  illam  conglomerant 

alii  juniores.  Nam  si  eam  impugnant,  mi- 

nus  recte  Suarius  desperavit  Scripturao  pa- 

trocinium,  falsoque  obtendit  controversiam 

hanc  fuisse  a  Patribus  praetermissam,  ne 

palam  concederet,  nihilsibi  suffragari.  Sed 

veritas  est,  potissimam  controversiam  Pe- 

.  i,  ejusque?eqnacium  cumD.  Augustino, 

ejusque  discipulis  fuisse  circa  gratiam  effi- 

irca  modurn,  quo  efficax  asse- 

la  erat,  ut  constat  ex  dictis  in  hac  dis- 

putatione,  et  ex  professoostendimus<7<s/).  1, 

procemial.  cap.  1,  ;' ;).  Indeque  falsum  appa- 

quod  hajr:  difficultas  non  faeril  <i  Patri- 

bus  discussa.   Addit  tamen  Suarius,   posse 

i  opinionem  probari  secundo  tcstimo- 

nioram  genere,  videlicet  per,  affirmationes, 

.  in  quibus  virtute,  <•(  aequipol- 

•f  contineatur  negatio  grati  •.  et 

o  efficacis.  Idque  prasstat  primo 

t.  15  :  ib  initio 

tituil  hominem,  et  reliquit  illum  in 

■  i.   Ei  infra  :  Apposuil 

tibi  ifmorn.  rt  ;ir[ij,-ini  :  ad  quod  volueri  . 

im  tuam.  .Xuui.  ::'»  :  in  ar- 

trierit,  sivefaciat  sivenonfaciat. 

i  :  ''j)ii<;  \<<l       I  tur ;  eligite. 

\hiiih.  17  :  i\mji  \  ,iit  venire  i«.  t  me,  etc. 

I  (i<i  Corinth.  ~  :  Quod  vult,  faciat.  -  Ha?c 

<  ohaerenl  cum  auxilio  ex   <•,  et 

itf  uj  eco  efficaci .  hoc  <|hijjj)<-  i  emel  vo- 

'.■hi>  ant.  Cw  ■.  theolog.  totn.  X. 


luntati  impressum  eam  ligat,  ne  aliam  ope- 
rationem,  determinationemve  eliciat,  nisi 
quao  praedicto  auxilio  correspondet. 

Respondetur   praedicta   testimonia  con-  iictuiuii- 
gruentissima  esse  ad  confutandam  haeresim    tur- 
Manichaeorum,  Lutheranorum,  et  Calvinis- 
tarum,  qui  negant  libertatem  arbitrii  creati; 
infulse  tamen  allegari  contra  sententiam 
Thomistarum,  qui    praedictam    libertatem 
catholicissime  praedicant ;   nihil  enim  illa 
testimonia  evincunt,    nisi  hominem  esse 
liberi  arbitrii.   Difficultas  autem  in  prae- 
senti  non  est  circa   istud    principium  in 
Scriptura  traditum,  lumine  naturali  notum, 
et  ab  omnibus  Catholicis  admissum;sed 
circa  consequentiam,   nempe  qua  ratione 
cum  libertate  arbitrii  cohaereat  necessitas 
auxilii  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficacis  pro 
singulis  operationibus  :  hanc  autem  diffi- 
cultatem  infra  enodabimus  occurrendo  ar- 
gumentis  e  ratione  desumptis.  Quamobrem 
opusnon  erat  illa  testimonia  explicare.  Sed 
ne  illa  penitus  praetermittere  videamur,  ad 
authoritatem  Ecclesiast.  (quae  magis  adver- 
sariis  favere  videtur)  dicendum  est,  homi- 
nem  non  ideo  dici  relictum  in  manu  consilii 
sui,  quia  exemptus  sit  a  subordinatione  ad 
Deum   praeordinantem  ,   et  praeoporantem 
ejus  operationes,  sicut  existimavit  Cicero, 
qui   dum  homines  voluit  facere  liberos  fecil 
sacrilegos,  ut  inquit  D.  Augustiniis  lib.   5, 
de  civitate  Dei,  cap.  9  et  10.  Sed  dicitur  re- 
lictus  in  manu  consilii  sui,  quia  non  agit 
ex  necessitate  naturae,  sed  cum  delibera- 
tione,  consilio,  et  determinatione,  subjectis 
tamcn  Dei  providcnliae,  consilio,  et  deter- 
minationi.  Quam  interpretationem  tradit 
Angelicus  Doctor,  ')  conlra  gentes,  cap.  UO,  d 
ubi  cum  illud  testimonium  opposuissel  ad 
probandum  electiones  nostras  non  subdi 
providentiae  di\  in      respondet  :  o  ifa-c  au- 
ci  tem  verba  ad  hoc  inducuntur,  ut  homines 
«  esse  liberi  arbitrii  ostendantur,  non  ul 
nim  electiones  a  divina  providentia 
'(  sabtrahantur.  »   Et  part.   I,  quxst.  22 
art.  2  <ni  i,  eandem  difficultatem  trai  tans 
ail  :     picendum,  qu<i<l  in  h.oc,  qued  dicitur 
'  Deam  hominem  sibi  reliquisi  <■,  non  ex- 
«  cluditur  Ijomo  a  <li\  ina  pro\ identia  ■   .  i 
c  ostenditur,  quod  non  prasfigitur  ei    irtu 
"  operativa  determinata  ad  onum,  sicut  in 
"  robua  naturalibus,  quaa  aguntur  tantum 
"  ?aasi  abaltero  directaain  finemj  non  au- 
"  ,,,M   "'i1  a  agunt,  quasi  se  dirigentia  in 
"  finem,  sicut  creaturaa  rationales  per  libe- 
"  fomarbitrium,quocpnsiliantur;eteIigunl 


13S 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Suarii 
replicaj. 


Torlulli 


«  Unde  signanter  dicit  :  In  manu  consilii 
«  sui.Sed  quia  ipseactus  Liberi  arbitrii  redu- 
«  citur  in  Deum  sicut  in  causam ,  necesse  est 
«  utea  quae  e\  libero  arbitrio  fiunt,  divin  b 
«  providentiaesubdantar.Providentia  enim 
«  bominis  continetur  sub  providentia  Dei, 

sicut  causa  particularis  sub  causa  univer- 
«  sali.  »  Et  qaia  providentia  nequit  esse 
perfectissima,  et  qualis  Deum  clecet,  uisi 
habeat  media  ex  se,  et  ab  intrin  ica- 

cia,  perquae  certo,  certitude  tam  praescien- 
tiae,  quam  causalitatis,  assequatur  effectus 
a  se  praeordinatos,  ntg  5  ostendimus ;  id- 
circo  necessario  dicendum  est,  hominem 
non  ita  derelictum  I  n  manu  consilii 

sui,  quin  egeat  auxilio  Dei  ei  se  efli 
quo  moveatur  ad  infallibiliter  operandom. 
Et  quamvis  hujasmodi  auxilium  liget,  ut 

dicamas,  hominem  ne  actu  velit  0] 
situm,  vel  oe  dissensum  cum  auxilio  com- 
ponat;   minime  tamen  ita  ligat  ipsum,  ut 
non  possil  dissentire  poteo  enti, 

.•i  iM  [aod  •  ttis  est  ad  salvan- 

dam  libertatem,  ut  constat  ex  hactenus 
tis,  et  magis  ex  dicendis  constabit. 

205.  Sed  contr  i  h  10  i  re  lem  in- 

mrgit  Suarez,  et  opponit  /  rimo  q  tia  in 
pra  licto  ti  itimonios  iti  i  imitor, 

libertatem  hominis  in  hoc  consisten 
determinatio  volontatia  ad  unam  partem 
potius  quam  ad  aliam  ipsi  volantati  com- 
missa  i  it,  tanquam  propri  b 
terminationis  :  sed  hoc  non  I  cum 

oecessit  tte  auxilii  i  l  ab  intrin 

efficacis,  determinantisque  voluntatem 
unam  partem ;  oam  eo  ipso  volantae 
determinat,  sed  determinatur  ab  ali 
praedictamtestimoniam  virtualiter,  etaequi- 
polleoter  exclodit  aaxiliam  •  t  al>  in- 

trinseco  efficax.  Secundo,  quia  in  illo  testi- 
monio  lit  Iransitus  immediatus  a  volontate 
in  actu  primo  indifferenti  ad  electionem  io 
actu secundo :  nam  hancvim  habenl  illa 
verba  : ApposuU  tibi  ignem,  etaquam:ad 
quod  volueris,  porrige  manum  tuam.  I<1  au- 
tem  verificari  oequit,  si  desideretur  a 
lium  ex  se  efficax,  et  praedeterminans  •.  hoc 
quippe  interponitur  inter  voluntatem  in- 
differentem  ,  ejusque  determinatiooem  : 
ergo  hajusmodi  auxilium  excluditur  per 
illam  authoritatem.  Quo  respexit,  ioquit, 
Tertullianus  lib£  contra  Marcionem,  cap.  7. 
ubi  ait :  «  igitur  consequens  erat,  ut  D 
«  secederet  a  libertate  semel  concessa  ho- 
«  mini,  i<-l  est  contineret  in  semetipso  et 
u  praescientiam,  et  potentiam  suam,  per 


«  quas  intercessisse  p  ttoiaai 
■  tei  |  arbitrii    I 

tem.    Quae  inti  i  •  intermi 

non  ;  ntelligi,  nisi  [><t  anxiliom  \  ■ 

determinans ex  se  efficax.  7  •.  ;• 

dicto  testimonio  dicitur,  homini 

determ 
consilio,  quod  habeat  in  mnnusua  :siau- 
tem  r  auxilium 

intri  icax,  jam  I 

determii  inmann 

sua  i  riiio 

<-\tr: 

in  manu  soa  iam 

i  auxiln 
f  ab  inti 
interpretatii  nn.it    q 

SS.  Pati  iitionib  -m- 

litam   r- 

I 

mon 

minationem 
ipio    pi 

in- 
■ 

r  irn 

•i'liim   Deo   in  im, 

n  divin 

I  volon 
rmioa- 

Bibi  impressum 

enim,  noo  ut  oihil  determi 

im, 
ut  tradil  D.Thom.  Ij 

3,  ubi  ail  :  I  liberom  arl  i- 

liram  i   I 
tiberom   arbitriui 

1  .-it  prim  i  c  1 1. 

«  qu«"l  liberum  • 

««  aliquidsit  tiritorq 

• 
prima  caosa  movi 

voluntarias.  El  Bicut  nator  au- 

-  moven  I  non  aotert  qoii 

ruin  sint  natarales  :  it  i 

oon  . nfert  quin  . 
rum  Bin1  volonl  -  in 

rator  enim  in  unoquoque 
condam  ej  ri<etatem.       Q 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


139 


-ccuitdd. 


D.Au-  doctrinam  hausit  D.  Thom.  ex  D.  August. 
Ims'*  ^0,  de  corrept.  et  gratia,  cap.  2,  ubi  Suarii 
objectionem  multipliciter  excludit  illis 
verbis  :  «  Cum  egerint  illi,  a  quoaguntur, 
u  gratias  agant  :  aguntur  enim,  ut  agant, 
'.'  non  ut  ipsi  nihil  agant.  »  Et  serm.  13  de 
verbis  Apost.post  medium,  ubi  ait  :  «  Dicet 
«  mihi  aliquis  :  Ergo  agimur,  non  agi- 
«  mus.  Respondeo,  imo  et  agis,  et  ageris  : 
«  et  tunc  bene  agis,  si  ab  eo  agaris.  »  Vi- 
deantur  quae  diximus  disp.  4,  dub.  6,  §  2. 
sohitur  906.  Unde  etiam  constat  ad  secundam 
objectionem  ;  nam  homo  non  est  ita  relic- 
tus  in  manu  consilii  sui,  ut  transeat  imme- 
diate  a  voluntate  in  actu  primo  indifferenti 
ad  actum  secundum  determinatum  inde- 
pendenter  ab  actuali  concursu  Dei,  qui  ac- 
tum  primum  abotio  submoveat,  et  applicet 
ad  secundum.  Immo  infertur  oppositum; 
nam  Deus  producens  liberum  arbitrium 
creatum,  non  illud  eximit  a  suae  potestatis 
-dominio,  nec  fecit  primum  suae  determina- 
tionis  authorem  ;  hoc  quippe  et  dedecet  su- 
premum  Dei  jus,  et  subordinationi  essen- 
tiali  creaturae  repugnat.  Unde  quantum- 
cumque  supponatur  liberum  arbitrium 
creatum  con-.titutum  in  actu  primo  proxi- 
mo,  et  sufiicienti  ;  nunquam  tamen  trans- 
iLitad  actum  secundum,  nisi  Deus  ipsumad 
id  applket,  et  pra3moveat.  Quod  quamvis 
ubilibet  verificari  debeat,  potissime  tamen 
Iiabet  locum  in  his,  quae  ad  supernaturalem 
ordineni  spectant,  etqure  in  praesenti  con- 

ramus ;  alioqui  suppcsito  auxilio  possi- 
bilitatis,  determinatio  actnalis,  et  discretio 

;.m  conseqoata  non  in  gratiam,  sed  in 

;  um  arbitriom  primitua  revocanda  fo- 
ref  :  quod  nequit  admitti,  ut  contra  Moli- 
nam  sopra  ostendimos  dubio  I,  §  4.  Et 
profe  '.  qui  hanc  objectionem 

fbrmavit,  neqoit  illnm  immediatum  tran- 
eitom  fabricari  independenter  a  concorso 
iltaneo;  qoi    quam  ac- 

:  actio  creaturs,  eamque 
proinde  oon  ante  edat ;  active  tamen,  et 
formaliter con  idi  ratu  i  il  actio  Dei  imma- 
nen  irtotem  creaturae  in  actu  primo 

ponit,  <i  operationem  creatam  cau 
et  praecedi!  ordine  cau  salitatia  :  atqoe  ideo 

rcedit,  el  mediat  inter  otramqoe.  Sicut 

.  m  nii 

volunta    creata  eliciat  rmme- 

diate  i  lam  operationem,  Iran  eatqoe  ab 

1 1  1 1 ii  :  ita  nec  id  impe- 

dit  i  2  et  ab  intrin- 

Et  ratio  e  I  <•  tdem  ntrobique, 


quoniam  nec  concursus  praevius,  nec  si- 
multaneusrequiriturutconferens  virtutem, 
vel  constituens  actum  primum  ;  sed  solum 
per  modum  applicantis,  etsimul  attingentis 
operationem  :  unde  non  tollunt  a  voluntate 
creata  immediationem  virtutis,  sive  tran- 
situm  immediatum  ab  actu  primo  ad  se- 
cundum.  Quod,  et  nihil  amplius,  signifi- 
cant  verba  illa  testimonii  supra  relati. 

Tertullianus  autem,  si  id  revera  doceret,  Tcstimo- 
quod  ejus  verba  primo  aspectu   significare  x^crtuN 
videntur,  audiendus  non  erat,  sed  cum  Pe-iiani\o 
lagio  rejiciendus ;  nam  innuit  Deum  solumcxaincu. 
conferre  auxilium  possibilitatis  producendo 
liberum  arbitrium;et   hoc  pacto,  manum 
subtrahere,  et  non  conferre  auxilium   ac- 
tionis,  sed  caetera  cuncta  ipsius  dispositioni 
committere.  Quod  in  Pelagio  reprehendit 
D.  Auffustinus  //6.  de  qratia  Christi,  cap.  5,  n  An- 

*  °liStllHlS 

ubi  ait  :  «  Quandocumque  legimus,  veU 
«  audimus  eum  divinae  gratias  adjutorium 
«  confiteri,  ut  a  malo  declinemus,  bonum- 
«  quefaciamus,  sivein  lege,  atque  doctrina, 
«  sive  ubilibet  constituat ;  sciamus  quid 
«  loquitur,  ne  erremus  aliter  intelligendo, 
«  quam  sentit.  Scire  quippedebemus,  quocl 
«  nec  voluntatem  nostram,  nec  actionem 
«  divino  adjuvari  credit  auxilio,  sed  solum 
«  possibilitatem  voluntatis,  atque  opcris, 
«  quam  solam  in  his  tribus  nos  haberc 
«  afiirmat  ex  Dco;  tanquam  hoc  sit  infir- 
«  mum,  quod  ipse  Deus  posuit  in  nalura. 
«  Caelera  veru  ,  quae  nostra  esse  voluit 
«  (nempe  velle  et  operari)  itasint  firma  et 
«  fortia,  et  sibi  sufiicientia,  ut  nullo  indi- 
«  geant  ejus  auxilio  :  et  ideo  non  adjuvat, 
«  ut  velimus  ;  nonadjuvat,  utagamus  ;  sed 
«  tantummodo  adjuvat,  ut  velle,  et  agorc 
«  valeamus.  »  Quod  illo  opcre  reprobat  S. 
Doctor.  Unde  catholice  concedendum  est, 
supposita  productione   liberi  arbitrii,  ne- 

iriomesse  aliod  auxilium  Dei  ad  actu 
operandom,  e1  Deom  suam  praescientiam, 
el  potentiam  deinceps  non  subducere,  ct 
totum  deinceps  negotiom  voluntati  creataa 
committere.  Quodsiid  neget Tertollianus, E  ... 
Pelagianis esl  accensendus,  nec  debot  al-    mr.' 

1 1  contra  Catholicos.  Potest  tamen  in 
tegitimo  en  u  interpretari ;  nam  verbum 
intercedere,  quo  utitor  Tertullianus,  non 
significat  ibi  mediare,  vel  me4ium  aliquod 
adhibere,  ol  Suariusminus  reefe  intellexit; 
.simI  idem  valet,  ac  impedire,  velobstare,  ne 
aliqoid  fi.it,  ut  ibi  obi  ervaront  Hhenanu  i, 
et  Pameliu  i,  el  coni  tal  ex  Anthoribos  anti- 
qui    linguaa  latinaa  :  cx  quibu    Terentiui 


140 


DE  GRATiA  EFFICACI. 


Tereo-  tn  Andr.  inquit  :  Si  nulla  xgriiudo  huic 
gaudio  inter cesser it  ;hoc  est,si  gaudium  hoc 
non  impediverit  :  et  tribuni  dicebantur  in- 
tercedere  Senatusconsultis ;  hoc  est,  impe- 
dire,  ne  fierent.  Cum  igitur  Tertullianus 
aaserit  divinam  praescientiam,  et  potentiam 
non  intercedere,  et  quod  si  intercederent, 
libertatem  arbitrii  rescinderent  j  tantum 
docetdivinam  pracscientiam,  et  potentiam 
non  impedire  no.-tram  Libertatem,  quam 
alioqui,  si  Deus  veliet,  possel  impedin 
hac  ratione  continet  in  se  praescientiam,  et 
potentiam,  ne  scilicet  se  extendant  ad  in- 
ferendum  nobis  absolutam  aecessitatem. 
Quodquidem  verissimuin  est,  sed  alienum 
prorsus  a  praesenti  diilicult 
liitn.,..'  207.  Ad  tertiam  patel  exdictis  ;quoniam 
°J5yrri"cum  omnispotestasvoluntati  cn  om- 

missa  sit  pote  1 18  potesl  iti  Dei  es  entialiter 
subordinata,  et  manos  creaturae  sit,  ut  m 
dicamus,  manus  secunda,  qu33  moveri  de- 
bet  manu  Dei,  magis  enim  hab  i  Deus  in  >ua 
potestate  voluntates  hominum  ,  quam  ipsi 
suas,  ut  dixit  August.,  lib.  d  ,  t.  ti 

gratia,  cap.  l  l.  minime  excludil  ir  pi 
terminatioefficaxDei,  tam  extrinseca,  quam 
intrinsec  i,  per  boc,  quod  dicatur  bom 
lictua  iii  m  tnu  consilii  sui  mper  hic 

concursus  subintelligitur  in  his,  qoaa 
Scriptura  attribuit  libero  arbitrio  ci 
Praesertim  cum  ipsa  Scriptnra  id  in  aliis 
loois  frequenter  exprimat,  el  potissimum  in 

AdRom.epistolis  Pauli,  ut  ad  R  Qui  tpi\ 

8'      Deiaguntur,etc,  et  cap.9  :  Nonesi  volentis, 
neque  currentis,  sed  Dei  miserentis.  E1        I 

tAdCor.Corinth.  :Quisenim  le  discemit?  Et  quid 

MEph.  habes,  quod non accepisti? Ad  Ephes.  1  :  Qui 
1      operatur  omnia  secundum  consilium  volun- 

A.iriiii.  tatissum.  \.l  Philip.2  :  Deus  tst  qui  opera- 
htrin  nobisei  velle,  et  per/ii  bona  vo- 

luntate:  et  alibi  s  epe.  Neque  hincsequitur, 
ut  arguens  intendit,  quod  homo  non  .-• 
terminel  consilio  suo,  sed  tantum  infertor, 
quod  determinatio  hominis  supponat  di 
minationem  Dei,  et  consilium  hominis 
supponat  consilium  Dei,  etquod  inomni- 
i,us  quaa  malitiam  uon  exprimnnt,  agat 
liomosub  Dei  determinatione,  et  consilio. 
Hisque  suppositis,  homo  etiam  agit  sibi 
consiliando,  et  propriam  determinationem 
eliciendo.  Qui  autem  nequeunt  intellij 
consilium,  et  determinationem  hominis, 
nisiexclusisconsilio,et  determinatione  Dei, 
eo  ipsoconvincuntur  imaginari,  libertatem 
creatam  esse  primum  principium  siur  de- 
terminationis,  atque  ideo  in  liis  quae  liber- 


tatem  concernuut,  non  -••  habereul 
ram,  sive  ut  principium  alti 
tam;sedmagispermodum  ag  mi, 

alterins  dominio,  et  jurisdictioni  minii 
subordinati.  Quod  concedere  jura 
potestatis  violat,  et  in  creaturam  transferl 
dominationem  propriam  Ci  i 
liqoet  ex  e  ipr  i  dictia  J  I  el  •  •  D.  Thom.  3 
contragentes,  <  ap.  89,  ubi  talem  im;i_ 
nem  exclodit  hi s  v<  .  idam   vn 

non  intelligenb  ; ! i t«-r  m  in- 

i  tatis  Deos  in  nobi 

praejodicio  lil 
«  sunt  has  aothi  e,  ot 

ilicet  dicerent  .  qood  Deoa  caosal   in 

nobis  velle  .  et  p>  i  G  ere  m  quanl 

nobis  \  irtutem  volen  I 
tendit  in  objectionil 

i  autem  sic,  qu  !le  hoc. 

I 

tn  u  :hon.j  liberom  arbitriom 

• 

.    1  pro\  identia  non  ib- 

etc.  Qoiboi  Lhoritatibos 

er.  Di- 
a  citur  enim 

Lom  \  irtut.-m  vi 
l  eti  imoper  iti< 

'it  in  //'/'•  1,2,  tirt.  1,  <li- 

cu- 

mtutn  .: :  ,n  qaanl 

;m, 

r  quam  agit;  alio  d 

,  Exhi  !  •    ' 
moninm  En 

cialiter  itj 

confirmationem.  Quibui  im  <>iim 

divini  auxilii  «  ent;  id 

bant  significari  illis  v< 
tibi  ignem,  et  aqoam 
i  porrige  manom  toam.  i  lllisaatemri 

LetS.  Aogoat  in  ld>.  a\         ■  r 
contra    advei  /■ 

J  -    ChrUti,  verbis  :     llanifi 

■  tum  est,  q  memmanam  mitttt. 

i  el  malum,  ac  moi  i  l  votant 

i  hominia  operator.  Si  au  iom,  1 1 

i  vitam  diligit,  non  solom  volunt.is  il 
«  agit,  seddivinitus  adjovatar.Sofficitenim 
•  sibi  ocolos  ad  non  videndom,  hoc  ast,  ■  i 

teiu-br  • 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


141 


*  tenebrasjad  videndux  vero  lumine  suo 
«  non  sibi  sufTicit,  nisi  illi  extrinsecus  ad- 
«  jutorium  clari  luminis  praebeatur.  »  Qua 
etiam  similitudine  usus  fuerat  denatura  et 
D.Tho.  gratia,  cap.   26,   ut  refert  D.  Thom.   sup. 
quxst.  109,  ubi  docet  praeter  omnia  auxilia 
requiri  aliud    auxilium    actuale   ad  bene 
vivendum.   Et  in  argumento  Sed  contra, 
inquit  :  a  Augustinus  dicit,  quod  sicut  ocu- 
«  lus  corporis  plenissime  sanus,  nisi  can- 
«  dore  Iucis  adjutus  nonpotest  cernere  :sic 
«  et  homo  perfcctissime  etiam  justificatus, 
«  nisi  aeterna  luce  justitiae  divinitus  adju- 
«  vetur,  recte  non  potest  vivere  :  sed  jus- 
«  tificatio  fitper  gratiam,  secundum   illud 
(.<  Rom.  3  :  Justificati  gratis  per  gratiam 
«  ipsius  :  ergo  etiam  homojam  habensgra- 
«  tiam  indiget  alio  auxilio  gratiae  ad  hoc, 
«  quod  recte  vivat.   »  Loquitur  autem  de 
auxilio  praesupponente  omnia  auxilia  suffi- 
cientia,  et  ea  ad  agendum  efficaciter  appli- 
cante,  ut  evidenter  constat  ex  corpore  arti- 
culi,  illis  verbis  :  «   Primo  quidem  ratione 
«  generali  propter  hoc,  quod  sicut  supra 
•  dictam  est  art.  1.  nulla  res  creata  potest 
n  quemcumque  actum  prodire,  nisi  vir- 
tute  motionis  divinae,  etc.  » 
Cietera  testimonia  Scripturao,  quae  Sua- 
rez,  et  alii  adversarii  inducunt,  nihil  magis 
concludunt;  continent  enimgeneralemdoc- 
trinam  ab  omnibus  Catholicis  uniformiter 
admissam,  nempe  hominem  libero  arbitrio 
gaudere,  se  movere,  se  determinare,  me- 
rerique,  aut  demereri  per  proprios  actus  ; 
et  alia  hujtismodi.  Exquibus  per  consequen- 
tiassolum  mediatas,  et  remotas  colligi  pos- 
sot,  auxilium  gratiae  non  esse  ex  se,  et  ab 
iatrinsecoefficax.  Vu  aatem  hujusmodicon- 
legitim  e  siat,  infra  constabit. 
Unde  non  oportet  in  eis  testtmoniis  expo- 
nendia,  quae  profecto  clarissima  sunt,  am- 
plius  detineri. 


fl  x. 

/.    rtitw    ecundum  fundamentum  ex  Conci- 
I        UinOf  el  Senonensidesumplum. 

20  >.    \r^uutii  aecundo  n  Concilio  Tri- 

;;'/"  dentino  cap.  5,  abi  hsc  habentar  : 

i»-  »  Declarat    praeterea  ipsius  justificationia 

ordium  m  adnlti  -.  a  Dei  per  Chri  Jtum 

eniente  gratia    samendum 

i   '  .  b  i   e  i  abi  itione,  qoa  nal- 

lii  eor  im  '■•  i  tentibafl  meritii  irocantar, 

.» fjui  per  pecc  i\  i  b  Deo  >••  9f  i  erant,  per 


«  ejus  excitantem.,  atque  adjuvantem  gra- 

«  tiam  ad  convertendum  se  ad  suam  ipso- 

«  rum  justificationem,  eidem  gratiaelibere 

«  assentiendo,  et  cooperando  disponantur. 

«  Ita  ut  tangente  Deocor  hominis  perSpiri- 

«  tus  sancti  illuminationem,  neque  homo 

«  ipse  nihil  omnino  agat,  inspirationem 

«  illam  recipiens,  quippe  qui  illam  ot  ab- 

«  jicere  potest;  neque  tamen  sine  gratia 

«  Dei  movere  se  ad  justitiam  coram  illo  li- 

«  bera  sua  voluntate  posset.  »  Cui  doctrinae 

correspondet  canon  4  ejusdem  sessionis  : 

«  Si  quis  dixerit,  liberum  hominis  arbi- 

«  trium  a  Deo   motum,  et  excitatum  nihil 

«  cooperari  Deo  excitanti  ,  atque  vocanti  , 

«  quoadobtinendam  justificationisgratiam 

«  se   disponat,  ac  praeparet,  neque   posse 

«  dissentire  ,  si  velit ,  sed  velut  inanime 

«  quoddam  nihil  omnino  agere,  mereque 

«  passive  se  habere,   anathema  sit.  »  Ubi 

sermonem  esse  de  gratia  eificaci  certius  est, 

quam  probatione  indigeat;  loquitur  enim 

Concilium  de  gratia,  cui  homo  actu  compa- 

ratur,  et  quae  parit  effectum,  quae  proinde 

efficax  est.  De  hac  autem  asserit,  quod  po- 

test  homo  ipsi  dissentire,  illamque  abjicerc  : 

ergo  gratia  eiTicax  non  est  efficax  ex  se,  et 

ab  intrinseco.  Patet  consequentia,  quia  gra- 

tia  efTicax  ex  se,  et  ab  intrinseco  connecti- 

tur  essentialiter  cum  effectu,  ab  eoque  se- 

parari  non  potest  :  ergo  gratia  cui  homo 

resistere,  et  dissentire  valet,  non  est  elTicax 

ex  se,  et  ab  intrinseco. 

Confirmatur  authoritate  Concilii  Seno-  condi- 
nensis  in  Decrelis  Fidei,  decreto  15,  ubi  di-  »»atio,°* 

..  T  .,  Coiicilio 

citur  :  «  Juxta  sacram  Scnpturam  eo  ex-  scnoo. 
tendimus,  ut  voluntas  humana  miseri- 
cordi;e  praevenientis  auxilio  suffulta,  et 
interiori,  et  occulto  secretioris  inspira-- 
tionis  alllatu  cuntacta  sese  convertat  in 
Deum,  Deo  appropinquet,  et  ad  illam 
veram  gratiam  se  praeparet,  qua  tandem 
acceptasit  ad  vitam  aoternam.  Neque  ta- 
men  tanta  gratiae  necessitas  libero  praeju- 
dicat  arbitrio  ,  cum  illa  semper  sit  in 
promptu,  nequemomentumquidem  prae- 
tereat,  quo  non  •-t<,i  ad  ostium,  et  j>ulset : 
cuisi  qais  aperaerit  janaam,  intrabitad 
illum,  et  coenabit  cum  illo.  Nec  denique 
tale  -^it  hujuflmodi  auxilium,  cui  resisti 
non  possit.  ',)ijotie.s  enim  Dominus  vo- 
luit  congregare  Qlioa  Hlerusalem,  sicut 
gallina  congregat  pullos  suos,  et  nolue- 
rant.  Frustra  certe  Stephanus  Judaeos 
durae  cervici»,  et  incircuncisia  auribus 
leret,  qui  temper  Spiritui  sancto  re- 


142 


DE  GRATIA  EFFICA-  I. 


Oslendi- 
UirCon- 

cilium 
Crident. 

dorere 
u\iii.i  m 
exseef- 
Ooace  :i. 


«  sisterent.  Frustra  Paulua  Thessalonicen- 
«  ses  admoneret ,  ne  Spiritum  extingue- 
'<  rent,  si  divinis  inspirationibus  homines 
«  inevitabiliter  raperentur.  »  Qoibas  ver- 
bis  aperte  dicit  Concilium,  liberum  arbi- 
iiium  posse  resistere,  imo  et  quandofjue 
istere  illi  auxilio,  perquod  haeretici  di- 
cebant  hominem  necessario  trahi  :  hujas- 
modi  autem  est  auxilium  efficax  :  ergo  ex 
rnente  Concilii  potest  homo  resistere,  imo 
aliquando  resistit  auxilio  efiicaci  :  sed  hoc 
vehficari  nequit ,  si  praylictum  auxilium 
sit  ex  se  ,  et  ab  intrinseco  efficax  ,  qaippe 
cumessentialiterconnectereturcumeffecta: 
ergo  hujusmodi  auxilium  non  li  tbel  ei 
et  ab  intrinsecoelficaciam. 

21i).  Hoc  argumentum  jam  snpra  propo- 
suimus  duh.  \,  § 5,  eique  ibidem  breviter 
occurrimus .   Sed  quia  Adversarii   pr 
piiuni  su;e  causae  patrocinium  illi  commit- 
tunt,  oportel  ipsum  iterum  diluere.  El  priua 
osten  lemus,  nihil  urgentius  posse  in  n 
trs sententiaB  favorem  expendi,  quam  au- 
toritatem  Tridentini.   Primo,  qoia  Conci- 
lium  illam  gratiam  concilia\  it  cnm  p  I 
tate  dissentiendi,  ac  resistendi,  atqne  ideo 
cum  libertate  ,   quam  haeretici 

-ii  ttem  absolutam   inferre,  ut  vidi! 
Suarins  tom4  2,de  gratia,  lib.  5ca/>.37,  a 
niim.  5,  Si  enim  aliam  gratiam  decern 
cum  libertate  componi,  illorum  argumen- 
tia  non  satisfaceret,  sed  in!  i  :tam  h  ereti- 
cam  eorum  doctrinam  relinqneret.  llti  i 
non  asserebanl  hominia  voluntatem  nei 
sitari  pergratiam  sufficientem  dantem  pr  b- 
cise  pos   i  [el  rminabile  ulterius  per  n 
tmm   arbitrium  :  nec  per  gratiam  solum 
moraliter  allicjentem,  hujusmodi  sunl  vo- 
cationes,  inspirationes ,  revelationes ,  ter- 
rores  inferni,  el  alia  hujusmodi ;  nec  per 
gratiam  efiicacem  solum  ab  effi 
sola    praescientia  eventua  futuri  •.    neque 
enim  adeo  stupidi  erant,  ul  imaginarentur 
gratias  adeo  molles,  potentiales,  e1  cen 
etquasvel  Pelagiani  ipsi  ooncederent,  in- 
ducere  adamantinam,  el  plusquam  fatalem 
necessitatem  arbitrio.  Si  I  \t  erueruutpi 
ter  haec  auxili  i  dari  aliud  ex  se  efl 
adeo  efficax,  ul  eopositovel  volnntas  pnre 
passive  se  haberel  recipiendo  consensum, 
ut  Lutherus  docnitj  vel  vitaliter  quidem 
ageret,  et  voluntarie,  nontamen  libere,  et 
cum  potestate  ad  oppositum,  ut  existimavit 
Calvinns.  Hanc  autem  gratiatn  ex  se  effica- 
cem  eruebanl  tam  ex  sacra  Scriptura,  quam 
ex  scriptis  Patrum,  el  praesertim  ^ugustini, 


quorum  testimonia  non  semel  in  ha 

tatione  expendimus.  Ifuic  ei  >ri  cum!l. 

obviam  ire  j 

tiam  ex  se  efficacem, 

el   erroneas  [uentias    depromel 

etici,  <-t  it.i  pi  fnn  1 1- 

mentnm,  id  tamen  minime    I 
enim  gratiam  i  DBcacem  .  in 

Scriptur 

vit  UIos  efli  lictae 

gratiae  perper  un  attribuebant,  \ 
Inntatem  t  i!i   gr  tti 
men 

situm ;  sic  enim  utrum 
theri,  el  Calvini  un< 

nihtlomnh 
lionem    illam  recipiens ;   ouippe   qui 
illnm  abjieei  mm 

• 
tiam  ex 

eqnentiis,  vel  effectibtu  i 

ttia  inl 
nempe  carentiam  potestati 
ttem    omnii 

i  im  illi 
gratiam  tt,  ul  potin 

lentiam  virl 
diffin 

i  intem  Advera  irii  in 
rum  Concilium 

item;  grati  im  \ 
:n  iilam  in 
non  fnn  I  ttur  in  verbis,  vel  . 
.-.•  I  perl  ;  ias 

Adversarii  i 
tia  d 

I  haeretici  ex  princij 
destructionem  libertatis, 
tabaut  i 

cathi  punnt,   , 

oem  antecedentia  veri.    N 

istinus,  Thom  ts,  el  Pati 
cum  haereticis  in  ill  t  iu'gt- 

mu.s  cum  Concilio  1 
tiam.  quam  el  b  Breiici,  el  Molinisl 
antecedenti  verissimo  perperam  infernnt. 

;  ere  autem,  q . 
inferal  ttem  abeolutam,  jam  n 

:itt 

e  rati  uimpta,   qoibus  mfra  occor- 

remus. 

211.  Saountfo,  quia  Ad  ..  ut  eon 

quenter  ad  Baa  principii  prootdant,  et  cra- 
tiam  ab  intrinseco   efficacem  i  tnt, 

totam  gratiam  | 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


143 


gratiam  excitanlem,  et  moraliter  allicien- 
tem.  Concilium  autem  Tridentinum  in  eis- 
dem   locis,   quae  nobis  objiciuntur  ,   satis 
aperte  statuit  aliud  auxilium  ab  excitante 
distinctum,  quod  nequit  aliud  esse,  quam 
motio  efficaciter  inferens  nostrum  consen- 
!-sum,  et  vim  activam  tam  voluntatis,  quam 
praecedentium   auxiliorum  ad  exercitium 
actuale  reducens.  Nam  illo  cap.  5,  inquit : 
«  Ut  per  ejus  excitantem  atque  adjuvantem 
«  gratiam  ad  convertendum  se  ad  suam  ip- 
«  sorum  justificationem,  eidem  gratiae  li- 
«  bere  assentiendo  ,  et  cooperando  dispo- 
«  nantur.  »  Ubi  praeter  gratiam  excitantem 
ponit  gratiam  praevie  adjuvantem  ad  libe- 
rum  assensum,  et  can.  3  :  «  Si  quis  dixerit 
«  sine    praeveniente    Spiritus    sancti  ins- 
(  piratione,  atque  ejus  adjutorio  hominem 
«  credere,  etc.  »  Et  can.  4  :  «  Si  quis  dixe- 
«  rit  liberum  hominis  arbitrium  a  Deo  mo- 
u  tum,  et  excitatum,  etc.  »  Ubi  iterato  dis- 
tinguit  in  gratia  praeveniente  auxilium  ex- 
citans  diversum  ab  alio  auxilio  movente, 
et  adjuvante  :  quod  minus  recte  diceretur, 
si  omnis  gratia  esset  solum  excitans,  et  mo- 
raliter  movens,   et  nullum  daretur  aliud 
auxilium  efficaciter   trahens,   et   movens. 
Sensit    ergo   Concilium  ,  dari  hujusmodi 
auxilium,  idque  cum  Calvino  adversus  Pe- 
lagianos   supposuit,  et  deinde  processit  ad 
salvandam  concordiam  hujus  auxilii  cum 
libertate. 

Cujus  conjectura3  praeter  hactenus  dicta, 
duplexaliudoccurritmotivum  satis  urgens. 
Primum,  quia  Andreas  de  Vega  Theologus 
Ordinis  Seraphici,  qui  huic  Concilii  deter- 
minationi  interfuit,  id  clarissime  testatur 
lib.  0,  i/i  Trident.  cap.  0,  ubiait :  «Illud  se- 

-  rio,et  magna  attentione  ad  vertendum  est, 
'  duplicem  asseruisse  Patres  in  5  cap.  gra- 

-  tiam,  qua  disponimur  adjustificationem, 
"  excitantem,  et  adjuvantem.  Excitat  nam- 

le  Deus vocatione  1 1  sancta,  et  illumi- 
■<  natione,  ut  surgamus  a  peccato.  Neque 
"  contentus  excitare,  quadam  nobis  ignota 

la  virtutis  applicatione,  <;t  aostrae  vo- 
•'  Luatatis  mirifica  inclinatione  ,  et  in- 
■<  flexioae  benigne  uosadjuvat,  utconsen- 

Uanuu  ,  <-t  obediama  -  vocationi  suae. 
^uid  ainid  ett  Ignota  ilia  divinsa  virtutia 
pplicatio  a  Patribiu  aaserta,  <'t  a  gratia 

itante  di  tincta,  quam  auxilium  efficaci- 

'<;[•  volantatem  aostram  inclinana?  Vel  abi 

irii  admHtunt  tiaru:  oovam  applica- 

iioiK-ni  a  r/r;]tia  vocante,  et excitantd diver- 

*     •  jthun  nio  lo  rclato  roaCOrdat  I  01 


nelius  Mussus  ejusdem  Seraphici  Ordrnis,  Coroel 
et  qui  etiam  astitit  Concilio  :  nam  lib.  2,  de 
divina  historia,  cap.  16,  ait :  Moventur  a  Deo 
omnia  tanquam  a  primo  movenle  :  quod  nisi 
ipse  moveat  prius,  nihil  omnino  moveat  in 
universa  naturx.  Motio  autem  praevia  omnr 
naturaecommunis  nequit  esse  motio  solum 
moralis,  vel  vocans,  velexcitans,  vel  inspi- 
rans,hujusquippepluresrraturaesunt  inca- 
paces;seddebetesseimpulsuselTicaxquam- 
libet  virtutem  creatam  operationi  conjun- 
gens.  Secundum,  etadhuc  urgentiussignum 
est,  quoniam  Catechismus  ejusdem   sacri 
Concilii  decretoaviris  sapientissimis,  ante- 
quamhujusmodi  controversiaeinterThomis- 
tas,  eteorum  Adversarios  ortum  duxissent 
editus,  et  a  summis  Pontifrcibus  Pio  V,  et 
Gregorio  XIII   approbatus,  et  in  pluribus 
Conciliis  Provincialibus  receptus,  satis  ma- 
nifeste  docet  necessitatem  auxrlii  efficaciter 
moventis,  ac  distincti  ab  omni  gratia  exci- 
tante,  velsolum  moraliter  alliciente,  qua- 
lem  Adversarii  admittunt.  Nam  1  part.  in  1 
Fidei  articulo  num.  22,  doeet  :  «  Nonsolum 
«  autem  Deus  universa  quae  sunt,   provi- 
«  dentia  sua   tuetur,   atque  administrat  ; 
«  verum   etiam   quae  moventur,  et  agunt 
«  aliquid,  rntima  virtute  ad  motum,  atque 
«  actionem  ita  impellit,  ut  quamvis  cau- 
«  sarum  secundarum  efficientiam  non  im- 
«  pediat ,  pracveniat  tamen  ;  cum  ejus  oc- 
«  cultissima  vis  ad  singula  pertineat  ,   et 
«  quemadmodumSapienstestatur,  attingat 
«  a  fme  usque  ad  frnem  fortiter,  et  dispo- 
«  nat  omnrasuaviter.  »  Ubi  clarissime  as- 
seritur,  auxilium  praevium  ex  se  efficax  : 
nam  ex  una  parte  dicitur,  quod  impellit  a  l 
motum,  etactionem,  atque  idec  ipsos  ante- 
cedit:etexaliadicitur,quodimpellitomnia 
quae  agunt  aliquid;  subindeque  rrequit  esse 
solavocatio,  vel inspiratio, cum  hujusplura 
agentiasint  incapacia  :est  igitur  aliudauxi- 
lium  elTicaciter  moveas  ad  operaadum.  De 
quo  i  in  lem  asserrt,  quod  non  impeditcau- 
sarurn  secundarum  proprias  operationes. 
Quibus  verbis  Concilium  Tridentinum  imi- 
tatur,  et  tacite  occurrit  haereticis,  qui  per 
hujusmodi  auxiliumexseeffieax  asserebaat 
libertatem  impediri,  ac  necessitatem  abso- 
lutam  inferri. 

212.  Ex  iis  haud  obscure  constat ,  quam 
parum  Concilium  TrideiTlinum  Adversa- 
ni-  faveat,  et  quam  aperte  stet  i>ro  D,  Au- 
gustini ,  et  Thomistarum  sententia,  Unde 
facile  esl  testimonia  aobia  objecta  expla- 
uare.  Sed  priusobserva  totam  Adversario- 


111 


DE  GRATIA  EPFICACI. 


rum  argumentationem  ad  hoc  reduci  : 
«  Grada  efficax,  qua)  de  facto  datur,  non 
«  tollit  potestatem  dissentiendi,  etc.  sed  si 
«  gratia  esset  ex  se,  et  af>  intrinseco  effi- 
«  cax,  tolleret  hujusmodi  potestatem  :ergo 
c  gralia  non  est  eflicax  ex  se,  et  ab  intrin- 
inuiiiis  '(  seco.  »   Cuius  discursus  primam  propo- 

Advcrsi- 

rionirii  sitionem  ,  quasi  a  Thomistis  negaretur, 
l:'ho'-  probant  Adversarii  maximo  dispendio  au- 
thoritatum  Scriptarae,  1'atrum,  et  praeci- 
pue  Concilii  Tridenti ni.  In  qoo  profecto 
inutiliter  laboraot;  quia  ThoinistaB  illam 
propositionem  suspicimus  ,  et  auscipimna 
tanquam  Fide  sancitam,  el  in  Scriptura,  i'a- 
tribus,  et  Tridentino  expressam.  Negamus 
tamon  minorem  praedicti  i  hanc 

debent  Adversarii  probare  [ui  nihil 

conficient.  Caeterum  dum  ad  id  sompellan- 
tur,  videnl  se  omnium  ill  trum  authorit  i- 
tum  robore  destitui  ;  quia  neque  in  Scrip- 
tura,  nec  in  Patribus,  nec  in  Concilio  Tri- 
dentino  inveniunl  form  tliter,  vel  aequipol- 
I  snter  dictum  :  Quod  si  gr  ■ 
ab  intrinseco  efficax,  tollerei  /<  4 
sentiendi,  resistendi,  etc.  El  iti  probati 
illorumjam  non  innituntu  i 
ratiocinationibus ,  quil 
debiles  consequentias  assumptum  pei 
dere  conantur.  Unde  tanto  testimoniorom 
apparatu  probant,  qu 

mus,  n  'ii  probant. 
eniin,  gratiam  officacem  non  tollere  p 
i .ii  im  n   istendi,  ac  dissi  ntien  li ;  «'t  fa 
nobis  concessam  probanl  illi   authoritate 
expi  -  imus  \  i  itiam 

ex  se,  et  ab  intrinseco  effic  icem,  tollere  hu- 
jusmo  ii  potestatem;  el  hoc  a  nobis  negatom 
i!li  necprobant  .  nec  probare  possunl  ullo 
Concilii  suffragio,  vel  testimonio :  sed  co- 
guntur  recurrere  ad  metaphysicas  conse- 
quentias,  quas  statim   i  -.   Imperti- 

nenter  igitur  contra  nos  intorquenl  .1  ttho- 
ritatem  Concilii. 

Fuiuia-     ~1:>'-  1!ls  supposil  menton 

mentu  1  Tridentino  desamptum  1  lemaa  vul- 

de«t.dc-g  ni   Llla,  el  solemni   distinctione 
diniiiur'1  '''UH' '''  compositi ;  el  dicimos  voluntatem 
auxiiio  efficaci  affecl  im  p — 1  1.  risl 
dissentire  in   sensu    diviso,   el  absolote  : 
quod    sufficit  ad   aalvandum    libertatem, 
quam  Concilium  adversus  haeretic* 
debat.  Negamus  tamen,  quod  reeistei 
dissentire  valeat  in  aensa  composito  :  quod 
requirebatur,  utgratia  non  dicereiurei 
el  ab  intrinseco  efficax  ;  nam  eo  ipso,  quod 
gratia  efficax  nequeal  cum  dissensu  conjun- 


gi,  infert  infallibiliter  e  im,  tam> 

potestatem  ad  < 

distinctio   rucens  non   est,  ut  Re  pu- 

tant,  vel  ad  eladen  1 1-  ^orum  argamenta- 

tiones  inventa  ;  sed  celeberrima,  et  per 

tiqua,  ut  videri  pot>  rum  in 

l.  dist.  .   I).  Thomam  i 

qumst.  1.  art.  5 

QuarUum  ml  quartum,  et  alioa  nubili 

Scholasticos.  Bt  ad  eandem  di- 

ampleetendam  1 

aplo  gral  -  oam  1 

illa  ..  lesl  qai  lem  abeolate  diaeenti- 

reta  atirenonva 

aito,  conjongen  io  v*id  m  cum 

I 
21 1  lionem 

immrgil 

xilio  ab  intrin» 

Qtire    iu  .-'.-nsu  divi 

>,    niliil   ali 
voluntatem,  qaandiu  ill »  auxi  tur. 

■ 

^i  ill 

cit,  nt  volu: 

poeitum,  itor, 

Concilio  Ti  i  lentin 
auxiln: 
atroit  libertatem,    et    1 
trin  ilii.    Mi  l 

tom. 

. 
motionem  1 

nitor  Calvino,  quo  l  n<  - 

niliil   aliu  1    ^it,  qu  im   p 

r  it  lr. 

Tum  etiam. 

nempeai   \ 

nihilominus  nonhal  en- 

il  non  amandom   Deum,  aed  illum 

unvolan 
affecta  habel 

non  eat  anfficiei 
tur  ad  li  m.  Majorem  aal 

nit.  et  declarat  praedictai  Aathor  loeo  na- 

9,  ubi  ait  •.  1   Potentia  1 
eal  potentia  proprie  activa, 
siwi.  quab  im 

praedeterminati 

lunt.it' 


DISP.   VII,  DUB.  IV. 


145 


■'  limtatemin  sua  naturalipotestate.  »  Etin 
opusc.  lib.   3,  dc  concursu  Dei,  cap.  9.num. 
4,  ubi  inquit  :  «  At  fortasse  dicent,  poten- 
«  tiam  physice  praGdeterminatam  ad  con- 
«  sentiendum  ideo  posse  dissentire,    quia 
«  potest  carere    excitatione  determinante 
«  ipsam,  et  tunc  non  consentiet.  Ita  enim 
«  in  reipsa  respondentqui  aiunt,  cum  Con- 
«  cilium  docet  posse  dissentire,  intelligen- 
c  dum  esse  in  sensu  diviso.  »  Suarii  argu- 
esRios.  mentationem    imitatur    Lessius  in  opusc. 
de  gratia  efjicaci,  cap.  3,  num.  19,  ubi  dis- 
tinctionem,  et  responsionem  a  nobis  tradi- 
tam  sic  refellit  :   «  Sensus  compositus  nihil 
«  aliud  est,  quam  si  decretum  divinum,  et 
<■  motiodivina  componatur  cum  voluntate, 
a  id  est,  si  voluntati  adsit  :  et  sensus  divi- 
sus,  si  absit,  et  tollatur.  At  quid  mirum, 
si  motione  illa  sublata,  voluntas  possit 
non  velle.  »  Et  eodem  modo  loquuntur 
alii  Juniores  ejusdem  instituti. 
Djsk!-      Respondetur  negando  majorem,  utpote 
continentem    sensum    absurdissimum,    et 
a  Thomistarum  mente,  et  verbis  prorsus 
alienum.   Xam  cum  dicimus,   voluntatem 
auxilio  efficaci  aflectam  nonpossedissentire 
ln  sensu  composito,  minime  significamus, 
quod  cum  auxilio  eflicaci  non  componatur 
potestas  ad  oppositum  ;  sedsolum  significa- 
inus,  quod  cum  auxilio  efTicaci  non  compo- 
natur,  nec  componi  possit  actus  oppositus. 
Unde  excludimus  simultatem,  vel  compo- 
sitionem  auxilii,  et  actus  oppositi  ;  minimo 
vero  excludimus  simultatem,  vel  composi- 
tionem  auxilii.  et  potostatis  ad  oppositum. 
<  um    vero  asoerimus,  voluntatom  auxilio 
efficaci  affectam  posse  dissentire  in  sensu 
rJivi  itiqaam   significamus,  qaod  vo- 

luntas  divisa  ab  auxilio,  vol  si  ab  auxilio 
divideretar,  jj,--<.i  actum  oppositam ;  sed 
uficamu  troluntas  conjuncta  au- 

xilio  adhac  retinet  potestatem  proximam, 
ditam  ad   actum    oppositum,  non 
quidem  ut  conjungendum  cum  auxilio       I 
indam   i  mgibilemiu  eodem 

tnti  cum  potentia  proxima,  ot  expe  lita 
te  in  voluntate.  ftaque  li- 
i  IBcaei  neq  ieat 
tido  vim  auxilii  efficaci 
t,   p  i  !•*':  I"  'h    en  um   conjunctum 
irn  auxilio  ;  valot  tamondi    entire  ponen 
mdum    <•   et  cJependenter 
pi    motiono  oppo  it  i,  vel  ;i  carentia  auxi- 
lii,  ut   con  tat  <■■>  dii  ;  7,   ct  <-\ 

loci    if»i  cil  iti  .  i.t  haec  <■  t  legitima  intelli- 

el    i ompo  iti.    qaa 


communiter  utunturThomistac  in  hac  diffi- 
cultate. 

215.  Et  cum  hujus  veritatis  tot  possemus 
inducere  testes,  quot    sunt  propugnatores 
Catholici  gratia?   ex  se    elTicacis,   suiliciet 
tamen  unum  audire  Alvarem,  quem  toties    vare: 
Suarez  tom.  2,  de  gratia,  impugnat.  Sic  er- 
go   habet  disp.  35,  de  auxiliis,  num.  19  : 
«  Advertimus  quosdam  Theologos  in  Dia- 
«  lecticis  principiis  deficere,  dum  arbitran- 
«  tur  hanc  propositionem  :  Homo  motus  a 
«  Deo  auxilio  efficaci  non  potest  dissentire 
«  vocationi    divinae  in    sensu    composito, 
«  nihil  aliud  significare,  quam  quod  tem- 
«  pore  quo  illa  motio  est  in  homine,  illi  non 
«  potest  dissentire,  sed  necessario  conver- 
«  titur  ;  ablata  vero  motione  efficaci,  tunc 
«  possit  dissentire,  et  non  converti.  Sed  isti 
«  Authores  non  attingunt  verum  sensum 
«  compositum,  sed  solum  faciunt  composi- 
«  tionem  auxilii    efficacis     cum  voluntate 
«  creata  ;  non  autem  componunt  auxilium 
«  efficax,  et   actualem  resistentiam  in  eo- 
«  dem  subjecto  pro  eodem  tempore  :  quam 
«  compositionem  significat  ista  propositio  : 
«  Liberum  arbitrium  motum  a  Deo  auxilio 
«  efficaci  ad  consensum  potest  dissentire  in 
«  sensu  composito.  Sicut  enim  propositio  : 
«  Album  non  potest  esse  nigrum  in  sensu 
«  composito,  non  significat,  quocl  quando 
«  albedo  est  in  homine,   tunc  non   possit 
«  esse  niger  ;  ablata  vero  albedine,   possit  ^ 
«  esse  niger  :  sed  significat  albedinem,  cttcrTtio- 
«  nigredinem  esse  formas  simul  incompos-  misas- 
«  sibiles  in  eodem  subjecto,  ita  ut  impossi- 
«  bile  sit  aliquid  esse  album,  et  nigrum  ; 
«  et  propterea  cst  vera  propositio.  lla  haec  : 
«  Liberum  arbitrium  motum  a  Deo  auxilio 
«  efficaci  non    potest  dissentire    in  scnsu 
«  composito,  non  significat,  quod  quando 
«  motio  efiicax  est  in  homine,   non   possit 
dissentire,  si  velit;  ablata  vero  motione 
o  ollicaci,  tunc  possit  dissentire.  Scd  signi- 
«  ficat  haDc  duo  esse  incom])ossibilia  simul, 
a  quofl  scilicet  auxilium  efficax  sit  in  libero 
«  arbitrio,  et  liberum  arbitrium  dissential. 
"  Et  propterea  illa  propositio  est  vera,  quo- 
"  ni.im  auxilium  efiicax,  et  actualis  resis- 
'  tentia  Qec  snnt,   nec  possunt  esse  simul 
a  in  eodem,  quamvisefiicax  auxiliam  simul 
«  compatiatar  secum  in  eodem  arbitrio  po- 
■  tentiam  ad  dissentiendom,  si  velit  quod 
fHcit  el  reqairitar  ad  libertatem.  »  Eo- 
dem  modo  loquantur  Ledesma,  Zumel,  Ca- 
brera,  e\  alii  Thomistaa,  quos  Suarez  in  illo 
tom  i  2,  '!<•  gratia,   frequenti  i  iime  refert. 


Notis 


146 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


CarSua- 

rius  vc- 
rarnin- 
tfclligcn- 
tiam  dis- 
sirnulet. 


Annalus. 


Quare  a  perdocto  hoc  Authore  posset  in- 
c[uiri,  utrum  legerit  Doctores  Thomistas, 
quos  citat,  vel  non  ?  Et  cum  hoc  ultimum 
praesumi  non  deboat,  rnrsus  inquirimus, 
an  in  illis  repererit  intelligentiam  illam 
-tnsus  compositi,  otdivisi,  quam  ipse,  ot  qui 
i:iim  imitantur,  comminiscuntur,  an  vero 
illam,  quam  Alvarez  nuper  docuit?  Pri- 
mum  nullatenus  dici  potest ;  nam  ipsre  pa- 
ginae,etverbaoppositumclamant,et  mentem 
Scriptorum  palam  explicant,  qain  contraria 
intelligentia  quoat  ipsis,  nisi  injc 
attribui.  Qaod  est  adeo  perspicunm,  ut 
Franciscus  Annatus  Jesaita  in  lib.  dt  liber- 
tate  inchoata,  cap.  2,  §  1.  dizerit :  i  Tho- 
«  mista}  nanqaam  sensam  compositam,  et 
«  divisum  sic  explicuorunt,  ut  dicerent  \o- 
«  lantatem  posse  anom  in  m 
«  et  in  sensa  *  1 1 ^  iso,  . 
«  atque  ex   hypothesi  qaod  fi.it    matatio, 

posse  alteram.   Nunquam  Thomisl 
«  sensum    illum  compositam,  et  dn  . 
cplicuerant.  i  Et  cap.  5,  ?;  l ,  ai1  ■.    Qaem 

invenient   Janseniani  inter  Thomi 
«  qui  concedat  ita  i  i  inm   esse  q        I 

exereitiom  consensum,  qoem  volnntaa 
"  praebet  motioni  gratis,  quandiu  illa  in- 

haeret,  quomodo  esl  amor  beatificus, 
«  qnandiu  darat   vi  )nem  invenienl 

tt  qui    dixerit,  voluntatem    divin  i 

pr  ■  Leterminatam  carere  proxima  ad  dia- 
«  sentiendum  potentia  P  Qaem  dahant  qni 
«  distinctionem  eompositi,  et  di 

<(  sic  interpretetnr,  ot  i  it,  volunta- 

lem  a  Deo  motam  mtire,  q 

«  do  illa  motk)  aberit,  et  adveneril  ali 
Et  eodem  fere  modo  loquitur  Joanne     I 
Kipalda. Ripalda  lib.  2  contra  Baianos,  </<s/>.  !  I. 

."),  et  disp.  I'  ]  aod  cnm  ita  .-it.  qua 

ratione  Suarius,  relicta  Thomistarum 
ponsione,  aliam  qnam  ipt  rit,  impu- 
gnat  ?  Qnare  in  refellenda  doctrina,  qoam 
non  tuemur,  se  occupat,  atqae  ad  respon- 
sionom  a  aobis  aon  traditam  divertit  ? 
Certe,  cnm  incredibile  sit,  praedictum  Au- 
thorom  Thomisticum  sensnm  non  calluis- 
se,  qui  vol  tardis,  et  bardis  hominibos 
suapto  luce  apparet  ;  et  aliunde  illum  non 
impugnet,  sed  in  aliom  invehatnr  longe 
divorsum  :  satis  verosimile  est,  ipsnm  een- 
soisse  totam  authoritatum.  t-t  rationam  ma- 
chinam  a  se  Btructam,  per  distinctionem 
illam  sensus  compositi,  ot  divisi  legitime, 
ac  Thomistice  tntellectam  dissipari,  et  fa- 
cillime  evanesoere.  Nam,  atquidam  dixit, 
in  solidissimo  praedictae  distinctionis 


franguntur  dentes   Impugnantium  grat. 

■m.  Dam  imnm  Tho- 

mistarum  sensum  dissimulaj  dterum 

ah  eisaliennm  declinat,  lacite  illum  ap] 
bat.  Si  enhn  infirmum 
parc  im    argumentorum 

authoritatum  aciem  dirij  rienl  in  alii 

quaj  reperit  impugnationi  mag 
Unde  Ledesm  i  ditp.  un 
12,  ]  dixit : 

hi  in  aliis  m  it>  \ 

nc  distinctii  [mittenti  iunt 

:a  in  praesenti  <i 

;:nitti    di 

Relictis  i^itur  hi 
rius  contr  i  i 
tam,  ut  ah  •■"   pro| 

216.  urgenti 

niam 

compositnm  :  sed  ( 

irat,  ac  t,  homim 

■ 

itirc   i:: 

•_rr.it : 

m   per  d 
non  |  intrin- 

itialiter 
connectitur 
muniler  Thomisl 
lium  Tridentinum  gratia  i 

. 
major  primi  syllogismi,   in 
difficultas,  facile  i  Gtur  :  q 

non  est  gratia  i 

.  . 
pe  dicil    .  nisi 

ab  aliO  i! 

imiliter  abi 
quit  ahjici,  siqai  I 

I 
grattM  <t  abj\  i  *,  facit  ex  vi  |  : 

prietatis  termin  im. 

Sinistre  igit  ir  rhomistse  ill 
nom   distinguuot  pe 

tum,  et  di\  isom  ;  it  i  eaim  m- 

.i.uii,  ut  divisam  aonadmittat 
Respi  o  letnr    disti  rem    :  iMioitnr 

ttiam,  i 

vtn  compositum,  cum  gi 
vi  vocant  .'.ti.i  i>\":. 

'■•r 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


147 


citer  applicante  ad  consensum,  negamus 
majorem.  Et  deinde  minor  absolute  ne- 
ganda  est.  Itaquefatemur  dissensum  neces- 
sario  facere  compositionem  cum  aliqua 
gratia  :  sed  dicimus  hanc  esse  gratiam  vo- 
cantem,  et  inspirantem,  non  vero  gratiam 
applicantem  efficaciter  ad  consensum.  Et 
ratio  est,  quoniam  dissensus  proprie  accep- 
tus  opponitur  suasioni ;  ille  quippe  dissen- 
tire  dicitur,  qui  assensum  non  praestat  sua- 
denti:  undeutquisdissentiredicatur,sufficit 
quod  dissensum  cum  illa  suasione,  seu 
motione  suadente  conjungat.  Gratia  autem, 
qua  suadet,  et  invitat  ad  bonum,  est  gratia 
vocans,  excitans,  et  inspirans,  ut  ex  ipsis 
terminis  constat,  et  admittunt  nostri  Adver- 
sarii.  Unde  ut  quis  gratiaefficaci  affectus  di- 
catur  posse  dissentire,  sufficit  quod  stante 
auxilio  efficaci,  habeat  potestatem  proxi- 
mam  ad  ponendum  dissensum,  non  solum 
quoad  substantiam  actus,  sed  etiam  ut  con- 
jungendum,  vel  conjungibilem  cum  gratia 
vocante,  excitante,  et  inspirante.  Quam  po- 
testatem  retinet  homo,  tametsi  auxilio  ex 
se,  et  ab  intrinseco  efficaci  ad  consensum 
applicetur  ;  quia  hujusmodi  auxilium  nec 
dat  potestatem,  nec  praeexistentem  potesta- 
tem  aufert.  <v>uamobrem  sicut  gratia  vocante 
excitatus,  et  auxilio  efficaci  non  promotus 
potest  dissentire  conjungendo  dissensum 
cum  gratia  vocante  :  ita  proportionabiliter 
auxilio  efficaci  applicatus  potest  elicere 
eundem  dissensum  ut  conjungibilem  cum 
gratia  vocante,  tametsi  conjungi  nequeat 
cum  auxilio  efficaci.  Cueterum  munus  pro- 
prium  auxilii  ex  se,  et  ab  rntrinseco  elfica- 
uon  est  vocare,  excitare,  vel  inspirare; 
ied  solum  applicare,  et  reducere  virtutem 
exercitium  :  undeextremum 
lire  •  •  opp  isitum  prae  Licto  auxilio,  et  pos- 
sibile,  non  i  entire  ipsi,    e  l  esl  non 

applicari,  vel  non  agere,  vel  est  agereop- 
itum  pure  materialiter,  el  in  sensu  di- 
praedicto  auxilio.  J-.t  ideo  licet  dis- 
impoi  tet  ex  vi  terminorum 
conjunctionem  cum  gratia  vo- 

.'<.•;   illam   tameo  conjunctionem   pon 
I  ortat  cum  g  pplicante,  sed  ab  e  i 

objective  praascindit.  Qnocirca  licefl  Eacta 
cod  ad  gratiam  vocan- 

.  non  habeat  locum  distinctio  sen  ins 
compositi,  et  divisi,  sed  determinate  impor- 
letoi  oihilominua  Gacta 

comj  mIi  i iu  efficaciter  appli- 

.  habet  prae  licia  <li  itinctio.  Nam 
'•/1  i .  ut  conjunctus 


auxilio  efficaciter  applicanti  ad  consensum, 
et  sic  est  impossibilis ;  vel  potest  conside- 
rari  secundum  se,  et  praecisus  a  circumstan- 
tiis  sibi  accidentalibus,  atque  ideo  ab  ipso 
auxilio  efficaci  :  et  ita  manet  objective  pos- 
sibilis,  et  correspondet  potestati  proximae, 
quam  voluntas  illo  auxilioaffecta,  et  in  ejus 
praescientia  adhuc  retinet,  et  conservat. 

Concilium  autem  Tridentinum  nec  de-  Mens 

clarat,  nec  diffinit  hominem  auxilio  efficaci    tini. 

motum  posse  cum  illo  auxilio  conjungere 

dissensum ;  sed  tantum  asserit,  hominem 

sic  motum  posse  dissentire,  sive  (et  in  idem 

redit)  posse  dissensum  cum  Dei  vocatione 

conjungere.  Quod  satis  liquet  exipso  textu  ; 

nam  ibi  comparatur  dissensus  cum  assensu 

praestito,  Deoexcitante,  et  vocante,  sicenim 

habet  :  Si  quis  enim  dixerit,  liberum  homi- 

nis  arbitrium  a  Deo  motum,  et  excitatum 

nihil   cooperari  assentiendo   Deo  excitanti, 

atque  vocanti,  quo  ad  obtinendam  justifica- 

tionis  gratiam  se  disponat,  ac  prxparet;  nec 

posse  disse.ntire  (utique  Deo  vocanti,  et  exci- 

tanti,   cui  assentit),  si  velit,  etc.  anathema 

sit.  Unde  sicut  assensus  sub  formalitate,  et 

expressione  assensus  refertur  ad  excitatio- 

nem,  et  vocationem,  et  cum  eis  componit  : 

ita  etiam  de  dissensu,  quatenus  dissensus 

est,  philosophari  oportet;  quin  verificari 

debeat,   quod  possit  homo  dissentire  con- 

jungendo  dissensum  cum  auxilio  efficaciter 

applicante,  sed  solum  cum  gratia  excitante,. 

atque  vocante.  Etquodde  dissensudicimus, 

idem  de  abjectione  gratiac  intelligendum 

est ;  nam  Concilium  non  loquitur  de  abjec- 

tione  auxilii  ellicacis,  seddeabjectione  gra- 

tiac  vocantis,    et  excitantis,    ut  evidenter 

constat  ex  ejus  verbis  cap.  5  :  Ita  ut  tan- 

gente  Deo  i<>r  hominis  i><t  Spiritus  saricti 

illuminationem,  neque  homo  ipse  nihilom- 

ni -i  >   agat   inspirationem    illam   recipiens, 

</ii>l>l>r  ijui  illam  i't  abjicere  potest,  etc.  Nam 

ly  iUam,  ad  solam  gratiam  illuminantem 

refertur,  et  non  adest  aliud,  super  quod 

t.  I  ude  doctrinalraditain  hoccapite.~>, 

manifeste  explicat  mentcm  Concilii  in  illo 

canone  l. 

~17.  Nec  refert  si  cum  Suario  tom.  2  rfeAHaSoa 
<jniit>i.  id>.  :>,  cap.  '•'>!,  objicias  :  Quoniam  jjj£J 
intentio  Concilii  erat  diffinire,  non  solum 
unum,  aut  alterum  auxiliutn  non  inferre 
arbitrio  absolutam  necessitatem  consen- 
tiendi,  «■'!  quod  nullum  auxilium  eam  in- 
ferebal  :  ergo  ad  salvandam  diffinitionem 
Conoilii  non  sullicit  dicere,  quod  homo 
po   ii  re  i  tere,  e(  « 1 1  Bentire  huic,  aut  iiii 


118 


DE  GRATIA  EFFK 


auxilio,  utputa  gratiae  vocanti ;  sed  neces- 
sario  concedendum  est,  quod  possit  n 
tere    cuicumque  auxilio    inferiori    :  ergo 
nullum  est  auxilium  ex  se,  et  ab  intrir. 
efficax;  huic  quippe  resisti  non  potest,  al 
docent    commaniter   Thomists.    I  traque 
consequentia  legitime  infertur  ex  an 
denti.  Flocautem  probatur  :  quoniam  inten- 
tio  Concilii  eral  profligare  ba  resim  Calvini : 
ed  tiic  non  asserebat  per  quodlibet  aaxi- 
liiim  inferri  absolutam  necessitateni 
tantum  per  qaandam  e  .  motionem, 

et  impulsum  Spiritus  sancti  :  ergo  intentio 
Concilii  fuitdiffinire,  nonsolum  anam,  a 
alterum  auxilium  nofl  infer  >lutam 

consentiendi  necessitatem,  ed  [uodnullum 
auxilium  illam  infert. 
Boivitnr.     Respondetur  concedendo  ante  ■  t 

negando   utramque  [uentiam,   quia 

licetnullum  auxiliumactualeinferatvolan- 
tati  absolutam  consentiendi  necessitatem ; 
hinc  tamen  minime  infertur,  qood  possit 
homo  cuicumque  interioi  i  tere, 

sive  cum  e  i  di  isensum  compoi 
tantum  infertur,  quod  stante  qnocumque 
auxilio  interiori,  queat  homo  di 
vel  consensum  suspendere.  Nam  ut  b< 
consential  absqueabsoluta  consentiendi  ne- 

fficit  quo  1   possil  absolute 
consentire;  ad  hoc  autem  n  n  re  [uiritur, 
quo<l  valeal  conjun  i  entiam 

cum  auxilio  efficaciter  applicante     I 
consensum,  vel  ipsum  auxilium  ei 
sed  sullicit  quod  p  lestate  proxima 

consensum  suspendere,  el  ejus  carentiam 
conjungere  com  principiis  operativis.  Ad 
libertatem  quippe  non  reqairitur  | 
,i  l  conjungendum  \  el  exercitia  opposita.vel 
ea  quae  se  tenent  ex  parte  ipsorum  exerci- 
tiorum,  cum  haec  potestas  sit  chimei  I 

sufficit  potestas  ad  exercitia,  el  adea  quaa 
ex  parteexercitiorum  Be  tenent,  ol  habenda 
divisim,  el  ut  dh  isim,  el  secundum  se 
jungibiliacum  principio  operativo,  u! 
liquel  ex  supra  dictis,  el  praecipae  g  7.  Ao- 
xilium  aotem  efficaciter  applicans 
sensum  pertinel  ad  exercitiumconsentiendi, 
non  ad  potestatem.  (Jnde  sicutad  hoc,  ol 
qois  Libere  consentiat,  non  requiritur  quod 
possit  conjungere  carentiam  consensus  com 
consensu,  sed  qood  possi!  illam  carentiam 
conjungere  com  principioconsentiendi  •.  ita 
•  non  reqoiritor,   qood  volontaa  efficaciter 
applicata  ad  consensum,  qaeat  conjongere 
carentiam  consensos  cum  illo  auxilio 
sofficit,  quod  valeal  tllam  conjungere 


principio  consentiendi.  El  ior 

tas  acto,  et  revera  datur  v, 
efficaciter  appli 

i    vero,  «Jeifl 
nempe  gratiam  efficaceo  i  se,    t» 

et  ab  intrinaeco,   intulit  [>»t  illegitimam 
consequentiam,  volontafc  gratii 

t.im  :  ri  ibsol 

qaaa  ad   tibertatem  sofficit,  el  reqoiritur. 
i  nde  al  '  oncilium  i 
ret,  aon  negavit  aut- 

tiam,  dilfiniens  lif>'  riom  i  I 

motom  '  illa  otiqoe 

•  Cal\  in  elit. 

ravis  enim  homo  n 
aoxi  w  a  ixi- 

lium  efl 

iprimil  ulii 

efficacis 

impossibilis  •.  postei 
jonctionem  aoxilii  • 

tendi,  q 
de  t  :    '  ir.    Iu   i>nm  i   i 

i 

trte 
principii.   Prim  t  b  tlval 
qu, im  Concilion  nit  i  nde  il 

ut  Adversai 
opinionem  i 
autei  'at. 

nonensi  na 

primo,  illud  <  oncilium  in 

obj 

lium  eti  'm,'!\\ 

qoo  volunl  is  inl  r  a  l 

entieo  lum  :  lil 
min 
fult 

'    m  afflatu 

A'l\ 

tionem  objectivam  supj 

irm    sabjecti  im, 

inclinans.  aci- 

liam  de  bonis  •  .  •  •  .  / 

rum  arbilrium  oprratur,  m  \n 
priru 

oon 

imaltanee  in  n  in- 

lluat  :  sed  M 

tione   praai  ia,    non   q  iti. 

alioqni  non  princi| 

-ii  ; 


DISP.   VII,  DUB.  IV. 


149 


sed  de  motione  determinatn,  et  efficaci.  Et 
?i  Concilium  hnnc  motionem  non  suppone- 
ret,  et  ndmitteret,  non  satisfaceret  inten- 
tioni  haereticorum,  qui  per  hanc  motionem 
asserebant,  absolutam  necessitatem  induci. 
Cum  autem  asserit  :  Nec  denique  tale  sit 
hufusmodi  Dei  trahentis  auxilium,  cui  resisti 
non  possit,  non  loquitur  de  auxilio  efiica- 
citer  trahente,  sed  solum  cle  auxilio  tra- 
hente  quoad  sufficientiam.  Quod  satis  liquet 
ex  probatione  immediate  adjuncta;  probat 
enim  hominem  posse  resistere  auxilio  Dei 
trahentis.  quia  aliquando,  et  de  facto  illi 
resistit.  Id  vero  in  nulla  sententia  verifi- 
cari  vnlet  de  nuxilio  efficnci ;  nnm  efficnx 
non  est,  cui  de  fncto  resistitur  :  et  Deo  vo- 
lentisalvumfacerenullum  humanumresis- 
lit  arbitrium.  ut  dixit  Augustinus  //6.  de 
corrept.  el  gratia,  cap.  14.  In  quo  tamen  non 
ita  proprie  loquutum  fuit  illud  Concilium; 
nam  auxilium  Dei  trahentis  communiter, 
et  absolute  loquendo  significat  auxilium 
efficax,  et  non  praecise  sufficiens.  Illud  vero 
satis  fuit  al  intentionem  Concilii,  et  ut 
errorem  haereticorum  oppugnaret.Quoniam 
si  semel  homo  resistere  potest,  et  quando- 
que  resistit  auxilio  sufficienti  :  ergo  homo 
habet  in  seipsohujusmodi  potestatem  etiam 
in  illo  instanti.  in  quo  ad  agendum  effica- 
citer  applicatur.  Auxilium  quippe  appli- 
cans  nec  dat,  nec  aufert  potestalem,  cum 
non  pertineat  ad  actum  primum,  sed  ad 
secundum.  Constat  autem,  quod  hoc  ipso, 
quod  homo  efficacitfr  applicatus,  et  actu 
ns  babeal  potestatom  ad  oppositum,  non 
I  cum  absoluta  necessitate,  sed  libere,  et 
cum  «Jominio  :  ergo  motio  officaciter  appli- 
ive  occultns  afflatas  voluntatem  tan- 
.  non  inducil  necessitatem  absolutam, 
M  ha?retici  caosabantur.  Et  huc  respexit 
probatio  Concilii,  quamvis  terminis  non 
ii -.  ac  rigorosis  in  probatione 
mm  fuerit. 

.''■        idetai    ecundo  authoritatem  illius 

iin  parum  nos  premere,  et  non  mul- 

tum  robori  i  iis  adjicere; 

inciale  fuit,  el  hactenus  a 

lon  e  I  approbatum,  vel  confir- 

rnfjt 

£19.  Sed  adversu    hanc  secundam  res- 

pon  ionern  invehitur       irez  prolog.  0,  cap. 

m  ".  6,  abi  asserit,  non  po   e  a  lemeri- 

tati  eum,  qui  b    ereret  praB- 

dietamCkmciliuminaliquodogmateerra    e, 

aliqaid  l-il  nm  I  li    e  ab  <■<»  diflinitum. 

'""/'.  7,   tddil  ■  ( 'redendum  omnino  •  i 


tur. 


non  defuisse  illi  singulare  Spiritus  sancti 
auxillum,  ut  prxsertim  in  doctrina  Fidei  a 
ceritate  non  aberraret.  Quod  probat,  tum 
quia  illud  Concilium  congregalum  est  ex 
pluribus  provinciis  Germaniae,  et  Galliae  : 
nam  in  eo  pra^sedit  Cardinalis  Antonius  de 
Prato  Archiepiscopus  Senonensis,  qui  Gal- 
lia?,  et  Germaniao  Primas  appellatur.  Tum 
quia  celebratum  est  Parisiis,  unde  verisi- 
mile  estilli  adfuisseomnes  Theologos  Pari- 
siensis  Academiae.  Tum  quia  cum  Christus 
Dominus  promiserit,  ubicumque  fuerint 
congregati  duo,  vel  tres  in  nomine  ejus,  ad- 
futurum  esse  in  medio  eorum,  praesumen- 
dum  est  Spiritum  sanctum  adstitisse  illi 
congregationi,  in  qua  tot  Praelati  convene- 
rant.  Tum  quia  illud  Concilium  ante  cen- 
tumquinquagintafereannosestcelebratum, 
et  per  Ecclesiam  divulgatum,  quin  aliquis 
de  ejus  authoritate  dubitaverit,  vel  notam 
alicujus  erroris  inusserit.  Tum  denique, 
quia  virtualiter  est  approbatum  a  Concilio 
Tridentino  ;  hoc  quippe  doctrinam  de  gra- 
tia  inSenonensi  traditam  magis  explicatam 
definit. 

Caeterum  haec  non  urgent.  Nam  peregri-R^aindi 
num  est,  et  prorsus  insolens  apud  Theolo- 
gos  tantam  authoritatem  Concilio  provin- 
ciali,  a  Sede  Apostolica  non  confirmato  de- 
ferre,  ut  credendum  omnino  sit  Spiritum 
sanctum  illi  adfuisse,  ne  in  atic/uo  dogmate 
errarct.  Quid  amplius  tribuilur  Concilio 
Generali,  quod  Pontifex  approbat?  Quid 
Catholici  expectant  Papae  determinationem, 
et  approbationem,  si  ante  illam  credere 
omnino  debent,  provinciale  Concilium  non 
errasse?  Vel  quale  robur  adjicit  determi- 
natio  Pontificis,  si  ea  non  expectata,  Fide 
sancitum  est,  quod  Concilium  provinciale, 
Pontifice  inconsulto  diffinit  ?  Sed  quorsum 
Suarii  existimatio  collimat?  Plane  ut  fun- 
damentum  sternat  iis  quas  tom.  2  de  gratia, 
lib.  5,  cap.  13,  scribit,  ubi  docet  Concilium 
Senonense  aperte  docere  ejus  sententiam, 
el  jili\  icam  praedeterminationem  omnino 
refellere.  Quaa  si  vera  sunl,  quid  ulterius 
expectamus  Apostolica)  Sedis  judicium? 
Quid  sibi  reservant  Pontificeshujuscontro- 
re  olutionem  ?  Actum  est  de  causa 
Thomistarum,  quam  Concilium  Senonenae 
adeo  manifesle  danmavit.  Vicfi  sumus,  et 
absolationem,  vel  causaa  pstcocinium  non 
est  cur  expectemusa  Sede  Apostolica,  quam 
( !onci  lium  Senonense  ((juo</  in  nullodogmate 
crrasst-  omnino  credendum  <'si),  sua  determi- 
natione  praavenit. 


150 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Kespondofur    ieitur,    nos   non   asserere 
riide-    praodicfum  Concilium  errassein  ahquo  ri- 
ccpuo.  j^i  fi0gmato  (quidquid  sit,  an  hoc  asserere 
esset  temerarium,  quod  haud  facile  Suariua 
suadebit);  omnino  tamon  non  credere  i|>- 
sum  in  nullo  dogmate  errasse.  Nam  prae- 
dictac  propositiones  longe  diversaesunt  :  ad 
priorcm  onim  suflicit  non  adesse  aliquod 
prudens  motivum,  ut  errorem  alicui  ailin- 
gamus   :   non  adost  autom  hoc  motivum, 
quando  qui  aliquid  asserit,  procedit  juxta 
principia  hactenus  ab  Ecclesia  uon  dam- 
nata;  doctrina  autem  Molinae(cui  existimat 
Suarius  illud    Concilium   praelnxii  e,    \<-\ 
favisse)  non  osf  damnata  ab  Ecclesia  : 
sicut  non  asserimusMolinae  sententiam 
errorom  in  Fidej  ita  non  dicimus,  qnod 
illud  Concilium  in  Fide  i  rraverit  :  ; 
lim  cum  legitime  possit  exponi,  nt  in  prima 
responsione  tradidimus.  Ad  posterioris 
propositionis  veritatem  multo  j  qni- 

runtur,  quae  in  i!l<>  Concilio  deaideranf 
ut   diluendo  singnlas  Snarii    probatii 
apparebit. 
soiyitur     220.  Ad  primam  dicimns,  qnod  etiai 
rcpfTca.  l^u<^  Concilium  fnissel  con  m  non 

solum  <'\  pluribus,  \«  i nii  eti  im  ei  omni- 
bua  Galliae,  el  Germanj  b  provinciis ;  nihi- 
fominus  ejus  decretis  non  debetnr  omni- 
moda  Fides,  qnia  generale  non  fuil 
summuin  nationale,  et  .1  Sede  Aj 
non  approbatnm.  A1  revera  hallucin 
Suarez,  dum  cpnjectaf  ipsi  adfnisse  plnrinm 
provinciarum  I  quia  in  illo 

praesidebal  Antonius  Prato  Archii 
Senom  nsij .  qni  i  lermani  a,  et  «ulii  b  Pri- 
mas  appellatur.  Nam  haec  appetlatio  pluri- 
bua  Archiepiscopis  Germaniae,  •  ■!  Galliae 
communis  est,  de  qna  decertant  Archiepis- 
copi  Moguntinus,  Trevirensis,  Lngdnnensis, 
Aquensis,  et  alii  plnres,  qni  non  permitte- 
renl  Episcopos  sibi  suffraganeos  s  ib  extra- 
neo  Primate  convenire.  Idque  liquet  ei 
\ntonius  decreto  ipsina  Concilii,  ubi  dictna  Antoi 
*°"  Cardinalis  testatur  se  se  id  c 

ganeorum  consensu  :  Duximus,  inqnit,  ha- 
bito  Suffraganeorum  nostrorum  consensu,  nr 
muUorum  divini,  ei  humani  juris  Interpre- 
tum  consilio,  his  tantis  malis  salubril 
cekriter  providendum.  Qnot  antem  ainl  Ar- 
chiepiscopi  Senonensis  Suffraganei, 
ei  Barbosa  de  officio,  ei  potesiate  Epii 
Alius    part.  1,  tit.  1,  rap.  7,  ubi  tres  tantuin  assi- 
lapsus.  gnat$  videlicel   Nivernensem,   Anl 

rensem,  el  Trecensem.  En  ad  qnam  parvum 
numerum  reducitur  ille  mairnua  Praelato- 


rum  Germani  b,  el  Galli 
rio  prop 

Ad    socundnm    dicim 
utruin  illud Concilium  I'  bratnm'1 

fueril    Esto    I  unen   ibi    celebratnm 
eiqne  adstiterint   D 
nici,  qnid  in  »mus,  ui  omn 

debeamus  illud  in  nullo  dogma 

'  diflinire,  b  i  iqne 
Rom  mo  Ponf 

. 
Canonisl  non  intersnnt,  ut  snf- 

dispnlent.  Imroo  • 

nltii  infamatum  i  I 

itis,    solia    Presbyl 
majori   parte  c< 

non  habet,  niai  in  i .;  Martino  \ 

o  V,  el  E  igenio  l\'  appi  nt. 

Ad  tertiam  nullum  I 

m  ante  5 
Spirif  1 1 1 1 

duol 

ut  ante  confirm 

qui  ■  mur 

Dtnm  '  nuilo  <l 

;  n.nn  Concilinm  AJJJ* 

■  '  ■  ».  Cypi 

tum.ct  uinnium  i  rrimum 

nitp  ' 

'.  pri  iiu  ad  Jnbaian 
■ 

i.    iterum  ! 

.  ut 
int 
usqnednm  a  Sed< 
bata.  Qo 

217  Ej 
damnavi  Irinam  mi- 

nns  communiter  ut  haeretica  non  r. 
intequam  Zozimus  Pontifex  illi 
cilii  \  ii.  ut  referl  I». 

in  Chronico.  \  ideantnr 
cap-  I. 

Ium,  mirum  i 
Suanna  ignoravenl  jam  pndem  u< 
ritate  il  ibitatum  fnisae,  non 

clancnlnm,  n<>:i  in  angnlia  l  in 

orbis   Lheatro,   nrhe    Rom  ram 

Summo Pontifice. Nam  incongn  n 

in  praesentia  Panli  V,  •  ina- 

lium  habita,  cum  h  I  su- 

pra  relatam  anthoritatem  Concilii,  Domi- 

nieani 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


151 


incani  illam  clare,  et  aperte  negaverunt, 
dicentes  illud  a  Sede  Apostolica  non  fuisse 
approbatum,  quin  ullus  contra  hanc  res- 
ponsionem  reclamaret,  vel  aliquid  oppone- 
ret  :  et  ideo  illa  authoritas  omissa  fuit 
quasi  non  urgens,  nec  amplius  Jesuitac  ipsi 
iustiterunt,  ut  refert  M.  Joannes  a  S.  Tho- 
ma  tract.  de  Volunt.  Dci,  disp.  5,  art.  6, 
num.  8.  Opus  autem  Suarii  prodiit  postom- 
nes  illas  controversas,  anno  videlicet  1620. 
uiiimae  Ad  ultimam  dicendum  est,  doctrinam  in 
atisfit  Senonensi  Concilio  traditam,  quae  in  Tri- 
dentino  approbatur,  fide  dignam  existere, 
.  non  quia  a  Senonensi  tradita,  sed  quia  a 
Tridentino  approbata  fuit.  Caeterum  restat 
Adversarii  ostendere,  vel  quod  Tridenti- 
num  approbaverit  uaiversaliter  doctrinam 
^enonensis,  cujus  nec  minimam  mentio- 
nem  fecit;  vel  quod  saltem  approbaverit 
eam  partem,  quam  Molinae  opinioni  favere 
dicunt.  Et  cum  id  ostenderint,  tunc  Seno- 
nensis  authoritatem  operosius  interpreta- 
bimur.  Modo  dicta  sufficiant,  quae  non  pro- 
tulimus  ut  venerationem  praedicto  Concilio 
debitam  detrectaremus:  sed  ne  indirecte 
authoritatem  non  debitam  deinceps  quis 
formidaret,  quam  Suarius  studuit  ipsiattri- 
buere. 


XI. 


Occurritur  tertio  motivo,  quod  Adversarii 
ex  convenierUia  nostrx  sententisi cum  Cal- 
vino,  et  Jahsenio  formant. 

221.  Tertium  argumentum,  quod  potest 
•  -.-■  replica  contra  responsionem  §  praece- 
denti  datam,  sic  proponitur  ab  Adversa- 
:  Quoniam  certum  est,  Calvinum  in 
hac  materia  errasse,  justeque  damnatio- 
nem  in  Tridentino  latam  meruisse  :  sed 
Calvinus  nihil  in  hac  materia  docuit,  quod 
Thomistae  defensorea  gratiae  e\  se  efficacis 
non  admittant  :  ergo  Thomi  tae  eodem 
errore  involvuntur,  el  eidem  damnationi 
manentohii  i  tera  coa  tant,  et  mino- 

vcm  Iate  probavit  Bastida  in  congrega- 
tione  n.  eoram  Paulo  V,  componendo 
plures  Cah  ini,et  Thomistarum  aaeertii 

i.  .'.  jxilium  praevenienti  t  de 

i  fficax  independenter  ab  humana 

ibertate,  ita  qnod  hnmana  volunta   non 

i    •    t  iiiijrj  reddere  efficax,  vel  inefficax. 

i  ii.  Potita  gratia  Dei  de  se  sola  effieaci, 

I       .n.  i    non  velle,  non  poasumua 

-  di  tentire,  non  poi  mmn    re  i  tere,  ant 


b  refragari .  III .  Ex  hac  gratia  actus volunla- 

«  tis  sequitur  necessario,  non  suapte  na- 

«  tura,  sed  ex  suppositione  decreti  divini, 

«  vel  alterius  antecedentis  causae.  IV.  Sine 

«  auxilio  efficaci  gratiae  homo  non  potest 

«  bene  operari,   vel    ad   Deum   converti. 

«  V.  Quod  ex  duobus  hominibus  unus  con- 

«  vertatur,  alius  non,  non  aliunde,  quam 

«  ex  inaequalitate  gratiao  est.  VI.  Eos  quibus 

«  aequalem  gratiam  Spiritus  sanctus  parti- 

«  tur,  aequaliler  cum  illa  conari  necesse  est. 

«  VII.  Oblatam  gratiam  recipere,  hoc  est 

«  acceptare,    non    nostrae    facultatis    est. 

a  VIII.  Haec  gratia  ita  voluntatem  agit,  ut 

«  quamvisvoluntas  agat,  nihilominus  adae- 

«  quata  causa  conversionis  sola  gratia  sit. 

«  IX.  Auxilium  in  quo  consistit  persevan- 

«  tiae  donum,  est  inamissibile,  redditque 

«  hominem  immobilem  in  bono,  indepen- 

«  denterque  a  libero  arbitrio,  antecedenter 

«  facit    hominem    perseverare.    X.    Deus 

«  aeterno  suo  decreto,  et  inevitabili  omnes 

«  nostras  actiones,  sive  bonas,  sive  malas 

«  praedefinit,  ac  praedeterminat.  »  Constat 

autem,    omnes  has   propositiones   passim 

inveniri  in  scriptis   Calvini,  et  Thomista- 

rum,  quin  in  aliqua  dissideant  :  nihil  ergo 

docuit  in   hac  materia  Calvinus,  quod  a 

Thomistis  consequenter  ad  doctrinam  de 

gratia  ex  se  eflicaci  non  admittatur. 

Confirmatur    primo    evertendo  tacitam  Prima 
responsionem  ;  quoniam  si  Thomistae  asse-  SJJlJjJ' 
rentes  gratiam  esse  ex  se  efficacem,  vitarent 
necessitatem  absolutam,  et  salvarent  liber- 
tatem,  maximc  por  distinctionem  necessi- 
tatis  consequentis,  et  consequentiae,  quate- 
nus  dicunt  posito  auxilio   ex  se  efficaci, 
sequi  necessario  consensum,  non  necessitate 
consequentis,  sod  consequentiae  :  alqui  Cal- 
vinus  eandem  distinctionem  admiltit :  ergo 
cum  certum  sit,  Calvinum  docuisse  necessi- 
tatem  absolutam  inductam  per  auxilium  ab 
inlrinseco  efficax,  sequitur  praedictam  dis- 
tinctionem  non  vitare,  quin  auxilium  ex 
se  efficax  inferat  Calvinisticam,  et  absolu- 
tam  necessitatem.  Minor  constat  ex  verbis 
Calvini  lib.   I   instit.  cap.   H*>,  sect.  9,  ubi   Caivi- 
aii  :     Interea quod statuit Deus,  sic necesse   nus" 
u  est  cvenire,   ut   lamen   neque    jiraecise, 
i  neqne   suapte   natura  necessarium  sit. 
•  Exemplum  in  Christi  ossibus  familiare 
u  occurrit.   Cum   induertl  corpus    nostro 
«  simile,   fragilia  fuisso  ejus  ossa,   nemo 
i  ganus   negabil  ;   quae  tamen  frangi   fuil 
<(  impossibile.  Unde  iterum  vidcmus,  non 
«  temere  in  Scholie  inventas  fuissc  distim 


152 


DK  GRATIA  EFl 


«  tiones  de  necessitate  secundum  quid,  et 
«  absoluta;  Uem  consequentis,   et  conse- 
«  quentiao.  » 
,i<,.     Confirmatur  secundo  :  nam  Cal\  ini  dis- 
cipuli  palam  alTirmantsuam  doctrinam  esse 
Thomistis    communem;   oppositam   vcro, 
i    -npe  Molinistarum,  dicnntsibi  adversari, 
eimque  de  Pelagianismo   infamant  : 
.^ignum  manifestum  est,  ea  qu.c  de  aoxilio 
ex  se  efficaci  docenl  Thomista,  foiss 
Calvino  tradita,   quem    tamen   jostissime 
damnavit  Concilium  Tridentinom.  Antece- 
dens,  in  quo  est  difTicultas,  ploribos  probat 
\nnatus  .Jesuita.  Primo,  quia  Petros  Moli- 
naeus  Calvinista  in  Anotome  Arminianismi, 
Arminianos  qui  in  hac  materi  i  Jesuiti 
Jiicrere  videntur,   impugnat,  et  ail  :  Qui 
Pelagianismum  ita  interpolarunt,  sicut  Ar- 
miniani  l'<ti>'>^ntmi>.  Unde  inferl  Annaios  : 
Quis  non  videt  Papismum,  koe  estt  non 
oinismum,   converti  cum  doctri  uita- 

rum  ?  Indicans  juxta  mentem  itlu-  Calvi- 
nistic  doctrinam  Thomisticam    n    i 
Papismo,  sed  cum    Calvinisu  erti. 

Secundo,  quia  Am<  il\  inist  i  ti 

modum  lihertatis, quem  ipse  in  hac  materia 

litur,  acceptum  fuisse  a  Didaco  \i 
insigni  Thomista.   Unde  argoil  Annat 
-  Cal\  tnus,  et  Cah  inisl  b  rigidi  in  □ 
libertatis,  quem  servat   liberom   arbi- 
trium  motum,  el  excitatom  dh  i 
ii  ntiont  .1  Tridentino  :  Ami 

i   t  Calvinista  rigidus  in  h  ic  conti 
le  gratia  et  libero  arbitrio,  el  adl 
Cah  ino  :  ergo  Amesius  in  praedicto  I 
•  latis   modo  dissentil  a  Tridentino  : 
quam  tamen  fatetur  esse  Di  I  ici   \\\ 
Tertio,  quia  Tvvisius  Calvinista  expi 
i  l  rinam  de  gratia  el  lil 

arbitrio  ruere,  si  doctrina  de  scientia  c 
a  Imittatur  :  ergo  doctrina  itia  me- 

lia  directe  opponitur   Calvinismo   : 
c  im  directe  opponatur  doctrina  Thomista- 
rum  circa  efEcaciam  gratis,  Bequitnr  ean- 
dem  esse  in  hac  causa  Thomistarom,  e! 
Calvinistarom    doctrinam.    Quarto,  qoia 
Brache-  Theophilos  Brachetos,  seo  Milietarios,  qoi 
,,,s-    Calvinisticam  doctrinam  imbiberat,  inqoil : 
Singolarem,  neceam  commonem  inter- 
«  nae  gratiae  vim  apod  eos  qoi  converton- 
«  tor  a  Deo,  adhibitam  astroonl  nonnolli 
«  ex  Catholicis  com   Evangelicorom 
vocat  Calvini  discipulos)  plerisque,  qui  ab 
«  Bcclesia  Romana  secessionem  passi  sunt. 
a  Quanquam  hac  quidem  in  parte 
«  Romae  Bententia  prisca,  necdum  immu- 


«  tata  B.  Augustini  definil 

«  singul  m   r*-ti i; 

■  videatur.   Communem   \ 

■  grati  iiii   c  im    hi  -   comn 

"  quos  dispar  inter  I  [uitur  e 

nfend  inl  pleri  j  le 

orum  jam  iion  /  | 

addit    Annatus  .    v>  :  i j  i — 

"  cere,  qui  sint  nonnulli  il!i  <  atho 

■  singolarem  illam  -  i cum Calvinis- 

1  homi 

ofirmatnr    lertio   :   nam    cam    l  l< 
mens  VIII  ad  partes  Dominicanorom  incli- 

I  aoxili 
aperte  l  iveret,  i  'ardinalis  Perr  i  si- 

gnificavil  ani- 

Ijus  i 
dirent,  ot  refert  Aothor  Galtis  Porp 

intem  Cardinali 
Cah inistarom   \  te  cum 

qoibos  in  Gallia  freqoentei 

it  Cah  i  niiil  in  i 

lod  Tl 

r- 
neliu 

trfntri. 
il\  mi  | 

val  i 
centi 

pro  i  i  rminati 

■ 
Thomisl 
moni 

i  anathi  ib- 

jicitor. 

mationil 
m  inel  ex  di 

t  interpretatio- 

hibitam,  in 

menl 

imentui 
;  qooniam  nihil  in  hac  n 

rivinisti  agis 

opponatnr  .   qoam 
nempe  aoxitiom  ab  intrim 

re  libertatem.  Pro  qoo  semper  j 
ocolis habendom  est,  Pelagiou  ilvi- 

num  convenisse  in  ona  ; 
qoa  }>cr  illegitimas  conseqoentias  distracti 

• 


DISP.   VII,  DUB.   IV. 


153 


s unt  in  ha?reses  extreme  contrarias.  Pro- 

positio  est  :  «  Gratia  ex  se,  etab  intrinseco 

•  efficax  non  coh&ret  cum  libertate.  »  Cui 

dum  Pelagius  adjunxit  istam  :  «  Sed  homo 

operatur  libere,  ut  Scriptura  docet ,  er» 

experientia  evincit,  »  intulit  :    «   Ergo 

non  datur  gratia,  quae  faciat  nos  facere, 

Radix    «  et  ex  nolentibus  faciat  volentes  ;  »  quae 

epda-S  idem  reipsa  est  cum  gratia  ex  se  efiicaci  ab 

giiet    Augustino  asserta,  ut  constat  ex  dictis.  Cal- 

ctcai-'  vinus  autem  aliter  subsumit,  nempe  :  Sed 

vmi.    gratia  est  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficax,  ut 

Scriptura,  Concilia  antiqua,  Augustinus,  et 

alii  Patres  passim  definiunt.  Unde  conclu- 

dit  :  Ergo  homoper  gratiam  efficacem  motus 

non  agit  libere.   Quamobrem  consequenter 

asseruerunt  alias  duas  propositiones  ex- 

treme  oppositas ;  nam  Pelagius,  ut  servaret 

libertatem,  admisit  gratiam  excitantem,  et 

negavit  gratiam  efficaciter  moventem  :  Cal- 

vinus  autem,  ut  servaret  veram  gratiaeeffi- 

caciam.  asseruit  omnem  gratiam  interiorem 

efficaciter  movere,  et  negavit  saltem  virtua- 

liter,  gratiam  pure  excitantem.  Utramque 

autem  haeresim  unico  anathematis  ictu  ju- 

sulavit  Concilium  Tridentinumse.ss.  6,  can. 

1,  diffiniens  hominis  arbitrium   sub  gratia 

tam  excitante,  quam  movente  constitutum 

libereagere.  Et  hanc  Concilii  determina- 

tionem  non  solum  verbotenus,  sed  etiam 

quoad  mentem,  et  intentionem  amplectun- 

tur  fidetissime  Thomistae,  dum  asserunt  ex 

una  parte,   dari  aliquod  gratiae   auxilium 

-e  efficax,  quo  Deus  facit  nos  facere,  et 

ex  nolentibus  reddit  volentes;  et  ex  alia 

parte  affirmant,  hujusmodiauxilium  relin- 

quere  potestatem  ad  oppositum,  et  optime 

cum  libertate  actuali  cohajrere.  Unde  di- 

recte,  et  immediateprosternuntgermanum 

illud    fundamentum    Calvini     et   Ivlagii, 

nerope  Gratiam  I  ab  intrinseco  cffica- 

ilibertatemevertere,  Molinae  autem  dis- 

cipuli,  quamvia  utramque  hsresim  catho- 

lice  detestentur,  nihilominus  illud  haareti- 

m  fandamentum  corroborant,  fulciant, 

onfirmant,  dam  inidtotoa  nervoa  in- 

lant ,    ut  prop<  m   <ib  hsreticis 

imptam,  et  cui  tota  errorum   machina 

innititar,  approbant,  et  evidentem  deprae- 

:,'.  'i  lelicel  Gratiam  ab  intrinseco  effi- 

i    |         eutn   libertate  componi. 

imobrem  cum  Thomistas  impugnant, 

(taltem  materialiter,  et 

praeter  intentionem)  tavenl  ;  horamqaippe 

.  ipia  ab  illi  ent. 

pi  i  entia  gra- 
\lmant,  Cur$.  theolog,  tom.  .V. 


tiae  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficacis  intulisse 
carentiam  potestatis  ad  oppositum,  et  li- 
bertatis  destructionem,  liquet  satis  aperte 
ex  dictis  dist.  1,  cap.  3,  §3,  et  facile  osten- 
ditur.  Tum  quia  praedictus  ha^reticus  asse- 
ruit  hominem  in  statu  innocentiae,  in  quo. 
ut  autumat,  non  movebatur  auxiliis  ex  se 
efficacibus,  libere  egisse,  ut  late  probat  De- 
champs  Jesuita  lib.  \  de  hxresi  Janscniana, 
cap.  3.  Tum  verbis  ipsius  Calvini  in  cap.  (I 
Joan.  ubi  ait  :  «  Pronuntiat  Christus  effica- 
«  cem  esse  Spiritus  sancti  gratiam,  qua 
«  trahuntur  ,  ut  necessario  credant.  His 
«  prorsus  evertitur  tota  liberi  arbitrii  po- 
«  testas,  quam  sibi  somniant  Papislae.  ) 
Et  in  lib.  contra  Pelagium  ait  :  «  Ita  effica- 
«  citer  formari  voluntatem  nostram  con- 
«  firmo,  ut  Spiritus  sancti  ductum  sequatur 
«  necessario.  »  Tum  exejus  discipulis,  qui 
id  passim  affirmant,  ut  Beza  in  Summa 
Christianismi,  pag.  188,  ubi  asserit  :  omnia 
necessario  ex  Dei  immutabili  decrelocvenire. 
Et  Joannes  Scarphius  lib.  2  de  libero  arbi- 
trio.  cap.  3,  ubi  ait :  «  Dicimus  in  homine 
«  post  lapsum,  Deum  ita  efficaciter  agere, 
«  et  voluntatem  flectere,  uthominis  volun- 
«  tas  Deum  conversionem  hominis  volen- 
«  tem.  et  operantem  nonsequi  non  possit.- 
Tum  denique  ex  testimoniis  Catholicorum, 
qui  id  aperte  testantur,  ut  Franciscus  Vul- 
canius  Episcopus  Metensis  opusc.  eontra 
dogmata  Calvini.pag.  63,  ubiinquit:  «  Inde 
«  manavit  error  Calvini,  quo  falsum  axio- 
;<  ma  siUi  constituit,  ut  omnia  fieri  neces- 
«  sario,  nihil  contingenter  evenire  con- 
«  firmet.  »  Et  Archiepiscopus  Armachanus 
in  congregatione  37  de  auxiliis  palam  as- 
seruit,  errorem  Calvini  in  eo  consistere. 
quod  dixerit  gratiam  efficacem  voluntati 
necessitatem  imponere. 

221.    Dissentit  tamen  Calvinus  in   hac 
parte  a  Luthero,  quod  quamvis  uterquene- 
gaverit  voluntatem  sub  gratia  efficaci  cons- 
titutam  libere  agere,   ille  tamen  asseruii 
pure  passive  se  habere  recipiendo  conver- 
sionem  :  iste  vero  admisit  voluntatem  ac- 
tive,  vitaliter,  et  spontaneead  talemmotui 
concurrore,  ut  constat  ex  libro  2  Institut. 
<  <i\>.  5,  §14.  Undein  hoc  en  u  admittit  iio- 
minem    libere   agere,   non  Libertate  qu 
indifferentiam ,  et  veram  petestatem    ad 
oppositum  includat,  sed  quad  praecise  exclu- 
dat  coactionem,  el  violentia*m,  ui  constal 
c\  libro  2  contra  Pighium,  tertiae  editioni 
Genevensis,  ubi  ait:  Si  coactioni opponitu 
rtaif  liberum  esw  arbitrium  et  fateor,  et 

II 


Calviuos 
ex  pralia 
ellicaci 

intulit 
evei  1 1 1 
nemar- 

intiii. 


Scarphi 


Vulca- 

nius. 


chanus. 


Diirercn- 
ii.i  inter 

ll|l!l).  ('! 


154 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


constanter  assevero,  ac  pro  hswetico  habeo,  si 
quis  secus  sentiat  :  si  hoc,  inquam,  sensu  li- 
berum  vocefur,  quod  non  cogatur,  uut  oiolen- 
ter  trahalur,  sed  sponte  trah.atur   sua,nihil 
moror.  Et  loco  citato  ex  libro  2  Instit.  con- 
queritur,  quocl  sibi  oppositum  attribuatur  : 
tranea,   inquit,   est   illa  timilitudo,  <jnr, 
nos  invidiosc  f/ravat.  Qitis  enim   ita   desipit, 
ut  hominis  motionem  a  jactu  lapidis   nihil 
differre  autumet  ?  Nerjue  vero  quicquam  si- 
mile  consequitur  ex  nostra  doctrina.  c>uem 
Beza.    imitatur  Keza  ejus  discipulus,  et  in  cathe- 
dra  pestilentiae  successbr :  nam  in   libello 
quaest.  Christian.  editionis  tertiaa  Gentf 
sis,  pag.  000,  qu;crenti  catechumeno  :    I    - 
igitur   non  repugnare  libertati  necessitatem 
agendi?  Respondet  :  Apertius  dico, 
cessitate,  sed  coactione  demum  tolli  Ub 
tem,  et  contingentiam.  Qnod  in  Bumm  • 
conf andere liberum cum  voluntario,  ut  il- 
!ud  libenun  dicatur.  qnod  ost  ab  intrin 
cum  cognitione,  qnamvia  non  b  Isit  facoltas 
ad  oppositum.  Idque  directe  damnal  Tri- 
dentinum  canone  sa?pius  ci!  lis  ver- 

bis  :  Neque  posse  dit  - 

5.  E  \  iisevidenter  consl  tt  falsil  is  illius 
minoris,  qnam  argnens  assumj  mpe 

nihil  in  hac  parte  docnisse  Calvinnm,  q  i 
Thomi.-t .■"  non  doce  mt:  nam  ille  cumsequa- 
cil)n  it,  gratiam  efficacem  inferre  ne- 

cessitatem  absolntam,  lollere  ;  m  ad 

oppositum,  el  eolnm  permittere  Libertatem 
a  violentia,  <'t  •■  e,  ut  liqoet  i 

moniis  nuper  relatis  :  isti  vero  o 
affirmant,  gratiam  i  m  in 

volnntate  pennittere  potestatem  ahsolntam 
ad  oppositum,  conversionemqne  proinde 
esse  liberam  non  solum  tibertate  opj 
\  iolenti  ■■.  s<  I  etiam  libertateindifferentiae, 
et  dominii,  ut  eornm  scripta  ap<  i 
manifestant.  Qno  1 1  :uum,  ut 

Franciscus  Annatus  Molinista  lib.  de  lib 
t  <!■•  inchoata  cap.  5,  §  t,  dixerit  :  Quem  in- 
venient  Janseniani  inter  Thomistas,  qui 
<■  ',',it  ita  necessarium  esse  q  tium 

c  msensum,  quem    volu  motioni 

<  ratiss,  quamdiu  illa  inkwret,   quomod 
amor  beatificus  (utique  volantarius,  et   non 
violentus)  quamdiu  durat  visio?  Quem  inve~ 
ni  nt,  qui  dixerit,  voluntatem  divu 
prstdetern\inatam  carere  proarima  ad  dii 
sum  potentia  P  Et  h  erant,  ut  omnes 

illius  minoris  pVobationes,e1  parallelaecom- 
parationes  a  Bastida  indnctsa  sinenova 
ponsione evanescerent  :qnod  tnnc  illi  ros- 
ponsum  est.Sed  neid  prsteriisse  videamnr, 


Tiulent 


Kulli 

<|UUI!I 

Tliomis- 

- 

>ino  ro- 

pugnant 


M 


pulsanti  singilbitim,  ac  brevitt-r   resp  nde- 
mus. 

220.  Prius  autem  observet  pru  lent  I 
{uod  ut  monet  S.  Hieronym.  in  ■ 
Pammaehiumei  Occeanum,  decrroribus  Ori- 
gen.  tom.  2.  hsretici 

ordinem  wntunt,  ttambioua  qmmqmt  tanetn-- 
nant,  id  wn,  ei  a  >n- 

'.   ut  a1  I 
Cath  :mquippevenenum 

<\ithoIicorum  sententiis,  ac  verbifl   obvol- 
veresolent,  ut  ab  incautis  min 
ebibatur,  et  sub  pietatis  larva  exitium    ; 
insidias  molinnt  if  i  qnod  minime.  si  appa- 

nt,   indocerenl   :  unde  eorum 
vario  lepr  e  coli  j  idicium 

poscnnt,  qoi  falsnm  a  v<  -r- 

nat.  NuUmenim,  inquit  [i.  Angust.  lib, 
vangel.   caj 
■ 
!   inordinaU 

in 
■ 

' 

<  ulantem.  Kt  hinc  fi» 

ni  h  r  im  libi 

lula  attentione 
rni,  at  i 

liorum,  et  Patrum  I 

M.t  ;  illa  nt, 

»lo- 
luntur,  ntd 
in  /.  natit.  his     . 

\ 

rvm  muli  le- 

\ 
iltorum  libri  in- 

tur?  I 
rum,  '/" 

1  minoris  ;  i  dicem 

illam  primam   proj  l 

'enienti* 

| 

effica 
non  tr 
cam  esse,  u1 
Si  v( 
bitrii  Ii' 

sarium  in  iniana  est,  ut  li 

dictis  num.  222.  fn  | > r i : 
Thomistis,  et  in  ratur. 

s  iproj         >,  nemp 


DISP.  VII,  DUB.   IV. 


lo;> 


efficaci,  non  possumus  non  velle,  etc,  ab- 
solute  prolata  est  haeretica,  et  Calvinistica, 
et  damnata  in  Concilio  Trident.  sess.  6, 
can.  4.  Sed  Thomistae  illam  prout  jacet  ne- 
gant,  vel  si  disputationis  necessitas,  etcla- 
ritas  postulaverit  ,  illam  distinguunt,  et 
dicunt  hominem  gratia  efficaci  affectum 
posse  dissentire,  potestate  antecedenti,  et  in 
sensu  diviso,  quae  est  potestas  simpliciter, 
quam  Calvinus  negavit ;  asserunt  tamen, 
quod  nequit  dissentire  potestate  conse- 
quenti,  et  in  sensu  composito,  jungendo  vi- 
delicet  dissensum  cum  auxilio  efficaci,juxta 
Ad  illud  Apostoli  ad  Rom.  9  :  Voluntati  ejus 
oui.  9.  quisresistit?  Et  in  hoc  sensu  illa  propositio 
est  Catholica,  et  Augustiniana,  utsupravi- 
dimus  §  4. 
^ertia.  Tertia  propositio,  nempe  :  Exhac  gratia 
actus  voluntatis  sequilur  necessitas,  etc.  si 
significet  necessitatem  infallibilitatis,  quae 
relinquat  potestatem  ad  oppositum,  Catho- 
licaest,  etconceditur  a  Thomistis  :  si  vero 
significet  tantam  neeessitatem,  ut  excludat 
potestatem  ad  oppositum,  Calvini  est,  ut 
vidimus  nnm.  222,  et  amplius  constabit  ex 
responsione  ad  primam  confirmationem.Et 
in  hoc  sensu  negatur  absolute  a  Thomistis. 
luarta.  Quarta  propositio,  nimirum  :  Sine  auxi- 
lio  efficacis  gralim  homo  non  potest  bene  ope- 
rari,  etc.  absolute  prolata  negatur  absolute 
a  Thomistis.  qui  potius  docent,  hominem 
per  auxilia  sufficientia,  ab  efficaci  distincta, 
fieri  proxime  potentem  ad  bene  operan- 
dum,  ut  vidimus  disp.  praeced.  dub.  1.  Unde 
inabsentia  auxilii  edicacisrecognoscunt  ve- 
ram  potentiam  antecedentem  ad  actum  in 
-ij  diviso,  quamvis  asserant  hominem 
non  habere  potentiam  ad  conjungendum 
actum  cum  carentia  auxilii  efficacis,  quaa 
impotentia  secundum  qnid,  et  libertati 
neutiquam  praejudicans.  Calvinas  vei 

cam   (  r  mt,   omnom  motionem 

Spiritus  san  :ti  i  equenter,  ef 

retice docent,  hominem  non  posse  l<<'n<! 

rari,  nisi  cum  acta  operatuj ,   it  vidimus 

d\  tub.  I . 

i   :   Quod    i  <     duobus 

i  tatur,  et  alvu  •  non, 

,   aliunde  quam   •<    inxqualifate  gratix 

i  d      ,<;t,   quod  tota  ratio  forma- 

eliciendi   co 

•   endi    conversum   a  non  < 

itholica  est,  juxta  il- 
■ii  te  di  \cemit  ?  Si   vero 
:  '  itera,  et  Liberam  i 

!: ini  e  t,  qui    rn 


hominem  Deo  in  negotio  salutis  cooperari. 
Primum  justissime  asseritur  a  Thomistis, 
ut  dub.  1  contra  Molinistas  ostendimus. 
Secundum  vero  constanternegant  cum  Con- 
cilio  Trident.  sess.  6,  cap.  4. 

Sexta  propositio  :  Eos  quibus  xyualem  Scxtj. 
gratiam  Spiritus  sanctus  partitur,  xqualiter 
cum  illa  conari  necesse  est,  si  denotet  neces- 
sitatem  absolutam,  et  excludentem  potesta- 
tem  non  conandi,  seu  dissentiendi,  Calvi- 
nistica  est,  et  orta  ex  principio  haeretico, 
nempe  auxilium  efficax  tottere  potestatem 
ad  oppositum.  Si  vero  denotet  impotentiam 
consequentem,  sive  fieri  non  posse,  quod 
cum  aequalibus  auxiliis  componantur,  et 
conjungantur  inaequales  effectus,  Catholica 
est,  et  asseritur  a  Thomistis.  Nam  si  duo 
homines  recipiant  auxiliapure  sufficientia, 
uterque  poterit  conari,  et  converti,  neuter 
tamen  convertetur  :  si  vero  recipiant  auxi- 
lia  efficacia,  uterque  poterit  converti,  et 
convertetur,  quamvis  simul  possit  non  con- 
verti  in  sensu  diviso.  Et  nisi  haec  doctrina 
admittatur,  opus  est  concedere,  discretio- 
nem  hominum  in  negotio  salutis  non  reduci 
primario  ad  gratiam,  sed  in  liberum  arbi- 
trium  :  quod  quam  absurdum  sit,  supra 
dub.  I  ostendimus  contra  Molinam. 

228.  Scptima  propositio,  videlicet  :  Obla-^^lm^ 
tam  fjratiam  recipere,  hoc  est  acceptare,  non 
nostriB  potestatisest,  prout  jacet,haeretica  est, 
et  a  Calvino  asserta,  qui  potestatem  dissen- 
tiendi  auferri  per  gratiam  efficacem  asso- 
ruit  locis  supra  citatis.  Thomistae  autem, 
quamvis  dicant  hominem  non  reddere  Dei 
auxilium  efficax,  sed  ipsum  cum  sua  efii- 
cacia  adaequate  pracsupponere,  asserunt 
tamen  cum  Concilio  Tridentino,  hominem 
auxilio  efficaci  motum  posse  aosolute  dis- 
ire,  si  velit;  quia  auxilium  efficax  ex- 
cludit  quidem  disscnsum,  non  tamon  dis- 
sentiendi  pqtestatem,  utsupra  oxplicuimus 
I  7. 

Oitnra  propositio  :  Hxcgratiaita  volunr  Oeta 
tatem  agit,  ni  quamvis  voluntas  agat,  niki- 
lomimti  adsquata  causa  conversionis  s<>l<t 
gratia  sit;  si  excludat  influxum  liberi  arbi- 
trii  moti  per  gratiam,  Calvinistica  e  i  vel 
potius  Lutherana  :  nam  Calvinus  asseruit 
voluntatem  auxiiio  efficaci  m  >tam  agere 
vitaliter,  et  spontanee,  non  teiien  libere, 
seu  fiitn  potestate  ad  oppo  itum  !  Lutherus 
vero  affirmal)  it,  pure  p  i  ive  e  habore,  et 
lantum  recipere  conversionem  a  s  do  Deo 
sibi  impre  tm.  Si  autem  significet,  quod 
t  ,i  i  ratio  proxima  conver  ii i  il  gratia, 


156 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


et  quod  ha.-c  non  mutuotur  suam  eilicaciam 
a  voluntate  croata,  sed    potius  eam  iaciat 
infallibiliter  agere  operationes  liberas,  Ca- 
tholica  est,  et  expressa  D.  Augustini  locis 
supra  citatis  §  1,  etdisp.  5,  dnb.  6.  Et  in 
hoc  postoriori  sensu  asseritur  a  Thomistis, 
ut  constat  ex  hactenus  dictis. 
Nona        Nona  propositio  :  Auociliwn,  in  quo  con- 
sistit  jiersecerantic  donum,  est  inamissibile, 
redditque  hominem  immobilem  inbono,  < 
pendenterquc  a  libero  arbitrio,  antecedenU  r, 
facit  hominem  perseverare;  si  donotot  im- 
potentiam  consoqiiontom,    sive  carontiam 
potontia}  ad  componondum,  et  conjuii. 
dum  noii  perseverare  cum  auxilio  | 
ranti;e,  Catholicaest,  et  asserta  a  Thomis- 
tis  :  si  vero  significet  impotentiam  anti 
dentom,  sive  carentiam  potentis  ad  non 
perseveraresecundumse^el  in 
hxrcticu  est,  ot  assoi  ta  ,i  I  !ah  ino.  Similiter 
si  I\  independenter,  denotet  qnod  aaxilium 
perseverantiae  habet  saam  efficaciam,eam- 
que  a  voluntate  creata  aon  participet, 
potius  faciat  infallibiliter,  qa<  l    /oluotaa 
ereata  libere  persei  eret,  catholic  un  doctri  - 
nam  continot,  quam   Augustin 
cuit  contra  Semipelagianos,  et  qaam  am- 
plectuntur  Thomists.  Si  aatem 
exclasionem  libertatis  creatae,  etliberam 
cooperationem   arbitrii,   q 
ejusdem  gratiae,  hsereti  el  qaam  non 

Thomistae,  .-<'<l  Calvinistae  docent.  Nec  in 
hoc  datur  specialis  difficall   •  i  mi- 

litel  etiam  in  quolibel  auxilio  effic 
particularem  operationem. 
Deeima       Ultima   propositio  :  l>  rna  nu 

creto,  et  inevitabili  omnes  nostrn*  act\ 
sive  bonas,  sive  malas,  prxdefinit,  ac  m 
terminat  \  si  denotet,  quod  I  :ii,it. 

ot  praedeterminel  quidquid  in  nostru 
tionibus  non  explical  malitiam,  Catholica 
est,  ot  asserl  i  a  Thomi  m  D.  Au( 

et  I).  Thom.,  ut  tom.  1,  tract.  1,  disp.  1". 
dui).  1,  cum  seq.  declaravimna.  Calvinas 
aatem  orra\  it  asserendo,  Deam  pra  lefinire 
actus  malos,  sicul  el  bonos,  el  tam  entitatem 
actus  peccaminosi,  quam  ipsam  malitiam 
sua  efficaci  motione  attingere,  ut  constat 
ex  libro  contra  Pighium,  el  lib.  :\  fnstitui. 
cap.  23,  ot  ex  dictis  disp.  1,  eaj 
Bomma  229.  Unde  constat,  immensum  interval- 
ii'ia  inu"r mm  niediare  intor  assertiones,  quasTho- 
•toctri-  mista>  ex  una  parte,  el  Calvinus  ex  alia 


naiii 


Thomis-  statuunt  in  hac  materia.  E1  si  bene  attendi- 

morom  mus' omncs  propositionea  Calvinisticaa  sunt 

oaivini.  appendicos  illius  falsi  principii  :  Motio  Ihi 


ab  intrinseco  efficax  totlit  libertatem 
rcntir,  sett  potentiam  <i>l  oppositum  .  quod 
Calvinos   com    Pelagiania    asseruit    locis 
num  t.  (  ndecum  Tbomiai 

jaciant  in  hac  m  iteria  principiam 

mtradictorie  itum,  nempe  as 

lium  ab  intrinseoo efficax  optimecum  prae- 
dicta  libertate, 
cessamestquod  inXei 
licas   concli,  i   mani! 

t  in   illa  o 
aaxiliis,   ut  merito  dixeril  -tuanri' 
Thoma    1  /'.  /.   19,  dis\ 

IlUll    | 

rantii.aut  ealumni.i  proposition  mis- 

tlvinianis  aeqoiparari.  Et  \ 
fictus  ille Cal vinismi  rai  iarii 

Thomisti  mtenti  un  infni  loe- 

runt,   non    | 
amoi 

•  sibi  Pelagianismam  n 
rent,  et  verbum  :it.  ut  n  I 

Joannes  de  Ripald  i 
113,  il :  «  SuJ 

I 
•  publii 

r  uit  not 
ntiamisl 
ut  notam  .;  \i- 

■ 
taismi. 
I 
demus,  distinctionem   i 
consequentis 

int 
Qicultati 
n.o  l>.  Augustinus,  quem  n 

i  iii  axiomal 
in  I.  d 
orl.  8,  ot  >/.  24       1 
dist.  i.  7.  1.  ari.  1 .  el  alibi  - 

\i!it.  in   1,  dist.   17.  ///7.   1,  qUMSt.    I  . 
tus,  S  plurimi 

'. 
.  i\iliis.  Cnd( 
qui  Catholicorum  Doctorum  authun-  ',;,,','„' 
tatem  nihili  solel  habere,  1 

1  1  tMSSW 

Unctionem,  saltem    verbol 
ausus  Bpernere,  ut  constat  ox  libro  contra,!.,'  .. 
Pighium,  / 

\  1  quod  a  ntendi  formi* 

Kcundum  <tu 
ntis,  rt  com  im.  At 

ro\ora  sub  hac  loquendi  mo  i  nennm 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


157 


suae  haeresis   occultavit,  negans   re  quod 
verbo  videbatur  concedere.  Distinguit  enim 
ille  haereticus  duplicem  necessitatem,  aliam 
quae  oritur  ex  natura  rei,  et  intluxu  ccelo- 
rum,    aliarumque   causarum  naturalium, 
quam  vocat  Stolcam,  fatalem,  et  consequen- 
tis;  et  hanc  ipse  dispellit  lib.  1  Instit.  cap. 
16,  sect.  8,  his  verbis  :  «  Nos  etsi  de  verbis 
non  litigamus.fati  tamen  vocabulum  non 
«  recipimus:  tumquia  estex  eorumgenere, 
«  quorumprophanas  novitates  refugere  nos 
"  Paulus  docet  :  tum  quia  ejus  odio  conan- 
«  tur  gravare  Dei  veritatem.  Dogma  vero 
«  falso,  ac  malitiose  objectatur ;  non  enim 
-  cum  Stoicis  necessitatem  comminiscimur 
ex  perpetuo  causarum  nexu,  et  implicita 
quadam  serie,  quae  in  natura  continea- 
a  tur.  »  Et  ad  haec  alludit,  cum  in  testimo- 
nio  quod  nobis  objicitur,   inquit  :  Neque 
■suapte   natura   necessarium  sit,  etc.  Aliam 
ergo  necessitatem  humanis  actibus  affingit, 
ortam    videlicet    ex    constitutione    divini 
decreti.  et  auxilii  efficacis.  Unde  sect.  8, 
/•  citata,  addit :  «  Sed  Deum  constitui- 
mus  arbitrum,  acmoderatorem  omnium, 
'  qui  pro  sua  sapientia  ab  ultima  aeterni- 
te  decrevit  quid  facturus  esset ;  et  nunc 
"  sua  potentia,  quod  decrevit  exequitur.  * 
Et  hanc  vocat  ipse  necessitatem  consequen- 
lias,  subdole  tamen,  et  contra  sensum  Ca- 
tholicorum  :  nam  tantam  existimat  a  Dei 
decreto,  et  auxilio  provenire  necessitatem, 
ut  excludat  potestatem  ad  oppositum,   et 
indifferentiam  arbitrii,  ut  constat  ex  locis 
num.  222  citalis,   el  ex  libro  supra  relato 
contra    Pelagium,    ubi    conculcans    illud 
exemplum,  quo  utitur  in  testimonio  nobis 
objecto,  inrjuit  :  a  Si  in  Christi  ossiboa  na- 
t  turam  consideres,  fragilia  erant :  sin  vero 
i  illnd  Dei  decretum,  quod  suo  tempore 
"  manifestatum  fuit,  nihilominna  fracturae 
a  obnoxia  erant,  quam  liumanis  aerumnis 
i. »  Qaod  exemplam  applicat  hn- 
man.  :  e(  nemo  sanaa  men- 

bere  potentiam  ad  pa- 
tiendnm  aerumnas.  i  fnde  evidenter  constat, 
m  non     tatoi    e   polam  necessitatem 
llibilitatis,  et  b  n  equentiae  Io- 

I    ■••       il  item  perimentem   ar- 
im,  quami  i  lalenter    videatar 

item  con  eqaenti  ,  el  ne 
equentis  adstrnere,  ut 
enientiam  cam  Doctoribu    Catholici  , 
••'  antiq  i  ffectet.  El  ob  hanc 

itatem  damnatar  eju  dbc- 
nciJio  Trident.  $es$.  6,  can.  4. 


A  qua  longissimo  intervallo  distant  Tho- 
mistae,  cum  asserunt  hominem  auxilio  effi- 
caci  motum  necessario  consentire,  neces- 
sitate  non  consequentis,  sed  consequentiae : 
nam  ita  docent  ad  illud  auxilium  infallibi- 
liter   sequi   operationem,   ut   nihilominus 
asserant  simul  cum  ipso  auxilio  coexistere 
potestatem  proximam  ad  oppositum  in  sensu 
diviso  :  et  hoc  posterius  sufficit  ad  exclu- 
dendum  necessitatem  absolutam,  seu  con- 
sequentis.    Uicet    enim   conseq.uentia    ab 
auxilio  ad  operationem  sit  legitima,  et  lo- 
gice  necessaria  ;  tamen  actus  consequens, 
et  illatus  est  liber  :  quia  necessarium  est, 
quod  ad  auxilium  efficaciter  movens  ad  ac- 
tum  liberum,  sequatur  actus,  et  actus  liber, 
sive  elicitus  cum  potestate  ad  oppositum. 
231.Ad  secundam  confirmationem,omis- 
so  antecedenti,   negamus  consequentiam  : 
tum  quia  vetus  mos  haereticorum  est  sUos 
errores  sententiis,  et  dictis  Catholicorum 
fulcire,   et    praecipue    illorum   Doctorum, 
quos    vident   majori   authoritate   pollere. 
Unde  ex  eo,  quod  quidam  Calvinistae  asse- 
rant,  suum  dogma  esse  propriam  Thomis- 
tarum  opinionem,  eamque  non  infimis  lau- 
dibus    commendent,    perperam    infertur, 
quod  teneant  eandem  sententiam.  Sic  Pela- 
gius    in  sui  erroris  patrocinium   vocabat 
S.  Ambrosium,  ut  constat  ex  D.  August.  in 
lib.  1,  de  nuptiis,  cap.  ult.  ubi  ait  :  «  Quod 
«  ideo  commemorandum  putavi:  quia  Pe- 
«  lagius  sic  laudat  Ambrosium,  ut  dicat  : 
«  Bcatus  Ambrosius  episcopus,    in    cujus 
«  praecipue  libris  humana  elucet  fides,  qui 
«  Scriptorum    inter   Uatinos  flos   quidam 
«  speciosus  enit  lit,  cujus  fidem,  et  purissi- 
«  mum  in  Scripturis  sensum,  no  inimicus 
«  quidem  aususcst  reprehendero.  Pceniteat 
«  ergo  eum,  quod  sensit  adversus  Ambro- 
«  sium ;  ne  pomiteat  eum,  quod  sic  laudavit 
n  Ambrosium.  »  Tum  etiam,  quia  compor- 
tum  est,  plures  Calvini  discipulos  ejus  er- 
rorem  tempcrare  voluissc,  eaquo  de  causa 
in  multis  dictis  a  pracceptoris  semita  de- 
viasse,  qui  proinde  Calvinistae  molles  non 
immerito  dicuntur.  Hos  voro,  quantum  ab 
illius  errore  recedunt,  accedere  (etsi  non 
perveniant)  ad    Thomisticam    veritatem, 
nullum  est  inconveniens  admittoro  :  nec 
bene  infertur,  quod  Cel\  imi  i  tenuerit  Tho- 
mistarum  opinionem,  quia  Calvinistae  a 
Calvino  deficientes  ad  eam  aliquantulum 
lantj  sed  magi.s  infertur  oppositum. 
Sicut  enim  fcecunda  Martini  Lutheri  progo- 
nie  in  innumer  i    ectas  divi  sa  ost,  equibus 


Diluitur 

secunda 

confir- 

matio. 


D.  Au- 

gusti- 

nus. 


158 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Qood   aliqui  magistrum  rigide  sequuntur,  et  di- 

'SJuim  cuntur  absolute  Lutheram,  ut  sunt  Illvri- 

aliquiadcani,  Osiandrini,  etc.  alii  vero  eius  dicta 
vcrita 
icmTiio-tomperant,  et  ideo  vocantur  Semilutheram, 

'rllcce-mut  sunt  Heshusii,  Melancthonici,  etc.  alii 
<iant,  autem  pluribus  ejus  senlentiis  palam  n  pn- 
esth"-0  gnant,  ut  appellantur  Aniilutherani,  ut  sunt 
convc-  Zwingliani,     Bucerista?,     Calvinista),    Be- 

1  IIS. 

zanitao,  etc.  Ita  e  putido  Calvini  ovo  di~ 
versa  discipulorum  placita  in  dics  oriuntu r : 
quidam  enim  ejus  rigorem  circa  auxilium 
necessitans  indivulse  tenent,  ac  proinde  ri- 
gidi  CalvinistiL'  appellantur  :  qoidam  vero 
ita  efTicaciam  auxilii  horrent  ,et  ab  ejua 
duriiio  deflectunt,  utpotius  ad  Semipelagia- 
nismum  inclinent.ac  propierea  03 
vinistae  dicuntur.  Haec  autem  diviso ortum 
pra3ci|)ue  habuit  apud  Batavoa  anno  I 
nam  Jacobus  Arminius,  ei  Franciscus  Gum- 
marus  Leidensis  Scholaa  Profi  inter 

se  circa  hoc  punctum  dissidere  «  eperunt, 
afTirmanlc   isto   existentiam  auxiln   >'\   se 
ellicacis  ct  necessitatis ;  illo  vero  asserente 
nullum  auxilium  habere  i* !li '.-a«- i .n n  •  ■•. 
sed  ab  effectu,  vel  ex  pracscientia  ■.  1 1  li!  e- 
rum  arbitrium  esse  primum  determin 
et  inchoans  negotium  salutis.  Hinc  dn  - 
tiones  inimicissimsB  processeront;  Armi- 
nianorum  nempe,  <'t  Gummaristarum,  qui 

'M'-adeo  acriter  scriptis.   convitiis.   immo  et 

reii  i 

i-  armis  se  mvicem  impetivere,  ut  ad  eam 
,!,a-  flammam  compescend  im  haeretiri  S)  nodnm 
nationalem  indixerint,  qoa3  in  m  itate  Dor- 
dracena  ceh  brata  fuit,  ubi  \nniuiani  dam- 
nati  sunt,  el  proscripti,  ut  videri  potesl  io 
Theatro  novissimo  vitaa  humanae,  verbo 
//.77v.s/v.  foi,  :;:;.  Cum  nzitur  tanta  sit  dis- 
cordia  inter  Calvini  discipol  erni 

haiul  facile  potest,  qni  ipsum  in  scriptis, 
quae  edere  non  desistont,  severe  Beqoantor : 
et  molto  minus  colligi  valet,  Calvinum 
aliquid  docuisse,  quia  Calvinislae  illuddo- 
ceant;  recedunt  enim  plores  a  bqo  M 
tro.  Atqoe  ideo  ex  eo,  qood  noperi  qoidam 
Calvinistae  Thomistis  connivere  videntor, 
et  Molinao  sententiam  somme  detestari, 
perperam  colligitur,  eandem  esse  Calvini, 
et  Thomistarum  causam,  el  Boloa  Molinis- 
tas  a  Calvino  recedere.  Oppositom  enim 
constat  ex  dictis,  et  amplios  constabit  sin- 
gulis  haereticorom  testimoniis,  qoaa  in  hac 
confirmatione  referuntur,  breviter  occor- 
rendo. 

'2'A2.  Molinams,  sicut  et  alii  baeretici  Cal- 
vinista?,  falso  existimal  Catholicoa,  qui  di- 
cunt   auxilium   ex   se   efficax    non    tollere 


libf-rtatem  ad  oppi  sit  .::..   eo  i| 

bere  gratiam  Augustiniai  :ni-  oppo^0 

pelagianis  stmtire.  Unde  Arminianis,  qui"1" 

quantum  ad  negationem  auxilii  ier 

tis  cum  Calholicis  conveniunt.  attriboif  I 

pismum,  sive  catholicam  doctrinam.  F' 

Papismos  non  clauditur  inti 

lam  Molinaa,  se  1  tam  Thomistis,  quam  aliis 

Cathi  I   communis  :  nec   illis  vei 

invehitur  Molinaeus  in  sol< 

omnes  Catholicos  impetit  :  atque  ideo  f.: 

timavit  Aanata  :num  cam 

nione  converti.  Arminiani 
tem  it  i  a  Calvino  in  negando  gratiam 

•  intem  i  int,  ut  abierint  in  i 

trt-mum  omnioo  contrarium,   nempe  in 

:n  errorem  ;  on  le  revera  □ 

inuin  interpoiarunt,  sed  Semi] 

nismum  restituerunt,  ut  testatur  Fran 

cus  M  icedo  Seraphici <  trdinis  in  libi     I 

divinitus  it 

■ 

■  unus  qui  i 

■  tibilem,  ut  aiunt,  facil ;  Lo- 
■<  thi                                                  ni- 

chaeismum  in  r  qui  i 

tm,  et  sen  am  volonl 
ertibilem  appellanl  ;ii . 

:  ininii,  I  l  mtium,   a  qoil 

esl  titotos. 

I 

i  innitei  trinam  Armi- 

nianoram,  qui  gratiam  i  ne- 

garunt,  jiurum  Papismom,  I 
catholicam  continerc  ;  cum  , 

.  un  in  pluribus  .r. 

Amesiu8quidem  »1 
:i  ab  intrinseco,  in  i 
tis  sobscribit,  in  qui 
non  i 

exoil   :  ft  | 

tom.  1.    Bellarmini  enervai  ira 

t  Gonel  h  - 

mistarom,  art.  5,  num.  1<).  i  tin  u 
tirel  ni  materia  dejostil  de  E  i 

ristia,  et  aliia  ;  Calvinista 
Bcclesi  e  catholics  gremiom,  tiam  in- 

veniret.  Unde  ad  Annati 
detor  neg  in  lo  minorem,  nemp 

!11. 

lem  fere  mod<  I, 

quod  dicitur  de  Tuvisio   :  nanc   eo   lil 
quem  advei  atiam  mediamcom] 

suit.  non  agil  ot  Calvini  discipolaa 
\ix  loto  opere  meminit]  sed 
rit.  se  premi  i  vestigit.  I 

simolavit 


DISP.  VII,  DUB.    IV. 


159 


simulavit  Annatus ,  ut  solos  Thomistas  fe- 
riret.  Et  ostendere  debuit  Tuvisium  esse 
rigidum  Calvinistam,  ut  vel  adversus  Tho- 
mistas,  veladversus  Scotistas(quorum  idem 
fere  sensus  est  in  hac  parte,  et  par  in 
scientiam  mediam  odium),  aliquid  conclu- 
deret.  Id  tamen  nec  fecit,  nec  potuit;  nam 
Tuvisii  studium  fuit  concordare  libertatem 
nostram  cum  Dei  decreto  ab  intrinseco  effi- 
caci,  per  reductionem  ad  omnipotentiam 
divinam,  qua  Deus  efficaciter  facit,  ut  crea- 
tura  libere,  vel  necessario  operetur,  prout 
ipse  disponit.  In  quo  non  Calvinum,  sed 
D.  Augustinum  imitatur.  Utinam  sic  caetera 
praeceptoris  asserta  corrigeret. 
E\Era-  Theophilus  Brachetus  in  verbis  quae  no- 
cheto.  jjjg  objiciuntur  infantem  se  adhuc  prodit, 
et  non  satis  gnarum  status  Ecclesiae  Catho- 
licae,  cujus  consortium,  retractatis  prioribus 
erroribus,  poenitens  candidatus  ambire  di- 
citur.  Aliter  non  existimaret  communiorem 
apud  Catholicos  esse  opinionem  Molinae, 
quam  D.  Augustini  sententiam  ;  nam  multo 
plures,  non  solum  e  Doctoribus  particulari- 
bus,  sed  etiam  ex  sacris  Ordinibus  nobis- 
cum  sunt,  quam  cum  illis,  ut  constat  ex  su- 
pra  dictis  n.  111.  Quod  autem  insinuet 
Thomistas  cum  Calvinistis  convenire  in 
asserenda  gratia  particulari,  sive  auxilio  ab 
intrinseco  efficaci,  nihil  noslrae  sententiae 
praejudicat;  quia  Calvinistae  non  errant  in 
asserendo  praedicto  auxilio,  in  quo  cum 
Thomistis  conveniunt  ;  sed  in  asserendo 
illud  auxilium  non  esse  utcumque  efficax, 
sed  necessitans,   sive  auferens  proximam 

sentiendi  potestatem  ;  in  quo  non  conve- 
niunt  cum  Thomistis,  sed  ab  illis,  et  a  ve- 
ritate  longissimo  intervallo  recedunt.  Par- 
eendum  tamenestnovoapudCatholicoshos- 
piti,  rjuod  in  plahboi  esepitaverit;  congra- 
tularrium  vero,  quod  inter  oflusas  adhuc 
tenebras  agnoverit  priscam  Sedie  Romans 

itentiam  amplecti  D.  Augustini  defini- 
tiones,  etgratiam  illam  singnlarem  auxilii 
ab  intrinseco  efficacis.  Cujua  Aagastiniana? 
gratia?  foerat  semper  ille  defensor  acerri- 
mu.-:;  lit  ipsemet  tettataa  foit  Petro  Genei 
Dominicano.  Apod  quem  loco  Baperiusci- 
t  ito,  e4  apad  Vincentiam  Baroniam  in  trac- 
tatu  de  libertate  bumana,  et  gratia  divina, 
di  i>.  y~,  uct,  3,  poatant  alia  hoc  spectantia 
videri.  Nobii  aatem,  qaibas  hsreticoram 
eolloqaia,  et  libri  interdicantur,  dictasaffi- 
eianl  ad  di  ipellendas  enermei  Annati  con- 
i  ontra  gratiam  ex  ee  efficacem.  Cu- 
uti  genus,  qaod  ipee  late  pi 


quitur,  est  satis  debile,  et  indignum,  cui 
fidat  Doctor  Catholicus  :  tum  ob  maximam 
haereticorum  instabilitatem,  qui  postquam 
naufragium  in  fide  faciunt,  feruntur  quo- 
cumque  vento  doctrinae,  prout  sua  commoda 
magis  refert  :  tum  quia  saepius  rumores 
spargunt,  ut  divisiones  inter  Catholicos  au- 
geant,  et  ut  quorundam  laudibus  aliorum 
excitetur  invidia.  Oportuit  tamen  Annato 
etiam  in  his  occurrere,  ne  vel  in  eis  sibi 
confmgeret  triumphum. 

233.  Ad  tertiam  confirmationem  nega-  ^hr- 
mus  majorem,  utpote  continentem  falsam  rmati,°. 
relationem  depromptam  ex  Authore  Galliae(1t«r.  ' 
Purpuratae,  qui  Jesuita  fuit,  et  Molinismo 
penitusfavens  :  undein  vita  tam  Cardinalis 
Perronii,  quam  Cardinalis  Dossati  plurima  JP.6.1*?" 
interserit  fide  indigna,  prout  suae  causae  fabeiia. 
patrocinio  convenire  autumat.  Cujus  ma- 
nifestum  signum  est,  quod  Perronius  nihil 
de  hac  historia  referat  in  epistolis  ad  Hen- 
ricum  IV,  in  quibus  tamen  vel  de  minimis, 
quae  in  congregatione  de  a  ixiliis  continge- 
bant,  certiorem  facere  studuit.  Nec  illa  pro- 
missio  potuit  ab  homine  sanae  mentis  fieri, 
et  qui  sententias  Thomistarum,  et  Calvinis- 
tarum  eominus  intueretur  :  nam  illi  dicunt, 
gratiam  ex  se  efficacem  non  excludere  li- 
beram  cooperationem  arbitrii  j  isti  vero 
(nisi  a  praeceptore  non  discedant)  affirmant 
gratiam  ex  se  efficacem  tollere  potestatem 
dissentiendi,  et  parere  operationem  non 
liberam,  sed  praecise  spontaneam.  Qua  ergo 
ratione  potuit  sapientissimus  Cardinalis 
expectare,  vel  promittere  cunctos  Sectarios 
subscripturos  decreto  Pontificis,  si  Thornis- 
tarum  sententiam  definiret?  Profecto  qui 
haec  referunt,  et  approbant,  summae  igno- 
ranti.n,  vol  temeritatis  dedecore  illum  Car- 
dinalem  afficiunt,  ut  propriae  opinionis  sub- 
servire  vel  reluctantem  compellant.  Addi- 
mus,  ipsam  historiam  pro  scientia  media 
fabricatam  causau  Thomistarum  favere  : 
repraesentat  enim  Pontificem  adeo  pro  illis 
stetiese,  ut  tot  terrores,  et  intercessiones 
Perronii  necessariae  fuerint,  negratiamesse 
ab  intriii.seco  ellicacem  diflinitione  Aposto- 
licadeclararot.  Qaantas  vorofuerit(ylemens 
VIII,  qaam  sedalo  l>.  Augustinum  in  liac 
diffieultate  consulaerit,  <■!  qaibus  titulis  de- 
baerit  ejas  judiciam  Perronu  judicio  prac- 
ferri,  superflaum  est  ostendere.  Kecolanlur 
(ju.i:  diximus  dub.  prxced.  ij  4  et  §  7. 

234.  Ad  quartam  confirmationem  {fabri-  satfsai 
catain  a  qaodam  Petro  de  Valleclausa,  jam  JJJJ* 
palam  aperta,  in  opere  de  immunitate  Cy-mationi 


160 


DE  GRATIA    EFFICACf. 


riacorum,  fol.  244,  apud  Cassalas  in  candore 

lilii)  respondeur  omittendo  praemissas,  ne- 

gando  consequentiam,   qua?  illegitime  ex 

llliS  colligitur.   Nam  licet  Janseniani  stu- 

duerint  proprium  errorem  fulcire  Thomis- 

ticae  senlentiae  suflragio,  et  saepius  dixerint 

senihil  aliud  docere,  quam  physicam,  Au- 

gustinianam,    et   Thomisticam    pra>motio- 

nom,'ut  ita  suum  dogma  adamnatione  defen- 

dorent;  convincuntur  tamen  manifeste  de 

Samma   falsitate.  Thomistac-enimsimul  cum  auxilio 

diainier  ellicaci  docent  coexistere  potestatem  proxi- 

Fhomis-  mam  rlissentiendi   :   at  Janseniani  dicunt, 

Janse-  per  illud   auxilium  praedictam  potestatem 

excludi ;  et  ideo  non  veram  libertatia  indif* 

ferentiam,  sed  solam  spontaneitatem,  ac 

voluntarietatem  nostris  operationibos  tri- 

buunt.  Unde  non  Thomisti  tlvinis- 

tis  sunt  in  hacparte  accensendi.  Id  quod  ipaj 

Annaiu*  Jesuitffl  passim  teatantor,  ut  Annatus  lib.  de 

libertate  inchoata,  cap.  2,  §  l.  ubi  ait ;  ilnde 

proeessil  error  Jaosenii,  qaod  pat  i 

e  eodem  modo  philosophari  \n<—-.  quo 

Thomistae  •,  cam  tamen  di\  ersisaima  aint 

eorum  principia. »  Et  Joannea  de  EUp 

in  opere  contra  Bajanos,  di$p.  14,  tect.   1, 

im  ita  orditar  :     Appellabii  pro  Bajania 

ad  Thomistas  aaaertorei  phj  sic  e  pr 

terminationis,  quibua  Bajani  profitentor 

<  consentire  in  adatraenda  efficaciadh 
(  gratis;  qooa  a  doctrina  Cah  iniana  I 

diasidere,  faa  oon  ire.     Ei  infra  . 

Assero  Bajanoa,  qoidqoid  ai1  de  i'r 
terminatoribos,  aperte  conaentire  <"al- 
vino,  el  eisocclusas  esse  vias,  por  qnaa 
Praadeterminatorea  aoam  aalvanl  doctri- 
nam.     El  niun.  48,  addit  :    Demom,  ot 
constel  Bajanorum  a  Pr  e  leterminatori- 
bus  discrimen,  et  mentiri  Bajanoe,cum 
ad  eorom  doctrinam  el  Bolotionem  re- 
corronl  de  potestate  diaaentiendi  in  » 
!><•-    a  diviso,  etc.  »  El  Stephanna  Deachao 
ejusaem  institoti  lib.  2,  de  h  »n  h  Jans*  nian. 
isp.  6,  cap.  '.».  inqait  :  •  Qlorientar  licel 
Janseniani  to1  se  noperi  dogmatia  jYitro- 
ooa  habere,  quot  phjsic  b  pr  b  letermi- 

<  nationis  defenaorea  extiteranl  :  vere  ta- 
i  men  mihi  videor  eaae  dict  u  ts,  nnltoe, 

hoic  doctrinae  infenaiorea  reperiri,  qnam 

qoi  postnatam  Calvini  btaresim  ei  8,  Do- 

minici  Ordine,  aliisque  ejaadem  n 

monti  Thoologis.  majoris  eruditionis,  et 

ingenii   laode  floruerunt.    >    Per  quae 

itiam  evidontor  ad  hominem   dispellitur 

lalvinianiami  infamia,  quam  Thomistic 

opinioni  Juniores  quidam  atodoeronl  affin- 


gere.  Nam  cum  Je.-uitD  disputant  contra  i 
Jansenianos,   aperte  docent  Thomiitarum 
sententiam   ab   eorum   errore    long 
dissidere  :  at  iidem  asserunt,  eund»m  . 
Jansenistarum,  et  Calvini  dogma  :  ergo  vel 
inconsequenter  loquuntur,   et  indigni  ^unt 
quibus  fides  adhibeatur;  vel  obligantur  con- 
cedere  veritatem,  nempe  contentiam  Tho- 
mistarum  de  gratia  intrinaeca  oliioaci  lon- 

me  di-tare  a  Calvini  errore   :  at 
ideo  anathoma  contra  Calvinom  in  Conci- 
lio  Tridentino  latum  nnllatenna  Ttiomista- 
rum  aententiam  attingere.  Quod  jam  nota- 
veratDionyt  mondos  l  ;>.  c.  \ 

his  verbis  :      Neceaaeeat  frequentem  libn 
m  Jeaoitia  ocul 
■.  cum  »  i  lnt. 

recta  |  mt.  quantum  Thomi>tarum 

«  doctrin  i  alvini  difTerret 

P  urte,  qu  i     l  rminationem  phy- 

•     tat,  11--  •  ret  libertatem. 

rorroquantum  Domini 

.  in  confutando  lan 
laboraverint  rtra- 

xerint,  \  ideri  potest  in  pr 
mum  2  Pantheologi 
Alexandrom  Sybille  toto 
arbitrio  conti 

I  tmen  adhuc  n>>n  qoieacont  m- 
indam 

•i  mt  :  quoniam  Im  it  in 

bulla  contra  Janaeniom 

•iat  ut    1 
tionem  :  fnieri  m  'put 

nunquai 

I 
tfatu 

trin  tlii  indefinit  i  aBquivalet  unr. 
ergo  inat  Pontif< 

riori  grati  b  in  fl<",  sl  ttu  r 
nolla  itia  inti 

aim,  ut  aiant  Thom  m- 

qaam  re&istitor. 

r  primo,   u 
montato  Janiorea  illoe,  qui  audcnl  bullam 
Innooentii  1 1 
quia  ipso  Sommoa  Ponl 

racolia,  tom  ipecialiter  in  I 
j  itione  generali  S.  Inquisiti 
die  23  Aprilii  anni  165 1.  d< 
linquere  controveraiam  de  gratia  efficaci  in 
m  atatn,  in  quo  eam  reliqoerat  Pau- 
lus  V,   praactpitqne  ejua  decrel  iri 

quibua  eevere  prohibetur,  dk  ilterutri 

sententiaa  aliquam  notam  inur. 
cognoecunl  ipai  Jes  lil  a,  in  libro 

cui 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


161 


Annatus  cui  titulus:  Cavilli  Janseniani,  cap.  29,  ubi 
ait  :  Id  in  quo  convenimus  (nempe  Tho- 
mistae,  et  Jesuitae)  sancivit  Pontifex  :  id  in 
quo  dissidemus,  disputationi  nostrx  reliquit. 
Manin.  Et  Martinonus  in  Anti-Jansenio,  pag.  708, 
ubi  ait  :  «  Hanc  esse  Thomistarum,  et  Je- 
«  suitarum  causam,  qui  dicunt,  errant  vel 
((  ipsis  Thomistis  judicibus.  Nulla  est  ex 
«  illis  quinque  propositionibus  ad  Summum 
i  Pontificem  missis,  ut  eas  speciali  censura 
t  notare  dignetur,  quam  duo  illi  Ordines 
«  non  damnent,  et  censura  dignam  judi- 
Cara-  «  cent.  »  Quibus  adjungimus  Caramuelem 
muei.  nuHi  parti  addictum,  in  Theologia  Fun- 
damentali ,  capite  1,  fundam.  1,  ubi  ait  : 
«  Respondeo  assignandodisparitatem  inter 
«  Thomistarum,  et  Jansenistarum  opinio- 
«  nem;  illa  enim  est  probabilissima,  etut 
'  talis  ab  Ecclesia  saepissime  approbata  : 
haec  autem  a  multis  Pontificibus  rejecta, 
«  et  tandem  ab  Innocentio  X  haereseos  con- 
«  demnata  :  et  hoc  sufficit,  ut  altera  defen- 
i  datur,  et  altera  non  defendatur.  » 

Respondetur  secundo,  consequentiam  il- 
lam  Juniorum  ineptam  esse,  quae  ex  dam- 
natione  hujus  propositionis  Jansenianae, 
Interiori  gralix  nunquam  resistitur,  -colligi- 
gitur,  Pontificem  scilicet  diiTinisse  istam, 
Omni  interiori  gratix  resistitur ;  cum  potius 
inferatur  oppositum.  Nam  Pontifex  dam- 
nans  aliquam  propositionem  hac-reticam, 
non  definit  ejus  contrariam  :  possuntenim 
dari  duae  propositiones  contrariao  oppositae, 
et  falsae,  ut  in  Summulis  ostenditur;  sed 
dofinit  propositionem  contradictoriara  :  si 
una  ex  contradictoriis  est  falsa,  necessum 
est,  quod  alia  sit  vera.  Propositio  autem 
damnata  ab  Innocentio  erat  universalis,  et 
asqaivalena  hnic  :  Nulli  interiori  gratis  re- 
titur;  autumabal  enim  Jansenius,  omnem 
^ratiam  interiorem  esse  veram  gratiam,  et 
nnllam,  quae  careal  effectu,  esse  voram  gra- 
tiam,  aut  praestare  veram safficientiam,  ut 
v idiinu-  disp. prxced.  dub.  1 . 1  HfJ<?  {>ropositio 
«rirtaalitef  deifinita  a  Pontifice  non  esthaec: 
Omni  inieriori  gratut  resistitur,  quae  Janse- 
niariT;  contrarie  tantum  opponitar  ;  sed 
;  AUcui  interiori  gratix  resistitur,  quae 
i  llj  contradictorie  repagnat.  Hanc  autem 
gratiam,  (  li  re  i  titar  dicant  Thomistae 
non  ease  efficacem,  sed  safficientem.  Et  pro- 
teeto  ipei  Janiores  obligantur  hanc  doctri- 
n;irn  admittere  \  tuaa  propositio  Janse- 
nianfl  f-r;it  ■.  Gtatut  interiori  /nuiqi/ani  resis- 
hin,  ;  ergo  i  eja  contraria,  nempe  Omni 
gratin    \nte\  >  i  i      mper    re  >  iitur .  manef 


diffinita,  sequitur,  quod  gratix  interiori 
semper  resistimus  :  id  autem  est  evidenter 
falsum,  siquidem  ipsi  aliquando  consenti- 
mus. 

§XII. 

Diluitur  quartum  Adversariorum  fundamen- 
tum  ex  SS.  Patrum  testimoniis  assump- 
tum. 

236.  Post  authoritates  Scripturae ,  et 
Conciliorum  immediatus  debebatur  locus 
testimoniis  SS.  Patrum.  Sed  importunitas 
Recentiorum  nos  obligavit,  ut  prius  expo- 
neremus  errores,  et  verba  haereticorum, 
cum  quibus  Thomistas  involvunt,  quasi  sub 
eodem  Tridentini  anathemate  comprehen- 
sos.  Videamus  nunc  quae  ex  sacris  Doctori- 
bus  arma  desumant.  Et  observat  Suarez 
tom.  2,  degratia,  lib...  cap.  44,  duo  in  Pa- 
tribus  generalia  principia  reperiri,  quae 
nostram  sententiam  oppugnent.  Unum  (in- 
quit)  est,  quod  efficaciam  prxvenientis gratix 
morali  modo  expliccnt  siite  physica,  seu  eff- 
caci  prxdeterminatione :  aliud  est,  quod  ad 
libertatem  requirunt  intrinsecam  potestatem 
proximam  scse  flcctendi  ad  utrumque,  cui  re- 
pugnat  necessitas  prxdeterminationis  ab  ex- 
trinseco  provenientis. 

Verumenimvero,  si  Patres  aliud  non  do- 
cent,  nihil  Cot  in  Patribus,  quod  nostram 
sententiam  impugnet.  Nam  primum  illud 
principium  praesentem  assertionem  non 
tangit,  in  qua  tantum  statuimus,  gratiam 
etTicacem  esse  talem  ex  se,  et  ab  intrinseco, 
id  est,  non  ab  effectu,  non  a  congruitate 
temporis,  vel  dispositionum  naturalium, 
non  denique  ex  praoscientia  media  :  sed  ex 
\  i  intrinsoca,  quam  gratia  ab  omnipotente, 
ac  eiTicaci  Dei  volunlate  participat.  Si  autem 
id  habeat,  efficax  est  ex  se,  ct  ab  intrinseco, 
quidquid  sit  de  modo,  quo  movet,  physicc 
videlicet,  vel  moraliter  :  quod  dubio  se- 
quenti  determinaljimus.  Modo  vero  obiter 
observamus,  non  aliunde  colligi,  quod  Pa- 
tres  explicent  gratiae  efiicacem  modo  mo- 
rali,  nisi  quia  dicunt,  Doum  nos  movero 
exterias,  vel  interiua  rn<<ind<>  •.  Jiinc  vero 
imbocillitor  infertar,  quojj  ncgarint  gra- 
tiam  physice  praemoventem  ;  nam  ut  op- 
time  aotavit  Angelicus  Doctor  in  1,  dist.  \, 
</iits/.  I,  </,i.  2  <id  3,  vocatio  importat  ad- 
ductionem  ad  aliquid  :  unde  vocari  dicun- 
tur  CTeatursa,  qaando  in  esse  producunfm- 
quo    <nn  dicitur  Deua  vocare  ea  qkse  n<>n 


Quartum 

motivum 

ex  Patri- 

bus. 


Pnnci- 
pia  a 

Suario 

as- 
sumpta. 


Nihil 
conclu- 
dunt. 


162 


DE  GRATIA  EFFI< 


D.Aog. 


Tesliwo 

jna  IV 
tnuii  ad 
(juatuor 
classes 
roducim 
tur. 


sunt,  ad  Rom.  4,  nempe,  ut  sint.  Ita  ergo 
cum  homines  dicuntur  moveri,  et  trahi  per 
Dei  vocationem,  non  solum  motio  objectiva 
intelligenda  est,  sed  etiam  physica  causali- 
tasDei,  qua  eilicaciter  voluntatem  creatam 
ad  exercitium  agendi  reducat,  ut  significa- 
.it  Augustinus  lib.  de  gratia,  et  libero  arbi- 
trio,  cap.  15,  uLi  dicit  vocationem  Pauli 
efjicacissimum  essepropter  virtutem  Dei  con- 
v  ertentis  :  ubi  non  ad  solam  suasionem, 
^ed  ad  causalitatem  divinao  virtutis  eflica- 
ciam  prac-dicta;  vocationis  reducit.  Et  lib.  de 
naturaet  </nih<i  cap.  12,  docet,  quod  si  tjra- 
tia  doctrina  dicenda  est,  ric  eatn  h>nis  inte- 
rius  infundit,  ut  non  ostendai  iantummodo 
veritatem,sed  impertiat charitatem  •  ubi  cha- 
ritatis  noinine  non  habitum,  Bed  auxilium 
actuale  distinctum  a  motione  morali  in- 
ternae  suasionia  significat.  EXcap.  14, 
dit  gratiamsic  adjafare  liberum  arbitriam, 
ut  non  solum  quid  faciendum  tiJ,  sciat 
quod  scierit,  etiam  faciat.  Quibus,  et  aliis 
innumeris  tocis,  tain  hoc  dubio  expre 
quam  in  sequenti  expendendis,  docel  \ 
lionem  Dei,  qUas  nos  efficaciter  trahit,  non 
in  sola  motione  morali  permodom  snaBio- 
nis  consistere,  sed  multo  magifl  in  moti 
physica,  qua  efficaciter  facil  at  faciamns. 

Secundum  principium  certissimum  • 
sed  quod  nostram  sententiam  uon  t.u 
fatemur  quippe  ad  libertatem  requiri 
testatcm  proximam  dissentiendi,  nl  SS.  Pa- 
Irea  asserunt.  Csternm  ex  boc  principio 
minime  infertnr,  quod  non  sit  m 
gratia  ex  se  efficsx  ;  baec  enim  pra  lictam 
potestatem  non  aufei  i.  se  I  conservatpotina, 
ac  perficit.  Et  cnm  Snarius  obluctatnr,  ut 
contrarium  probet,  jam  non  innititur  illi 
authoritati,  el  generali  principio  SS.  Pa- 
truin,  quod  non  negamus  ;  sed  obligatur 
qua^rere  rationes  metaphysicas,  q  i 
denter  elidunt  Thomistae.  Unde  nil  I 
sulTragii  invenit  ejns  opinio  in  Patribus, 
quod  nos  impugnet  :  et  hoc  sufficiebat,  ut 
responsiones  ad  singula  eorum  testimonia 
omitteremus. 

237.  Sed  no  videamur  eorum  virea  vel 
dissimnlare,  vel  fugere,  illa  expen 
ponderare  oportet.  Etquia  innnmera sunt, 
quae  Suarius  loco  citato,  et  Mascarenai 
disp.  2,part.  6,  allegant,  quae conf usionem 
et  fastidinm  Lectori  possent  addncere,  ea  in 
quatuor  classes  dividemus ,  in  quarum 
prima  subjiciemus  authoritates  Patrum 
GraBCorum,  insecundaLatinorum,  in  tertia 
s.  Angnstini,  et  in  quarta  D.  Thomaa.  I 


ad  minutiora,  et  debiliora,  et  quae  lom 
sime  tangunt  prasentem  difTicultatem,  'I 
cendemus,  qua.-  prolixe  illi  Authort 
cervant;  seddifficili  ub  pr<;\im, 

etevidentius  videntur  no=tram 
evertere,  ponderabimus. 

Igitur  ex  Patribus  Graecis 
primo   loco  Chrysostomum  ham.    17  ,    in   iom 
Joannem,  ubi  ait  .Deut  un   ^"J?**-" 

.  Ht  hom.  12,  '/'/  //         r,  inquit 
tras  ii<>n  antecedit  i<Aunt . 
datur  arbitruun.   Et  addit  :  In  u 
dare,  non  in  ull<> 
inquit  :  / 

tmn  j  imittit. 

E\  bom  22  :  //< 
gratiam  relictum 
repetit   frequent  cum   non 

iitatem  auxilii  | 
tis,  q 

I 
anxilii  intrin- 

. 
inir.:  ntalii  I' 

chr.  antiq 

l).  Dionys.  i ap.  II 

quit 

indulta  • 

etspl  btunditur. 

itiam  pr 

I  - 
virtutu 

tr,i  I  tp.     I  .    'I     ■•  t  :   /> 

homines  non 
l  Deum 

drinus  lib.  1  /' 

lrah<  ninnm  volnntates  omnu 

itir   machinis.    E\ 
Clementem  non  dixisse,  omnibna  machi 
suai  potentis,  bc  I  - 

itionem 
tionem  efficacem  i  ret.  Origenei 

epist.  <i<l  Romanos,  eap.  9,  ait  :  Deum  I 

7i  uti  n  un- 

iatibus  ad  ea  /■<  i,  <jut  c* 

Ugit.  Ht  /<■' .  \-J. 

:    D 
Vel  malum  vetu 

tib.  8,  contra  Jolianam,  ad  finem    s   D 
inquit,  inefaUibiti  (juad,.im,  et  divina  drt 

et  e/ficai. .  nUorum  mt  n 

ad  bene  agendum,  et  indi  nn, 

a  <ju 

ul' 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


163 


Damajc 


Nyssen. 


Bcremit 


Xazia../: 
Tbeodo- 

reiu-. 
Philo 

thius 


Prtma 

ho  ex 
Vasqnez 

retor- 
nueiur 
in  A<l- 

no-. 


altra  non  esset  fructus  mentis,  nec  res  digna 
laude  ;  sed  necessitatis,  et  cupidilatis,  non 
voluntarix,idest  non  liberx.  Damascenus  lib. 
2  Fidei  Orthodoxx.  cap.  29,  inquit  :  Quxin 
potestate  nostra  sita  sunt,  non  providentix, 
sed  libero  nostro  arbitrio  assignari  debent. 
Observatque  Mascarenas,  providentiam, 
quam  Damascenus  excludit,  esse  praGdeter- 
minationem  physicam.  Et  eodem  lib.  cap. 
30,  asserit  idem  Damascenus  :  Deus  prxco- 
gnoscit  ea,  cjux  in  nobis  sunt ;  sed  non  prxde- 
terminat  :  non  enim  compellit  ad  malitiam, 
neque  vim  infert  virtuli.  Nyssenus,  sive 
Xemesius,  lib.  8,  de  Philosophia,  cap.  8, 
eodem  modo  ac  Damascenus  Ioquitur,  di- 
cens  providentiam  nonessede  actibus  libe- 
ris,  sed  eorum  qux  non  sunt  in  nobis,  utna- 
turalis complexionis,et  cxterorum  hujusmodi. 
Marcus  Heremita  in  opusc.  de  hisquiputant, 
etc.  cap.  56,  inquit  :  Occulte  gratia  nobis 
auxiliari  non  desinit ;  nobis  autem  situm  est 
pro  virili  bonum  facere,  aut  non  facere  :pri- 
mum  quidem  divinitus  excitat  conscientiam. 
Allegantur  etiam  Xazianzenus,  Theodore- 
tus,  Fhilo  Carpathius,  et  alii  plures  :  at 
veroapud  ipsos  non  inveniunturevidentio- 
res  authoritates  his  quas  expendimus,  sed 
tantum  docent  nosesse  Iiberi  arbitrii. 

i.  Sed  horum  Graecorum  Patrum  tes- 
timonia,  quatenus  nostrae  assertioni  opponi 
videntur,  pluribus  responsionibus  elevan- 
tur.  Primam  nos  docet  Gabriel  Yasquez  1 
part.  disj).  89,  cap.  3  et  \,et  disp.  01,  cap.  8, 
ubiasserit  D.Chrysostomum  et  Patres  Crae- 
cos  tenuisse  Semipelagianoramerrorem,et 
sententiam  sententiae  D.  Augustmi  contra- 
riam.  Unde  illi  capiti 8,  titulum  hunc  appo- 
suit  :  Massiliensei  eum  Cassiano,  et  Grscis 
Patribus  initium  primx  gratia,  et  praedesti- 
nationU  ex  nostro  libero  arbitrio  esse  dixe- 
runi.  \'A  miiii.  44,  inquit  :  Sententiam  quo- 
que  \I'i  iliensium  tradunt  multi  Patre 
'/  '.  ut observavi eap.  1,  interquospr 
pue  fuit  Chrysostomus,  qui  et  Ca\  riani  ma- 
etc.  Qood  si  verum  est,  cadit 
Suarii  labor  in congerendo tot  PatrumGraB- 
corurn  authoritates.  Immo  haud  leve  sumi- 
tur  contra  ejoa  opinionem  argumentum  : 
qooniam  Patrea  Graeei  agentea  rle  gratiae 
motione,  et  efficacia  docnerunt  Semipela- 
gianoram  errorem  ab  Eccle  ia  Catholica 

aatum,   at  aaaeril  Vaaquez  Societati  i 

i  ]'.:!;<• .  Graoci  docuerunl  pro- 

larii  opinionem,  at  ipse  autumat, 

0t  pro  viribu   confirmat :  *?rfzo  Suarii  opi- 

iiio  non  diflerl  in  hw  p  irte  .i  .  emipelagia 


vires. 


norum  errore.  Unde  teslimonia  adversus 
nos  congesta  aptius  contra  ejus  opinionem 
intorquentur.  Sed  absit  ut  Chrysostomum, 
et  tantos  Patres  Semipelagianismi  labe  de- 
nigremus,  quos  tum  aliis  locis,  tum  prae- 
cipue  disp.  1  procemiali,  cap.  5,  num.  213, 
et  disp.  3,  num.  144,  ab  injuria  hac  vindi- 
cavimus.  Et  ideo  huic  responsioni  ex  Vas- 
quio  desumptae  standum  non  est ;  deserviet 
tamen  ejus  authoritas  ad  diluendum  suo- 
rum  domesticorum  ardorem. 

239.  Secundasolutio  desumitur  ex  ipsosecunda 
Suario,  cujus  erat  hoc  argumentum  :  nam  SoPex 
loco  supra  citato,  cum  recognosceret  du-  £.""{£. 
riora  esse  Chrysostomi  verba,  nec  posse  in  nitejus 
eo  rigore  ipsius  opinioni  absque  nota  erro- 
ris  servire,  adjecit  num.  10  :  «  Colligo  non 
«  adhaesisse  Chrysostomum  errori  Semipe- 
«  lagianorum  ,  nedum  authorem  illius 
«  fuisse ;  quia  in  multis  locis  contra  illorum 
«  sententiam  expresse  docet,  et  in  aliis  non 
«  ineorum  sensu  loquitur,  nec  sibi  contra- 
«  rius  est.  Unde  licet  in  aliquibus  locis  mi- 
«  nus  caute  fortasse  loqui  videatur,  causa 
«  fuit,  quia  nondum  illo  errore  exorto,  se- 
«  curius  ad  Fidcles,  etiam  a  Deo  vocatos 
«  loquebatur,  vel  fervore  loquendi,  et  mo- 
«  vendi  eos  ad  exercitium  virtutis,  vel 
«  zelo  impugnandi  haereticos  ,  quorum 
«  error  contra  libertatem  arbitrii  tunc  se 
«  parabat.  Et  hocest,  quod  XistusSenensis, 
«  Episcopus  Lucensis,  et  alii  chfcunt,  exces- 
«  sisse  Chrysostomum  aliquando,  ut  liber- 
«  tatem  arbitrii  contra  haereticos  defende- 
«  ret :  intelligi  enim  debet  hic  excessus  in 
«  modo  loquendi  magis,  quam  in  sensu 
«  doctrinae.  »  Si  autem  vera  profert  Sua- 
rius,  multum  infirmantur  testimonia  quae 
nobis  opponit  :  quia  loquutiones  minus 
caulx,  provenientes  ex  fervorc  loquendi,  et 
cxcedentes  in  dicendi  modo,  hyperbolicae  re- 
putantur,  parumque  aptae  existunt  ad  con- 
firmandum  aliquam  sententiam,  cum  in 
eia  non  appareat  quid  delerminato  voluit 
autlior,  vel  quo  excessum  protulerit  :  atqui 
Clirysostomi  testimonia  (idem  proportiona- 
biliter  dicet  Suarius  de  aliis  Patribus,  qui 
Chry808tomum  in  modo  loquendi  imitan  • 
turj  important  loquutiones  minus  cautas, 
provenientes  ex  fervore  Loquendi,  etexce- 
dentes  in  mododiceudi,  ut  Suarius  aflirmat: 
ergo  praadiata  Patrum  testimonia  parum, 
aut  tnhil  roboris  adjiciunt  sententiae  no- 
bi  contrariae.  El  qua  licentia  Suariua  ex- 
ponitChrysoatomum  asserentem,  Deumnon 
prsevenire  nostras  voluntates,  quod  non  ex- 


!64 


DE  GRATIA  EFFK 


respon- 

sioart 
Ora  '■"■ 

riim  tes- 
riiiioni;i 


cludat  omnem  gratiam  pranenientem,  sed 
solam  gratiam  eflicaciter  praedeterminan- 
tem  ;  eadem  licentia,  et  majori  fundamento 
illum  interpretamur,  quod  non  excludat 
gratiam  eflicaciter  praemoventem,  sed  so- 
lam  gratiam  necessitantem,  et  impedien- 
teffl  libertatem  arbitrii.  Nec  adost  fanda- 
mentum  in  Chrysostomo  ad  illam  potius, 
quam  ad  istam  expositionem,  sed  econtra 
res  se  habet.  Qaoniam  Chrysostomus,  ut 
Suarius  aflirmat,  contra  Semipelagianorum 
crrorem  expresse  docet  :  at  Semipelagiani 
non  negarunt  gratiam  praniam  moventem 
ineflicaciter,  indifferenter,  et  vertibiliter  ; 
sed  gratiamex  se,etab  intrinsecoeflicacem, 
ut  supra  ostondimus  §  '">.  Ergo  Chrysosto- 
mus  in  praodictis  autnoritatibua  ita  docoit 
gratiam  non  impedire  libertatem,  quod  a 
gralia  excluserit  vim  necessii  indi,  nofl  <ni- 
tem  virtatem  efficaciter  praemovendi  . 
hanc  tacite  contra  futnroa  Semipel 
supposuit. 

,     240.  Et  hinc  samitur  lertia,  et  legitima 
responsio  ad  praedicf  is  Patrom  GraBcoram 
aathoritates.  Cam  enim  ante  cele 
Aagastini,  el  alioram  Catholicoram  cam 
Pelagio,  et   ejua  di»  ipnlia  eontro 
potissimum  dogma  b  sacria  Doctoribiu  oon- 
tra  Simonem  Magum,  Marcionem,  et  Ma- 
nichaaos  aasertum  essel  libertaa  arbitrii, 
quam  illi  haeretici  praa  licaban!  per  i»<'i  mo- 
tionem,    el   efficaciam   divina  volnnl 
everti ;  non  tam  curarunl  Patrea  \i;_ 
tino  antiquiorea  oetendere  efficaciam  gra- 
tiao,  qnam  arbitrii  libertatem  i  Et 

idco  totos  nervoa  in  id  pr&cipne  intende- 
runt,  ut  praedictam  liberl  item  Bartam, 
tamque  tuerentur.  i  nde  factum  est,  ut  • 
pro  libertate  decertatum  fuerit,  nl  aliquan- 
tulum  efficacia  dii  inae  gratiai  depreaaa  Bit, 
vel  saltem  non  adeo  expn  M  l.  Minime  ta- 
men  Patres  illam  negarunt,  sed  potioa,  a( 
oportebat,  illam  samenumero  asseraerunt, 
at  conatat  ex  eorum  testimoniis  §  l  relatia. 
Cum  igitur  Chrysoatomas,  e(  slii  Patres 
Graeci  videntur  motionem  gratia  effi( 
excludere  ;  illam  tantam  negare  intelli- 
gendi  snnt,  quam  haaretici  introducere  mo- 
liebantur,  ul  Libertatem  everterent.  Illi 
vero  non  qualemcunque  eficaciam  pra  Uca- 
bant,  sod  efficaciam  necessitantem,  Bive 
tollentem  facaltatem  dissentiendi,  ut  cons- 
tat  ex  eorum  successoribus  Lutheranis, 
Calvinistis,  et  Jansenianis  §  pracedenti  re- 
latis,  qui  oorum  sepultum  dogma  postea 
oxtumularunt,  ot  in  orbem  induxorunt,  ut 


Batisconstat  ei  dictisrfwp.  I,  rurj 
tolum.  (Jnde  patrea  i  rom 

non  prasdefinire,  non  pravenir  ge- 

re,  non  praomovere  voluntatea  nosti 

lum  excludunt  motionem  ab  hac-reticis  as- 
sertam,  videlicet  necessitantem,  et  aufe- 
rentem  potentiam  dissentiendi  ;  minimo 
vero  ii'  _  i  ira  Dei  efficaciter  moven- 

tem,  et  applicantem  :  bsc  quippe  recte 
cohaarel  cum   libertate,   sn  : iH  i 

facultate.  ut  coi;  E1  ri- 

militer  cum  docenl  voluntatem  crcatar 
determinare,  vel  non  subli  providen 
divin  e,   Bolnm  ilo  lere 

minationem,  entiam  intrinsecam 

Iem,e1  i  ntem,  sive  qua>  impe- 

di  ;t  liberam  cn  lem,  qualem 

proxime  cil  if  I   neutiqu  im  rejiciunt 

determinationem,     et  ntiam 

mtis  Bi  lum  quoad 

Bnbstantiam, 

liberl  itis,  at  ipsi  multi    • 
plicantes  affirmant.  El  hinc  om- 

ni ;  eor  im  teatim 

insu]  m  particul  iri  breviter  oc- 

currain 

'ltias.  qua 
objiciuntur,  non  protulit, 
a  Pelagi  mis  pro  sui  en  itrocinio,   ut 

plun  rtac 

Bunl  :  vi  .  exclodil  gratiam  | 

nientem 

nientem,  tnm 

liberum.  Hanc  quip 

Imn.     1 .    hom.  I  nt  : 

1  nnnium  f  un,  aiq 

i  nini,  el  omnium  studi  imniura 

\  irtutum,  quibus  ab  i  .  im 

i  litur,   Denm  ;  i 

moa  ab  m- 

niam  hominam  merita  pn> . 
qnam  etiam  fit.  ul  aliquid  b 
incipiamQ 
nt  t  iciamus,   gratiam  e 
tem,  rt  pr.>:  m  importat,  nl  ex  An- 

gust.  vidimua  disp.  5,  dub. 

D.  Dion  ntnm  asseril  lm-  ; 

minem  esse  liberi  arbitrii,  el  i 
destrui,  vel  obtundi  per  gratiam,  qood 
verisaimom  :  minin  idil  na 

sitatem  «li\  ini  auxilii  ex 

;i  lentia  divino  letermi- 

nativo  nostrarnm  actionnm  :  quod  i 

issime  doo  f  ;    I  vi    -  >■    ■> n 
5,  ubi  ut  exponil  D.  Thom.  inqoil : 

/ 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


IG."> 


D.Tho.  Exemplaria  autem  dicimus  esse  in  Deo  exis- 
tentium  rationes  substantifcas,  et  singulari- 
ter  prxexistentes,   quas  Theologia  prsedefini- 
tiones  uocat,  et  divinas,  et  bonas  voluntates 
existentium  prxdeterminativas,  et  effectivas, 
secundum  quas  substantialis  essentia  omnia 
prsedestinavit,  etpruduxit.   Unde  satis  in- 
sulse  asseruit  Mascarenas,    Dionysium  in 
loco  nobis  objecto  providentix  vocabulo  prae- 
determinationem  excludere,  cum  illam  in 
loco  nuper  expenso  adeo  manifeste  asserat. 
Justinus  Martyr  negat,   Deum  esse  cau- 
sam  virtutis,  aut  vitii  ;  causam  utique  ne- 
cessitantem,  et  impedientem  nostras  libe- 
ras  electiones:  minime  tamen  asserit,Deum 
non  causare  actus  virtuosos  quatenus  tales, 
et  peccaminosos  quantum  ad    entitatem  : 
nec  in  hoc  sensu  potest  adduci  a  Catholicis. 
Sicut  ergo  Adversarii  illum  exponunt,  ut 
non  excludat  gratiam  congruam  non  prae- 
determinantem  ;  ita  nos  ipsum  explicamus, 
ut  minime  abjiciat  gratiam  praedetermi- 
nantem,  et  non  necessitantem  absolute. 
irenacos.     Irenaeus  solum  asserit,  hominem  esse  li- 
beri  arbitrii,   et  non  agi  vi,  vel  coactione  ; 
sed  suadela,   hoc  est  modo   humano,    sive 
cum  potestate  non  assentiendi  interiori  sua- 
sioni,  utipse  satisse  explicat  ibi,  et  lib.  4, 
cap.  71.  Sed  minime  docet,  quod  homo  ita 
sit  liber,  ut  non  debeat  a  Deo  ad  operatio- 
nes  liberas  eiTrcaciter  praemoveri.  Hoc  enim 
aperte  docet  lib.    2,  cap.  45,  ubi  asserit, 
Deum  vel  minima  sua  ajterna  providentia 
determinasse  ;  et  cap.  70,  ubi  ait :  Si  opera 
/i'i  's,  manum  artificis  tui  exspecta  oppor- 
turu:  omnia  facientem. 
Clenein      ClemeHfl    Alexandrinus    recte  asseruit, 
Aiexand.  jjeum  trahere  nostras  voluntates  omnibu.s 
suae  sapientiae   machinia  ;  sed   inter  istas 
recensetar  etiam  motio  participans  Dei  effi- 
caciam,  juxta  illud  Psalrn.  Omnia  insapien- 
tia  fecisti :  ande  perperam  colligitur,  qnod 
exclnserit  hanc  motionem. 

Origene .  indignu  3  esl  qai  audiatar,  et  al- 
legetar  in  hac  materia  j  nam   praecursor 
'-  Pelagii  fuit,  defendens  ita  liberum  arbi- 

'liorifJus.  .    .     ° 

trjurn,  fjuod  exclaserit  motionem  gratiae 
ertam  in  Scriptura,  Proverb.  :i\  :  Cor 
regti  in  manu  Domini  etc.  el  ad  Philipp.  2  : 
fjeut '  t  qui  operatur  in  nobis  velle,  ei  perfi- 
"/'-,  dI  optime  pranotavit  D.  Thom,  3, 
contra  gente$,cap.89.  '  ademiram  nonest, 
qnod  Origen<  con  eqaenterad  saa  princi- 
pia  •egaverit  gratiam  ei  te  efficacem.  Vi- 
deantur  qaaa  de  Origene  preacipuo  Pelagii 
late  dixim  i  di  p,  i .  cap.  I 


Origenc 
in  bac 


S.  P.  N.CyrillusAlexandrinusclarissimecyriiiu^ 
docet  gratiam  ex  se  eflicacem  lib.  1,  de  Ado-A}fif™- 
ratione,  cujus  verba  supra  dedimus  §  1.  In     pr? 
testimonio  autem  nobis  objecto  solum  ex- 
cludit  motionem  Dei  necessitantem   abso- 
lute,  et  destruentem  rationem   voluntarii, 
atque  ideo  et  liberi,  ut  ipse  S.  Doctor  satis 
seexplicat ;  talem  enim  esse  motionem  Dei 
asserebant  haeretici  libertatis  impugnatores, 
contra  quos  agit. 

Damascenus,  et  Nyssenus  explicantur  a  Expo- 
D.  D.  Thom.  3,  contra  gentes,  cap.  90,  ubi  D^J^asc. 
illa  verba  Ecclesiast.  15  :  «  Deus  ab  initioejNyss. 
«  constituit  hominem,  et  reliquit  in  manu 
«  consilii  sui,  »  sic  interpretatur  :  «  Haec 
«  autem  verba  ad  hoc  inducuntur,  ut  homi- 
«  nes  esse  liberi  arbitri  ostendantur  ;  non 
«  ut  eorum  electiones  a  divina  providentia 
«  subtrahantur.  Et  similiter  quod  Grego- 
«  rius  Nyssenus  dicit  in  libro,  quem  de  ho- 
«  mine  fecit  :  Providentia  est  eorum,  quae 
«  non  sunt  in  nobis;  non  autem  eorum,qua3 
«  sunt  in  nobis  :  et  Damascenus  eum  se- 
«  quens  dicit  in  2  lib.  quod  ea  quae  sunt  in 
«  nobis,  Deus  praenoscit,  secl  non  praedeter- 
«  minat :  exponenda  sunt,  ut  intelligantur, 
«  ea  quae  sunt  in  nobis  divinae  determina- 
«  tioni  non  esse  subjecta,  quasi  ab  ea  neces- 
«  sitatem  accipientia.  »  Et  similia  tradit  I 
p.  quxst.  23,  art.  \  ad  I.  Unde  superfluitN0taex 
alia  expositio.  Adde,  opus  illud  Nemesii,  Beiiarm 
quod  Nysseno  attribuitur,  totum  esse  Phi- 
losophicum,  et  sapere  Pelagianismum,  ut  lo- 
quitur  Bellarminus  in  lib.  de  Script.  Eccle- 
siasi.  observat.  3,  ad  Nyssenwn.  Unde  mi- 
rum  non  est,  quod  testimonium  nobis  ob- 
jectum  faveat  adversae  opinioni. 

Marcus  Heremita  non  debuit  a  Suario  in-  Marcus 
terSS.  Patres  reponi,  vel  contra  nos  alle-  Ilc»'c- 
gari  ;  nam  de  eo  inquit  Bellarminus  lib.  «ierejicitur. 
Scriptoribus  Ecclesiasticis,  sxcul.  10,   annoBclla""' 
90G:  «  Ejus  opera  ita  scatent  erroribus  con- 
«  tra  Fidem,  utsuspicari  cogar  vel  ab  hae- 
'<  reticis  nostri  temporis  conficta,  aut  valde 
«  depravata  fuisse  :  neque  alia  de  causa  hu- 
« jus  Authoris  memini,  nisi  ut  admonerem 

cantia  ime  esse  legendum.  »  Quamobrem 
ejus  authoritas  nihili  habenda  est,  vel  re- 
torquenda  erit  in  Adversarios  se  munien- 
tes  dicto  hominia  erroribus  scatentis.  Vi- 
deantur  quaediximusr/t.sy^I^  eap.  5,  n.  207. 

Nazianzenus,  Theodoretas^  *,'t  alii  Patres 
Graeci  qni  alleganlur,  vcl  nihil  ad  hoc  per- 
tinens  dicunt,  vel  eodem  modo  ac  supra 
relati explicandi.  Etheacde  Patrum  (irao- 
cornm  authoritate. 


166 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


restimo-     242.   Veniamus  ad  SS.    Patres  Latinos, 
^nonfrn  et  videamus  quod  sufFragium  apud  illos  in- 
Patrum.  veniant  nostri  Adversarii.  ClemensKoman. 
Roman.  epist.  3,  mquit  :  <<  Qut  audit  sermonem  ven 
«  Propbetae,  habet  in  sua  potestate  velle,  et 
«  nolle  illa  amplecti.  Xam  si  hoc  esset,  ut 
«  videntes  ea  jam  non  haberent  in  sua  po- 
«  testatealiud  facere,  quam  audierunt,  vii 
«  erat  quaodam  naturae,  per  quam  liherum 
non  esset  ad  aliam  migrare  sententiam. » 
Quod  (addit  Suarius)   simili  modo  diceret 
de   motione  ad   unum    praodeterminunb>. 
D.Amb.  Ambrosius  allegatur    plurihus  locia  ;    sed 
egregius,   ait  Suarius,  habetur  in  ex] 
tione  Symboli  Apostol.  eap.   1,  ubi  loquens 
doSpiritu  sancto  inquit  :    Ubi  vult,  in  <jw>s 
mrft,  et  quantum  vult,  spirat  ^u</  propria 
voluntate :  per  qus  verba  gratiam  pr 
nientem  non  in  pramotione,  sed  in  inspi- 
ratione  constitoit.   El   lib.  1,  ifi   /. 
Et  repleti  s/////,  ;ut  :     Moralis  enim  \> 
«  nus,  etqui  docueraf  exemplo  sui  Ap 
a  lossuos  omnibus  omnia  fieri,  nec  volen- 

tes    repudiat,    nec  invitos    allij 
<<  ejicientibus  reluctatur,    nec   i  g     ubus 
<<  deest.  »  Kt  ponderal  Suarius  dixisse  Am- 
bros.,  Moralis  Dominus,  quia  moralifc 
suasione  movet,  non  physice,  et  efficaciter : 
et  similiter  dixisse,  non  alligat,  atdel 
D.Hier.  minationem  ad  unum  i  ;>'t.  Hiero- 

n\m.  etiam  allegatur  pluribus  locia,  ul  lib. 
l,  in  cap.  ls  /eremt»,  abi  ait  i      ff< 
«  eimus,  non  quod  ignoret  D  \«-l 

illud  gentem,  au1  regnun  iturom  ; 

<(  sed  quod  dhnittal  h< >m  1  rn-^  voluntati 
a  ut  vel  praemia,   vel  ]  ei  iluntate, 

«  et  suo  merito  recipiat.  ■  Quaa  sententia 
nequit  verificari,  »  I '•■  is  l.  mrm  m  i  l  sin- 
gula  opera  efficaciter  praBdeterminet.  Bt 
epist.   1  16,  '/</  Damatum,  ait :  t  illia 

propriae  mentis  libertatem,  et  at  veniret 
«  unusquisque  aon  ex  imperio  Dei,  i  : 
«  non  ex  necessitate,  se  l  ex  vol  inl 
Motioautem  ad  unum  determinans  o< 
sitatem  imponit.  Et  epist.  150,  ad  Helvibiam, 
quast.  10,    loa  I  ex  duobus  vocatis  onum 
consentire,  et  dissentire  alium  :  Quia  !>    s, 
inquit,  n<>n  salvat  irrationabiliter,  et  tif>^<m>' 

licii  veritate,  sed  causis   prtfcedent 

quia   alii  non  susceperunt   Dei  Filium,  alii 

suscipere   voluerunt.    Quod  verificari  non 

potest,   si  .1 1  consensum  requiratur  mo- 

tio  efficaciter  pradeterminans.    Allegan- 

D.Piosp.tap  etiam   i>.   Prosper,  D.   Pulgentius 

Petrus  Petrus  DiaconusS.  Augustini  diseipuli,  qni 

Diacon.  qUatenus  hanc  difficultatem  pertractantes, 


nunquam  meminore  praemotion  cae, 

sed  gratiam  efiicacem  explicuerunt  modo 
morali,  et  cum  indifferentia  ulterius  deter- 
minabili   per    voluntatis    arbitrium.  Q 
etiam  ratione  inqnit  Suarius  lib. 
<  'i>.  18,  all  Gregorius  Magnus. 

quia  pluribus  tocis  efficaciam  gratia expli- DXnsei. 
cat  per  divinam  inspirationem,  cui  li! 

entimus.  Sed  majori  fid  i  I  iit  Sua- 

rius  num.  s.   allegatur  Anseimus,  qai  in 
toto  libr 

atem  impe- 
dire  libertatem.  f  ude ex ejus opini 

•t   aliqui  I  : 

illas  infallibiliter  | 
ied  totum  committitur  voluntatis  arbiti 
ut  i i -  p.   6   Matth.  tr  idit  bis  \ 

■  Misericor  li  i  l»>'i  oon  >--t  cogi 

i  aliquid  libero  arbitrio  aufert,  qui  om 

oen 
in  libera  illorum  voluntab 
Similiter  I1 

et  libero  arbitrio,no  ut: 

,1111 
k  fit  captivitas  mentis,  tam  in  1  tam 

i;i  m  s!i-  ;   sed  m  ' 
integr  i  quoque  pr 
im  in   i 

vel  -. 

termin  iri  \ 

imiliter 
idem  l>  . 

tibus  ii; 
I 
enim  inquil  : 

it  t  mtum  illud  in  prin 
ii.it.  m  c  atei  ia 

■  Ita  qn<  '  .  t.r 
ab  utroqui                                               leni- 

7 

S.   Yir! 

iffirmanl  di 

111)11   III- 

at,  quan 
aia  Patrom  Orso 
pei 

rvavimus.  Eo  quipp. 
intentio  Patrom  collimat,  ut  libertatem  ar- 
bitrii  tneretur,  quai 
tolli  per  motionem  .' 

tem  im.    In  in>  au- 

tboritatnm  \ 
sit  ita  efficax,  ut  absolul 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


1G7 


■j.Cleui. 
Kornan. 
<Iocuit 

- 
tiam. 


. 


sentiendi  potestatem  excludat ;  quod  cum 
omnibus  Catholicis  affirraamus  :  minime 
vero  evincitur,  quod  gratia  humanas  vo- 
luntates  exspectet,  vel  quod  ex  se,  et  in- 
fallibiliter  non  inferat  nostrum  consen- 
sum,  tam  quoad  substantiam,  quam  quoad 
modum  libertatis.  Similiter  quod  Patres 
communiter  solum  exprimant  gratiam  mo- 
raliter  moventem,  nihil  interest  ad  prae- 
sentem  difficultatem :  tum  quia  agunt  contra 
haereticos  asserentes  nos  vel  absolute  non 
agere,  vel  agere  instar  pecudum  ;  et  ideo 
oportebat  exprimere  motionem  trahentem 
morali,  et  humano  modo.  Tum  etiam,  quia 
modo  solam  intendimus  gratiam  esse  effi- 
cacem  ex  se,  et  independenter  a  scientia 
media,  sive  moveat  prae-cise  moraliter,  sive 
etiam  physice:  quod  dub.  seq.  examinabitur. 
Tum  praeterea,  quia  cum  Patres  dicunt, 
Dei  vocationem,  vel  inspirationem  infalli- 
biliter  nos  trahere,  et  movere,  eo  ipso  sub- 
intelligunt  latentem  efficacitatis  modum 
ipsi  vocationi  adjunctum,  in  quo,  et  non 
praecise  in  motione  morali,  fundatur  illa 
infallibilis  connexio  vocationis  cum  effectu. 
Et  per  hoc  satis  constabat  ad  omnes  simul 
authoritates,  quin  opus  esset  ad  singulas 
respondere  ;  sed  id  nihilominus  breviter 
praestabimus. 

211.  S.  Clemens  Romanus  recte  asseruit 
ad  libertatem  requiri  potestatem  dissen- 
tiendi,  et  necessitatem  absolutam  esse  li- 
bertati  contrariam.  Sed  quid  inde,  ut  nege- 
mus  auxilium  ex  se  efficax,  quod  sic  relin- 
quatdissentiendi  facultatem,utnihilominus 
operationem  infallibiliter  inferat  ?  Hoc 
profecto  ipae  Clemena  docuit  exdoctrina 
S.  Petri  praeeeptoris  sui  in  lib.  3  recogni- 
im,  abi  refert  Simonem  Magum  oppu- 
gnaaae  libertatem  arbitrii  eo  argumento, 
quo  Recentiores  utuntur ,  nimirum  non 
:m  libertatem  cum  efficaci 
decn  pondit  Apoatolus  secun- 

dnm  principia  scientiae  mediae,  i  <un- 
dumprincipiaquaeThomisl  e  amplectuntur, 
videlicel  ex  efficacia  voluntatisdivinaesequi 
et  op  tra,  et   ip  am  modnm  liberta- 

i      ut.  Latiua  diximua  disp.    1  procemiali, 

B  I. 

S.  Ambro  m    ita  alienua  est  a  Suarii 

[opinione,  al  ip  iperte  impugnel 

verbia  qu  b  nobi  i  objiciuntur  :  nana 

.  piritun  I  im    pir  u  e     ta   voluntate 

abi  vnli,  qaibas   vult ,  et  quantum  vult. 

rificari  nequit  de  gratia  eflicaci  i  ••< 

cientia,  quia  haec  non  eat  efficax  abi 


vult,  et  in  quibus  vult  Deus  ;  sed  ubi,  et 
in  quibus  praevidit  futurum  esse  consen- 
sum  :  nec  voluntas  Dei  est  prima  regula 
hujusdeterminationis,  sed  voluntas  creata, 
quae  praevidetur  elicitura  consensum,  ut 
supra  ponderavimus  §  4  et  dub  prxced.  §  4. 
Quod  autem  S.  Doctor  hanc  motionem  effi- 
cacem  appellet  inspirationem,  nihil  inte- 
rest ;  quia  revera  Spiritus  sanctus  spirando 
movet  efficaciter,  non  per  inspirationem  a 
scientia  mediadependentem,sed  perinspi- 
rationem  quae  participat ,  vel  adjunctam 
habet  divinae  voluntatis  efficaciam.  Etsimi- 
liter  non  obest,  quod  moralem  Dominum 
dixerit  ;  quia  ly  moralis,  non  significat, 
quodDominus  moveat  praecise  moraliter,  et 
cum  expectatione  voluntatis  creatae,  nec  id 
pertinebat  ad  intentionem  Ambrosii ;  sed 
significat,  quod  Dominus  tam  verbo,  quam 
exemplo  rectos  mores  nos  doceat,  et  in  mo- 
ribus  instruat,  ut  constat  evidenter  tam  ex 
ipso  contextu,  quam  ex  procemio  ad  illa 
commentaria,  ubi  in  eodem  sensu  moralis  ' 
vocem  usurpat  :  Moralis  ,  inquit ,  puteus 
abundantix,  eo  quod  cxdentibus  Allopfujlis, 
quorum  specie  vitia  corporis  figurantur,  vivx 
Isaac  liquorem  mentis  invenit ;  pure  enim 
profluunt  boni  mores,  etc.  Et  recte  asseruit, 
quod  Deusnorc  invitos  alligat,  quia  resistendi 
potestatem  non  aufert.  Sed  haec  per  auxi- 
lium  ab  intrinseco  efficax  non  excluditur. 

D.  Hieronymus  in  duobus  prioribus  tes-  Exponi- 
timoniis  solum  asserit,  homines  libere  j"^. 
agere,  et  non  praemoveri  a  Deo  motione  nyatus» 
necessitante,  sed  potius  inferente  actum  li- 
berum,  ut  ipse  se  satis  explicat  fn  epistola 
illa  ad  Damasum,  non  ex  necessitate,  sed  ex 
voluntate.Per  quod  excludit  haeresim  Mani- 
chaeorum,  sed  non  impugnat  auxilium  ex 
se  efficax  Thomistice,  et  Catholice  exposi- 
tum;quod  videlicet  ita  inferat  infallibiliter 
unum  actum,  ut  relinquat  indiffcrcntiam 
judicii,  et  potcntiam  ad  oppositum.  Et  mi- 
nus  adhuc nobia  opponitur  in  ullimaautho- 
ritate  ;  nam  loquitur  de  collatione  gloriae 
in  exequutione,  quae  adultis  conferturin- 
tuitu  meritorum.  Et  per  ly  sponte,  non 
excludit  necessitatem  divini  auxilii  ,  quo 
no  Libere  consentire  faciat,  juxta 
illam  celebrem  S.  Doctoria  aententiam  :  Et 
hoc,  quodest  meutn,  sine  Dei  auxilio  non  est 
mt  "iit. 

Quo  l  D.  Proaper,  Fulgentius,  et  Petrus 
Diaconua  pro  Suarii  opinione  allegentur, 
iimi  po  amua  aine  admiratione  audire  ; 
n;im  perpetni  fueruntin  propugnando  gra 


168 


DE  GKATIA  EPFICACI. 


Prosper,  tiam  Augustinianam,  cuidirecteadversatur 
etPcfrus gratia  a scientia media dependens, ut constat 

niacp-  ex  supra  dictis  §  1  ct4et6,  et  dxtb.  pratctd. 
nusalic-  .  *  .,      ■  i-i~>i  i 

ni  pror-  per  totum.  Ideo  vero  praedicti  Patres  mul- 

scfcntfa  toties  dicunt,  Deum  nos  movere  suasioni- 
media.  btts,  et  inspirationibus,  quia  ita  revera 
contingit  ;  non  enim  agimur  pecudum 
modo.  Sed  hinc  perperam  infertur,  qaod 
negaverint  gratiam  ex  se  eflicacem,  imo 
potius  hanc  in  ipsa  suasione  eflicaciter  tra- 
hente  subintellexerunt;  non  enim  poterant 
eam  eflicaciam  in  praescientia  media  fun- 
dare,  quam  agentes  contra  Semipelagianos 
ex  professo  dispunxerant,    ut  ostendimus 

D.Prosp.locis  citatis.  Legatur  semel,  etiterum  1'ros- 
per  in  epist.  ad  August.   ubi  cum  refert 
Semipelagianorumerrorom,  adversam  no- 
bis  opinionem  impugnat :  Nec  considerant, 
inquit,  sc  gratiam  Deit  quam  comitem,  non 
praviam  humanorum  volunlesse  mmtomm, 
etiam  illis  voluntatibus  tubdere,  quas  ab  ea 
secundum  tuam  phantasiam  non  negani 
prsnumtas  .  per  gratiam  scilicet  indifferen- 
tem,et  pro  nutu  arbitrii  vertibilem.  Bt  in- 
fra  .-  la  istis  Pelagian»  pravitatis  reliquiit 
nonmediocru  virulentim  jtbra  nutriturt    ij 
principium  salutis  maU  in  komine  cotiocetur; 
si  divins  voluntati   impiehumana  voluntas 
prafertur,  ut  ideoquis  adjuvetur,quia  voluit; 
non  ideo  quia  adjuvatur,  velit.  Poatolatqoe 
abAugustino   ut  declaret :  Quornod 
tam  prwoperantem,  ei  cooperantem  gratiam 
liberum   non  hnpediatur  arbitrium  ?  C, 
superfluum  esset .  ai  Qon  daretar  gratia 
praBoperans  efficaciter,   Bed   Bolom  gi 
comes,  el  arbitrii  determinationi  Bobji 
haec qoippe  nec  apparenter  praejudical  li- 
bertati.  Bandem  com   lv  tenebant 

opinionem  Pulgentias,  Petras,  et  alii  D. 
Augustini  discipuli  ;  hanc  enim  ipaedocoit, 
ut  constal  e\  locis  Bopra  allegatis,  et  magis 
adhoc  conatabit  exdicandiantim.  246.  E1 
eodem  modo  intelligendoa  est  I 
Magnus. 

D.Ansel.      245.  D.  Ansehnus  non  favet  Adversariis. 

dooet    sed  docet  sratiam  Augustinianam  redu(  • 

Kratimn 

exseef- concordiam  mter  libertatem,  et  aoxiliom 
Bctcem.  efficax  qqq  a,{  praBscientiam  mediam,  se  I 
.  ad  sommam  efficaciam  dh  inaa  \  irtutis.  qasB 
facit  ut  velimus  libere,  ut  Bupra  pondera- 
vimus  num.  1  L6;sic  enim  oabet  loco  ibidem 
citato  :  Quoaiaia  quod  Deus  vutt,  nonj 
non  esset  caia  uult  hominis  voluntatem  nulla 
cogif  vel  prohiberi  neeessitate  ad  volsndum, 
velad  non  volendum,  tt  vult  effeetum  i 
voluntatem,  necesse  cst  voluntatem  esst  U- 


bcram,  et  esse  quod  vutt.  Cam  aatem  asteril 
necessitatem    antecedentem    di  ■  li- 

bertatem,  non  loqoitar  de  necessitate  con- 
sequentiae  ,  et  infallibilitatis ,  quam  ex- 
presse  docet  in    v*  ;  lo  relati 

Ioquitur  de  necessitate  absoluta,  et  in 
tante  determinationem  per  modum  natu- 
raj,  et  in  actu  primo,  ut  satis  cor. 
exemplo   quo    utitur  :     \  mquit, 

I    causat    nrcexsitatt 
el/um  volvi.  I 
iitas  ■  U  ccelum  volvi,   quia  \  ut 

volvaJur,  Kt  haoc  necessitatt-m  conalor  i| 
exclodere  a  nobi  infeii  : 

tia  eonditioi  !>-i,  te  < 

nulta  if 
Ioquebatur)   faeii  loqui,  .:i;c.\n- 

mi  consonat  I).  Thom.  1  part.  <t 
urt.  nbi  ait  :  /' 

. 
ruiu.  Un  quw  /iunt  a  votuntal 

na,  talex  nt,  qualem  uult 

Deus  ea 
conditionatam  tanium  .< 

tsaria  absolute.  pre- 

t  ii  i  debenl  eerb  i  Anselmi  a  "  \tth. 

(ai    b  ;uo  dul 

irminus  in  lib.       s 
nam  Bolom  >l»  et,  i  rdiam  Dei  □ 

arbitrio  :  qo  m  verif 

ab  intrin 

latius.:_  [    15. 

I).  Bernardus  in  priori 
nime  intendit,  qood  volunl . 

Dpta   ab  inti  l.t.-rminatiune,  si- 

cot  voluntas  divina ;  hocquipp<  lis- 

siinum  e.>t.  com  destroal  supremom  I 
dominiom,  et  debitam  subji 

luntas  di\  ina  non  I  g  nninati 

morali,  sive  aoxilio  aliquo  praevenienti, 
ita  nec  volantas  creata;   qood  tar.    . 
ipai    Molini  Lmittunl .    Inten 

igitur,  q  I  m  in  1 

quam  in  iu>bis  ;  aliter  tainen,  et  alitei :  n.im 
in  1»     i   peritur  tanqoamin  primolibi 
at  in  n  condo  li  ;  aod 

proin  le  uoni 

substerni.Insecuii'1'  itimonio  SOlom 

traditdifferentiam  intergratiamoperanti 
el  cooperantem,  ii  l>eus 

in  actibus  noatrifl   indeliberatis  n: 
operetur ;   cum  solus    i] 
consilio  eliciat:  al  in  actibosdeliber 
non  operator  praacise,  Bed  etiam  eon 

anj 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


169 


quia  nos  simul  moraliter  cooperamur. 
Unde  eam  tantum  praeventionem  excludit, 
quae  nostram  liberam  cooperationem  im- 
pediat ;  haec  vero  non  tollitur  per  auxilium 
ab  intrinseco  efficax,  ut  satis  constat  ex 
dictis.  Recolantur  quae  diximus  clisp .  5, 
dub.  7,  §  1. 

Caeteri  Patres  qui    allegantur,  nostram 
sententiam    non   tangunt,  et    eodem  fere 
modo  exponendi  sunt  ;  tantum  quippe  do- 
cent,  motionem  Dei  non  tollere  potestatem 
ad  oppositum  :  quod  verissime  asseritur  de 
auxilio  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficaci.  -Vi- 
deantur  quae  de  Tertulliano  diximus  §  11, 
num.  205.  Certe  ipse  Suarius,  qui  tot  testi- 
monia  coacervavit,   satis  perspexit,  quam 
parum  nos  debeant  urgere  :  nam  lib.  cit. 
cap.  48,  num.  1,  observat  Damasceni  loca, 
in  quibus  asserit  nihil  boni  posse  fieri  a 
nobis  sine  auxilio  Dei,  liberumtamen  no- 
bis  esse  Deum  vocantem  sequi,  et  similia 
valde  generulia  esse,  quae  proinde  inutilia  ju- 
dicavit  ad  suae  sententiae  confirmationem. 
Si  autem  perpendantur  testimoniaPatrum, 
tam  Graecorum,  quam  Latinorum,  quaeipse 
affert,  nihil  amplius  quam  Damascenus  af- 
firmant ;  atque  ideo  aeque  infirma  sunt  ad 
impugnandum  nostram  sententiam. 
Ntao-     240.  Post  alios   Patres  allegat  Suarius 
Aug.  specialiter  Augustinum,  et  quidem  merito  : 
nam  in  hac  causa  maxime   eminet  inter 
alios  sacros  Doctores.  Probat  autem  Augus- 
tinum  non  docuisse  gratiam  esseex  se,  et 
ab   intrinseco  efficacem,  non  isto,  aut  illo 
particulari  testimonio,   cui  facile  esset  oc- 
currere  ;  sed  pluribus  motivis,  quae  cap.  46 
refert,  et  ponderat.  Primo,  quia  S.  Augus- 
tinus   explicat  efficaciam  gratiae  per   con- 
gruitatem  ad    hominem    qui    vocatur,  ut 
constat  ex  lib.  1  ad  Simplicianum,  cap.2,  et 
depradest.  SS.  cap.  10,  et  alibi  i&pe.  si  au- 
tem  gratia  esset  efficax  ex  se,  et  ab  intrin- 
,  nonindigeret  hac  congruitate.tSecuni/o 
D.  Augustinus  reducit  efficaciam  gratiae  ad 
vocationem   Dei,  ut  constat  ex  locis  modo 
nec  aliam  gratiam  intermediam,  el 
tnoventem  cognoscit,  ut  patetecc  lib.cit. 
ad  Simplicianum,  ubi  ait:  l  t  velimus  tuum 
voluii  esse,  ei  nottrum ;   ntum  vocando,  ei 
nottrum  tequendo  ;ubi  immediate  yocationi 
i    adjunxit.   Kt  siinilifer  in  libro 
i\i-  gratia,  et  libero  arbitrio,  eap.  5,  loquen 
it  Paulo  mquit  :  Quod  oonvertui  fuerit,  nee 
gratia  trai  tola,  nec  vohtntai  trai  toiai  ut 
mitem  vocaretuft  gratia  fuit  tola.  8i  antem 
it  ab  intrinaeeo  efieax,  oportel  poet 
Salmant.  f'ur',.   theolog.  t<>m.  X. 


vocationem  aliud  auxiliumadjungere.  Ter- 
tio  D.  Augustinus  constituit  efficaciam  gra- 
tiae  in  motione  morali  praedicationis,  illu- 
minationis,  inspirationis,  suasionis,  etc. 
ut  constat  ex  libro  de  natura,  et  gratia, 
cap.  25  etcap  34,  et  lib.Q  confessionum,  cap. 
7,  et  alibi  saepe.  Motio  aulem  moralis  non 
importat  infallibilem  connexionem  cum 
effectu,  sed  talis  est,  ut  ei  possimus  resis- 
tere.  (Juarto,  quia  Augustinus  docet  homi- 
nes  vocari  a  Deo  efficaciter  multis,  et  variis 
modis,ut  constat  ex  librode  corrept.et  gra- 
tia,  cap.  5,  ubi  ait:  Quare  istisic,  illialiter, 
atque  alii  aliter  diversis,  et  innumerabilibus 
modis  vocantur,  ut  reformentur  ?  Absit,  ut 
dicamus.  Quod  repetit  lib.  6  confess.  cap.  7 
et  8  et  lib.  7,  cap.  ult.  et  alibi  saepe.  Auxi- 
lium  autem  efficax  ex  se,  et  ab  intrinseco 
movens  importat  unicum,  et  unifjrmem 
movendi  modum.  Quinto,  quia  D.  August. 
non  ponit  auxiliumgratiaeefficacis  inmodo 
agendi  communi  bonis  et  malis,  rationa- 
libus  et  brutis,  atque  etiam  insensibilibus, 
ut  constat  ex  libro  2,  de  peccator.  meritis, 
cap.  d,  et  lib.  de  Spiritu  et  littera,  cap.  33  et 
34,  et  alibi  passim.  Auxilium  autem  exse, 
et  ab  intrinseco  efficaciter  praemovens,  im- 
portat  modum  applicandi  et  agendi  bonis 
ac  malis,animatis,etinanimatis,ac  omnibus 
creaturis  communem  ;  siquidem  fundatur 
in  generali  earum  subordinatione ad  Deum, 
ut  Thomistae  cemmuniter  docent.  Sexto, 
quia  Augustinus  asserit  cum  eadem  voca- 
tione  unum  converti,  et  alium  non  con- 
verti,  vel  eundem  in  diversis  temporibus, 
utconstat  ex  librode  dono  perseverantia?? 
cap.  14,  et  alibi  saepe.  Id  autem  verificari 
nequit,  si  gratia  sit  ex  se,  et  ab  intrinseco 
efficax  :  nam  eo  ipso  eundem  in  quolibet 
subjecto,  et  tn  qualibet  duratione  pariet 
eiTectum.  Septimo,  quia  Augustinus  docet 
hominem  posse  cuilibot  gratiae  resistere  ; 
et  si  resistere  nequeat,  non  agere  libere,  ut 
Ub.  de  naturu,  et  (jratia,  cap.  6,  ubi  ait  : 
QuMCumque  ista  est  causa  voluntatis,  ti  non 
potest  ei  resisti,  tinepeccato  ei  ceditur.GT&tisB 
autem  ex  se,  et  ab  intrinseco  efficaci  rcsis- 
tere  non  valemus.  ()<t<in>,  quia  Augusti- 
nus  asserit  auxilium  ellicax  praestare  nobis 
vires,  et  potestatem  agendi,  ut  constat  ex 
librode  gratia,  et  libero  arbitno,  cap.  16  rt 
epist.  107, et  alibi  passim.  Auxilium  aulem 
ex  se  efficax,  eta  sullicienli  distinctum  non 
dat  potestatem  agendi,  ut  docent  communi- 
icr  Tbomitta?.  I  Itimo,  quiaAugustinua  cen- 
set  gratiam  collatam  Angelis,  et  hominibus 

12 


170 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


in  statu  innocentiae,  non  fuisse  exse,  et  ab 
intrinseco  eilicacem,  sed  determinabilem 
per  liberum  arbitrium,  ut  aperte  colligitur 
ex  librode  corrept.  etgratia,  cap.  11  et  12. 
Kationes  autem,quibus  Thomistae  probant, 
giatiam  esse  ab  intrinseco  efiicacem,  vel 
nihil  evincunt,  vel  suadent  illam  necessa- 
riam  esse  pro  omni  statu.  Quac  motiva  vi- 
Soar.  dentur  Suario  adeourgentia,  ut  concludat  : 
Multa,  ut  existimo,  convincunt  posuisse  Au- 

itinum    auxilium   tfficax  /■ 
vocatione  congrua,  non  proedeterniinante,sed 
modo  aecommodato  inducente  hominem  infaU 
libiliter  cx  prsBscientia  Dei  ;  ei  omnia  ttmtii 
swnpta   hanc  fuisse  nwntvm  Augusiinisatii 
ndunt. 
i)  aii,.     247.  CaterumD.AuguBtinnmdocaisfenos- 
JjJSH'  tram  sententiam,  satia  manifesfe 
emcacem dictis  tam  in  hoc  dubio,  quam  in  trtbufl  an- 
dentefa tecedentibua  :  et  qui  primo  docuit  1 

■  ,:i;1  tam   opinionem,    nempe  Molin  ntis 

mediao  Author,  vel   reparator,   eensil  sua 

principia   peregrina  faisae   Augustino,  ut 

liquet  ex  dictifl  dub.  prwced.  g  pro- 

1  limas  dub.   1 ,  g  disp.    I. 

1  .  Ea  vero  q  1  1  ios  a  ii  uci  t, 

-  ttis  remote  attingnnt  aostram  assertionem, 

nec  aliquod  particnlare  Augusti   testimc— 

nium  refertur,  in  quo  ixiliam 

efficax  ex  se,  e(  ab  intrinseco.  immo  argu- 

mentum,  seo  motiva  tlla,  qu  e  Snarins  ex 

doctrina  Augastini  autumat  erni,  proatrata 

manent  ex  dicti  itis,  el  amplios 

dilaentur  ex  dicendis.  1  Inde  in  eorum  vno- 

datione  parnm  immorabimur,  ^"I  tantum 

ignabimua  loca,  in  qoibos  illorum  solu- 

tio  habetur. 

Moiiva       -^  pHmimi  constal  rx  dictifi  dub.  2,  ubi 

\  D.  Angustino  ostendimus.  aratiam  non 

rust  1  no 

de-    diciefficacem,  velcongruamexahquaattemj 

conv?*  peratione  ad  locum,   tempns,  vel  aliqnas 

lunmr.   naturales  dispositiones  ejas  qui  vocatur  : 

u,"l""'oi  testimonia  qoaeincontrariumreferantor, 

explicantur  ex  pn  bidem  £  l. 

a    ,,.      Ad  secundum  dicendum  est,  Augustinum 

praeter  gratiam  vocationis  agnoscere  aliam 

gratiam,  qua  efficaciter  trahimnr,  e1  move- 

mur,  ut  constal  ex  ejua  testimoniis  s 

relatis  £  1.  <■/  dub.  3,  §  2  tt  §  l.  Nec  oppo- 

situm  significat  in  locis,  quae  objiciantur ; 

quamvis  nec  semper  (qnod  fieri  sine  fasti- 

}\on  poterat)  oecomnibua  in  Locisexpli- 

Lllud  auxitium. 

Ad  tertium  dioimus,  Aueostinom  praeter 
rertiuD        ..  ,  ,     ...  ,.    ' 

motionem  moralem  admittere  aliam  gra- 

tiam  physice  trahentem,  ct  appticantem,  ut 


liquet  ex  pluribus  ejus  testimoniis  supra 
relatis  §  1,  et  praecipue  ex  libro  de  C  rrept. 
etgratia,  cap.  12,  ubi  ait  icrelinque-  D  \ . 

1  retur  illis  volantas  sua,  ut  in  adjutorio 
«  Dei  sine  quo  j  •  ■.[ 

(quod  est  auxilium  suflicien>  indudens 
vocationem,  et  quamlibet  aliam  motionem 
moralem)  1  mar:  lent ;  nec  Deus 

1  in  eis  operaretur,  ut  vellent  :  inter  tot, 
et  tantas  tentationes  voluntas  lpsa  sua 
infirmitate  saccamberet.  Subventamt 
ergo  infirmitati  voinntatu  humani,  ut 
diviin  gratia  indectinabilit 
rabiliter  agerotur ;  et  ideo  quamvis  in- 
firma,  non  defi  «  1  Iibro  d»-  | 

cap.    3,    ubi  ait   :       Proculd;; 
'   plafl  »  juam  rogi  :  qui    enim 

1  gitur.aliq  [ui  veroagitar,  aliq 

1  ap  vixintelligitur.  .  tantum 

l»r  estat  volnntatil  1  is  gratia.Salva- 

toris  nt   n  »n  dubitet  is   dicere : 

Spirito  D  mnfl  filii 

Dei.    Recolantor  d 
abi  \ 
d  i  m 
suffii 
in  lepen  lenti 

tur,  qu<  \po- 

suent  grati  1  lum  motio- 

nia  moralis  .  quenti. 

VI  fuartv  :uxilium  ex 

um  liberum  tbiliter    ,um- 

supponere   • 

re,  qnod  De  n  i  u 

novit    1 

fundata  in  na<         ed  in  ,  et 

Dei   pn  vidimns 

dub.  2,  §4   -   1  . 

indocit  infallil  fectnm,  nisi  q:; 

nus  heJ  :  ixilium 

ut  nnper  vidimn 

Efl  hin  ijuintum  :  nam    m 

effic  ;  plicat  causas  & 

ad  agendum,  licel  fundetur  in  generali 
earnm  Bubordin  plu- 

ribus  I>.  Aogustini  l 
mens  VIII,  < 

n,  obi  ait  :  //  1  iam  y 

•itia  Dei, 
divin  '   voluni 

nun;.  nnia,   q 

sunt  :  nihilominns  movet  unamqnan 

im  jaxta  natoram  snani 
minom  movi  un  cum  indifferen- 

ti;i  jodicii,  •  '  <itum  : 

quod 


tl    !' 


DISP.   VII,  DUB.  IV. 


171 


quod  auxilium  efficax  gFatiae  satis  discerni- 
tur  a  motione  generali,  qua  caeterae  causae 
D.Tho.  applicantur,  ut  significavit  Divus  Thomas 
quolib.  7,  art.  7  ad  2,  ubi  ait  :  Deus  movet 
omnia  secundum  modum  eorum,  cl  ideo  divi- 
na  motio  a  quibusdam  participatur  cum  ne- 
cessitate,    a    natura    autem  rationali  cum 
libertate. 
seuum.      248.  Ad  sea^u??irespondemusD.Augusti- 
num  satis  aperte  docere,  ineo  quiconverti- 
tur,   praecedere  aliquod  speciale  auxilium, 
quodnon  est  commune  ei,  quinon  conver- 
titur,  ut  constat  ex  dictis  dub.  1,  §  4.  Testi- 
monia  vero,  quae  nunc  incontrarium  alle- 
gantur,  ibidem  explicata  sunt  §  3,  et  solum 
significant   convenientiam  in  gratia  suffi- 
cienti  extrinseca,  vei  intrinseca. 
Septi-       Ad  septimum  negamus,  quod  Augustinus 
D,am'   doceat  hominem  posse  cuilibet  Dei  auxilio 
resistere,  resistentia  proprie  dicta,  et  in 
sensu  composito  ;  contrarium  enim  aperte 
docet  locis  supra  citatis  §  1  et  §  4  et  5.  Sen- 
tentia  autem,  quae  in  contrarium  refertur, 
non  procedit  de  auxilio  Dei,  sed  de  objecto 
graviter  alliciento  ad  peccatum,  ut  constat 
ex  textu  :  de  qua  objecti  motione  non  est 
eadem  ratio,  ac  de  auxilio  Dei.  Nulla  enim 
causa  creata  potest  superare  resistentiam 
voluntalis,  nisi  auferendo  ab  ipsa  indiffe- 
rontiam    judicii,    ac   subinde    libertalem. 
Deus  voro  ita  vincit  voluntatem,  ut  ipsam 
faciat  efficaciter  agere,  et  agere  libere  ;  nam 
omnia  continet,  et  causat,   juxta  illud  S. 
D.Aag.  Doctoris   in   libro   de   corrept.   et  gratia, 
cap.  14  :  Deus  magis  habct  in  sua  potestate 
voluntates  hominum,  quamipsi  suas.  Unde 
lbkJem  concludit  :  Deo  volenti  salvum  face- 
re  nullum  kominis  resistit  arbitrium  ;  sic 
enim  velle,  vel  nolle  in  volentis,   aut  nolentis 
•  /  potestate,  m  divinam  voluniatem  non  im- 
lat.  nec  superet   potestatem.  Kocolantur 
ra  dicta  g  5. 

i    odavum  dicimus,   auxilium  cflicax 

vum-    juxta  sententiam  D.  Augustini   supponere 

ive  sufficientiam,  el  praestare  ipsum 

eu  velle,  ul  constal  ex  libro  de  cor- 

rept.el  gratia,  cap.  ll,quem  locumexpen- 

din  d   di  /•.  5,  dub.  7,  §6.  Quod  ipsi  Adver- 

ii  admitteretenentur,  nam  gratia  con- 

.  i.  qnatenus congrua  (inqoacongruitate 

eflicaciam  con  rtituant)  i  apponil  p 

.  *'t  pertinet  ad  sgere.  Quod  si 

nliquando  <>    erit,  auxilium  effi- 

■>(i  adjecil  efficacissi- 

nin    //<  uperabiles,  vel  quid    imile,  ut  liquet 

;.:  ,•  '  itato,  nbi  loqueni  de  Adamo 


in  statu  innocentiao,  et  de  electis  hujus  sta- 
tus,  inquit :  Fortissimo  dimisit,  atque  per- 
misit  facere,  quocl  vellet ;  infirmis  servavitf 
ut  ipso  servante,  invictissime  quodbonumest, 
vellcnt.  Per  quod  denotat  auxilium  cflieax 
supponere  posse  utcumque,  et  constituere 
illud  posse  in  ratione  efficacis,  et  invicti, 
hoc  est  cum  opere  infallibiliter  conjuncti. 

Ad  ultimum  respondetur,  Augustinum  eo  iuiu- 
loco  non  docere,  quod  Angeli,  et  homo  in  mum' 
statu  innocentiae  non  indigeant  auxilio  efii- 
caci  ad  perseverandum,  sed  solum  asserit, 
quod  homini,  et  Angelis  peccantibus  non 
fuerit  hujusmodi  auxilium  concessum.  Vi- 
deantur  quae  diximusd/s];.  6,  dub.  1,  §  5, 
ubi  ex  professo  declaravimus  mentem,  et 
doctrinam  D.  Augustini  in  eo  loco,  qui  nunc 
objicitur,  et  quem  ad  sensum  Adversario- 
rum  detorquebat  Jansenius. 

Ex  quibus  liquet  S.  Doctorem  nec  in  ali- 
quibus,  nec  in  omnibus  locis,  quae  Suarius 
congerit,  constituisse  efficaciam  gratiae  in 
vocatione  congrua  expraescientiamediafu- 
turi  effectus  ;  sed  in  motione  ex  se  efficaci 
participante  divinae  voluntatis efficacitatem, 
et  imperium,  et  independente  a  scientiae 
mediae  directione.  Quam  scienciam  impos-  Motiva 
sibilem  osso,  et  contrariam  D.  Augustino,  cxu^u" 
late  declaravimus  tom.  1,  tract.   3,  c?^.assumpta 
10,  per  totam  :  esse  vero  inutilem  ad  sal- JjfjJtiir. 
vandasdifficultateshujus  controversiac,  im^ 
moipsasaugere,satisostondimusdubioprae- 
cedenti.  Etcuncta  fere  motiva,  quaeSuarius 
ex  Augustino  assumpsit  ad  impugnandam 
nostram  sententiam,  debent  retorqueri  in 
ejus  opinionem ;  quoniam  gratia  efficax  non 
estefficax  ex  congruitate  ad  liominom,  qui 
vocalur,  ut  ex  Augustino  ostendimus dub.  2, 
nec  consistit  in  mora  vocationo,    inspira- 
tiono,  vol  motiono  morali,   ut  constat  ex 
dictis  in  hoc  dubio,  et  magis  apparobit  in 
sequonti  :  noc  est  communis  consontionti, 
et  non  consentienti,  vel  per  liborum  arbi- 
trium  determinabilis,   ul  cum  Augustino 
probavimus dub.  l,§2,  ncc  est  supcrabilis 
proprie  Loquendo,  sed  invictissima,   ut  ex 
ipsovidimusg  1,  4  et  5,   nec  pertinot  ad 
I  ad  agore,  ut  cum  ipso  slaluimus 
ilisji.  0,  dnb.  \t  per  totum.   Ilujusmodi   au- 
f < ■  i i i   proprietates,  et  velpt  charactoristicae 
i,  quibus  Augustinua  gratiam  officacom 
explicuit,  et  Lnsignivit,   non  conveniunl 
gratiae  efficaci  ex  sola  praescientia,  vel  ab 
effectu,  ut  ii(|iK.'i  exdoctrina  Ad.versariorum, 
qui  oppo  ita  conditiones  suae  gratiae  efficaci 
affingunt ;  optimc  autem,  <'t  insep  irabililer 


172 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


aptanturgratiaeex  se  eilicaci,  quam  docent 
Thomistae.  Ergo  Augustinus  non  illorum, 
sed  istorum  sententiam  tenuit.  Recolantur 
dicta  dub.  prxced.  §  7,  et  disp.  1  procemiali, 
cap.  4,  §  6,  el  cap.  5,  §  2,  abi  alia  motiva 
expendimus,  quac  D.  Augustinum  pro  nobis 
stare  ovidenter,  quantum  materia  fert,  per- 
suadent ;  et  simul  evincunt,  quod  in  dubiu 
praesumptio,  et  possessio  stat pro  Thomistis. 

restin.o-     24'^  Succedittandem,  ut  quaeexD.  Thom. 
niaD.  opponunt  Adversarii  diluamus.  Et  qaidem 

'""""*'•  Suarius  loco  supra  citato,  cap.  49,  non  tam 

refert  testimonia  quae  nostram  sententiam 

impugnent  (haec  quippe  non  potail  in   S. 

Doctore  reperire)  quam  occurrit  authoritati- 

bus  D.  Thomaj,  quibus  opinionem  ipsi  con- 

trariara  supra  exclusimas  §  2,  abi  Ad 

sariorum  evasiones  coniutavimus ;  et  quam 

evidenterD.  Thom.  nostram  doceal  senten- 

tiam,  ostendimus.  Duo   vero,  quae  Suarius 

in  doctrina  D.  Thom.  ponderat,  nimirum 

tiullum  gratiae  auxilium  auferre  potestatem 

resistendi,  et  similiter  movere  moral 

satis  convulsa  maneiit  ox  supra  dictia  \ 

7,  abi  declaravimus  praedictam  potestatem 

optime  cum  auxilio  ex  se  efficaci  cohaB 

Et  similiter  ad  defensionem  praesentia  duc- 

trinae  non  multum  interest,  quod  aoxiliom 

moveat    moraliter;   dummodi  ratur, 

qaod  independenter  a  scientia  media  habeal 

infallibilem  connexionem  cum  eonsensa  : 

de  quo  iterum  agemus  dub.  seq.   Possanl 

nihilominus  aliqaa  ex  D.  Thoma  opponi, 

quibus  satisfacere  oportet.  Primo,  qai 

Doctor  asserit,  liberum  arbitrium  sub  Dei 

motionc  sedeterminare,  ut   l  part.  oiu  i 

art.  6  </</  3,  ul)i  ait :  «  Deua  movet  volun- 

«  tatom  hominis  ut  universalia  motor  ad 

«  universale  objectum,  quod  esl  bonnm  ; 

«  sed  homo  per  rationotn  se  determinal  ad 

«  volendum  hoc,  velillud.  ■  Etinhoccona- 

tituit  differentiam   inter   agentia   libera, 

el  non  libera,  ut  in  2,  d  /</  .-•«/.  1, 

art    1,  (/</  :\,  ubi  inquit :   i  Dicendum,  quod 

«  Deus  operatur  in  omnibus;   ita    tamoii, 

«  quod  in  unoquoque  secundum  ojus  condi- 

«  tionem.  Unde  in  rebus  naturalibus  ope- 

«  ratur  sicut  ministians  virtutom  agendi, 

«  et  sicut  determinans  naturam   ad  talom 

u  actionem.  In  libero  autom   arbitrio  hoc 

«  modoagit,  ut  virtutem  agendi  sibi  mi- 

«  nistret,  et  ipso   operante  liborum    arbi- 

«  trium  agat  :   sed  tamon  determinatio 

«  actionis,  etfinis  in  potestate  libori  arbi- 

«  trii  constituitur    :   unde   remanot    sibi 

«  dominas  sui  actus,   licet   non  ita  sicut 


«  primo  agenti.    i    Auxilium   vero  81 
etlicax  doterminat  ad  volendum  hoc,   vel 
illud,  et  tam  ad  actionem,  quam  ad  finem  : 
ergo  exsententia  D.  Thomae  homo  in  ope- 
rationibus  liberis  non  movetur  auxili 
se,  et  ab  intrinseco  efiicaci.   v 
S.  Doctor  as.~«  i  it,  t.  iminem 
motioni  efficaci,  utquodlib.  7.  art.  I  a 
ubi  ait  :  «  sic  Deus  movet  mentem  huma- 
i  nam  ad  bonum,  quod  taiu  huic 

i  motioni  resistere.    El  q  llo, 

art.  unico,   ad    15,  inquit    :  eus 

•  faciat    voluntatem   velle,   non  opo: 

•  quod  cx  Di  te  hoc  faciat ;  qui 

per  ipsam   voluntatem  imp<  ttum 

praestari.     El  l    part.q 

i  I  2,  ait  :       Inclinatio  -  lacit 

«  ih  .  hahens  gratiam  p 

I  uon  utt.  :i  auxilium  • 

•  t  ab  intrinseco  effic 
i|i-i  :  leret. 

Tertio,  quia  D.  Th<  '.  determin 

oem    immutabilem    ii 
.,  a  qua  ; 
t  abaolvi  liherum  arbitrium,  ut </- 
l     itate,  ari.  6,   m  corp.  ubi 
/  dicitur  aliuu  rritim,  . 

lutabiliU  ninatum  ttd  unum. 

Et  qumt.  2  l.  ari.  1   </</  1 l,  addit :  1 
non  "/»" 

minata  (/</  <//<</'■  mul- 

torum  <•//<<  </<('/"(  hal 

I  au  W*  ixilium  aut 

ab  intn 

min  ium,  aei  tm,  cum  quo 

atialiterconnectitar.  Quarfo,  D.  Thom. 

anti  ectu,  ut  U<  I 

epist.  i     /;  .  inquil  :   // 

rdestinatis,  qvia  Uu- 
jusmodi         '         i«  rUiuni 

k  dod  ab  effecto,  se  1  anl 
tei  ad  lllum  habet  efficaciam.  Ultim 
licus  Doctor  nullum  auxilium   recogm 
qnod  habeat  infallibilem  cnm 

consensu  ;  .-<■  l  asseril  \  am  tot  mul- 

tiplicare  auxilia,  ut   homo  tandem  alicui 

•t,  et  siccerl  latur  int 

tiodivina.  Sicenim  n%att.  0,  de  I  - 

ritafa,  (irf .  3,  ubi  I:  t  :      Invein: 

«  ordinem   compoaaibilem 

licujus  dupliciter.  LJno  modo  in  quan- 
«  tumunacaui  laris  prodacil  ei 

«  tum  suum  ex  ordine  divina?  providentia?. 

Alio  modo.  quandoex  consuraa   ca 
«  rum  multarum  contingentium,   • 

coro 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


173 


a  cere  possibilium  pervenitur  ad  unum 
«  effectum ;  quarum  unamquamque  Deus 
«  ordinat  ad  consequutionem  effectus,  loco 
«  ejus  quae  deficit.  vel  ne  altera  deficiat. 
<(  Sicut  videmus,  quod  omnia  singularia 
«  uniusspecieisunt  corruptibilia;  ettamen 
«  per  successionem  unius  ad  alterum  po- 
<(  test  in  eis  secundum  numerum  salvari 
«  perpetuitas  speciei,  divina  providentia 
«  taliter  gubernante,  quod  non  omnia 
«  deficiant,  uno  deficiente.  Et  hoc  modo  est 
c  in  praedestinatione ;  liberum  enim  arbi- 
«  trium  deficere  potest  a  salute,  tamen  in 
«  eo,  quem  Deus  praedestinat,  tot  alia  ad- 
«  minicula  praeparat,  quod  vel  non  cadat ; 
a  vel  si  cadat,  quod  resurgat  :  sicut  exhor- 
«  tationes,  et  suffragia  orationum,  donum 
«  gratiae,  et  alia  hujusmodi,  quibus  Deus 
«  adminiculatur  homini  ad  salutem.  »  Si 
autem  D.  Thomas  sentiret  dari  auxilium 
ex  se,  et  ab  intrinseco  efflcax,  supervacanee 
ad  hunc  discursum,  et  multiplicata  ad-. 
minicula  recurreret ;  posset  enim  certitudo 
divinae  ordinationis  salvari  per  solam  col- 
lationem  auxilii  ab  intrinseco  efiicacis. 
Sentiebat  ergo  S.  Doctor  non  dari  auxilium 
ex  se  efficax,  sed  cuncta  esse  ab  intrinseco 
frustrabilia. 

250.  Haec  tamen  leviora  sunt,  ut  queant 

sjoafi    reddere  dubiam  mentem  D.  Thom.  quam 

2  satis  perspectam  habemus  :  et 

aliunde  facile  explicantur.  Ad  primum  mo- 

tivum  respondemus,   D.   Tliomam  merito 

asserere,  de  ratione  liberi  arbitrii  osse,  quod 

se  determinet,  et  agat  cum  potestate  ad  op- 

{,  ^itum  :  sed  hinc  minime  infertur,  quod 

ante  determinationem  formalem  a  libero 

arbitrioelicitam  non  detur  alia  determina- 

tio  causalis  a  Deo  impressa,  mediante  auxi- 

Pho.  lio  ab  intrinseco  efficaci,  ut  docet  S.  Doctor 

]  jriii.  quxst.  83,  artic.  1  ad 3 his  verbis  : 

Dicendam  quod  Iiberum  arbitrium  est 

causa  sui  motus,  qnia  homo  per  Iiberum 

irbitriumse  movel  ad  agendum.  Non  ta- 

nen  boc  (  itate,  quodsit  prima 

;  sui  id,  quod  liberam  est  :  sicut  ne- 

qae  ad  hoc,qaod  aliqaid  si t  caasaalterius, 

pequiritur,  quod  .-it  prima  caasa  ejus. 

Deus  igitur  e  I  prima  causa  movens  et 

.t  ipale  '•'  troluntarias  :  (,t  sicut 

naturalibui  causis,   movendo  eas,  noa 

ufert  qain  acta  earum  linl  nata  rale  1 1 

ita  movendo  oluntaria  .,  non  au- 

fert,  q  lin  actione  earam   inl  naturales, 

■'I  potio    hoc  in  ei  tacil  ;  operatnr  enim 

ri  anoquoque   lecundum  ejus proprieta 


«  tem.  »  Et  hoc  tantum  intendit  S.  Doctor 
in  utroque  testimonio,  quamvis  in  primo 
simul  docet  discrimen  inter  motionem  Dei 
in  ordine  ad  primum  actum  voluntatis, 
quoattingit  finem,  seu  bonum  ut  sic  ;  et 
motionem  ad  sequentes  actus  voluntatis, 
quibus  attingit  media,  seu  bona  particula- 
ria  :  nam  voluntas  in  primo  actu  applicatur 
adaequate  a  Deo,  et  ipsa  solum  elicitive 
physice  concurrit  :  ad  alios  autem  ipse 
homo  se  etiam  applicat,  non  ut  primum 
determinans,  sed  ut  agens  sub  deter- 
minatione  divina,  ut  explicuimus  disp.5, 
dub.1,%  1. 

Ad  secundum  negamus,  quod  D.  Thom,  ^Jj^ 
doceat  hominem  posse  resistere  motioni 
efficaci,  resistentia  proprie  dicta,  et  in  sensu 
composito  :  sed  tantum  eis  locis  asserit, 
quod  homo  possit  Deo  moventi  resistere,  vel 
impedimentum  apponere.  Ad  quod  verifi- 
candum  sufficit,  quod  possit  resistere  resis- 
tentia  conjungenda  cum  gratia  vocationis, 
et  in  sensu  diviso  ab  auxilio  efficaci,  ut  se 
tenente  ex  parte  termini,  vel  objecti,  ut 
§  8  explicuimus.  Et  primum  testimo- 
nium,  quod  Suarius  num.  8  refert,  non  re- 
perimus  in  loco  ab  ipso  citato.  Secundum 
intelligendum  est  modo  nuper  explicato  (et 
in  eo  non  dicit  D.  Thom.  licet  Deus  faciat, 
etc.  ut  Suarez  num.  14  refert;  sed  in  hunc 
modum  :  Sic  crgo  illa  causa,  qux  facit  volun- 
tatem  aliquid  velle.  Nec  in  ea  responsione, 
vel  in  argumento,  cui  occurrit,  utitur  hac 
voce  Deus).  Immo  non  est  fundamentum, 
ut  intelligamus  S.  Doctorem  loqui  ibidem D  Tllonu 
deauxilioefficaci,  cum  aperte  significet  se 
loqui  de  causa  sufiicienti  ad  movendum  ;  sic 
enim  inchoat  responsionem  :  Dicendum, 
quod  non  omnis  causa  ex  necessitate  inducit 
effectum,  etiamsisit  causa  sufficicns.  In  ter- 
tio  testimonio  non  loquitur  S.  Doctor  de 
gratia  auxiliante  efiicacitermovente,  sed  de 
grati;i  habituali  :  do  qua  non  eadem  ratio, 
ac  de  illa  habenda  est,  sed  alia  longe  di- 
versa,  ut  ex  so  liquot. 

Ad  /c/7nimconcedimus  determinationem  ^j** 
ad  unum  per  modum  formae,  et  naturao, 
vel  prorsus  immutabilom,  tam  in  sensu 
composito,  quam  in  sensu  diviso,  esse  con- 
tra  libertatem,  ut  D.  Tht»  asserit  in  locis 
quaa  objiciuntur.  Non  tamon  est  contra  ra- 
tionem  agentis  secundi  liberi  doterminari 
;l  hco  motione  pertinente  ad  actum  secun- 
dum,  et  relinquentem  potestatem  ad  oppo- 
situm  iu  aensu  diviso,  atque  ideo  non  in- 
dncente  immutabilitatem  absolutam  ,   ut 


174 


DE  GKATIA  EFFICACI. 


tradit  S.  Doctor  loco  supra  citato  ex  1  ]>art. 
quxat.  83,  et  in  omnibus  lociscitatis  §2. 
Auxilium  autem  ab  intrinseco  eflicax  non 
determinat  determinatione  per  modum  for- 
mao,  et  naturae  non  indifferentia   in  actu 
prii.io;  seddeterminat  determinatione  ac- 
tus  secundi,  relinquendo  potestatem  proxi- 
mam  ad  oppositum  in  sensu   diviso  :  unde 
non  inducit   immutabilitatem   absolutam, 
sedsolum  secundum  quid,  et  in  sensu  com- 
posito. 
Ari(|uar-     Ad  quartum  negatur  assumptum,  quo  1 
turn.    non  probat  inducta  D.  Thomc  authoritas  : 
nam  particula  qitia,  non  est  sumenda  in 
sensu  causali,  sed  in  sensu  illativo,  et  in  vi 
consequentiae  :  optimo   quippe    infertar, 
quod  si   homo  conc-cntit  vocationi,   ista  sit 
efiicax,  quamvis  vocatio  QOn  habeat  a  con- 
sensu  efiicaciam,  sed  e   converso.   I  t 
pac'o  S.  Doctor  in  qu  eat.  2  de  Veritate,  art. 
14, exponit  Origenem  asserentem :      ^uia 
«   futurum  est  aliquid,  ideo  scitur  a  Di 
etdicit:  a hoc intelligendni  ecundnm 

«  causamconsequentia  undumcau- 

«  sam  essendi.  » 

.\<1  (juintum  negamus  majorem.  Et  ad  in- 
sertum  testimonium   reepondetor   primo, 
s.  Doctorem  eo  loeo  exp 
praede  itinatio  esl  cerl  t,  certitadine  aon 
lius  praescientise,  sed  etiam  cauaalitatia  : 
quod  verificari  aeqoit,  nisi  auxilia,   sive 
mediaperqnaB  praedestinatiomandatai 
qaationi,  sint ab  intrinseco  efficacia,  ut  ex 
eodem  S.  Doctore  oatendimaa  sopra 
Nec  oppositum  doi/ct  in  verbis,  qoaa  nobis 
objiciuntur  ;  nam  ibi  consideral  dao  prin- 
cipia,  qu;c  concurrunt  ad  asseqaendnm  fi- 
nem  praedestinationis ,  oimiram  tiberam 
arbitrium,  et gratiam : et  dicit,  quod 
Liberam arbitrium  poasit dei  i  salute; 

nihilominus  Deua  adhibet  tol  gratiaa  admi- 
nicula,  nt  eam  tandem  non  amittat :  inter 
ha3c  autem  adminicnla  praecipue  compota- 
turauxilium  efficax,  quod  facit  infallibili- 
ter  persevcraro.  rndi-tutam  defectibilil 
refert  in  liberum  arbitrium.  non  in  gra- 
tiam  :  et  sic  post  verba  relata  concludit : 
D.Thom. «  Si  ergo  consideremus  salutem  respectn 
«  causae  proxima),  scilicet  liberi  arbitrii, 
«  pnedestinatio  non  habet  certitudinoin, 
«  sed  contingentiam  :  respectu  autem  causa} 
«  primae,  quac  est  praedestinatio.  habet  ivr- 
«  titudinem.  » 

Respondetur  secundo.  S.  Doctorem  com- 
parare  liberum  arbitrium  non  cum  isto.  aut 
illo  actu  particulari,  sed  cum  fine  pracdes- 


tinationis,  qui  est  a~equutio  gloriae.  Elli- 
cacia  autem  infallibilis  re.-pectu  consequu- 
tionis  praedicti  finis  non  invenitur,  com- 
muniter  loquendo  in   uno  aliq  --lo, 

vel    illo   auxilio   particulari ;  sed  in  I 
collectione  omnium  auxiliorum,  quaj  sunt 
ipsiu  stinationia  effectus;  quamvis 

unumquodque  auxilium  efiicax  ha! 
se  otlicaciam  ad  actum   particularera,  cui 
deservit.  rndemirum  non  est,  quod  r 
pectu  finia    j 

•nt   adminicula,  et  totam  certitu- 
dinemprad<  uia  non  reduxerit  ad 

unicum  auxilium.Modoverocon  'nus 

auxilium  1  p  u >: 

rationem,  pro  qua  ut  proxim  nda 

ifertur. 
.  iii   li  |  iet,  oihi 

I.EI  quamu 

aut  illo 

ntrariam  partem  ri  leretur  in 
;  nihilominna  dubitandum  non  erat, 
•   atiam  U 
quatur.  Qnia  dk 
tam  inn 

.  quam  \t  j  totiufl  d 

e  omni  dubio  prooul   fir- 
mat,  »'t  ex  quil  conclu- 

slo  .  •  r  procfl  •  autem    I 

mai. 

.rn  eo 

tuntur.  ut  ij 

rion 

nl  principi  i  q  i  •tu't 

iu  materia  de  acienti 

•   in  alii 

Theologida  :  qu  !T1U3 

.tur 

snpr 
D.  Thon 

.III. 

Piruitur  fuwlanwntuni  (juintuma 
opinionis  a  rati  imptum. 

. .  Aliqna  argument 
rii  impugnant  noatram  aasertiofMm,  pro-  *J(" 
posuimus,  et  diluimus 
persunt  tamen  alia.  quibus 
rere.  Arguitur  ergo  quinto 
tiam   ex  se    efficacem 
quoniam  poaito  eo  auxilio  .   quod  efiic  I 
appellamus,  potest  voluntasdiesentire:Ǥo 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


17* 


potest  praedictum  auxilium  frustrare  ,  ac 
destruere  :  ergo  hujusmodi  auxilium  non 
est  efficax  ab  intrinseco.  Haec  ultima  con- 
sequentia  liquet  ex  prima ;  nam  auxilium 
frustrabile,  et  destruibile  per  voluntatem 
creatam,  nequit  esse  efficax  ab  intrinseco. 
Antecedens  etiam  est  certum  ;  quoniam  po- 
sito  auxilio  efficaci  ad  consensum,  voluntas 
libere  consentit,  ut  omnes  Catholici  docent 
contra  Lutherum,  Calvinum,  et  eorum  se- 
quaces  :  ergo  posito  illo  auxilio,  potest  ad- 
huc  dissentire.  Prima  vero  consequentia, 
in  qua  poterat  esse  difficultas,  probatur  : 
tum  quia  ille  qui  potest  producere  formam 
incompossibilem  cum  alia  forma  praeexis- 
tente,  potest  formam  praeexistentem  des- 
truere;sicut  qui  potest  introducere  for- 
mam  ignis  in  materia  ligni,  potest  eo  ipso 
formam  ligni  corrumpere  :  sed  auxilium 
efficax  ad  consensum  est  incompossibile 
cum  dissensu,  ut  docent  communiter  Tho- 
mistae:ergo  si  supposito  auxilio  efficaci  ad 
consensum,  potest  voluntas  dissentire,  po- 
test  praedictum  auxilium  frustrare,  et  des- 
truere.  Tum  etiam,  quia  praedicfum  auxi- 
liumimportat  essentialem  habitudinem  ad 
consensum  ,  tanquam  ad  terminum ,  vel 
effectum,  cum  quo  connectitur  necessario  : 
sed  qui  potest  destruere  terminum  essen- 
tialem  alicujus  habitudinis,  potest  eo  ipso 
destruere  ipsam  habitudinem  :  sicut  qui 
potest  destruere  filium,  potest  eo  ipso  des- 
truere  relationem  paternitatis  ad  ipsum 
terminatam  ■  ergo  si  voluntas  affecta  auxi- 
lio  efficaci  ad  consensum  potest  adhuc  dis- 
sentire,  et  consensum  subtrahere,  poterit 
utique  praedictum  auxiliumdestruere.  Tum 
deniqoe,  nam  quod  facil  actus  actu,  facit 
potenlia  possibiliter  :  sed  si  voluntas  in 
instanli,  in  quo  habet  auxilium  efficax  ad 
consensum,  eliceret  dissensum,  destrueret, 
ac  frustraret  praedictum  auxilium  :  ergo  si 
in  mstanti,  in  qno  habef  auxilium  ad  con- 

um,  potest  dissentire,  poterit  etiam 
praedictum  auxilium  frustrare  ,  ac  des- 
truere. 

Conflrmatur,  quia   \oluntas  habet  vim 

Qfficientem  ad  frustrandum  auxilium,quod 

efficax  appellamm  :  ergo  potestillud  frus- 

trare.    Consequentia  patet,   et  antecedens 

letur  :  tum  quia  v'u  rostitiva  voluntatis 

gorematice  infinitaj  non  enim 

babet  terminom  in  resistendo  :  led  vis  au- 

lilij  oequitease  major;  cum  non  possitesse 

abtolutc    et  categorematice  infinita  :  ergo 

intas habet  vim  sufflnentem  ad   resis- 


tendum  auxilio  efficaci,  et  consequenter  ad 
illud  frustrandum.  Tum  etiam,  quia  si  vo- 
luntas  non  haberet  hujusmodi  vires,  cede- 
ret  auxilio  non  solum  infallibiliter,  sed 
etiam  necessario,  et  non  libere  :  necessario 
quippe  cederet  alicui,  quod  caret  viribus 
sufficientibus  ad  ei  resistendum  :  conse- 
quens  est  absurdum,  siquidem  destruit  li- 
bertatem  voluntatis  :  haec  igitur  habet  vim 
sufficientem  ad  frustrandum  auxilium  effi- 
cax. 

252.  Pro  hujus  argumenti  solutione  ob-  Nota  *• 
serva  primo,  quod  licet  auxilium  efficax  ad 
consensum  sit  incompossibile,  et  inconjun- 
gibile  cum  dissensu,  implicat  enim  in  ter- 
minis  auxilium  esse  efficax,  et  non  assequi 
effectum  ;  siquidem  carentia  effectus  osten- 
dit  inefficaciam  auxilii  :  nihilominus  au- 
xilium  efficax  ad  consensum,  et  dissensus 
non  opponuntur  immediate,  etdirecte,  sei 
solum  mediate,  et  indirecte.  Nam  extre- 
mum  immediate,  et  directe  oppositum  au- 
xilio  efficaci  ad  consensum,  non  estdissen- 
sus,  sed  est  carentia  praedicti  auxilii,  vel 
est  concursus  efficax  ad  materiale  dissen- 
sus.  Et  similiter  extremum  immediate,  ac 
directe  oppositum  dissensui  non  est  auxi- 
lium  efficax  ad  consensum ;  sed  est  vel  con- 
sensus,  vel  carentia  dissensus  :  quod  satis 
ex  ipsis  terminis  liquet.  Sed  quia  auxilium 
efficax  ad  consensum  necessario  connccti- 
tur  cum  ipsoconsensu,  cui  dissensum,  vel 
carentiam  consensus  conjungi  repugnat  : 
propterea  auxilium  efficax  ad  consensum 
nequitconjungi,  velcomponi  cumdissensu, 
sive  cum  carentia  consensus.  Et  similiter 
quia  dissensus  necessario  dependet  a  con- 
cursu  efficaci  ad  materiale  dissensus,  vel 
saltem  a  carentia  auxilii  ad  consensum, 
quibusauxilium  efficax  arl  consensum  con- 
jungirepugnat;  propterea  dissensus  com- 
poni,  et  conjungi  non  valet  cum  auxilio 
efficaci  ad  consensum. 

Exquo  fit,  et  nota  secundo,  quod  cum  jfota.a 
consensus  supponat  auxilium  efficax  ad 
ipsum  consensum,  et  similiter  dissensus 
supponat  concursum  efficacem  ad  materiale 
dissensus,  et  illud  auxilium  sit  incompos- 
sibile  cum  istoconcursu  :  prius  intclligitur 
repugnantia  inter  illud  auxilium,  et  hunc 
concursum,  et  quod  se  muiuo  expellant ; 
quam  intelligatur  repugnantia  inter  con- 
sensum,  et  dissensum,  etquodse  immediate 
excludant.  Nam  sicut  concursuscfficax  prac- 
cedit  actum,  ita  repugnantia  interconcur- 
sus  ad  actus  oppositos  praeccdit  repugnan- 


170 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


tiam  inter  ipsos  actns  :  atque  ideo  prius 
unus  concursus  pra^vius  expellit  alium  con- 
cursum  sibi  oppositum,  quam  actus  expel- 
lat  actum  sibi  contrarium.  Et  ita  prius  des- 
truitur  auxilium  ad  consensum,  quam 
dissensus  intelligatur  existens  :  nam  dis- 
sensus  non  existit,  nisi  praesupponat  con- 
cursum  praavie,  et  eflicaeiter  moventem 
saltem  ad  materiale  dissensus;  qui  concur- 
sus  immediate  per  seipsum  expellit  auxi- 
lium  elTicax  ad  consensum.  Unde  dissensus 
nunquam  expellit  auxilium  efficax  ad  con- 
sensum,  sed  illud  supponit  destructum  per 
concursumefflcacemadmaterialedissensus, 
a  quo  praevioconcursu  ipse  diasen  Dfl  essen- 
tialiter  dependet. 
Nota  3.  Tertioobserva,  quod  licet  volontas  habens 
auxiliumeflicaxad  consensum  possil  elicere 
dissensum  potentia  antecedenti,  el  in  • 
diviso;  nihilominus  Bemper  respicil  illum 
dissensum  ut  ponibilem,  el  ponendom  de- 
pendenter  a  concursa  efficaci  ad  materiale 
i])sius  dissensus.  Kf  ratio  est,  qaoniam  licel 
potentia  antecedens,  et  insensu  diviso 
piciat  aclum  pra?cisive,  el  abstractom  .1  cir- 
cumstantiis  accidentalibas ;  nihilominas 
non  potest  non  illam   n  illis 

circumstantiis,  el  dependentiis,  a  quibas 
ipseactus  neqait  essentialit*  Ivi.  Qni- 

libet  autcm  actascreatos  insao  prodnci,  el 
esse  dependel  essentialiter  a  concarsu  Dei 
praevio,  ct  efficaci,  ut  .  \  dictis  in 

hoc  dubio,  et  disp.  5,  dub.  6.   I  n  !<• 
voluntas  sine  illo  concarsa  actaali  p 
ponere  actum,  neqaif  tamen  ponere  actom 
factibilem  sine illo concareu  ;  quamvisenim 
hujiismodi  concursus  non  iutivt  sobjective, 
et  e\  parte  virtutis  operativa? :  intral  tamen 
objective  per  modam  applicationii  b  I  exer- 
citium.  sive  lerminam,  qaaa  volnntaa 
picit.  Ei  sicul  voluntas  nonelicil  dissensum 
nisi  dependentem  a  concursn  Dei  pi 
materiale  dissensus;  Bic  non  respicil 
sensum  ut  sibi  possibilem,  nisi  ut  depen- 
dentem  a  praedicto  Dei  concursu,  ul  possi- 
bili    :  ita  quod  --1  dissensua  poneretur, 
concursus  hujusmodi  dissensum  anteiret. 
Soiviiur     253.  Ex  iis  respondetnr  ad  argamentnm 
memiim.conco(iondo  antecedens  intellectom  de  , 
tentia  antecedenli,  el  in  aensu  diviso;  el 
negando  primam  consequentiam.  Quoniam 
ut  voluntas  posset  frustrare  auxilium  effi- 
cax,  requirebatur  quod  in  ejua  praesentia 
possetponeredissensom ;  itaquod  vel  ipsum 
cum  auxilio conjungeret,  vel  per  ipsam  au- 
xilium  expelleret.   Id  vero  non  convenil 


voluntati,  quia  non  respicit  dissensum 
ut  ponendum  dependenter  a  concursu  pr  <•- 
vio,  et  eflicaci  ad  ipsum  dissensum, 
quem  auxilium  eflicax  ad  consensum  d 
truitur,  vel  excluditur  antequam  voluntas 
eliciat  dissensum.  Et  ideo  non  potc 
tereauxilioefiicaci  resistenti  1  proprie  dicta. 
licet  possil  reaistere  n  sistentia  mdirecta, 
et  minus  proprie  dicta,    quatenus   potest 
dissentire  in  sensu  diviso,  ut  statim  vid 
mus.  Ad  primam  autem  consequenti  e  pro- 
bationem  dicimus  majorem,   prout  j 
non  esse  universali.  m,  sed  tantum 

verificari  in  formis  ini:  .  vol  directe 

incompossibilibus.  ut  accidil  in  exempl"  1:1 
contrarium  adducto;  nam  forma  ignis,  et 
I"rma  Iigni  sanl  ii:  •  incompoasibi- 

les,el  m.i  expellitnr immed  raliam: 

onde  a_ 

im  igni 
formam  lipni  illam  in 

ban  ero  torma  opponi- 

toralteri  m  ilio.  illu-1  pi 

ellel  formam  contrariam, 
formam,  aut  q        I  rmam,  qus  alteram 
imi:  me- 

diate  atting*  .  qni  medio  ca- 

iliis  dispositionibus 

mam  igu 
llit  formam  Ligni,  exclud  I 

1  1111  bomo  p  .qui 

attii  .  ra- 

tionalem   ut   unitam  .  expellil  ?nter 

aliam  tormam  substantialei  nbi- 

lem  com  anima  in 
rum  -1  form  1  solam  mediante  ali 
form  d,  aut  quasi  foi  Inr,  e4 

il  efficere  illu  1 
1  r  priam    causalitatem    ii  abiliter 

mam  illam 
sibi  incomposaibilem j  sed  lllam  expol 
supponil  per  il 

ab  alio  productum  :  aicnl  in  nostra 
tia.  quam  inlra  tra 
dal  imus  contriti 

sanctificante,  quas  immi 
catum  habituale,  el  a  boIo  I  iucitur : 

et  ideo  licel  pr 

sibilis  cum  hojusmodi  ,  liciatur 

ab  homine ;  nihilominus  bomo  p  llit 

effective  rig  tnm  habitnalt,  quia 

videlicet,  ul  eliciat  contritionem,  supponit 
in  genere  canaai  efficientia  graliam  sanctifi- 
cantem  <^  productam,  et  immedi 

per  seipaam  exclndentem  peccatam  :  al 
ideo  Bnpponil   maculam   peccati    1 


DISP.  VII,  DUB.  IV 


177 


destructam.  Ita  in  praesenti,  licet  homo 
praemotus  ad  consensum  possit  elicere  dis- 
sensum,  qui  cum  illa  praemotione  componi 
nequit,  non  ideo  dicitur,  quod  possit  illam 
praemotionem  destruere  ;  quia  videlicet 
nequit  dissentire,  nisi  dependenter  a  prao- 
motioneefficaci  ad  materiale  dissensus,  quae 
a  solo  Deo  efficitur,  et  per  seipsam,  et  an- 
tecedenter  ad  dissensum,  destruit,  vel  ex- 
cludit  auxilium  efficax  ad  consensum.  Unde 
priusquam  homo  eliciat  dissensum ,  et 
destruat,  vel  excludat  consensum,  supponit 
concursum  Dei  ad  dissensum  asolo  Deo  pro- 
ductum,  et  pariter  supponit  auxilium  efficax 
ad  consensum  destructum,  vel  exclusum 
a  solo  Deo.  Et  sicut  in  exemplo  nuper  ad- 
ducto'non  valet  :  Actus  contritionis  est 
incompossibilis  cum  peccato  habituali  :  sed 
homo  potest  elicere  actum  contritionis  :  ergo 
potest  destruere  effective  peccatum  habituale; 
ita  non  valet  :  Dissensus  est  incompossibilis 
cum  auxilio  efficaci  ad  consensum  :  sed  homo 
potest  elicere  dissensum  :  ergo  homo  potest 
destruere,  vel  frustrare  illud  auxilium.  Ea- 
dem  namque  ratio  adest  utrobique,  quia 
destructio  unius  formae  solum  attrihuitur 
producenti  mediate,vel  immediate  formam, 
ad  quam  immediate  sequitur  formae  prae- 
existens  destructio  :  homo  autem  nec  me- 
diate,  nec  immediate  producitfsaltem  extra 
Sacramentumj  gratiam  sanctificantem,  quae 
immediate  destruit  peccatum  hahituale  :  et 
similiter  nec  mediate,  nec  immediate  efficit 
praemotionem  efficacem  ad  materiale  dis- 
sensus,  qua)  immediate  expellit  auxilium 
efficax  ad  con.sonsum.  Et  ideo  neque  homo 
expellit  effective  peccatum  hahituale,  neque 
destroit  auxilium  efficax  ;  sed  tam  destruc- 
tio  peccati;  quam  expalsio  auxilii  efficacis 
Deo  attribuitur,  qai  efficit  formas,  ad 
qnas  immediate  consequitur  dostructio  pec- 
cati,  el  expulsio  aaxilii. 

Unde  etiam  j> itel  ad  secandam  probatio- 

nem  :  quoniam  lieet  anxilium  efficax  ad 

im  dical  essentialem  habitadinem 

im  tari(ju;ini  ad  effectom,  et  homo 

im,  ac  proinde  con- 

de  truere  :  nihilominus  nou  ideo 

potest  destruere  praxlictam  auxilium,  quo- 

niam  non  respicil  dissensum  niei  al  ponen- 

dum  dependenter  b  concarsn  prsvio  <i 

Deo  can  ato,  ef  immediate  per  Beipsum 

r\u(\<-n\c  aaxiliam  effica  nsensnm.  E1 

ideo  cum  di  elicit,  apponil  deetruc- 

iliuni  cfltr\'i\  ftd  con 

i  :        iam  ip  lio  dj    en  u, 


consensum  destruat.  Sicut  in  exemplo  pro- 
xime  adducto,  peccatum  hahituale  essentia- 
liter  connotat,  aut  infert  carentiam  contri- 
tionis ;  quam  carentiam  potest  homo,  eli- 
ciendo  actum  contritionis,  excludere  :  et 
nihilominus  non  potest  destruere  effective 
peccatum  habituale ;  quia  non  potesfc  eli- 
cere  contritionem ,  nisi  mediante  gratia 
sanctificante,  quae  a  solo  Deo  producitur,  et 
immediate  per  seipsam  destruit  habituale 
peccatum. 

Patet  etiam  ad  tertiam  probationem :  nam 
sicut  dissensus  in  actu  non  destruit  in  actu 
auxilium  efficax  ad  consensum,  sed  illud 
supponit  destructum  per  concursum  prae- 
vium  efficacem  ad  ipsum  dissensum  :  ita 
potestas  ad  dissensum  non  est  potestas  ad 
destructionem  auxilii  efficacis  ad  consen- 
sum,  sed  est  potestas  ad  dissensum  ponen- 
dum  dependenter  a  concursu  efficaci  ad  ma- 
teriale  dissensus  :  quem  concursum  solus 
Deus  immediate  efficit,  et  per  ipsum  des- 
truit,  sive  excludit,  sive  impedit  auxilium 
efficaxad  consensum.  Et  ideosicverificatur 
illud  proloquium  :  Quod  facit  actus  actu, 
facit  potentia  possibiliter ;  nam  expulsio,  ac 
destructio  auxilii  efficacis  ad  consensum  est 
a  solo  Deo  :  unde  solus  Deus  potest  auxilium 
efficax  expellere,  vel  destruere.  Homo  au- 
tem  sicutnon  producit  concursum  efficacem 
ad  dissensum,  nec  excludit  auxilium  efficax 
ad  consensum  .  ita  non  valet  illum  concur- 
sum  efficere,  et  istud  auxilium  cxpellere. 
Sed  ad  ipsum  tantum  spectat  posse  efficere, 
et  actu  efficere  quae  sua  sunt,  et  ad  lineam 
causac  secundae  pertinent,  nempe  vel  assen- 
sum  dependenter  ab  auxilio  efficaci,  vel 
dissensum  dependenter  ab  efficaci  concursu 
a  sola  prima  causa  productis. 

!.  Nec  refert  si  adversus  hanc  doctri-Kcpii  a. 
nam  opponas ;  quoniam  licet  haec  possint 
verificari  considerando  volunlatem  creatam 
secundum  se,  minime  tamen  si  considere- 
tur  constitutasub  auxilioefficaci  ad  consen- 
sum  :  sed  argumentum  sic  voluntatem  con- 

iderat  !  crgo  bac  rcsponsione  non  diluitur. 
Probatar  major :  quia  ex  suppositione,quod 
in  instanti  A,  detur  auxilium  efficax  ad 
consensum,  non  est  intelligibile,  quod  po- 
natur  dissensus,  et  quod  hie  dissensus  au- 
xilium  ad  consenaum  non  excludat,  vel 
saltem  frustret,  el  inefficax  reddat  .-ergosi 
facla  suppositione,  quod  voluntas  in  ins- 
tanti  .1,  babet  auxiliom  efficax  ad  consen- 
sum,  potesl  adhuc  diaaentire,  poterit  vel 
aiixiiium  effican  excludere,  v  '•!  illud  ineffi 


178 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


cax  reddere;  et  oppositum  nequit  intelligi, 
nam  quod  facit  actus  actu,  facit  potentia 
possibiliter. 
Respon-      Hoc,   inquam,  non  refert,  sed  facile  ex 
si0-     dictis  diluitur  :  quoniam  voluntas  adhuc 
coastituta  sub  auxilio  efiicaci,  et  in  sensu 
composito  illius,  potest  comparari  ad  dis- 
sensum,  vel  consideratum  secundum  se,  et 
in  sensu  diviso;  vel  consideratum  ut  con- 
jungendum  cum  auxilio  eflicaci  ad  consen- 
sum,  et  in  sensu  composito  illius.  Porro  ut 
voluntas  dicatur  posse  dissentire  absolute, 
et  simpliciter,  non  est  necessarium,  quod 
possit  componere,  et  conjungere  dissensum 
cum  auxilio  efllcaci  ad  consensum,  vel  cum 
ipsa  voluntate  ut  afiecta  auxilio  efiicaci  ad 
consensum;  quaecompositio  est  chimerica, 
et  impossibilis  :  sed  sufficit,  qood  p 
elicere  dissensum  secandam  se,  otconjan- 
gendum  cum  voluntnte  secundum  se  consi- 
derata,  et  prnocisum  ab  aaxilio  efficaci  ad 
consensum.  Et  ratiohabetur  exdictia;  quo- 
niam  voluntascreatanon  respicif  dif 
sibi  possibilem,  nisi  ui  ponendam  de| 
denter  a  concursu  Dei  efficaci,  el  praBvi 
materiale  ipsius  dissensos;  qai  eoncai 
expedit  voluntatem  ab  impedimento aaxilii 
efiicacis  ad  consensum.   E1  ideo  voluntatis 
potentia  non  respicit  dissensum  aisi  secun- 
dum  se,  et  prajcisum  a  conjunclione  cum 
auxilioefficaci  ad  consensam,  el  a1  divisam 
ab  hac  circumstantia  accidentali ;  quamvis 
praedicta  exclusio,  seu  dh  isio  auxilii  effica- 
cisnondebeal  fieri  a  voluntate  creata, 
a  Deo  praevie  determinantc  ad  dissensom. 
Totum    autem   hoc  salvatur    in    voluntate 
affecta  auxilio  efficaci  ad  consensum;  qaia 
adhuc  dissensus  manet  objective  voluntati 
possibilis ;  etsimiliter  pnemotio  efficai  l  1 
dissensum  manet  Deo  possibilis.  Poasibili- 
tas  vero  tam  dissensus,  qaam  praunotionifl 
efficacis  ad  ipsum,  et  simut  DOtentia  innata 
voluntatis  cum  indifferentia  judicii  Buffi- 
ciunt,  ut  voluntas   dicatur  in  actu  primo 
potens  absolute,  et  simpliciter  dissentire; 
licet  actu  habeat  aliqaod  impedimentum, 
nempe  auxilium   efficax    ad   consensam, 
quod  nec  valet  excludere,  nec  cum  dissensu 
conjungere;  et  sic  infallibiliter  consentiat. 
Et  hoc  est  voluntatem  affectam  auxilioetii- 
caci  ad  consensum  posse  dissentire  potentia 
antecedenti,  et   in  sensu  diviso  ;   et   non 
posse  dissentire  potentia  oonsequenti,  et  in 
sensu  composito,  ut  loquuntur  commuuiter 
Thomista?;  nam  potentia  antecedens,  et  ad 
actum  in  sensu  diviso,  respicit  actum  ut 


objective  possibilem,  et  prx-cisum  a  eir- 
cumstantiis  accidentalibus,  cujusmodi 
praeexistentia  auxiln  eilicacis  ad  actum  i 
positum  :  potentia  vero  co:.  I  ad 

actum  in  sensu  com,  it  actum  ut 

exercite  hic,  et  nunc  eliciendom,  et  com- 
ponendum  cum  circumstantiis,  qua^  acci- 
dentaliter  occurrunt,  ut  jam  explicuimus 
disp.  5,  dub.  6, §7. 

I'n  m  neganda  est  maj^ 

ad  cujus  probatioiiem  c< ...  iti, 

negandat-t  '.ri- 

aiam  hoc  ipso,  q  tod  di 
inexercitiop  natur,  conjungiturcum  i 
nibus   circumstantii 

occurrentibus ;  quamobrem  .-i  fiatsupposi- 
tio  impossibilis,  q  lod  io  eodem  instanti   1 
in  q  ixilium 

ponatur  I  :nul 

sint,  vel  ixilium  effi 

l  ■ 
exc!  i  lorum  q 

infertun 
sus  ut  ob  bia 

»ntalibo 
I 

I 
mui' 
dire,  al ;  le  emuu  l  ire  volantat  itam 

mnibaa  ini| 
\antur  in  eodem  instanti  ,  in  qi 
jliamefi 

•  t  simpli 
sentire.  E1  tamen  non  ,  ixiliam  • 

iia  non  i 
picit  di  nisi  al 

den' 

. 

lit,                              lil  auxili  i  up- 

tum,  priusquam  volunl  ati.it.  ut 

ii  diximufl  §  itabilibua 

nuj)                 Nec  oppositum  ]  bat  illud 

han  ntirmat ;  q 

in  actu  nanquam  in  acta  destrait  aaxilium 

effil  ::.  |   B4    1 

asam  j  ursum  e 

sensum  .  1 1  luntatii 

itieodum  n<  i 
dum  auxilium  effi 
supponit  in  IVo  potentiam  ad  pr 
dum  efficaciter  b  I  1  axdu- 

dendum  auxilium  efficax  ad  oonsensum  : 
cui  potentis  subordinatur  volantai 
ut  poasi 

\  1  argumenti  confirmationem  r 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


170 


Confir-  pondetur  negando  majorem  intellectam  de 
"hiiuir '"  r^sistentia  proprie  dicta,  elicienda  in  prae- 
sentia  auxilii  efficacis,  et  conjungenda  cum 
D.  Aug.  iHo;  nam  oppositum  docet  D.  Augustinus 
lib.  de  corrept.  et  gratia,  cap.  14,  ubi  ait  : 
«  Sic  enim  velle,  et  nolle  in  volentis,  aut 
«  nolentis  est  potestate,  ut  divinam  volun- 
«  tatem  non  impediat,  nec  superet  potes- 
■  tatem.  Quod  nisi  credamus  (addit  in  En- 
chirid.  cap.  95),  periclitatur  ipsum  nostrae 
«  Fidei  confessionis  initium  ,  quo  nos  in 
«  Deum  Patrem  omnipotentem  credere  pro- 
«  fitemur.  »  Etsatis  constat  ex  supra  dictis 
§  4,  ubi  cum  eodem  S.  Doctoreostendimus, 
Deum  habere  supremum  dominium  supra 
voluntates  nostras,  quo  potest  efficaciter  fa- 
cere,  ut  velimus  quomodo,  et  ubi  voluerit, 
salva  semper  nostri  arbitrii  libertate.  Cujus 
supremi  dominii  efficaciam  participat  auxi- 
iium  efficax,  per  quod  defertur,  et  difiun- 
diiur  Dei  imperium  :  unde  nullam  reperit 
in  voluntate  daritiem,  obsistentiam,  et  ri- 
gorem,  quae  non  superet,  et  devincat ,  re- 
linquendo  tamen  in  ea  potestatem  ad  oppo- 
situm  in  sensu  diviso.  Datur  enim  praedic- 
tum  auxilium,  ut  voluntas  consentiat ,  et 
eonsentiat  libere  :  et  quia  non  stat  liber 
consensus  absque  potestate  ad  oppositum, 
propterea  auxilium  efficax  ita  infert  infal- 
libiliter  actum,  nihilominus  dissentiendi, 
vel  non  consentiendi  proximam  potesta- 
tem  relinquat. 

Ad  primam  autem  probationem  in  con- 
trarium  dicendum  est,  quod  licet  voluntas 
creata  habeat  virtutem  velut  syncategore- 
maticeinfinitam,  ut  possit  resisterecuilibet 
agenti  creato  ,  et  refutare  quodlibet  objec- 
tum  sibi  cum  indifferentia  propositum;  ni- 
hilominu.s  non  habet  tantam  virtutem  ,  ut 
omnipotentiae  Dei  consensnm  ejus  efficaci- 
ter  intendenti  valeat  obsistere,  sed  <'i  effi- 
caciter  moventi  infallibiliter  cedit :  major 
qnippe  est  virtus  divina  movens,  quam  vis 
;  >luntatis.  Unde  I).  August.  Sfl  Efh 

chirid.  cap.  95,  inquit  :  Tunc  nempe  inbea- 
tHndine,  videbitur  quam  verum  tU,  quod  in 
ImocanUur,  Deut  autem  notter  in  ccelo, 
n  terra  omnia  quscumque  voluU ,  fecit. 
Quod  utique  non  e  i  >  erum,  si  <tii<{<ui  voluU, 
ri  non  feoU  .  <■!  quod  >■  t  indigniut  ,  ideo 
n<,u  /<<i/,  quoniam  ne  fierei  </u<><i  volebai 
ontnipolens ,  volunku  hominU  impedivU. 
ia  <■.  97,  ail  :  QuU  tam  impie  desipiat, 
ut  <i"<ii  Deum   malas  hominum  Doluntatet 

(•i  divina  gratira  ob  i 
tentes,  stqae  advei   im  Denm  .  s  obfirman  - 


tes)  quas  voluerit,  quando  voluerit,  quomodo 
volucrit,  ubivoluerit,  in  bonum  nonposse  con- 
vertere.  Auxilium  autem  efficax  participat 
virtutem,  et  imperium  Dei  moventis;  quam- 
obrem  excludit  actualem  resistentiam  vo- 
luntatis,  et  infertinfallibiliter  liberum  ejus 
consensum.  Videantur  quae  diximus  dubio 
prosced.  §  4  et  5,  et  in  hoc  dub.  §  4,  ubi  hanc 
doctrinam  late  confirmavimus,  et  Adversa- 
riorum  effugia  praeclusimus. 

Ad  secundam  probationem  negamus  se- 
quelam  intellectam  de  necessitate  absoluta, 
et  excludente  potestatem  ad  oppositum  in 
sensu  diviso ;  quoniam  auxilium  efficax  ita 
superat  resistentiam  actualem  voluntatis, 
faciendo  ipsam  consentire,  quod  non  peri- 
matpotestatemdissentiendi,necinferatcon- 
sensum  coactum,  et  necessarium,  sed  libe- 
rum  :  causat  enim  tam  substantiam  ope- 
rationis  ,  quam  modum  libertatis ;  cum 
utrumque  contineatur  in  omnipotentia  di- 
vina,  et  cadal  sub  intentione  Dei  efficaci , 
quarum  virtutem  praadictum  auxilium  par- 
ticipat.  Etideo  illo  posito,  sequitur  consen- 
sus  necessario  necessitate  infallibilitatis,  et 
consequentiae  logicae ;  non  tamen  necessi- 
tate  consequentis  ,  et  per  modum  naturae 
determinatae  ad  unum  in  actu  primo  :  quae 
sola  necessitas,  et  non  illapnor,  praejudicat 
libertati.  Quam  doctrinam  tradit  D.  Thom.  D.Tho 
quxst.  23,  de  Veritate  art.  5  adA,  his  ver- 
bis  :  «  Volunlas  divina  est  agens  fortissi- 
o  mum ;  unde  oportet  ejus  effectum  ei  om- 
«  nibus  modis  assimilari,  ut  non  solum  fiat 
«  quod  Deus  vult  fieri,  quod  est  assimilari 
«  secundum  speciem  ;  sed  ut  fiat  eo  modo, 
«  quo  Deus  vult  illud  fieri,  idest  necessario, 
«  vel  contingenter,  cito,  veltarde.  »  Etsi- 
milia  tradit  qnsst.  22,  art.  8,  ut  supra  ex- 
pendimus  §  :$,  ubi  hanc  doctrinam  latius 
expendimus. 

§  XIV. 

Proponitur,  et  dissolvitur  sexlum  motivum 
adversx  opinionis. 

.  Arguitur  sexto,  etsimul  impugna- >S(.xlllll 
tnrdoctrina  §  pracedenti  tradita:  quoniam  arga- 
siquaelibet  operatio  dependej  essentialiter 
a  concnrsa  Dei  efficaci,  et  prawio,  sequitur 
qnod  bomo  carem  prasdicto  concursn  non 
possit  operationem  elicere  i  consequens  est 
absurdam  :  ergo  prajdictus  concnrsus,  eive 
auxilium  efficax  non  requiritur.  Sequela 
videtar  evidens,  quia  homo  non  cst  potm- 


IIICIlllllll 


180 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


elicereoperationem  sinehis,  a  quibus  ope- 
ratio  essentialiter  dependet :  ergo  si  opera- 
tio  dependet  essentialiter  a  concursu  Dei 
praovio  ,  et  efficaci,    sequitur  quod  homo 
carens  praedicto  concursu  non  possit  oj 
tionem  elicere.  Falsitas  autem  eonsequentis 
est  manifesta  :  tum  quia  sine  concursu  prae- 
vio,  etefficaci  possunt  salvari,  et  mult-.i i.- 
dantur  omnia  principia,  et  anxilia  suffi- 
cientia  ad  agendum,  ut  communiU-r  docent 
Thomistao,  et  statuimu.-  disp.  praced    dub. 
1  ;  ergo  homo  habens  iliaauxilia  Bufficien 
tia,  et  carens  illo  concursu  efficaci  p 
simpliciteroperationemelicere.Tum  etiam, 
quia  ex  opposito  fieret,  omnem  homi 
qui  omittit  operationem,  et  omittendo  p 
cat,  non  posse  illam  omissionem  vif 
atque  ideo  peccaro  in  eo  qood    DOO  u 
non  omitterc  :  id  autem  esl  absurdissimum, 
cum  nemo  peccet  ineo,  quod  abaolate  vitara 
non  potest,  ut  ostendimus  loco  citato  : 
homo  carens  concursc  praevio,  et  efl 
ad  operandam,  potesl  Bimpliciter  operari. 
Diruiiur.     Iluic  argomento  jam  occurrimos dMj 

'iiih.  (),  i;7,  et  juxta  doctrinam  il>i  traditam 
respondemus  distinguendo  Bequelam,  / 
'  arens  auxilio  efficaci  non  potest  operationem 
elicere,   potesl  m«'  consequenti  ,  et  per  rno- 
dum  principii  actualis,  sivecum  operatione 
indiasolubiliter  conjuncii,  concedima 
testatc  antece denti,  et  per  modum  princi- 
pii  habitualis, sive  respicientisoperationem 
secundumse,  negamoa.  Vel  aliis  terminia, 
/n))i  potest  operationem  elicere,  in  Bensu  c 
posito,  et  conjungendo  illam  cum  earentia 
auxilii,  concedimua  :  io   sensd   dj 
conjungendo  ipsam  cnm  voluntate,  et  aliis 
principiis  ad  eam  per  se  reqoisitis,  nega- 
mus.  E\  termini  satis  liquent  ex  dj 
citato.  Itaque  auxilium  efficax  non  requiri- 
tur  ad  constitutiouem  potenti  e  anteceden- 
tis ,   sive  principii  habitualis,  et   in  acto 
primo,  cum  non  del  p  l  requiritur 

ad  constitutionem  potentiss  consequentis  , 
seu  principii  actualis,  operantisqueinexer- 
citio;  siquidem  illud  cum  operatione  con- 
jungit.  El  similiter  carentia  auxrlii 
quidem  incomponibilis  cum  operatione  •. 
sed  non  est  tncomponibilia  cum  potentia 
antecedenti,  el  habituali  ad  operandam  :  et 
ideocum  carentia  auxilii  Btat  simal  p- 
tas  proxima  ad  operationem,  non  quidem 
ut  conjungendam  cum  ipsa  carentia,  sed  nt 
tonjungendam  cum  voluntate,  et  alii.^  prin- 
cipiis,  quae  tunc  aota  simul  cum  carentia 
tuxilii  coexistunt.   Unde  adhuc  in  sensu 


composito  pr.e  Jictac  careuti.u  datur  ; 
proxima  antecedens,  et  ha!  I 

rationem  secundum  se,  et  insc!i-i  dii 
Hujusmodi  autem   .  -  sutlicit,  ut  quis 

olute,  el  simpliciter  possit  operari,   ut 
patet  in  eo  qui  in  instanti  .t .  habet  cai 
tiam   amoris,  cum   qua  nequit  coi: 
amorem  :  et  nihilominus  e 
tens  amare,  qui.i  retinel  potentiam  antece- 
dentem,  el  habitualem  ad  amorem  secun- 
dum  se,   et  in  i  illius  circ 

tantiae  tunc  accidentaliter  occurrentis,  ut 
Ioco  citato  latic  limus. 

i      [uela3  autem  probationem 
exdictis;  namconc  uxilium 

efficax,  non  requii 

nec  oper 
dicto  auxilio  tanquam  ab  application< 

1 1  u  m .  Quamobi 

liliom  •••.  r  nihili 

te  volunt  itis  \  irt 

!nli- 
I 
prod  litiom  : 

sufficiunt,  ut  homo  dicatur 
operari.    Nam  ad  hanc  denominationem 
Buflj    I  runtur  | 

dum  virtuti 

t.int  j  e  t  vei  [uirunt 

application  rationii  Binl 

simpliciter  poasibilia.  si  enim 
riora  requisita  non  solum  •  ilia, 

ntia,  jam  b  ina- 

non 
iri  denominationem  actu 
■  m  verificandui 
nem  potenti  ri  1 1«  * 1 1  requiri  existen- 

tiam  auxilii  effi 

item  limoJ  cum  vii 
rativa  volunl 

.  u  1  - 
i.  qui  in  .\  m  opini 

qniritur  ad  omnem  operationem  creatam  : 
et  nihilominua  cum  n 

olum  mani 
sibilis,  potesl  bomo  simplicil  iri,  non 

erationem  ul  com- 

ponendam  cum  carentia  coocan  ul- 

tanei  nem 

iiluin  se,  el  in  sensu  diviso  illios  nr- 

comstantiss  tunc 

Idem  igitur   proportionabiliter  lum 

e?t  <K>  homine  .  qoi  carel  loxiiio 
pr a  \  im. 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


181 


257.    Replicabis  :  quoniam  ut  quis  peccet 
non  adimplendo  pra?cepta,non  sufficiunt  re- 
quisita  ad  potentiam adimpletivam  praecepti, 
sed  desiderantur  etiam  requisita  ad  exis- 
tentiam  adimpletionis  :  atqui  homo  carens 
auxilio  praevio  elficaci  ad  operandum  ,  non 
habet  requisita  ad  existentiam  adimpletio- 
nis  :  ergo  homo  carens  praedicto  auxilio  non 
peccat  non  adimplendo  praecepta  :quodcum 
absurdum  sit,  dicendum  est  auxilium  pra> 
vium,  et  ab  intrinseco  efficax  non  requiri 
nec  ad  potentiam  adimpletivam  praecepti, 
nec  ad  existentiam  adimpletionis.  Minor 
probatur  ,  quia  operatio  existens  dependet 
essentialiter  ab  auxilio  praevio  efficaci,  ut 
constat  ex  hactenus  dictis,  et  docent  com- 
muniter  Thomistae  :  ergo  homo  carens  prae- 
dicto  auxilio  non  habet  omnia  requisita  ad 
existentiam  adimpletionis  .  Major  autem 
suadetur,  quoniam  praecepta  non  obligant 
nos  ad  posse  operari,  sed  ad  exercite  ope- 
randum  ;  nec  enim  legislator  praecipit  sub- 
ditis,  ut  possint  agere  ,  et  adimplere  prae- 
cepta,  sed  ut  actu  illa  adimpleant  :  ergo  ut 
quis  non  adimplendo  peccet,  debet  habere 
requisita  non  solum  ad  potentiam  adimple- 
tivam,  sed  etiam  ad  existentiam  adimple- 
tionis.  Patet  consequentia  ;  nam  requisita 
ad  aliquam  obligationem  debent  esse  talia 
juxta  modum  obligationis. 
itio.      Kespondetur  negando  majorem  :  quia  si 
vera  esset,  nunquam  homo  transgrederetur 
praecepta,  sed  ea  semper  adimpleret;  nam 
inter  alia  requisita  ad  adimpletionis  exis- 
tentiam  desideratur  concursus  actualis,  et 
simultaneus  Dei  in  ipsam  adimpletionem  : 
to  autem  hujusmodi  concursu,  infalli- 
bile  eit,  et  necessarium  necessitate  conse- 
quentiae,  quod  homo  operetur,  et  pracepta 
adimpleat.  Et  omnes  Theologi  communiter 
entad  omissionem  peccaminosam  suffi- 
••,  quod  homo  teneatur  agere,  et  possit 
et  non  agat;  nam  obligato,  potenti, 
et  non  facienti  culpa  est  omittere.  Unde 
cum  haec  omnia  lalventur  absqae  requiiitii 
<;x  parte  actui  secundi  ad  actualem,  et  exer- 
,  i     epti   adimpletionem  ,  lequitur 
bujuimodi    requiiita   non   desiderari,  ut 
bomopeceet  non  adimplendo  praeceptaj   i  I 
cere  requiiita,  per  quae  fit  poteni  lim- 
pliciter  ad  illa  adimplenda  potentia  ante- 
■fiti,  et  j  i  'ir.  i  o  ;  et  quod  nihilo- 

miaui  non  adimpleat.  Ea  quippe  quae  inffi- 

■it,  ut  homo  dicatur  limpliciter  p 
agert,  tofficiunt  etiam,  nl  dicatur  limpli- 
citer  pone  praecepta  adimplere ,  <:t  poi  e 


simpliciter  non  omittere ;  cum  eadem  sit 
ratio  utrobique.  Ad  probationom  autem  in 
contrarium  respondemus  ,  aliud  esse  id 
quod  respicit  obligatio  praecepti,  et  quod  in- 
jungit;  aliud  vero  id,  in  quo  fundatur  obli- 
gatio.  Respicit  quidem  obligatio  actum,  et 
exercitium  adimpletionis  :  at  non  fundatur 
in  actu,  vel  in  exercitio,  vel  in  eis  quae  ex 
parte  exercitii  se  tenent,  sed  ea  simpliciter 
antecedit ;  nam  ut  quis  possit  obligari,  et 
obligetur  ad  actum,sufficit  quod  habeatpo- 
testatem,  et  requisita,  ^quibus  possitactum 
elicere  .  Est  enim  profecto  obligatio  de 
actibus  ,  sed  non  fundatur  in  actibus  , 
sed  in  eis  quae  sufficiunt  ad  agendum  . 
Nec  in  hoc  oportet  parificari  requisita 
ad  aliquam  obligationem  cum  termino  , 
quem  respicit  obligatio  ;  nam  terminus  est 
actus  secundus,  requisita  vero  sunt  actus 
primus,  in  quo  actus  secundus  sufficienter 
praecontinetur  ;  praecipitur  enim  non  po- 
tentia,  sed  actus  :  at  non  praecipitur  agenti, 
sed  potenti  agere.  Unde  cum  denominatio 
potentis  agere  salvetur  per  auxilia  suffi- 
cientia,  et  independenter  ab  auxilio  efficaci, 
ut  constat  ex  supra  dictis,  sequitur  salvari 
obligationem  praecepti,  et  ejus  transgres- 
sionem  peccaminosam  per  solam  collatio- 
nem  auxiliorum  sufficientium,  quamquam 
auxihum  efficax  proxime  requisitum  ad 
exercitium  illius  adimpletionis  non  con- 
feratur. 

258.  Diximus.  quamquam  auxiiium  efji-  Nota 
cax  proxime  requisitum  ad  exercitium  il- 
lius  adimpletionis  non  conferatur  ;  quia  li- 
cet  independenter  ab  hoc  auxilio  salvetur, 
quod  omissio,  vel  transgressioalicujus  prae- 
cepti  sit  peccaminosa ;  nihilominus  indis- 
pensabiliter  requiritur  aliquis  concursus 
efficax  praevius,  ut  homo  omittendo  peccet. 
Unde  in  hypothesi,  quod  Deus  conferret 
omnia  auxilia  pertinentia  ad  actum  pri- 
mum,  ct  suflicientia  ad  agendum,  atque  ad 
adimplendum  praecepla  ;  negaret  vero  om- 
nem  concursum  efficacem  praevium,  et  ap- 
plicantem  ad  operandum,  omissio  adimple- 
tionis  praecepti  non  esset  peccaminosa. 
Quoniam  ut  omissio  peccaminosa  sit,  non 
mfficit  quod  homo  teneatur  agere,  et  quod 
possit  agere;ied  requiritur,  quod  volun- 
tarie  omittat :  ubi  enim  omissio  non  est 
voluntaria,  nequit  esse  peccaminosa,  nec 
irnputari.  Quamvis  autem  homo  in  praedic- 
ta  hypotheii  tenereturagere,  etpossetagere 
ratione  auxiliorum  adaj(juatesufficientium, 
nihilominus  non  voluntarie  omitteret.  llt 


182 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Aliare- 
plica. 


Diluitur 
ei  retor 
quetur. 


enim  omissio  sit  voluntaria,  debet  egredi  a 
voluntate  voluntarie  se  movente  :  volun- 
tas  autem  non  movetur,  nisi  ex  motione  sui 
objecti  adaequati,  quod  est  bonum  :  et  istud 
non  movet,  nisimedio  sui  amore.etconver- 
sionepositiva  voluntatisad  ipsum;  qose  sine 
aliquo  actu  voluntatis  nequeunt  intelligi  : 
neque  actus  existit  in  voluntate,  nisi  prius 
supponat  concursum  efficacem  Dei  appli- 
cantem  voluntatem  ad  agendum.  Quaprop- 
ter  si  Deus  omnem  concursum  enicacem 
negaret  voluntati,  hsec  nonomitteret  adim- 
pletionemprreceptorum  omissione  volunta- 
ria,etpeccaminosa,  quamvis  haberetomnia 
auxilia  sufficientia  adagendum.  I  ode  licet 
ad  omissionem  peccaminosam  non  requira- 
tur  auxilium  ollicax  proxime  d(;terminans 
ad  actum  qui  omittitur  (lioc  quipj 
plexionom  dicit  implicatoriain)  desideratnr 
tamen  aliquis  concursus  Dei  efficax,  el  pi  B- 
vius  applicans  ad  materiale  tlli  qoi 

est  causa  omittendi,  el  medio  quo  objectum 
voluntatis  m<>\rt  ipsam,  ut  omittat  Q 
ex  professo  statuimus  111  tractatrj  dfl  \  ■•lun- 
tario,  disp,  [,dub.  1.  el  Lractatn  de 
tis,  disp.  5,  dub. 

259,  &  l  tdhuc  instabia  :  quoniam 
doctrina  hnc  ilvel  qoandam 

potentiam  metaphyaicam  adimplendi  | 
cepta  in  eo,  quod  carel  auxilio  efficaci  ad 
actualem  adimpletionem  ;  nibilominus  non 
salvat    potentiam    moralem,    qua  fondel 
spem  aalutia.   El  aimiliter  qnamvia  | 
hanc  doctrinam  posail  Deoi   in  diejudicii 
increpare  peccatorea  argumento  quaai  me- 
taphyaico,  non  tamen  increpatione  morali, 
et  cui  non  possit  adhiberi   rationabilifl 
ponsio.  Qnid  enim  prodest  homini  potentia 
antecedens  ad  agendom  insensudivis 
carel   auxilio  efficaci,  ^ww  quo  nunquam 
operabitur,    nec  potesl    attentia    omnibna 
operari  P  El  Bimiliter  quajuatitia  ii 
bit  Deus  peccatorea  de  omi 
tionia  praceptorum,  cui  poterunt  ipsi  ra- 
tionabiliter    respondere,  se  non  hab 
omnia  requisita  ad  praedictam  adimpletio- 
nem?   Ergo  doctrina  a  uobis  tradita  non 
diluit  vim  argumenti,  nec  animnm  quu  tat. 

Hecc  replica,  quam  Adversarii  n< 
-magnificant,  aovanonest,  sed  peranl 
namutreferl  D.  August.  lib.  1  Retractat. 
cap.  67,  Monachi  Adrumetini  dicebant, 
quod  si  gratia  efficax  requireretur  a  1  adim- 
plendum  praecepta,  nemo  deberel  corripi 
de  iliorum  omissione.  Et  in  lii>.  de  corrept. 
et  graiia,  cap,  1.  eos  introducit  sic  obmur- 


murantes  :  Hed  <i  eam 

(nempegratiam  efficacem)  mea   culpa    n 
haber$m ;  Hoc  eti  |  tore, 

vel  sumere  ipse,  nec  facerem  . 

n.  Cum  nn- 

tat  a  I)  >imn<>  p\  <ms, 

quia  ■ 

■ 
/</  P  Quorum    querimoniis    ut 
Angustinus,  scripsil  I  17,  ad  D.m 

:nul  duoa  insigi 
Iibros,  alterum  degratia  el  libero  arbitrio, 
et  alium  de  cor  I    in 

hoc  ultimu  cap.  m  illam 

sententiam  :  Voluni 
quitwr  grotiam,  ted  gratia  /> 
ditqueineii  s  utilitatem  ;  d 

dum  hec  extrin  I  excitat 

•m.  Deus  inl 
1   lacrym 

•  illa  Obji  {ue  pu:: 

ir  enim 
minem    nunquam   operari 

rtiturao  tm : 

,t    imph 
hominem  non  i  xmgrua, 

Dei  rocation  pr  r- 

i.  Deun 
gruitalem,s1 

Harnm 
cumstantiarum     oc  ibus 

pr  evidit  grati  im  futoram  • 

im  ;  ali 

i,  in  qui 
i  lit   crati  un    :  r  ;r  im 

habitui  tum.  I 

i»  hi   p 
panti  ip  rum  on.: 

*m- 
-  eum  |  ribus  o 

: 
miir,  in  eia  t  intum  coll<>casti, 
mna  ali  no- 

• 

nol 

tanti  in  quib 

deficeremna  ?    Vid<  .rii. 

qualiter  querimonis,  quas 

I 
tiam  m 
nn  gratiam  congrn 
tam.  Si  aui  I   illn?  q 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


183 


nias  mjustas    esse,  quia  gratia  co-ngrua, 
sive  collocatio  hominis  in  eis  occasionibus, 
in  quibus  praevidetur  operaturus,  non  per- 
tinet  ad  posse  agere,  in  quo  fundaturobli- 
gatio  agendi,  sed  tantum  ad  exercitium  ; 
atque  ideo  Deum  satisfecisse  muneri  suo 
conferendo   peccatoribus  auxilia  sufficien- 
tia  ad   recte  operandum,  posseque  proinde 
ipsos  justissime    reprehendere  ;  id  ipsum 
respondebimus  ad  querimonias  contra  gra- 
tiam   ex  se  efficacem.  Idque  potiori  jure  ; 
nam  carentia  auxilii  ex  se  efficacis  non  in- 
ducit  impotentiam  absolutam  agendi  ;  ca- 
rentia  vero  gratiae  congruae  illam  impo- 
tentiam  importat,  et  evertit  libetatem,  ut 
ostendimus  disp.  prxced.  §  3  ct  §  8,  in  res- 
ponsione  a-1  primum  argumentum. 
Fuicitur      260.  Replicam  ergo  recte  diluit  D.Thom. 
rsio?n"  "#«   3,  contra  gentes,  cap.    59,  ubi  inquit  : 
D.Thom.  K  ^  hujQs  dubitationis  solutionem  consi- 
«  derandum  est,  quod  licet  aliquis  per  mo- 
«  tum  liberi  arbitrii  divinam  gratiam  nec 
«  promereri,nec  advocare  possit ;  potest  au- 
u  tem  seipsum  impedire,  ne  eam  recipiat : 
«  dicitur  enimdequibusdam  Job2\  :  Recede 
«  a  nobis,  scientiam  viarum  tuarum  nolu- 
«  mus.Et  Job  24:Ipsifuerunt  rebelles  lumi- 
«  ni.Etcumhocsitin  potestate  Iiberii  arbi- 
«  trii  impedire  divinae  gratiae  receptionem, 
non  immerito  imputatur  ei,  qui  impedi- 
"  mentum  praestat  gratiae  receptioni.  »  Et 
2,  2,  quxst.  2,  art.  5  ad  1,  ait  :  «  Auxilium 
«  gratiae    quibuscumque    divinitus  datur, 
«  misericorditer  datur  :  quibus  autem  non 
'.<  datur,  ex  justitia  non  datur  in  pocnam 
-  praecedentis  peccati,  et  saltem  originalis, 
"  uthabet  Augustiuus  in  lib.  de  corrept.  et 
c  gratia,  cap.  5.  etO. ,  Kx  quibus  habemus, 
hominemcarentemauxilio  efficaci  ad  adim- 
plendum  pr.pfoptum,  si  in  eo  sintauxilia 
jaate  sufficientia,   non  solum   habere 
potentiam  absolute,  et  metaphysice  suffi- 
cientem  ad  praedictam  adimpletionem,  et 
ut  omissio  illi  simpliciter  imputetur  :  ve- 
rum  etiam    praedictam  carentiam  auxilii 
effic  ipsihominivoluntariam  prop- 

ter  aliquod  peccatum  praecedens,  quod  ab- 
solule  vitare  potuit.  i  ade  nullam,  vel 
moralem,vel  apparentem  e  nem  po- 

bomo  bx  praedicta  c  irentia  praetendere, 
quadivinam,  ac  justi    imam  increpationem 
de  praecepti  non  adimpletione  effuciat. 
i .  Pro  tnnas  majori  luce,  et 

firmationeobservandumest,nulIampos- 
!  iri   orni    .ionem  voluntariam,  <■!  ni 
minoJ  am,qum  praecedatahqui ;  actui  qui  sit 


causa  illius,  et  quo  homo  velit  non   adim- 
plere  praeceptum,  vel  formaliler,  si  dicat : 
volo  omittere  actum  praeceptum  ;  vel  sal- 
tem  virtualiter,  et  interpretative  faciendo 
videlicetaliquid,  ad  quod  sequitur  omissio 
praecepti,  quam  ipse  praevidet  futuram,  ut 
ex  professso  ostendimus  locis  num.  258  ci- 
tatis.  Hujusmodi  autem  actus,  qui  est  cau- 
sa  omittendi,  eo  ipso  est  formaliter  pecca- 
tum  ;  nam  qui  sciens,etpraevidens  dat  cau- 
samomissioni  praecepti,vult  vel  formaliter, 
vel  interpretative  ipsam  omissionem,  quae 
ut  supponimus,  est  peccatum  :  velle  autem 
peccare,  nequit  non  esse  peccatum,  cum  ac- 
tus  volontarii  sumant  ab  objecto  bonita- 
tem,  et  malitiam.  Unde  actus  qui  est  causa 
omittendi,  est  formaliter  peccatum,  ut  la- 
tius  probavimus  tract.  de  peccatis,  disp.  5, 
dub.  3.  Habetque  praedictus  actus  malitiam 
physice,  et    realiter  distinctam  a  malitia 
reperta  in  omissione,  et  antecedentem  hu- 
jus  existentiam ;  quamvis  moraliter  loquen- 
do,  tam  actus,  quam  omissio  constituant 
unum  numero  peccatum,  ut  declaravimus 
loco  nuper  citato,  dub.  4,  concl.  1,  et  concl. 
3.  Ex  quibus,  si  vera  sunt,  ut  in  praesenti 
cum  communiori  Thomistarum  sententia 
supponimus,  evidenter  infertur,  primum 
hominis  peccatum  non  posse  esse  omissio- 
nem,  sive  carentiam  adimpletionis   prae- 
cepti,  sed  debere  esse  commissionem,  sive 
actum  positivum,  qui  sit  causa  omittendi  ; 
nam  ut  omissio  sit  peccaminosa,  debet  sup- 
ponere    aclum,   qui  sit  causa  omittendi  ; 
actus  autem  qui  ponit  causam  omittendi  ac- 
tum  praeceptum,  est  peccatum  :  atque  ideo 
ante   omnem  omissionem    peccaminosam 
datur  actus  peccaminosus,  et  consequenter 
primum  hominis  pcccatum  nequit  in  omis- 
sione  consistere. 

Deinde  observa,  eum   qui  vult  omittere  Nota2. 

actum   sibi    praeceptum,  eo  ipso  velle  for- 

maliter,  vel  interprelative  carentiam  au- 

xilii   efficacis   rcquisiti  ad  adimpletionem 

praecepti. Quoniam  praodictum  auxilium,  et 

actus  praeceptus    infallibiliter  connectun- 

tur  ;  et  similiter  carentia   actus   praeccpti 

infallibiliter  connectitur  cum  carentia  au- 

xilii    requisiti  ad  exercitium   talis  aclus  : 

eed  quando  extrema  sic  connectuntur,  non 

pote  i  quis  velle  unum  amore  efficaci,  et 

practico,  quin  etiam  velrt  aimd  ;  et  simili- 

ter  ncquii  nolle  unum,  quin  nolit  aliud  : 

ergo  qui  vnlt  carentiam  adimpletionis  prac- 

cepti,  eo  ipso  \  iill  carentiam  auxilii  effica- 

cie  ad  talem  adimpletionm  j  et  pariter  qui 


184 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


non  vult  adimplere,  non  vult  auxilium, 
sed  utrumque  refutat  formaliter,  vel  inter- 
pretative.  Et  quamvis  Deus,  etiam  suppo- 
sita  illa  prava  hominis  voluntate,  qua  vult 
omittere,  possit  communicare,  et  multoties 
conferat  ipsi  auxilium  eflicax,  quo  prsccep- 
t.;m  adimplet,  et  omissionem  vitat  :  ipse 
tamen  homo  per  actum  praccedentem.  quo 
voluit  omittere,  indignum  se  fecit  pracdicto 
auxilio.  Nam  sicut  quod  omissio  subsequuta 
non  fuerit,  minime  vitat,  quin  potius  hu- 
mo,  volendo  omittere,  peccaverit  :  sic  noii 
vitat,  quin  homo  indignum  se  prabuerit, 
cuiDeusconferret  auxiliumefticax  ad  adim- 
plendum  pracceptum,  quod  voluit  omit- 
tere.  Unde  sive  sequatur  auxilium  efficax, 
sive  non,  jam  carentia  auxilii  est  volita, 
et  intenta  ab  homine,  et  polest  justissime 
inferri  a  Deo  :  quod  si  Deus  voluerit  au- 
xilium  eflicax  praostare,  ut  homo  pi 
tum    adimpleat,   eril   pura  m  rdia, 

quao  vnlt  ad  indignitatem»  el  pravnmaffec- 
tum  hominis  non    attendere,  joxta  illud 
,  22.0sea)  22  :  Perditio  tu  /     i<i,  tantutn- 

modo  in  mr  uu  riliuiu  tuuin. 

Noia3.  Tandem  observa, actom  illum,qno  homo 
formaliter,  vel  interpretative  vultomit- 
tere  praaceptnm,  subjaceru  viribua  natu- 
ralibus  liberi  arbitrii,  et  |  per  ejus 
vires  cohiberi,  suspendi,  vel  impediri. 
Quoniam  praxlictos  actus  e*1  entitath 
turalis,  ut  ei  Be  liquet  :  homo  autem  ha- 
bet  suilicientes  \  iree  ad  eiiciendum,  vel 
pendendumquemlibetactum  naturalemsin- 
gillatim  acceptum,  et  prout  actu,e1  in  exer- 
citio  occurrit  ;  iiam  eo  ipso,  quod  a<  ' 
turalis  est,  praodictas  vire*  non  exclndit, 
sed  eisdem  proportionatur,  u1  ostendimua 
disp.  ".i,  </*</>.  2,  et  3;ergo  per  virea  oatura- 
les,  et  independenter  a  gratia  potest  vitare 
actum,  quo  vult  omittere  adimpletionem 
naturalis,  vel  aupernaturalia  praecepti.  Id- 
que  amplius  verificatur  in i  praasenti  statu, 
in  quo  habet  homo  non  solum  illaavirea 
naturales,  sedetiam  vires  gratis  superna- 
turalis,  non  solum  oblatae,  aed  etiam  mul- 
toties  collata?,  et  sufficientis,  nedum  ad 
adimplenda  praxepta  occurrentia,  sed  etiam 
ut  possit  saltem  remote,  et  mediate  lende- 
re  in  supernataralem  beatitndinem,  ut  sta- 
tuimus  disp.  prwctd.  du(>.  3. 
Appiioa-  262.  Ex  iis  patet  responsio  ad  replicam  n. 
t ?ns?°et  ~^  ProPositam-  Respondetur  enim  primo, 
solvitor  peccatores  nullam  justam  excusationem  ex 
objcctio.  carent-a  auxj|y  ex  se  efficacis  posse  sibi 

pra?tendere;  qu.;a  ad  voluntariam  omisaio- 


nem  praecepti  sofficit  posse  adimplere,  tt- 
neri,  et  non  agere  :  quae  omnia  absque 
anxilio  efficaci  salvantur,  at 
pra  dictis.  Kt  hoc  sufficit  absolute,  et  in  ri- 
gore  ad  retundendum  injustaa  illas  homi- 
num  qnerimoni 

Be  I    ■  Hunu.s,  et   i  mus  secun 

illas  ap|  -  peccatorum  querimoc 

satis  retnndi  pei  uuper  notavimoa  -, 

namcarentia  auxilii  quonnl- 

lusadimpl»  !  pla,  imn 

pote.-»  |    lentia  con 

composito)  fuit  ab  eisdem  volita  ota, 

quando  elicuerunt   actum,   quo  voluerunt 
tam  carentiam  adimpletionis,  quam  caj 
tiam  anxilii  tinm  adimpletj 

isiti,  ut  diximua  in  secund..»  notabili  : 
quem  l  tueruut  ipai   homin 

.  ut  in  tertio  notabili 
is.  Kt  q 
iiiumeffi  :nis- 

sio  peccaminosa,  totiea  bomo  voluit  cai 
ti.un    illius   auxilii,    et    noluil 

im  ;  iin.  :nn  on..  ca- 

miu  un  ille 

it,  ut  in  primo 
mns.  i  :  murmuraverinl 

contra  Deom  :qnare  listi  nol 

lium  efl  inus 

tuorum  pra 

I  ttli- 

Umplen  epta ;  ipi 

.  Bolnm  illa  non  adimplevisse,  veramet 
habo  tum,  qu 

nem,  et  qno  (qnantnm  ujie  i llo— 

run.  .t  indignos,  et   i 

ut  sibi  pr  edictnm  a  ixilium  i  tur. 

t   ergo  ulteriua  d<  r.   nt   I 

ificetnr  in  sermonibua  suis,  et  vincat 
cnmjndicaverit?  i  ndeetiam  liqnel 
cientem  tionem  \  Mo- 

nachoa 
de  \  i 

el  dicebanl  :  Hanccharitmtem 
lium  efficax)   n 
corripimur,  , 

dro  urbr 
refertAugust,  hb.de corrtpt. 

enim  qni  \ 
hoc  increpabantnr,  nolebant  suo  arbitrio 
illam  gratiam  efficacem  habere,  quam  si 
haberent,  praacepta  non  oinitterent.  Nam 
priusquam  peccurent  omittendo,  peccarunt 
volendo  omittere  ;  alias  •ccami- 

nosa  non  esset,  ut  constat  ex  dictis.  Kt  ideo 

falso 


DISF.  VII,  DUB.  IV. 


185 


falso  obtendebant  suam  innocentiam,  et 
causabantur  carentiam  auxiliiefficacis,  sine 
quo  non  poterant  adimplere  praecepta;  quo- 
tiesenim  omittendo  peccabant,  toties  prius 
sontes  fuerant,  et  peccaverant  volendo  non 
adimpletionem  praecepti,  quem  actum  ipsi 
cohibere  potuerunt,  et  noluerunt.  Quamo- 
brem  ipsi  se  proprio  ore  damnabant,  dum 
apud  August.  lib.  citato,  cap.  4,  dicebant  : 
Becte  cortiperer,  si  eam  (nempe  gratiam  effi- 
cacem)  mea  culpa  non  haberem  :  quia  sua 
culpa  non  habebant  gratiam  efficacem,  quo- 
ties  non  adimplendo  praecepta  peccabant. 

Aliud       263. Patet  praeterea  ex  dictis,  quam  merito 

3J?JJ{a"Angelicu3  Doctor  locis  supra  citatis  revoca- 
verit  carentiam  auxilii  efficacis  in  instanti, 
in  quo  quis  peccat  omittendo  praecepta  (quae 
si  haberet  auxilium  efficax,  non  omitteret) 
ad  aliquod  peccatum  antecedens,  quo  homo 
se  impedivit  volendo  carentiam  praedicti 

•  Thom.  auxilii.  Potest,  inquit,  seipsum  impedire,  ne 
gratiam  recipiat ;  diritur  enim  de  quibusdam 
Job  21.  Recede  a  nobis  :  scientiam  viarum 
tuarum  nolumus.  Quod  licet  a  quibusdam 
intelligatur  deipso  peccato,  quod  carentiam 
auxilii  sequitur,  et  ipsam  carentiam  dispo- 
sitive.  et  demeritorie  praecedit,  ut  solet  dici 
de  actibus  qui  ad  gratiam  habitualem  se- 
quuntur,  et  ad  eam  disponunt  :  multo  rigo- 
rosius,  et  cum  majori  proprietate  intelli- 
gitur  de  actu  peccaminoso,  quo  quis  voluit 
omittere,  et  qui  ipsam  omissionem  simpli- 
citcr  antecedit.  Et  hanc  responsionem  con- 
firmat  S.  Doctor  authoritate  D.  Augustini 
in  lib.  de  correp.  et  gratia,  ubi  querimoniis 
Adrumetinorum  occurrit  :  unde  elucet  doc- 
trinam  supra  traditam  esse  de  mente  utrius- 
que  8.  Doctaris,  quam  insuper  expressit 
idom  D.  Thom.  1  part.  quxst.  94,  art.  4 
ad  5,  ubi  ait  :  Jn  tentatiom  non  fuitprvmo 
pfir  entum,  ne  deciperetur,  licei  tunc 

iini  vime  indigeret ;  quiajam  prscesserat  pec- 
"Huia  in  animo,  et  ad  divinum  auxilium 
recursum  non  habuit.  Addil  tamen  I).  Thom. 
carentiam  gratia?  esfle  pcenam  peccati  prx- 
.  saltem  originalis,  ob  ea  qns  dixi- 
jk  prseced.  dub.  l,  §  i,  qoai  nderi 
debent. 
Deniqne  (-x  dictui  patel  difiereatia  inter 

J5J5"  b**  propoeitionei  :  Peut  just<-  negat,   vel 

<r>:  pOtett  </r<ihn,u    /xnuirii  $6    iiiij,r<lui,li 

peccatum    h<-us  oonferi  gratiam  komini 

mpedienU  per  pecemtum.  Ntm  prima 

.  ite  ren,  >i\  eonttal  <-x  noper  dio- 

ti3 ;  lecmada  \ <-r<»  denotal  gratiem  oonfenri 

intuitu  alicojot diapoiitionii  negativs  na- 

Salnitiui.  Curs,  theolog.  tom.  X. 


turalis,  nempe  quod  homo  viribus  naturae 
non  se  impediat  per  peccatum,  et  ideo  est 
absolute  falsa  :  quia  nec  homo  potest  ita  se 
per  vires  naturales  gerere,  quin  aliquando 
peccet;  nec  Deus  alligatur  illi  dispositioni 
negativao,  sed  multoties  post  innumera  pec- 
cata  communicat  homini  gratiam  tam  suffi- 
cientem,  quam  efficacem.  Et  hanc  dispari- 
tatem  intendit  D.  Thom.  loco  citato,  ex  3,  D.Thom. 
contra  gentes,  cum  inquit  :  Licet  aliquis  per 
motum  liberi  arbitrii  gratiam  nec  promereri, 
nec  advocare  (utitur  verbo  universalissimo 
complectente  omne  genus  dispositionis) />os- 
sit ;  potest  tamen  seipsum  impedire,  ne  eam 
recipiat.  Quam  doctrinam,  et  difierentiam 
late  tradidimus  disp.  3,  dub.  8,  ubi  opposi- 
tam  Suarii  opinionem  exclusimus. 

264.  Nec  refert  si  adhuc  objicias ;  nam  illeobjectio. 
qui  elicuit  actum,  quo  voluittamcarentiam 
adimpletionis  praecepti.  quam  carentiam 
auxilii  efficacis  ad  praedictam  adimpletio- 
nem  requisiti,  fuit  praemotus  efficaciter  a 
Deo  ad  eliciendum  illum  actum,  saltem 
secundum  esse  materiale,  ut  communiter 
docent  Thomistae  :  sed  homo  tali  praemo- 
tione  affectus  non  poterat  illum  actum  sus- 
pendere,  saltem  potestate  consequenti,  et  in 
sensu  composito,  ut  tradunt  iidem  Thomis- 
tae  :  ergo  praedictus  homo  poterit  se  excu- 
sareapeccato,  vel  saltem  conqueri  adversus 
Deum.  Si  enim  increpetur:  Quareomisisti? 
dicet  se  omisisse,  quia  voluit ;  et  se  voluisse, 
quia  praemotus  fuit  ad  volendum,  quin  po- 
tuerit  vel  praomotionem  impedire,  vel  eam 
cum  carentia  praedictae  voluntatis  compo- 
nere. 

Hoc,  inquam,  non  refert  :  respondeturDiruiiur. 
enim  supra  traditam  doctrinam  satis  occur- 
rere  querimoniis  eorum,  qui  causantur  se 
omittere  adimpletionem  praeceptorum,  quia 
non  habent  auxilium  efficax  ad  dictam 
adimpletionem  requisitum.  Ostendimus 
en im  praediclam  querimoniam  injustam 
esse,  quia  carentia  auxilii  efficacis  in  ins- 
tanti,  in  quo  datur  omissio  peccaminosa, 
est  volita,  et  intenta  ab  omittcnte  por  ali- 
quem  actum  antecedentom.quo  voluit  omit- 
lere,  et  quam  suspendere  potuit.  Kt  haec 
doctrina  non  impugnatur  per  objectionem 
supra  positam.  Quod  autem  in  ea  dicitur 
de  praemotione  efficaci  ad  acTTJm,  quo  quis 
vult  omittere,  exclusum  manet  cx  supra 
dictia  i;  '\  et  §  7,  ubi  ratione,  et  cxcmplis 
0  lendimQfl,  concursum  Dei  ad  unum  ac- 
tum  non  toHdre  B  voluntate  potestitem 
proximam   ad   illum    luspendendum,    vel 

13 


186 


DE  GKATIA  EFFICACI. 


omittendum;  et  magis  constabit  ex  dicendis 
§  sequenti.  Quod  praccipue  in  casu  objectio- 
nis  locum  habet;  nam  Deus  non  applicat 
eflicaciter  ad  actum,  quo  quis  vult  omittere, 
quatenus  pracdictus  actus  causat,  et  infert 
omissionem  peccaminosam  :  nam  actus  sub 
hac  ratione  explicat  delectum,  qui  in  Deum 
revocari  non  potest ;  sed  in  hominem,  qui 
dum  applicatur  ad  entitatem,  et  perfectio- 
nem,  obliquatur,  et  per  modum  primi,  et 
unici  deficientis  causat  illum  actum  ut  pec- 
caminosum,  et  quatenus  omissionem  pecca- 
minosam  infert,  utdiximus  disp.  5,  dub.fi, 
§  ult. 

§  xv. 

/Jiluihir  septimum  ejuedem  opi 
mentum. 

septi-       265.  Arguitur  eeptimo  :  quoniam   posito 
'gSmen-  aux^i°  a^  intrinseco  eilicaci  ad  c  im, 

tum.    sequitur  consensaa  oeoessario  necessil 
antecedenti  :  ergo  non  elicitur  libere,  ac 
proinde  praadictum  anxilinm  non  coli 
cum  nostra  libertate,  qnam  lamen  omnee 
Catholici  debemuscum  efficaciagratia 
ciliare.  tentia  constat,  qaia  ol 

nes  Theologi  docent  cum  I).  Anselmo  in  hh. 

<       wrdist,  ''//'.    I .  «i nani\  ia   n< 
eonsequene  Liberam  voinntatis  detern 
tionem  non  destrual  libertatem,  q 
dicimas  ne  hominem  libera  lo- 

quentem  loqui  :  nihilominn  -  qa  o 

determinationem  liberam  antecedit,  li 
determinationi  repugnat;   el    ideo  motua 
primo  primi,  qui  consequuntnr  aliquam 
naturalem  dispositionem,  quaB  non  subja- 
cet  nostro)  voluntatia  dominio,  non  aunl 
Liberi,  aeqae  imputantar  ad  cnlpam  : 
si  auxilium  ei  ae  efficax  a  1  consensum  i 
ferf   illum   necassario  na 
denti,  consensus  subsequutus  aon  erif  Liber. 
Antecedens  autem  probatur;  nam  in  primia 
auxitiam  c\  ae  efficax  ad  consensum  babel 
necessariam   connexionem  cum   ip^. >  con- 
sensu  ;  implical  enim  in  terminis,  auxilium 
e  ex  se  efficax  ad  effectum,  el  qaod  effec- 
tum  non  sortiatur;  alioquin  oon  i 
se  efficax, sed  indigeret  aliquo  alio,  ut  i 
queretur  effeotum  :  ergo  posito  auxili 
se  efficaci,  necessario  sequitur  concoi 
Deinde  illa  necessitas  esl  antecedens,  qua? 
oritur   ab  aliquo   simpliciter   antecedente 
nostram  determinationem  :  sed  necessitas 
proxime  applicata  oriturex  aliquo  simpli- 


citerantecedenti  nostram  determinationem. 
siquidem  oritur  ab  ipto  auxilio 
caci,  quod  ponitur  in  voluntateanteomnem 
ejus  determinationom  :  ergo  neces.- 
fundata  in  praedicto  auxilio  esfl  -nnpliciter 
antecedens.  Ergo  de  primo  ad  ultimum, 
posito  auxilio  ex  se  etTicaci  ad  i  im. 

sequitur  consensus  necessario   ne< 
antecedenti. 

K''?pondetur  negando  antecedens;   namBegH 
ejus  oppositum  satis  con  ipra  dictis 

§  3  el   |  7,       i    lllius   autem   probationem 
dicendumest,ad  neei  mantecedentem 

non  Buffioere,  q  nte- 

cedentenoetram  liberamdetermin  itionem ; 
sed  requiri,  quod  oriatur  ab  aliquo,  quod 
nec  form  Uiter,  nec  causaliter,  n».c  virtuali- 
it  nosti  inatio  I  oim 

illudau».  tcausetl 

determinationem,  eo  ipso  non  mdui.it  ne- 

•lutam. 
qua?  importat  cai  ,'po- 

situm  :  sed    potins   i 
hojusmodi  {►•  ?^-^t«it*-.  inferl  Meatani 
esl  mfallibilit.r  tem 

liber  rminationem  creatoraB,  ut  i 

n    negari   nequ 

oeedrl  nostram 
liberam  determinationem,  qm>d  ill 

determin  iti  firmet. 

et  ut  ictum  |             ' .  M 

enim  contini  I  im 

•  omni  i 

quon  ititaten 

mination 

re,  el  ; 

ttinpit  nostram 
nem  formalem, 
lunl  ites  divinum  in  litt-r  anl 

i  lllam  ut  qtto  contini  ofallibiliter 

t :  atque  id 
yel  d  item  antecedeni 

lutam  inferre.  Quan  rta 

e\  pi 

im    liberum.    qttJB 
proinde  ita  abest,  ut  lil  udicet, 

vilio  non  aolnm 
implicat  non 

non  poni  consensam  liberum  :  nam  a 
lium    applical  efficaciter  voluntatem  non 

im 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


187 


tantum  adsubstantiam,  sed  etiam  ad  mo- 

dum  libertatis,  et   utrumque  infallibiliter 

infert.  Et  quia  non  stat  libertas  actualis  in 

elicientia  alicujus  actus  absque   proxima 

potestate  adoppositum,  proptereaauxilium 

efficax  ad  consensum  liberum  taliter  illum 

infert,  et  taliter  carentiam  consensus  ex- 

cludit,  quod  simul  actu  relinquat  in  volun- 

tate    potestatem  ad   oppositum,  in  sensu 

diviso.  Tota  ergo  necessitas  ibi  reperta  non 

est  antecedens,  vel  absoluta,   vel  ex  parte 

actus  primi ;  sed  est  necessitas  infallibilita- 

tis,  et  simpliciter  consequens  nostram  de- 

torminationem  ut  praehabitam,  tam  in  de- 

creto  Dei  efficaci,  quam  in  auxilio  efficaci ; 

sicut  necessitas  quae  consequitur  nostram 

liberam    determinationem  ut  existentem 

formaliter  in  seipsa.  Anselmus  autem  in 

loco  qui  nobis  objicitur,   non  loquitur  de 

hac  necessitate,    sed  de  illa  quae  inducit 

violentiam,  vel  impotentiam  adoppositum, 

ut  constat  ex  illis  verbis  :  Violentia  natura- 

lis   conditionis  cogit  cwlum  volvi ;  te   vero 

nulla    necessitas  (absoluta   scilicet,   qualis 

inest  ccelo)  coyit  loqui.  Illam  enim  priorem 

necessitatem  cohaerere  cum  nostra  libertate, 

Ansel  docuit  clarissime   idem   D.    Anselmus   in 

eodem  libro,  cap.  2,  illis  verbis  :  Quoniam 

quod  Deus  vult,  non  potest  non  esse ;  cum 

vult  hominis  voluntatem  nulla  cogi,  vel  pro- 

hiberi  necessitate  ad  volendum,  vel  ad  non 

ndum;  et  vult  effectum  sequi  voluntatem, 

tunc  necesse  est  esse  liberam,  et  esse  quodvult. 

D.Thom.Quam  doctrinam  tradit  etiam    D.    Thom. 

qu&st.  23,  de  Veritate,  art.  5  ad  4,  et  lib.  3, 

contra  gentes,   cap.   94,  eaque  usi   fuimus 

supra§o,  ad  probandum  auxilium  efficax 

ie  tale  exse,  ei  ab  intrinseco. 

260.  Est  autem  ha:*c  doctrina  adeo  firma, 

conira  ut  ea  tttilB  devincantur  objectiones,  quas 

n  contra  responsionem  nuper  traditam  for- 

Jf"  mant  A.nthores  contrariaa  opinionis.  Oppo- 

aunl    primo,  q  lia    praedictum  auxilium, 

proat  a  nol  xibitur,  non  est  mrnus 

eiEcax  ad  determinandum  voluntatem  quoad 

rcitium,  quam  bonam  in  communi  ad 

erminandum  illam  quo  m  :   i  d 

dictum  bonum  ita  voluntatem  deter- 

i  tt,  qaod  voluntas  sit  absolute  ncessitata 

qaoad  speciem  ad  amandam  illud,  utcom- 

miterdocent  Theologi  cum  D.  Thom.  in 

i     2,  y/'/.  I1»,  -/'/.  I  el  - ;  ergo  auxi- 

liumefllcax  itadeterminatvoluntatem  quoad 

i  absolute  on 
eliciendum.  Secundo,  qnia 
ndente  grati  e  operanti, 


sive  auxilio  applicanti  ad  primum  volun- 
tatis  actum,  non  sunt  nobis  liberi,  quia 
Deus  perillam  gratiam  nos  applicat  absque 
nostra  deliberatione;  sed  etiam  auxilium 
ex  se  efficax  applicat  nos  ad  agendum  ante 
nostram  deliberationem,  siquidem  ante  il- 
lam  nobis  imprimitur  :  ergo  actus  praedicto 
auxilio  correspondens  non  est  liber,  sed  sit 
cum  absoluta  necessitate.  Tertio,  quia  ita 
se  habet  homo  praeventus  auxilio  efficaci, 
ut  non  dissentiat,  sicut  homo  ligatus  forti 
catena,  ut  non  ambulet  :  quae  enim  fortior 
catena  ad  ligandum  hominem,  ne  dissen- 
tiat,  quam  auxilium  efficax,  cui  essentiale 
est  excludere  dissensum?  Sed  homo  ligatus 
forti  catena  redditur  absolute  impotens  ad 
ambulandum ;  et  ita  non  deambulare  est 
ipsi  absolute  necessarium,  nec  ei  imputa- 
tur  ad  culpam :  ergo  homo  praeventus  auxi- 
lio  ex  se  efficaci  ad  non  dissentiendum, 
redditur  absolute  impotens  ad  dissentien- 
dum,  et  manet  necessitatus  absolute,  ut 
assentiatur.  Et  urgetur  haecsimilitudo,  quo- 
niam  sicut  auxilium  efficax  non  destruit 
entitatem  voluntatis,  ita  catena  fortis  non 
destruit  entitatem  potentiae  deambulalivae  \ 
et  nihilominus  forti  catena  ligalus  non  di- 
citur  absolute,  et  moraliter  posse  ambulare; 
sed  excusatur  a  carentia  deambulationis  : 
ergo  efficaci  auxilio  praeventus  non  est  ab- 
solute,  et  moraliter  potens  ad  oppositum, 
sed  manet  necessitatus  ad  consentiendum. 

267.  Confirmatur  refellendo  directe  res-  confir- 
ponsionem  supra  traditam  :  quoniam  se-  "jatiov 
cundum  Anselmum  loco  supra  citato,  sola 
illa  necessitas  est  simpliciter  consequens, 
et  non  praejudicans  libertati  agentis,  quae 
consequitur  ad  determinationem  liberam 
ejusdem  agentis,  habitam  formaliter  in 
seipsa;  e  contra  vero,  quae  determinatio- 
nem  formalem  ipsius  agentis  antevertit,  est 
necessitas  simpliciter  anlecedens,  ct  ever- 
tens  libertatem  :  alqui  necessitas  orta  ex 
suppositione  auxilii  ab  intrinseco  efficacis 
non  consequitur  determinationem  nostrae 
voluntaii.s  babitam  formaliter  in  seipsa, 
sed  etm  Bimpliciter  antecedit,  ut  constat 
ex  BUpra  dictia  :ergo  nocessilasortaexsup- 
positione  auxilii  al>  intrinseco  efiicacis,  esfc 
simpliciter  antecedens,  el  prsjudicans  li- 
bertati.  Majorem  in  qua  e&Ldifiicultas,  ia- 
ti  ime  probat  Suarez prologom.  l , cap.  6,  ubi 
plura  <;\  Anselmo  afferl  ad  ejus  confirma- 
tionem,  ex quibus  quia  non  pauca  diilicul- 
tatecarent,  et  exdictia  facile  explicantur, 
selectiora  iantum  referemus.  l'robat  ergo 


188 


DE  GRATIA  EFFICAH. 


D.Ansei. hanc  esse  mentem  Anselmi  primo,  quia  S. 
Doctor  UIj.  2  :  Cur  Deas  homo,  difTmit  neces- 
sitatem  consequentem  esse,  quam  fcu  it  ip- 
semet  operans.  Et  lib.de  Concordia,  ca.p.  1 ,  lo- 
quens  de  eadem  necessitate,  inquit  :  Ideo 
enim  quia  ponuntur  res  esse,  dicuntur  ex 
necessitate  esse.  Sed  necessitas  quam  facit 
ipsemet  operans,  etquaesequitur  positionem 
i  i  in  esse,  subsoquitur  determinationem 
operantis  habitam  formaliter  in  seipsa  : 
ergo  secundum  Ansolmum  talis  deh  ! 
necessitasconsequens,  qua)  non  praejad 
libertati;  et  omnis  alia  necessitas,  quae  de- 
terminationem  formalem  agentis  praocodit, 
est  simpliciter  antecedens.  S  qoia 

idem  Anselmus  distinguit  inter  actum  eli- 
citum  a  voluntate,  et  actum  ab  ea  imj 
tum,  et  constituit  differentiam  in  eo,        I 
elicitus  solum  est  necessanus  oecessitate 
consequentis  :  Quia,  inqnit,  quod  vuli  t 
voluntas,  potest  non  velle,  ti  n< 
vcllo,   cum   rult.  At   vero  actus   imper 
qnalis  est  motus  man  irios 

necessitatt-  antecedenti,  qoia  Bopponit  im- 
periuin  voluntatis.adquod  i 
tur  :  Bifariam,  ait,  esse  n  um,  quia 

et  voluntate  cogitur  fieri,  tt  quod  fU,  n<>n 
potest  simnl  non  i  >T_ri>  imperiom  \u- 

luntatis,  qoia  antecedil  motionem  m 
et  eam  nitallibiliter  intnt.  redditeam  06- 
cessariam  oecessitate  a  - 1 1 i .  et  oppo- 

sita  Libertati  -.  m  tnifi  ste  ~ * •  r 1 1 1 1  _n 
solam  illam  necessitatem  •  [aen- 

tem,  qu  e  ad  determinationem  formalem 
operantis  sequitur,  et  qoam  operans  s>'bi 
imponit. 

Tcrtio,  quia  Anselmus  in  libro  Cur  /> 
homo/cap.  17, docel  Deumnihilexn 
tate  simpliciter  facere  :  qooniam  oull 
cessiu-  pra  cedit  ejus  velle,  sed  ab  ejui 
[untate  derivator.  Sed  i  ipite  18  \ 
eo  lem  modo  loqoitor  de  voluntatehun 
et  explicat  necessitatem  conseqoentem  : 
ergo  sicut  necessitas  reperta  in  divinacau- 
salitate  non  oritur  ex  aliqoo,  qood  Dei   le- 
terminationem  antecedat,  ita  necessita 
perta  in  actibus  creatis,  neeorom  libertati 
obsit,  debot  ad  ipsos  sequi,  et  non  oriri  ab 
aliquo,  quod  eosdem  actus  anteced  lt.  Quar* 
to,  nam  quod  necessitas   eliciendi    actos 
creatos  consequatur  ad  liberam  dctormina- 
tionem  Dei  pra}continontis  libortatom  crea- 
tam,  nihil  facit.  ut  actus  creati  libori  sint, 
ut  patet  in  amore  boatifico  qui  conseqoitor 
ex  libera  Dei  determinatione,   ot  causali- 
tato  ;  ot  tamen  libor  non  est,  sed  necessa- 


rius,  quia  non  consoquitur  liberam,  efl  Iob> 
malem  determinationem  beati  i|i-ym  eli- 
cientis   :    ergo   ut   o  t    abso! 

consequens,   et    non  pr  tts    libertati 

rs,  minime  sofficit,  :tur  li- 

beram  deteroBJnationem  Dei,  utsupra  r 

limus;  sed  requiritur,  ut 
ram    determinationem    oostram.   ( 
quia  Anselus  lib.  tit.  de  I  ne- 

cessitate antecedenti  libertatiopi  m- 

prehendit  determinationem  ortam  a  Deu  : 
ot  hac  ratior: 

tiam.  m  l)»*i  pertin 

necessitatom  c<>-  item,  quia  vi 

sopponont,  \el  involvunt  ipi 
tionem  liberi  arbitrii 
fiituram  :  t-t  nc  sah  it  voluntatem  I 

iu  lui  \t  Q    ■  •  i,  Ao^; 

m  i  ut.  n<>n  pradestinat,  / 

cientiaA  >mnisergo  n<  rmi- 

n  ttionem  oostram  pi  ibiliter 

infor  \n-.'lin:ini  Bimpliciter 

antecedi  uun  pr 

el  sic  1  i'  Iit  .  :n. 

\  I  h__c    I  S.  Patn 

lom.  hom.  20  in  Joan.  Kpiph 

t/ 
alii  inquirunt,   cur  I»  --rit 

hominem,  quem  creaver 

im  iti       .  tret 

hominis  libei  I  tlla 

■  aoxilii  mi- 

bominem  r  I  raio  lib-  i 

violaret  itis  1  b- 

el  violatione  impe  I::  im, 

ut  discurroot  Thomistaa.  Ergo  ex  Btnten 
istorum  Patrum  determin  tl 

termioation         .  Nonum. 

nninati 

n- 
trari 

.  '      it  diximus,  faci 
trina supra  tradita  diluuntur.  Ad  prinum* 

tiooem  .  \ 

c.\t  minus  <■//' 
n<>n  est  mim< 

cedimus;  otraqoe  enim  m 
lati,  ct  auxitii  prsvii,  i 
illa  ad  necessitandom,  \.  peran- 

dum  liboro.   Et  dein  le  & 

rous   con         atiam   abtolote. 

autom   disparitatis  tst.  quoniam  objectom 

aatum  voluntatis  tt.i  Bpparel  booum, 

quod  in  ipso  nulla  ratio  mali,  vel  discon- 

venientiaa  reloceatj  et  ideo  noo  io- 

tellectus 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


189 


tellectus  praesentare  voluntati  aliquod  mo- 
tivum,  propter  quod  praedictum  objectum 
respuat,  vel  odio  habeat.  Unde  cum  radix 
libertatis  sit  indifferentia  judicii  repraosen- 
tantis  unum,etalterum  liberlatis  extremum, 
sequitur  voluntatem  non  essejiberam  quoad 
speciem  in  amore  boni  in  communi;  sed 
illud  ita  necessario  amare,  quod  nequeat 
absolute  ipsum  odisse.  Auxilium  vero  effi- 
cax  ita  delerminat  efficaciter  ad  agendum, 
quod  nec  auferat  indifferentiam  judicii, 
nec  tollat  potestatem  ad  oppositum  in  sensu 
diviso  :  quae  duo  sufficiunt,  et  requiruntur 
ad  libertatem,  ut  supra  diximus  §  3  et  7. 
Unde  praedictum  auxilium  non  infert  ac- 
tum  necessario  necessitate  absoluta,  et  sim- 
pliciter  antecedenti,  sed  sola  necessitate 
infallibilitatis  consequente  nostram  deter- 
minationem  ut  praehabitam  a  Deo. 
Dupiex  Ad  secundam  potest  responderi  primo 
sKJse-  negando  suppositum  majoris  ;  nam  licet  ac- 
cundam.  jus  correspondentes  gratiae  operanti  non 
sint  deliberati,  multoties  tamen  sunt  liberi, 
ut  tradunt  Cajet.  et  Medina,  et  alii  Theo- 
logi  supra  quasst.  111,  art.  2,  etexplicuimus 
disp.  5,  dub.  7,  §  1  et  2.  Quoniam  ut  actus 
dicatur  deliberatus,  debet  oriri  ex  praece- 
dente  consilio  proprii  suppositi,  quo  se  tam 
physice,  quam  moraliter  applicet  ad  agen- 
dum  :  actus  autem  correspondentes  gratiae 
operanti  non  ita  flunt,  sed  supponunt  pri- 
mam  applicationem  moralem  ortam  non  a 
proprio  supposito,  sed  a  solo  Deo  per  illam 
gratiam  operante ;  et  ideo  praedicti  actus 
noqueunt  esse  deliberati.  Caeterum  ut  actus 
sit  liber,  sufficit  indifferentia  judicii  in  pro- 
ponendo,  et  potestas  voluntatis  ad  opposi- 
tum   in  diviso  :  et  quia  haec  omnia 

salvari  queunt  in  prima  volilione  corres- 
poodente  qratiae  operanti,  sive  Deo  specia- 
litor,  ac  moraliter  por  eam  moventi,  prop- 
toroa  actus  gratiaooperanti  correspondentes 
queant  esse  liberi.  ESt  ita  de  facto  accidit  in 
Angelis;  narn  prima  oorutn  volitio  fuit  li- 
bera,  et  tamen  non  fait,  noc  potuit  esse 
deliberata,  Bive  orta  ei  proprio  ipsorum 
consilio.  Qn  i  etiam  '!<■  caasa  Angeli  in  pri- 
mo  instanti  potuerunt  mereri,  et  tamen 
non  potoeruni  peccare,  u t  diximas  tract.7, 
ditp.  1 1 ,  dub.  unico. 
Respondetur  secnndo  omittendo  [irnnmis- 
,  ei  negando  conseqaentiara.  Bt  ratio 
'li  iparttatii  habetar  c\  dictii  ad  primam  ob- 
jectionem  ■.  qaoniam  Dem  per  gratiam  ope- 

raritf-rn  it;i    nOf  applicat,  vol   -ilti-m    ftppli- 

re  [»'',(-  I   '»!'  [ne  no ttra  deliberatione,    i 


quod  non  relinquat  indifferentiam  judicii ; 
sed  ita  repraesentat  aliquod  bonum,  quod 
non  permittit  apparere  convenientiam  in 
ejus  refutatione  :  unde  sublata  illa  indiffe- 
rentia,  manet  voluntas  necessitata  absolute 
per  modum  naturae  ad  praedictum  bonum 
amplectendum.  Sicut  dici  solet  de  motibus 
primo  primis  circa  malum,  qui  sunt  abso- 
lute  necessarii  ex  eo,  quod  in  intellectu  ita 
repraesentatur  bonum  sensibile,  ut  pro  ilio 
instanti  nonappareatbonumhonestum,  vel 
aliquodmotivum,  propter  quod  bonumsen- 
sibilerejiciatur.  Auxilium  autem  ab  intrin- 
seco  efficax  non  sic  determinat  ad  agen- 
dum,  sed  ita  efficaciter  applicat,  ut  simul 
relinquat  indifferentiam  judicii,  et  poten- 
tiam  ad  oppositum  in  sensu  diviso,  quibus 
nihil  amplius  desideratur  ad  libertatem. 

Adtertiamnegamus  majorem,  quiahomo©iiuitui 
non  fit  immediate  potens  ad  libere  ambu-  ertia' 
landum  per  solam  potentiam  formaliter  li- 
beram,  quae  est  voluntas ;  sed  etiam  per 
imaginativam,  vel  appetitum  sensitivum  : 
quae  licet  non  resideant  in  membris  exter- 
nis,  petunt  tamen  eorum  habilitatem,  et 
rectam  dispositionem.  Unde  qui  caret  pedi- 
bus,  licet  habeat  voluntatem,  imaginati- 
vam,  et  appetitum  sensitivum,  non  dicitur 
potens  ambulare ;  quia  haec  denominatio 
non  sumitur  ab  illis  potentiis  quasi  in  abs- 
tracto  sumptis,  sed  quatenus  concurrunt, 
etconnotant  expeditionemmembrorum.  Ei 
autem,  qui  ligatur  forti  catena,  non  minus 
impediuntur  membra  externa,  quam  si  clau- 
dus  esset,  vel  paralysi  laboraret,  vel  eisdem 
membris  careret.  Et  ideo  mirum  non  est, 
quod  dicatur  impotens  ad  ambulandum,  et 
quod  deambulationis  carentia  nequeat  ipsi 
moraliter  imputari.  Auxilium  vero  efficax 
ita  ligat,  ut  sic  dicamus,  voluntatem,  ne 
dissentiat,  quod  nihilominus  relinquat  om- 
nia  requisita,  ut  voluntasadhuc  dicatur  po- 
tens  dissentire;  nam  haecdenominatio  pro- 
venitab  indifforentia  judicii,  et  a  potentia 
voluntalis  in  sensu  diviso  :  quac  omnia  tunc 
simul  cum  auxilio  efiicaci  adsunt.  Quocirca 
auxilium  ex  so  officax  non  inducit  absolu- 
tam,  et  antecedentem  consentiendi  necessi- 
tatem.  Unde  etiam  solvitur  difficultalis 
augrnenlum. 

Arbiirnus  catenam  homini  injectam  non 
consonam  potentias  deambulativs,  sed 
potiai  ipsi  violenliam  inferre;  unde  con- 
ducere  nequit,  ut  liomo  dicatur  Iiboreomil- 
tere  deambulationem,  sed  importat  ne- 
ce    itatem    absolutam  non  deambulandi, 


190 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Occurri 

inrcon- 

firrm- 

lioni. 


JhAnsc 

exponi 

iiu. 


Auxilium  autem  efTicax  est  consonum  incli- 
nationi,  et  perfectioni  voluntatis ;  nam 
participat  imperium  Dei,  qui  magis  habel 
in  potestatesua  hominum  voluntates.quam 
ipsi  suas  :  quamobrom  movet  voluntatem 
creatam  juxta  ejus  modum.  Porro  modus 
pioprius  voluntatis  est  amplecti  bonum 
particulare  cum  Iibertate,  et  poteatate  ad 
oppositum,  Unde  auxilium  efiicax  ita  ap- 
plicat  eflicaciter,  et  infallibililer  ad  consen- 
sum,  ut  secum  simul  permittat  in  vol.m- 
tate  potestatem  ad  oppositum  in  sensu  di- 
viso.  Quod,  et  nihil  amplius  requiritur,  ut 
operatio  fiat  libere,  et  vitetur  necessitas 
absoluta,  sive  simpliciter  anteoedi 

269,  Ad  confirmationem  in-intur  major, 
quam  tot  Suarii  probationes  minime  evin- 
cunt.  Non  prima,  quia  cam  l».  Anselmus 
dicit  necessitatem  consequentem  esse,quam 
ipse  operans  facit,  verum  quidem  asseril  ; 
nam  omnis  ne  .    qo  tm  qois  UU 

sibi  facit,  consequitur  ejus  libertatem. 
liinc  non  seqaitar,  qaod  omni 
quam  creatura  ooil   facit,   deb  im- 

pliciter  antecedena .  Bive  absolota  .  \ 
niam  necessitas proveniens a  volantateDei, 
atcontinente  aostram  liberam  determina- 
tionem,  licel  aon  fiai  a  nobis,  iit  tam< 
principio,  in  qao  nos  pramabexnar 
tinemur  :  el  ideo  taliter  inferl  aoatram  de- 
terminationem,  ut  oon  Bolum  enti- 

tatem  ejas,  sed  etiam  modum  libert  I 
quapropter  aon  est  absoluta,  vel  simplici- 
ter  antecedens,  sed  m  igia  est  con 
Determinal  enim  Deus  causaliter,  el  appli  • 
cative,ut  nosdeterminemus  determinatione 
i  formali,  el  libera.  Unde  dictum  Anselmi. 
quam  ipse  operans  facit,  I  ex- 

tendendam  est  ad  operantem,  non  tantum 
utest  in  seipso,et  8e  detenninal  formaliter; 
sedetiam  utcontineturin  Di  minante 

causaliter. 

Nec  scciuuld  probatio  urj  I  magis 

firmat  nostram  doctrinam  cirea  mentem 
Anselmi,  quia  ponit  exemplum  in  motione 
manus,  quaB  caret  libertate  ;  i* t  ideoi  ippo- 
sita  determinatione  voluntatis,  movetor 
non  libere,  sed  aecessario  jpermodum  nu- 
turae.  Quod  satis  evincit,  Anselmum  per 
necessitatem  antecedentem  intelligere  oe- 
cessitatem  absolntam  absque  potestai 
oppositum. Omnis ergo  necesaitaa,  quneab- 
soluta  non  est,  noc  auferl  poteatatem  ad 
oppositum,  non  debet  juxta  phraaim,  el 
intentionem  Anselmi  appellari  ancecedens, 
sed  magis  consequens.   Quare  cum  motio 


efficaxDei  non  inducnt  tatemal 

lutam,sed  relinquatindiffierentiam 

et  facultatem  volontati  itum  in 

sensu  diviso,  ut  coi;  lictis  ;  sequitor 

quod   secundum  sententiam  Anselmi  non 
inducat  antecedentem  r  t  li- 

bertati  contrariam. 

Nec  teriia  probati  ;  quoniam 

An-elmus   aeq  lip  iral    quidem   lih 
nostram  divins  libertati  quantumadexclu- 
sionem 

quippe  importat,  vel  supponit  aliquid  prar> 
vium.  per  <:  -rendum 

necessario  al  •  t  per  modom  niturae. 

Sed  nee  i    mparare  pot 

quantum 
<lit-.  nam  Deus  est  c  iusa  prima,  qui  proii 

ili.i  pri  iit  ullo  |>  i  rni- 

n  iri  ndum  :  nnd< 

rni- 
n  itionem  form  ilem 
agenssecundum  Deoin  -sentia 

linatui 
determinati 

elicil  :  q 

tibus  li!  ritur,  il 

tur  proxime  determin 

quatur   determinationem,   i 
efficacem  Dei  pei 

Nec    ,    •"  !ti<»  |>r.'tnit,  qai  t  I h 

dupliciter   i  odo 

judicii,   tollen 
tenter  pi 
(acultatem  im  ,    ut  accidil   in 

i  ac- 
tibus  indelil 

iti.ut  vidimus frum.  prmotd. All 
pplicandi  i     I  ..'.  u 

mum,relinq  atiam  j 

statem  proximam  ad  extremum  "ppo- 
situm.  El  otraq 

nna  ad  i  im  absolute,  alia  ad 

libei  t.ini.    Prim  {uitur ! 

ram  voluntatem   Dei  bI   d 

ire  ;  el  tem. 

antece  lentem  respectn 
tionia.  &  vero  consequitur  I 

voluntatem  quod  libere 

agamos :  quocirca  n  Dei,sec 

pecto  nostri  impoii  :t  q< 

intem,  aed  simpliciter  con 
tem.  Concedimu 
dentem  non  excladi 

tria,  quia  consequitur  li  un  ; 

,  t 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


191 


sed  quia  consequitur  praedictam  libertatem 
ut  decernentem,  quod  libere  agamus,  et  ut 
producentem  tamsubstantiam  nostraedeter- 
minationis,  quam  ejus  libertatem.  Auxilium 
autem  efficax,de  quo  agimus,  hoc  posteriori 
modoconsequiturlibertatem  divinam:  qua- 
propter  non  inducit  necessitatem  absolutam, 
nec  praejudicat   libertati.   Traditque  hanc 

D.Thom.  responsionem  D.Thom.  1  part.q.\9,art.Sad 
3,  ubi  totum  Suarii  conatum  praeoccupavit, 
ac  extenuavit  his  verbis  :  «  Dicendum,quod 
«  posteriora  habent  necessitatem  a  priori- 
«  bus  secundum  modum  priorum.  Unde  et 
«  ea  quae  fiunt  a  voluntate  divina  talem 
«  necessitatem  habent,  qualem  vult  Deus 
«  ea  habere,  scilicet  vel  absolutam,  vel 
«  conditionatam  tantum;  et  sic  non  omnia 
«  sunt  necessaria  absolute.  » 

270.  Unde  etiam  patet  ad  quintam,  et  ul- 
timam  probationem  ;  fatemur  enim  An- 
selmum  sub  necessitate  antecedente  com- 
prehendisse  etiam  aliquam  necessitatem 
ortam  ex  determinatione  divina  ;  sed  dici- 
mus  hanc  esse,  qua  Deus  vult,  ut  necessa- 
rio  agamus,  sicut  accidit  in  amore  beati- 
fico,  et  in  aliquibus  actibus  indeliberatis. 
At  necessitas  fundata  in  auxilio  praevenienti 
efhcaci  non  est  hujusmodi,  sed  oritur  ex 
determinatione  Dei,  qua  vult  nos  libere 
agere  :  unde  est  necessitas  agendi  libere, 
quae  ut  ex  terminis  liquet,  non  importat 
necessitatem absolutam  oppositam  libertati; 
sed  potius  ipsam  libertatem  actualem  gig- 
nit,  et  firmat,  juxta  saepius  inculcatam  sen- 
tontiam  ejusdem  Anselmi  :  «  Cum  Deus 
«  vult  voluntatem  hominis  nulla  cogi  ne- 
«  cessitate  ad  volendum,  et  vult  effectum 
«  sequi,  tunc  necesse  est  voluntatem  esse 
"  liberam,  et  esse  qaod  valt.  >  Nec  Ansel- 
ransvel  Leviter  Insinaat,  quod  prsdefinitio 
efficax  Dei  de  nostris  actibua  debeat  eosdem 
ut  eonditionate  futuros  praesupponere  ;  sed 
tantum  intendit,  qaod  eofl  invoivat,  vel 
connotet  tanqaam  effectum. Qaod  est  veris- 
rimam,  sed  aobU  aon  eontrariam  ;  impli- 
cat  enim,  quod  Deufl  praedefiniat  nostroa 
ifl  abflque  lasflione  noetrae  libertatia,  et 
quod  indivnUe  oonconnotet,  et  inferat  tam 
v olunta» i   /1'»  trae,  quamactuum  ab  ea  pro- 

▲ifarez.  cedentiam  libertatem.  Videatur  Alvarez 
i>>>.  1.  /-'  /  •"■  ■  <\  -1,  nbi  ;iliis  Ievioribus 
iii  motiviflcontra  bancdoctrinam  occur- 
rit :  et  "ijnir:,  tequettfi,  diluit  alia  argu- 
menia,  qaibua  Soariai  conatur  trabere  D, 
Auf/u  lin  im  ad  illam  opinionem,  qnam 
ipte  impingit  Anaelmo ;  ea   reroomitti- 


mus,   quia  facile  convelluntur  ex  dictis. 

Ad  additamentum  diiTicultatis  dicendum  Augmen- 
est,  Deum  posse  dupliciter  impedire  pecca- l"unlta'tJl" 
tum,  unomodoauferendo  a  voluntate,quod  proster- 

•  fl  i  t  tJ  r 

possit  peccare  ;  alio  modo  dando  auxilium 
efficax,  ne  peccet,  licet  simul  possit  peccare. 
Primum  genusimpedimenti  violat  quidem, 
vel  ut  proprius  loquamur,  superat  jura  li- 
bertatis  humanae  secundum  communem 
conditionem  status  viae  ;  nam  homo  ex  se 
defectibilis  est,  et  habet  libertatem  non  so- 
lum  ad  bonum,  sed  etiam  ad  malum.  Se- 
cundum  vero  genus  impedimenti  non  violat 
praedictae  libertatis  jura  ;  quia  licet  homo 
sibi  relictus  possit  peccare,  et  petat  ali- 
quando  deficere  ;  nihilominus  non  petit 
semper  peccare.  Et  ideo  voluntas,  servata 
ejusdem  naturaliconditione,  quitaliquando 
per  auxilium  eiTicax  determinari,  ne  pec- 
cet,  retinendo  simul  libertatem,  seu  potes- 
tatem  peccandi,  ut  patet  in  praedestinatis, 
qui  licet  possint  finaliter  peccare,  non 
permittuntur  finaliter  peccare.  Patres  au- 
tem,  qui  in  contrarium  referuntur,  so- 
lum  excludunt  prius  illud  impedimentum, 
et  intendunt  oppositam  permissionem  : 
minime  vero  docent,  quod  posterius  impe- 
dimentum  praejudicet  libertati.  Oportuit 
vero,  quod  Deus  permitteret  peccatum  ho- 
minis,  ut  sic  ex  ipso  effectu  evidentius 
cognosceremus  hominem  esse  liberi  ar- 
bitrii  ad  peccandum,  et  non  peccandum 
(quamvis  non  sic  eluceret,  si  perpetuo  re- 
tinuisset  justitiam  originalem)  et  simul  ne 
impedirentur  alia  plura  bona,  quae  per- 
missionem  peccati  consequuta  sunt,  ut  in- 
carnatio  Christi,  manifestatio  divinae  jus- 
titiae,  pcenitentia,  humilitas,  et  alia  hu- 
jusmodi.  Desumiturque  ita  responsio  ex 
I).  Thom.  in2  ad  Annibald.  <list.2'3,  qutsst. D.Thom, 
unica,  art.  1,  ubi  inquit  :  «  Dicendum, 
«  quod  dupliciter  potuisset  hominis  pecca- 
a  tum  impediri  a  Dco.  Uno  modo  ut  aufer- 
<t  retur  peccandi  potentia  ;  alio  modo,  ut 
«  impediretur  peccati  actus.  Potentia  qui- 
«  dem  peccandi  per  naturam  carere  crea- 
«  tura  rationalis  non  potest,  quia  hoc  ipso, 
«  ([uod  est  ex  nihilo,  ejus  potestas  potest 
o  vergere  in  defectum.  Potesl  tamon  per 
«  gratiam  confirmanlem  lalis  potentia  tota- 
«  liter  ligari,  ne  in  peccatum  ruere  possit : 
«  quor)  (jui'l<!iii  non  debetur  naturaa  insti- 
«  t  u  t ;  r * ,  sed  naturaa  ultima  perfectione  per- 
«  fectae.  Unde  et  AngelU,  quibus  erat  bre- 
ff  vior  m;i  Btatutfl  ad  beatitudinem  perve- 
«  riien'li,  fltatim  quafli  b  principio  praedicta 


192 


DE  GRATiA  EFFICACI. 


«  potentia  est  ligata  ;  non  autem  homini, 
«  quem  decebat  longior  via  propter  majo- 
«  remdistantiam  aDeosecundum  ordinem 
«  naturarum.  Peccati  autem  actum  Deus 
«  impedire  noluit  propter  bona,  quae  pr;e- 
«  videbat  ex  peccato  illo  occasionaliter  pro- 
«  ventura.  » 

§  XIV. 

Dissolvuntur  octavum,  et  nonum  Jtmiorum 
motivum. 

Octavum  271.  Arguitur  octavo  :  quoniam  gratia 
mKm. ex  sg  est  adeo  efiicax,  ut  ea  posita,  nul- 
lam  habeamus  difiicultatom  in  vincendo 
graves  tentationos  :  orgo  diminuit,  vel  tol- 
lit  meritum,  quod  omnes  rationabiliter 
judicant  positum  specialitor  esse  iu  gravium 
tentationum  victoria  :  ergo  gratia  ox  se 
cfiicax  non  est  admittenda.  IIa?c  secunda 
codsequentia  recle infertur  ex  prima;  nam 
cum  efiicacitas  ex  se,  et  ab  intn 
excogitata  ad  commendationem  dh  inffi  gra- 
tiae,  minime  admittenda  est,  eitoliat,  vel 
diminuat  moritum  bonorum  operum,  qua? 
sunt  fnictus,  et  effectus  ejosdem  gratis. 
Prima  vero  oonsequentia  constat  ex  ante- 
cedenti  -.  nam  meritom  eo  amplius  crescit, 
quo  major  difBcultas  superatur  :  ergo  .-1  po- 
sita  gratia  ex  Be  efficaci  nullam  habemus 
difficultatem  in  vincendo  |  tentatio- 

nes,  sequiturquodgratia  ex  se  efficax  tollat, 
vel  imminual  meritum,  quod  possel  alias 
in  tali  victoria  reperiri.  Antecedena  autem 
probatur,  quia  auxilinm  ex  seefficax  vin- 
cit  omnea  difficultates  •,  nihil  enim 
quod  auxilio  ex  so  efficaci  resist  it.  ul  nos- 
met  docoimus  supra  $  4,  et  nbi  non  est  re- 
sistentia  difficultas  adesse  uequit. 
Bcspon-  Respondetur  hoc  argumentum  non  ma- 
Bio.  gis  urgore  in  victoria  gravium  tentatio- 
num.  quam  in  elicientia  cujuslibel  opera- 
tionisexcelientis;nam  victoriaprsdictarum 
tentalionum  habotur  per  opera  bona,  el 
excellenter  meritoria.  Porro  diffionltas  cu- 
jusvis  oporis  oxcellontis  in  ejus  oliciontia 
consistit  :undesicut  auxiliumex  seeffioax 
non  tollit,  quin  nos  libere  illudopusolicia- 
mus.  ut  constat  o\  hactenusdictis:  ita  neque 
aufert,  quin  ejus  difficultatem  superemus. 
etquod  oam  vincondo,  praBmium  moiva- 
mur.  1'nde  negandum  est  antecedem  : 
quoniam  sicut  posito  auxilio  ofiicaci.  su- 
perest  adhuo  opus  a  nobis  eliciendum.  ita 
sjperest  difficultas  vincendaj  atque  ideo 


sicut  illo  auxilio  posito,  habemus  opus  fa- 
cididum,  ita   habomus  difficulta  pe- 

randam.  Ad  probationem  autem  anteceden- 
tis  dicendum  est,  auxilium  ex  se  eflicax 
vincere  omnes  difiicultr  non 

vero  formatiter  ;  quia  victoria  f>rmalis  c 
sistit  in  aliquo  exercitio  a  nobis  Libere  oli- 
ciondo  :etauxilium  non  est  formaliterillud 
exercitium,   sed  applicat  nos  eflicaciter  ad 
illudeliciendum.Undesicutauxiliumeti 
nos  determinat,  et  tamen  non  impedit.quod 
nos  determintin  is  ,  quia  non  est  determi- 
natio   formalis,   ac  vitalis  ;  sed  caui 
applicativa  :  ita  idemmot  auxilium  non  su- 
perat  difficull  Ltem  itionii  I 

maliter,  sed  causalitei  ;  qui  tus 

formaliter,  et  ultimato  vincens,  sed  appli- 
catio   «'lli.  i\    i  I    BXi  :ctum  ,   ; 

quem  vincamus.    Kt  coi 
tione  auxilii-  .  litur,  quod  non 

•  m  i-    difficultatem   vi 
solum  infortur,  quod  infallibilitor  d i 1 1 i ' 

offert,   vincanii.  iod 

illam  proatraiam  relinquamna, 

tentia  non 

ret,   si  i  lium  a! 

tunc   onim    a  ssemus 

■  autem  | 
sumus   quidem    vin  I  DOU  vinnm 

it  i  per  ti  pec- 

cainii  rbitrii, 

in  qo  ut 

divin  riter  folciamor,  el  pro- 

moveamur  uun  con1 

nuin,   quo  formalil 

ratio  vincendi  tenfl  itionem  i  am  gra- 

tia  :  me- 

remor.  Qnam  excellentiam  l  in 

Lrr  itia  effic  l 

.  '').  nbi  tr  Matth. 

Q  :  Ei  n>'  hm  imfrrat  m  tentatUmem,  > 

itionem   D.  Cypriani,   inquil  : 
i  Tution  r  \  i\  im 

'1  UDD  18.  •'•  et 

nobifl  ex  parte  '-.'111111111111 

isti  rabilis  martyr.  Nam  cum  eun- 

1  dem  locnm  <^rati"in- 
u  caitor.i  :  Quando  antem  rogamaa,  m  in 
1   tont  ltionom    voni  1  mor  m- 

1  firmit.itis.  ot  imbecillitatis  nostrat :  dum 
a  sic  rogamus.  ne  quis  se  insolenter  extol- 
1   lat.  no  quis  superbe.  sibi  arrosnntor 
«  aliquid  assumat,n<  >nis,  aut 

1  paasionis  gloriam  suam    I 
1  minus  ipse  homilitatem  d  lixorit : 

•  Vigilate,  el  orate,  ne  veniatia  in  lenta* 

*iem  . 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


193 


Keplica 


iHetar, 


«  tionem  -.  spiritus  quidem  promptus  est, 
«  caro  autem  infirma.  Ut  dum  praecedit 
«  humilis,  et  submissa  confessio,  et  datur 
«  totum  Deo,  quidquid  suppliciter  cum  ti- 
«  more  Dei  petitur,  ipsius  pietate  praesta- 
«  tur.  Si  ergo  alia  documenta  non  essent, 
«  haec  dominica  oratio  nobis  ad  causam 
«  gratiae  (utique  ex  se  efficacis,  et  facientis 
perseverare,  de  qua  toto  illo  opere  trac- 
«  tat  August.)  quam  defendimus,  sola  suffi- 
«  ceret ;  quia  nihil  nobis  reliquit,  in  quo 
«  tanquam  in  nostro  gloriemur.  »  Multum 
autem,  et  supra  modum  multum  relinque- 
retur,si  non  ageremus  auxilio  ab  intrinseco 
efficaci ;  quia  tunc  collata  eadem  gratia 
duobus  hominibus,  qui  eandem  paterentur 
tentationem,  fieri  posset,  ut  unus  illi  suc- 
cumberet,  et  alter  eam  superaret;  atqueideo 
haberet  aliquid,  nempe  suam  determina- 
tionem,  in  quo,  et  non  in  gratia,  posset  ad- 
versus  alium  gloriari. 

272.  Dices  :  non  potest  esse  difficultas  in 
victoria,  ubi  vincens  habet  easdem,  vel  ma- 
jores  vires,  ac  ille  contra  quem  agit  :  sed 
auxilium  ex  se  efficax  praestat  vires  effica- 
cissimas,  et  majores  qualibet  tentatione  : 
ergo  eo  posito  non  habet  homo  difficuttatem 
in  victoria  tentationum. 

Et  urgetur  praecludendo  tacitam  evasio- 
nem,  quia  licet  tentatio  gravis  importet 
gravem  difficultatem  respectu  natura?,  non 
tamen  respectu  gratiae,  qua  natura  adjuva- 
tur;  vel  respectu  naturae  ut  adjutae  per  gra- 
tiam  :  sed  hocsufficit,  ut  homo  gratia  effi- 
caci  adjutus  non  habeat  difficultatem  in  su- 
perando  gravem  tentationem  :  ergo  auxi- 
lium  efficax  excedit  difficutatem  victoriae, 
atqne  ideo  diminuit,  vel  aufert  moritum. 
Minor  probatur,  et  declaratmr  exemplo  ; 
etenim  Deus  ut  clare  visus  importat  in  ra- 
tione  visibilis  difficultatem  insuperabilem 
ab  intellectu  creato  suis  viribus  relicto :  et 
tamon  qaia  lumen  gloriae  praestat  vires 
adaequata*  et  efficaces  ad  videndum  iJeum 
in  teipso,  homo  lumine  gloriae  elevatus 
nullam  p;iri hj r  difficnltatem  in  Visione  Dei  : 
ergo  aofficit,  qaod  homo  babeat  virea  (;x 
gratia,  d1  dicatnr  tion  habere  difficaltatem 
in  victoria  tentationU  gra\i  . 
Reepondetar  hanc  replicam  abipsisAd- 
rendam  esse,  qaia  eato  non 
dtretor  aaxiliom  er  sx,  aegari  oe- 

qoit,  qaod  detar  gratm  eafficiem  ad  victo- 
riam  tentationom  gravium  ;  implicat  onim, 
!  homo  ■  incai  ab  qae  \  iribus  rafficien- 
1 1     in  endum   :  nam  victoria,  sicut 


et  actio,  non  fit  a  proportione  minoris  inae- 
qualitatis,  sed  postulat  easdem,  vel  majores 
vires  ex  parte  agentis,  et  vincentis,  quam 
ex  parte  passi,  vel  victi.  Sicut  ergo  gratia 
sufficiens  non  aufert  difficultatem,  et  meri- 
tum  in  victoria  gravium  tentationum,  ita 
nec  gratia  ab  intrinseco  efficax.  Unde  nega- 
mus  majorem,  cujus  falsitas  evidenter  cons- 
tat  in  omnibus  fere  actionibus  naturalibus : 
nam  omne  agens,  in  quantum  tale,  habet 
majores  vires,  quam  passum ;  alioqui  ip- 
sum  non  vinceret  :  et  nihilominus  difficul- 
tatem  habet  in  superando  resistentiam 
passi.  Aliter  enim  cuncta  absque  difficultate 
fierent :  quo  quid  absurdius,  et  experientiae 
magis  contrarium?  Sufficit  ergo,  quod  ex 
parte  victi  detur  resistentia  (quamvis  non 
sit  insuperabilis,  sed  vinci  queat  per  vires 
agentis)  ut  hic  in  vincendo  habeat  difficul- 
tatem.  Et  idem  est  dicendum  in  tentatione; 
nam  objectum  per  convenientiam,  vel  dis- 
convenientiam  quam  offert,  allicit,  vel  de- 
terret  naturam  :  et  hac  ratione  importat 
difficultateminsuifuga,  vel  prosequutione  : 
quam  difficultatem  objectivam  non  impedit 
gratia,  sed  ipsam  apparere,  urgere,  ac  so- 
licitare  permittit  :  praestat  tamen,  si  suffi- 
ciens  sit,  vires  sufficientes,  quibus  possimus 
ipsi  resistere  ;  et  si  efficax  fuerit,  dat  effica- 
ciam,  ut  actu  vincamus. 

Unde  patet  ad  augmentum  difficultatis. 
Etexemplum  in  contrarium  adductum  ni- 
hil  probat  :  tum  quia  dici  potest,  difficulta- 
tem  repertam  in  videndo  Deum  in  seipso, 
vinci  quidem  causaliter  per  lumen  gloriae. 
sed  non  vinci  formaliter,  nisi  per  ipsam 
visionem  ab  intellectu  elicitam  :  atque  ideo 
intellectum  lumine  gloriae  perfusum,  vi- 
dendo  vincere  formaliter  illam  difficulta- 
tern,  sicut  supra  dicebamus  de  homine  prae- 
moto  per  auxilium  efficax.  Tum  etiam,  quia 
intellectus  per  lumen  gloriae  determinatur 
per  modum  polentiae  naturalis  ad  videndum 
Deum  inseipso,  nechabet  potestatem  pro- 
ximam  ad  oppositum  :  unde  caret  omni 
difficultate  morali,  sicut  et  iibertate;  atque 
ideo  pnedictum  lumen  difficultatem  illam 
superat,  ut  meritum  etiam  excludat.  Caete- 
rum  auxilium  efficax  non  sic  determinat 
voluntatem  ad  victoriamgravis  tentationis; 
sed  relinquit,  ut  saepe  dixilBSs,  potestatem 
proximam  ad  prosequendum  objectum  ten- 
tationis,  quod  eimnl  etiam  apparere  per- 
mittit  :  quamobrem  ita  praastat  homini  su- 
peraregravem  tentationem,  qaod  meritum 
victori.f,  sicat  et  victorias  libertatem  non 


194 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


impediat.  Potestque  cloctrina  haclenus  tra- 
dita  amplius  elucidari,  et  roborari  exemplo 
virtutum ;  nam  omnis  virtus  ponitur  ad 
vincendam  difiicultatem  repertam  in  opere 
virtuoso,  ut  diximus  in  tract.  12,  disp.  1, 
dub.  \,  et  tarnen  virtutes  non  tollunt,  quin 
eliciendo  opera  lionesta  viucamus  diflicul- 
tates;  nec  aliquis  sanae  mentis  dicet  virtu- 
tes,  per  quas  fit  homo  habilior  ad  vincen- 
dum,  impedire,  vel  imminuere  meritum 
pra^dicti  operis.  Idom  onro  da  gratia,  sive 
sufiicienti,  sive  efiicaci  dicondum  est. 
Nonum  273.  Arguitur  nono  :  quoniam  ita  B6  fia- 
i„c'ft5Jm .  bet  unum  auxilium  eflicax  ad  unicam  op<'- 
rationem,sicutauxilium*'i]i<ii\  perseveran- 
tiae  ad  consequutionem  salutis  :  sed  si  auxi- 
lium  efiicax  perseverantiaB  esl  ei  te  efficax, 
et  soperadditam  omnib  ifficien- 

tibus  ;  soquitur  qood  homo,  qai  babel  au- 
xilia  sufiicientia,   el   r.i i «t   aaxilio  tfiicaci 
perseveranti.o,   non   possil   consequi  salu- 
tem  :  ergo  si   auxilium  ad   unicam   o\ 
tionem  est  ei  se  efficax,  Beqaitor  qaod 
carct  praedicto  aaxilio,  non  possil  pr 
tam  operationem  elicei  I 

sino  prsdicto  aoxilio  aon  salvetur 
snfficientia.  Caetera  conetant,  el  minor,  in 
qua  est  difficaltas,  ostenditar  :  qaoniam  re- 
velatio,  sive  manifeatatio  stataa,  in  qooqaia 
existit,  vel  eorum  qaa3  a<l  ejos  statum  per- 
tinent,  nihil  adimil  <lr  potentia,  sea  \  irtote 
qaam  aabel .  e  I  omnia,  proal  pi 
baut,  relinqait,  al 

Deas  homini  revelaret,  se  di  non 

oonferre  illi  auxilium  effica  i  ttis 

finalis,  non  possel  homo  ill 
tem  ;  siquidem  eo  ipso  non  possel  habere 
actum   Spei  Theol  lium 

necessarium  ad  salatem  :  i  -  aam  est, 

quod  ante  revelationem  homoeral  simpli- 
citer  impotena  conseqni  salutem;  el  tamen 
solum  carebal  aaxilio  efficaci  ad  ; 
randum  :  crgo  hajusaaxilii  carentia  inferl 
absolutam  impotentiam  conseqnendi 
tem. 
coniir-     Confirmatar  primo  :  aam   i  Bfi- 

■»tioi  mQSj  carentiam  auxilii  ex  seefficacis  non 
inferre  absolntam  impotentiam  operandi, 
qoia  praedictam  aaxiliam  aon  pertinel  ad 
potentiam,  bou  actam  primam,  sed  pne- 
cise  ad  exercitiam,  sive  actum  seoandnm  : 
atqai  carentia  ejus  quod  non  reqoiritar 
ad  actum  primum,  sed  ad  actam  socun- 
dum,  inferl  absolatam  impotentiam  ope- 
randi  :  ergo  illam  infort  carentia  auxilii 
ab  intrinseco  efficacis.  1'robatur  minor  . 


quia  breviarium  v.  g.  non  pertinet  ad  tC- 
tum  primum,  sive  ad  potentiam  recitandi; 
h&c  enim  salvai  i  trio  .  •=♦•  i  tan- 

tum  ad  exercitium  recitandi,  sive  ad  actua- 
lem  recitationem  :  et  tamen  qui  caret  bre- 
viario,  est  simpliciter  impot 
ideo  carentia  recitationis  non  impotatar 
ipsi  ad  culj>am  :  ergo  carentia  ejus  requi.-iti. 
quod  pertiri'  jndum,  ini 

et    importat   in:  •lutam.    El 

consequtjnttT  qoi  caret  auxiliu  ex  se  efiicaci 
.:  I  i  per  ■.  i  im  mpliciter  imj    l 

oper;iri,  et  uon 

retur,  ut  exemplo  proxii  m- 

citur. 

afirmatur  socundo,  quia  • 
constitoil  actam  primai  itivnm, 

ut  '/'/<>. 

ntia 
implutense^  Ab- 

i  iti  tn  Ith.  <!■  •)>.   15,  <ju  Ml 

■  1  tantom  reqoiritar]  lam  condi- 

tioni  i,  »i 

livina    comman 

BOpp 

imp  '  i  :i  ,    ut   sumitur 

muni    doctrina   Tl 

:  pertinel    I 
tum   primum,  .-••  I  tm,   mducit 

impotentiam  au- 

xilmm  <  ::i    unp< 

ti.im  inducit.  el  n<m  relinqait  pol 
litam.  i 
n  im  i  I» 
mun  po- 

tenti  im  i  pertii 

•tum  primum.  reqairitai     I 
t   inconjang 
cum 

oon  pertim  im  primam, 

quiritur  ad  secundum.  *'t  est  in 

vel  cum  carentia 
■ 
;  t  potentlMn  absolutam 
im. 
r,  l.  Ri  tur  argumento  con 

majorem,  et  u  cujusn, 

juod  licet  r- 
latio,  velcogniti 

oiter  aec  auferat  p«.<: 

tian  tnrelinq 

nihilominos  in  casu  argumenh  revelatio 
divinacertooognitaind  Mdtemindi- 

reete,  Lmpotenuana  ad  aetaj  rheolo- 

gic&,quosperamassaluiem.  Kl  ideo,  si  \ 
dictus  actus  inhypotheai  argument. 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


195 


reretur,  sicut  de  facto  requiritur,  necessitate 
mediiadsalutemadultorum;eoipsomaneret 
homo,  cui  fieret  praedicta  revelatio,  simpli- 
citer  impotens  ad  consequendam  salutem. 
Ratio  autem  hujus  doctrinae  est,  quoniam 
Spes  Theologica  respicit  beatitudinem,  non 
sub  praecisa  ratione  possibilis,  sed  sub  ra- 
tione  futura?:  nam  ut  communiter  definiunt 
Theologi :  Est  habitus  per  quem  votuntas 
firmiter  tendit  in  Deum  ut  in   bonum  ar- 
duum  futurum,  cons-iqui  possibite  ipsius  Dei 
auxilio    Eo  autem  ipso,   quod   quis  certo 
cognosceret  Deum  sibi   revelare   futuram 
damnationem,  non  posset  formare  prudens 
judicium,quo  suae  voluntati  proponeret  bea- 
titudinem  ut  futuram;  quia  licet  supposita 
illa  revelatione,  posset  formare  oppositum 
judicium  in  sensu  diviso:  nihilominus  illud 
judicium  non  esset  prudens,  sed  temera- 
rium,   utpote  contrarium   authoritati  Dei 
revelantis.  Ad  actum  autem  Spei  Theolo- 
gicae  non  sufficit  quodlibet  judicium  regu- 
lans,  sed  requiritur  judicium  prudens,  et 
quale  decet  actum    regulatum.    Unde    de 
primo  ad  ultimum  homo,   cui  certo  Deus 
revelaret  suam  damnationem,  maneret  im- 
potens  ad  actum  Spei  Theologicae,  non  so- 
Ium  insensu  composito,  et  impotentia  con- 
sequenti ;  sed  etiam  in  sensu  diviso,  et  im- 
potentia  antecedenti.  Et  consequenter  non 
esset  simpliciter  potens  ad  omnia,  quae  de 
facto  ad  salatem  desiderantur.  Quamobrem 
vel  dicendum  esset,  actum  Spei  Theologicae 
non  esse  in  eo  casu  medium  requisitum  ad 
salutem  adultorum  ;  vel  necessario  concedi 
deberet  praedictum  hominem  non  posse  ab- 
solute  consequi  salotem.  Desumiturque  haec 
loctrinaex  D.  Thom.  quxtt.  23,de  Veritale, 
art.  3  ad  2,  ubi  ait  :  ■<  Dicendam,  quod 
■  quamvisde  potentia  absoluta  Deuapoaset 
revelare  suam  damnationem  alicui,  non 
unen  hoc  potest  fieri  de  potentia  ordi- 
naria  ;  quia  talis  revelatio  oogeret  eum 
deaperare.  o  Quod  ea  professo  ostende- 
equenti,  tract.  1  :..  dub.2. 

autem  ratio  dod  militat  in  carentia 
auxilii  efficacis  reqoisiti  ad  aliquam  parti- 
ren  operationem ;  quia  praedicta  caren- 
indirecte  aufert  poten- 
tiam  simpliciter  requisitam,  et  Bufficientem 
i  I  ■•■  i  I    I  tm  operationem  in   en  i  divieo, 
,Jf  licti  .  Immo  quan- 

licui  revel  iret  le  uegaturnra  ip  i 
foi  -  efficax,  re  |  li  itum  ad 

itiom    operationii   (qo  Spei 

1 1)  adh  i 


set,  et  teneretur  operalionem  elicere;  quia 
illa  revelatio  solum  auferret  judicium  de- 
futaritione,  non  vero  de  possibilitate  ope- 
rationis  :  atque  ideo  adhuc  in  sensu  compo- 
sito,  et  in  suppositione  talis  revelationis 
posset  homo  absolute  illam  operationem 
elicere;  quamvis  omnino  certus  foret,  quod 
eam  non  esset  eliciturus.  Diximus,  qux  non 
esset  actus  Spei  Theologicx  ;  nam  hic  specia- 
liter  poscit  repraesentari  non  solum  ut  pos- 
sibilis,  sed  etiam  ut  futurus,  vel  saltem 
quod  non  cognoscatur  certo  ejus  non  futuri- 
tio,  ob  rationem  proxime  traditam. 

Ad  primam  confirmationem  neganda  estRespon- 
minor.  Et  ad  ejusprobationem  respondeturslCOnfif- 
distinguendo  majorem,  non  pertinet  ad  ac-  ™gj!°° 
tum  primum,  etc.  ineo  qui  memoriam  reci- 
tandorum  habet,  concedimus;  in  eo  qui  non 
habet,  negamus.  Et  deinde  distinguenda  est 
minor,  et  concedenda  in  eo,  qui  soliusme- 
moriae  adjutorio  scit  recitare  ;  et  negando  in 
eo,  qui  sic  recitare  nescit.  Et  negamus  con- 
sequentiam  absolute.  Itaque  potentia  reci- 
tativa  non  consistit  adaequate  in  solo  intel- 
lectu,  et  potentia  loquendi  ;  sed  necessario 
etiam  exposcit  ad  suum  actum  primum  pro- 
ximum,  et  adaequatum  notitiam  aliquam 
eorum,  qua?  referuntur,  vel  recitantur. 
Quod  complementum,  per  se  loquendo,  fieri 
deberet  mediis  speciebus  intelligibilibus  de- 
terminantibus  intellectum,  et  coordinatis 
ad  talem  recitationem.  Sed  quia  pluresvel 
illis  speciebus  carent,  vel  non  sic  coordina- 
tas  habent,  earum  vice  substituitur  brevia- 
rium,  quod  earum  defectum  suppleat,  et 
res  recitandas  subministret.  Unde  qui  tam 
speciebus  coordinatis,  quam  breviario  ca- 
ret,  eo  ipso  est  simpliciter  impotens  reci- 
tare  :  unde  ob  breviarii  carentiam  excusa- 
tur  a  recitatione  :  caret  quippe  non  solum 
requisito  ad  exercitium  recitandi,  sed  etiam 
potentia  proxima  ad  recitandum.  Hoc  au- 
tem  non  accidit  in  eo,  qui  habet  auxilia 
sufficientia  ad  operandum,  et  caret  solo  au- 
xilio  efficaci  ipsum  reducentead  exercitium 
agendi  ;  nam  eo  ijiso,  quod  habet  omnia 
auxilia  sufficientia,  habet  omnem  poten- 
tiam  requisitam  ex  parte  actus  primi;  at- 
qne  ideo  taliter  omittit,  quod  possitsimpli- 
citeragere  :  nec  valetex  hoccapiteexcusari 
a  transgressione  praecepti. 

Ad  secundam  confirmationem  dicendum  occurri- 
est,  exi  Jtentiam  ita  esse  extra  essentiam  ac   JJJJJ 

primi,  ut  nihilominus  sit  conditio  ex 
parte  ip  ius  actaa  primi  indidpensabiliter 
reqaisita  ;  nam  quod  non  existit,  est  actu 


196 


DE  GRATIA  EFFICAH. 


nihil,  et  non  entis  nullac  sunt  qualitates. 
Id  vero,  quod  se  tenet  ex  parte  actus  primi, 
et  est  inconjungibile  cum  aliquo  actu,  tollit 
potestatem  ad  illum ;  quia  potestas  ad  ac- 
tum  secundum  respicit  ipsum  ut  conjun- 
gendum  cum  potentia,  et  cum  eis  qua?  se 
tenent  ex  parte  illius.  Porro  existentia  in- 
creata  ratione  naturae  in  ea  inclus- 
summa  sanctitas  cuilibet  peccato  omnino 
repugnans  :  quocirca  conjungi  nequit  cum 
aliquo  peccalo.  Lnde  suppositum  creatum 
existens  per  existentiam  divinum  ,  i 
simpliciter  impeccabile ;  quia  ei  parte  i|>- 
sius  actus  primi  ut  determinati  per  il- 
lam  existontiam  pertinentem  pe?  modam 
conditionis  ad  eundem  actum  primum, 
raaneret  simpliciter  ligatum,  <-t  inij 
tum  ad  non  peccandum ;  atque  ideo  non 
haberet  indifferentiam  ad  peecandum  adhuc 
in  sensu  diviso  Auxilium  autem  ab  intrin- 
seco  eflicax  nullo  modo  pertiuot  id  actum 
primum,  nec  per  modnm  forms,  necper 
modum  conditionis  ipsum  constitaentii  ; 
sed  est  ada?quate  extra  illum  et  solum  per- 
tinet  ad  exercitium  illiua  actua  Becundi  I 
quem  eliciendum  communicatur.  Qaamo- 
brem  ita  infallibiliter  infert  praBdictam  io- 
tum,  quod  nihilominaa  relinqait  omnem 
potentiam  proximam,  el  expeditam,  qua» 
requiritor,  et  sufficit  id  actom  oppositom 
in  sensu  dh  iso  i  quod  t  ad  liberl  i- 

tem ,  el  potestatem  peccandi,  dI 
ex  dictis.  Aa  autem  fieri  |><>.-mi.  quod  per- 
sona  oreata  exiatatper  existentiam  >li\i- 
nam,  athaacconfirmatiosapponii,  nonper- 
tinet  ad  hunc  locam,  sed  ;l  3partem,  abi 
hoc  dubium  decidemas. 

S  xvii. 

Proponitw,  ei  diluitw  decimum 
argumetdum  Adversariorun. 

27.".  Arguitur  decimo  :  quoniam  SJ  re- 
"iiun  quiritur  auxilium  ei  i  fficax  .  tollitur 
mSim. orandi  necessitaa,  et  atilitas:  conseqaens 
nequit  admitti  :  ergo  auxilium  non  e.>telTi- 
cax  ex  se,  et  ab  intrinseco.  Probatar 
quela,  quia  sive  orcmus,  sive  non  oromus, 
nihil  boni  faciemus,  nisi  auxili'>  ex  Beeffi- 
caci  praeveniamur  :  si  autem  eo  praveni- 
mur,  sive  oremus,  sive  non  oremos,  infal- 
Ubiliter  operabimur:ergoex  positione  talia 
auxilii  tollitur  utilitas,  ot  neceasitas  orandi, 
et  omnia  committenda  sunt  Deo  talo  auxi- 
lium  concedenti,  vol  deneganti.  Hoc  argu- 


mentum  s.epius  inculcant  Adveraarii ,  et 
pr.ecipue  Lessius  lib.   de  j" 
nnui.    17,  ubi  aaserit  per  no.-tram  doctri- 
nam  oraiioiu  re,  et  extinijui. 

Ounfirmatur  ex  codem  Authore  in  dispu-  i 
tatione  de  gratia  «-tlicaci,  cap.  '•'.  mm,  12, 
ubi  ei  nostra sententia  colligit,  «  frustra  a 

Deo  dari  omnia  alia  auxilia  den- 

"   tia,   si   non  statuit  dare  illud  auxilium 

il  enim  Dous  hominem 

ooa  posse  lllis  uti  sine  motione  efficaci 

Sic  fru-tr  i 

t  Mniul  dare  suum  concur- 

Bum,  illis  uti  ooa  possu- 

mus.  Deni  i  le  fi  erant    | 

frustr  1 1.  fr  ihortationes, 

et  correptiones j  aemo  enim  his  bene  uti 

.i,  quod  0011 
in  i 

.   •    ' 
j  im  olim  P< 

•  atentiam  S,  tini  v* 

liam.  i   . 

•  is    in-. j  I 

cap.  l,  sic  I  iid 

hominJ   pr  i  Lerit   in  un  i  h  irum 
laram  conditione  omnim 
tto?  N  im  el  I  UD   p  irt»>m    f  l 

l;atram  par- 

im.  el  unmutabilom  n 
rat.       /  )  ii  unum,  inquit,  in 

:i  in  pr 
n  itione  iffirmal  electam  im- 

prob  i  pei  qaid  enim 

iad  "iii-it.  n. 

!  'fl  le  t  intam  abest,  ut 
irgamentationis  genei  nur, 

ut  polioa  hisce  Ad 

rmemur  :  deprehendii  in- 

dem  I  Thomistaram 

teotiam,  cam   videamas  eadem  argu- 

pulia  contra  Augustinum,  1 1 

Moli  >ntra  Th  $.  Pari- 

ter  i  in  illa  confirmati 

ponderat,  ot  rigorem,  i 

tr.o  assertionia  I,  j  \m  <>!im 

aeranl  Semipelagiani,  qu. 

moniia  adversoa  doctrinac  igustini 

obmurmararunt.  Unde  itapodPi 

perum  in  epist  ad  Augostinam  : 

«  flua  erit  indastria,  el  I 

i  cujus  atodium .  stan 

ti.ri  lum  sit.     Kt  ipad  Hilarium  in  »-. 
tola  ad  eaodem  S.  Doctorem :  r»- 

lestinati  sanl  ad  utran  irtem,  il 

aliia 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


197 


«  aliis  ad  alios  nullus  possit  accedere,  quo 
«  pertinet  tanta  extrinsecus  correctionis 
«  instantia?  »  Et  Faustus  Semipelagianus 
lib.  1,  cap.  4,  inquit  :  «  Igitur  dum  liberi 
«  interpretator  arbitrii  (sic  vocat  Augusti- 
«  num)  in  alterutram  partem  omnia  ex 
«  praedestinatione  statuta,  et  definita  esse 
«  pronuntiat;  etiam  suprema  remedia  pce- 
«  nitentiae  sensu  abruptae  impietatis  eva- 
«  cuat.  »  Denique  non  dubitarunt  Augusti- 
num,  ejusque  discipulos  ob  assertae  gratiae 
rigorem  Manichaoorum  infami  voce  notare, 
ut  testatur  idem  S.  Doctor  lib.  3,  contra 
Juas  epist.  Pelagianorum,  cap.  9,  ubi  ait  : 
«  Excogitaverunt  Manichaeorum  detestabili 
«  nomine  imperitos,  quos  potuerunt,  de- 
«  terrere,  ne  adversus  eorum  perversis- 
«  sima  dogmata  aures  accommodent  veri- 
«  tati.  » 

)iiuiuir.     276.  Igitur  ad  vetus  hoc,  et  revirescens 

nunc   argumentum    respondetur  negando 

sequelam.   Cujus  probationem  optime   ex 

i  Prosp.sententia  sui  Praeceptoris  diluit  D.  Prosper 

lib.  2,  de  vocatione  gentiwn,  cap.  36,  his  ver- 

bis  :  «  Quamvis  quod  statuit  Deus,  nulla 

«  posset  ratione  non  fieri,   studia  tamen 

«  non  tolluntur  orandi,  nec  per  electionis 

«  propositum  liberi  arbitrii  devotio  rela- 

«  xatur  ;  cum  implendae  voluntatis  Dei  ita 

"  sit  praeordinatus  effectus,  ut  per  laborem 

«  operum,  per  instantiam  supplicationum, 

«  per  exercitia  virtutum  fiant  incrementa 

"  meritorum  :  et  qui  bona  egerint,  non  so- 

«  lum  secundum  propositum  Dei,  sed  etiam 

«  secundum  sua  merita  coronentur.  Ob  hoc 

«  enim  in  remotissimo  ab  humana  cogita- 

"  tione  secreto  praefmitio  hujus  electionis 

DOreg.  «  abscondita  est.  u  Et  similiter  D.  Gregor. 

lib.    1  dialog.  cap.  8,  inquit  :   «  Obtineri 

«  nequaqaam  possunt,  quao  praedestinata 

'  non   fuerunt.   Sed   ea    quae   viri   sancti 

"  orando  efficiunt,  ita  praedestinata  sunt.ut 

'  precibus  obtineantur.  Nam  ipsaqaoque 

perennis  regni  praedestinatio  ita  est  ab 

«nnipotenti  Deodisposita,  utadhocelecti 

pio  labore  perveniant,  quatenus  postu- 

i  lando  mereantar  accipere,  quod  eis  om- 

aipoten    Deaa  ante  ecala  disposuit  do- 

Dare.  »  Itaqoe  Dei  voluntas  efficax  non 

im  deoernit  actus  nogtroe,  sed  etiam 

omnia  ea,  qnaa  ad  eoram  elicientiam  requi- 

rnntar,  ve\  condacant,  pront  ipse  Deas 

di  ponit  :  decernit  autem  plerumqae,  ut 

auxilium  efficax  reqaisitam,  v.  g.  ad  vic- 

toriam  graviam  tontationum  nonobtinea- 

mus,  nisi  praesapposita  oratione,  crao  [)r.'c- 


dictum  auxilium  postulemus  :  et  ideo  tali- 
ter  posito  eo  auxilio  vincemus,  quod  si 
oratio  non  praecessisset,  nec  conferretur 
ipsum  auxilium.  Quamobrem  falsum  est, 
quod  sive  oremus,sive  non  oremus,  infalli- 
biliter  operabimjr  quae  Deus  eilicaciter 
vult,  et  ad  quae  nos  efficaciter  applicat ;  quia 
multoties  nec  vult,  nec  applicat  efficaciter 
ad  actum,  nisi  in  exequutione  decreti  col- 
lativi  auxilii  ad  unum  actum  praesupponat 
ex  parte  nostri  orationem-,  vult  enim  dare 
praedictum  auxilium  dependenter  ab  illo 
medio,  atque  utrumque  decernit,  etsua  gra- 
tia  causat.  Et  quod  dicimus  de  oratione 
aliisque  mediis  inordine  ad  unicum  actum; 
dicendum  etiam  est  de  eisdem  mediis  res- 
pective  ad  consequendum  auxilium  efficax 
perseverantiae  fmalis,  et  ad  actum  fmaliter 
perseverandi. 

277.  Sed  ut  magis  appareat  veritas  hujusUiustra- 

doctrinae,  et  simul  constet,  quam  superflua  ponsio. 

sit  scientia  media  ad  componendam  necessi- 

tatem,  et  utilitatem  orationis  cum  determi- 

natione  Dei  aeterna  circa  nostras  operatio- 

nes,  et  salutem  ;  et  quomodo  totum  hoc 

negotium  reducendum  primario  sit  ad  om- 

nipotentiam,   et   summam  efficaciam ,   ac 

universalitatem  divinae  voluntatis,  et  me- 

diorum,  per  quae  agit  ;  placuit  transcribere 

verba  D.  Thom.  3,  contra  gentes,  cap.  96,  D.Tho. 

licet  aliquantulum  longiora  :  quia  doctri- 

nam  supra  traditam  maxime  elucidant,  et 

simul  claman!;  quam  alienus  fuerit  S.  Doc- 

tor  a  principiis  scientiao  mediae,  et  quod 

semper  cum  D.  Augustino  steterit  pro  de- 

creto,  et  auxilio  ex  se  efficacibus  Ait  ergo 

loco  citato  :  «  Ostensum  est,  quod  divina 

«  providentia  causas  alias  non  excludit, 

«  quinpotius  ordinateasad  hoc,  quod  ordo, 

«  quem  apud  se  slatuit,  rebus  imponatur. 

«  Et  sic  causao  secundao  providentiae  non 

«  repugnant,  sod  magis  providentiao  exe- 

«  quuntur  effectum.  Sicergoorationes  apud 

«  Deum  eflicaces  sunt,  non  tamen  ordinem 

«  immutabilem  divinae  providentiae  »  (qui 

utique  immutabilis  non  esset,  si  exequu- 

tioni  mandaretur  per  modia  indifferentia, 

anobis  frustrabilia,  et  verlibilia  in  utram- 

que  partem)  «  solvunt;  quia  et  hoc  ipsum, 

«  quod  tali  petenti  hocconcedatur,  sub  or- 

«  dine  providentiao  cadit.   Simile  est  ergo 

"  dicere,  non  esse  orandum,  ut  aliquid  con- 

«  sequamur  a  Deo,  quia  ordo  su;c  provi- 

«  dentiao  est  immutabilis;  ac  si  diceretur, 

«  quod  non  esset  ambulandum,  ut  perve- 

«  niamus  ad  locum  ;  nec  comedendum,  ut 


198 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Qualiter 
D.Tho. 

compn- 
nat  utili- 

t  ■itrni 

orandi 
nim  im- 
mutabili- 
tatedivi- 
ose  dis- 
positio- 
nis. 


«  nutriamur  :  quae  omnia  patent  esse  ab- 
«  surda.  Excluditur  ergo  ex  prac-missis  du- 
«  plex  error  circa  orationem.  Quidam  enim 
«  dixerunt,  nullum  esse  orationis  fructum : 
«  quod  quidem  dicebant  tam  illi,  qui  nega- 
«  bant  divinam  providentiam  omnino,  si- 
«  cut  Epicurei ;  quam  illi,  qui  res  humanas 
«  divina?  providentiae  subtrahebant,  sicut 
«  aliqui  Peripateticorum,  nec  non  et  illi  qui 
c  omnia,  quac-  divinx'  providentia)  subsunt, 

ex  necessitate  contingere  arbitrabantur, 
«  sicut  Stoici.  »  Kt  post  pauca  subdit  : 
«  Quidam  vero  e  contrario  divinam  dispo- 
«  sitionem  vertibilem  orationibus  esse  di- 
«  cebant,  sicut  .Kgyptii  dicebant,  quod  fa- 
«  tum  orationibus,  et  quibusdam  imagi- 
«  nibus  ,  sive  subfumigationibus  ,  sive 
«  incantationibus  vertebatur.  i  Quod  sta- 
tim  refutat  dicens,  sequi  ex  hac  positione, 
«  quod  voluntas  Dei  sit  mutabilis.  Item 
«  quod  aliquid  ex  tempore  Dc"  advi-ni.it. 
«  Et  ulterius,  quod  aliqua,  quaj  temporft- 
«  liter  in  creatura  sunt,  sint  causa  alicajOJ 
«  existentis  in  Deo.  »  Idque  confirmtt  au- 
thoritatibus  Scriptarae,  at  M.tlach.  3  :  Ego 
Dominu8t  ei  nonmutor,  PobI  refutationem 
autem  horum  erroram  tr.tdtt  veram  con- 
cordiam  inter  atilitatem  orationis,  et  im- 
mutabilitat. 'in  divin  b  voluntatis  actus  noe- 
tros  efficaciter  decernentis,  et  inqnil  : 

«  Si  quis  autem  diligenter  cou 

<  circa  praedicta,  iaveniel  qaod  omnifl  »t- 
ror,  qui  in  hia  accidit,  ex  hoc  accidit, 
quod  non  con.^ider.itur  differentia  inter 

<  universalem  ordinem,  »■(  particalarem. 
Cum  enim  omnes  effectus  ordinem  b  1 
invicem  habeant,  secandum  qaod  m  una 
causa  conveniunl ;  oportel  tanto  commu- 
niorem  ordinem  esse,  qaanto  esl  an 
salior  causa.  i  fnde  ab  univt 
quac  Deus  est,  ordo  proveniens,  oe 
est  quod  omnia  complectatur,  Nihil  igi- 
tur  prohibel  aliquem  particularem  ordi- 
nem  vel  per  orationem,  vel  per  aliquem 
alium  modum  immal  iri  ;  esl  enim  cxtr.i 
illum  ordinem  aliquid,  quod  possil  illum 
immntare.  Propter  quod  non  est  mirum 
si  iEgyptii  reducentes  rernm  humana- 
rum  ordinem  in  corpora  ccelestia,  ji^sue- 
runt  fatum  ex  stellis  proveniens  aliqui- 
bus  orationibus.  et  ritibus  posse  immu- 
tari  :  nam  extra  coelestia  corpora.  et 
supra  ea  esl  Deas,  qai  potesl  ccalestiam 
corporum  impedire  effectam,  qui  in  istis 
inferioribus  ex  illorum  impressione 
quuturus  erat.  Sed  extra  ordinem  com- 


«  plectentem  omnia  non  potest  poni  ali- 
«  quid,  per  quod  possit  ordo  ab  universali 
i  causa  dependem  everti.  Proplu  quod 
>toici,  qui  Ln  Deum  sicut  in  causam  uni- 
i  versalem,  omnium  ordinum  rerum  re- 
«  ductionem  considerabant,  ponebant  ; 
"  ordo  institutus  a  T)eo  nulla  ratione  p> 

nnmutari  :  s».'d  in  hoc  a  con-i  1 
«  universalis  ordinJ  l>  mt,  q 

«  nebant  orationei   ad  nihil  utiles   i 
«  tanquam  arbitronior  voluntates  homi- 
n  im,  el  eorum  desideri  i  (ex  quibus  ora- 
ttones  procedunt)  sub  illo  aniversali  or- 
aon comprehendi.  <"um enim dicant, 
i  quod  sive  orationes  fianl 
perspicne  Adversarioram  motivam  funda- 
tum  super  immutabilitatedivinidacroti,  »t 
auxilii,  qualia  ponimus  Thomista),  nihi- 
«  lominus  idem  effi  iuitur  in   r 

rsali  ordine  earam,  manifi 
b  Ulo  aniversali  oi  I  r.mtium 

ntui  >i  enim  ha?c  sub  illo  uni- 
;  ordinecomprehendantar,  - 

■  aliai  caoi  el  per  haM  «-x  di 
dinati  •  mtur.  I  I 

rgo  eril  i 
immanium  aliaram 

i-  immobilitai  divini  urilini.- 
is  non  subtrahit,   nec  oi 
um  t  .llit.  Valent  igitor 
>nem  I 

raa 
di  immutantes,  se 

ttlt  ordine  etiam  ipsa)  existenti      Nihil 
item  prohibel  per  orationam  efficaciam 

■  aliquem  parl  ijus 
parti  immntari, 
l».            nte,  qai  omne                 lil  ir 

sub  nulla  n  rdi- 

nifl  alicuj 
verso  omn  tifl  inferi 

contim  \b  eo 

nem  immutatur  aliq  'ife- 

riorom  caasaram  institul  pter 

rnm,  dicitur  Deju  convt 
vel  p  enitere ;  non 

positio  m  itel  ir,  --■  iquia  mul  il  ir  ali 
fectus.  i 

..  quamvifl  qaando- 
«  que  mntet  senfenti  tm  ;  n 

■  qu  e  exprimil  dispositionem  aam, 

1  illam  sententiam,  [primil  or- 

«  dinem  inferiorem.  i  rlucasqat 

lenterconstat,  ipsum  ut 
conciliarel  necessitatem,  et  atiliutem  i 

nis 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


199 


Coieec-  tionis  cum  aeterna  dispositione  Dei,  nec 
notatu  verbotenus  recurrisse  ad  principia  scien- 
iignum  tiae  mediae,  quasi  ideo  esset  utile  orare,  quia 
Deus  ante  omne  decretum  praeviderit,  et 
postea  decreverit,  quod  si  in  hac,  vel  illa 
occasione,  hoc,  vel  illo  modo  oraremus, 
tunc  consentiremus  vocationi,  vinceremus 
tentationem  gravem,  vel  alios  effectus  asse- 
queremur.  Id  neque  apparenter  insinuat 
D.  Thomas,  sed  totum  negotium  revocat  ad 
maximam  universalitatem,  atque  efficaciam 
divinae  virtutis,  et  providentiae.  Haec  enim, 
inquit,  providet  omnia  quae  sub  quocumque 
ordine  continentur,  quin  aiiquid  ejus  dis- 
positionem  subterfugiat.  Unde  licet  perora- 
tionem  possimus  immutare  ordinem  hujus, 
vel  alterius  causae  particularis  inclinantis 
in  aliquem  effectum,  sicut  acciditin  infir- 
mitate  Ezechiae  ;  ordinem  tamen  divinae 
providentiae  invertere  non  valemus,  quia 
nos  ipsi,  et  orationes  nostrae  sub  illo  uni- 
versalissimo  ordine  continentur.  Deser- 
viunt  igitur  orationes  non  ad  immutan- 
dum  quod  Deus  absolute,  et  efficaciter 
decrevit ;  sed  ut  ordinem  a  divina  provi- 
dentia  praescriptum,  sicut  aliae  causae  par- 
ticulares,  exequantur.  Decrevit  enim  Deus 
non  solum  effectus,  sed  etiam  media,  et 
causas,  quibus  effectus  mandarentur  exe- 
quutioni  ;  et  inter  has  causas  etiam  oratio- 
nes  continentur.  Unde  inepte  dicitur, 
frustra  esse  orationes  ad  salutem,  si  semel 
Deus  decrevit  absolute  conferre  ipsam  sa- 
lutem,  eamque  per  auxilium  ex  se  efficax 
exequitur  in  tempore  ;  quia  Deus  forte  de- 
crevit  salutem  ut  consequendam  per  ora- 
tionem.  Et  ideo  non  superfluit,  et  multo 
minus  rejicienda  est  oratio,  quamvis  re- 
quiratur  auxilium  ab  intrinseco  efficax, 
quod  orantium  vota  ad  exequutionem  eo- 
rum,  qu:i:  desiderant,  efficaciter  perducat. 
Immoetiam-i  Deua  decre^  i  «f  nonconferre 
auxilium  ex  ae  efficax  ad  conaequutionem 
salutis,  adhuc  dicendum  non  erat,  oratio- 
nem  fore  inutilem  ;  qoia  adhac  praeataret 
in  suo  genere  sufficientiam,  et  colere! 
Deum,  et  a  committendia  pluribua  peccatis 
rteret  hominem.  Unde  licet  frnatrare- 
turauo  potiesimo  effectu,  nempe  consequu- 
tione  aalutia  •.  nihilominua  d1  prorsus  in- 
atilia  abjici  non  deberet,  cum  tot  haberet 
effeetua,  et  ntilitafc  it  etiam  gratia 

tificana  deatituta  dono  perseverantiae 
Don  aaaequitur  wlutem  ;  et  nibilominua 
noll  mentia  dicit,  eeae  inotilem  in 

reprobo  1 1  ito    pra  tal  enim  per    eipeam 


plures  convenientias,  mundando  a  peccato, 
sanctificando  hominem,  et  dando  in  suo 
genere  sufficientiam  ad  salutem  ;  quamvis 
actu  ipsam  non  assequatur,  nisi  ipsi  adjun- 
gatur  donum  perseverantiae  ab  intrinseco 
efficax.  Neque  enim  ut  aliquid  dicatur  utile, 
requiriturquod  omnia  praestet,  vel  ab  aliis 
requisitis  non  dependeat ;  sed  sufficit,  quod 
in  proprio  genere,  et  ad  ea,  quae  suae  lineae 
sunt,  convenientiam  importet  :  quamvis 
ad  alia,  nisi  aliis  requisitis  adjunctis,  non 
se  extendat.  Et  nemo  Catholicorum  dicet, 
orationem  Christi  ad  Patrem,  Matth.  26  : 
Si  possibile  est,  transeat  a  me  calix  iste,  in- 
utilem  fuisse,  quamvis  illum  effectum  non 
obtinuerit,  et  quamvis  Christus  certo  co- 
gnoverit,  quod  illum  non  erat  consequu- 
tura. 

279.Unde  etiam  patetadconfirmationem;  occurri- 

quia  licet  correctiones,  exhortationes,  con-  ^J?" 

silia,  et  praecepta  non  assequantur  suum  tioni. 

ultimum  effectum  in  reprobis  :   nihilomi 

nus  non  ob  hoc  inutiles,  et  impertinentes 

dicendae  sunt ;  praestant  enim  in  suo  genere 

sufficientiam  ad  consequendam   salutem  : 

ostendunt  etiam  bonitatem  Dei,  qui  tot  me- 

diis  peccatori  succurrit :   reddunt  praeterea 

hominem  inexcusabilem,  qui  eisdem  mediis 

uti  potuit,  et  noluit,  ut  justificetur  Deus  in 

sermonibus  suis,  et  vincat  cum  judicaverit. 

Quare  licet  reprobo  haec  auxilia  ultimate 

non  proficiant,  possunt  tamen  proficere,  et 

haud  levem  rtilitatem  conferunt,  cum  hanc 

potestatem   in  suo  genere  communicant ; 

atque  ideo  non  sunt   appellanda   inutilia, 

impertinentia,    aut  delusoria,    ut  quidam 

perperam  objiciunt.  Etsic  D.  August.  diluit  D.Aug. 

hanc  objecttonem  in  lib.  de  corrept.  et  gratia, 

fere  per  totum,  et  specialiter  cap.   10,  in- 

quit  :  «  Nemo  dicat,    non  esse  corripien- 

«  dum  (idem  intellige  de  exhortationibus, 

de  praeceptis,   de  consiliis,  etc.)  qui  exor- 

v  bitatde  via  justa  ;  sed  ei  reditum,  et  per- 

«  severantiam  a  Domino  tantum  esse  pos- 

«  cendam  :  nemo  prudens,   et  fidelis  hoc 

«  dicat.  Si  enim  secundum  propositum  vo- 

«  catusest  iste,  proculdubio  illi  etiam  quod 

«  corripitur,  Deua  cooperatur  in  bonum. 

«  i  trum  autem  eic  sit  vocatus,  quoniam  qui 

<r  corripit,  nescit,  faciat  ij>se  cum  charitate, 

i  quod  acit  esae  faciendum.  Scitenim  talem 

corripiendum,   facturo  Ceo  aut  ad  mise- 
«  ricordiam,  aut  ad  judicium.  Misericor- 

-  diam  quidem,  .si  a  massa  perditionis  ille 
cqui  corripitur,  gratiaa  largitate  diacretua 

-  <•  i      |  tatneral  autem  8.  Doctor  cap.  8, 


•dOO 


DE  GRATIA  EFPICACI. 


perseverantiam  finalem  exposcere  novum, 
et  speciale  auxilium,  quod  Deus  solis  elec- 
tis  decrevit  absolute  conferre,  independen- 
ter  ab  operum  praescientia),  «  et  non  eat 
«  inter  vasa  irae,  quae  perfecta  sunt  in  per- 
«  ditionem  ;  sed  inter  vasa  misericordiae, 
•<  quae  pramaravit  Deus  in  gloriam.  Judi- 
«  cium  vero,  si  in  illis  est  damnatus,  ni  bia 
«  nonest  praxlestinatus. »  Et  deinde  cap.  13, 
concludit  :  «  Sub  isto  ergo  incerlo,  ex  cha- 
'<  ritate  adhibenda  est  correptio,  cujus  exi- 
<  tus  ignoratur  :  et  pro  illo,  cui  adhibetur, 
«  orandum  est,  ut  sanetur.  ■  Videaturin- 
super  S.  Doctor  in  lib.  dc  bono  perseveran~ 
(i:c,  oap.  ltt,  ubi  postquam  retulit  eorum 
querimonias,  qui  ex  ejus  doctrina  causa- 
bantur  inconvenientia  similia  eis,  quaj  no- 
bis  Lessius  opponit,  inquit  :  «  Cavendum 
.(  est  igitur,  ne  dum  timemus,  ne  tep< 
«  ortatio,  extinguatur  oratio.  a< 
«  elatio.  Dicatur  ergo  verum.  inixime  ubi 
«  aliqua  qusstio,  utdicatur,  impellit,  et  ca- 
<(  piant  qui  possunt  :  ne  forte  cum  tacetur 
«  propter  eos,  qui  capere  nun  pussunt,  non 
«  solum  veritate  fraudentur,  veruin  etiam 
«  falsitate  capiantur,  qui  vertnn  capere,qno 
«  caveatur  falsitas,  possunt.  Vid\ 
D.Prosp.  etiam  D.  Prosperin  carminede  ingratia, 
oap,  17,  ubi  relatis  eisdem  Maaailienainin 
motivis,  ait  : 

Nunquid  non  eadem  tapiunt,  taden 

/'  rorani 
\ '  ttri  ////,  quorum  n*  I  no- 

gistri  ? 
Sed  quia  consimili  cognata    superbia 

gesiu. 
Prosilit,  ei  vobisnunc  rtspondetuTi   >t 

illis. 


Replica 
dispelli- 

iur. 


0S€8C  12. 


280.  Nedrefertai  adhuc  opponaa,  hanc 

doctrinam  animuni  nonqnietare.  Reapon- 
detur  enim  qnod  licet  per  hactenna  dicta 
animus  Buperbua  non  quieacat,  placatnr  ta- 

men  animus  humilis.  qui  vere  i  cit, 

peccatum  esse  ex  nobis,  laudem  vero  ex 
gratia  Dei.  Unde  miaericordiai  divins  a t- 

tribuit  posse,  sufllcere,  et  agere  bonum  ; 
sibi  autem  defectibilitatein.  vitium.rt  pec- 
catum,  juxta  illud  Oses  12  :  PerdUio  tua  ase 
tt  Ispatl,  tantummodo  in  me  auxUium  tuum. 

Hinc  enim  liquido  deprehendit,  Deum  ipsi 
maximam  misericordiam  impendere,  dum 
ei  communicat  auxilia  suflicientia,  quibus 
possit  tendere  ad  sulutem.  Quod  vero  ne- 
gato  auxilio  eflicaci,  ipse  peccet,  advertit 
non  provenire  ex  defectu   auxilii,  sed  ex 


arbitrii  defeetibilital 

imputatur  Uli,  qood  care.tt  auxiliu  eHicaci  ; 
sed  imputatur,  quod  cuu; 
suflicientia  ad  dod  deficiendum,  nihilomi- 
nusdeficiat.  Qnod  aulcin  Deus  haec  auxili.i 
eflicacia  alii^  j,i  nt,    DjOD  ipsi.  nal- 

liusjust;e  querimonia? occaaionem  pra?.-- 
nam  in  gratuitu  irum  l<- 

n  ,n  hahet,  ut  tradit  D.  Augj^t.    lib. 

\p.  8.  I.'  iiberi  arbi- 

trii  in  liac  parte  quei  iuntur  \ 

bia  Sal  Matth.  20  :  Amice,  h-jh  lUh 

tibi  injuriam.  Nonnt  ex  den 
mecum  ?   I  i 

autem  <-t  lm 
Aui  non  licet  mihi, 

<»  ulus  tUU»  I 

<i<l  Hon 
animnm 

inteilectnm    praasamptuose  qu  .  in 

itiam.   Com  aauaa  sta- 
baolntam  Dei  voluntatem  quoadam 
iltentenVad  ngnum, 
abjicieotem  :    / 
c/  on0fn  i  ult,   indurai  . 
oem  arbiti  ii  :  l><  ii 

iju<  ritur  .    '  4uni  hoc 

ur  indiguatur  I 
\  OC  iti"in  lh'i\  a 

minime  re  ub- 

■  iinn  retundit,  el  dispellil  lus 

I        imptionem  arbitni  lllis 
verbis:0/»t>mu,/u<j  U 

quiea- 
cit  quornmdam  praesumptu  .    mge- 

niornm  calumnia,   ut  optime 
D.  August.  lib.  ss  i-  d  Aof. 

dii  non  el  ego  ?  El  :  0 

- 
:t  iinpu 
dical      Qnomodo  aodio,   tu  quis  ea, 
;n  aam  quod  mo, 

■  lI" 

«  qood  ille  ?   \t  enim  gratia  il 

■  tantua  eat.  Cur  dh  itia,  ubi  na- 
«  tura  communj 

i  tio  peraonarum  aj  ^on 

i  iliou  Chrisiianus,  sed  in  di- 

cat?i  De hujuamodi  ergo  insania  queri- 
moniia  nihil  cnrandnm  rum 

clamorem  veritas  supprimenda  •.  aed  pi 
dkandaesl  gratia,  el  taiia,  ac  lanta  gratia. 

quantam    poacil    lUDLBU   virtus  quo 

doocendit,  •  t  inirma  arbitrii  tio,  cui 

datur. 

Qua 


DISP.  VII,  DUB.  IV. 


20; 


Qua  etiam  doctrina  se  munire   pariter 

JJ[*is  ihdigent  assertores  gratiae  congruae  penden- 

ientuo  tis  a  scientia  media,  cum  ab  eis  inquiritur : 

idproCur  Deus  constituerit  quosdam  homines  m 

"oduci-  e^s  occasic)nibus,  in  quibus  bene  se  gestee- 

tur.     runt,  ac  perseverarunt :  alios  vero  posuerit 

in  eis  occasionibus,  in  quibuscerto  praescie- 

bat  defuturos  fore,  et  in  quibus  infallibili- 

ter  deficiunt?  Mhilenim  quodrespondeant, 

habent,   nisi  id  pertinere  ad  inscrutabilia 

judicia  Dei,  qui  liberrimus  est  in  hac  rerum 

dispositione.  Idem  ergo  respondemus  ad  id, 

quod  ipsi  objiciunt  de  communicatione,  vel 

negatione  auxilii  ab  intrinseco  efficacis  ? 

ijeuiii.  videatur  Cajetanus  super  epist.    ad  Rom. 

cap.  9,  vers.  13,  ubi  difficultatem  hanc  trac- 

tans  concludit  :  Xec  ex  hac  xterna  disposi- 

ne  divina  potest  inferri  injustitia  in  Deo, 

sed  lihertas  summa;  quoniam  neutris  tenetur, 

et  ex  sua  mera  libertate  pendet  velle  dare  gra- 

tuitum  donum  aliquibus,  et  velle  non  dare 

aliquibus.    Et  si  hoc  creditur,   cadit  omnis 

superba,  et  praesumptuosa  inquisitio. 

§  XVIII. 

Reiiqua  ejusdem  opinionis,  et  eorum 
responsiones  rem issive. 

281.  Adeo  multis  argumentis  utuntur 
Adversarii,  et  per  tot  latera  gratiam  ex  se 
'•fficacem  oppugnant,  ut  difficile  fuerit  om- 
nia  recensere  absque  prolixitate,  atque 
Lecioris  fastidio.  Quae  licet  praecavere  vo- 
luerimus,  forte  tamen  jam  incurrimus.  Sed 
ne  ulterius  nauseam  augeamus,  caetera 
eorum  motiva,  quae  superesse  videntur,  et 
haud  obscure  diluuntur  ex  dictis,  breviter 
adnotabimus,  et  simul  designabimus  loca, 
abi  [)!enioreorum  responsio  habeatur.  Nam 
idium  Lectorif  praesentientes,  sic  dubia 
•lisfjosuimus,  ut  non  omnes  difficultates  sub 
titulo  prasentis  controversiae  comprehen- 
derentar,  sed  tractarentar  sub  aliis,  ibiqae 
aliqua  argumenta  enervarentur,  quaa  hic 
tium  Eacessere  possent. 
1  tadecimam  ergo  opinionis  adversae  mo- 
tivamest :  qaoniam  de  ratione  agentis  li- 
'  quod  positis  omnibus  reqnisitis  ad 
ndom,  distinetis  ab  extremii  formalibas 
possil  agere,  et  non  agere  in 
1 n:  i  composito,  hocest  conjangendo  tam 
[aam  non  agere  cam  iliis  prsrequi- 
:  ied  aaxiliam  ex  ix  reqairitar 

agendam,  el  distinguitar  b  libertateac- 
ito  neqait  homo  nori  agere 
Salmant.   Curs,  theolog.   tom.   X. 


in  sensu  composito,  sed  tantum  in  sensu 
diviso,  ut  docent  communiter  Thomistaa  : 
ergo  per  tale  auxilium  destruitur  propria 
ratio  agentis  liberi  :  ergo  cum  juxta  Fidem 
negari  nequeat,  quod  agamus  libere,  con- 
cedi  non  potest,  quod  tale  auxilium  sit  ne- 
cessarium.  Majorem  late  probat  Franciscus 
Annatus  in  defensione  scientiae  mediao,  disp. 
I,  cap.  6,  §  3. 

Sed  ad  hoc  argumentum  satis  constat  exuespon- 
supra  dictis  §  3  et  §  7,  ubi  tam  ratione,  sio- 
quam  exemplis  oppositum  illius  majoris 
ostendimus.  Modo  ad  eam  retundendam 
sufficiat  exemplum  manifestum  ultimi  ju- 
dicii  practici  dictantis  amorem  liberum, 
quod  praBFequiritur  ad  amorem,  et  ab  eo 
distinguitur,  et  est  inconjungibile  cum  ip- 
sius  carentia ;  et  nihilominus  non  impedit, 
quin  libere  agamus,  ut  ostendimus  tract.  de 
Volunt.  disp.  2,  §  3. 

282.  Arguunt  duodecimo  :  nam  hoc  ipso,  Duodeci- 
quod  auxilia  gratiae  non  evertant  liberta-mumar* 
tem,  fieri  potest,  quod  cum  eisdem  gratiae  '  inm. 
auxiliis  unus  homo  convertaiur,  et  alius 
homo  non  convertatur;  est  enim  de  ra- 
tione  agentis  liberi,  quod  possit  agere,  et 

non  agere  :  sed  hoc  verificari  nequit,  si  ad- 
mittatur  necessitas  auxilii  ab  intrinseco 
efficacis,  siquidem  si  duo  homines  praeve- 
niantur  auxilio  ex  se  efficaci,  uterque  con- 
vertitur,  ut  constatex  hactenus  dictis  :  ergo 
non  est  admittenda  necessitas  auxilii  ex  se 
efficacis,  nec  cum  libertate  cohaeret. 

IIoc  tamen  motivum  satis  enervavimussoiutio. 
hac  disp.  dub.  I,  §  4,  ubi  contra  Molinam 
ostendimus  fieri  non  posse,.  quod  cum  eis- 
dem  auxiliis  unus  consentiat,  quin  discre- 
tio  unius  ab  alio  revocetur  non  in  gratiam, 
sed  in  liberum  arbitrium  :  quod  quam  ab- 
surdum  sit,  ibi  declaravimus.  Et  ipsi  Ad- 
trii  tenebuntur  hoc  argumentum  di- 
Inere-  quia  fieri  nequit,  quod  posita  eadem 
gratia,  tam  in  esse  enlis,  quam  in  esse  be- 
neficii ,  et  gratiae,  in  duobtis  hominibus, 
anus convertatur,  et  alter  non;  nam  in  eo 
qui  convertitur,  esl  congrua  ,  secus  autem 
ineo  qui  non  convertitur  :  et  nihilominus 
gratia  nec  in  esse  gratiae,  nec  in  esse  bene» 
ficii  libertatem  evertit.  Videantur  dicta  loco 
citato,  §  5,  in  rdspons.  ad  3. 

283,  Argaunt  decimotertio  s  quoniam  D.    D 
Augustinus,  et  alii   Patres  solent  expli-  mum  ter- 
can;  efficaciamgratiajpercongruitatemejus  gJSen- 
ad  tempus,  locum,  el  dispo  itiones  subjecti,    |IIIM 
in  quibut ,  el  cui  conferuntur :  sed  si  gratia 
efficax  esset  ex  se  ,  et  ab  inlrinseco  efiicax 

M 


202 


DE  GRATIA  EFFK 


Respon- 
sio. 


Dcci- 
mum- 

ijuarluni 
argu- 

me  num, 


Deci- 

niuni 
(juintum 

montum, 


non  indigeret  hac  congruitate,  ut  suum  ef- 
fectum  induceret;  siquidem  seipsa.  et  in- 
dependenter  ab  aliis  circunstantiis  produ- 
ceret  illum  :  ergo  non  est  ab  intrinseco 
eflicax. 

Ad  boc  etiam  argumentum  constat  ex  dic- 
tis  dub.  2,  per  totum,  ubi  cum  D.  Augustino 
oppositam  Yusquii  opinionem  refutavimus 
ostendendo,  quam  absurdum  sit,quod  divini 
auxilii  eflicacia  ab  aliis  circunstantiis  de- 
sumatur,  vel  dependeat.  El  iisqoiboa  pos- 
Bet  boc  argumentum  confirmari,  occurn- 
mus  ibidem  S  1. 

281.  Arguunt  decimoquarto  :  quoniam 
efficacia  gratiae  desumpta  ex  divina  pra?s- 
cientia  ,  (juam  mediam  vocunt  .  Boaviter 
salvat  cuncta,  qoa  de  auxilio  efficaci  juxta 
principia  Fidei  salvari  debenl  :  econtra 
verogrutiu  ab  iiitrinseco  efficai  dorissime 
liacc  componit  :  ergogratia  nonestefl 
ex  se,  et  ub  intrinaeco,  sedex  illa  pi 
ti  t, 

Sed  hoc  argamentom  Bolotam  m 
dictis  dubio  pracedenti  per  totom,  abi  I 
ostendimus  §  1  et  2,  juxta  ipeius  scientia 
media  principia,  debere  salvari  efficaciam 
gratia  in  lependenter  a  kali  scientia  :  el  > 
.%  scientiam  mediam  ad  salvandam  lil 
tati  m  inventam,  evertere  liberl  item  Dei, 
creatara  :  el  g   t  et  tiam  ex  tali 

scientia  dependentem  non  tantnm  nonoom- 
mendare  divinam  omnipotentiam,  sed  ipai 
i  te  adversari  :  el  §  6,  talem  gratiam 
esse  a  casu,  et  prater  intentionem  divi- 
nam  •.  et  g  7,  eaae  contra  l».  Aogoatinom, 
I).  Thomam,  Scotom,  Schol 
etgra^  ioresTheologos,  qui  anteet  poal  Con- 
cilium  Tridentinom  Qoroeronl  :  el  tandem 
g  B,  declaravimoa,  per  pradictam  gratiam 
nonsalvari  plorima,  qaasecandom  Pidem 
Catholicam  debemus  concedere;  I  ndear- 
gumentum  boc  in  Adversarioa  retorqoen- 
dum  est ;  quonium  in  hac  controversi  i  non 
datar  mediam  inter  gratiam  i  \  bo,  et  ub 
intrinseco  efficacem  .  ot  gratiam  efficacem 
ex  solu  praacientia,  ol  iidemmel  affirmant: 
sed  gratia  efficax  ex  aola  praecientia,  ino- 
tilis.  et  insofficiens,  et  contraria  eet  ad  b  il- 
vandaa  difficultatea  hujua  materia  :  i 
gratia  est  efficax  ex  se,  etab  intrinat 

285.  Arguunt  decimoquinto  •.  qniaai  Deoa 
sua  omhipotentia  atena  vellel  Lmponere 
absolutum  necessitutem  voluntati  cre 
non  possct  id  pra?stare  per  aliquod  medium 
fortius,  et  potentius  auxilio  ex  se,  et  ab  in- 
trinseco  efficaci,  com  istad  habeal  essentia- 


lem  eonnexionem  cum  effecto  a  Deo  praain- 

tento  :  ergo  si  De  ifl  de  I  -  volun- 

tates  movet  per  hojasmodi  auxilium.  illa- 
absolote  *  contr  i 

fidem  :  ergo  oon  d<  titti  pradictom 

auxilium. 

Hujus  etiam  argomenti   r  Se- 

ttir  ex  dictis  ;  quoniam  licot  nitiil  sit  auxi- 
lio  Aogostiniano  efficacioa,  I  ncn  per 

illul  habel  diven  ndi, 

qoibofl  diversimode,  aemper  t  imon  efllca- 
citer,  effecto  itentosasaeqoitor.  ^uian- 

doque  enim  movet  ad   unum  per  modom 
naturu? ,  anf 

vam  ex  parte  iotellectos;  et  tunc  necessitat 
volontatem  absolote,  ot  accidit  in  ai: 
•   m   aliquibus    motibus   pi 
primis.   <xuiarH  i  unum 

!  im  lil  lo  in  int 

iecto    ii  •  tunc 

aci- 
ac  infallibi  tom  lif  • 

mmoniter  i  rom. 

I 
nbi  contr  iria  Suarii  m 

i  ,   quo 
indi  eqootofl  I 

non 

int    <I 

net  volunt 

implicat  enim  coo 

ci.    Anti 

rtom ;  nam  qui  manet 
;     irentiam  ali 
manel    etiam 

rentia  i 

lexum   : 
nti.i  auxilii 
Iii  manet  volant 
■ 

•.tum   non  addit 
illod  .  q  i    I  >    12  diloimos.   I 
C  ir.'!iti  nn  i 
un  aoxilio, 
imj  ntiam  aaxil 

ceptam  .  qoa  parte  dicil  tilii. 

non  eeae  formaliter  tiberam  volontati;  • 

sicut  auxilium  t  auxilu 

negatio.  Caterom  ii  pta,  qua 

parte  dicit  carentiam  c 

voluntati  in  actti  primo  non  minus,  q 


:•    i- 

*  n  iii 

-■  \'.u« 


-     U!K 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


203 


ipse  consensus.   Non  quia  stante  carentia 

auxilii  possit  voluntas  carentiam  consen- 

sus  cum  carentia  auxilii  componere,  hoc 

quippe  non  requiritur  ad  libertatem  ;  sed 

quia  stantetali  carentia  ,  conservatur  ad- 

huc  indifferentia  judicii,  et  potestas  volun- 

tatis  ad  consensum  in  sensu  diviso,  hoc  est 

ad  consensum  ut  conjungibilem  tam  cum 

voluntate,  quam  cum  auxilio  efficaci,  quod 

Deus  tunc  actu  ,  cum   illud  negat,   potest 

conferre.  Et  opposita  imaginatio  non  satis 

decernit  inter  libertatem   primi  liberi,  et 

secundi  ,  ut  loco  citato  ostendimus.  Cui  hae 

Adversariorum  tricae  placuerint,  videat  Go- 

doytract.  deprxdest.  disp.  67,  a  num.  127, 

ubi  subtiliter  illas  extricat. 

Dec»-       287.    Arguunt  decimoseptimo  :  nam  si 

aej>    Deus  ageret  ex  necessitate  naturae,  auxilia 

aS1-1  a^  eo  descendentia  necessitarent  absolute 

ir.cntum.voluntatem  creatam  ;  et  nihilominus  prae- 
dicta  auxilia  non  essent  efficaciora  auxiliis 
ex  se  efficacibus  :  ergo  auxilia  ex  se  effica- 
cia  inferunt  voluntati  nostrae  absolutam 
necessitatem. 

Kespon-      Ad  hoc  argumentum  constabit  ex  dicen- 
sio-     dis  dubio  7,  per  totum,   ubi  ex  professo 
difficultatem  in  majori  contentam  discu- 
tiemus. 

Jltimora     288.  Arguunt  ultimo  :  quoniam  non  est 

BeMutn  ^xplicabile,  in  quo  constat  auxilium  ex  se, 
et  ab  intrinseco  efficax,  vel  unde  participet 
hanc  efficaciam,  vel  qualiter  moveat,  mora- 
liter  ne,  an  physice  :  ergo  non  debet  ad- 
mitti  praedictum  auxilium,  pracsertim  cum 
adTheologum  pertineat  non  adjicere  novas 
tenebras  obscuritati  ,  quam  ex  se  afferunt 
BOstree  Fidei  m\  -t(-ria;  sed  ea  potius,  quan- 
tum  fieri  pormittitur,  facilioris  lucis  radio 
illustrare. 

Huic  argumento  patebit  ex  immediafc 
dieendis. 

Dl  BIUM   V. 

Inqxtocon  \  lat  auxiliu  i  efjicax,et 

qualiter  mox  eat. 

in  quatuor  dubiii  pr  ecedenti- 

'liifinii-  })US  saperata  manet  praecipua  difficaltas, 

gratiae  efficaeiam  occurrit;  osten- 

dimue  enimauxilium  aliquod  <•  m  efficax 

doh  tantum  ;il>  efiecta,  non  ex  congruitate 

natnralefl ,  non  denique 

<x  |-r  r  icientia  media;  qaa  divinum,  <-t  ab- 

■  i  \h:\  decretam  ante  sedat .  led  e 

b  intrin  eco  babere  infallibilem,  ei  an 


tecedentemconnexionem  cum  efTectu,quem 
Deus  intendit :  et  in  hoc  contraMolinam,  et 
ejus  sequaces  conveniunt  unanimiter  om- 
nes  Thomistae,  quibus  etiam  communiter 
consentiunt  Scotistae  cum  Subtili  Doctore, 
ut  constat  ex  dictis  dub.  prxced.  §  7.  Conve- 
niunt  etiam  in  asserendo,  quod  praeter  con- 
cursum  simultaneum,  quo  Deus  immediate 
attingit  operationem,  et  effectum  creaturae, 
requiritur  aliquis  concursus  praevius,  quo 
movet,  et  applicat  causam  ad  operandum. 
Qua  de  causa,  et  quia  insufficientiam  solius 
concursus  simultanei  saepesaepius  tam  in 
dubiis  praecedentibus  ,  quam  disp.  4,  dub. 
6,  probavimus,  ejus  amplius  in  hoc  dubio 
mentionem  non  faciemus;  sed  supposita 
necessitate  concursus  praevii,  quam  ex  dic- 
tis  locis  citatis  satis  perspectam  habemus, 
nunc  videndum  superest,  in  quo  consistat 
praedictum  auxilium  ,  sive  adjutorium  ex 
se,  et  ab  intrinseco  efficax;  et  qualiter  mo- 
veat  creaturam  ?  In  quo  tamen  non  multum 
immorabimur  :  tum  quia  hujus  dubii  reso- 
lutio  haud  obscure  constat  ex  dictis  in  hoc 
tractatu  :  tum  quia  dummodo  asseratur, 
quod  auxilium  est  ex  se,  et  ab  intrinseco 
efficax,  et  excludatur  recursus  ad  scientiam 
mediam  ,  prostrata  relinquitur  opinio  D. 
Augustino,  et  D.  Thomae  directe  contraria  ; 
et  non  multum  interest  delerminare  natu- 
ram,  et  modum  praedicti  auxilii,  quamvis 
nec  id  oportet  relinquere  intactum.  Qua- 
tuor  autem  possunt  excogitari  principalio- 
res  dicendi  modi,  quibus  hujusmodi  auxilii 
conditio  declaretur. 

Prinius,  quod  non  sit  aliquid  inhaerens  MlllL, 
creaturae  ,  sed  consistat  in  efficacia  divini  plexdi- 
decreti  independentis  a  scientia  media,  quo  modus. 
Deus  per  quandam  sympathiam,  et  morale 
impcrium  moveat  causas  creatas  ad  agen- 
dum,  et  earum  operationcs  praovie,  et  effec- 
tivc  altingat.  Secundus  ,  quod  sit  aliquid 
inh.crens  creaturae,  non  tamen  realiter  dis- 
tinctuin  ab  ejus  operatione ;  sed  sit  ipsa 
operatio,  quatenua  ut  terminat  influxum 
I)(.'i,  producit  seipsam,  et  movet  ad  seip- 
sam,  ut  terminat  influxum  creaturae.  Ter- 
tiiis ,  quod  sit  aliquid  inhaerens  creaturae, 
et  realiter  distinctum  ab  operatione,  res- 
pectu  cujus  habef  rationem  auxilii ;  ad  eam 
iamen  non  moveal  physice,  et  velut  natu- 
rali  pondere ,  sed  moraliter,  et  ex  parte 
objecti;  hoc est,  suadendo,  alliciendo,  etc. 
atque  juxta hunc  dicendi  modum  consistii 
auxiliuni  efficax  vel  in  sancta  cogitatione, 
wi  in  ;iii(juo  actu   indeliberato,  quatenn 


204 


DE  GRATIA  EFl 


ad  aclum  detorminatum  efiicaciter  movet, 
et  doterminat.  Quarius,  quod  sit  aliquid  in- 
haerens  creaturae  ,  distinctum  realiter  a 
qualibet  ejus  operatione,  et  quod  consistat 
in  qualitate  non  solum  pbysica  (  quod  se- 
^undus,  et  tertius  modus  admittunt  ),  sed 
etiarn  movente,  et  inclinante  physice  ,  et 
cum  vera  causalitate  eflectiva  distincta  a 
motione  morali.  Videamua  nunc  quis  sit 
l>r<x'ferendus  :  quod  distinctis  assertionibus 
determinabimus. 

§  I. 

Statuilur  prima  conclueio,  et  ab  objectioni- 
Ijits  vindu  atur. 

Priraa  289.  Dicendum  est  primo,  aaxiliamei 
1  "v'',,l0'se,  et ab intrinseco efficax  non  consisterein 
solo  extrinseco  decreto  Dei  efficaci,  adjnncta 
etiam  sympathia,  et  inclinatione  volantatis 
ad  Deo  obediendum  ;  s<.'<l  importare  ati  I 
creatum  inhaerens,  el  Buperadditum  volrin- 
tati.  Il;rc  conclusio  esl  contra  Scol  ^n  infra 
referendum,  et  eommonis  int<T  Thomi 
Navarre.  ut  testatur  Navarrete  oontroversia  21,  de 
auociliis,  §  I.  pag.   321,  hi  D 

puli  I).  Thoma  perpetui  ntni  in  illa  communi 
doctrina  a  suo  Doctore  acctpta,  quod  D 
nunquam  dicitur  agt  ctra,  nisi  m< 

<  ntitate  pr*>ducta  ;  atque  a  l  o  non  ponunt  tl- 
lam  motUmem  eastrinsecam.  t  ude  superva- 
caneum  esl  aliquem  in  particulari  referre. 
Kain  aperte  etiam  docet  l>.  Augustino 
numeris  locis,  quae  in  quatuor  dubiis  p 
cedentibus  expendimus  ,  in  *i  n  i ! 
asserit,  Deum  auxiliando  efficaciter  pi 
tare  virea  efficacissimas  voluntati,  el 
rari  in  cordibna  nostris  mutando,  el  incli- 
nandonos,  al  consentiamas  :  qaa?  aeque  ml 
intelligi    de  solo  extrinseco  Dei   I 
excluss  omni  realitate  superaddita  volun- 
tati-.  quia  per  illud  decretum  aon  immuta- 
mur  formaliter,  nec  habemusvires  effica- 
cissimas,  aec  denique  praedictum  decretum 
estaliquidoperatum,  vel  Eactum  in  cordi 
nostris.  VideaturspecialiterS,  D  lib. 

degratta,  et  Uoero  arbitno,  cap.  lo,  uln  m- 
quit  :  Ulc  facii  ut  faciamus  prmbendo  i 
efflcacissimas  voluntaii,  quidixU  ! 
Faciam  ui  in  prweeptis  meis  ambuletist  etc. 
Et  iterum  :  Itle  facit,  ut  velimus  bonum,  de 
quodictum  cst  Proverb.  8,  </*<•«/  praparatur 
voluntasa  Domino.  si  antequam  nosfacia- 
mus,  et  ut  faciamus,  Deus  faeit  in  volun- 
tate,  et  praeparat  voluntatem  ,  proculdubio 


voluntas    Dei    aliquid    i.  it  in   volunt 
creata  ,  quo  ipsam  j  •ndum, 

<'t  facit  facere   :  atq  i  auxilium  efli- 

licefl  efficax  Dei  decretum  sappon 
in  eo  tamen  unice  non  i   im- 

portat   aliquid   inhaerens,  i  itum 

volantati.  Idem  satis  ap<  >.  Thom.  D.Tbo 

in  hac  1 ,  2, quast.  11'».  nrt.->,  ubi  resohit 
gratiam  actoalem,  qoa  homo  ^tur  ad 

aliqnid  i  endom,  vel 

qoendam   motom  ;rnim;c   h 
hancgratiam  actaalem  dividonl  1 
in  snfficientem,  el  pro- 

priam  mentem  I».  Thomae  i 
labil  !usione. 

Probator  prim 
admisso,  ul  5  •  tmittit, 

Dei  circa  aostros  aetus  1.  .  seeffi- 

el   independenl 
nollaestrati 

importel  aliq  naliter. 

el  intrinsece  nobis  inl 

infallibiliter  inl 
i 
anxilinm  import  lid  intrinsecom 

ilmm  <•• 

iin.  •  t  infa  eren  rte- 

rt-t  liberlatem,  qaatenus  imj 

aliendi, 
importarel   impotenl 
lutam  a  I 
esl  i  :   ratio,  poli 

impugnanl  auxilinm  ab  inti 
ista  diffi 

Dei    .i!»    intrin 

hnittit  :  org<»  j>. 
non  i 
intn 

eum,  el  inhsBrens. 

mel  ponitor  decretnm  I  intrin- 

cum  illo  compon         i  entiam 
el  si  praedictom  decretom  nl 

1 1  qoamlib  aem 

creatam,  non  pe- 

ratiooem,  qoam  Deoa  □ 
aotem  sont  difficoltates,  qua  ;>ue  ur- 

gent  Adversarii  i  ab  intr 

efficax,  ut  constal  ex  I 
in  t  >ta  l.  tatione 

cultates  militant  contra  aoxilioi 
cum  etlieax,  quod  ponil  contra 

auxilium  intrinsecnm,  qnod 
mi8l 

Con'irmatur. 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


205 


ConGr-      Confirmatur,  et  expenditur  amplius  haec 
mano.  ratj0  ,  nam  ^QQ  auxiliam  ex  se,  et  ab  in- 

trinseco  efficax   non  consisteret  in  aliquo 
intrinseco  nobis  inhaerente,  sed  extrinseco 
Dei  decreto,  quia  illud  quod  est  intrinsece 
in  voluntate,    ejus  naturam  immutat,   et 
determinat,   ac  proinde  illius  libertatem 
destruit,  vel  impedit  :  quod  non  sic  accidit 
in    decreto,  vel  auxilio  extrinseco,  quod 
naturam  voluntatis  intactam    relinquit   : 
sed  haac  ratio  est  nulla  ;   ergo  asserendum 
esl  auxilium   ex  se  efficax  consistere  in 
aliquo  intrinseco,  et  nobis  inhaerente.  Pro- 
batur  minor,  quiajuxta  sententiam  Scoti, 
posito  efficaci,  et  antecedenti  Dei  decreto, 
quod  Petrus  v.  g.   in  tali  tempore  eliciat 
amorem,    voluntas    Petri    ob    naturalem 
sympathiam,   et    subjectionem    ad  Deum 
elicit  in  tali  tempore  talem  amorem  :  sed 
haec  sympathia,  si  vere  datur,  magis  oppo- 
nitur  Iibertati,  quam   auxilium  inhaerens, 
et  voluntati  supperadditum  :   ergo   ratio 
desumpta  ex   eversione,  vel  immutatione 
libertatis  nulla  est  ad  negandum  auxilium 
eilicax    intrinsecum,    si   semel  admittitur 
illud   auxilium  exlrinsecum,   quod   ponit 
Scotus.  Minor  suadetur  ;   nam  illasympa- 
thia,  qua  voluntas  nostra  exequitur  volun- 
tatem  Doi  efficacem,  nequit  consistere  nisi 
in  naturali  sequela,  et  vi,  quibus  voluntas 
creata  suapte  natura  fertur  in   id,   quod 
beus  absolute  decernit ;  si  enim  haec  sym- 
pathia  non  constituatur  in  pracdicta  naturali 
sequela,  sed  solum  in  morali,  et  contingenti 
connexione  decreti  cum  effectu,  jam  prae- 
dicta  sympathia  non  fundabit  infallibilem 
certitudinem  eventas,  et  qualem  Scotus  in- 
dependentera  scientia  modiarecognoscit  in 
auxilio  intrinseco,  aive  decreto  l>"i  ellicaci : 
sed  multo  major  est  determinatio,  quae  fit 
per  ipsam  nataram,  et  eonditionem  inge- 
nitam  volnntatis,  quam  quaB  fit  per  formam 
adventitiam    ipsi    superadditam  ;    magis 
enim  manel  determinatas  ad  amorom,  qui 
pernaturam  saam  determinatur  ad  aman- 
dum,  quam  qui  determinatur  per  aliquid 
inhaereiu  ab  intrinseco  impressum,  cum 
intimior  -it  natura,  quam  illud  :  ergo  illa 
sympath  i  re  dal  ir,  m  igi  i  opponitur 

llbertati,  qu;i rri  auxilium  efficax  ;i<l\  criifii  -., 

ot  uili  r  r f -n    voluntati.  Unde  videmus  oxn- 

qui  efficaciam  Thomi  iticam 

impugnant,  pariter  ad<  ei  ari  efficaciae 

el  eadem  argumenl  i  jj.  i  opponere  •, 

era  nulla  alicaja   momenti  difficul- 

i    pi  em  itionem  efficacem 


inhaerentem,  quae  applicari  non  possit  con- 
tra  praedeterminationem  efficacem  intrin- 
secam,  ut  recte  ponderavit  Suarius  in  opusc. 
lib.  I,  de  auxiliis,  cap.  12; 

290.  Respondebis  sufficientem  rationem  eitu- 
negandi  auxilium  ab  intrinseco  efficax  inhae-  &**• 
rens,  et  voluntati  snperadditum,  satis  fun- 
dari  in  defectu  necessitatis  ad  asserendum 
hujusmodi  auxilium ;  quia  Deus  tam  ut 
Author  naturae,  quam  ut  Author  gratiae, 
sicut  non  deficit  in  necessariis,  ita  vitat 
superflua  :  et  praedictum  auxilium  necessa- 
rium  non  est  ad  effectum,  pro  quo  intro- 
ducitur  a  Thomistis,  videlicet  ad  moven- 
dum,  et  applicandum  voluntatem,  ut  agat. 
Cum  enim  voluntas  Dei  sit  efficacissima,  et 
cui  nihil  resistit,  per  seipsam  movet  effec- 
tive  voluntatem  creatam,  eamque  sibi  per- 
fecte  subjicit.  ut  ex  naturali,  et  insita  sym- 
pathia  eliciat  illos  actus,  quos  Deus  decernit, 
quin  aliquid  inhaerens,  et  praevium  ipsi 
imprimat  diversum  ab  operationeelicienda. 

Sedcontra  est,  et  arguitur  secundo  P™- ^]^11" 
bando  positive  necessitatem  auxilii  efficacis 
intrinseci,  et  inhaerentis ;  quia  non  cohae- 
ret,  quod  Deus  habeat  decretum  ex  se,  et  ab 
intrinseco  efficax  circa  nostras  operationes, 
et  quod  per  illud  decretum  non  imprimat 
nobis  aliquid  praevium  ad  ipsas  operationes : 
sed  Deus  habet  decretum  ex  se,  et  ab  in- 
trinseco  efficax  circa  nostras  operationes, 
ut  late  ostendimus  lom.  1,  tract.  4,  disp.  10, 
dub.  3,  etipse  Scotus  docet  locis  infra  refe- 
rendis  :  ergo  Deus  per  illud  decretum  im- 
primit  nobis  aliquid  intrinsecum  praevium 
ad  operandum,  quod  nos  intrinsece  deter- 
minat,  et  appellatur  auxilium  efficax.  Cae- 
tera  constant,  et  major  suadetur  :  tum  quia 
hoc  ipso,  quod  Deus  habeat  decretum  ex  se, 
et  ab  intrinseco  efficax  circa  nostras  opera- 
tiones,  subjicit  nos  perfecte  propriae  virtuti, 
et  causalitati ;  sicut  e  converso,  si  Deus  ne- 
quit  habere  praedictum  decrotum,  sed  ex- 
pectat  determinationem  nostrae  voluntatia 
pnjDcognitam  por  scicntiam  mediam,  recte 
arguitur,  quod  non  subjiciat  sibi  perfectc 
nostram  voluntatem,  ut  vidimua  dub.  pr&- 
ced.  g  I  c\  '*>;  sed  non  stat,  mobile  perfecte 
subjici  virluti,  et  causalitati  moventis,  et 
quod  non  subjiciatur  motui  ipsius;  siqui- 
dem  omne  mobile  est  capaic  motua  a  mo- 
vente  impressi  :  ergo  non  cohaeret,  quod 
Deua  \r,\\if,\\  praedictom  decretum,  et  quod 
iji.ii  imprimal  aliquem  motum,  aive  impul- 
sum  voluntati;  hujusmodi  autem  motus 
noii  c  i  ip  i  volitio  cum  hasc  n<>n   it  <'lfec- 


206 


DE  GKATIA  EFFJCACI. 


tus  a  solo  Deo  impressus,  sed  a  voluntate 
se  moventeelicitus.  Tum  etiam,  quia  ideo 
ponitur  illud  decretum  ex  se,  et  ab  intrin- 
secoeflicax,  quia  voluntas  creata  est  de  se 
agens  potentiale,  et  indifterens  ad  agendum; 
e!  ab  agente  potentiali,  et  indcterminato 
non  procedit  determinata  operatio,  nisi  a 
primo  movente,  etdeterminante  moveatur, 
et  applicetur  ad  unum,  ut  cum  Comment. 
tn  Physic.  textu  18,  tradit  D.  Thom.  1 
part.  (fuxat.  19,  art.  3  ad5  ;  atqni  voluntas 
relinquitur  potentialis,  et  indeterminata, 
nisi  aliquid  intrinsecum  recipiat;  cum  nul- 
lum  patiatur  in  se  mutationi'in,  vel  alieta- 
tem  :  ergo  non  cohant.  praedictom  docre- 
tum  esse  necessarium  a  olan- 

tarias  creatura},  et  superfluun.  ;\i- 

lium  ipsi  intrinsecum,  et  inhaerens.  Tum 
praeterea,  qoia  Deaa  per  illod  decrctom 
efficax  movet  volontatem  id  agendum  .- 
ergo  imprimit  ipsi  aliqoid  praevinm  ad 
operationem.  F'rob  itor  conseqnenti  i ;  nam 
qua  parte  mo\  et,  debel  in  ea  aliqoid  pi 
cere,  alias  volontas  immota  persisteret :  ef 
qoa  parte  movet  ad   agendom,  illod 

prodoctom  operationem  |  :li"- 

([uin  iiiiii  moverel    1 1    tgi  n  l  im,  Be  l  cnm 
ageret. 
i  onflr.      Ad  haec  :  i!  i  se  li  ibet  virtos,  \'-l 
maiur.  tuni  Dei  ad  constitoendom  volontatem  in 
actu  primo,  ol  possil  agere,  sical 
decretom  Dei  ad  movendom,  el  applican- 
duin  ipsam  in  acto  secondo,  ut  agal        I 
volontas nequit constitoi  inacto  primo,  ot 
possil  agere,  per  decr(  I  im  Dei  extrinsecnm, 
vel  per  virtotem  divinam  ipsi  assistentem, 
otsopra  ostendimos  disp.  •">,  du',. 
nequil  moveri,  et  applicari  in  acto  secun- 
do,  ot  agat  per  solom  decretom  Deiextrin- 
secinn.  Unde  oportet,  qood   Bicul  virtos, 
qua  constitoitQr  in  acto  primo  proximo, 
non  estvirtoa  increata,sed  aliqoid  creatom 
STi1(Uli  ipsi  inhacrens,   irt  docel  I».   Thom. 
qumst.  23,  (//•/.  :>.  el  statoimns  loco  cil 
ita  motio,  et  applicatio  actoalis  non  sil    l  - 
cretum  extrinsecom  Dei,  sed  aliquid  ci 
tuin  inhaerens,  et  intrinsecnm  volontati. 
Et  qoia  veritas  bojos  assertionis  a  fortiori 
confirmabitor  argnmentis,  qoae  pro  seqoen- 
tibus  expendemas,  idcircb  ppas  non  est  in 
ea  roboranda  ampliua  immorari. 
0J  291.  Nec  refert,  Bi  in  favorem  Scoti  in 

fioncs.  \,dist.  2,  quast.  2,  §  Ostenso,  ei  dist,  B, 
ijursf.  5,  £  Ad  argumenta  (coi  contrarius 
dicendi  modus  magis  arridet,  el  sic  intel- 
ligitur  a  discipulis,  ut  videri  potesl  apo  l 


Fuente  2    I'1 

art.  3,)objiciasprtmo  :nam  magis  su! 
dinatur  voluntas  creata  Deo,  quam 
tiae  animae  subduntur    volontati    :   al 
voluntas  movet  alias   anim  itias  ad 

.  lum,  quin  eis  imprimat  aliquid  prae- 
vinm  al  illarum  operation  -ito 

efTicaui  affectn  volontatis,  statim  per  natu- 
ralem  sympathiam,  etsubordinationem 
quontor  actiones  caeterarorn  potentiarom  : 
ergo  Deos  movet  volontatem  creatam  ; 
decretum  efTicax,  quin  ipsi   imprimat   ali- 
qaid  praviam,  al  s  )  io- 

niam  aoxilium  nthil   commoni 

voluntati  pertim  :i  primom. 

actom        indom  :  al 
volnnt  itor  in  acto  > 

suam  iom  effi 

nihil   prajvium   commai 
ejos  i 

;nn  Dei,  q  : 
■  t   infert.    / 

sabiliter    aliqoid   |  i  im    1 1 

net 
efficere    imi 

•  nn,  immedi 
siti ;  -  1  sol  im  imm 

diffoj  ntra 

I  ).  rhom.  qui  in  omi 

praevium,  et  m<  iter  pra?dictum 

t.nn.  »-t  operal 
aoxiliom  effic  i 

ite,  el  infei 
V    ir/o,  qui 
aliqo  stra   prodoctum,   el   volorj 

impressom,  i  rmin  in 

onom.  ct  non  influeret 

minenti  in- 

ll\  111  1      :  1 

tam  '  intiam,  quam 

dum  ixilium 

m  :  con  ar- 

dum  :  -  rg    aaxilium  c  nihil  a 

qaan  imefficax  Deisamma  infall 

Qtate,  atqne  suavitate  n 
producens. 

•.  inqu  im,  : 
luuntur  e\  dictis.  A  I  primam  enim  objvc-  oMmo» 
tionem  respondetur  prin 
rem ;  qnia  valde  probabi  roluntal 

moverec  is  non  per 

tom  efficacem  ipais  extrinsecoi 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


207 


per  impressionem  alicujus  intrinseci  ab 
illoafifectu  derivati,  per  quod  tendunt  in 
finem  ejusdem  voluntatis.  Ex  quo  principio 
infert  frequenter  D.  Thom.  charitatem  esse 
formam  caeterarum  virtutem,  quia  ex  mo- 
tione,  et  imperio  charitatis  participant 
quandam  perfectionem  intrinsecam,  per 
quam  diriguntur  in  charitatis  finem,  quod 
ex  propria  specie  non  habent.  Unde  quxst. 
Tho.  14?  dfi  Verit.  art.  6  ad  9,  inquit :  «  Quando 
«  superior  vis  perfecta  est,  ex  ejus  per- 
«  fectione  relinquitur  aliqua  perfectio  in 
«  inferiori ;  et  sic  cum  charitas  est  in  vo- 
«  luntate,  ejus  perfectio  aliquo  modo  re- 
«  dundatinintellectu.»  Etexpressiusadhuc 
m3,  clist.  23,  gusest.  3,  art.  1,  quxst.  1, 
inquit :  «  Cum  in  viribis  animae  voluntas 
«  habeat  iocum  primi  motoris,  actus  ejus 
:t  prior  quodammodo  actibus  virium, 
«  in  quantumimperateossecundum  inten- 
a  tionem  finis  ultimi,  et  utitur  eis  in  con- 
•<  sequutione  ejusdem.  Et  ideo  vires  motae 
«  a  voluntate  duo  ab  ea  recipiunt  :  primo 
<(  formam  aliquam  ipsius,  secundum  quod 
«  omne  moveus,  et  agens  imprimit  suam 
«  similitudinem  in  motis,  et  patientibus 
'  ab  eo  .  »  Et  2,  2,  quxst.  28,  art.  8,   ait   : 

Principium  moralium  actuum  est  volun- 
«  tas,  cujus  objectum,  et  quasi  forma  est 
(  finis;  semper  autem  forma  actus  conse- 
'(  quitur  formam   agentis  :    unde   oportet 

quod  in  moralibus  id  quod  dat  actui  or- 
'  dinem  ad  finem,  det  ei  formam,  etc.  »  Et 
ratio  hujus  doctrinae  habetur  in  testimoniis 
citatis,  quia  quando  potentiao  inferiores 
moventur  a  superiore,  tendunt  ex  praedicta 
motione  non  solam  in  proprium  earum  ob- 
j<;ctum,  quod  in  propria  specie   respiciunt, 

l  etiam  in  objectum  potentiae  superioris, 
qaod  babenl  ex  ejus  motionc  :  Bed  praedic- 
tus  respectus,  sive  tendentia,  non  est  ens 
i  1 1  I  relatio  realis ;  cumhabeat  fun- 

damentum,  terminnm,  et  caetera  quaB  ad 
relationem  realem  desiderantur  j  ergo  est 
aliqua  ratio  realis,  et  vere  existens ;  et 
'■  \  lenter  irolantas  aliqaid  reale  diffan- 
dit  per  suam  motionem  ad  potentiaa  infe- 
rioree.  Quod  inter  alioa  Thomistas  docent 

ijet.  2,  2,  q\  ',  u rt.  H,  Ledesma  de 

auxiliisari.l,  pag,  152,  Joan.  a  S.  Thom. 

TboBu  '/'  lib.  de  anima ,  qusst.  12,  art.  0,  <;t  latius 

endemusinfra  in  traet.  de  merito,  di  p. 

i,  dub.  i  etb.  Unde objectio in Ad versarios 

retorqaenda  est,  qaoniam  efficacior  c.A  vo- 

i  mta  i  Dei  erga  i  roatara  ,  qnam  volanta 

potentia  -  inferiorei  :  led  baac 


per  amorem  efiicacem  imprimit  eis  aliquid 

intrinsecum  :ergo  voluntas  Dei  per  decre- 

tum  elficax  etiam  imprimit  creaturis  ali- 

quid  intrinsecum,  et  ipsis  inhaerens. 

Respondetur  secundo  omittendo  praemis-Aiiares- 
/  ,  ..  r.  ponsio. 

sas,  et  negando  consequentiam  propter  non 

obscuram  disparitatis  rationem  ;  nam  vo- 

luntas,  et  caeterae  potentiae  radicantur  in- 

trinsece  in  eadem  anima,  et  sic  satis  est, 

quod  ab   eadem  anima  moveantur.  Unde 

cum  dicitur,  voluntatem  movere  alias  po- 

tentias,  non  significatur  immediatus  influ- 

xus  voluntatis  in  alias  potentias,  sed  quod 

anima  se  determinans  per  actum  volunta- 

tis   movet  alias  potentias  ad  exercitium, 

quod  per  voluntatem  praeintendit.  Et  ita 

motio  voluntatis  est  intrinseca  aliis  poten- 

tiis,    saltem   in    sua  radice.    Deus  autem 

est  motor  extrinsecus,   cui    creaturae  non 

insunt  :  quamobrem  nisi  per  suum  decre- 

tum  eis  aliquid  communicet,  relinquit  illas 

indifferentes,  et  in  statu  potentialitatis,  in 

quo  praeexistebant.  Qua  de  causa  licet  crea- 

turae  magis  subordinentur  Deo,  quam  aliae 

potentiae  voluntati  ;  ipse  tamen  diversus 

subordinationis  modus  exposcit,  quod  Deus 

creaturas  moveat  imprimendo  eis  aliquid 

intrinsecum  ;  voluntas  vero  moveat  poten- 

tias  per  solam  determinationem  intrinse- 

cam,  non  in  ipsis  potentiis,  sed  in  earum 

radice,  nempe  in  anima.   Praesertim  quia 

voluntatem  creatam  esse  a  Deo  motam,  et 

applicatam  ad  agendum,  est  aliquod  prao- 

dicatum  reale  de    novo  in    rerum    natu- 

ra    existens,  quo:l  cum   non    resultet   ex 

mutatione  Dei,  ut  ex  se  constat,  debet  re- 

sultare  ex    mutatione    voluntatis  creatae, 

juxta  ea  quae  supra  ponderavimus  disp.  5, 

dub.  3.  Illa  enim  sympathia,    colligatio,  et 

subordinatio    voluntatis   creatae  ad  Deum 

uniformiter  persistit,  et  eadem  semper  ma- 

net  :  unde  nisi  ponatur  mutatio  ex  parte 

Dei,  qaod  est  imjjossibile,  vel  ex  parte  vo- 

lantatis,  quod  intendimus,  nulluin   adest 

fuiiflamentum,  ut   voluntas  dicatur  a  Deo 

moveri  ad  agendum.  At  eadem  voluntas, 

cum  movet  alias  potentias,  vere  immuta- 

tur  in  seipsa  per  receptionem  propriae  ope- 

rationis  :  quamobrom    potest  denominari 

movens  alias  potentias   realiter,    quamvis 

extrinsecc.    Ex    iis    autc-in    pfisponsionibus 

ideo   absolute  priorem    })raiferimus,    quia 

doclrina  illa  de  sympathia,  seu  communi 

radicatione  non  invenitur  apud  D.  '1'hom. 

qai  nallibi  talis  symphatiaa  meminisae  vide- 

tur ;  cum  tamen  motionem  voluutatis  fre- 


208 


DE  ORATIA  EPPICACI. 


Satislit 

secanda 

objec- 

lioni. 


Diloitm 

tcrii.i. 


quentissime  explicet  per  modum  virtutis 
relictao,  diffusaa,  impressae,  et  dorivatac  ad 
potentias  inferiores,  ut  constat  ex  locis  su- 
pra  relatis,  et  aliis  quae  expendit  Joan.  a 
S.  Tliom.  lococitato. 

2'.)2.  Adsecundamobjectionemdicendum 
est  auxiliumexseeflicaxpertinere  adactum 
secundum,  non  formaliter,  sed  causaliter, 
■t  applicative;  non  enim  est   ipse  actus  a 
creatura  elicitus,  sed  est  terminus  motionia 
divina),  a  quo  creaturadenominatttr  intrin- 
sece,  etformaliter  applicata  ad  eUciendam 
operationem.NechaDCobjectio  favetopinioni 
Scoti,  cum  ipse   recognoscat  auxilium  effi- 
cax   praccedere  operationem    creatura?,   et 
eam  causaro.  Videantttr  qa  p  diximos  disp. 
5,  dub.ft,  num.  1 1 1,  abi  declaravimus,  hanc 
motionem  creatura)impressam 
etiam  creaturam   in  ratione  principii, 
quidem  babitnalis,  el  antecedentis,         I 
habet  a  virtute  operativa,  «-t  ab  aoxiliis 
sufficientibus  ;sed  in  ratione  principii 
tualis,  et  conseqnentis,  anl  cnm  op< 
elicienda  indissolubiliter  conjnncti. 

Ad  tertiam  dicimna,  Den  d  ra- 

tiones,  atqne  effectue  cr< 
tione  virtutis,  »it  Immediatione  soppositi  •. 
nam  per  virtutem,  Bive  babitualem,  Bive 
actualem,  a  se  diffnsam,  el  ci  im- 

pressam    agil   immediatione   rirtutis,    in 
qnantnm  qnaalibel  viscreaturae  impn 
et  communic  il 1  linatur  essentialiter 

Deo  per  ipsam  primo,  el  prinoipaliti 
ti  :  qnamvia  hic  inflnendi  modoa  non  an- 
ferat  a  creatnria,  quo  l  ,»lt  int  per  m< 
ntia   principalia  secundi  plnres  "i 
tiones,  et  effectne.  im  ad  existen- 

tiani.   et  uliiniam  actualitatem  cujuslibet 
operationis,  el  effectns  creatm  irril 

Deua  etiam  immediatione  Bnppositi  ■. 
nulluni  snppositom  creatum  mediat,  q 
praedictas    formalitates  principaliter  pro- 
ducat  :  sed  solus  I  immediatnm, 

et  unicum  earnm  principale  principinm, 
ii  t  diximus  disp.  5.  dub.   5,  fere  /"■/■  le- 
tum.  Adde,  quod    licel  Dens  ut    i 
vel  ut  praamovens creatnram  non  agat  ejos 
operationes  utraqneimmediatione,  sed  me- 
diel  virtus,  aut  motio  creat  t  b  Deo  difll 
nihilominns  ut  simnltanee  concorrens  at- 
tingit    immediate    utraque   immediatione 
quamlibel  operationem,  el  effectum  ci 
tura.  Quae  responsio  sumitur  ex  D.  Thom. 
it.  :*,  depotentia,  art.  7.  et  eam  illostral 
Cajetanus  1  port.  qu*$t,  s  ,ul  l. 

Ad  quartara   negamus  sequelam  ;   uam 


ut  vidimus  toto  dubio  precedenti,  •  I 

5,    dubi  i    6,   i".  >ti  -  efl  n    voluntati 

impressa     non    eam    determinat     exclu- 

dendo    indifferentiam   domtnativam,   q 

ad  libertatem  requiritur  .  -•  1  mbmovei 

indifferentiam  potential 

nis,  quao  ost  imperfectio  li!- 

facit   enim  eam  agere,  noo  utcumque. 

cum  indifferentia  jndicii,  i 

oppositum.  E1  quamvis  hujusmodi    rr 

non  sit  in  se,  el  entitative,  et  uifju^l  uni- 

versalis,  aut  eminens,  sicut 

participat  tamen  modum  ad  eminentiam 

ipsius  divinae  volontatis,  cojns  imperinm 

intimat 

!,  quam  ratione  vii 
:n  omni 
tionibus  artificios 
Unde  nullm 

•  :ti  itift-rt  ir.    q 

Dei 

mittit,  rtim 

cun 

rentia  non 

unum  •  -tus  primi  ; 

rando  aimnl  indetermin 
ferentiam  ex  parte 

rtatem  imminn  tt.  ul  p 

t  illai 

lib.Tt.it  i   stat 

•    lit  liberl  i 
.  quam  act  .  ntiam. 


|  II. 
/'/•  >p<iiiitur  tecunda 

intri 
inip 
illa  operatio,  pr 

im,  pr.'Ut  i 
a  creatnra  .  impi  ->um 

iliter  distinctum  ab  op> 
tiont  im  eliciendam  datur.  P 

hujui  'itur 

ei  priori,  nl  consi  I 

mmunis  inti 
rum  plnres  dedim 

nnde  superflunm  eat  illoa  in  prawonti 
re,  Vide  I  ir  I 

lii* 


Bl     V.-ti* 


DISP.  VH,  DUB.   V. 


203 


IUvarcz.  liis  disp.  19,  concl.  5,  Joan.  a  S.  Thom.  in 
ThoraaS"PraBsenti>  disP-  23>  art-  *» 
Funda-  Probatur  primo,  quia  Concilia,  et  Patres 
Hcntum.  determinant  contra  Pelagium  necessitatem 
divini  auxilii  efficacis,  ut  constat  ex  dubiis 
praecedentibus,  asseruntque  nunquam  ho- 
minem  operari  sine  illo  :  ergo  sentiunt 
praedictum  auxilium  realiter  differre  ab 
operatione,  cui  deservit.  Probatur  conse- 
quentia  :  tum  quia  evidens  est,  operatio- 
nem  esse  necessariam  ad  operandum,  et 
hominem  nunquam  sine  operatione  opera- 
ri  :  ergo  incredibile  est,  quod  Concilia,  et 
Patres,  cum  determinant  necessitatem  au- 
xilii  efficacis,  tanquam  dogma  Fidei.  intel- 
lexerintnomine  auxilii  ipsam  operationem 
a  nobis  elicitam,  quatenus  a  Deo  dependet ; 
indignum  quippe  erat  Conciliorum,  et  Pa- 
trum  gravitate  diffinire  hominem  non  ope- 
rarisine  operatione  dependenti  a  Deo  tan- 
quam  a  prima  causa,  cum  hoc  sit  per  se 
manifestum.  Tumetiam,  quia  diffinierunt 
Concilia,  et  Patres,  quod  Pelagiani  nega- 
bant :  sed  non  invenitur  Pelagianos  ne- 
gasse,  quod  homo  indigebat  operationo  ad 
operandum,  et  quod  operatio  nostra  depen- 
deat  a  Deo  tanquam  a  prima,  et  universa- 
lissima  causa  :  ergo  Concilia,  et  Patres, 
cum  determinant  esse  necessarium  auxi- 
lium  Dei  efficax  adoperandum,  nomine  au- 
xilii  non  intelligunt  ipsam  operationem 
creaturae  ut  a  Deo  dependentem.  Unde 
omnia  testimonia  Scripturae,  Conciliorum, 
et  Patrum,  quaG  in  hac  disputatione  ox- 
pendimus  ad  ostendendam  necessitatem 
auxilii  efficacis,  hanc  assertionem  evincunt, 
quin  opus  sit  alia  itorum  allegari. 
Confr-  Confirmatur,  quia  communiter  omnes 
r■:i,|0•  Theologi  docent  contra  Molinam,  auxilium 
efficax  habere  antecedentem,  et  infallibi- 
lem  connexionem  cum  nostro  consensu 
(undecumque  proveniat illa  antecedenscon- 
nexio),  el  maxime  dissident  inexplicando 
fundamentum  praedictae  connexionia,  qni- 
liim  recurrentibus  ad  scientiam  me- 
diam,  quibasdam  irero  ad  congraitatem 
loci,  temporis,  ete.  aliis  denique  ad  nata- 
ram  ipsios  aoxilii,  ut  constal  ex  <lictis  in 
quatuor  dabiia  antecedentibus :  :-o<l  haec 
controversia  non  haberet  locam,  imo  omni 
prorsaa  difficaltate  earerei,  si  aaxilium 
efficax  nihil  aliad  esset,  quam  operatio 
i  irae,  quatenus  prin  ,  el  intimius  de 
pendel  a  Deo  ;  qaippe  evideiu  ex  terminis 
i  t,  aciionem  creaturae,  ul  dependel  a  Deo, 
eonnecti  indi  ipeni  ibiliter  cum  i  eipsa,  ul 


dependet  a  creatura  ;  ergo  hic  dicendi  mo- 
dus  est  contra  communem  sententiam, 
quam  Theologi  supponunt,  et  extraneus 
ab  eorum  mente,  et  sensu. 

294.  Secundoprobatur  eadem  conclusio  ;  Alieri 
quia  operatio  nostra  dependet  realiter  ab  au- 
xilio  Deiefficaci  :ergo  auxilium  efficax  dis- 
tinguitur  realiter  ab  operatione  respectu  cu- 
jus  habet  rationem  auxilii.  Consequentia  pa- 
tet,  quia  nihil  dependet  realiter  a  seipso,  et 
pro  qualitate  dependentiac  est  qualitas  dis- 
tinctionis  :  ergo  si  operatio  nostra  dependet 
realiter  ab  auxilio  efficaci,  opus  est,  quod 
distinguatur  realiter  ab  illo.  Antecedens 
autem  suadetur  :  tum  quia  operatio  nostra 
dependet  a  nobis  ut  applicatis,  et  determi- 
natis  a  Deo  adoperandum,utconstat  ex  dic- 
tis  dub.  prxced.  et  docent  ii  Authores  contra 
quos  agimus  :  sed  praedicta  applicatio,  et 
determinatio  fit  per  auxilium  efficax,  hu- 
jus  quippe  effectus  formalis  est  reddere 
potentiam  determinatam,  et  applicatam  ad 
operandum,  ut  saepius  diximus,  et  admit- 
tunt  praedicti  Authores  :  ergo  operatio  nos- 
tra  dependet  ab  aaxilio  efficaci.Tum  etiam, 
quia  omnis  opefatio  instrumentalis  depen- 
det  a  motione  causae  principalis,  non  solum 
qua  elevet  instrumentum,  sed  etiam  qua 
ipsum  applicet,  et  moveat  ad  actu  operan- 
dum,  ut  declaravimus  disp.  5,  dub.  5,  §  1 ; 
sed  operatio  cujuslibet  creaturae  est  secun- 
dum  aliquam  rationem  actio  instrumenta- 
lis,  quatenus  videlicet  attingit  in  omni  ef- 
fectu  aliquas  rationes  soli  Deo  tanquam 
causae  principali  correspondentes,  utputa 
actualitatem,  et  existentiam,  ut  lococitato 
ostendimus,  et  amplius  constabit  ex  dicen- 
dis  inferius  :  ergo  dependet  a  motione 
Dei,  tam  elevativa,  quam  applicativa  :  at- 
qui  sicut  Deus  movet  elevative  per  auxilia 
sufficientia,  sic  movet  applicative  per  au- 
xilia  efficacia  :  ergo  operatio  nostra  depen- 
det  ab  efficaci  Dei  auxilio. 

Confirmatur  primo,  quia  effectus  forma-  ConQr- 
lis  auxilii  (;flicacis  est  creaturam  esse  mo- 
tam,  et  determinatam  a  Deo  ad  oporan- 
dum  :  sed  hic  elfectus  nequit  praestari  ab 
operatione,  quam  creatura  elicit,  etiam 
utdependet  a  Deo  :  ergo  praedictum  auxi- 
lium  non  consistit  formaliter  in  tali  ope- 
raiione  ut  a  Deo  dependMe,  quia  prius 
curn  fuiidamento  in  re  inlelligimus  crea- 
turam  esse  motam,  et  applicatam  a  Deo, 
(juarn  intelligarnus,  ipsam  agero  :siquidem 
movetur  ut  ngat,  et  ly  ut  agat,  aliquem 
ordinem,  ot  sabsequentem  effectum  impor- 


matio 
prima. 


210 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


tat :  sed  non  potest  intelligi  operatio  crea- 
turao  antequam  intelligatur  creaturam  age- 
re  :  quod  pra?cipue  apparet  in  operationi- 
bus  vitalibus,  de  quarum  ratione  est  proce- 
dere  a   principio  intrinseco.agente,  et  se 
movente  :  ergo  creaturam  esse  motam,  et 
applicatam  ad  agendum,  nequit  i-sso  elfec- 
tus  formalis    operationis  a  creatura    eli- 
citae,  prouta  Deo  dependentis. 
Se-         Confirmatur    secundo  :    nam    auxilium 
efticax  movet,    et    determinat  creaturam, 
non   utcumque,   sed    intrinsece.   et   inh.i- 
renter,  relinquendo  illam  lmmutatam  in 
seipsa,  ut  §  pra^cedenti   ostendimus  contra 
Scotum  :  sed  creatura  multoties  nequit  im- 
mutari  intrinsece  per  actionem  a  se  elici- 
tam  :  ergoauxilium  efficai  neqail  in  pns- 
dicta   operationc  consistere.  Probatar  mi- 
nor,  quia  maltoties  creal  .1  1  opei  1'   1 
actionem  formaliter  transeantem, 
in  passo  intrinsece  recipitur,  ut  modo  sup- 
ponimusex   iis  qu;e  docent  N.  Complaten- 
tes  in  lih.  Physic.  <!i^>.    17.  quast,    l  . 
creatura  multoties  nequitmutari  intri- 
per  actionem  a  seelicitam  ;  implicat enim 
subjectum   immutari    intrinsece    per    1 1. 
quod  non  in  eo,  m  1  m  alio  intrii 
peritur. 

Et  urgetur  amplias,  quoniam  a< 
j)onendi  concursum  Dei  praevium,  eteffica- 
cem,  fundatur  in  rati<uu>  commoni  omni 
causic   aecundae  agenti  sive  per  actionem 
immanentem,  sive  per  actionem  transeun- 
tem  :  cujus  signum  est,  quod  nulla  causa 
secanda  datur,  qoae  aon  egeal  tali  c- < » r  1 
ad  actualiter  operandum  :  ergopra  lictua 
concursus  debet  consistere  in  aliqoo,  ; 
secundum  eandem  proportionabiliter  ratio- 
ncin  dispensetur  omni  caasaa  aecondae  :  sed 
respectucausaesecundaeagentia ,  aem 

formalitertranseantem  o<  quit  consistere  in 
ipsaoperationecreatanB  utaDeodepen 
te;  sed  consistil  in  aliquo  praavio  ah  ips  1 
ratione  realiter  distincto  :  ergo  oec  respecto 
causa?  secundac  agentis  per  actionem  im- 
manentem  consistit  in  hujasmodi  actione  a 
creatura  elicita,  aed    in  atiquo  praevio  a 
t.ili  actione  realiter distincto. 
-jTrii  1.      Confirmatur  tertio.quia  prae  lestinati 
certa  non  sola  certitadine  praescientia 
etiam  efficacis,  el  infallibilis  causalitatia  ; 
qaod  salvari  oon  potest,  oisimediaperqus 
pracdestinatio  mandatur  exeqautioni,    im- 
portent  efficacem,  et  infallibilem  causalita- 
tem  supra  nostrom  consensum,  et  opera- 
tiones  nostras,  ut  diximus  dub.  paced,  \ 


sed  juxta  hunc  dicendi  modom  nequeunt 
assignari  praedicta  medi  1  :  ergo  tulis  mo- 
dusnequit  salvarecertitodinem  p  na- 

tionis,  qualem  ex  I>.  Thom.  Ioco  cit 
cripsimus.  .Suadetur  minorj  nam  in  pri- 
mis   prsedicta  media    aequeunt   e- 
auxilia  sufficicntia  :  :m- 

portant  infallibilem  causalitatem   1 
rationes  nostras,   sed  queunt  optime  ab  ea 

ran  :  oec  j  :uxilid  • 

ab  Aathoribua  quos  impugnamus,  admii 
nam  cum  m  eorum  opinione  non  distin- 
guantur  ab  operationih  lennt  ullam 

ilitatem  in 
ratione caosae  distin  ilis  ab  effectu, 

ttendunt  N.  Complul  / 

disp.  s.   ','tTot.    1  . 

I 

ppositam  dicendi  1  .  .t 

.  |  i  U  r 

distinctam  ab  operatione  \ « 'Iunt.it 

timarunt  per  li 
minui.   vel  impediri  arbitrii   LibertaU 

enim,  ot  ipsi  dic  atio 

ante 
unum,  »-t  infert 

idicium 
rtur  libertati,  -1  dicatur  auxiliom  • 

1  voluntatis  ut 
atem  a  I  tbo- 

uter   ju  itor 

minor,  quia  auxilium  • 

• 
influxom  volunl 
dator,  ut  volunl 

tum  auxiliu:  titformaliter  in 

tione,  volunl  la  aupp  lem 

a  l>>  inquitor 

cos,  ut  volonl 
manet  impedita  im  ot  agat  litx 

Liam  ol  agal  abc 
tante,  q  1  1  ill 

I  \  italiter  elicial  eril 

nbile,  quod  supj: 
operatione  distincto,  voluntaa  lil 
taliter  open  I 

A.l  ado,  pr  1 1  nibi! 

in  re,  aut  fere  nibil  cif  inctum  dif- 

ferre  a  Molina,  •  ibus,  quih  - 

fatenl  ir  Be  totia  \  irtbua   1  Iversari  i  q 
hujosmodi  Authores  oihil  aliod  sapra 
xilia  safficientia  adjiciunt,  n. 
Bupernaturalem,  quam  diennl  pi 
mediatiua  dependere  a  I  un  1  0: 

tura.  Quod  totum   admittunt 

con 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


211 


concedunt  enim  necessitatem  auxiliorum 

sufficientium,  ad  quae  immediate  sequatur 

operatio  creaturae;  et  non  renuunt  conce- 

dere  praedictam  operationem  prius,  hoc  est 

magis,  et  intimius  dependere  a  Deo,  quam 

a  creatura  :  et  hac  ratione  dicunt,  quod  li- 

cet  Deus,  et  creaturaagant  per  eundem  con- 

cursum  simultaneum  :   nihilominus  Deus 

facit  creaturam  facere,  et  non  e  converso, 

ut  vidimus  disp.  5,  duh.  6,  §  2.  Quid  ergo 

concedunt,  vel  docent  hi  Authores,  quod  non 

doceant  Molinae  discipuli,  quorum  opinio- 

nem  ipsi,  et  nos  falsam,  et  insufficientem 

censemus  ?  Alia  motiva  infra  expendenda 

nunc  omittimus,  quae  hanc  assertionem  a 

fortiori  confirmabunt. 

aec-      296.  Nec  refert,  si  cum  Ledesma  quxst. 

desii.tmie^  deauxiliis,  art.  6,  conclus.  3.  Lorcain 

jrca.  pracsenti.  disp.  2 1 ,  et aliis  paucis (quibus ma- 

gis  placet,  auxilium  efficax  esse  ipsam  ope- 

rationem  creaturae,  vel  ad  summum  solum 

differre  ab  illa  operatione  ex  natura  rei) 

jbjicias  primo  :  nam  D.  August.  in  lib.  con- 

tra  duas  epist.  Pelag.  cap.  20,  agens  de  au- 

xilio  efficaci,  quo  Deus  movit  cor  regis  As- 

.-aeri  ad  con  Jescendendum  voluntati  reginae 

Esthor,   inquit  •.  Convertit  Deus  Assuerum, 

et  transtulil  indignatioriem  ejus  in  lenitatem, 

operando  in  corde  regis,  quid  aliud,  quam 

voiuntatem,  qua  jussit,  i  '  factum  est,  quod 

\na  poposcerat?  Ergo  sentit  Augustinus 

auxilium  illud  efficax  nihil  aliud  fuisse, 

quam  voluntatem  actualem  regis,  qua  con- 

versus.  et  translatus  fuit,  ut  impleret  reginae 

voluntatem;  et  consoquenter  idem  genera- 

liter  dicendum  erit  de  aliis  auxiliis  efficaci- 

bus.  Secttndo,  quia  non  sunt  multiplicandae 

entitatea  absque  urgenti  necessitate  ;  sed  ut 

voluntas  doterminetur,  sufficit  unicadeter- 

minatio  :  ergo  non  oportet,  quod  duae  de- 

tenninationes  voluntatis  admittantur,  qua- 

rum  una  .sit  a  Deo,  et  alia  a  voluntate;  sed 

-  erit,  quod  per  eandem  volitionem,  qua 

voluntas  se  determinat,   determinetar  a 

Deo.    Teriio,  quia  determinatio  voluntatia 

I  agendam  nihil  aliud  est,  quam  exitus, 

u  ille,  quo  voluntai  exit  de  po- 

tentia  in  actam,  et  tran  it  de  actu  primo  ad 

indam  :  sed  hojusmodi  egressas  consis- 

tii  formaliter  in  operatione  i psius  volun- 

tatis  ,  quae  editur  a  volantate  , 

illamque  forroaliter  tran  ifert  ab  actu  primo 

i       indum  :  ergo  determi n atio  volunta- 

.  .  litin  operatione  ab  ea  elicita,  nul- 

lumque  aliud  auxilium  prsdeterminans, 

im  oportet  admittere.    Quarto, 


quia  motus  non  differt  realiter  a  termino, 
sed  est  ipse  terminus,  prout  in  fieri  :  sed 
auxilium  efficax  nihil  aliud  est,  quam  mo- 
tus,  quo  impellimur  a  Deo  ad  agendum  : 
ergo  praedictum  auxilium  non  differt  ab 
operatione  nostra  prout  in  fieri  :  eadem  au- 
tem  est  operatio  in  fieri,  et  in  facto  esse  : 
ergo,  etc.  Quinto,  et  urgentius  :  quoniam 
sic  expresse  docere  videtur  D.  Thom.  in  D.Tho 
hac  1,  2,  qusest.  1 10,  art.  2,  ubi  ait  :  « In  eo 
«  qui  dicitur  gratiam  Dei  habere,  signifi- 
«  catur  quidam  effectus  gratuitae  Dei  vo- 
«  luntatis.  Dictum  est  autem  supra,  quod 
«  dupliciter  ex  gratuita  Dei  voluntate  homo 
«  adjuvatur.  Uno  modo  in  quantum  anima 
«  hominis  movetur  ad  aliquid  cognoscen- 
«  dum,  vel  volendum,  vel  agendum.  Et 
«  l.oc  modo  ipse  gratuitus  effectus  in  ho- 
«  mine  non  est  qualitas,  sed  motus  quidam 
«  animao ;  actus  enim  moventis  in  moto 
«  est  motus,  utdicitur  in  3  Physic.  »  Cons- 
tat  autem,  Deum  per  auxilium  efficax  mo- 
vere  animam  ad  agendum  :  ergo  auxilium 
efficax  est  motus  animae  :  motus  vero 
animae  nihil  aliud  importat,  quam  opera- 
tionem  ab  anima  elicitam,  ut  constat  ex 
communi  modo  concipiendi  :  ergo  ex  mente 
D.  Thom.  auxilium  efficax  nihil  aliud  est, 
quam  operatio  ab  anima  elicita ,  secun- 
dum  quod  prius,  et  magis  dependet  a  Deo. 

297.  Hae,  inquam,  objectionesnon  urgentitespon- 
sed  facilem  habent  solutionem.  Ad  primam  pSli 
dicimus  D.  Augustinum  explicuisse  illud  ^bjec- 
auxilium  efficax  per  suum  effectum,  qui 
fuit  voluntas  actualis  Kegis,  in  qua  stetit 
ejus  influxus  tanquam  in  termino;  minime 
vero  exclusit  motionem  praeviam  voluntati 
impressam,  et  a  volitione  distinctam  ;  sed 
potiuseam  satis  expressit.  Nam  post  verba 
citata  immediate  addit  :  Quam  Deusjam  ut  D.Aug 
fiertt,  exaudierat ,  quicor  regis,  cnitet/uamser- 
monem  mulieris  poscentis  audisset,  occultis- 
sima  et  efficacissima  potcslate  convcrtit.  Quae 
occultissima.etefficacissimapotestassalvari, 
autexplicari  nequit, nisi  admittamusmedia, 
\)i;v  quae  Deusconvertit,  habere  infallibilem 
causalitatem  supra  nostras  operationes,  ac 
proinde  ab  eisdem  operationibus  distingui : 
nec  haec  causalitas  rursum  salvari  valet, 
nisi  auxilium  eflicax  addat  aliquid  supra 
principia  sufficientia,  per  quod  determinen- 
tur,  et  inlallibiliter  in  nostra  opera  in- 
fluant,  et  consequenter  ab  eis  distinguatur, 
ut  mpra  diximus  in  tertia  confinnatione. 

Ad  secundam  objectionem  reapondemus,  %?Ji" 
duas  voluntatis determinationes  necessario  cnnd». 


212 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Bolvitur 
lertia. 


Diluilur 
quarta. 

l'<)!ll|l|llt 


admittendas  esse  ;  aliam  formalem,  qua*  a 
voluntate  creata  eliciatur,  et  per  quam  ul- 
timate  determinetur;  aliam  vero  causalem 
asolo  Deo  productam,  perquam  voluntatem 
moveat,  applicet,  et  determinet  ad  agen- 
dum.  Prior,  nempe  causalis,  est  auxilium 
efllcax  ;  secunda  vero,  nimirum  formalis, 
est  effectus  auxilii  efficacis.  Neque  id  volun- 
tarie,  et  absqne  necessitate  asseritur,  sed  ob 
urgentia  motiva,  qu.e  supra  expendimus, 
eidisp.  5,  dub.  0,  et  in  hac  disputatione,  pei 
totam,  et  amplius  apparebil  ex  dieendis. 

Ad  tertiam  negandum  est,  qaod  omnifl 
determinatio  voluntatis  consistafl  formali- 
ter  in  illo  egressu,  sive  exitu  operatj 
ab  illa;  quamvis  enim  determinatio  f<«r- 
malis  sit  intransitive  pr  i 
sive  elicientia;  determinatio  tamen 
Iis,  sive  auxilium  efficacitei   letermihana 
antecedit  ordine  canaalitatia  i!lnm  egi 
sum ;  movet  enim  volantatem,  ol 
propriam  opeiationem. 

Arl  qaartam  i©  pondetoi  negando  majo- 
rem ;  nam  motus  differl  realitei  a  leimino, 
quem  introdacit,  ut  oatendanfl  N.  Complat. 
in  lib.  Physic.  disp.  16,  qusst.  :*  j  ande  si 
auxilium  efficax  bc  babeat  at  qaidam  m<  I 
cnjiis  terminusesl  aostra  operatio,  ad  qaam 
per  aaxiliam  impellimar,  el  movemar; 
sequitur  aaxiliam  efficax  reolitei  differre 
ab  operatione,  ad  qaam  movet.  Ei  latio 
generalia  eat,  qaoniam  motaa  antecedil  oi- 
dine  causalitatia,    el   n  terminam  , 

quem  tntrodacil  :  aed  lepagnat,  qaod  ali- 
quid  Becandom  pi  edictam  ordinem  ant 
dat  seipsum,  eo  qao  1  oi  I  i  •     -  tlitatifi 
vari  oequit  absqne  aliqaa  distinctione  reali 
extremoram  :  ergo  motas,  efl  idqnod 
habel  ad  inst  tr  motas,  non  i  tli- 

tcr  cnm  kermino,  Bed  distingnitar  realitei 
ab  illo  ;  el  conseqaentei  ai  aaxilium, 
concursus  efficax  se  habefl  ad  instai  motos, 
opus  est,  quod  differal  lealitei  ab  ope 
tione  ad  qoam  movet.  Qaod  loqaendo  «lt> 
actionibus  transeuntibos,  efl  auxil 
concursa  efficaci  eia  correspondentil 
satis  manifestum  :  nam  auxiliam  recipitor 
in  causa,  quam  mowt  •,  terminaa  veri 
actio  non  lecipiuntai  in  caafi  \.  se  1  in  p 
praBdictae  causae  sabjecto  :  quse  verificari 
non  valent  absqae  distinctione  reoli  inter 
auxiliam,  el   opeiationem  ad   qoam  eli- 
ciendam  movet.  Unde  cum  necessitas,  efl 
conditio   aaxilii,  sive  concarsns  efficacis 
non  fandetur  in  particatari  ratione 
agentis,  vel  per  actionem  immanentem,  \  ol 


per  actionem  tran3euntem,  sed  in  - 
rationecausac-  secundae,  sequitur  omne  au- 
xilium  efficax  distingoJ  realitei  ab  op 
tione.  I'ra?sertim  quia  non  min 
necminus  proprie causatur  actio  imma:. 
ab  auxilio  efiicaci,   quam 
alias  cum  actio  immanens  ex  suo  genere  sit 
perfectior   actione  tianseunte, 
id  quod  perfecliasestyminassabdi, 

r  auxilium  cfl 

:n  i  I  quod  min 
ergo  ex  carj  :.  quam 

in  a  aive  omcursu  efilcan,  el 

transeante    i  !igamur 

ursum  I  icacem  realitei  diffi 

ab  actione  ti 

'■ 
.  \ilium  efTi 
imm  tnentem  .i 
•li^ti 

dem  :u  mt.  t-t  i 

Nam  distindio  eosenti 

i  ilitei  infert,  ol 

dunt   N  ,    .t.  Abbi 

disp.   M.  7.  t  a  Bubj 

rati 
txiliiel 
il 
Ad  qointam  r 

tbi-  * 
em  el  i 
de  aabil  b  ac- 

tuali  vero  ease  mol 
e\  i  lentei  consl 

:  II  i  - 

in  B. 

rat  gratiam  actoa 

motum  am. 

;ratia  ail  operatio  ab  anima 
i  l  tntendonl  Adversarii, 

.  potentiam  in  acl  i  pii 
..  distingai 
tion<  multoti 

\  tdimaa  Usp.  5, 

i  aathoiil  il  l  S 

lilium  e 
tiam  efficacitor  moventem,  i  ili- 

ler  c  tm  opeiatione, 
tam  ab  lllis.  quam  a  nobis  pr  e  i 
monium  aendum   est.    i  • 

l> 
Thom. 

moium  ah  animat  I 
ab  anima  prc*  e  lent 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


213 


tum  aninir,  id  est,  animae  impressum,  vel 
in  anima  receptum.  Per  quod  minime  si- 
gnificavit  ullam  ejus  identitatem  cum  ope- 
ratione  ab  anima  elicita,  sed  aperte  expres- 
sit  contrarium  ;  asseruit  enim  praedictam 
gratiam  esse  id,  quo  anima  movetur  ad 
operandum  :  uno  modo;  inquit,  in  quantum 
anima  hominis  movetur  a  Deo  ad  aliquid 
cognoscendum,  etc.  quod  minime  convenit 
operationi :  haec  quippe  non  movet  homi- 
nem  ad  agendum,  sed  supponit  hominem 
praemotum,  ut  agat,  et  est  effectus  praedictae 
motionis.  Intentio  itaque  S.  Doctoris  eo  col- 
limabat,  ut  ostenderet  gratiam  actualem 
non  esse  qualitatem  permanentem,  sicutest 
gratia  habitualis ;  sed  esse  formam  vialem, 
et  fluidam  ad  instar  motus ;  et  in  hoc  sensu 
asseruit  gratiam  actualem  esse  motum 
animae,  ut  latius  explicuimus  loco  citato,  et 
satis  aperte  colligitur  ex  S.  Doctore  supra 
q.  109,  art.  1,  etevidentius  &<\hu<zex  quzest. 
3,  depotentia,  art.  7  adl ,  ubi  inquit  :  «Vir- 
tus  naturalis,  quae  est  rebus  in  sua  cons- 
'<  titutione  collata,  inest  eis  ut  quaedam 
■<  forma  habens  esse  firmum,  et  ratum,  in 
-  natura  :  sed  id  quod  a  Deo  fit  in  re  natu- 
<  rali,  quo  actualiter  agit,  est  ut  intentio 
«  sola  habens  esse  quoddam  incompletum 
'  per  modum  quo  colores  sunt  in  aere,  et 
"  virtus  artis  in  instrumento  artificis.  » 

Ex  dictis   in  hoc,  et  praecedenti  § 

anom.  Hq.jirjo  infertur,    auxilium  eflicax  ponere 

in  anima  aliquid  intrinsecum  et  inhacrens, 

distinctnm  realiter  ab  operatione,   pro  qua 

elicienda  communicatur  ,  et  minus  conse- 

qnenter  procedere  eos,  quicum  exunaparte 

•  mt  auxilium  esse  eflicax  ex  se,  et  ab 

intrinseco,  atque  a  scientia  media  prorsus 

independens  ;  ex  alia  parte  refugiunt  con- 

q  lod  -it  aliquid  animaa  inhaerens, 

et  qaod  ab  oprratione,  cui  deservit,   reali- 

lifferat.  Id  quod  vel  ex  ipsis  patronis 

titiaj  me  liae  recte  vidit  Soarez  tam.  2,de 

rjraiio.  i,i,.  3,  deauxiliis,  cap.  31,  ///////.  5, 

ubi  ait  :  "   Malto  magis  conseqaenter  lo- 

q  inntar,  qai  dicunt  praeviam  concursum 

omnino  distinctam  a  concursu 

tncomitante,  <-t  conseqaenterab  actione, 

el  effi  ctu  ecnndaa :  nam  profecto 

ablata  distinctione  reali,  tacillimam  erit, 

imo  necessariam  alteram  distinctionem 

rei  tollere.  i   I  tade  etiam  ha- 

betar,  prarviam  hancmotionem  abopera- 

tione  distinctam,   inqna  aaxiliam  <-l!icax 

constitaim  i  .  <    <■  entitatem  ph}  icam,  boc 

'  l  \  <  ram  1 1  realem  ;  qao  eti  im  .  es  ra  D. 


Cyrillus  asserit,  unionem  humanitatis  ad  d.  Cy- 
Verbum  Divinum  in  Christo  Domino  esse  rilllls- 
physicam,  non   quia  naturalis  fuerit,  sed 
quia  veraet  realis.  Videndum  tamen  restat, 
quo  pacto  moveat,   an  moraliter  tantum, 
an  etiam  physice  ? 

Moralis  motiodicitur,  quae  mediante  pro- 
positione  objecti  fit,  et  moraliter  determi- 
nat,  nempe  suasione,  et  delectatione,  qui- 
bus  objectum  cognitum  hominem  ad  con- 
sensum  allicit,  et  provocat.  Physica  vero 
appellatur,  quae  supra  hanc  motionem  ob- 
jectivam,  et  metaphoricam  addit  impulsum 
causaliter,  et  effective  moventem,  ratione 
cujus  dicatur  Deus  non  solum  suadere,  et 
allicere  ad  consensum  ;  sed  etiam  effective, 
et  rigorose  ipsum  consensum  producere, 
Diximus,  an  moraliter  tantum,  quia  omnes 
admittunt,  quod  Deus  hoc  pacto  moveat, 
necid  negavit  Pelagius  ipse,  sed  satis  palam 
concessit  Deum  nos  movere  per  legem,  et 
doctrinam,  et  sanctas  cogitationes,  ut  refert 
D.  August.  lib.  de  gratia  Christi,  cap.l,  et  D.Aug. 
10,  et  constatex  dictis  dub.  2,  et  disp.  1,  cap. 
4,  §  4  ;  sed  dubium  est,an  etiam  moveat  effi- 
caciter  physice. 

§  III. 

Alia  conclusio  explicans  modum,    quo 
auxilium  efficax  movet. 

299.  Dicendum  est  tertio,  auxilium  ex  Tertja 
se  efiicax  movere  physice,  et  non  praecise  co»ciu- 
moraliter.  Haec  conclusio  est  communis  in- 
ter  Thomistas,  quorum  plures  dedimus  disp. 
3.  dnb.  6,  §  2,  unde  superfluum  est  aliquos 
in  particulari  referre.  Kt  potest  probari 
pluribus  sacrao  Scripturae,  et  SS.  Patrum 
testimoniis,  quae  tamen,  ut  vitemus  prolixi- 
tatem,  argumentis  statim  subjiciendis  inse- 
remus.  Constat  insuper  ex  omnibus  motivis 
Ioco  citato  propositis,  et  in  hac  disp.  dub.  3, 
/'/  4  ;  nam  si  penetrentur,  et  recle  expen- 
dantur,  sicatprobant  neces?ilatem  auxilii 
applicantis,  et  eflicaciter  ex  se  moventis, 
it,i  etiam  evincunt,  (juod  auxilium  ex  so 
eflicax  moveat  physice,  et  non  praecise  mo- 
raliter,  ut  facile  consideranti  constabit,  et 
amplius  patebitex  dicendis.  Undeopua  non 
est  novas  investigare  rationes  ad  hujus 
conclusionis  confirmationem,  sed  tantum 
oportet  argumenta  locis  citatis  facta  aliquan- 
tulum  premere,ethuic  assertioni  applicare. 

Probatur  ergo  primo  ratione  satis  efli- 
caci  :  quoniam  de  ratione  instrumenti  est 


214 


DE  GRATIA  EFFIC.V  I. 


DTIio. 


Volonta- 
lemcrea- 
lamcoin- 
parari  m 

inslrn- 
mentnm 
adDeom, 
probatur 
ex&crip- 

tura. 

Isaias. 


moveri  ab  agonte  principali  motione  efTec- 
itui  proportionata  :  sed  voluntas  creata  est 
'instrumentum  Dei  in  ordine  ad  operationes, 
•quas  elicit  :  et  pracdictae  operationes  sunt 
-quid  physicum,  dependentque  a  voluntate 
non  solum  ut  agente  morali,  sed  etiam  phy- 
sico  :  ergo  voluntas  creata  movetur  physice 
a  Deo  ad  operandum  :  ergo  auxilium  effi- 
cax  movet  physice,  et  non  tantum  morali- 
ter.  Hac-c  secunda  consequentia  patefl  ex 
prima  ;  nam  Deus  movet  voluntatem  i 
tram  per  auxilium  efficu  ipsi  impressum, 
ut  §  1  declaravimus  :  ergo  si  Deus  movet 
physice  voluntatem,  oportet  etiam  qaod 
auxilium  illam  physice  moveat.  1'rinia 
consequentia  legitime  infertur  ei  pramiis- 
sis.  Major  etiam  osl  certa,  ut  inductive  po- 
test  ostcndi  et  tradit  D.  Thom.  '.'>  part. 
qu&st.  62,  art.  1.  ubi  inqnit:  Ponendo 
«  quod  Sacraincntinn  eet  caota  in.-trumcn- 
"  talis  grati;c,   neo  simul  poiu 

«  quod  in  Sacramento  ail  quaadam  vii 
«  inatramentalia  ad  inducendam  sacramen- 

talem  effectam;   et  hajc  qaidem   \irtus 

proportionatar  instrnmento.  i  nde  com- 
a  paratur  ad  virtutem  abaolotam,  el   i 
«  fectam,  sicut  comparator  inatramentam 
«  ad  agens  principale.  Instrumcntom  enim 
«  non  operatur,  aiai  iu  qu  intoo  lum 

ab  agente  principali.  El  ideo  \  irl  la  prin- 
a  cipalii  agentia  habel  permani 
'.'  pletamesseia  natara;  virtoaautem  i 
o  tromentalia  habel  eaae  tram  ano 

«  in  aliud,  ct  incompletam  :  sicul  et  n. 
«  est  actaa  imperfectua  ab  agente  in  pt- 
« tiens.  s  Et  insaper  probatar,  qaoniam 
agens  inferiua  non  attingil  enectam  agentis 
superioris,  nisi  moveatar  ab  i\  Bnte 
motionc  effectui  Bttingendo  proportionata  ; 
niliil  cnim  agit,  Bi sibi  rdinquutur,  ultra 
sphaaram  auae  virtati  i  •  l  instramentum, 
in  qaantam  tali  inferioa,  attin- 

gens  effectum  causaa  soperi 
palis,  ut  r\  se  liquel  :  ergo  de  ratione  ina- 
trumenti  esl  moveri  ab  agente  principali 
motione  elTeetui  attingendo  proporiionata. 

Minor  autcm,  pracipue qnantom  ad  pri- 
mam  partcm.  in  qua  est  difficoltaa,  proba- 
tur  prin  i  ra  Scriptura  ;  nam  laaiaa 
K>,  dicitur  :  Assur  mrga  furorii  mei,  rt  ba- 
culus  ipse  est :  <nl  gettfem  fallaeem  mittnm 
cum,  et  contra populutn  furoris  mti  mand 
illi.  E\  poatea  subditur  :  Nunqvid  gioriabi- 
lur  securii  contra  eum  <jui  seeat  m  aa  ?  aut 
exattabitur  serra  contra  eum  a  ouo  trakUur? 
Quomodo  si  elevetur  virga  contra  elevantem 


se,  pi  exaUetur 

est.  Quihus   verbii  itur,  quod  sicut 

haculus,  virga,  etae  .tur  a  n 

ita  et  nos   movcmur  .: 

I    aerr  i    m  >venlur  a  i 
tivc   phyaicc   per   impressionem    ali< 
impalsus  inferentis  operationem,  • 
tum,   ad  qu  c  movem  g    nos  ■ 

mur  a  Deo  tanquam  instromenta  ad  eh- 

.  laa  op< 
liquct.  quil  physicum  sant.    Et  hinc  prae- 
cidit  Scriptura    occisi  .    in 

que  lau- 
dabilia,  <  t  meritori  i  sinl ;  primon 
ct  prini .  is  ; 

noa  '  oqoam  inatmmi 

■  . 
im  leetimoniam   D.   Thom.  ibidem  : 
i  Hic,  i  inquit,  intia  in 

■ 
non  | 

/' 
eap,  8,  ubi  a 
•  tis  ad  I 

atem,  »-t  aical  \  irl 

\. 

ihcem  d 
Ita  etiam  d  minantif  -?it, 

i  quod  aulla  ^u- 

'• . 

: 

rit,  el   ; 

<irt.   7 

n.  irtatem  Dei.   I, 

I  communi 
intimior  omn 

mvenil  - 
priam  tal  ;  nde  atiana,  u! 

itur  in   lib.  intclligeuti ; 

•I 
Si 

\'i  .rum 

\  inae  virtul 

lom  dal  rebus  \  irl  item,  m  nulhi 

I  pri.i  \  iri 

in  \  irtute 

bomo  oon  \  •'•  sl  \  irtote  volontatis 
lata  uti.  i  ajil  i;i  \  ir- 

t  ite   Dei.    lilud  autem   iu  cujus  vir 

m  virt 
1  etiam  I  in  artil  iret. 

in  cujua  \  irtut  istrumentum,  et 

ab  boc  artil  >priam  fom 

non 


DISP.  VII,  DLB.  V. 


21.1 


(  non  accipit,  sed  solum  ab  ipso  applicatur 
«  ad  actum.  »  Et  infra,  cap.  94,  ubi  inquit  : 
«  In  quolibet  agente  est  duo  considerare, 
«  scilicet  rem  ipsam  quae  agit,  et  virtutem 
«  qua  agit,  sicut  ignis  calefacit  per  calo- 
«  rem.  Virtus  autem  inferioris  agentis  de- 
«  pendet  a  virtute  superioris  agentis,  in 
«  quantum  superius  agens  dat  virtutem 
«  ipsam  inferiori  agenti,  per  quam  agit, 
«  vel  conservat  eam  ;  aut  etiam  applicat 
«  eam  ad  agendum,  sicut  artifex  applicat 
«  instrumentum  ad  proprium  effectum,  cui 
«  tamen  interdum  formam  non  dat,  per 
«  quam  agit  instrumentum,  nec  conservat, 
«  sed  dat  ei  solum  motum.  Oportet  igitur, 
«  quod  actio  inferioris  agentis  non  solum 
«  sit  ab  eo  per  virtutem  propriam,  sed 
«  etiam  per  virtutem  superiorum  agen- 
«  tium.  »  Ex  quo  principio  statim  conclu- 
dit  :  <.<  Sicut  igitur  non  est  inconveniens, 
« quod  una  actio  producatur  ex  aliquo. 
«  agente,  et  ejus  virtute  :  ita  non  est  in- 
«  conveniens,  quod  producatur  idem  effec- 
«  tus  ab  inferiori  agente,  et  a  Deo  :  ab  utro- 
-<  que  immediate,  licet  alio,  et  alio  modo.  » 
Etineodem  libro,  cap.  147,  inquit  :  «  Sub 
«  Deo  qui  est  primum  intelligens,  et  volens, 
«  ordinantur  omnes  intellectus,  et  volun- 
«  tates,  sicut  instrumenta  sub  principali 
'.<  agente.  »  Quae  doctrina  est  satis  commu- 
nis  inter  S.   Doctoris  discipulos,   eamque 

oi.  jam  pridcm  docuerat  Capreolus  Thomista- 

rum   princeps  in  2,   dist.   28,  9.  1,   art.    3 

o'l  12,  his  verbis  :   ((   Non  solum  juvat  nos 

Deus  ad  bonum  velle  partialiter  coeffi- 

-(  ciendo,  sed  etiam  quodam  modo  speciali, 

'(  faciendo    ipsam   voluntatem    partialiter 

concurrere,  itaqaod  ipsa  voluntas  par- 

'(  tialiter  concausat  applicata,  etquasi  ins- 

"  trumentaliter  mota  a  Doo  ad  sic  partia- 

liter  concausandum.   1   Et   Cajetanos  1 

part.  quaut.  45,  art.  5,  §  Ad  Durandum, 

tractans  illam  S.  Doctoris  propositionem, 

Omnti    causa    secunda    est    inttrumentum 

Dei,  inquit  :  «  Oportet  omnem  actionem 

rreaturae     attingere   ad    offectum    Doi, 

per  attingil  ad  esse,  qaod  nalla 

:  dat,  oisi  i/i  virtate  primae  ca 

bie,  et  m  3,  contra  gentes,  • <>\>.  <;  \  ,t 

<  tenditur. 

ij.     Suadetar  ultimo  eadem  minor  rationeex 

praed         te  limoniis  desumpta,  quia  cum 

idem  effi  daplici  causa,  superiorj  sci- 

I  el  inferiori  producitur  opu  .  eet,  quod 

in  Ipto  reperiatur  aliqua  ratio  1  nperior, 

agenti    iperiori  p  1  re  pondeat, 


et  virtutem  propriam  agentis  inferioris  ex- 
cedat ;  nam  qualis  est  ordo  agentium,  talis 
est  ordo  terminorum,  seu  finium  qui  agen- 
tibus  correspondent :  atqui  causa  inferior 
nequit  attingere  principaliter,  et  propria 
virtute  effectum  proprium  causae  superio- 
ris,  et  suam  virtutem  excedentem  ;  sed  tan- 
tum  attingit  illum  instrumentaliter,  et  per 
subordinationem  ad  causam  superiorem  : 
ergo  cum  ad  quamlibet  operationem  ab 
homine  elicitam  concurrant  Deus,  et  homo 
tanquam  causa  superior,  et  inferior  ;  se- 
quitur,  quod  homo  in  qualibet  operatione 
se  habeat  ut  instrumentum  Dei. 

Confirmatur;  nam  in  qualibet  operatione  Coniir- 
ab  homine  elicita  reperitur  et  existentia,  et  matur" 
major  actualitas  excedens  actualitatem  prin- 
cipii  creati  :  sed  homo  nequit  attingere  has 
formalitates  virtute  propria,  sed  tantum  ut 
instrumentum  Dei,  cui  praedictae  formali- 
tates  tanquam  causae  principali  correspon- 
dent :  ergo  vel  eas  non  attingit,  quod  est 
absurdum ;  vel  in  omni  operatione  se  habet 
ut  instrumentum  Dei  :  atqui  praedictae  for- 
malitates  quid  physicum  sunt  ;  ergo  homo 
in  qualibet  operatione  debet  a  Deo  physice 
moveri,  tanquam  instrumentum  illius  ;  et 
consequenter  cum  auxilium  efficax  sit  id, 
quo  Deus  movet,  et  applicat  hominem  ad 
agendum,  sequitur  quod  auxilium  moveat 
physice,  et  non  praecise  moraliter.  Discur- 
sus  est  legitimus,  et  omnes  fere  ejus  propo- 
sitiones  cons*ant  ex  dictis  disp.  5,  dub.  5,ubi 
illas  ex  professo  probavimus. 

301.  Nec  refertsi  respondeas,  hoc  argu-  Evasio. 
mentum  cum  sua  confirmatione  suadere 
quidem  quod  omnis  creatura  sit  in  agendo 
instrumentum  Dei,  et  quod  debeat  ab  illo 
movcri  ;  minime  vero,  quod  haec  motio  de- 
beat  esse  ejusdem  rationis  in  omnibus 
agentibus  creatis.  Immo  contrarium  inferri 
videtur  ;  nam  Deus  movet  unumquodque 
juxta  naturam  suam.  Unde  cum  homo 
agene  per  liberum  arbilrium  sit  agens  mo- 
rale,  non  debet  praomoveri  physice,  sed 
tantum  moraliter,  suasione  videlicet,  vel 
inspiratione.  Et  hoc  tanlum  cvincunt  testi- 
monia  Scripturae,  et  D.  Thom.  supra  re- 
lata. 

Hoc,  inquam,  non  refert,  scd  facile  ex  Rerelli- 
dictis  evertitur.  Tum  quia  homo  inquali-  lur* 
bet  operatione,  tametsi  lil^ra,  et  morali, 
agit,  et  influit  non  solum  11 1  agens  morale, 
ed  etiam  at  agena  physicum,  eo  quod  m 
qualibet  operatione  reperitur  non  solum 
Liberta  .  ei  moralitas,  sed  etiam  entitas, 


216 


DE  GKATIA  EFFK 


Cate- 

chisuius 
ftoma- 

IUIS. 


existentia,  et  actualitas,  qu;e  quid  physi- 
cum  sunt,  ut  ex  se  liquet  :  quinimo  ipse 
modus  libertatis,  et  moralitatis  non  produ- 
citur  immediate,  et  per  se  ;  sed  fit  mediato, 
et  per  resultantiam  ab  entitate  ph; 
operationis,  ut  ostendimus  in  tractatu  de 
bonitate,  et  malitia,  disp.  1,  dub.  2,  et  in 
tractatu  de  Virtutibus,  disp.  1,  dub.  3.  I 
homo  in  qualibet  operatione  libera  sub  ir- 
dinatur  Deo  non  solum  ut  agenti  moraliter 
per  suasionem,  et  inspirationem,  scd  etiam 
ut  moventi  physice  per  rigorosam  m<  tio- 
nem  applicativam,  ef  ellectivam  :  atqne 
ideo  auxilium  efficax,  quo  homo  movetur 
a  Deo  ad  libere  agendum,  movet.  ef  appli- 
cat  hominem  physice  ad  operandum.  Tnm 
eliam,  quia  subordinatio  hominis  ad  Denm 
lanquam  adcausam  principalem  moventem 
hominem  in  qnalibef  operatione  ad  agen- 
dum  instrumentaliter,  non  lundatur  in 
particulari  hominis  conditione,  sed  in 
nerali  conditione  agentis  creati,  qno 
propria  virtute  nequit  attingere  effectum 
proprium  Dei,  nempe  existentiam,  el 
tualitatem  operatioms,  et  effectus,  ntcons- 
tat  ex  discursu  supra  facto  :  ergo  praedict  i 
subordinatio,  cum  generalis  Bit,  fundal 
exigentiam  motionis  divin  e,  qua  I k 
veat  generaliter  omnem  creaturam  a  l  ope- 
randam  :  atqui  modus  movendi  moraliter 
non  est  communis  omni  creatui  i  m- 

tum  convenif  agenti  libero  ;  motio 
physica  quit  omni  agenti  cre  ito  convenire  : 
ergo  homo  debet  a  Deo  moveri  nonsolom 
moraliter,  juxta  snam  pecnliarem  condi- 
tionem,  scd  etiam  physice,  ob  generalem 
conditionem  agentis  creati.  Et  hnc  respicit 
illa  doctrina  Catechismi  Romani  part.  I 
primo  Symboli  articulo,  num,  22,  abi  dici- 
tur  :  crNonsolum  Deus  universa  quae  sant, 
«  pro\  identiasua  tuetnr,  atqueadministrat, 
«  verum  ctiam  quae  moventur,  el  agnnl 
i  aliquid,  intima  virtnte  ad  motam,  atque 
u  actionem  impellit,  utquamvis  secunda- 
«  rum  causarnm  efficientiam  non  impediat, 
«  praeveniat  taimen,  cumejus  occultissima 
«  vis  ad  singula  pertineat.  rlaec  enim  vis 
qua  Deus  praevenit,  el  impellit  aniv<  i 
quaa  aliquid  agunt,  neqnil  esse  moralis, 
ctim  hcoc  pracise  tocum  habeat  in  moraliter 
agentibus  :  ergo  debel  essealiquid  altius, 
et  universalius  morali  motione  :  nequit 
autem  in  alio  consistere,  quam  iu  concursu, 
sive  auxilio  etlicaci  movente  physioe  tam 
hominem,  quam  omnia  alia  agentia  creata 
ad  operandum.  Tum  denique,  quia  motio 


moralis  non  snbordinat  j 
instrumentum  moventi  moraliter,  ut  p 
cum  diabolns,   vel  I  I  homiiu 

medio  consilio,  suasion< 
cimus,   nec  cum    |>i  su- 

mus,   quod  homo  si  I     I       !ru- 

mentam  diaboli,  vel  hominis  suade 
instig  I  ipse  homo  mot  is 

simpliciter,  ef  moraliter  tanquam  ca 
principalis  snae  tionis  :  atqui  le 

monia  Scrip  D.  Thom.  ef  rat  o  en- 

periu     :  jg   qua ' i 

operati  i  n- 

lum  comparari  tanquao  ba- 

culum.  \  irgam,  in  qoib 

rigorosa  subordinatio   id    principium  ex- 
trinseenm  movens  :  moralii 

insafficien  lad  n  I  im  ibordi- 

nationem  hominis  ad  Deom,  tanquam  ii 
tromenti    ad  cau  lam  prin 
anthoril  ites,  el  i  incnnt. 

Atqne  i :  ',  moti  uun 

I 
moralem,  v< 
im. 

ntra  li  inc  doetrin  tm  objie* 
I   authoritab 
. 
ir  innititur,  el  i 
intendi  inum  er-    i 

i  i  expli   indo  modum,  qaoaaxilium  fil 

effiea 

tes- 
tat  ex  ij 
libro  de  elaginm, 

pag.  241,$  *S  bi  ail .-  /msjn 

dirigai  •  m  quorsum  '•><//,  /. 

s  / 

Jj  N  raora 

um,  >i  quo  trahUur  ?  El  similia  h 
lib.  2,  fnstitui.  cap. 
nam  contra  i 
veri    instrumentaliter  p 
homo  non  agil  Iiber<  i'i- 

dem,   vel   non   movetur  instrumentalil 
physice.  Anteeedeiu 

tione  instrnmenti  phyaicies!  non  moveri  \ 
atqni  d 
riest,  qood  positis  omniboa  reqoiai 
ei  parte  actna  primi  se  mov< 
net  ad  Becundum  ■  ergo  contr 

itis  liberi  eaf  moveri  instrnmentaJ 
phvsice. 

Resi  b  l    primam    object, 

negando  majorem ;  quamvis  enim  Calvi- 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


217 


nus  utatur  praedicto   Scripturae   testimonio 

ad  asserendam  intrinsecam,  et   physicam 

efiicaciam   auxilii,  sive  concursus  pracvii; 

et  in  hoc  nobiscum  conveniat,  et  minime 

erret  (cum  id  satis  aperte  indicet  praedictus 

locus,  praesertim  adjuncta  interpretatione 

D.  Thom.  quam  supra  expendimus)  erravit 

tamen  pessime  contra  doctrinam  catholi- 

cam,  dum  ex   praedicto  testimonio,  et  ex 

efficacia  intrinseca  divini  consursus  praevii 

collegit,  hominem  non  agere  libere,  sed 

necessitari  a  Deo  tam  ad  mala  opera,  quam 

ad  bona.  A  quo  errore  toto  ccelo  distamus 

Thomistae;   nam  ita  asserimus   auxilium 

esse  ab  intrinseco  efficax,  et  nos   physice 

determinare  adagendum,  utsimul  dicamus 

et  salvemus,  quod  stante  praedicto  auxilio 

agimus  libere,  et  possumus  non  agere ;  et 

quod  ad  opera  mala,   quatenus  talia,   non 

praemovemur  a  Deo,   sed  a  nobismetipsis, 

tanquam  aprimopeccandi  principio.  Quam 

lifierentiam  inter  Thomistas,  et  Calvinis- 

tas,   inter  haeresim,  et  veritatem,  late  de- 

claravimus    dub.  yrxced.   §  9,   unde  non 

oportet  in  hoc  amplius  immorari.  Addimus 

tamen  Calvinum  in  testimonio,  quod  nobis 

objicitur,  palam  prosequi,  et  tueri  doctri- 

nam  Lutheri  circa  efficaciam  divinae  motio- 

nis  ad  peccandum,  utex  ejus  verbiseviden- 

uther.  ter  constat.  Quid  autem  Lutherus  de  prae- 

dicta  motione  senserit,  liquet  ex  ejus  asser- 

tionibus,    art.   36,  ubi  inquit  :  «  Quomodo 

u  potest  homo  sese  ad  bonum  praeparare, 

-  cum  neque  in  potestate  ejus  sit  vias  suas 

i  rnalas  facere  :  nam  et  mala  opera  in  im- 

piis  operatur  Deus,  ut  Proverb.  10,  dici- 

■  tur  :  <>mnia   propter  seipsum  operatus 

t    Dominus,  etiam    impium  ad  diem 

'  malum.  Qnis  audeat  negare,  seetiam  in 

'  malisoperibussaepecoactumaliad  facere, 

'  quam  cogitaverit  ?  »  In  hoc  ergo  Luthe- 

rus,  etCalvinnserrarunt,  quod  asseraerant, 

auxilium  efficax  tollere  libertatem,  et  indu- 

ccre  necessitatem   absolutam;    et    multo 

adhnc  turpius  in  eo,  qnod  dixernnt  Deum 

eoneursum  praevinm  efficacem  necessi- 

e  bominei  ad  peccandam.  At  non  erra- 
runt  in  aaaerendo  necessitatem  anxilii  prae- 
e  efficaci  ,  phj  ice,  otcum  proprie- 
tate  moventis,  ut  docent  Thomiats  cum 
s.  Augustino,  qui  id satia evidenter affirmat 
in  locia  dnbio  praecedenli  relatia,  el  aliii 
quae  infra  aubjiciemua.  Qaomodo  autem 
amilinm ex «e  efficax,et  pbyaice  movens 
non  laedat  libertatem,  constatei  dnbio  prac- 

lenti  :  neqneid  negant  Authorei ,  contra 

Salmant.  ('urs.  theolog,  lom.  X. 


quos  nunc  agimus,  sed  potius  affirmant. 
quod  licet  Deus  communiter  loquendo  solum 
nos  moveat  per  auxilia  moralitcr  determi- 
nantia ;  nihilominus  potest  movere,  et  quan- 
doque  moveat  per  auxilia  physice  pracde- 
terminantia  quin  arbitrii  libertas  impedia- 
tur.  Exponere  vero  qualiter  concursus  Dei 
pracvius,  et  efficax  ad  entitatem  operum  ma- 
lorum,  minime  attingat  eorum  malitiam, 
non  pertinet  ad  praesentem  tractatum ;  agi- 
musenimnonde  omni  concursu  Dei,  sei 
tantum  de  auxiliis  di  vinae  gratiae,  quae  solum 
concurruntad  opera  honesta,  et  salutaria. 
Nec  illud  difficultatem  supra  praesentem 
assertionem  addit,  suppositis  his  quae  dixi- 
mus  in  tract.  de  Volunt.  JDei,  disp.  10, 
dub.  7. 

303.  Ad  secundam  objectionem  respon- ,,, 
detur  distinguendo  maiorem  :  Est  contram*;l*c~ 
rationem  agentis  tioere  moven  instrumenta- 
liter  physice,  excluso  omni  influxu  per  mo- 
dum  causae  principalis,  negamus  :  et  deinde 
concessa  minori,  neganda  est  consequentia, 
vel  distinguendum  est  consequens  sub  eis- 
dem  terminis.  Etenim  licet  quod  ita  agit 
instrumentaliter,  quod  nullo  modo  princi- 
paliter  influat,  nequeat  esse  causa  libera 
operationis,  sed  pure  ab  extrinsoco  agatur ; 
nihilominus  optime  cohacret,  quod  libere 
agat  qui  ita  movetur  ad  attingendum  ins- 
trumentaliter  efiectum  secundum  aliquas 
rationes,  ut  tamen  influat  in  ipsum  secun- 
dum  suam  substantiam,  etspeciem  princi- 
paliter,  et  per  virtutem  eflectui  ita  accepto 
adaequatam.  Et  ita  accidit  in  praesenti  ; 
nam  licet  homo  egeat  motione  physica  Doi 
ad  producendum  instrumentaliter  existen- 
tiam,  et  actualitatem  operationis,  et  eandem 
operationem  ut  existentia,  et  actualitate 
vestitam  ;  habet  nihilominus  vel  per  natu- 
ram,  vel  per  auxilia  gratiae  sulficientem 
et  adaequatam  virtutem  ad  eliciendum 
pracdictam  operationem  secundum  spe- 
ciem,  et  substantiam  consideratam,  ut 
disp.  •",  dub.  5  explicuimus.  Quod  satis 
est  ut  se  libere  moveat  ad  praedictam 
operationem,  quamvis  semper  agat  sub 
motione  efiicaci  Dei  ad  exislenliam,  et 
actualitatem  actionis  praerequisita.  Haec 
cnim  dependentianon  extrahit  liorninem  a 
ratione  causae  principalis  siin;,!: citer  diclae, 
qualis  apta  est  inesse  creaturae;  nec  ipsum 
constituit  in  ratione  instrumcnti  particu- 
lariter  dicti,  sed  estquaedam  conditio  uni- 
versalis,  etomni  agenti  creato  conveniens. 
(Jndeconstat  ad  majoris  probationem  ;  nam 

15 


218 


DE  ORATiA  EFFICACI. 


Conflr- 

nuitio 

pra  ce- 
dentis 

trinae. 

l>.TIio. 


licetde  rationeejus,  quod  mere,  et  praecise 
est  instrumentum,  sit  non  moveri   a  se, 
sed  ab  alio ;  id  tamen,  quod  simul  est  ins- 
trumentum,  et  causa  principalia  sui  effec- 
tus  secundum  diversas  rationes  considerati, 
ita  movetur  ab  alio,  quod  etiam  movetur  a 
se.  Etsimiliter  quamvis  de  ratione  agentis 
liberi  sit  moveri  a  se,  minime  tamen  de 
ratione  liberi  secundi,  et  creati  est  ita  mo- 
veri  a  se,  quod  non  moveatur  ab  alio  :  sed 
potius  exposcit  ita  se  agere,  quod  prius  mo- 
veatur,  et  agatur  a  primo  libero,  quo^l  es1 
Deus.  Quamobrem  oj)time  coha^rot,   q 
homosit  agens  liberum,  et  simul  Dei  ins- 
trumentum  ;  et  quod  simul  mo\  eatur  a  se, 
et  pnus  moveatur  a  Deo.    Nec    id    \, 
possunt   Authorea   contra   quos   agimus    : 
nam  homo  est  principiam  liberum 
se  movens ;  et  tamen  i  j * — i  dicant, 
movetur  moraliter  ab  aiio.  rgo  ipei 

componunt,  quod  homo  moveatar  morali- 
ter  a  se,  et  moveatur  moraliter  a  Deo  : 
nos  asserimus,  quod  movetur  ; 
et  movetur  physice  ab  alio.   I 
eadem  utrobique,  quia  \  i  lelicel  I 
liberum  secundum,  quo  l  ita  e  .  nt 

priusdebeata  Deo  primo  movente  moveri, 
tam  physice,  quam  moraliter.  Sed  nos  su- 
pra  motionem  moralem  addimns  m 
physicam,    el    efficacem ;  qni  t  b 
agens  non  solum  morale,   e  I  etiam  |>l 
cum,  e1  debel  i>'"'  secundum  utramqoe  ra- 
tionem  subordinari,  .-.t!\.i  t  ib  utra- 

que  motione,  liberi  arbitrii  lib 

\  idetur  expres 
Thom.  sup.  cap.  '.  iiJ  Hom. 

ubi  exponens  illa  verba  :  Qaicumqueenim 
«  spiriiu  Dei  aguntur,  hi  sunt  filii  Dei, 
«  inqtut  :  Primo  considerandnm  esl  quo- 
«  modo  aliqui  aguntur  a  spiritu  Dei.  Bl 
c  potest  sic  inteliigi,  quicumque  spiritu 

Dei  aguntur,  id  esl  regunl  ir,  sicul  a 
«  dam  ductore,  et  directore  :  quo  I  ;  ti  I 
«  in  nobis  facil  Spiritus,  scilicet  in  quan- 
«  tum  illuminat  nos  interius,  quid  fa 
«  debeamus-.  Psalm.    1  12  :  Spiritus    tuus 
«  bonusdeducel  me.  »  Quam  expositionem 
continentem  doctrinam  de  sola  praemoti 
morali.  statim  ipse  dispellit,  his  verb 
a  Homo  spiritualis  non  tantum  instruitur 
«  a Spiritu sancto,  quid  agere  debeat,    •  i 
«  etiam  cor  ejus  a  Spiritu  sancto  movetur  : 
«  ideoplus  intelligendum  esl  tn  hoc,  quod 
«  dicitur :  Quicumque  spiritu  Dei  aguntur. 
o  Illa  enim  agidicuntur,  quae  quodam  su- 

periori  instinctu moventur.  Undede  bru- 


i  tisdicimo  non  agu  ::untur, 

"  quia  a  natura  moventur,  et  D 

priomotu  ad  suasacti  .mi- 

«  liter  homo  spiritaalis  non  qua.si  ex  motu 

propria  volontatU  principaliter, 
•  instinctu    Spiritus  sancti  inclinatur 
«  aliquid  agendum.  secundum   illud  Isaiae 
:'um  venerit  qnasi  fiuvius  violentus. 
i  quem  spiritus  Dei  cogit.  El  I. 
Cbristus  agobatur  aspiritu  in  desertum. 
tcluditur,  quin  \ in 
per  volantatem,  et  liberum 
«  arbitrium  operentur  ;  qaia  ip>um  motum 
I  Jttt  :ti~ ,    ft    libeH     arbitni     vpir. 
md  is  lii  <ecundum  illu  1 

-   Philipp.  2 :  D<  r  ttur  in  i 

i  bis  velle,  ei  r>  nihil  il 

;n  doc- 
trin  tin  ;  -  |d  nmo- 

lit. 
hanc  interj  aem 

/' 

ubi  j  inquit: 

[Uam  r-  [ 
enim  i  :gi- 

-  tur 
men  t  tntum  pi  luntatil 

tn>   grati  iobitel 

i  A| 
«  agunt 
t«»li 
supr  Tu  t.- 1 . 

loaguntur, 

ant 

i  SliiDei.  Dicetroihi  ali  rgoagimur, 

. 

r   alii    utri 

dedimofl  dup. 


IV 


'(/'(/•  aU  nii 

Deam  facere  com  pi 
mus  est  m  allicei  lua- "' 

live, 
et  physice  m 
facil  cum  proprietate,  a!  faciamas 

;im  allt  el  inspir 

| 

| 
facil  :  iv.  imj 

m 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


219 


nem  moralem  per  suasionem,  vel  inspira- 

tionem,  sed  eliam  motionem  physicam  per 

veram  efficientiam,  et  impulsum.  Haoc  se- 

cunda  consequentia  recte  infertur  ex  prima, 

et  ista  ex  praemissis.  Major  vero  probatur  : 

tum  quia  efficere  alliciendo,  suadendo,  vel 

inspirando,  non  est  facere  cum  proprietate, 

etabsolute;  sedestfacere  secundum  quid, 

et  cum  addito,  nempe  moraliter,  et  meta- 

phvsice  :  ergo  Deum  facerecum  proprietate, 

ut  faciamus,  non  est  solum  allicere,  vel 

suadere,  sed  est  physice,  et  effective  nos 

movere  ad  faciendum.  Tum  etiam,  quia  ob 

hanc  rationem,  cum  movemus  cultellum  ad 

scindendum,  vel  instrumenta  artis  ad  opera 

artificiosa,   dicimur  proprie  facere,  ut  illa 

faciant ;  quia  videlicet  physice,  et  effective 

ea  movemus  :  econtra  vero  cum  suademus, 

vel  rogamus  alium  hominem,  ut  faciat,non 

dicimur  absolute  facere,  ut  faciat,  sed  so- 

lum  metaphysice;  quia  nimirum  illumnon 

movemus  physice,  sed  moraliter  :  rogamus 

enim,   aut   consulimus,   quod  ipse  faciat. 

Ezeciuei Minor  autem  ostenditur,  quia  Ezech.  36, 

dicitur  :  Spiritum   meum  ponam   in  7nedio 

ri,  et  faciam  ut  iu  prxceptis  meis  ambu- 

letis,  ct  judicia  mea  custodiatis,  etoperemini. 

Et  similiter   Concilium  Arausic.  can.   9, 

Arau"i-  definit :  Quolies  bona  agimus,  Deus  in  nobis, 

canum.  otque  nobiscum.  vt  operemur  operatur.  Verba 

autem  sacrae  Scripturae,  et  Conciliorum  in- 

telligenda  sunt  cum   proprietate,   ubi  non 

apparet  urgens  motivum   in  contrarium  : 

ergo  Deus  facit  cum   proprietate,   ut  facia- 

mus.  Kt  in  hoc  sensu  utilur  praedicto  Scrip- 

turac  testimonio  D.  August.  contra  Pelagia- 

norum  reliquias   in  libro  d.e  prxdest.   SS. 

eap.  2,  nbi  ait  :  a  Ideo  haec  et  nobis  praeci- 

piuntur,  et  dona   Dei  eise  monstrantur, 

c*ut  intelligatur,  quodet  no8  ea  facimus, 

et  Deus  faciat,  utilla  faciamus;  sicut  per 

•  Prophetam  Ezechielem  apertissime  dicit : 

-  '.-111111  apertius,  quam  ubi  dicit :  Ego 

«  faciam,  ut  f ;  Locum  ipsumScrip- 

"  turae  fratres  charissimi,  attendite,  et  vi- 

lebitia  Deum  promittere  facturum  se, 

[uae  jnbet  u  t  fiant. »  Nec  hic 

oportet coniotare  d,j.i->  Moliniatarum  i< 

pon  quibus  confugiunt  vel  ad  con- 

aultaneum,  vel  ad  ^ratiameffica- 

•  ntia ;  et  quia  iatac  e\  a  ionea 

|,i  i    ,  i  jimui  d\  i>.  5,  dub.  6,   S    "-  (''  'l11''1 

auxilium  efBcax,  quo 

praevium,  atque 

ledia  independen  ,  ul  conal 

,  j  'I  ibiia  prasce  lentibu  -,  et  ad- 


mittunt  Authores  contra  quos  in  praosenti 
potissimum  agimus. 

306.  Sed  hi  respondent  negando  majo-  eau- 
rem,  quia  ut  Deus  dicatur  proprie,  et  abso-  siu,u- 
lute  facere,  ut  faciamus,  sufficit  quod  nos 
praemoveat  efficaciter  ad  faciendum  ;  sive 
haec  efficacia  sit  physica,  sive  moralis.  Et 
quia  ad  salvandum  ea,  quae  Concilia,  et 
Patres  in  hoc  puncto  contra  Pelagianos 
diffiniunt,  sufficit  quod  homo  nequeat  ope- 
rari  absque  auxilio  Dei  efficaciter  proprie 
pi^aemoventis,  superfluum  existimant,  quod 
Deus  nos  in  qualibet  operatione  physice 
praemoveat.  Licet  enim  fateantur  praemo- 
tionem  physicam  posse  cum  nostra  liber- 
tate  componi,  eam  tamendicunt  communi- 
ter  non  conferri,  quia  motio  moralis  suffi- 
cit,  et  Deus,  et  natura  nec  in  necessariis 
deficiunt,  nec  in  superfluis  redundant.  Prae- 
sertim  cum  homo  in  operationibus  liberis 
se  habeat  ut  agens  morale,  cui  satis  est 
efficaciter  moraliter  praemoveri. 

Haectamen  responsio  nequit  sustineri  ;  prrcdn- 
nam  in  pnmis,  si  semel  praomotio  physica  (Utur* 
non  praejudicat  libertati,  neutiquanr  ut  su- 
perflua  ad  actus  liberos  reputanda  est ;  su- 
perfluum  quippe  non  debet  existimari, 
quod  perfecte  subjicit  creaturam  Deo.  Cum 
ergo  Deus  habeat  supra  illam  omne  verum 
dominium  excogitabile,  et  ipsa  habeat  ad 
Deum  omnem  subjectionem  possibilem, 
minime  superfluit  motio,  quae  tam  morali- 
ter,  quam  physice  subordinat  creaturam 
Deo  ut  primo  principio  moventi  tam  phy- 
sice,  quam  moraliter.  Deinde  falsum  est, 
quod  ad  satisfaciendum  intentioni  Conci- 
liorum,  et  Patrum  sufficiat  motio  moralis: 
nam  Concilia,  et  Patres  eam  motionem 
contra  Pelagium  diffinierant,  quam  ille  ne- 
gabat  :  at  ipse  non  negavit  motionem  mo- 
ralem  consistentom  tam  in  sanctis  cogita- 
tionibus,  et  afieclibus  :  ergo  Concilia,  et 
Patres  non  intendunt  hanc  praecise  mo- 
tionem,  sed  aliam  efficaciorcm,  qua  phy- 
sice,  et  rigorose  moveanturad  operandum. 
Minor conatat ex dictisdisp.  1  ,cap.  G,  num.l, 
et  mqdo  breviter  ostenditur  ex  verbis  Pe- 
lagii  apud  D.  Augustinum  lib.  de  gratia 
Christi,  cap.  10,  uhi  aic  loqmtur  ille  li.cre- 
ticus  :  a  Operatur  in  nobiaDeuavelle,  quod 
'<  bonum  eat,  velle  quod  sanctum  est  ;  dum 

iki-  terreni   cupiditatibcrs  deditos,  et  mu- 

u  torum   more    animalium    tantummodo 

«  praesentia  diligentea,  futuraa  glori:e  ma 

«  gnitudine,    et  praemiorum  aolicitatione 

iccendil  ;  dum   revelatione    aapientiaa 


IM    - 


220 


DE  GRATIA  EFFK 


oatnr 

Ulnplilli 


«  in  Dei  desiderium  stupentem  suscitat 
«  voluntatem  ;  dum  nobis,  quod  tu  alibi 
«  negare  non  audes  ,  suadet  quod  bo- 
«  num  est.  »  Quibus  verbis  concedit  Pela- 
gius  gratiam  quae  moraliter  moveat  non 
solum  extrinsece  per  praedicationem  Iegis, 
sed  etiam  interius  per  revelationem  sapien- 
tiao,  et  aflectum  indeliberatum  :  et  nihilu- 

i/Aik,.  minusidnon  prubat  Augustinus,  sed  monet 
tap.  24,  fateri,  quod  Deus  interna,  atque 
occulta,  mirabili,  ac  infallibili  potestate  ope- 
ralur  in  cordibus  hominumnon  solum  i 
revelationes,  sed  etiam  bonas  votuni 
Videantur  quae  diximua disp.  5,  dub.  I,  §1, 
ubi  aliquaa  evaaionea  qnsB  huic  mutivo 
possent  adhiberi,  praeclasim 

307.  Ad  hsc,  motio  moralu  |  i  »o- 
nem,  vel  inspirationem,  \ « - L  qaovia  alio 
modo,  quud   ad  genua  moi  tet,   QOn 

sutlicit.  ut  Deni  dicatar  cam  proprii 
Eacere  oper  i  aoatra  ■.  atqui  n< 
mittenda  eal  mi -i i* .  Dei,  qua  faciatcam  pro- 
prietate  aoa  facere,  ui  conatat  <-\  teatimo- 
niia  Bopra  reiatia,  et  h  ee    V  >rnm 

rrjM.ii  !■-  admittit  :  ergo  praeter  omnem 
motionem  moralem  admitti  I  alia  ri- 

gorosior  motio,  qna  neqait  aon  eese  phy- 
Bica.  Major  Boadetar  •,  aam  Diabolaa  movet 
nos  ad  peccandam  bo  idendo,  allicii 
inatigando,  el  omni  modo  morali  excogita- 
bili,  ut  ex  ejna aamma  malitia,  el  ind 
tria  conjici  debel  ;  el  aihilominos  Diabolaa 
aon  facit  com    proprietate  actoa  ai 
peccaminosos,  vel  quo  l  pe  i  em  . 
motio  moralia  eal  insufficiens,  ul  ita 
vena  dicatar  cam  proprietate  facere,  ut  f.i- 

D.Tbo.  ciamus.  Qui  diacnraus  aomitur  ei  D.  Thom. 
qumst.  3,  de  malo,  arL  3,  nbi  inqniril  : 
«  ttrum  diabulus  sit  causa  peccati  ? 
reapondel  :  <  Dicendum,  quod  cansa  aliquid 
i  movena  multipliciter  dicitur  j  quando- 
«  que  enim  dicitur  oau8a  id  quod  eal  perfi- 
«  ciena  :  el  baecproprie,  el  verecausa  dici- 
«  tur  ,  quia  cauaa  eal  1 1  quam  aequitur 
«  effectus.  Ad  actionem  autem  perficientia 
«  statim  sequitur  effectus,  non  autem  I 
«  actionem  diaponentia,  vel  conaulentia, 
«  vel  imperantis.  Suasio  enim  non  cogil  in- 
«  victum.  u t  Auguat.  dicil  in  lib.  83  qq. 
«  quaest.  i.  Sic  ergo  dioendam  est,  quod 
«  diabolus  humani  peccati  causa  esse  potest 
«  per  modum  disponentis,  vel  perauadentia 
«  interius,  vel  exterius  ;  aut  etiam  per 
i  mudum  prsBcipientis,  ut  apparel  in  his 
«  qui  se  manifestediabolosubdiderunt 
«  per  modum   perficientis  causa  esse   non 


«  potest.  I  late  probat,  qai 

bolas  non  prodacit  voluntatem  creatam, 

ita  nequit  efficere  ej 

veroconcIudit.Deun.  rficien- 

tem,  sive  efficientem  nostr 

num,  qui  i  oon    tantom  allici( 

etiam  facit  diaboloa] 

movet ad operandno  -     mquit,  :: 

tusvoluntatj  •  procedit  a voluot  ■ 

et  a  Deo,  qui  eat  voluntatia  c 

in  volunt  itc  l  in  q  i 

cumque  vuluerit. 

tplicatur  hocampliua  ex  doctrinaejos- 
dem  Angelici  Praeceptoria  :  oam  loco  i 

ito,  el    I  part.  quxst.   I 
ct  qu3**l.  106,  arJ  !  1 1,  arf. 

et  in   1 ,  '.  9,  ai 

art.  3,  t-t  in  aliia  innomi 

•lum  movendi,  i  idi  volantal 

nostram,  qai  omni  altei 
pugn.it  :  atqoi  u 

■ 

tia  K\  int,  ut  I 

mur  :  ergo  praeter  i 

motip .    qua     voluntatem    n 

lum.    Et  urgetur   ; 
nam  atingit  imi  \    - 

tentiam  itivam  media  i 

n  allicientia  el  trahenl 
tione  esl  quodammodo 
voluntatia  :  atqui   I 

i  it  Deum  ub  speciale  dominium,  et  in- 
fluxum,  quaa  supra    nostram 
■t.  mo\*(  i 

;i  per  motionem  Dxtrinaecam  obj 
allicienl  mmutal  voluntal 

motionephj 
et  effi  oe  pure 

morali.  Minor  l.  oco- 

rum,  quae  citavimna  ;  oam   ill  i 

</c  malo  .    art.   .">,    in    H 

quil  :  ithor  oostrorum  bonu- 

u  rum  operum,  el  sua- 

•  dena  -  (utique  non  tantum  verbia  extrin- 
isonantibus,  sed  interna  inspii 
etsicul  interina  movens.  Diabolosaut 

■  non  est  ca  iti,  nisi  sicnl  63 
perauadem      Etad   15,  ait :      Angelus 

i  bonus  reducit  hominem  in  IVum.  i 

■  quidem  directe  movendo  \oluntat- 
i  permodamperauadenus,  Et  I  part.quawt. 
100,    art.  "2,   inquit  :      Angelus    inclin 

po' 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


221 


Iiacva 
sio. 


Refelli 


.<  potest  ad  amorem  creaturae,  vel  Dei  per 

k  modum  suadentis.  Ex  parte  vero  ipsius 

«  potentiae  voluntas  nullo  modo  potest  mo- 

«  veri  nisi  a  Deo.  Operatio  enim  voluntatis 

«  est  inclinatio  quaedam  volentis  in  voli- 

«  tum  :  hanc  autem    inclinationem    solus 

«  ille  immutare  potest,   qui  virtutem  vo- 

«  lendi  creaturao  contulit.  »   Idem  repetit 

aliis  Iocis  supra  citatis,  in  quibus  omni  du- 

bio  procul  attribuit  Deo  specialem  modum 

immutandi  voluntatemin  seipsa.etex  parte 

potentiae  distinctum  ab  omni  motione  mo- 

rali,  quae  fit  medio  objecto,  et  quae  diabolo, 

et  sanctis  Angelis  potest  convenire. 

•     308.  Nec  satisfacit  si  respondeas,  quod 

Iicet  Deus,  et  Angeli  queant  movere  volun- 

tatem  creatam  rnotione  morali  :  nihilomi- 

nus   movent  modo  Ionge   diverso  :   nam 

Deus  producit  immediate,  et   physice  mo- 

tionem  moralem,  a  qua  voluntas  imme- 

diate  excitatur,  nempe  cognitionem,  sive 

repraesentationem  objecti  ;  efficit  enim  spe- 

cies.lumen  intellectivLim,etintelIectionem  : 

qaorum  neutrum  attingit  Angelus  e  flective. 

Unde  satis   eminet  motio  moralis  Dei  a 

motione  morali  Angeli  :  et  sufficientersal- 

vatur,  quod  Deus  habeat  specialem  modum 

immutandivoluntatemcreatam,utD.Thom. 

intendit. 

Hoc,  inquam,  non  satisfacit,  sed  facile 
confutatur.  Tum  quia  tota  illa  difterentia, 
quam  haec  responsio  assignat,  est  praesup- 
posita,  et  materialis  ad  modum  proprium, 
et  proximum  immutandi  voluntatem  ;  quia 
moveus  per  suasionem,  vel  propositionem 
objecti  non  aliter  movet,  quam  ipsum  ob- 
joctum,  medio  quo  movet :  atque  ideo  quod 
lumen,  et  species  producantur,  vel  non 
producantur,  nihil  interest  ad  modum  mo- 
vendi  mediante  objecto  :  atqai  motio  mora- 
lisinclinans  voluntatem  creatam,  formali- 
f'  r,  ot  in  esse  talis  considerata,  communis 

s  genere  sao  Deo,  et  Angelis ;  siquidem 
tam  Deus,  quam   Angeli  ut  sic  moventes 

*.'.\|)Ii<";int  majorera  (.'flicaciam  supra 
voluntatera,   quam  bbjectum  ipsam,    per 

!  movent  ;  ergo  ni  i  Deas  moveat  etiam 
physice,habent  eumdem  formaliter  morlum 

endi,  licel  praesuppositive,  et  materia- 
Uter  differant  :  et  consequenter  non  salva- 
tur,  qaod  Deus  habeat  specialem  modam 
immutandi  voluntatem  creatam  in  leip  i, 

i  parte  potentiae,  ut  asserit  i>.  Thoma  . 
I  am  etiam,  quia  ut  tradit  idem  s.  Doctor  l 
part.  q.  5,  art.  •'»  -.  Hicut  intellectui  movetur 
n1,  ohjeclo,  et  abeo  (jui  dedit  i  irtutem  intelli 


gendi  :  ita  voluntas  movelur  ab  objecto,  quod  D.Tho. 
est  bonum,  et  ab  eo  qui  causat  viitutem  vo- 
lendi.  Atqui  intellectus  noster  movetur  a 
Deo  motione  physica  ;siquidem  intellectus 
est  ex  se  potentia  naturalis,  et  necessaria ; 
et  non  movetur  suasionibns,  sed  vera,  et 
effectiva  causalitate  :  ergo  I).  Thom.  cum 
asserit  voluntatem  a  Deo  moveri,  non  in- 
tendit  solam  motionem  moralem ,  quan- 
tumvis  perfectam,  et  excedentem  saltem 
praesuppositive  motionemcausarum  creata- 
rum,  sed  veram  motionem  physicam.  Tum 
praeterea,  quia  Deus  non  minus  perfecte, 
etefficaciter  movet  ad  actus  bonos,  quam  ad 
entitatem  materialem  actus  peccaminosi,ut 
videtur  ex  se  manifestum  :  atqui  Deus  mo- 
vet  efficaciter  ad  entitatem  actus  peccami- 
nosi,  ut  Authores  contra  quos  agimus, 
communiter  docent ;  et  non  movet  nisi 
physice  (repugnat  enim  Deo  moraliter  con- 
currere  ad  materiale  peccati,  ut  puta  prae- 
cipere,  consiliari,  suadere,  vel  allicere,  ut 
producamus  entitatem  mendacii  :)  et  in  hac 
physica  motione  ad  materiale  peccati  emi- 
net  Deus  supra  omnem  creaturam  moven- 
tem  ad  actus  vel  bonos,  vel  malos  :  ergo 
etiam  debet  habere  eundem  influxum  phy- 
sicum  ad  actus  bonos,  et  explicare  in  modo 
physice  movendi  suam  eminentiam  supra 
omnem  modum,  quo  creaturae  excitant  vo- 
luntatem  adoperandum.  Tumdenique,quia 
D.  Thom.  loco  citato  aperte  distinguit  du- 
plicem  motionem  voluntatis,  aliam  objec- 
tivam,  et  moralem  ;  aliam  vero  subjecti- 
vam,  et  physicam  ;  nihil  enim  aliudinten- 
dit  illis  verbis  :  Voluntas  moveturab  objecto, 
quod  est  bonum;et  ab  eo,  qui  causat  virtutem 
volendi.  Atqui  in  flne  corporis  concludit  : 
Utroque  modo  proprium  est  Dei  movere  vo-  Mcm. 
luntatcm,  sedmaxime  secundo  modo,  interius 
eam  inclinando.  Ergo  Deus  utroque  modo 
movet  volunlatem,  ncmpo  moraliter,  sive 
ex  parte  objecti  allicientis  ;  et  etiam  phy- 
sice,  sive  ex  parte  subjecti,  quod  interius 
inclinat  :  et  hoc  postcrius  est  maxime  pro- 
prium  Dei,  etnulli  creaturao  conveniens. 

:'.<)'.).  Nec  tandem  refert,  si  cum  Adversa-  miim 
riis  dicas,  Deum  etiammovere  physice  vo-  lCs/o°u" 
luntatem  creatam,  nonquia  auxilium  phy- 
Bice  praamovens  ipsi  adjiciat,  sed  quia  dedit 
ilh  in  primasui  productione  inclinationem 
ad  bonum  ;  cui  dum  adjUngit  auxilium 
moraliter  movens,  dicitur  utroque  modo 
movere,  et  moraliter,  <■!  physice  :  atque 
ideo  liah<'i  iM  movendo  voluntatem  crcatam 
specialem  modum,  et  emineutiam,  quae  ne- 


222 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


Vonfflta 
inr. 


queunt  convenire  creaturae.  Fundaturque 
haec  responsio  in  testimonio  supra  citato 
D.Tho.  D.  Thoma)  ;  nam  inquit  :  «  Sicot  intellec- 
«  tus  movetur  ab  objecto,  et  ab  eo  qui  dedit 
x  virtutem  intelligendi  j  itavoluntas  mo- 
«  vetur  ab  objecto,  quod  est  bonum,  et  ab 
«  eo  qui  causat  virtutem  volendi.  /:'/  ii 
<  Similiter  autem  et  virtus  volendi  a  solo 
-  Deo  causatur.  »  Kt  hinc  concludit,  q 
Deus  moveat  voluntatem  non  solum  rnor  i- 
liter,  sive  ex  parte  objecti,  sed  etiam  phy- 
sice,  sive  ex  parte  poteuti.X'. 

Hoc.inquam.non  diluit  vim  pi 
discursus  ;  quoniam  aequit    admitti,  q      I 
Deus  moveat  physice   voluntatem  ,   quin 
concedere  opus  sit,  qood   ipse  adjiciat  le 
novo  auxilium  physice  movi 
produxisse  voluntatem,  hod  addit  de  □ 
auxilium  physice  movens,  ut  Adversarii 
dicunt  :  ergo  vel  concedere  debent, 
Deus  non  move  it  volunt  item  physi 
parte  subjecti ;  sed  soluni  moraliler,  et  ea 
parte  obje  ti  :  q  i<  1  est   manifeste  contra 
D.Thom.  et  rationem  supra  factam ;  vel 
concedere  lenentur,  quod  quando  volo 
agit,  Deua  il!i  adjicit  novum  auxilium  phy- 
sice  movens,  quo  ipsam  a  I  im  phy- 

sice   inclinat,  et  impellit.  Maj 
geuerali  ratione,  qua  omnesassert  i 
xilii  efiicacis  intrinseci  utuntur  al  evin- 
cendam  ejus  necessil  ttem,   qa  b  p 
formari,  el  praesenti  difficultati  applii 
quoniam  voluntatem  de  uovo  moveri  phy- 
sice  a  Deo  ad  agen  lum,  esl  qo  e  Lam  '1' 
minatio  nova  .  el  realis ,  nu.u  nequit  in 
rerum  natura  constitui  absque 
alicujus  extremi,  vel  moventis,  vel  m 
atqui  haec  denominatio  m  i 
mutatione  physica  Dei,  ut  ex  se  liq 
resultat  ex  mutatione  physica  voluntatis, 
Nequil    autem   voluntas    mutari    ph^ 
absque  receptione  alicujus  intrinseci  eam 
physice  moventia  :  entitas  qnippe,  sive  in- 
clinatio,  quam  a  Deo  in  prima  producti 
recepit,  nisi  ei  aliquid  adjiciatur,  invariata 
persistit,  et  novam  mutationem  non  pati- 
tur  :  ergo  neijuit   admitti.  qaod   Deus  mo- 
veal  physice  voluntatem,  et  qnod  ipsi  non 
adjiciat  de  no\o  aliquod  auxilium  phyi 
movens. 

Nec  valet  recursus  ad  motionem  mora- 
lem  :  tum  quia  haec  nequil  denominare, 
nisijuxta  conditionem  suam  ;  atqueid 
non  denominat  voluntatem  motam  phy- 
aioe,  sed  moraliter,  Tum  quia  totum  genos 
morale  fundatur  supra  genua  physicum  : 


ergo  prius  votuntai  rmmarij 

sice  mota,  quam  m 

quenter  motio,i  t  lenominatioj  pra> 

venit   motionem,  et  de 

ralem  ,    et    non    \  illa    prir: 

provenire.  EJ  m  non  insinu 

Thom.  quia  ejus  intentio  n 

ineo,         l  1  I  ixerit  ■        it  tem, 

i   communicaverit  primom 
potiua  ex  h<>c  princ. 

1   '^oncludendum,   q  io  I   I 
parte  potenl  . -jlunta' 

• 
tutem  q  isalitate,  et  influxu 

physicis,el  i  -.it  votunl 

■  vel  dis  m.  cum 

cati 

.  incit  q  I  votonl 

m,  uon  solum  d 
•  ■ 
onfirmantui 

juia  «-'ii. 

. 
probam  la  □  auxilu  • 

distincti  ab  auxilii 
nihil  probant,  incunt  :. 

i!ii  ph\  - 

nantia  volantati 
im.    Anl 

•  r    voluntatt  m    .  I 
volunta  ler- 

minana  :  al 
iiid'. 

hoc  est  proprium  prim  i 
mo>  I 

indum, 
non  moven  volunt 

agendam.  \  I  priinum  D 

el  primum  a 
dum  :  ergo  si  Di 
efficaciter   ph\  -  intatem 

erit  prin  primom 

se  determinans  ph; 

diximus  di*p.  •">,  cfn6. 

S 
voluntatem,  qoia    voluntas    movetur    ; 

itionem  icitam  j  et  <  i 

movetur,   ab  alio  movi 
movetor  ph\ 
nem  :  erg 
Vel  subalia  form 

vea 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


223 


veatur  physice  per  volitionem,  non  indiget 
physice  praemoveri  :  ergo  licet  moveatur 
realiter,  non  exposcit  praemoveri  realiter: 
consequens  nequeunt  admittereAdversarii: 
ergo  neque  antecedens.  Recolantur  quae 
loco  citato,  §  3,  diximus. 

Tertio :  Si  Deus  ,  supposita  collatione 
auxiliorum  sufficientium,  non  praemoveret 
voluntatem  ad  operandum,  discretio  actua- 
lis  consentientis  a  non  consentiente  non 
revocaretur  in  gratiam,  sed  in  liberum  ar- 
bitrium ;  quod  est  absurdum  :  ergo  si  Deus, 
suppositis  auxiliis  sufficientibus,  non  prae- 
movet  physice  voluntatem,  discretio  actua- 
lis,  et  physica  reperta  interconsentientem, 
et  non  consentientem  minime  revocabitur 
in  Deum,  velin  gratiam,  tanquam  in  prin- 
cipia  physica  illius  praedicati  realis,  quod 
nullatenas  potest  admitti .  Vel  sub  alia 
forma  :  Quamvis  Deus  non  praemoveat  phy- 
sice  ad  agendum,  discretio  actualis,  et  phy- 
sica  sufficienter  revocatur  in  gratiam  :  ergo 
quamvis  Deusabsolute  non  praemoveat  effi- 
caciter,  discretio  actualis  sufficienter  revo- 
cabitur  in  Deum,  et  in  gratiam.  Videantur 
dicta  loco  cit.  §4  et  disp.  prxced.  dub.  1, 
§4. 

Quarto:  Ideo  Deuspraedeterminat  volun- 
tatem,  quia  non  minus  continet,  et  deter- 
minat  illam,  quam  ipsase  :  sedvoluntas  se 
determinat  physice  :  ergo  determinatur 
physice  a  Deo.  Vel  sub  alia  forma  :  Licet 
voluntas  se  physice  determinet,  non  prae- 
determinatur  physice  a  Deo  :  ergo  quamvis 
8e  determinet,  non  debet  a  Deo  praedeter- 
minari  ;  quod  tamen  nequeunt  nostri  Ad- 
acedere.  Videantnr  dicta  dub. 
pr&xd.  §  ?,. 

Quinto:  Id(  o  Deus  praeleterminat  volun- 
m  ,  quia  habet  supremum  dominium 
snpra  iliam  :  sed  Deus  habet  supremum 
dominiurn  supra  voluniatem,  non solum  ut 
i  est  agens  morale,  sed  ( tiam  ut  est 
agens  physicum  :  ergo  debet  eam  physice 
praemovere.  Vel  snbalia  formarSupremum 
Dei  dominium  in  voluntatem  creatam,  ut 
•  '  igens  |»lr.  icum,  aon  exposcit,quod 
eam  physice  praedeterminet :  ergo  supre- 

m  Dei  dominium  in  illam,  ut  esl  ag 
morale,  non  postulat,  quod  eam  praemo- 
moraliter.  Videantur  dicta  loco  pro- 
ximecitato,  g  i.  Denique,  ut  prolixitatem 
omnia  arg  imenta  quae  quatuor 
dubii  \>\  e  £dentibus  in  favorem  auxilii  ex 
leefft  .i'  i  expeu  lin  i  i  te  perpendan- 
tur,  ef  eorum  v\   penetretur,  probantne- 


cessitatem  auxilii  nonsolum  moraliter,  sed 
etiam  physice  praemoventis.  Quod  eviden- 
tius  constabitex  immediate  dicendis. 

§  V. 
Roboratur  amplius  eadem  conclusio. 

311.  Tertio  probatur   communis    Tho- 
mistarum    assertio ;  quoniam   de   ratione 
auxilii  ab  intrinseco  efficacis  est  connecti 
infallibiliter,  et  necessario  necessitate  con- 
sequentiae  cum  actu  ad  quem  datur  :  sed 
auxilium  praecise  moraliter   movens  non 
connectitur  infallibiliter,  et  necessario  ne- 
cessitate  consequentiae  cum  actu,  ad  quem 
datur  :  ergo  auxilium  ab  intrinseco  efficax 
non  movet  praecise  moraliter  :  ergo  movet 
physice.    Secunda    consequentia   patet  ex 
prima,  et  haec  Iegitime  infertur  ex  prae- 
missis.  Major  autem  satis  constat  ex  dictis 
dubiis    praecedentibus  ,    et   admittitur   ab 
Authoribus  contra  quos  specialiter  agimus, 
et  nunc  breviter  suadetur;  quia  si  auxilium 
efficax  non  importaret  connexionem  infal- 
libilem,  et  necessariam  cum  actu  ad  quem 
datur,  fieri  posset,  quod  stante  auxilio  non 
sequeretur  effectus  :  sed  eo  ipso,  quod  ef- 
fectus  non  sequatur,  auxilium  non  est  ab 
intrinseco  efficax  ;  sed  frustratur,  et  relin- 
quitur  in  statu  sufficientis  :  ergo  de  ratione 
auxilii  ab  intrinseco  efficacis  est  connecti 
infallibiliter,  et  necessario  necessitate  con- 
sequentiae,  cum  actu  adquemdatur.  Minor 
etiam  ostenditur  ;  nam  auxiliurn  praecise 
moraliter  movens  consistit  in  sancta  cogi- 
tatione,  illustratione,  aut  etiam  indelibe- 
rata  voluntatis  affectione  :  sedoptimeco- 
hacret,  quod  homo  excitetur  sanctis  cogita- 
tionibus,   illustrationibus,  et  alfectionibus 
indeliberatis  ;   et  quod  nihilominus   dis- 
sentiat  :    turn    quia   experientia    testante, 
multoties  hujusmodi  motus  sunt  in  nolenti- 
bus,  et  actu  dissentientibus :  tum  quia  prae- 
dicti    motus  nullum   praedicatum  habent , 
per  quod  infallibiliter,  et  necessario  con- 
nectantur  cum  consensu  :  ergo  auxilium 
praocise  moraliter  movens  non  connectitur 
infallibiliter,  et  necessario  necessitate  con- 
sequentiae  cum  actu,  ad  (luemdatur. 

Explicatur  amplius  vis  bujus  argumenti: 
nairi  ideo  Deus  in  causis  liberis  non  prae- 
motia  efficaciter,  vel  sub  conditioneeffica- 
citer  pra^rnovcndis  nequit  certo  praovidere 
actUfl  liberos  absolute,  vel  ronditionate  fu- 
turofl, quia causa  liberae  I  de  se indifferens 

ad 


Tcrtia 

ratio. 


(dnlir- 
malur 


224 


UK  GKATIA  EFFICACI. 


I 

riorum 


tui 


ad  utramque  partem,ot  aliandenihil  habet, 
per  quod  absolute,  vel  conditionate  connec- 
tatur  infallibiliter,  et  necessarionecessitate 
consequentiae,  potius  v.  g.  cum  consensu, 
quam  cum  dissensu,  ut  communiter  docent 
Thomistae,  et  alii  Theologi  contra  Molinam, 
et  patronos  scientiac  mediao:  atqui  auxilium 
moraliter  praecise  movens  non  connectitur 
infallibiliter,  et  necessario  necessitate  con- 
sequentiae  cum  consensu  ;  sed  optime  co- 
haeret,  quod  quis  moraliter  applicetur,  et 
nihilominus  dissentiat  :  econtra  vero  auxi- 
liiim  physice  movens  importat  praedictam 
infallibilem  connexionem,  eo  quodesl  rea- 
lis  applicatio,  ct  reductio  potentiaa  ab  actu 
primo  ad  secundum,  et  implicat  potentiam 
reduci  ad  actum  secundum,  el  Qon  agere  : 
ergo  auxilium  ex  se  eflicax  non  movet  pr.c- 
•  i  e  moraliter,  sed  movet  physice.  Patel 
consequentia.quia  anum  ex  praecipuis  moti- 
\  i-  asserendj  auxilium  ab  intrinseoo  efl 
est,  ut  salvetur  omnimoda  certitudo  divinaB 
praescientiae  circa  nostros  actus  Libei 

312.  Huic  argumenl  afirmationi 

respondent  Adversarii,  qaod  licel  aoxilium 

raliter  movens  non  habeat  ex  genere 
suo  illam    connexionem    cum  conse 
quam  intendimus  ;  nihilomino  infi- 

nita  Bapientia  sua  c  il   intra  latitu- 

dinem  omnipotentiaa  plura  auxiliam 
lia  ita  attemperat  i  \  ariis  hominum  con  li- 
tionibus,  et  dispositionibus,   ol 
et  omnino  firmiter  queal  sibi  promittere, 
quodsi  per  illa  vocaverit  homioem,  infal- 
libiliter  sequatur  consensus  :  id 
cil  non  per  scientiam   mediam,   ut  Moli- 
nistaa  dicont,   Bed  per  scientiam  simplicis 
intelligentiae.  I  nde  cum  postea  in  tem| 
praedicta  auxilia  impertitur,  infallibiliter, 
el  oecessario  oecessitate 

ir  effectom  praaintentom. 

]  d  contra  esl  ;  oam  baec  doctrina,  qua 
utiiurM.  Joannes  Gonzalez  infra  referen- 
dus,  vel  relabitur  in  principia  scientiaa 
mediaa ,  qoam  sommopere  com 
Thomistis  praecavere  .-itagit.  vel  minime 
evacuat  robur  argumenti  :  nam  Deos  ne- 
quit  certo  praevidere  consensum  tuturum, 
nisi  vel  ex  divina  scientia  supponat  foto- 
ritionem  objectivam  consensos,  et  hoic 
suppositioni  innitator  ;  el  sic  esl  reipsa 
scientia   media  :  vel  fuadatar   ia  dei  i 

-nti.  el  Inferente  aliqaod  auxilium  vel 
conditionate,  vel  absolute  futurum,  q 
sil  terminos  ipsius  decreti,  el  consensum 

trum   infallibiliter  inducit,  ut  satis  li- 


quet  ex  dicti^  dubi  l,  atqoi  auxih  i 

moralia  non  tnferont  ex  .-«.•  ant 
et  infallibiliter  aostmm  consensam  ;  siqui- 
dem   nullum  praedicatum  habent   incom- 
possibile  cum  dissensu  :  ergo  vel  Deus  ac- 
tus  liberos  futuros  cognoscit  per  scientiam 

liam,  qaod  nemo  Thomistarom 
det ;  vel  ut  eos  cognoscat,  reqoiriter  au\i- 
lium  j)h  Ssolute,  vel  coi. 

tionate  futurum,    qood    inl 
urgetur  hoc  :  nam  ideo  Deoa  neqoit cei 
praevidere  consensum  futurumin  voluir 
praeventa  omnibus  auxiliis  sufficientib 
etnon  praemota  aoxilioexse  efBcaci,  vel 
in  decreto  praeparante  aoxllia  praciae aof - 

otia,  et  non  effii  iia  volantas  ut 

venta  omnibus  auxiliis  suflicientibus. 
et  di  -njungi 

-t  ctnn  di  illom  enim  pr  i  li 

catam  b  a  infallibili 

ii-  mor  iliter  | 

.ngi 
t  cam  di  mo- 

raliter  pi 

dic  itum  incomp  p- 

time  quippe  cohaeret,  quod  quis  vocetor, 

;r ;  et  nihil 
cum  his  Hlostrationibos,  vel  affi 

ijung  it  :  ite  mo- 

ralit 

ifallibili  m. 

ofirmaturprim  \ilium  i«p«- 

ile,  utputa  i:  1 .  mf>-rt  i 

biliti 

speciei,vel  r  .tra 

eandem  int  do- 

i  p  ilam  fati 
dem  pir  itiom  n  in 

ano,  m  in  alio  ;  imm 

sabji  m  in  u': 

inefficacem  in  ali 

i  I  au- 

tem  .  qai  l  -•      .  I 

semper,  et  ubilibel  i  3     in- 

dum  etiam  dici  non 

illa  inspirati  i  w"  vincit  m- 

fallibiliter  n  intatia 

aeqail  ratione  majoris  intentionia  imt 

infallibiliter  \  ictori  in  I  sum- 

mum  poterit  illam  magis,  ut  si  us. 

:c.  oanquam  tamen  infallibilit 
quia  semper  poterit  volont  u 
tire  potentia conseqoenti,  el  in  sensa  com- 
posito,  licel  cam  majori  difficu  I  im 

etiam,  quia  ul  • 

iuo 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


22: 


quandoque   resistit  inspirationibus  magis 
intensis;  et  quandoque    consentit  inspira- 
tionibus  minus  intensis  :  unde  maximi,  et 
obdurati  peccatores,  ut  Pharao,  Judas,  et 
alii  maximis  illustrationibus,  tam  exterio- 
ribus,   quam  interioribus  resistunt ;  justi 
vero  vel  leviter  tacti  divinae  illuminationi 
obsecundant :  ergo  quod  consensus,  vel  dis- 
sensus  sequatur  ad  auxilium  moraliter  mo- 
vens,  non  provenit  praecise  ex  magna  ejus 
intensione  intra  eandem  speciem.  Tum  de- 
nique,  nam  quia  suggestiones  diaboli,  qui- 
bus  hominem  moraliter  movet,  non  extor- 
quent  infallibiliter  ex  specie  sua  nostrum 
consensum,  quantumvis  intendantur,  non 
extorquent  certo,   et  infallibiliter  consen- 
sum,  sed  fieri  optime  potest,  quod  simul 
cum    tentatione    gravissime    incitante  ad 
consensum  detur  actualis  dissensus,  et  re- 
sistentia,  saltem  per  gratiam  Dei  :   ergo  si 
semel  auxilia  moraiiat  quao  Deus  impertit, 
ut  consentiamus,  non  afferunt  infallibiliter 
ex  specie  sua  nostrum  consensum,  nec  il- 
lum  inferent  infallibiliter  ratione  intensio- 
nis  ;   sed  fieri  poterit,  quod   inspirationi 
interiori  valde  intjensae  ex  malitia  volunta- 
tis  actu  resistamus. 
idjoi        Confirmatursecundo,  quia  si  semel  fieri 
ionfe    Polest>  ut  eadem  inspiratio  tam  quoad  spe- 
etao.  ciem,  quam  quoad  intensionem  in  uno  sit 
eflicax,  et  in  alio  sit  inefiicax,  ut  praecedens 
confirmatio  satis  evincit,  et  Adversarii  ea 
convicti  .concedunt  ;    inquirimus   ab  eis, 
utrum  aliquid  intrinsecum  ei  superadden- 
dum  sit,  ut  reddatur  eflicax,  vel  non?  Si 
ttnr  hoc  ultimum  :  ergo  gratia  efficax,  et 
inefficax  non  distinguuntur  penes  aliqaid  in- 
trinsecum,  sed  tota  efficacia  vel  eril  deno- 
minatio  sampta  ex  praescientia,  quod  supra 
dub.  3  exclusimu  -.  vrel  eril  distinctio sampta 
ab  effecta  ,  quod  dub.   1  rejecimus.  Et  sic 
ntur,   ef  compelluntur  Adversarii  s. 
[ustinum,  el  D.  Thomam  deserere,  et 
Molinistia  subscribere  :  quo  nihil  amarius 
objici  illia  potest.  Si  autem  eligant  primum: 
■  in  illo  intrin  eco  consi  rtit  efficacia  di- 
vinaa  motionis,  non  vero  in  motibus  inte- 
rioribus,  ut  praecise  moraliter  inclinanti- 
Sequit  autem  explicari ,  quid  sit  illud 
intrinsecum,  et  latens  auxiliia  moralibua 
litum,  fn  i  aliquis  impul  a    divi- 

roluntatem  no 

m  praeintenta  operatione  conjun- 

I  narri  quidquid  non  movet  phj  ice, 

I  i  it  im  moraliter,  aiqne  ad  auxilia 

tlia  red  icitur,  de  q  i  -  proinde  eae  lem 


difficultates  procedunt.  Necessario  igitur 
concedendum  est,  auxilium  ex  se  eflicax 
movere  non  praecise  moraliter,sed  physice, 
et  vere  causaliter. 

314.  Nec  vis  harum  impugnationum  di- 
Iuitur  per  id,  quod  addit  praedicta  respon- 
sio ,    nempe    hanc   efficaciam   auxiliorum 
moralium  fundari  in  varia  eorum  attem- 
peratione  ad    homines,  quos  movent ;   et 
hinc  provenire,  quod  cum  eodem  auxilio 
quoad  substantiam  moraliter  movente  unus 
homo  consentiat,  altero  dissentiente.  Hoc, 
inquam,   minime  satisfacit,  sed   refellitur 
eisdem   motivis,   quibus  dub.  2  impugna- 
vimus  Vasquium  eodem  fere  modo  discur- 
rentem  (quem  etiam  ob  hanc  procedendi 
similitudinem  quidam  non  immerito  re- 
censent  inter    patronos   gratiae  moraliter 
praemoventis  ab  intrinseco  efficacis).   Re- 
fellitur  autem  primo  ab  inconvenienti  satis 
gravi ;  quoniam  discretio  in  actibus  saluta- 
ribus,  et  in  negotio  salutis  nequit  primitus 
revocari  in  naturam  ,  sed  revocanda  est  in 
gratiam,  ut  constat  ex  dictis  dub.  citato  a 
num.  42,  et  docent  hi  Thomistae,  cum  qui- 
bus  disputamus  :  hoc  autem  verificari  non 
valet  secundum  doctrinam,  qua  nobis  oc- 
currunt  :  ergo  praedicta  evasio  nullius  ro- 
boris  est.  Probatur  minor  :  tum  quia  in  ea 
supponitur,   quod  stante  eadem  vocatione 
ex  parte  Dei  possibile  sit  potentia  conse- 
quenti  unum  hominem  converti  et  alterum 
non  converti  :  ergo  haec  inaequalitas,   quae 
ad  negotium  salutis  pertinet,  non  revoca- 
tur  in  gratiam  inaequalem,  sed  in  diver- 
sam,  et  naturalem  hominis  dispositionem. 
Tum  etiam,  quia  juxta  pra^dictam  doctri- 
nam,  quod  vocatio  sit  efficax,  aut  inefticax, 
non  habet  ex  se,  ot  praecisive  a  respectu  ad 
differentem  hominum  dispositionem  :  ergo 
completur  in  esse  eificacis  per  hoc,  quod 
natura  eidem  attempcrotur  ,  et  consequen- 
ter   ultimata  ratio  diversificandi  effectum 
portinentem  ad  salutem,  illumque  efiica- 
citer  inferendi,  non  estgratia,  vel  gratia 
eolaj  sed  est  natura,  quaa  gratiae  altempe- 
ratur  ,   iliamque  complet  in  e8se  ofiicacis. 
Tum  denique,  quia  difformitas,  et  inaequa- 
litas  ex  parte  effectuum  nequit  reduci  in  id, 
quod  ost  uniforme,  et  aBqualeex  parte  cau- 
aarum;  sed  revocandum  est  in  ;l,  (juod  ex 
parte  illarum  importat  difformitatem  ,  et 
aoqualitatem  :atqui  ai  auppositis  eisdem  ac- 
tibus  indeliberatis  ,   in  quibus  Adversarii 
con  tituunt  gratiam    eflicacem   moraliter 
pr  emoventem  ,  primu    actua  delib(  ratua 


Fanda- 

mentutn 

respon- 

sionis 

diruitur. 


226 


\)K  riRATIA  EFFICACI. 


esset  in  uno  homine  consensus,  et  in  altero 
dissensus,  daretur  uniformitas,  et  aequali- 
tas  ex  parte  gratiae ,  cum  diflormitate  ,  et 
inacqualitate  ex  parte  effectuum  pertinen- 
tium  :  ergo  ha,>c  inaniualitas  non  posset  in 
gratiam  tanquam  in  causam  reduci :  revoca- 
retur  ergo  in  naturam.  Qu;e  omnia  pr;eci- 
pue  urgent,  si  supponatur,  ut  fieri  p 
quod  illa  inajqualis  dispositio,  et  compli 
ad  quam  commensuratur  vocatio  ,  ut  fiat 
eflicax,  sit  mere  naturalis,  et  proveniat  ex 
hominis  industria,  qui  in  hac,  aut  illa  ma- 
teria  se  studiose  exercet.  Tunc  enim  accom- 
modatio ,  et  commensuratio  vocationi 
hominem,  in  quaefficaci  i  ipsias  vocationifl 
constituitur ,  neceasario  revocandaesl  n>>n 

in  vocalionem  ,  aul   gratiam   proatal 

descendit,  qas aeqaa  iponitar;  sed  in 

nataralem  hominis  industi  iam 
temperavil  ,  pt  proportionatum  fecil ,   ut 
gratia  in  eo  recipienda  fieret  ipai  i 
et  efficaciam   hinc  Bortiretar.  Nec  ali 
hicopponendom  occarrit,  q  i    l  pro  seetiam 
non  possil  arripere  Vasquez,  qaodqui 
cile  non  corruat  ox  dictifl  loco  citat 

Ad  haec,  seqaitor  ex  pr 
riorum  doctnmi.  gratiam  eflic  icem 
el  ab  intiin  •!.  et  non 

se,  et  ab  intrinseco  effi  ■  tcem  : 
est  implicatoriam  i  Irina 

admitti  non  debet.  I 

a tli rmat i \  am  constal  :  tmn  quia  it  i    I 
^dversarii,  ut  se  probenl   longe  dist  ti 
Molin  Bdiscipulia  :  tom  qai 
non  li  tberel  -  tb  intrin  (Bca- 

ciam,  illam  mutuaretar  ex  libero  arbitro, 
vel  ab  effectu,  vel  ei  directione  per  scien- 
tiam  mediam  :  quod  esl  prorsus  falsam,  el 
ab  his  Aathoribus  minime  admittitar,  ul 
constal  c\  tota  disputatione.  Quoad  p  u 
v.>  ro  neg  ttivani  facile  etiam  ostenditor . 
qnia  illa  gratia  non  est  <  I  ab  intrin- 

seco  efficax,  qaa  \i\  e  i  \  propria 

cie  nou  infert  infallibiliter  effectum  . 
potost  absolute  cum  dissensa  conjang 
effecta  privari,  in  quem  inclinal  :  sed  talis 
est  gratia  efficax,  quem    Idveraarii  vocant 
moraliter praemoventem ;  Biqnidem,  ut  ipsi 
concedant,  eadem  in  sp<  ie  v<  satio 
per  motas  indeliberatos  in  quibasdam  aor- 
titur  effectam,  in  aliis  autem  non  sortitur, 
juxta  varias  vocatorum  dispositiones,  qni- 
bus  ipsa  gratia  attemperatur  :  ergo  talia 
gratia  efficax  non  liaboi  ex  se    el  ab  in- 
trinseco  efficaciam.  Unde  coguntur  incidere 


in    sententiam    Molinisticam  ,   quam   i 
maxime  aversantur. 

315.  Refellitar  secundo  in  n-  iuk>»|. 

pugnationes  supra  fai  i  im  auxilium^J^ 

ie  talis  condttionis,  ut 
illu  I  ;uatur   effectus  ea  i 

quam  exposcunt  immutabilitas  divina? 
Luntatia  talem  effectum  ab  aeterno  de 
nentis  ,  el  infallibilitas  divini  intellectus 
illum  ab  ajterno  cognoscentis ;   sin  minnfl 
nutabit  eflicacia  divina?  volunt 
titudo  <li  im- 

i     libile.  Atqui  auxilium  mi 
movi  hujusmodi  :  ergo  tnxili 

efficax  non  movel  ,  morali 

|   ri  pr«>- 
prietate  loquamur, 
■ 

tralut.  et    i' 

men  indifferentia,  q 

Min  ir  :  tum 

immutabilia  di\  ••>!»- 

I,  ii  t 
i  tm 

metfa 

liutn  moraliter  j 

.  ha- 
:n  ; 

Biqaidem,  at   \  1 

movi 
dine 

i         it .  T  u  m  e  t 

moralis  solum  ,  tn  io  i 

prop 

illtim  \ 

- 
liberate  maximi 
paret,  oa 

hax  m 

inciinatar,  :n  impelli- 

tur,  ut  patet  in  hia  qui 
tioni  resifltont  :  erg 

honi-  \i- 

his  moraliler  praeciae  moventib 
seqnenter  pnedicta  aaxilia  noo  i: 
effectum  ea  certitudine,  qaam  Dei  volant 

quirunt.    i 
deniqae  rali- 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


227 


ter  praecise  moventis  ultimo  completur  per 
affectum  indeliberatum  voluntatis;  hic  enim 
potius,  quam  sancta  cogitatio,  inclinat,  et 
trahit  voluntatem  ad  consensum,  ut  Adver- 
sarii  merito  discurrunt  :  atqui  supposito 
affectu  indeliberato  inclinantead  prosequu- 
tionem  deliberatam  ejusdem  objecti,  adhuc 
ex  parte  intellectus  requiritur  nova  propo- 
sitio  objecti  cum  omnimoda  indifferentia 
proportionata  libertati  actus  deliberati,  ac 
subinde  cum  tali  indifferentia,  quae  possit 
cum  quolibet  extremo  aut  contradictionis, 
aut  contrarietatis  conjungi;  alias  non  se- 
queretur  actus  deliberatus,  seu  perfecte  li- 
ber  :  ergo  auxilium  moraliter  movens  in 
affectu  indeliberato  consistens,  non  infert 
certitudine  infallibili  consensum  delibera- 
tum  :  atque  ideo  non  importat  eam  certi- 
tudinem,  qua3  juxta  efficaciam  divinae  vo- 
luntatis  ,  et  certitudinem  divinae  scientiae 
desideratur. 

»e«'['ia     316.  Per  quod  excluduntur  exempla,  qui- 

•  Dus  Adversaru  expucant,  quahter  cum  hac 

sola  efficacia  gratiae  moraliter  moventis  co- 

d'ufn!  heereat  infallibilis  cerlitudo  scientia3  divi- 
n<a  de  tali  effectu  determinato.  Quaa  sic 
proponit  Arauxo  :  «  Certum  est,  quod  vir 
"  eOrdatus,  et  prudens  posset,  si  vellet,  in 
"  medio  fori  cunctis  cernentibus  nudus  sal- 
"  tare  ;  et  tamen  infallibili  certitudine  ju- 
"  dicare  quivis  poterit,  quod  ille,  nisi  in 
"  insaniam  vertatur  ,   nunquam  in  talem 

■  prodibit  effectum.  Similiter  certum  erit 
"  sapienter  judicanti,  quodquandiu  Petrus 

lui  fuerit  Paulo  per  certam  viam  illum 
dirigeoe   ad  destinatnm  Iocum  speciali 

-  directione,  el  cura,  Pauius  nunquamer- 
"  rabit,  neque  a  recta  via  discedet;  cum 
"  tamen  possit  per  arbitrii  libertatem  alio 

livertere,  el  rectam  \iam  deserere.  C'ur 

•  ergo  non  poterit  Deocerta,  et  manifesta 

'  constare  notitia,  quodquandiu  ipsespe- 

olerti  cura  Petrum  persemitas 

-  ji  titiae  direxerit,  universa  tollens  offen- 

■  dicula,  ipsum  manu  tenens,  el  contor- 
"  tans,  omniaque  necr  ippe  litans, 

Petrns  nunquam  errabit,  ne  i  re- 

■  let  vi;i  ?  <•! 

Haec,  inquam,  exempla  facillime  di  pel- 

nl  \r.  Pi  imo,  quia  licet  qui    po    il  certo 

■  moraliter  judicare,  quo<l  vir  cordatu 

pruden    non  saliabil  na  la   in  foro,  qaia  ad 

e  t,  quod  praedictni  eventa    non 

ntingeni  ;  nibilomina  .  ne- 

'   i'l   ;i    <-ren>  ff-rtitudirirj   metaph^   ica, 

im  rep  ignal  :  fieri  enim  ab  o 


Iute,  et  potentia  consequenti  valet,  quod  ille 
qui  est  vir  prudens,  nudus  saltet  in  foro, 
cum  in  hoc  nulla  contradictio  inveniatur  : 
ergo  licet  positis  auxiliis  moraliter  moven- 
tibus  possit  Deus  sibi  certo  moraliter  pro- 
mittere,  quod  homo  non  dissentiet  •.  nihilo- 
minus  per  ea  pra3cise  media  nequit  habere 
certitudinem  metaphysicam  de  tali  eventu  ; 
siquidem,  ut  Adversarii  dicunt,  non  impli- 
cat,  quod  praadicta  auxilia  conjungantur 
cum  dissensu  :  atqui  Deus  habet  certitudi- 
nem  nedum  moralem,  sed  etiam  metaphy- 
sicam  subjectivam  ,  et  objectivam  de  con- 
sensu,  quam  ab  aeterno  decernit,  et  futuram 
esse  cognoscit  :  ergo  utitur  auxiliis  moven- 
tibus  non  solum  moraliter,  sed  etiam  phy- 
sice,  ut  consensum  prasdefmitum ,  et  pras- 
cognitum  certo  assequatur.  Idemque  evin- 
citur  ex  secundo  exemplo  ;  nam  licet  qui 
videt  Petrum  solerter  ducentem  Paulum  ad 
destinatum  Iocum ,  queat  certo  moraliter 
videre  ,  quod  Paulus  ad  pra}dictum  locum 
perveniet ,  nequit  tamen  in  certo  asserere 
certitudine  metaphysica  ,  quam  falsificari 
repugnet ;  non  enim  implicat,  et  quod  Pe- 
trus  alio  divertat,  et  quod  Paulus  directio- 
nem  Petri  non  sequatur  :  unde  si  non  ma- 
jor  certitudo  Deo  moventi  moraliter  attri- 
buitur,  fieri  poterit,  quod  impediatur  ejus 
voluntas,  et  falsificetur  ejus  scientia. 

Secundo,  quia  in  praedictis  exemplis  im- 
plicantur  ex  parte  antecedentis  ipsi  actus, 
de  quibus  posset  dubitari :  et  sic  nil  mirum, 
(juod  adsit  certitudo  circa  ipsos  ;  necesse 
enim  est  dari  actum  ex  suppositione,  quod 
sit.  Unde  si  fiat  suppositio,  quod  vir  pru- 
dens  perseverans  prudens,  non  saltabit  nu- 
dus  in  foro  ;  et  ex  suppositione,  quod  Paulus 
sequatur  solertem  Pelri  directionem,  non 
errabit.  Sod  quid  si  vir  prudens  vertatur, 
ii i  fieri  absolute  potest,  in  insaniam  ?  Quid 
i  Petrus  solerter  non  ducat  Paulum,  aut 
hic  nolit  illius  directionem  sequi,  ut  est 
contingens  ?  Profeclo  cadit  omnimodaccr- 
titudo,  nisi  detiir  aliquid  antecedens,  quod 
talea  actus  infallibiliter  inferat,  virumque 
prudentem  in  sua  prudentia  retineat,  el 
Paulum  facial  a  ductrice  Petri  solerlia  non 
recedere.  Sic  ergo  licet  Deus  certissimo 
cognoscat,  quod  Prlrus  non  errabit,  nec  a 
jii-i,i  recedet  via,quandiu  ipse illum duxe- 
rit,  et  manu  tenuerit,  quia  in  hoc  antece- 
denti ,  seu  conditione  implicatur  reipsa 
auxiliiim  efficax,  quo  tanquam  manu  fortis- 
sima  tenet  Deua  hominem,  neerret  •,  nilji- 
lominua  omnimoda  certitudine  cognoscere 


228 


DE  GRATIA  EFFl  !ACI. 


non  valet,  quod  Petrus  non  errabit,  si  om- 

nia  auxilia,  quibus  illum  adjuvat,  queunt 

eum  errere  absolute  conjungi  ;   sive,  et  in 

idem  redit,  si  nullum  praedicatum  essen- 

tiale,    aut  intrinsecum  habent,   cui  error 

oonjungi  repugnet,  ni.-^i  enim  hoc  suppona- 

tur,  possibile  est,  quod  eis  aoxiliifl  positis 

error  succedat,  et  eisdcm  conjungatar.  E1 

quia  omnes  actus  indeliberati,   in  qnibas 

\<I vorsarii  rationem  auxilii  eflicacis  con.-ti- 

tuunt,  talis  conditionis  sunt,  ut  absolote 

queant  cum  dissensu  componi ,  operante 

homine  contra  id,  ad  qaod  tales  actai 

dent,   et  inclinant  ;  idcirco  nequit  in  eis 

actibus  salvari  effic  i  ilii  cum  ea  cer- 

titudine,  quam   l"'i  voluntas,  et  scientia 

poscunt,  ntconstal  i  \  dic! 

aitima      317.  Propter  hsc  Aathorec  nobiscontra- 

idvem-rii  videntur  taridem  tandem  admittere ali- 
»ornm       .  .  .  ,   .  . 

rcspon-  qiud  mtrinse  iltem  mo  1 1  ••.  per  q     I 

0i     actus  indeliberati  in  i    e   toxilii  effic 

constitaantar,  <-t  differant  ab  aliis  actibas 

indeliber  tti    ejasdem  Bpeciei,  qai  • 

aon  Bunt,  Be  I  fraudantur  effecta.  Q 

aperte  significat  Arauxo  in 

nam  postquam  asserait,  f 

cum  eisdem    aaxiliis   praevenientibu 

pramoventibus  moraliti  cum  ei 

motibus  indeliberatis,  in  quibui  rationem 

auxilii  efficacia  ipse  constituit,  unas  boo 

convertatar,  et  alter  n<>n  convertatur  ;  .-t  •- 

tim  advertil  1 1  intelligen  lum  esse  de  i  len- 

titate  auxilioram  quantum  '/</  tubstantiam  ; 

\\  iuK,.  quia  inhis  inquit,  qui consentiuntt peculia* 

)■<•!■>   aliquem  habeni  efficacus  m<><lum    \ 

prsvenientia  auxilia,  quem    n  "*  habeni  in 

/iis  ijui  dissentiunt. 

Nii        <v'ih)'I  si  it  i  res  se  liabet,  nihil  I  enl 

videlur  M'  Authores,  (iii»'l  non  doceat  commonis 

a  cate-  Thomistarum sententia  dequalitate  ph\  si 

rbomis-  eflicaciter,  el  pnysice  prsmovente ;  el  qa 

iSSfina  tumem  revocanl  ad  controversiam  de  no- 

mine,  nec  in   <■!  vincunl  nl  fci  dicendis 

constabit.  Quid  enim  deferimus  qoalitati 

praeviae  physice  praemoventi,  qaod  illi  mo  I 

superaddito  motibus  indeliberatis  ic- 

tis  cogitationibus,et  affectionibas  aDec  im- 

missis  reipsa   non  convenial  ?    Antecedil 

enim  hic  modas  actus  simpliciter  liben 

eosque  adeo  infallibiliter  infert,  al  neqne 

divinitas   queal  cum  dissensu  conciliari, 

nec  perdissensum  expelli  :  qu.r  est  asperi- 

tas  apparens  in  praemotione  phj 

quam  non  admittitnr  a  Molinae  discipulis. 

Rursus  efficacia  talis  modi  superadditi,  sive 

infallibilis  ejus  nexns  cnm  consensn,  non 


desumitur  ab  ipso  effe 
ex  hypothesi    effectus  ,   m  litur   in 

scientia   media  consensus  conditionate 
turi   ;    hae-c  enim   summo,  mtur 

Aothores  hujus  senten  euut 

prorsn.s  aliena ab  Augastiniana,  et  rhomis- 
tica  divin  B  grati  e  »'!lieacia.quam  expli 
et  t  intor.  Dein  le  neqoitttli 

in  majoi  indeliberati  in- 

t"!l-l"l. 

qui[)pe  rationes  non  habenl  in  I  ilem 

:n  cum  i  ;   delibi 

I    talis    rr;.  -i us  actil  -  su- 

I 

nfinitael  nten- 

denl 

ti  sint,  sive  non 
infallibi 
dit    reips  i  cum 
venti 
ut  infra  num.  331    di 

:  it  qualil 

trea  rer- 
inl  qu  ilitatem  p 
ventem,  illam  i 

rdmittunl  : 
muni   c  ntia 

imn 

;  illi  \.  mant,  quod 

indeliberatos,  ul  delibt 
infallibi  nt.  In  q 

i  cwnmuui  n  h 

Thomisl  irom  ;  lentia,  el  uon  a 

■••i  pro| 
nem  principii   i  :ti  : 

-.  qu  im  actoi  in 

l  quali- 
.  ini 
principii  r.  PraBsertim  eao 

i  m  instanti,  in  . 
jam  ii' 
nunqu  im  eliciatur  a 
quod  tuu  itiam  efli 

infallibi  -    .    im. 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


oten 

■a  con 
aria. 

oan. 

mzal. 

auxo 


arurn 
oiinae 

-cipu- 
sfa- 

eat. 


Befertur  sententia  contfarid,  ejusque 

motivis  occun itur. 

318.0ppositamnostraeprincipali  asserlio- 

'  ni  opinionem  defunduntM.  Joannes  Gonza- 

lez  1  part.  disp.bS,  sect.3,  et  Arauxo  (sibi  in 

.  aliis  operibus  contrarius)  inprxsenti  quaest. 

111,  dub.  6,  ubi  affirmant  auxilium  efficax 

non  praemovere  physice,  sed  moraliter,  nec 

consistere  in  qualitate  praevie  applicante, 

sed  in  operationibus  vitalibus  indeliberatis 

consensum  deliberatum  infallibiliter  indu- 

centibus.  Quam  virorum  gravium  a  caeteris 

Thomistis  disjunctionem  summus  discipu- 

lorum  Molinae  sequutus  est  plausus,  quasi 

novos  possit  contra  Augustinianam,  et  Tho- 

misticam  divinae  gratiae  efficaciam  milites 

conscribere;  etex  hoc  levi  unius,  aut  alterius 

Thomistae  cum  caeteris  dissidio  habeant  ali- 

quid,  quo  objectas  sibicirca  objectumscien- 

tiao  mediae  perennes  suorum  discordias  ali- 

quo  modo  retundant,ut  celebrat  quidam  prae- 

dictae  scientiae  Historiographus.   Sed  quam 

levis  sit  ea  Thomistarum  disjunctio,  quam 

parum,  nisi   forte  in  verbis,   a  comtnuni 

aliorum   modo  exorbitet,  et   quam  nihil 

Adversariorum  opinioni  faveat,  liquet  tum 

ex  dictis,  tum  ex  praedictorum  Authorum 

verbis,  quibus  palam  profitentur  se  amplecti 

intrinsecam,  et  antecedentem  divinaegra- 

tiae  efficaciam,  quae  est  totius  controversiae 

scopus,  et  Molinae,  etsequacium  commenta- 

tiones   prosternit.    I  nde  Arauxo  dubium 

illud  absolvit  his  verbis  : 

Sequitur  ex  hujus  nostrae  quaestionis 
«  resolutione,  falsam  omnino  esse  doctri- 
"  nam  quorumdam  Theologorum,  quibus 
'  adhaesit  Ludovicns  Molina/io.  cit.  quaest. 

11,  disp.  38,  quae  adirm.it  in  libera  hu- 

■<  mani  arbitrii  facultate  positam  esse,   ut 

'<  gratia  Dei  operans,  et  praeveniens  fiat 

"  cooperans,  el  subsequens;  el  quod  auxi- 

"  lium  Dei  snfiiciens   reddatur  eflicax,  et 

'  quofl  conditionata  Dei  trolnntas  fi.it  abso- 

■  luta,  et  determinata.  Hnjus  doctrinae  fal- 

tat,  quod  ostendimua 

<  humanum  arbitrium   in  omni  studiosa 

tione  prsveniri  a  Deo  auxilio  effi- 

i  caci  ipsum  bominis  arbitrium  pnedeter- 

"  minante  prssdeterminatione  saltem  mo- 

i,  quae  licef  nulla  cx  parte  libertatem 

'i  imminuat,  efficaciter  tamen  illam  modo 

imo,  etejuj  naturae  valde 

ad  omnem  hujusmodi  ac- 


«  tionem,  praesertim  supernaturalis  orcli- 
«  nis ,   praedeterminat.   Itaque    liber  ipse 
«  voluntatis  consensus,  quo  Deo  vocanti, 
«  et  inspiranti   consentit,  non  determinat 
«  Dei  concursum,  et  praevium  auxilium  ; 
«  sed  e  contra  ipsa  humana  voluntas  a  Dei 
«  praovenienti  auxilio  ad  talem  consensum 
«  efficaciter  praedeterminatur  :  atque  adeo 
«  efficacia  divinorum  auxiliorum  nullate- 
«  nus  a   libero  voluntatis  usu  pendet,  nisi 
«  ad  eum  modum,  quo  efficientia  causae 
«  dicitur  pendere  ab  effectu  ut  a  terminante 
«  ipsam  causae  efficientiam  ;  quae  cum  pro- 
«  prietatedependentiaappellari  non  potest. 
«  Similiter  quod  gratta  Dei  operans   vim 
«  habeat,  et  rationem  cooperatricis  gratiae, 
«  non  ab  humano  arbitrio  desumit,  sed  ab 
«  ipsa  Dei  voluntate,  ex  qua  utriusque  gra- 
«  tiae  rationem  sortitur.  Et  tamen  quod  Dei    • 
«  voluntas  absoluta  sit,  et  efficax  compara- 
«  tione  ad  actus  humani  arbitrii  studiosos, 
«  et  supernaturalis  ordinis,  ex  semetipsa 
«  habet,  sicut  et  habet  omnem  aliam  sui 
«  perfectionem.  Posset  forte  dubitari ,  an 
«  potuisset   Deus  ita  naturae  ordinem,  et 
«  gratiae  disponere,  ut  efficacia  divinae  vo- 
«  luntatis,   divinae  gratiae,   divinorumque 
«  auxiliorum    ex  libero  humani  arbitrii 
«  usu,  tanquam  exquadam  conditione  pen- 
«  deret?  Verum  quod  de  factoita  contingat, 
«  falsum  omnino,  et  impossibile  esse  cen- 
«  seo  :  et  quia  neque  decet  ipsam  divinae 
«  providentiae  majestatem,  ac  suavitatem  ; 
«  et  quia  sacrae  literae  nos  docent  opposi- 
«  tum  ,   in  his  maxime  operibus,   quibus 
«  aeternae  praedestinationis  ordoin  tempore 
«  consummatur. »  Et  post  hujus  partis  pro- 
balionem  subdit  :  «  Sed  et  multo  falsius,  et 
«  improbabilius  esse   censuerim  id,  quod 
«  multi  ex  Aulhoribus  pro  prima  sententia 
«  citatis  verum  esse  contendunt,  nimirum 
«  defuisse  Deo  modum  aliquem,  quo  vel 
«  physico,  vel  morali  concursu  praevioeffi- 
«  caciter  praedeterminaret  arbitrium  ejus 
"  libertate  illaesa.  IIoc  enim  asserere  inju- 
«  riosum  apparet  divinae  omnipotentiae,  nt 
«  insinuavit  August.  in  quacst.  illa  2,   su-  D.Aug. 
«  perius  citata,  dum  ait  :  Quisetiam  dicat, 
-  modnm  quo(putabomini)  persuaderetur, 
«  ut  crederet,  etiam  omnipotentidefuisse? 
«  Infirma  sane  fuisset  Dei  gralia,  si  absque 
•  dependentia  a  libertate  humanae  volun- 
«  tatis  cooperantis,  et  conseqnentis,  ratio- 
«  nem  minime  sorliri  posset.  Scd  imbecil- 
«  lis  esset,  et  |)lurimum  ab  infinita  virtufe 
«  deficiens  ipsa  Dei  voluntas,  si  absoluta, 


230 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


et  eflicax  essenonpossetergahumanorum 

o  actuum  productionem,  nisi  dependenter 

«  ab  humani  arbitrii  libertate.  » 

Auxi-       Hac-c  placuit  transcribereex  Arauxo,  quia 

raatcTevidenter  evincunt,  quam  nullum  fere  sit 

^P?Jjjndissidium  quantum  ad  mentem,  et  sonten- 

excludii  tiam  inter   ipsum,  et   alios  Thomistas.  Kt 

aphvsir"'similia  tradit  Gonzalez  ubi  supra.  Qni  pro 

pr«cmo-  sna  opinione  allegant    Driedonem,  Conra- 

VCllS 

Gonzai.  dum,  et  alios  graves  Authores,  et  forte  non 
CoiS-ad.  immerito;  quialicet  gratiamex  se  eflicacem 
Loica.  doceant,  ejus  tamen  eflicaciam  explicaut 
communiter  per  modos  suasionis,  et  trac- 
tionis  moralis,mediis  sanctis  cogitationibus, 
et  affectionibus.  Sed  nec  ob  id  negant  pos- 
sibilitatem  auxilii  efTicacis  physice  prjcmo- 
ventis,  salva  arbitrii  libertate  :  imo  vero 
expresse  concedunt,  qaod  Deus  illo  uti  pos- 
sit,  ct  quod  eo  usus  non  semel  fuerit  in 
quibusdam  conversionibua  extraordin  iriis, 
in  quibus  ostendere  voluit  magnitodi 
bracliii  sui,  ut  videi  pud  Lorcam 

21.  Asserunt  ergo,  qao  1  Deus  commaniter, 
ct  per  se  loquendo  non  exeqaitar  efficax 
suae  voluntatis  propositam  [ualitate 

physice    pnemovente,    sed    mediis  acl 
vitalibus  indeliberatis,  qai  ut  'icaci 

volantate  derivantar,  habent  vim  anl 
dentem,  ut  infallibiliter  inferanl  con 
liberum,quem  Deua  ind 
tia  media  de  ;re\  it  aba  I  i1 
in  tempore.  Kt  hoc,  in  quo  pr  edicti  Autl 
conveniunt,  probant plaril        rgnmentis  . 
quac  tamen  majori  ei  parte  soluta  manent 
ex  hactenus  dictis  in  tota  hac  disputatione. 
Sed  ne  illa  omnino  praeteriisse  videamur, 
subjiciemus  quoc  aliquam  difficultatem 
bere  videntur,  remitti  itorem  . 

loca,  ubi  fusius  enodantur. 
i'1'iinum     319,  Arg  lit  ir  ergo  prim  Jrip- 

J5J5w«  tura  ;  nam    efficaciam    divinae    moti 
explicat  modo  morali,  nempe  mediante 
joan.e.  trina,  suasi  ne,et  effectu,  ut  Joan.  G-.Omnis 
!!u'!  '}}■  Quis  audivit  a  Patre.  et  didicit.  venit  <i<l  me. 

1  sal  sl.    / 

b2.  Hierem.  31:  P  stquam  ostendistt  tntAi, 
cussi  femur  meum.  ■  '  \m  in 

solitudinem,  ei  loquar  ad  cor  ejus,  P 
Audiam  quid  loquatur  in  me  Domin 
ct  alibi  saepe.  iu  his  enim  locis  non  signifi- 
catur,  quod    immutatio  efficax  voluntatis 
nostra?  fiat  modophysico  eam  impelli 
et  causaliter  reducendo  ad  consensum 
modo  morali,  mediante sancta  cogitaiione, 
ct  affectu.  Ergo  auxilium  ex  se  efficax  non 
praadeterminat  voluntatem    physice, 
moraliter. 


Confirmatur  primo  ex  D.  Augustino,  qui  eooir 
pluribus  in  locis  significat  efficacem  voL 
tatis  immutationem  non  I  o.  l'J 

<>■<!  morali,  media  illuminatione,  lec- 

tatione.  Tract.  26,  in  Joan.  inquit  :  1 
et  deleotatione  trahuntur  hom  ■  nn.  13, 

de  verbis   Apo»t.  (Jui  ayuntur   ab  tpiritu, 
amore  agmntur.  Lib.  ~.  contra  duasepi-t 
Pelagian.  caj>.  0  :  7  <  v    bonum   con 
incipit,  <i>t<iri  .  Bt  lib. 

peccator.  merit.  cap.  17  Uto 

illius  adjutorium  deprecamw 
ustitiam,  </' 
camur,   Quam  ui  <ii»-n>it  i/u>><1  /<//• 
suave  fa  non  J>  '  I  J  El  similia 

repetit. 

Ergo  ex  mente  S.  Doctor 

i  i  in  qu  hy- 

praamoi 

I  unori  a  1 

deliberatum  im   infallibiliter  t 

himur.   Idem  communiter  significanl  alii 
Pati 

J  iim 

i  cum  dicit,  nemin< 
nisi  Pater  traxeril  eam,  \ 

mfalli- 
bilil 
nfirmal  •..  Tam 

I 

itualem  qua 
tiam 
en- 
dum,   vel    \ 

:  atqui   i 
tlil  ite  distinctoa  nihil  a 
m  anim 
tentia  gratia 

•  in  qualilate  pf:  ter- 

minante,  sed  in  « italib  i 

.bus  trahimur  ad  hberum  i 
sum.  Tum  etian  ot  ex  f. 

j»irt.  Qumst.  1 .',  ari 

alit' 

mu\  tnte  qaalitafa  tmintentio 

I  |  rite,  ut  d 

3 
ita  mov<  :tibus  in 

icentibo  isum  liberam.  Tum  j 

■  itt-,  >irt .  8 

im  arbitrium  d 

tmen  in  • 
destinat,  tot  adminic 
non  ca  lat  j  vel  si  ca  I 

icot 


DISP.   VII,  DUB.  V. 


231 


dem. 


undii 

entum 

ruitur. 


«  sicut  exhortationes,  suffragia  orationum, 
/  donum  gratiae,  et  alia  hujusmodi,  quibus 
«  Deus  adminiculatur  homini  ad  salutem.» 
Ubicum  recenseat  alia  media,  et  auxilia, 
non  meminit  qualitatis  physice  praedeter- 
minantis  :  ad  quam  si  dari  censeret,  posset 
compendio  totam  eam  certitudinem  redu- 
cere  :  ergo  gratia  physice  praedeterminans 
aliena  est  a  mente  D.  Thomae.  Tum  deni- 
que,  quia  id  aperte  significat  idem  S.  Doc- 
tor  in  2,  dist.  39,  quxst.  1,  art.  1  in  corp. 
ubi  ait  :  «  Ipsa  autem  potentia  voluntatis, 
«  quantum  in  se  est,  indifferens  est  ad  plu- 
«  ra  :  sed  quod  determinate  exeat  in  hunc 
«  actum,  non  est  ab  alio  determinante,  sed 
c  abipsa  voluntate.  »  Quibus  verbis  phy- 
sicam  praedeterminationem  proscribit. 

320.  Sed  haec  omnia  facile  convelluntur; 
nam  majori  ex  parte  procedunt  ab  authori- 
tate  mere  negativa,  et  inaequata.  Unde  ad 
fundamentum  desumptum  ex  Sacra  Scrip- 
tura  respondemus  concedendo,  quod  saepe 
significet  nos  moveri  a  Deo  media  cogni- 
tione,  et  amore,  quae  important  motionem 
moralem.  Sed  minime  negat  Scriptura, 
quod  physice,  et  vere  causaliter  praemovea- 
mur  aDeo.  Imo  vero  idsatis  aperte  signi- 
ficatin  aliis  locis,  et  praecipue  in  eis  quae 
expendimus  §  3  et  4.  Utrumque  enim  con- 
cedendum  est.  quia  utrumquerequiritur,  ut 
libere,  et  infallibiliter  sub  determinatione 
divinae  gratiae  operemur.  Nisi  enim  praeiret 
cognitio,  et  indeliberatus  affectus,  non  pos- 
semus  nos  libere  determinare,  sed  instar 
lapidum  ageremur  :  sed  nisi  accideret  au- 
xilium  physice  praemovens,  nec  infallibili- 
ter  subsequeretur  consensus,  nec  arbitrium 
creatum  subordinaretur  Creatori,  ut  ex- 
pendimos  §  1  et  5,  et  locis  ibidem  citatis. 

Eodem  modo  solvitur  prima  confirma- 
tio;  fatemur  enim  hominom  non  vi,  seu 
necessitatetrahi  ad  consensum,  sed  suasio- 
nibus,  et  amore,  ut  D.  August.  otalii  Patres 
affirmant.  Sed  ut  soasiones,  ot  amor  in- 
fallibtlitor  inforantconsensum.adjiciendum 
jxiliurn  physice  irnmutan.s,  qood  [)rao- 
utiaauxilia,  sivo  physica,  sive  moralia 
iu  esse  \  inceniium,  sive  inducentium  effec- 
tum  infallibilitor  constituat  :  qood  ipsa  ex 
se  non  habent,  cum  possinl  dU  ensui  con- 
jongi.  Et  cum  August.  inquirif  :Quidaliud 
deprecamur,  <\<i<im  cognUionem,  et  amorem? 

litur  decognitione,et  amore  victricil 
quibus  soperadditor  vis,  ot  infallibiliter 
;u».  nempemotioparticipansefficaciam 
divini  impei  ii,  qn  tm  •  qoalitatem 


r  iiiMrfi 
f.onlir- 
roalio- 
ncrn. 


physice  praeoperantem,  et  ipse  S.  Doctor 
vocat  charitatem  praocedentibus  illis  cogni- 
tionis,  et  amoris  motibus  superinfusam,  ut 
seipsum  exponit  cum  innumeris  locis,  quae 
in  hac  disputatione  dedimus,  tum  praecipue 
in  lib.  de  spiritu,  et  litt.  cap.  3,  ubi  ait  : 
«  Cum  id,  quod  agendum,  et  quo  nitendum  d.Au^. 
«  est,  cceperit  non  latere,  nisi  etiam  delec- 
«  tet,  et  ametur,  non  agitur,  non  suscipi- 
«  tur,  nonbenevivitur  :utautemdiligatur, 
«  charitas  Dei  diffunditur  in  cordibus  nos- 
«  tris,  non  per  Iiberum  arbitrium,  quod 
«  surgit  ex  nobis,  sed  per  Spiritum  sanc- 
«  tum,  qui  datus  est  nobis.  »  Ubi  ad  amo- 
rem  perfecte  liberum  supponit  requiri  co- 
gnitionem,  el  delectationem,  sive  affectum 
indeliberatum  ;  sed  ulterius  exposcit,  quod 
his  motibus  suppositis,  infundatur  chari- 
tas  ;  atque  ido  manifeste  significat  delec- 
tationem,  sive  affectum  indeliberatum  non 
esse  auxilium  ultimo,  et  infallibiliter  in- 
ferens  amorem  perfecte  liberum;  sed  ul- 
terius  requiri  aliud  auxilium,  quod  appel- 
Iat  charitatem.  Eademque  est  sententia 
aliorum  SS.  Patrum,  et  praecipue  Cyrilli 
nostri,  ut  ipse  se  explicat  in  lib.  de  Adora- 
tione,  et  cultu,  cujus  verba  dedimus  dubio 
prxced.  num.  136. 

Ad  secundam  confirmationem  responde-Diiuitm- 
tur,  satis  evidenter  constare  ex  supra  dictisscci,n',;' 
num.29\  et  §  3,  et  locis  ibidem  citatis,  quod 
D.  Thom.  doceat,  auxilium  ex  se  efficax 
consistere  in  qualitate  fluida  physice  prae- 
moventead  operandum.  Necmanifestaehuic 
S.  Doctoris  sententiae  nubem  offundere  pos- 
sunt  quae  haec  confirmatio  affert,  sed  facile 
dispelluntur.  Ad  primum  dicendum,  quod 
sicut  ex  eo  testimonio  nequeunt  Adversarii 
colligere,  quod  gratia  actualis  sufficiens,  ad 
primum  actum  supernaturalem  indelibera- 
tum  requisita  nonconsistit  in  qualitate  flui- 
da,  sed  in  actibus  animae,  id  quippe  doc- 
trin.nD.  Thom.  evidenter  repugnat  :itanec 
colligere  va!ent,quod  gratia  efficax  in  qua- 
litate  fluida  npn  consistat.  Legitimam  vero 
illius  loci  intelligentiam  jam  supra  dedi- 
mus  §  2,  num.  2(M ,  etdisp.  5,  num.  55.  Ad 
secundum  concedimus,  Deum  aliter  movere 
caosas  natorales,  et  aliter  causas  Iiberas, 
quia  illas  agitsineindifiercntia  jinhisvero, 
coxh  eas  efficaciter  physice  praemovet,  in- 
differentiam  jodicii,  atqoe  ^^minii  simul 
actu  conservat  Sed  comhacdlversitatestat 
qood  omnes  caosas  efficaciter  physice  prae- 
tleterminet,  <•!  applicet  ad  agendum,  ut  sa- 
ii   aperte  docet D. Thom.  lococit,  exqumt. 


232 


DE  GRATIA  El 


de  Veritate,  et  supra  quast.  109,  art.  1  ,ut  in 
comment.  ad  eum  locum  observavimus,  et 
in  aliis  pluribus  locis,  qua)  supra  dedimus. 
Nec  diversitas  in  causas  liberas,  et  necessa- 
riasevincit,  quod  Deus  nequeat  ellicaciter 
physice  praemovere  ad  actum  liberum  ;  si- 
quidem  Adversarii  admittunt  praedictum 
motionis  genus  non  pugnare  essentialiter 
cum  libertate,  Deiimque  eonon  semcl  usum 
fuisse  in  quorundam  conversionibus.  Ad 
tertium  respondetur,  D.  Thom.  eo  loco  non 
recensere  expresse  auxilium  ex  so,  et  ab 
intrinseco  eflicax.  Inde  tamen  noncolligent 
Adversarii  S.  Doctorem  praxtictum  auxi- 
lium  non  admisisse  ;  cum  ipsi  doceant,  dari 
auxilium  moraliter  infallibiliter  pi 
minans  :  sed  dicent  illad  comprehen 
illis  verbis,  DonumgrdtVB,  et  aliahujusmodi. 
Idem  ergo  respondemas.  Videantar  I 

idem  testimonium  diximus  dubio   pi 
^j  10,  //(/'/'.  2  18.  Ad  quartum  'li>  endun 
D.  Thom.  co  loco  solum  aegare  qood  actus 
voluntatis  sit  ab  alio  determinate  \ 
dum  naturac,  sed  non   negat,    quod  .-it  ab 
alio  determinate  per  modam  libertatu 
tenta  scilicet  indifferentia  per  moduraju- 
dicii.  Loqaitar  etiam  deactavolunt 
caminoso,  qai  at  talis  aon  e*t  a  Di 
volantate  creata  ut  .i  primo  ad  malitiam 
determinante.  Nec  pr  edictum  testimonium 
nullomodo  favel  Ad  >rum  intentioni, 

sed  ab  eis  etiam  exponi  del  entenim 

actus  liberos  honestos  \  oluntal 
a  Deo  pr  ediffinienti  nm  propoaitam 

exeqaente  per  concarsum  efficacem  prae- 
vium  moraliter  praedeterminantem  :  unde 
aperte  debenl  concedere,  q     I 
possit  esse  ab  alio  determinate.  Praesertim 
cum  etiam  admittant  auxilium  ph\ 
movens  posse  absolute  cum  lil" 
rere. 
secon-      321.  Arguitur  secundo,  quia  per  auxilia 
'•mnon-  efficacia    moraliter   moventia,    cujuamodi 
iuin.    sunt  actus  indeliberati  sand  tationis, 

et  piac  affectionis,  salvantur  omnia,  quae 
oportet  in  praesentiverificari  tamsecundam 
veritatem,  quam  secnndum  propriam  sen- 
tentiam  D.  Augustini,  et  D.  ThomaB  : 
supcrfluum  esl  superaddere  aaxiliam  phy- 
sice  pnrdeterminans.  Conseqaentia  patet, 
eo  vel  maxime,  quod  nomen  ipeum  auxilii 
physice  pra?determinantis  solet  aliquosde- 
terrere,  ne  veram  gratiam  ex  se  efficacem 
admittant,  qualem  D.  Augustinus,  et  D. 
Thom.  docuerunt.  Antecedens  autem  sua- 
detur  :  tum  quia  si  ob   aliquam   rationem 


I  iifcessarium  auxili 
terminans,  ma\  tur  mo- 

e  non  solum  obji  tiam  =u! 

tive,  nempenon  solum  prop  urm, 

e  l  etiam  inclinandocaasalitervoluntatem; 
atqui  effectaa  in 

inclinat  subjective  \  ol  inl  item,  cum  sit  in- 
transith  »•  ipi  i  inclinatii  p  irte  v< 

tt,  joxl  i  illud  P 
quemque  voh  per  hanc  moratem 

motionei  pue  in  prse- 

senti  verificari  oportet.  Tum  etiam, 
Deus  j>or  auxilium  efli<  mi- 

oem,  nt  el  juxl  t  m<»dum  suaa 

_■  .   i     . 
ergo  debel  moraliter  praemc 

snfficit  anxilium  moraliter  □ 
go,ete.Tum  pr  eterea,qui  i  per  hi 

moraliter  per  illustrati 

ul  bciamna  ;  sicut  rogans 

trum,  ut  faci 
tt :  sed 

!ium  pf. 

ifficiunt 
raliter   moventia,  nt  vi 
prasenti  m 

nfirmatur,  quia  in 

i   arbiti  icia   divine 

gratiaa,  eam  diacreti 
ut  e\  nrj 

inium  i  ie  uni- 

ilitatem  el 

n  iter,  quantnm  fieri  \ 

m  arbitrii  : 

ita  appai  mittil ;  cum  \i\,  aut  a 

explicari  val  im  auxil 

rolontatem  rapii  1  unum  extre- 

mum,  consistat  ■ 

|    lriinum    temp» 
rendo  a  i 

•  rg<>  oon 
ommuniter  praemoveat  volon- 
tatem  mi 

aantibui  eam  mc 

iliter  praamoventia. 
.\d    argumentam  r  negarj 

tns,  cujus  falsil  is  satis  liquetex  dic- 
tis  £  1  cnfn  eeq.  nbi  ostendimaa  insafficien-  ma 
tiam  auxilii  moraliter  \  rmi- 

nantis.  et  Decessitatem auxilii  physi 
moventis. Probationi  a  incontrarium 

B  1  luctS  ita  manent  convulsa?,  ut  super 
caneum  |  •  eis  occumTe.  Resp  nde- 

mus 


DISP.  VII,  DUB.  V. 


233 


mus  tamen  ad  primam  admittendo,  quod 
illi  motus  indeliberati  moveant  aliqualiter 
subjective  (licet  in  re  hujusmodi  motio  nil 
aliud  sit,  quam  causalitas  finis,  seu  objecti). 
Sed  hujusmodi  motio  moralis  subjectiva  so- 
lum  fallibiliter  infert  consensum  perfecte 
liberum;  siquidem  totaejus  species,  et  om- 
nisejusinfluxuscomponi  valetabsolute  cum 
dissensu.  Unde  opus  est  adjicere  auxilium 
physice  determinans,  quod  voluntatemcon- 
jungat  infallibiliter  cum  consensu,  ut  vi- 
dlmus  §  prseced .  Ad  secundam  dicimus  ho- 
minem,  ut  homo  est,  non  solum  agere  mo- 
raliter,  sed  etiam  physice  :  unde  necessum 
est,  quod  utroque  modo  applicetur  ad  agen- 
dum,  ut  ostendimus§4.  Ad  tertiam  respon- 
detur,  non  verificari  cumproprietate,  quod 
Deus  nos  faciat  facere,  nisi  nos  efficaciter 
praemoveat  ad  agendum,  ut  exposuimus  loco 
proxime  citato.  Addimus  hujusmodi  pro- 
bationes  praetermittere  urgentem  aliam  ra- 
tionem  asserendi  necessitatem  auxiiii  effi- 
cacis,  sive  efficaciter  praemoventis,  quam 
§  3  firmavimus,  nempe  hominem  in  qua- 
libet  operatione  comparari  per  modum  ins- 
trumenti  physici  ad  Deum  principaliter 
agentem  :  quod  absque  auxilio  physice  ap- 
plicante  ad  opera  honestasalvari  non  valet, 
ut  ibidem  explicuimus. 

Ad  confirmationem  respondetur  negando 
minorem  ;  nam  supposito,  quod  auxilium 
ni.  efficax  debeat  habere  efficaciam  ex  se,  hoc 
est  antecedenter  ad  consensum,  tam  exer- 
citum,  quam  praevisum,  et  debeat  illum 
efficaciterinfallibiliter  inferre,  ut  hi  Autho- 
res  nobiscum  asserunt,et  hic  supponitur  ex 
dictu  dubio  praecedenti ;  nullus  rigor  appa- 
ret  in  eo,  quod  physicum  sit,  et  physice  exe- 
quatur  eamunera;  sedpotiussalva  potestate 
antecedenti  ad  oppositum,  et  indifferentia 
judicii,  quae  ad  ageridum  libere  requirun- 
tur,  melius  explicat  dignitatem  gratiae,  et 
divini  dominii  excellentiam.  immo  Autho- 
res  contrarii,  velint,  nolint,  aliquid  ipsi 
motioni  morali  obligantar  adjicere  ad  sal- 
vandam  efficaciam  divinae  voluntatis,  et 
infallibilitatem  scientiaa  divinae,  ut  vidimus 
num.  317,  el  in  hoc  saperadditoemicat  ea- 
dem  asperitas,  si  ita  appellanda  <•  t,  qnam 
iginantnrinanxilio  physiceprsmovente. 
Terrorea  irero  illi,  qnibna  quidam  physicam 
leterminationem  odiosam  tacere  §tn- 
dent,  phantastici  rant,  et  ipernendi,  sicut 
Aagu  tinus  similes  Pelagianoram,  et  i6- 
qaaciam ejalataf  sprevit,  ut  vidimoa  dubio 
I  '  ""I.  §  17,  per  totum. 

SuliiLfint.    Curs.    theolog,    lom.    X. 


urri- 


322.  Arguitur  tertio  ab  inconvenienti- Tertium 

bus,  qua^ex  nostrasententiaconsequuntur.  mSH'ul 
Nam  sequitur  primo,  quamlibet  gratiam 
efficacem,  quantumvis  minima  sit,  sufficere 
ad  conversionem  cujuslibet  peccatoris,  sive 
hoc,  sive  altero  modo  afiectus  sit;  quod  est 
absurdum,  siquidem  juxta  sententiam  D. 
Augustini,  et  aliorum  SS.  1'atrum,  et  se- 
cundum  communem  modum  concipiendi, 
major  et  efficacior  gratia  desideratur  ad 
convertendum  maximumpeccatorem,  quam 
ad  conversionem  ejus,  qui  minus  resistit. 
Sequela  autem  est  manifesta  ;  nam  cum  ef- 
fectus  formalis  gratiaa  physice  praemoventis 
sit  reducere  potentiam  ad  actum,  fieri  non 
poterit,  quod  vel  minima  gratia  efficax  po- 
natur  in  peccatore,  et  quod  eum  ad  actum 
conversionis  non  reducat ;  atque  ideo  quac- 
libet  gratia  efficax  sufficiet  ad  quamlibet 
conversionem.  Sequitur  secundo,  positagra- 
tia  efficaci,  voluntatem  non  elicere  novam 
determinationem,  atque  ideo  nullo  modo 
agere,  sed  praecise  agi ;  quod  est  omnino 
absurdum,  utexse  liquet.  Probatursequela; 
nam  cum  gratia  physice  prajmovens  deter- 
minet  per  seipsam  voluntalem  ad  unam 
partem,  supervacaneum  erit,  quod  volun- 
tas  determinationem  eliciat.  Sequitur  tertio, 
Deum  physice  determinare  ad  actus  pecca- 
minosos;  quod  est  absurdum,  cum  pracde- 
terminatio  physica  urgentius  inferat  ope- 
rationem,  quam  praedetermmatio  moralis; 
qua  tamen  Deus  uti  non  valet  in  ordine  ad 
actus  pravos,  ne  dicatur  author  peccati. 
Sequelaostenditur;  nam  praedeterminatio 
physica  fundatur  in  generali  dependentia 
agentis  creati  a  Deo  in  qualibet  operatione, 
ut  satis  liquet  ex  dictis  §  3,  et  consequenter 
vel  non  requiritur  ad  actus  bonos,  vel  re- 
quiritur  etiam  ad  malos. 

Respondetur  ex  nostra,  et  communi  Thc-jx.(S|l0(1. 
mistarum  sententia  nihil  inferri,  quo.l  ;i,r 
vere  inconveniens  sit.  Unde  ad  primum  di- 
cendum  est,  auxilium  efficax  posseconsi- 
derari  vel  secundum  id,  quod  forrnaliler 
affert,  vel  secundurn  id  quod  essentialiter 
praesu|)j)onit.  Kt  hoc  posteriori  modo  sump- 
tum  necessario  praarequirit  auxilia  suffi- 
cientia  ad  conversionem,  nempe  (ut  alia 
omittamus)  vocationes,  <;t  inspirationes  : 
quae  mediavaria  eunt,etmajora^  -mil  minora 
lecundum  diversam,  majorem,  aut  mino- 
rem  hominis  conyertendi  indispositionem, 
et  resistontiam.Cjcteriiin  priori  modoacce.p- 
tumeandem  rationem  Pormalem  importat, 
et  lemper  sortitur  effectum,  ubi  in  rerum 

16 


234 


DE  GRATIA  EFFIC 


natura  ponitur.  Sed  poni  indifferenter  non 
valet  ;  nam  cum  sit  applicatio,  seu  reductio 
virtutis  praexistentis,  nequit  poni  nisi  prae- 
supponendo  virtutem  applicabilem,  qoa? 
per  anxilia  sufficientia  constitaitor.  Et  ideo 
non  est  concedendam  absolate,  qaemlibet 
pecceterem  posse  cum  qaalibet  gratia  con- 
\  erti :  quod  negant  D.  Aagnst.  et  alii  Patret : 
sed  oportet  addere,  quod  possit  cum  quali- 
bet  gratia  eflicaci  converti,  rapponta suffi- 
cienti  ;  quod  nullum  est  inconvenien 
ipsi  Adversarii  debent  hanc  doctrinam  ad- 
mittere  ;  nam  docent,  actus  indeliberatos 
non  habere  rationem  grati-e  effic 
participent  qaendam  latentem  el  Lem 

modum,  quo  posito  infallibiliter  Borti  mtur 
efTectum,  ut  vidimus  num.  317,  LJndecon- 
cedere  tenenturtquod  qualibet  gratia  effi- 

eadem  esl  quantum 
nempequoadmodum  actibo  'um, 

poaait  quilibet  peccator  converti. 

Secundum  inconveniena  non  infi 
nostra  sententia,  qnia    praamotio  pl.;. 
determin  il  causaliter,  et  inchoative,  nl 
luntas  i  •  determinet  formaliter 

ultimate  :  unde  locum  relinquit  lil  ■  i 
luntatis  determinationi.  Idemqne  respon- 
derc  debent  Vdversarii  ;  nam  docenl  . 
lium  efficax  determinai  itereffi- 

caciter  moraliter  roluntatem;  et  lamen 
negare  non  valent,  quud  hoc  aupposito  vo- 
luntas  se  moraliter  determinet.  Tertiumt 
si  sermo  fiat  de  praedetermin  itione  prr 

tctua   peccaminosos  secundum  id,        I 

entitatis,  et  perfectionia  dicunt,  nullum 

inconveniens  ;  sed  admitti  debet,  nt  osten- 

dimns  dinp.  5,  num.  153,  et  aliia  locia  ibi* 

dem  citatis.  Nec  hoc  majorem  difficultatem 

habetin  concursu  Dei   ad  extr&vqoam  in 

praediffinitionibua  Dei  arternia  ;  quas  tamen 

respectu  entitatis  pi  Imittunt  Antho- 

res  cum  quibua  agimus. 

Qaarittm     323.Arguitur  quarto.quia  nomen  prauno- 

argu-   tionia  physicae,  aut  aoxilii  physice  prauno- 

Inentu,n*  vontis   non  reperitor  apud   D.  Thomam, 

nec  apuol  alioa  antiquiorea  Doctores  ■ 

ut  auapectum,  et  minua  aptom  rejiciendum 

,        est.  Confirmatur,  quia  hujua  praemotionia 

matnr.  dofensores  non  satis  explicant,  quid  ait,  ad 

quod  praedicamentum  pertineat,  quem  ef- 

fectum  formalem  causet,  quem  termmum 

produeat,  etaliaplura,  qua  non  ievem  in- 

gerunt  difficultatem  :  haBc  autem  faeile  vi- 

tantur,  si  dicamus  auxilium  ellieax  consis- 

tere  in  motibus  indeliberatis   inducentibua 

consensum   perfecte  liberum  :  ergo  in  his 


motibus,  et  non  in  ea  quali 

oportet    rationem    auxilii     ab    intrinseco 

ellicacis. 

Respondetnr    ad  mtum,   frustras 

disceptationem  l  voces,  ubi  de 

re  eoncepta neqoit  <-s^e  litigium.  Admitti- 
mna  quidem  honc  terminum  complexom, 
Prstmoi  \      r.n  form  i 

apud  I).  Thom.  aut  antiqu 
sed  i  termino  nempe  i 

tio,  aut  qualita 
creatia,  nt  infallibilil 

OCCurrit    in  scr; 
I).  Thom.  et  D  liorumque  - 

vium  Authorum.nt  ostendimoa  incowm 

\rt.  I .   qusst.  I 
num 

lentHms.  Oportuil  vero,  quod   Iegitimi 
utri  puli  hanc  vocem 

,  ut  \>r< 
conceptam  :   tum  nt  l  irum 

rent,   ut  optime  tr 

/  .   I ,  a  ninn. 

t,   ut  uhi   n 
irront  c  ina  cu- 

■nt. 
in  brei  iori  ndio 

attingant.  H  li  sunt  ; 

I       ilium  '■■' 

■ 

r,  nl  rerit 
tribua   f 
utjam  snpra  ditp.  5,  dub.uit.  num. 

rvavimua   contra   I 
phium,  qui  Auxilium  »7A' 

7''  i'7iv,  nt  nuperam  inventum  calnm- 
niantor.  Noi  ia  enim  an- 

tiqnia,  dum  ad   noi 

hontnr)  nova  nomina  imponenda  rant,  ut 
docoil  i  lcero  lib.  l  I     Ism.  emi 

Jamolim  Ariani  criminabantnr  h 
cem   Homoution,    de   quibus  Athanasi 
Sienduntor,  inquit,   noi 
An  etiam  rei  ipsiua 

rtit  i  vocabolum,    refuginnl  f 
un   antiqua   nomen    no\um   accepit  : 
non  voc  ibulo  ei  veril  i  .t. 

irii :  tum   qnia   nomen   pr  en 

ilis,  vel  anxilii  -  moraliter  pr  e- 

moventis  non  invenit.ir  apvd  D.   Thom.  et 
antiquiorea  Doctores.  Tum  quia  palam  con- 

cedunt,   Denm  phyaiea  pr.vnu-tione  appli- 


DISP.  VII,  DUR.  VI. 


235 


care,  et  determinare  causas  naturales  ad 
operandum  ;  et  tamen,  ut  ipsi  aiunt,  istud 
vocabulum  novum  est.  Tum   nec  ab  isto 
nomine  penitus  abhorrent  in  operibus  li- 
lZaiezberis,  ut  videre  est  apud   Gonzalez  ubi  su- 
pra,  conclus.  5,  quam  itaproponit  :  «  Quin- 
«•  to  dico  :   efficacia    gratiae    praevenientis 
«  praemoventis  quasi  physice   voluntatem 
«  nostram,  optime  cohaeret  cum  usu  nos- 
<  trae   ingenuae  libertatis.    Haec  conclusio 
«  ex  praecedentibus   satis  est    manifesta  ; 
<(  nomine  enim  praemotionis  physicae,  aut 
«  quasi  physicae  solum  intelligimus  talem 
-  pracmotionem  Spiritus  sancti,  quae  ex  sua 
«  intrinseca  virtute  efficaciter  inclinet  vo- 
«  luntatem  ad   consensum,  ita  ut  ex  ejus- 
«  modi  praemotione   necessitate   illationis 
«  inferatur  consensus    voluntatis,    etc.   » 
Quam  proinde  responsionem  non  tam  re- 
ponimus    his    Authoribus,  quam  Molinae 
discipulis,  qui  frequentius,  ut  objectam  si- 
bi  scientiae  mediae  novitatem    retundant, 
hoc  teli  genus  intorquent,  sed  incassum  ; 
non  enim  repellimus  novam   vocem,  sed 
novum  usum  rei  jam  pridem  cognitae,  sed 
quam  D.  Aug.   reputavit  inutilem,    et  in 
Massiliensibus  reprobavit,  ut  constat  ex  dic- 
tis  dub.  3,  et  disp.  I ,  cap.  1 ,  cap.  5,  n.  1  et  2. 
c„ni.      Ad  confirmationem    respondemus,  eis- 
•con-  dem.etmajoribusdifficultatibus  opponi  Ad- 
oni.    versarios  circa  constitutionem,  et  elfectus 
praemotionis  moralis,  sive  auxilii  moraliter 
pra-jmoventis  ;  quia  cum  actus  indelibera- 
Uu  non  habeat  ex  se  indissolubilem  con- 
nexionem  cum  consensu  perfecte   libero, 
ad  quem  inclinat ;  coguntur  ei  superaddere 
novum  modum,  ut  vidimus   §  prxced.  Et 
tunc  restat  llli.s  exponere,  quid  sit  ille  mo- 
dus,  quem  ofToctum  formalem  praestet,  quid 
participet,  quid  addat,  quare  importet  tam 
infallibilern  noxum  cum  actu  libero  ?  etc. 
Unde  trahuntur    ad  easdem   difficultates, 
quas  prr-emotioni  physicae  impiQgont.  Praa- 
timcam  ipsidoceant,  Deum  praemovere 
phyaice  causas    naturales  ad  operandum, 
ubi  esdem  occurruntdifficultatea.Et  ab  illis 
propriam  ejoa  rei  notionem,  et 
,  qu  <•.  Cacile  applicabimas  pTsmo- 
tioni  phyaica  ad  actaa  Liberos,  salvo  modo 
Hbertati       i  i  rcv<;ra  bsc   riuilum  oego- 
mt,  nj.jk^  ito  quod  aazilium  it 
et  <'il>  intrinaeco  <*flicax,  ut  ipsi,  et 
omnef  Thomiata  concedunt,  <.-t  etx  anani- 
im  confen  •'  dubio  praxedenti  ita- 
f  iii  po  explicanda  super  ant, 

plicabia 


DUBIUM  VI. 

Qaaliter  expediri  debeant  dubiola  cjuxdam 
circa  auxilium  physice  movens  ? 

Quae  hactenus  diximus,  satis  ostendunt 
necessitatem,  ac  proinde  possibilitatem,  et 
existentiam  auxilii  ex  se  efficacis,  physice 
praemoventis.  Sed  quia  post  quaestionem 
an  est,  recto  ordine  occurrit  quaestio  quid 
sit,  oportet  praedictae  motionis  naturam,et 
proprietates  declarare.  Haec  vero  satis  ma- 
nifesteex  hucusque  dictis  colliguntur.  Sed 
quiaFranciscus  Suarez  lib.  'Sdeauxiliis.cap.  _ 
dU,  cum  sequentibus,  plures  quaestiones  cir- 
ca  naturam,  et  affectiones  hujus  motionis 
excitavit,  et  mira  arte  studuit  ostendere, 
quod  Thomistae  in  earum  resolutione  for- 
midolose,  ambigue,  et  contradictorie  pro- 
cederent,  ut  vel  hac  ratione  physicam  prae- 
motionem  odiosam  legentibusfaceret,  operae 
pretium  erit  ejus  interrogationibus  reso- 
lutorie,  perspicue,  et  breviter  respondere; 
quod  hoc  dubio  praestabimus.  Etquamvis 
praedictus  Author  eas  interrogationes  non 
satis  legitimo  ordine  proposuerit,  illum 
tamen  non  immutabimus,  ut  ejus  intentio- 
ni  magis  directe  satisfiat. 

324.Prim<!LintQTrog<itioest,anconcursus,  p.. 
prxvius  sit  aliquid  creatum  ?  Respondeturf[iui:sti<> 
concursumpraevium  posse  sumi  vel  pro  ac- 
tione  Dei,  vel  pro  eo,  quod  ab  illa  actione 
derivatur  ad  creaturam,  ut  formaliter  prae- 
moveatur.  Primo  modo  non  est  aliquid 
creatum,  quia  Deus  non  agit  per  actiones 
formaliter  transeuntes,  ut  cum  D.  Thom.  D  Th> 
2,  contra  fjentes,  cap.  16,  et  1  part.  </. 
13  art.  7,  et  quxst.  25,  art.  1,  ad  2, 
quxst  11,  art.  4  ad  3,  et  pluribus  aliis 
locis  docent  communiter  Thomistae.  Secun- 
do  modo  est  aliquid  creatum  extra  Deum, 
ut  cum  communi  Thomistarum  sententia 
ostendimus  dub.prseced.  et  praecipuo  §  I. 
Et in  hac  posteriori  acceptione  pertinetad 
prasons  institutum,  in  qua  proinde  illud 
deincepa  usurpabimus,  ut  aequivocationem 
vitemus  ;  quo  pacto  melius  appellatur  prae- 
motio  physica. 

Secundo  inquirit,  an  hic  concursus gccund < 
jir.n  nis  sii  ejusdem  rationis  in  omnibus  rausis  «luaestto, 
ucundu  ?  Elespondetur  nogativo.  Nam  cum 
Deua  liac  motiono  praevia  praeiletcrminet 
creaturam  ad  operandum  juxta  ejus  natu- 
ram,  et  aervata  propria  ipsius  conditione, 
oportel  quod  juxta  differentiam  agentium 
undorum,  etdiversas  eorum  operationea 


236 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


et  modos,  varientor  hujusmodi  prajmotio- 
nes  ;  licet  omnes  conveniant  in  hoc,  quod 
reducant  potentiam  ad  actum,  et  inferant 
infallibiliter  exercitium.  Unde  hujusmodi 
praemotio  in  agentibus  corporeis  estcorpo- 
rea,  in  spiritualibus  spiritualis  ;  et  rursus 
cum  datur  ad  opera  naturalia,  est  natura- 
lis  ;  et  cum  deservit  supernaturali  opera- 
tioni,  est   supernaturalis.   Kt  quod  de  hac 
partitionegenerica  dicimus,  est  proportio- 
nabiliter  dicendumde  multiplicatione  spe- 
cifica    intra  praedicta  genera,    imo  et  de 
multiplicitate     individuali     operationum. 
Narn   pracmotio  ita  essentialiter  commcn- 
suratur    operationibus.  pro  quibus  datur, 
ut    nulli  alteri  queat  deservire;  quod  sa- 
ta  evincit  eam  multiplicari  specie,  et  nn- 
mero,  juxta  speciem,  et  numerum  pr 
tarum  operationnm.   Nec    in  hoc  reperit 
Suariua  dissidium  inter  Thomi 
236.  Tertio  interrogat,  <m  pradici 
,J,,;,^'°"  cursu.s  sii  i  /•  sedeterminatusfum  sotumadt 
ciem  operationis,  eteffectuscaut  i  tecund 
etiam  iiil  individuutn  actum  ei  effectum? 
pondetur  affirmative.  Tum  qnia  hnjuan 
motio  praedeterminal  ad  exercitinm  actua  : 
exercitium  autem  neqnil  ease  nisi  in  indii  i- 
duo :  ande  oposest,  quod  ipsa  habeat  simi- 
lcin  determinationem.  Tum  qnia  aiioqnin 
8uperaddenda  foret  alia  determinati 
sic  in  infinitum.  Tum  qnia  pi  edkta  motio 
essentialiter   commensoratar    operationi, 
ad  quam  elieiendam  movet,  nec  ad  aliam 
valet  concurrere :  quocircs  debel  ex  se,  sive 
intrinsece    habere  determinationem    non 
solum  ad  ( sse  specificum,  Bed  etiam  ad 
individuale  operationia. 
consee-     Hinc  ul'  qnod  ut  agens  vel  simnl,  vel 
i.iiiuui.  successive  eucial  plnres  operationes,  debel 
immutari  per  plurea  praemotiones 
tionibus,  etefiectibua  correspondentes  ;  ita 
ut  cessante  una  operatione,  argoator 
sasse  praemotionem  ad  illam  operationem, 
non  vero  praamotionem,  ad   operationem 
aliam,  quae  perseverat.  Qnam resolntionem 
recognoscit  Snarea  esse  communom  inter 
Tbomistaa.  Sed  addit  ipse  ad  hanc  determi- 
nationem   individnalem   operationnm,  et 
efiectuum  superfluum  esseconcorsum  pra> 
vium,  cum  Bufficiat  simultaneus,  Bive  con- 
comitans  ;   nulla  enim   creatura  quit  ope- 
rari  absque  hnjusmodi  concnrsn  ;  et  poteat 
Deus  illum   pro  suo  libito  limitare,  et  de- 
terminaread  peculiarem  eftectum.  Verum 
ialsitatem  hujus  doctrinae  satis  ostendimus 
cftsp.  5,  dub.  0,  el  in  hac  disp.  dub.  1,  3,  vt 


•1  ;   nam    concur~us    BUnnltaneos 
tra  est  ipsa  operatio  agenti 
quam  debet  pnemoveri,  nt  operetor  i 
subordinatione  ad  Deum  :   unde   tali= 
multaneus  concursus  noii  determinat  crea- 
tnram  ex  parte  Dei, 

determinatam.  Imo  rero   neqnit  DeiSC 
enrsum  simultaneum  exhibere,  nii 
exhibeat   concuraum    prxviom  ;    alio-; 
ca?co  m<'  xabil  nr,  et  dubius  deeffec- 

lltem  cum  hic  •  ratio  aliqua  Ii- 

ntnr  di 
7.  Qnarto  inquirit, 
i  fuit  a  islo  h 
■iit  la?  Respondetor 
Qooniam  ca  neqnit  efieere  nisi 

actionem  •.  nec  actionem  el  ilet, 

nisi  pri  r  i  Deo  i  qnoi  ■ 

qu    I  |  irsus  supp« 

tur  ad  omnem  I  iraa,  al 

it  »«jus  infloxnn 
«•\  idena  est  i  tionem  I 

maliter  transeuntem;  nam  hujus effectus 
pitur  in  men 

lotio  physi  gen- 

tia.  \  ideantnrquaediximna  <iuh. 

tibos  magis  firmabitor  itii  . 

in  qoa  m  illam  ditlicultatem 

itione  dignam  invenit. 
linta  intern 

•  'IUJ 

■  immet/i 

ij)i  m  pnn- 
cipiis  immedi  iteoperati 
fluin  ••  hujo  -m  '  ii  principi  i 

smt  potenti 

principia.  Nam  hojo  pli- 

t    pr  edicl  i    prin  i 
itium  operandi  :  nnde 
illa  immntet  in  atque  ideo  q 

illia  recipiator  tanquam  in  so  juu. 

i  nde  facta  hj  potheai,  qnod  plnra  princtpi  \ 
proxime,  el  immediatea  iti<  - 

nem  concnrrant,  opbrtet,  qood  omnia 
intrinse  •  ■  pnemoi  eantor,  i 

Lio  moltiplicetor  joxta  Ulorom 
principiornm  diversitatem.  Si  reroplora 
principia  aobordineotor  onica  virtuti  [  i 
xime  agenti,  nt  contingit  quando  agimus 
ptt  charitatem,  aal 
afficiat  immediate  kalean  virJutesn  ;  n 
sicol  operatao  ab  hac  virtote  elicita  aal 
ratio  voluntatis,  et  anii 
immutans, et  applicana  talem  virtutem  im- 
mutat.  v\  applical  voluntatem,  et  animam. 
Hinc  inferri  arajait  Snarea,  nullam  po- 
tentiam,  aut  virtutem  creatam  BBSi 

activam . 


DISP.  VII,  DUB.  VI. 


237 


rii  activam,  sed  simul  esse  passivam ;  quia  de- 
?ucfa  bet  esse  capax  recipiendi  physicam  pracmO- 
3ei-  tionem.  Id  vero  licet  prasdictus  Author  in- 
sinuet  esse  difficile,  et  contra  communem 
sensum  Philosophorum,  libenter  et  conse- 
quenter  admittimus  :  quia  verissime  con- 
cluditur,  quod  sicut  nulla  vis  creata  est  pri- 
mum  principium  agendi,  ita  nec  valet  esse 
vis  pureactiva,  sed  necessariohabet  admix- 
tam  potentialitatem,  et  indifferentiam  :  ob 
quae  necessarium  est,  quod  omnis  vis  creata 
debet  pati  a  Deo  recipiendo  praemotionem, 
qua  actuetur,  et  cum  exercitio  infallibiliter 
conjungatur,  agatque  sub  Dei  causalitate,  et 
dominio.  Quod  nobis  tam  certumest,  quam 
creaturam  esse  creaturam,  et  agens  secun- 
dum  non  esse  primum.  Videantur  quae  di- 
ximus  disp.  5,  dub.  6  et  in  hac  disp.  dub.  4, 
ubi  ex  his  principiis  ostendimus  necessita- 
tem  auxilii  praevii,  et  intrinsece  efficacis. 
Quod  autem  Philosophi  communiter  divi- 
dant  potentias  in  activas,  et  passivas,  huic 
veritati  non  praejudicat;  quia  considerant 
potentias  sccundum  suas  particulares  ratio- 
nes,  tum  inter  se,  tum  in  ordine  ad  agen- 
tia,  et  objecta  creata;  quo  pacto  quaedam 
sunt  activae.  quaedam  passivae.  Sed  non  ne- 
gant,  quod  comparatione  ad  primum  prin- 
dpium  cujuscumque  motus  Dei  0.  M.  quae- 
libet  virtus  activa  creata  sit  etiam  passiva, 
et  mutari  debeat  per  impressionem  motio- 
nis  praeviae  :  sed  potius  ratum  est  apud  illos, 
omne  quod  movetur,  ab  alio  moveri.  Ex 
quo  principionecessitatem  physicaepraemo- 
tionis  deduximus  dub.  prxced.  §  3. 

■xto  inqnirit :  An,  et  quomodoprz- 

ku  concurnu  distinguatur  a  poteniia,  quam 

ptmmovet?  Respondetar  distingui  ante  in- 

teUeetum.  Quoniam  illam  realiter  supponit, 

et  ah  ea  realiter  -oparatur ;  ceasat  enim  per- 

voranto  potentia  :   nec  de  hoc  unquam 

d  i  int    Thomistae  .    Merito    autom 

I  Ledesma  (quos  inconsequontiae 

'(    aignil  S  tarez)  potaernnt  affirmare  praemo- 

tidnem  non  distingai  a  potentia  prsmota 

diftinctione  entitativa,  sed  solam  modali ; 

qaia  a1  ex  dieendi  eonstabit,  pnemotio  non 

tentita    completa,   ied  e  I  qoid  Qaens, 

.  babetqae  ex  hac  parte 

conditionem  modi  :  qnocirea  non  oportet, 

qnod  a  potentia  prasmota  distingaatar  dia- 

1  netione  rei  t  re,   led  magi   diatinctione 

intet  rorn,  el  modam;  eive,  et  in  idem 

r\\  itinctione   inter  eiu   eompletam, 

' 4   Ineompiel  im.  i.t  m  hoc  eenaa  loqnan- 

i  i  illi  Aatl  i  *•'.  identer  coti  - 


tat  ex  eisdem  locis,  quae  Suarius  allegat. 

330.  Septimo  inquirit  :  An  prxmotio  sitBepiim 
res  distincta  ab  operatione,  et  effectu  causx(iUxsUo- 
secundx?  Respondetur,  praemotionem  dis- 
tingui  ante  intellectum  ab  operatione,  et 
effectu  creaturae.  Tum  quia  non  fit  a  crea- 
tura,  sed  a  solo  Deo,  ut  n.  294  diximus  : 
quod  aliter  accideret,  si  esset  idem.realiter 
cum  operatione  creaturae.  Tum  ob  alias  ra- 
tiones,  quas  proposuimus  dub.  prxced.  §  2. 
Sed  quia  praemotio  non  est  ens  completum, 
sed  incompletum  ad  instar  motus,  et  modi, 
asseruerunt  aliqui  Thomistae  praemotionem 
esse  idem  entitative  cum  operatione  crea- 
turae,  quatenus  haec  identitas  negat  distinc- 
tionem  inter  entia  completa,  et  habentia 
esse  fixum  :  sed  communiter  non  negarunt, 
quoddifferant  ante  intellectum,  cum  palam 
communiter  dixerint,  operationem  creatu- 
rae  dependere  realiter  a  physica  praemo- 
tione  :  quod  verificari  non  valet  absque  dis- 
tinctione  reali,  saltem  modali  inter  praedicta 
extrema.  Non  defuittamen  unus,  aut  alter, 
qui  existimaverint,  auxilium  efficax  esse 
ipsam  creaturae  operationem,  prout  prius, 
idest  magis,  et  intimius  dependet  a  Deo,  et 
terminat  influxum  divinum.  Sed  horum 
sententiam  deserunt  communiter  alii,  eam- 
que  impugnavimus  loco  proxime  citato. 

Hinc  patetada!iuddubium,quod  Suarius1?'^11^ 

praecedenti  annectit,  an  videlicet,  et  quo-    con- 

modo  praevius  concursus  differat  a  simul-  CS!U 

taneo?  Nam  cum  simultaneus  concursus  sitvium,  ct 
•  i  ...  ..  siimilta- 

ldem  reahter  cumoperationecreaturae,opus  ncum. 

est,  quod  inter  praevium  concursum,  et  si- 

multaneum   reperiatur  eadem   distinctio, 

quae  datur   inter  concursum   praevium,  et 

creaturne  operationem. 

331.  Octavo  intorrogat  Suarez,  an  hujus-  Octava 

modi  prxvius  concursus,   scu  prxmotio   sit  (lu*sll°* 

qualitas,  an  vero  motus?  Et  hic  immensas 

discordias  repnosentat  inter  Thomistas,  eo 

quod  aliqai  dixerint  esse  qualitatem,  alii 

autem  motum.  Resj)ondetur  praedictam  mo- 

tionem  osso  qualitatem.  Et  ratio  hujus  re- 

Bolationia conatabit  ex  immodiate  dicondis. 

Potuorunt  autem  Thomistae  illam  quando- 

que  qualilatem,  qaandoqae  vero  motionem, 

Bea  motum,  absqae  ulla  contradictione  ap- 

pellare ;  qaia  revera  etqualitaa  est,  ot  habet 

conditionem  ad   instar  moiu-.  "ro  cujus 

laee  recolenda  sunt  qaas  diximus  dtop,  5, 

duh.  3,  aempe  dari  aliquas  qualitates  flui- 

i      'i  tran  eante  .  quae  in  prajdicamento 

directe  aon  eollocantur,  sed  ad  genus  qaa- 

(itatis  «■!  ad  meciem  dispositionisreducun- 


238 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


tur.  Hujusmodi  est  auxilium  sufiicien.s,  da- 
tum  v.  g.  ad  unicum  actum  supernaturalem 
elicienJum  ab  ea  potentia,  in  qua  habitua 
nonpraoxistit,  ut  ibideinostendimnsetcnm 
communi  Thomistarnm  sententia  firmavi- 
mus.  Sic  etiam  proportionabiliter  se  habet 
auxiliuni  efficax  (idemque  intellige  de  aliis 
physicis  praemotionibns),  namex  ana  parte 
reducitur  ad  genus  qualitatis,  in  quo  cons- 
tituitur  per  se  illa  virtus,  seu  potenti  i,  I 
quam  determinandarn  ab  intrinseco  ordi- 
natur  :elex  alia  parte  non  habet esse com- 
pletum,  el  stabile,  sed  totam  ej  con- 

sistit    in    determinando,  et  trahendo  ad 
operationem,  cui  commensuratur,  et  cum 
qua  evanescit.  Quaa  attendentes  Thomi 
auxilium  illod  vocanl  et  qualitatem.et  i 
tum,  sive  motionem.  Dam  enim 
rant  eju  liam,  qualitatem  appellant  ; 

quia  in  re  qual  incompl 

Dum  vero  attendunt  ad  modom  essendi, 
quem  habet,  motum   ei   motion 
quoniam  se  habel  ad  inst  ir 
enim  habel  e  se  6xum,  nam  non  est  prin- 
cipium   habituale    plurium  operationum, 
sed  fluitcam  operatione,  adquam  praemo- 
vet.  Quam  doctrinam,  sicul  et  loquendi 
mulaa  ab  Angelico  Doctore  i  unt ; 

nam  in  quwst.  3,  de  p  \tentia,  art.  7,   ubi 

nifeste  (vel  ipso  Saario  concedenl 
rit  pramaotionem  physicam,   .• 
i     e  qualitatem.  /</.  in  [uit,   -y 
iti  re  naturali, quo actuatiter  agii,  est  ut  in- 
tentiosota,  habens esse incomptetum 
(Imn,  <jui)  eoloret  sunt  in  aere,  <(  virtui  artis 
in   instrumento  artificis.    Ubi   tam   \< 
quamexemplamanifestant.quodhujusi 
praemotio  es  sententia  S.  Doctoris  esl  quali- 
,,  Th(l  tas  incompleta.  In  hac  vero  i .  •  .  1 10, 

art.  Ivil  id,  qno  anima  m< 

Deo  ad  operandum,  nonevse  qualitatem^ 
tnotum  quendam  animw.  Ubi  eam  rationem 
qualitatis  aegat  gratiae  pnemoventi,  qnam 
attribuit  gratiae  habituali,  nempe  rationem 
qnalitatis  completa,  et  permanentis;  eo 
quod  gratia  praemovens  habet  ease  Roidam, 
el  incompletam;  quae  proinde  concipitur 
ad  instar  cujusdam  motns.  Quas  toqnoti< 
dum  imitantur  Thomistae,  praemotionem 
physicam,  et  auxilium  effii  ant  in- 

differenter    qualitatem    incompletam, 
motum;  quia  qualitas  essentialiter  est  se 

Conflr-  habens  ad  instar  motns. 

maiio         ~  . 

,„;,■,■,'-      Quajomnia  majorem claritatem  accipient 

resoVu-  suPP°IU?ndo  qikul.  llt  diximoa disp.  5,  iiul>. 
Uonis.  6,  {J  3,  licet  auxilium  snfficiens   | 


nonefficax  et  abeo  reali  .r;  ni- 

hilominus  auxilium  effi 
eminenter  rationem  auxilii  sufl, 
dantis  virtutem  ad  existenti  im,  el  actuali- 
.1  operationis  :  pro  qoil       i    |  .  i ri  ali- 
quam  actualem  elevationem  I  im 

omni  virtuii  habitual  ndimos  / 

ilnt>.  5.  1  ■  g. 

.\ilium.  :  ti  ; 

re  auxilium.   quo  0 

I   auxilium 
sofficiens,  oempe  vir  n  . 

illam  non  pi  • 

m.  Ubi  e  auxiliam  suffi- 

ciens  disting  li,  i 
revitaat 
D.  Peti 

ixiliam  ir  .  »-t  hai  ■  in 

I 
Ad  qaod  n 

'u- 
inter  hal 

litati  'itur,  multi; 

indi 

grati 

quam,  el  im. 

iti  : 

qaoniam  licet  auxiliura 

■ 

ilium  i>r 
altimam  , 

r  itionis  ;uid 

nitur  a  1  actuin  pn 
imqui   i 
quod  eminenter 

l  m  ;  qoia  adhoc  rval  in- 

differentiam  jndicii,  et 
tiam  peecandi,  anl  n 
se  habet.  Bt  non  m  ■. 
unum  auxilium,  qood  simol  eu 
sofficien  lam  prsaju  I 

duo  auxilia,  qoorom  onom 
sofficiens  ix,   ul  • 

citato  explicoimoa, 

Ba  hac  doctrina,  quaitat  i 
inttr  Thomistas,  ut  diximof 
5,  n.  37,  mag 


DISP.  VII,  DUB.  VI. 


239 


mo- 
•hv- 
nbn 
me- 

ilur 

us,et 
litas. 


i^pelli 
tur. 


et  sinecontradictioneauxiliumefficax(idem 
intellige  de  praemotione  physica)  potuerint 
qualitatem  ct  motum,  seu  motioncm  appel- 
lare.Nam  qua  parte  est  divinae  virtutis  par- 
ticipatio,  etpraestat  virtutem,  siveultimum 
virtutis  complementum  ad  actualitatem,  et 
existentiam  operationis,  nequit  non  esse 
aliqua  vis  operativa ;  et  ideo  constitui  debet 
saltem  reductive  in  genere  qualitatis,  et  in 
specie  virtutis  permanentis,  quam  elevat. 
Et  qua  parte  derivatur  a  Deo  efficaciter  in- 
tendente  effectum,  defertque  divinum  im- 
perium  efiicax,et  illudquasi  applicatpoten- 
tiae,eam  reducendo  ad  exercitium,magisex- 
primit  rationem  motus,  seu  motionis  ;  nam 
sub  hoc  posteriori  conceptu  supponit  actum 
primum  adaequate  constitutum,  et  solum 
habet  movere  ad  actum  secundum.  Unde 
facile  explicatur  effectus  formalis  praedicti 
auxilii  (in  quo  designando  calumniatur 
Suarius  caecutire  Thomistas);  est  enim, 
creaturam  elccari  ultimo  efjicaciter  ad  agen- 
dutn:  vel  est,  creaturam  moveri  elevative 
efficaciter  ad  acjendwa.  Et  liinc  ulterius  per- 
vium  est  formare  ejus  legitimam  diffinitio- 
nem  per  qualitatem  loco  generis,  et  per 
effectum  formalem  loco  differentiae,  utsole- 
mus  diltinire  alias  qualitatisspecies. 

332.  Sed  dices  :  Demus,  quod  auxilium 

officax  separetur  realiter  a  sufficienti,   et 

quod  nullas  praestet  vires,  sed  praecise  mo- 

veat :  erit-ne  qualilas,  an  praecise  motus  a 

qualitate  distinctus  ?  Kespondetur  in  pri- 

mis,  posse  rationabiliter  dubitari,  an  casus 

sit  possibilis  ;  nam  satis  verosimile  appa- 

ret,   non  posse    Deum    movere   efficaciter 

turam   al  agendam,  quin  eo  ipso,  et 

•rn,  utsic  dicamus,  impulsu  eam  cons- 

tituat  ultimale  potentem    ad  actualitalem, 

et   existentiam   operationis  ;  atque    adeo 

quin  ei  communicot  aliquam  sufficientiam. 

ieet  concedamus  id  absolute  non  re- 

i,nihilominusde  facto,  etsecundam 

imunem,  et  consonam  rebus  providen- 

tiam  nori    ita   COntingit  ;   nam  supervaca- 

nenm  esthajusmodi  realitates  multiplicare, 

cum  una,  et  eadem  derivetur  ei  divina 

rirtateefficaeiterintendenteeflectum,  atque 

irnifi.-tar  Dei  i irtutem,  et  efficaciam, 

itqne  proinde   aimal    obire    munera 

ilii   dantii    aliquod    posse,   et  auxilii 

1  aetum.   Et  hanc  prassentem 

providentiam    attendunl  Thomi  tas,  cum 

deiisauxiliis  agunt,   eoramque  nataram, 

<•>  j  ite  i  (ponunt. 

Adi  j  interrogationishypothesi, 


posset  probabiliter  dici,  auxilium  efficax 
nullo  modo  sufficiens  non  reduci  ad  prac- 
dicamentum  qualitatis,  sed  pertinere  ad 
postpracdicamentum  motus  :  nam  in  eo 
collocatur  non  solum  motus,  de  quo  agit 
Aristot.  3  Physic.  sed  etiam  alia  entia  in- 
completa  habentia  modum  motus,  ut  tra- 
dunt  N.  Complut.  in  lib.  Physic.  disp.  H.Complut. 
quxst.  8,  num.  48.  Melius  tamen  responde- 
tur,  quod  adhuc  in  ea  hypothesi,  auxilium; 
efficax  pnrtineret,  saltem  reductive,  ad 
genus  qualitatis.  Quoniam  licetauxiliumef- 
frcax  in  eahypothesi  nullas  praestaret  vires, 
nihilominus  per  se,  et  essentialiter  deter- 
minaret  virtutem  operativarr,  nec  aliud 
subjectum  c/uo  posset  immediate  afficere. 
Unde  sicut  ob  hanc  proportionaliter  ra- 
tionem  species  intelligibiles  (sive  influant 
aciive,sivenon)adgenusqualitatisspectant : 
ita  auxilium  efficax  deberet  ad  idem  praedi- 
camentum  reduci.  Ex  quo  magis  firmatur 
resolutio  num.  331  proposita  :  nam  ex  dic- 
tisconstat,  praevium  concursum,  tam  adae- 
quate  consideratum,  quam  inadaequate  con- 
sideratum,idest,  prout  implicatconceptum 
alicujus  virtutis  sufficientis,  et  prout  ex- 
plicat  munus  movendi,  et  applicandi,  per- 
tincre  ad  praedicamentum  qualitatis.  Prae- 
sertim  cum  etiam  secundum  hunc  pos- 
teriorum  conceptum  non  sit  mera  applicatio 
agentis  ad  passum ,  sed  importet  subor- 
dinationem  agentis  secundi  ad  primum. 
Yirtus  autem  mfirmior  roboratur,  et  per- 
ficitur  per  conjunctionem  ad  superiorem. 
Et  ita  concursus  praevius  importat  etiam  ex 
hac  parte  vigorem,  actualitatem,  et  deter- 
minationem  potentiae  :  quae  munia  sunt 
propria  primaj  speciei  qualitatis,  ad  quam 
proinde  talem  concursum  reduci  oportet. 
E\  quia  non  habet  esse  fixum,  sed  labile,  et 
transiens,  reducitur  ad  speciem  dispositio- 
nis.  Qu;c  resolulio  magis  firmabitur  osten- 
dendo,  quod  auxilium  praemovens,  sive 
ellicax,  sub  conceptu  ctiam  praomovondi,  el 
rmii  dandi  ullas  vires,  inlluit  active  in  ope- 
rationes  crealiiri',  ut  infra  num.  334  di- 
cemus. 

'.'>'■>'■'>.  Nono  interrocrat  Suarez,  an  concur-  Nona 
s//v  pr&viw,  seu prmmotio  physica  vonsiituat, 
aut  compleat  actum  primum,  an  vero  se.te- 
in-.it  ew parte actus  secundi?  '  '>i  iterum  re- 
praesentat  magnas  Thomistarum  discordias, 
«•<)  quod  aliqui  asserant,  talem  motionem 
comphTf  Milulcrii  ;ig(Miliuin  sccundorum, 
iiin  autem  affirment,  esse  meram  eorum- 
dem  agentium   applicationem.    Casterum 


240 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


discordia  haoc  est  phantastica,  et  ex  dictis 
facile  revocatur  ad  pacem.  Unde  responde- 
rnus  praemotionem  physicam,  qua  parte  dat 
vires  ad  actualitatem,  et  existentiam  ope- 
rationis,  complere  actum  primum  ;  et  qua 
parte  actum  primum  supponit,  et  reducit 
ad  secundum,  non  preestare  illud  oomple- 
mentum,  sed  hanc  reductionom.  ^uo- 
circasecundum  hoc  posterius  munus  neque 
est  actus  primus,  nec  est  actus  secundus, 
sedest  indissolubilisnexus  inter  utrumque; 
nam  determinat  actum  primum  ad  secun- 
dum,  et  ex  parte  illius  se  tenet  quasi  appli- 
cative, el  »\  partehnjusterminative;  illum 
determinat  infallibiliter  ad  agendum,  ad 
hunc  vero  terminatnr  inferendo  infallibi- 
liter  exercitium,  Thomiets  antem  nnllnm 
in  rehabenl  dissidinm  ;  nam  qni  coi 
dunt  anxilinm  efficax  complere  actnm  pri- 
mnm,  illnd  conaideranl  inm  coneep- 

tum  inadaequatum  dandi  vires  id  actuali- 
tatem.  e1   existentiam  operatioois    i  qno 
pacto  eminenter  habel   rationem   anxilii 
sufficientis,  af  in  resolotione  dnbii  pr 
donti.s  explicuimus.  Qniantem  negant,  q     I 
complet  actnm  primnm,  et  quod  pn 
\  ires,  illud  considerant  secnndnm  alinm 
conceptnm  inadsqnatnm  ipplicandi,  -t  de- 
terminandi  actnm  primnm    :   qeo   pacto 
Bolum  explicat  mnnns  determin  itioni 
applicationis,  et  nnllo  modo  eonstitnil  pri- 
mnm  in  esee  pr  eciae  talia.  Qoomobrem  de 
eodem  auxilio  effic 

prout   ambit    utrnmqne    mnnns,   poc 
mitnn,  el  alternm  Becnndnm  diversas  oon- 
siderationes  absqne  nlla  contradictione  af- 
firmare. 
Dccima      ;>,:>  '•  Decimo  inqnirit:  .1/' 
iwwtio.  viusconcurratactiveadoperatwnemcf\ 
an  solum  se  habeai  tanauam  conditio  n 
saria,  qua  eU  veluteouea  per  aeeidene  ?  In 
inio  rursns  tragicnm  spectacolnm  exhibel 
discordiarum  inter  Thomistas,  u  I  qnale 
sincera  tantum  eorsim  lectio deturbet.  Res- 
pondetur  ergo,   prsmotionem   physicam, 
sive  auxilium  efficax,  qna  parte  dat  vires 
ad  actualitatem,  et  existentiam  operationis, 
influere  active  in  illam.  Qned  esl 
manifestum,  ut  superflnnm  sit  in  eo  evin- 
cendo  immorari.  Keqne  id   Thomistarum 
ullus  negavit,  nec  Snarins  habetqoid  in 
hac  parte  repraesentel  inconsequentia?,  aut 
disjunctionis  in  illis.  Majua  dnbium  p 
esse  loquendode  auxiiio  efficaci  ceoaiderato 
secundum  alium  eanceptum  determinandi, 
etapplicandi,quividetur  ipsi  propriissimns. 


Adquodtamen  respondetur,  auxilium  i 
cax  itaacceptomnonsehabers  pet  modum 
purae  conditionis  ad  operationem  cr 
sed  comparari  active,  et  inflnxive  ad  prae- 
dictam  operationem.  <,»u  e  est  concors  The- 
mistarum  sententi  t  001  Sua-  suard 

rium  Um.    1  Metaph,  diep.  abi 

vehementer  decoptus  est  attribui  -ci- 

pulis   I).   ThomeB  quod  doceant   phvsicam 
pra?motionom  esse  pnram  ed 

agendnm  :  cnm  tanr-n  oppositom  clament 
\m  scripta,  ut  videri  pofleol  ap  1 1 

desmam  ditp.    <l-   Q 

■     '/>.  ::.  nbi  prrdictain  calumni 

pellit.  I  i 

;  item  prsadieti  auxilii.  aut 

motionis  ;  nam  maj  pnrte  saqoeliter 

evincnnl  I  et  qood  eoocnrrat 

activc  ■  I  operationem  i  a.  illa  i 

expeodimoi 

ntiboa,  et  '/<<•/'. 

i  U  brevi    i  rom 

moriam  refi  Nam  m  prim 

tel    i    •;  e  I  ulium,    -••  i 

raem  .    ne  cre  itor  i  -it   prim 

principium  terminationis  :  h«>c  au-  oeiuj 

tem  inconveniens  non  pi 

m  auxilium  solum  -f 

apOJ 
dum  pura?  conditionis,  et  non 

nam  boc   admisso,  adhnc  ci 

iniun  principium  eflectivuu  rmi- 

■in  inchi 

modi  determinationem.  /' 

ive  infloit  in 

l 

->a  non  in  ' 

tonc  qoippe  inflnxo  I  lei  pr  amo- 

ventis  liateret  in  i| 

itio- 

nem,  eteffectum  ium 

■ 

Dens  >■■■  ipremom  domioiom  sopra 

voluntatem  ereatam,  ejnaq  'iea  : 

sed    I  ir  voluntati,    et 

oper  iti  m  eam  eflective 

transmutat,  et  cum  operal  ajongit : 

ergo  oport.'t.   quod  auxilium  seu 

pi  i  •  et  influxn  •  le  I: 

I  'IU^ 

nojaeeaodi 

aoxiliom,  qoia  |  me- 

dian  mandatur,  dobet  eese 

:.  el  inlallibilia,  non  aolnm  line 

pr  Becientiae,  s<  i  certil  i  line  -    et 

-  ilitatis  :  qt: 
auxilium  efficax   habeat  intluxum.  • 

ilitatem 


DISP.  VII,  DUB.   VI: 


211 


salitatem  in  operationes  creaturae.  Tandem, 

ut  alia  motiva  omittamus,  oportet  conce- 

dere   praedictum   auxilium ,    ut    discretio 

consentientis  a  non  consentiente  revocetur 

primario,  et  principaliter  in  gratiam,  sive 

in  Deum  efficaciter  sua  gratia  praemoven- 

tem,  et  discernentem  :  si  autem  auxilium 

efficax  non  se  haberet  active,  et  causaliter 

ad  consensum,  jam  discretio  non  revocare- 

turin  gratiam  efficacem,  sed  potius  in  crea- 

turam,  qua3  posita  ea  conditione,  se  active 

discerneret,  et  active  inchoaret  consensum: 

oportet  ergo,  quod  auxilium  efficax,    seu 

praemovens  comparetur  active,etinfluxive, 

et  causaliter  ad  operationes  creaturae. 

;onfir-       Confirmatur    evertendo    motivum,  quo 

JJJlJ*   Suarius  ducitur,  ut  existimet  auxilium  effi- 

ientis  cax,  seu  praedeterminans,  prout  a  Thomis- 

ri5Se.  tis  asseritur,  non  posse  concurrere  active ; 

et  manifestando  ejus  in  hac  parte  aequivo- 

cationem.  Xam  ideo  auxilium  efficax,  qua- 

tenus  praemovens  et  applicans,  non  posset 

activeconcurrere  ad  voluntatis  operationes, 

quia  itaacceptum  non  se  habet  per  modum 

virtutis  operativae,  nec  praestat  vires  volun- 

tati  :  sed   haec  ratio  nullius  roboris  est  : 

ergo,   etc.   Probatur  minor  :  tum  quia  id 

quod  per  se  et  ab  intrinseco  est  determina- 

tio  potentiae  activae,  debetactivese  habere  ad 

huj  us  potentiae  effectum ;  qu  a  ratione  probant 

communiter  Thomistae,  speciem  intelligi- 

bilem  influere  active  in  intellectionem,  ut 

vidimus  tract.  2,  disp.  2,  dub.  3.  Sed  auxi- 

lium  efficax,  licet  sub  conceptu  praemotio- 

nis  non  det  vires,  nec  constituat  actum  pri- 

mum,  sed  illas,  et  istum  supponat  ;  nihilo- 

minus  sub  praedicto  conceptu  habet,  quod 

per  se,  et  ab   tntrinseco  sit  determinatio 

potentiae  activae  ;  in  hoc  quippe  e-jus  essen- 

tia    consistit  :    ergo  concarrit    active  ad 

rationes  potentiae,  quam  praemovet.Tum 

etiam,  qaia  concurrcre  active  ad  effectum 

latius  patet,  quam  concurrere  per  modam 

potentiae,  vel  virtatis,  vel  actus  primi,actio 

enim  active 8e  habet  ad  terminam,  licetad 

<•  un  non  comparetar  per  modam  potentiae, 

vntutis,  vel  acjtofl  primi ;  et  eadem  est  ratio 

deeoncarsu  simaltaneo  :  ergo  cx  eo,  qaod 

ixiliam  efficax  non  praestet  virtutem,  nec 

eonstitaal  potentiam   in  acto  primo,  mi- 

ntme  infertar,  qaod  non  concarrat  active 

t  I  operationem  creatars.  Tam  praeterea, 

luaa  ideo  pctio  -e  habet  active  sd  effectnm 

quia  licet  aon  det  vires,illaj  tamen 

forxnaliter,  et  intransitive  redacit  ad  exer- 

eiti  ii      et  qoia  es(  id,   medio  qoo 


attingit  effectum  :  sed  eadem  proportiona- 
biliter  ratio  militat  in  auxilio  efficaci  sub 
conceptu  praemoventis;  etsi  enim  vires  sub 
hocconceptu  non  communicet,  nihilominus 
est  id  medio  quo  Deus  attingit  praevie  opera- 
tiones  creaturae,  et  hujus  vires  reducit  ad 
exercitium  :  ergo  licet  auxilium  prae- 
movens  non  praestet  vires,  concurrit  tamen 
active  ad  operationes  creaturae.  Tum  de- 
nique,  quia  licet  dentur  vires  sufficientes  in 
actu  primo  ad  aliquem  effectum,  si  tamen 
sunt  ex  se  indifferentes,  nequeunt  elicere 
actionem  determinatam,  nisi  prius  in 
seipsis  determinentur  •  a  causa  enim  inde- 
terminata  in  quantum  tali,  nequit  effectus 
determinatus  prodire:  quocirca  id  per  quod 
determinantur  vires  praesuppositae  ex  se 
indifferentes,  complet  illas  in  esse  princi- 
pii  actualis,  et  determinati  ;  et  consequen- 
ter  debet  active  se  habere  ad  earum  effec- 
tum  ut  determinatum,  sicut  et  praedictae 
vires  ita  determinatae  se  habent  :  atqui 
auxilium  efficax,  licet  voluntati  non  com- 
municet  vires,  nihilominus  eas  supponit 
indeterminatas,  potentiales,  suspensas,  et 
cum  quolibet  extremo  indifferenter  conjun- 
gibiles  ;  et  rursus  per  seipsum  determinat, 
et  constituit  praedictas  vires  in  esse  princi- 
pii  actualis  operationis  determinatae ;  ad 
hoc  quippe  praecipue  deservit,  ut  constat  ex 
dictis  in  hac  disputatione,  fere  per  totam  : 
ergo  auxilium  efficax,  non  solum  qua  parte 
imbibit  aliquas  vires  sufficientes,  sed  etiam 
qua  parte  praemovet,  et  applicat  vires,  quas 
supponit,  concurrit  active  ad  operationes, 
et  effectus  creaturae. 

Et  hinc  patet  ad  plurima,  quao  Suarius  Motiya 
coacervavit  loco  cit.  cap.  33  ;  omnia  quippccncrvan. 
ad  hoc  reducuntur,  quod  ipse  imaginatur,  lur 
nihil  posse  actuare  potentiam,  quin  sit  vel 
actus  primus,  lioc  est,  virtus  operativa  ; 
vel  actus  secundus,  id  est  opcratio  :  et  indc 
causatur,  quod  cum  auxilium  efficax  non 
sit  operatio,  debeat  esse  virtus  operativa  : 
cumquesub  conceptu  efficacis,  seu  praemo- 
ventis  non  habeat  esse  talem  virtutem,  in- 
fert  quod  sit  vel  mera  conditio,  vel  entitas 
ftcta,  et  purum  nihil.  Sod  jam  ostendimus 
inaafficientiam  illius  dilcmmatis  ;  nam 
intor  actum  primum,  et  secundum  optime 
concipitar,  et  reipsa  dator  aliquid  a  Deo 
impressum,  quod  actam  primum  determi- 
nat,  et  conjungit  infallibiliter  cumsecundo, 

Hinc  etiam  constat,  quem  clTectum  ha- 
beal  pra0motiophysica,seuauxilmmefficax, 
Nam  ejas  effecto  in  genere  caus;e  formalis 


242 


DE  GRATIA  EFFIC 


decima 


est  potentiam  esse  praomotam,  etefficaciter 
applicatam  ad  agendum,  ul  num.  331  dixi- 
mus.    In  genere    autem  causac-    efficientie 
habet  eundem  oflectum,  quem  habet  potou- 
lia  pramota.  I.nde  sicuthujus  effectoaotJC 
i    I   actio,  et  eflectus  qui  est  teniiinus  | 
ductus  :  ita  effectus  quo  praemotionis  eat 
operatio  potentis,  et  effectus  oui  est  termi- 
nus,  quem  potentia  pramiota  producit. 
circa  hoc,  suppositis  hactenus  dictis,  occur- 
i  it  alicujus  momenti  difficultas. 
335.  Undecimo  inquirit  pra  I  Au- 

quacstio.  tnor:  An  concursus  prxvtus  posstt  perawv- 
nam  potentiam  separari  a  simultaneo^   ii 
(ct  iii  idriit  redit)  an  fieri  divinitus  possit, 
(jmxl  Deus  prxdeterminei  creaturam  ad  agenr 
>i ii iii,  et  (juuil  /inn  succedai  operatio  ?  Ree- 
pondetur  negative  c  im  eommani  Thi  i 
D.Aug.  taramsententia, quamdocuerunt  I». 
"■  '  "'•  et  I).  Thom.  pluribus  in  locis,  qua  in  l 
disputatione  dedimus.  Qu  tm  .  m 

cum  pra  \  idi  tel  Suai  i  Qdmiratii 

impugmn  it,   quasi  p  irum  cre  libile  fuerit 
tam  indissolubilem  nexum  reperiri  inter 
qualitatem  praemoventem,  el  operati 
ci  eaturae  (quae  idem  ip  im  conc 

Dei  simultaneo),  ul  ea  qualitate  posita, 
valeat  I N  trationifl 

suspendere,  Se  I  hanc  admirationem  Eacile 
deponit,  qui  considerat  dh  in  e  volun 
efficaciam,  Bupremumque  in  cr<  i  do- 

minium,  ut  fuaiua  ponderavimus  dub. 
praacipue  §  l.  cum  ■  \  libua  b 

lutio  breviter  probatur  ;    quia  praemotio 
ph\  tus  voluntatis  dh  in  e 

c  iciter  imperantis,  et  intendentis  operatio- 
nem  creaturae :  ee  1  impli  tal  Deum  i 
ler  imperare,  et  intendere  aliquem  i 
tum,  et  quodeffectua  non  BObsequatur  : 1 
implicat,   quod   Deus  buo  auxilio  i 
seu  praamotione  phyaica  determin 
turani  ad  agendum,  et  qu    i    pei 
turaa  suspendatur,  aul   impediatur.   Minor 
liquet,  quia  si  Deo  efficaciter  imperani 
intendente  effectum  aliquem,  pra  ii  t 
fectus  non  sequeretur,   plane  infern 
Deum  non  ease  omnipotentem,  nec  perfecte 
domiuari  creaturis  :  qu    I  is  erere  esl  mt- 
[saias   nifesta  blasphemia,  i  nde  Isaiaa  1 1.  dicitur  : 
Dominus  exercituum  decrevit,  et  quis  poterii 
Ad  Eo-  infirmare  ?  Et  ad  Rom.  9  :  Voluntati  ejus 
DAua  quisresistitf  Ei  I).  August.  Iib.  de  cori 
et  gratia,  cap.  11 :  Oco  volente  salvum  fa 
nullum  humanum  resistit  arbitrium.   Et  I». 
D.Tho.  Thom.  1    part.  oumt.  19,  art.  6,  condudit, 
voluntatem  Dei  consequentem,  aea  al 


lute  praediffinientem,  temper  impl 

nunquam  frusti 
Accedit    hanc  praemoti 

seu  auxilium  eiiicax  internum 

imperium   Dei,   llludqu-  .'.u- 

quamobrem  sicut  ii 

•m  voluntaU 
ri  ;  i 

motionen 

tur.l  nde  liqaet,  >i  i  >d  n* 
Bupp  inl- 

,m,   non  »-;t  a! 

I  lei,  -•■  I  secundum  quid,  el 
quens  liber  im  ej 

'ii- 

Bimult  i:. 

. 

.  opuonil 

i 

null  : 

imprimatqu 

i 

obal  tam 

I 

i 
minime  in  m  volon 

[rlU 

imprim 
nem  physicam,  1 1 i- 

. 
:andum  nihil 

•. qoam  particip  ini  imp 

et  terminus  imm  ••- 

• 
.  .  I    :.  mine  pr  i 
physicaa  intell  -      •-.    aut 

locirca  ii  irn  na- 

tura  physicam  praemotion  i  pnanp- 

po  Dei  imperi  inten- 

tione 

non  inferat  effectum, 
ut  ipae  Suarius  concedit  :  ande  implic  ■ 
rinm  est,  qu  nem  ph\sicam 

itio  ii* »ii  >:n  cum  se- 

clusa  ea  effieaei  Dei  intentione, 
M,  «-t  posil  i  qaalitate  pr 
non  inferentis  infallibiliter 


DISP.  VII,  DUB.   VI. 


243 


non  posset  sibi  certo  effectum  promitiere, 
nec  praeparare  prudenter  simultaneum  con- 
cursum ;  sed  ageret  caeco,  et  imprudenti 
modo,  et  cum  dependentia  a  determina- 
tione  creaturae,  ut  superius  ostendimus  dub. 
4,  num.  GO  et  num.  G4.  Recursum  autem  ad 
directionem  scientiae  mediae,  qui  posset  huic 
hypothesi  subsidio  esse,  saepesaepius  exclu- 
simus  ut  impossibilem,  his  controversiis 
inutilem,  Deo  indecentem,  et  alienum  a 
mente  D.  Augustini,  et  D.  Thomae,  et  alio- 
rum  SS.  Patrum. 
D(Sma"  336.  Duodecimo  interrogat :  An  de  po- 
'iiiastio  tentia  absoluta  possit  Deus  exhibere  concur- 
sum  simuUaneum,  non  priestando  concursum 
prasoium?  Respondetur  negative,  cum  com- 
muni  Thomistarum  sententia.  Xam  impli- 
cat,  quod  Deus  praeparet,  aut  exhibeat  con- 
cursum  simultaneum  caeco,  et  imprudenti 
modo  :  si  autem  exhiberet  concursum  si- 
multaneum  non  praedeterminando  efficaci- 
ter  creaturam,  caeco,  et  imprudenti  modo 
concurreret,  quippequi  concurreret  igno- 
rans.  an  creatura  exhibitura  foret  consen- 
tum,  vel  non  :  sicutqui  projiceret  lapidem 
iens,  an  illo  esset  aliquis  percutiendus, 
ut  ex  professo  ostendimus  locis  proxime 
citatis.  Implicat  praeterea,  quod  creatura  sit 
primum  principium  suae  determinationis  ; 
haberet  autem  hujusmodi  principii  ratio- 
nem,  si  ageret  non  pradeterminaia,  Deo 
.simultanee  praecise  concurrente,  ut  osten- 
dimus  disp.  ■>.  dub.  6,  §  1.  Deinde  implicat, 
quod  creatura  agat  absque  subordinatione 

■ntiali  ad  Doum,  tam  in  essendo,  quam 

in  agendo,  el  quin  I  rceat  supremum 

dominium,  quod  habet  supra  illam  :   quae 

salvari  non  valent  absque  physica  praede- 

terminatione,  ut  ostendimus  dub.  t,  §  1.  ei 

l  tam  in  his  locis,   quam  in  tota 

bac  disputatione  fu  idimus  neeessi- 

tatem  hujus  praevii  concursns,   uou  oportet 

hic  in  ea  evin  'nplius  immorari. 

"|'.J,;f;-  fert,    i  cum  S  i  irio  objicias  :   Xon 

,    implicatcontradictionem,  Deum  per    leip- 

sum  facere  quidquid  I  tcil  per  creaturam,  si 

efficienti  e  :  ergo  p 
Deu  i  i,!,|i  media 

motione  physica,    upplendo  ejoi  effi- 
cientiam  :  sed  hanc  efficientiam    ipplendo, 

.'■'■t  '"'  i!.-i  ej  i .  :  :t«'in  :  ergo  non 

implicat,  quoi  Deos  non  communicando 

motionem  jjf:'  icam,  concurral  simul- 
efficial  operationea  creatui 

■  :i,  inquam,  hoc  refei  I      ed  tacile  dis- 
pellitar.  'J  im  q  ,i  i  fal   im  «•  t,  quod  Dena 


possit  facere  per  seipsum,  quod  facit  per 
creaturam,  etiamsi  spectetur  sola  ratio  efli- 
cientiae  ;  nam  supplere  non  valet  inlluxum 
activum  potentiae  vitalisin  vitam  actualem: 
implicat  enim,  quod  Deus  efficiat  actionem 
vitalem  creatam  absque  potentia  vitali,quae 
in  illam  inlluat,  ut  modo  ex  vera  Philo- 
sophia  supponimus.  Tum  etiam,  quia  licet 
Deus  posset  per  seipsum  facere  quidquid 
facit  per  creaturam,  si  solam  efficientiam 
attendamus ;  repugnat  tamen,  quod  Deus 
faciat  per  creaturam,  nisi  haec  habeat,  quod 
requiritur  ad  actu  agendum  ;  sive,  et  in 
idem  redit,  repugnat  quod  creatura  efficiat, 
quin  habeat  requisita  ad  efficiendum  :  qua 
ratione  implicat  creaturam  agere  absque 
virtutesufficienti,  ut  agat :  praemotio  autem 
physica  est  requisitum  essentiale,  ut  crea- 
tura  reducatur  ad  exercitium,  ut  proxime 
dicebamus  :  unde  implicatorium  est,  quod 
Deus  faciat  creaturam  ab  eo  non  praemotam 
facere.  Et  haec  ostendunt  falsitatem  ante- 
cedentis,  et  consequentis  illius  enthyme- 
matis,  quod  Suarius  format.  Tum  denique, 
quia  totum,  et  adaequatum  munus  praemo- 
tionis  physicae  non  est  efficere  ;  nam  prius- 
quam  efficiat,  determinat  per  seipsam,  ac- 
tuat,  infallibilitat,  et  trahit  creaturam  ad 
exercitium,  deferendo,  et  vclut  intimando 
Dei  imperium  a  quo  derivatur,  et  quod  par- 
ticipat  :  quae  munia  nequit  Deus  per  seip- 
sum  obire,  cum  sint  propria  causae  formalis 
intrinsecae.  Et  hinc  liquet,  falsam  esse  mi- 
norem,  quam  Suarius  subsumit,  et  ruere 
totum  ejus  discursum. 

Hae  sunt  interrogationes,  quas  praedictus 
Author  proposuit,  ut  in  earum  resolutione 
ostenderet  implicari,  et  mutuo  sibi  repu 
gnare  Thomistas.  Sed  ex  dictis  constat, 
quantum  in  hac  parto  circa  rem,  et  senten- 
tias  pacem  observent,  licet  non  semper  eis- 
dem  vocibus  utantur,  aut  eodem  modo  se 
explicent  ;  et  (juam  immerito  fingantur 
bella  circa  minutias,  ubi  omnium  idem  est 
propositum,  et  scopus,  nempe  auxilium  ef- 
ficaji  esse  tale  ex  se,  ot  ab  intrinseco,  et  in- 
dependenter  a  scientia  media.  Aliam  inter- 
itionem,  qaam  Suarius  omittit,  et  in 
cujus  re  ol  itione  securius  posset  dissidium 
aliquod  inter  Thomistas  reprssentare,  jam 
subjicimus. 


2ii 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


DUBIUM  VII. 

An  si  Deus  ar/eret  necessario,  oolunku 

creata  arjeret  lihere  ? 

Aperitur  337.  Discussiohujus  difTicultatis  non  nio- 
contm-  f^icam  lucem  conciliabit  ad  perfectiorem 
wrei».  notitiam  naturae,  et  eonditionis  auxilii  effi- 
cacis,  cui  praisens  disputatio  deservit.  Sop- 
ponimus  vero  ex  hactenas  dictis,  Deom 
pracmoven;  physice,  el  eflicaciter  volunta- 
tem  creatam  ad  operandum  ;  et  simul  cam 
hac  eflicacia  antecedenti  cohajrere  poti 
tem  volantatis  ad  oppositum  in  senso  divi- 
sof  ac  proinde  libertatem.  Hajasmodi  aatem 
pracmotio  secundum  praesentem  Btatam  f 1 1 
a  Deo  libere,  et  indifferenfc  nm- 

maquippe  eminentia,  el  perfectio  volonta- 
tis  divina)  exposcit,  d(   m    nulluin  aisi    in 
divinam  oecessario  feratoi  •. 
rospiciat  ut  objecta  materiali  i 
quata,  qoa  proinde  ita  de  imat,   ut 

possitea  absolote  despicere.  QoodcamD. 
D.Thr  Thom.  1  part.  quwtt.  19,  art.  ::.  H  10,  do- 
centcommuniterTheologi. 
an  admissa  sappo  itione  impossibili, 
Deus  absqae  libertate,  < -t  cam  oatarali  de- 
terminationead  onum  moverel  voluntatem 
creatam,  adhoc  >rel  libei  :ujas 

difficultatis  resolutionem  oonoportet  praa- 
sopponere  (ut  qaidam  perperam  taciunt) 
ex  parte  ipsius  bypothesis,  et  conditio 
suppositionis,  vel  qood  maneret   liberom 
arbitrium  cre  itum,  vel  qood  Deai  eandem 
ipsi  concarsam  praberet  i  ba*c  enim  impli- 
cantur  reipsa  in  conseqaenti,  cajaa  verita- 
tem  investigamus,    et  eidem  dispotationi 
subjecta  Bunt.    I  nde  solum  sapponimas, 
Deum  agere  ex  necessitate  oatora,  etin- 
quirimus,   an   hoc  dato,   volontas    ci 
ageret  Ubere. 
Differen*    Caeterum,  qoia  aliqoi  sBqoivocant  in  pi 
contin*  ftcnti,  duin  contingentiam  com   libertate 
gentiam, COnf undunt.  praomittendam  est   qood  li- 

ot  libcr- 

latem.  cet  effectus  conlingens,  et  effectas  liber  con- 
veniant  in  hac  ratione,  quod  aterqoe  p 
esse,  et  non  differont  taxnen  in  hoc, 

quod  effectus  contingena  particolariter  dio- 
tus,  et  proot  distinctua  i  Libero,  nihil  aliod 
exposcit.  nisi  defectibilitatem  intrinsecam, 
et  impedibilitatem  abextrinseco;  et  simili- 
ter  caosam  esse  contingentem  sitomineo 
est,  quod  vel  possil  secundum  commnnem 
providentiam  ab  alia  causa  in  Boa  opera- 
tione  impediri,  vel  aliqoos  effectas  praeter 
tntentionem,  el  appetitom  innatom  attin- 


gere.At  effeclusliber  petit  proce  rin- 

cipio  proximo  impedibili  ab  intrinseco, 
quod  videlicet  ita  agit,  ot  p  ab  ope- 

rando  suspenden*,  vel  oppositum  effectum 
prodocere  ;  qnod  proinde  b  ibet  pot 
dominativam  super  utrumq  te  «'\tremum. 
et  neutrum   singillatim  ,)icit 

tanqoam   \>  ttam.   ' 

modus  operandi  contingenter  imperfectio- 
nem  ex  suo  genen*  importat,  nempe  defec- 
tibilitatem     intrim  libilita- 

tem  ab  extrinseco  : 
liben 
videlicel 

tionem  ad  operandom,   vel  non  ;  qua?  in- 

eminentiam 
r  extrea  -■  l    El  it  i 

Dseco.    N 

ipponirous  Di  in- 

Boen  itin- 

IS    n<»fl    • 

te   p  •!  t;   ,'  iriter  etsli 


lis  etiam  ali 
lum  oper  itionea  liberas  ■  q 
inquiril 


S  I. 

Vegai 

I 

• 

ion  invenil 
I).  Thomai  . 

principiis,  ut  i 
tabit.    i  lnd<  «nl   pl  ires  Tl 

Ferr  ira  1 .    <  mtra  geni 

I 
fimt  Ut$.  ult.  ul>i  etiam 

Zumel  disp,  I    Ifachim 

unii  ko  ibi  <irt.   10,    in  eomn 

Herrera  i'<  manuscriptis,  N 

N 
'/.   1 .  /"  vmenti. 

ua  '/" ryf-  oi 
102,  is  in  hoc  convenire  omnes  dis- 

cipalos  D.  Thom.  el  omi 
Ram  rsia  t.  5,  ■  i.  I,  d 

commonem  Thomistarum 
Bandem  etiam  tuetur  -  ' .      « 

quast.  -2  et  •It^t.  B,  q.  2 

!>unt 


Mj'  ■'    .11 

\ 


■ 


§M  .., 


I 


DISP.   VII,  DUB.  VII. 


24: 


Katio 
iintla- 


subscribunt  omnes  ejus  discipuli,  ut  testatur 
Oodoy  infra  referendus. 

Probatur  ratione  desumptaex  dictis  dub. 

eiitalis.4,  quae  potest  sic  formari  :quoniam  si  Deus 

esset  agens  necessarium,  voluntas  creata, 

cum  omitteret,  non  omitteret  libere  :  ergo 

cum  ageret,  non  ageret  libere.  Cc-nsequen- 

tia  constat  :  tum  quia  non  stat  vera  libertas 

absque  indifferentia  ad  extrema  contradic- 

torie  opposita,  cujusmodi  sunt  agere,  et  non 

agere,  sive  omittere  :  ergo  si  voluntas  in 

illa  hypothesi  omittens  non   libere  omitte- 

ret,  agens  non  libere  ageret.   Antecedens 

autem  probatur  :  quoniam  ut  voluntas  li- 

bere  omittat,  requiritur  quod  possit  elicere 

actum  omissum,  saltem  in  sensu  diviso,  et 

potentia  antecedenti  :  atqui  in  praedicta  hy- 

pothesi,  dum  omitteret,  non  posset  elicere 

actum  omissum,   nec  in  sensu  diviso,  nec 

potentia  antecedenti  :  ergo  non  libere  omit- 

teret.  Suadetur  minor,  quoniam  voluntas 

creata,  cum  sit  agens  secundum  Deo  subor- 

dinatum  (quod  adhuc  in  illa  hypothesi  reti- 

neret,  ut  supponunt  Adversarii)   non  res- 

picit   nec    in   sensu    diviso,  nec   potentia 

antecedenti  operationem  nisi  ut  ponendam 

dependenter  ab  auxilio  Dei  efficaci  :  sed  in 

hypothesi,  quod  Deus  ageret  ex  necessitate 

naturae,   non   posset   absolute   praemovere 

voluntatem  in  illo  instanti,  in   quo   illam 

non  praemoveret  ad  agendum ;  si  enim  in 

illoinstanti  ita  Deus  omitteret  praemovere, 

quod  praemovere  posset.  jam  se  haberet  ut 

is  libertun,  et  consequenter  destruere- 

tur  dubii  suppositio  :  ergo  in  ea  persistendo, 

voluntas  creata,  cum  omitteret,   non  posset 

ulla  potentia  elicere  actum  omissum. 

""fir-      Confirmatur,  et  declaratar  primo  :  quo- 

-it/io.  niam  ut  voluntas  omitteaa  possit  absolute 

elioere actom  omissum,  requiritur  quod  ac- 

tus  maneat  pro eodem  instanti  objective,  et 

-;ecundu;  ibili.s ;  non  eniin  stat  vera 

potentta  activa  creata,  vel  inereata,  nisi  ad 

acturn  objective,  et  secundamsepoasibilem: 

atqai  in  predicta  hypotheai  actos  omissus 

nou  maneret  objective,  et  .socundum  se 

ibilia  pro  in&l  mti,  in  quo  omitteretur  : 

voluntas  creata  n  tbsolute 

im  actum  in  illoinstanti  elicere: 

oon  libere,    ed  nece    ario  omitteret. 

Major,  et  utraque  conseqnentia  constant. 

Minor  autem  probatur :  quoniam  possibili- 

bjectiva,  et  secandum  m  alicujus  actus 

'i,  dependet  non  solnm  abhac,  vel  illa 

'1  ab  omnibm  principiis,quad  actai 

lentialiter  respicit  :  el  qaolibet 


repugnante  absolule,  actus  manet  absolute 
impossibilis;  nam  malum  ex  quocumque 
defectu  :  atqui  actus  voluntatis  creatae  res- 
picit  per  se,  et  essentialiter  Deum  tanquam 
principium  a  quo  inter  alia  specialiter  ha- 
bet  actualitatem,  et  existentiam,  ut  dixi- 
mus  disp.  5,  dub.  5  ;  ergo  ut  actus  volunta- 
tis  creatae  maneat  objective,  et  secundum  se 
possibilis  pro  aliquo  instanti,  requiritur 
quod  Deus  possit  in  ipsoinstanti  praedictum 
actum  producere  :  sed  siDeus  ageretneces- 
sario,  non  posset  producere  actum  in  ins- 
tanti,  in  quo  actum  non  producit ;  siquidem 
necessario  omitteret  producere,  ut  supponi- 
tur  :  ergo  in  praedicta  hypothesi ,  actus 
omissus  non  maneret  objective,  et  secun- 
dum  se  possibilis. 

Confirmatur,  et  explicatur  secundo  ex  se- 
dictis  in  tract.  de  Voluntario,  disp.  2,  dub.2,  cundo- 
conclus.  3  et  5  ;  nam  cum  voluntas  creata  sit 
liberumsecundum,  et  potentialitati  admix- 
tum,  prius  debet  exerceri  indifferentiapas- 
siva  voluntatis  in  esse  mobilis  a  Deo  per 
auxilium,  quam  indifferentia  activa  in  ra- 
tione  se  moventis  per  actum  :  ergo  sicut  ad 
omissionem  liberam  requiritur,  quod  vo- 
luntas  ita  se  non  moveat  ad  actum,  quod 
posset  se  ad  actum  movere;  sic  requiritur, 
quod  ita  non  moveatur  a  Deo  ad  agendum, 
quod  valeat  ad  agendum  pracmoveri  :  sel 
in  praedicta  hypothesi  non  sic  contingeret; 
ita  enim  voluntas  nonpraemoveretur  a  Deo, 
quod  neutiquam  posset  prac-moveri  abso- 
lute  ad  agendum  :  ergo  non  omitterelibere. 
Probatur  minor,  quia  si  voluntas  posset  in 
eoinstanti  praemoveri  a  Deo,  utDeus  neces- 
sario  ageret,  non  posset  non  Deus  volunta- 
tem  praemovere ;  nam  agens  necessarium 
agit  necessario  suum  elfectum  in  subjecto 
praedicti  eifectus  capaci,  et  sibi  debite  ap- 
proximato,  ut  se  haberet  voluntas  respectu 
Dei :  ergo  in  pncdicta  hypothesi  ideo  vo- 
luntasnon  prsmoveretur  a  Deo,  quia  non 
posset  absolute  in  eodem  instanti  a  Deo 
praemoveri. 

339.  Nec  hujus  argumenti   robur  infri-Adversa 
ges,  si  respondeas   primo  cum  Godoy  in  1  ^fjff1 
part.  trar/.  6,  ditp.  54,   num.    1''),    quod   in   «Jam. 
praddicta hypothesi,  licet  praemotio  utaDeo         5 
descendens  esset  necessaria  ut  quod,  et  in 
essendo  ;  nihilominus  foret  libera  ut  quo, 
et  in  movendo  :  nam  ita  aj)i)licaret  neces- 
lario  voluntatcm    ad  actum,  quod  in  ea  re- 
linq  neret  poteatatem  ad  omissionem  in  sensu 
diviso.  Kt  similiter  carentia  auxilii  praemo- 
ventis  ita  inferret  carentiarn  operationis, 


210 


DE  GRATIA  fePFIi 


ut  nihilominns  relinquerot  in  voluntate  po- 
testatem  ad  actum  in  sensu  diviso.  Kx  quo 
minime  infertur,  voluntatem  non  posso 
agere,  velomitterelibere  ;sed  tantumDeum 
necessario  praemovere  voluntatem  ad  libere 
agendum,  vel  omittendum  :  quse  non  est 
necessitas  absolut.i,  sed  consequentiao,  et 
infallibilitatis. 
Praeclu-  Hacc,  inquam,  responsio  non  diluit  argu- 
flltur'  mentum,  sed  refelliturex  dictis.  Tum  quia 
cum  dicitur  auxilium  in  eo  eventu  prmmo- 
vens,  licet  foret  necessarium  ut  qutd,  et  in 
essendo,fore  liberumut  quo,  et  in  movendo, 
quia  applicaret  ad  actum  liberum,  et  non 
tolleret  potestatem  ad  oppositum,  manifeste 
incurritur  petitio  principii  :  id  quippeest, 
quod  controversine  prncsenti  sabjicitur,  <-t 
quod  arc;iimonto  facto  impugnatur.  Tum 
ctiam,  quia  ut  anxiliuin  si!  libernm  nt  ouo, 
et  in  movendo,  debet  conn<»t are  in  Deo  po- 
testatem  ad  negandnm  praedictum  auxilium 
et  ponendam  aaxilii  carentiam;  nom  cnm 
voluntas  creata,  et  omnia  illi  inhaerentia 
subordinontur  Dco,  non  possant  (acen 
omittere,  nisi  dependenter  a  Deo  potente 
etiam  facere,  vel  omittere  :  atqui  Deufl  in 
instanti,  inquodaret  auxilium,  nequirel 
illud  non  conferre;  siqaidem  Bupponitar 
agere  <'\  necessitate  natura :  ergo  b  ixiliam 
quod  a  Deo  in  prasdicta  hypotheai  deseen- 
deret,  non  essel  liberam  a1  '/""•  et  in 
vendo :  idemqne  proportionabiliter  <l 
dum  esl  de  anxilii  carentia.  Tnm  pi 
quiaeatenua  Thomistoo  communiter  salvant 
voluntatem  carentem  auxilio  efficaci  ad 
amorem  posse  absolute  amorem  elkere, 
qnatenus  voluntas  licet  nequeal  carentiam 
auxilii  aseexcludere,velcum  tali  carentia 
amorem  componore,  respicit  nihilominns 
amorem  ut  possibilem  poni  dependenter 
ab  auxilio  Dei  etTicaci,  quod  Deua  potest 
absolute  voluntati  conferre.  Cam  enim  vo- 
luntas  respiciat  amorem  tanqaam 
cundum  Deo  in  agendo  sobordin  itnm,  aatii 
est,  ut  voluntas dicatur  potens  in  acto  primo 
amorem  elicere,  quod  habeal  ei  se  poten- 
tiam  ad  actum  socundum  rationes  aibi  cor- 
respondentes ,  et  quod  aliunde  connotet 
Deum  ut  potentem  sibi  oonferre  auxiliam, 
([uod  ad  eliciondumactum  reqoiritar,  ut  1 1- 
tius  oxpendimus  supra  dul>.  I  el  diap,  ~\ 
dub,  <>.  Con8tat  aatem,  quod  in  hypothesi 
pra?sentis  dubii,  volontas  carem  anxilio 
elVicaci  non  possot  illam  carontiam  a  so 
cxcludere,  neccum  illa  componere  actnm  : 
ct  quod  aliunde  Deus  non  valeret   in  ins- 


tanti,  in  quo  auxilium  .    auxilium 

impertiri,  sive  ejufi  carentiam  ;  et 

quod  haec  impotentia  Dei  no  ip- 

positione,  sed  i  i  absolot  i  n< 
voluntas    carens    auxilio    efiicaci    ad    ali- 
quem  actom  non  p  «sel  ibsolute  actum  • 
cere  ;  et  con-  r  carentia  auxiln  i 

necessaria,  tam  aiq  m  ut  quod 

li  en  l  im  esl  de  aoxilio  etiicaci,  q 
in  ea  hypoth  rretor. 

::  10.  Nec  satisl  si  cum  •  Alia 

sapientissimo  Magistro  abi  snpramini.  29 
«•t  niiiii.  6 1  iternm  i 

[icta  hyp  *  l  #  i  *  -  - 1   i 
ferret  aaxiliam,  hoc  est,  absqai 
et  lihertate  td  oppositum ;  nihilominaj  non 
semper  illo  I  somper  illud 

neg  irel  i  te  I  qa  in  loqae  ano  modo  se  ha- 

am 
oniin  De 
dispoeitionem   caasaram   e 

■ 
semper  omittere  ;  I1 

im    efl  El 

conseqnenter  !»• 
vere,  q  i<  l  nihilominufl 
et  qaantam  i 

I  n  I  .    quod  VOloi 

non   ;  actam  in  instanti,  m 

illum  omitteret,  \»'l  qo  -  in  illo 

insl  mti  manerel  <>b;  ilis. 

:,  inqaam,  i 
Prim 

n  it  if    deberel  saam  concarsum  i 
distrib  iere  jaxl  i  disp  »-iti  gentium 

indoram  rium  p 

volantatem,  qo  indo   vol  int 
sita  a  I  hanc  pr  i  uati, 

in  qno  volm  I  im  omitteret,  non  •  ■■ 

disposil  i  nt  pr  m,  alias 

Deoi  mitteret  pr  emoi 

eam  a  I  m  applicaret,  nl  I 

•  ipp  >mt  :  ergo 
tanti  n. 

consequenter  vel  ha i  D  luto 

agere  .  quo  I   intendimas;  vel   p 

D    Ut 

ntem  pr 
Secun  to,  q  iia  Ij 

-  non  temper  pr  emoveret,  i 
prsemovere  oraitteret,  se  i  qa  in 

iriam  dis 
siti  memcausarum  b  mm  :  nihilomi- 

nus  salvare  non  poti 
omnibus  principiis,  ct  circnmatantiifl 


lur 


DISP.  VII,  DUB.   VII. 


247 


se  pertinentibus  ad  actum  primum  volun- 

tatis   creatae,    ita  non  praemoveret  illam, 

quod  ipsam  in  eodem  instanti  praemovere 

posset.  Et  ratio  est,  quoniam  vel  illa  prin- 

cipia,  et  circumstantiae  exigunt  praemotio- 

nem,  vel  exigunt  ejus  carentiam?Si  pri- 

mum  :  ergo  Deus  necessario  agens  juxta 

dispositionem    causarum   secundarum    ita 

praemovebit,  quod  in  eodem  instanti   non 

poteritpraemotionem  negare.  Sisecundum: 

ergo  ita  praemotionem  negabit ,  quod  non 

poterit  voluntatem  praemovere.   Quae  im- 

potentia,  sive  necessitas,  cum  non  fundetur 

in  aliqua  suppositione  libera  creata,  vel  in- 

creata,   nequit  non  esse  absolute  talis,  et 

libertatem  destruere.    Terlio ,   quia  si  Deo 

agenteexnecessitate  naturae,voluntascreata 

libere  operaretur ,   fieri   optime  posset  in 

praedicta  hypothesi,  quod  ex  duobus  homi- 

nibus  aequaliter  dispositis,  et  eorlem  modo 

se  habentibus  in  iis,  quae  ad  actum  primum 

spectant,   unus  eliceret  v.  g.   amorem,  et 

alter  eundem  amorem  omitteret.  Cum  enim 

causa  libera  sit  illa,  quae  positis  omnibus 

requisitis  ex  parte  actus  primi,  potest  agere, 

et  non  agere,  nulla  apparet  implicatio  in  eo, 

quod  unus  ex  illis  hominibus  amaret,  et 

alius  non ;  et  consequenter  unus  praemo- 

veretur  ad  amorem,  etalter  non  praemove- 

retur.Atqui  praesentia,  vel  carentia  praomo- 

tionis  non  proveniret  ex  inaequali  illorum 

hominum  dispositione ,   siquidem   suppo- 

nuntur   omnino  acquales.  Ergo  frustra  re- 

curritur  ad  hujusmodi   dispositionem  ,  ut 

salvetur,  quod   quando  Deus  non  praemo- 

veret,  posset  praemovere  absolute  volunta- 

tem.   Immo  infertur    oppositum;  nam  si 

stante  ex  parte  voluntatis  capacitate  ad  prae- 

motionem,  Deus  necessario  ageret,et  quan- 

tum  posset,  illam  non  praemoveret,  mani- 

feste  infertur  Deum  illam  praemovere  non 

posse.  Quario,  et  argentias  ;  quia  licet  prae- 

dicta  responsio  possit  apparenter  sastineri 

in  ordine  adnatnrales  operationes ;  minime 

tnmen  potest  sustineri  in  ordine  ad  aaxilia 

efficacia,  et  opera  ordinis  supernataralis, 

qaae  in  praesenti  consideramas,  et  ad  qaaa 

Adversarioram  doctrina  se  extendit.  Nnlla 

qaippe  dispositio  aatarali  -  assignari  potest, 

obqaam  Deas  hominem  efficaciter applicet 

ad  opera  sapernataralia ;  imo  neqae  ex 

parte  aoxilioram  sapernataraliam  potesl 

hajasmodi  determinatio  as  ignari,  nt  sao- 

in  hac  dispatatione  dixima  ,  el  docenl 

commaniter  illimet  Thomi  itas  contra  qaos 

praecipaenunc  agimas.  Maneal  igitarDeam, 


si  ageret  ex  nocessitate  naturae,  ita  omittere 
praemovere,  quod  absolute  praomovere  non 
posset ;  vel  ita  praemovere,  quod  praemotio- 
nem  omittere  non  valeret ;  et  consequenter 
vel  voluntatem  creatam  non  fore  subjicien- 
dam  Deo  in  agendo,  vel  eodem  modo,  et 
cum  eadem  determinatione,  ac  necessitate 
se  habere. 

341.  Ex  quibus  etiam  rejicitur  tertia  Aitcra 
quorumdam  responsio,  qui  asserunt,  Deum  ^o011* 
in  praedicta  hypothesi  non  esse  liberum 
formaliter,  fore  tamen  liberum  eminenter; 
quia  et  actum  liberum  creatum  contineret, 
etad  illum  posset  voluntatem  applicare  : 
sicut  modo  non  est  causa  formaliter  contin- 
gens;  et  tamen  est  causa  eminenter  contin- 
gens,  quia  effectus  contingentes  continet, 
et  producit. 

Hoc,  inquam,  manet  exclusum  ex  dictis:  impng- 
tum  quiadum  asseritur  Deum,  non  liberum  mm' 
formaliter,  fore  liberum  eminenter,  quia 
contineret  actum  liberum  creatum,  mani- 
feste  petitur  principium  ;  quia  id  praecipue 
controvertimus,  an  si  Deus  non  esset  for- 
maliter  liber,  darentur  actus  liberi  in  vo- 
luntate  creata  ?  Tum  etiam,  quia  vel  Deus 
in  praedicta  hypothesi,  cum  non  praemovet, 
potest  absolute  praemovere,  vel  non  potest 
praemovere?  Si  primum  :  ergo  Deus  non 
agit  ex  necessitate  naturae,  sed  cum  liber- 
tate  formali:  haec  quippe  nequit  non  adesse 
in  illo,  qui  ita  omittit,  ut  possit  non  omit- 
tore  :  et  sic  destruitur  suppositio,  et  status 
quacstionis.  Si  secundum  :  ergo  voluntas 
creata  omittens  noquit  absolute  in  illo  ins- 
tanti  agere  ;  quippe  quae  agere  non  valet, 
nisi  ut  subordinata  Deo  potenti  ipsam  prae- 
movcre  ad  agendum.  Kecursus  ergo  ad 
libertatem  Dei  eminentialem  vel  nihil 
Adversariis  favet,  vel  quaestionis  statum 
evertit. 

Quao  impugnationes,  sicut  et  argumen- instaura- 
tum  supra  factnm,  possunt  amplius  robo- gj^1". 
tari  ex  iis,  quao  diximus  tract.  10,  disp.  2  ,    nis 
ilub.  1,  §  2.   Etenim  libertas  fundatur  in 
modo  universalitatis,  quo  potentiafertur  in 
aliquod  objectum,  tanquam  in  bonum  sibi 
inadaeqnatam  ;  nam  hoc  ipso  retinet  forma- 
litatem  ad  tendendum  in  extremum  oppo- 
situm,    alque   ideo   procedit   cum   indiffe- 
rentia,  et  dominio  ad  utrumlibet.  IJnde  D. 
Thom.  su\)r&(/uxst.  10,  art.  z,  investigans,  D  Til()lll 
et  detegens  radicem  nostrao  libertatis,  inquit: 
Si  proponatur  aUquod  objactum  votunlati, 
quod  tit  universaliter  bonum,  ct  secundum 
omntm  considerationem,  cx  ncccssitatc  vo- 


248 


DE  GRATIA  EFFICACI. 


lunlas  in  illud  tendit,  si  aliquid  velii ;  non 
enirnpotest  velle  oppositum.  St  autetn  propo- 
natur  sibi  aliquod  objectum,  quod  non  tecun- 
durn  fjuamlibet  consideralionem  sii  bonum, 
non  ex  necessitate  voluntas  fertur  in  illud. 
Et  quia  defectus  cujuscumque  boni  habei  r<i- 
fionern  non  boni;  ideo  illud  tolum  bonum, 
<juod  est  perfectum,  et  cui  nihil  defieit,  esi  tah 
bonurn,  quod  voluntas  non  potest  non  velle, 
quodesi  beatitudo.  Ali<i  autem  quslilbei  por- 
ticularia  bona,  in  quanlum  deficiuni  ab  ali- 
quo  bono,  possuni  accipi  ui  non  bonat  ti 
eundumhanc  considerationem  possuni  repu- 
diari,  vel  approbari  a  voluntate,  qu 
in  idem  ferri  secundum  dii 
tiones.  Constat  autom  potentiam  inferio- 
rom,  qux  in  agendo  aobordinatar  alteri 
causa}  superiori,  non  posse  attingere  effec- 
tum  cum  majori  aniversalil  im  mi- 

nori  determinatione,  quam  sinl  io  cani  i 
superiori ;  eognod  idem  esl  ordo  agentiami 
ac  ordo  finium,  et  objectorum,  qaa  respi- 
ciunt  :  ande  videmus 
agere  sub  universaliori  ratiom 
inferiores  sub  ratione  magia  restricta,  ut 
inductive  \  tendi.   Ergo   impli 

Deum  agere  actum  voluntatis  ci  ne- 

cessitate  naturae,  el  cam  omninu  1 1  deter- 
minatione  ad  illum;  volontatem  vero  crea- 
i.iin  ipsam  elicere  lib  cam  indif- 

ferentia   a  i  oppositam .   Atqas  ideo   vel 
adam  est,  Deo  agent  itate  n  1- 

t  ii\i\  voluntatem  noo  operaturam  lib 
quod  intendimus  :  vel  asserendam  erit, 
voluntatem  in  ea  h\  pothesi  non  e 
rataram  cam  subordinatione  ad  Deam  lan- 
quam  ad  primam,  et  universalissimam 
causam,  quod  Adversarii  non  admittant  : 
vel  deniqae  dicere  oportebit,  causam  infe- 
riorom  respicere  effectum  .-ub  ratione  an- 
periori,  et  minus  restricta ;  caosam  vero 
superiorem  eundem  effectum  attingere  anb 
ratione  inferiori,  et  minna  aniversali  : 
quod  implical  in  terminis. 


Consectaria  prtfcedenUs  doctrin 
iUam  magis  confirmant. 

312.   Kx  dictis  infertur   primo,  qu< 

rqrolla-  IK?us  ageret  ex  necesaitate  natura?,  nullum 

1111111    in  creatis  daretar  liberum  arbitriam.  Hoc 

corollarium  docont  communiter  Aotbores 

num.  338  relati.  Ex  qaibus   aliqui  illud 

probant,  quia  libortas  est  perfectio  simpli- 


eiter  aimplex  :  ergo  debet  pei  pri 

convenire,  quam  creataru 
Deo  ueqnit  in  creal  i  im 

hccc  ratio  licet  sperni  omnin  eat, 

haud  obscup  .  itur  a  cuiitran 

nam  cum  in  hujaa  dubii  hj  po- 

natur,  qood  I 

nitur  etiam,  qood  libertaa  t  m 
perfectio8impIicitersim|  inqairitor, 

utrum   hoc  iberum 

arbitriom  creatom  pi  :cto 

non  e  rmaliter  continj  ni- 

hilomin  :  »rmali- 

Fun  lor  hujus  consectarii 

habetor  ex  dictis,  quoniam  imp 

1  actum  abaolut<  ;ui- 

potentia  vera  non  ibi- 

lium  :  atqui  si  Deus  ag( 

.    aullum  exercitium   liberan 
ibile  in  creatur  volontaf 

•iti,  in  q 
et  in  instanti,  in 
j 

illom  i: 
:trium  i 
Ad  volonl . 

min  in  actu  ag  .bordi- 

non  poti 

cum 

lem,  nec  valet  d< 

n i-i  cnm 

dum.   Atqui 

natur.i-.  non  denominai 
el  omitfc  :      tius 

cum  omitten  un 

raidem  I 

04  - 

itate  n  tl 

■  i  nondenominaretur  p 

lum  p  ret. 

cum  hac  determinationi  rom 

arbitrium    :    nullum  ergo   liberum    arbi- 
trium   in  cn 

Sedol 

i 

nunc  lil  hypotiM 

(Ontis  dubn  |  iem 

effectna  pnacontentornm,  tt  producturum 
fore  :  et  solum  varial  □  ii  :  sed 

inter  enectos,  quos  Deoa  nnnc  prax 


DISP.  VII,  DUB.  VII. 


240 


et  libere  producit,  recensetur  liberum  arbi- 
trium  :  ergo  Deus  in  praedicta  hypothesi 
liberum  arbitrium  necessario  produceret  : 
hoc  igitur  existeret,  quamvis  Deus  ageret 
necessario. 
litur.  Respondetur  negando  majorem  :  quo- 
niam  sicut  in  praedicta  hypothesi  variare- 
tur  perfectio  Dei ,  quantum  ad  modum 
agendi,  ita  variaretur  quantum  ad  praecon- 
tinentiam  aliquorum  effectuum,  nempe  ac- 
tus  liberi,  et  liberi  arbitrii.  Hujusmodi 
quippe  effectus  non  consistunt,  quin  conno- 
tent  ex  parte  Dei  potestatem  ad  utrumlibet, 
ut  constat  ex  dictis ;  quae  potestas  nequit 
convenire  Deo  agenti  exnecessitatenaturae, 
ut  ex  ipsis  terminisliquet.  Ad  insertam  au- 
tem  majoris  probationem  dicendum  est, 
quod  licet  in  praedicta  hypothesi  solum  prae- 
supponatur  expresse,  quod  Deus  ageret  ex 
necessitate  naturae,  et  tantum  variaret  mo- 
dum  agendi  :  nihilominus  ex  ipsa  hypo- 
thesi  legitime  deducitur,  quod  variaretur 
etiam  perfectio  divina  quantum  ad  aliquas 
perfectiones,  quas  actu  non  continet :  inter 
quas  recensemus  liberum  arbitrium  crea- 
tum.  Quamobrem  sicut  in  praedicta  hypo- 
thesi  non  supponitur,  quod  Deus  praeconti- 
neat,  vel  non  praecontineat,  actum  liberum 
creatum,  alias  praesupponeretur  id  ipsum , 
quod  di-putationi  subjicitur  ;  et  tamen  ex 
ipsa  hypothesi  deducimus  Deum  non  fore 
prajcontenturum  actum  liberum  creatum, 
ob  ea  quae  diximus  §  praeced.  ita  etiam  in 
illa  hypothesi  non  est  praesupponendum, 
quod  Deus  necessario  agens  praecontineat, 
vel  non  praecontineat  liberum  arbitrium 
creatum;  sedhoceidem  disputationi  subji- 
ciesdum  est,  in  qua  partem  aegativam  col- 
ligirnus,  et  propugnamus  tanquam  insepa- 
rabilem  appendicem  praecedentis  asser- 
tionis. 
jri.  '.'A\.  Unde  infertur  sec  ido,  hypothesim 
•^"■quam  aiiqui  (brmantin  J>raesenti,  nempe  : 
i..    An$i  l><  agens  nece  tarium,  et  homo 

liberum,  homo  libere  operaretur? 

•  complicatoriam,  et  atramqne  partem 
inferro,  Bicot  in  aliis  suppositionibus  com- 
plieatori  I  accidere.   Nam  quod  non 

ret  Libere,  probator  raiione  inpra  facta  ; 

;  nequit  bomo  agere  libere,  qnin  babeat 
poteatatem  ad  nonagendum  ,  nec  bancpo- 
\e  tatem  habet,  niai  connotet  Deoxn  poten- 
tem  non  praemovere  ia  eodem  instanti,  in 
qno  pra  movet  :  nam  sicnt  actna  creatai  <i<- 
pendet  a  promotione  Dei,  itacarentiaactai 

treatia  auxilii,  et  potetta   ereatnraa  ad 
Salmani.  Cur$.  theolog.  i<>m.  X. 


utrumlibet  a  potestate  Dei  ad  utrumlibet  : 
hanc  quippe  correspondentiam  essentialiter 
exigit  subordinatio  agentis  secu ndi  ad  pri- 
mum.  In  praedicta  autem  hypothesi  ita  se 
haberet  Deus,  quod  non  posset  agere  actum, 
quem  omitteret;  nec  omittere  actum,  quem 
agit.  Unde  ex  prima  hypothesis  parte  ne- 
cessario  consequitur,  voluntatem  creatam 
in  illa  hypothesi  non  fore  operaturam  li- 
bere.  Quod  autem  libere  ageret  legitime 
infertur  ex  secunda  parte  suppositionis  ; 
quia  hoc  ipso,  quod  maneret  liberum  arbi- 
trium  creatum,  praeconrineret  actum  libe- 
rum.  et  iste  maneret  absolute,  et  objective 
pcssibilis  :  atque  ideo  Deus  agens  necessario 
juxta  exigentiam  causarum  praemoveret 
voluntatem  ad  agendum  libere,  et  ipsum 
actum  efficeret.  Quamobrem  ex  praedicta 
hypothesi  utraque  pars  negativa,  et  affir- 
mativa  inferretur.  Nec  id  mirum  est ;  nam 
suppositio  illa  non  importat  unicum  prae- 
cise  impossibile,  cujus  appendices  determi- 
nate  mvestiget;  sed  complectitur  duo  im- 
possibilia,  et  inter  se  repugnantia,  ex  qui- 
bus  opus  est,  ut  oppositae,  et  complicatoriae 
consequentiae  deducantur.  Sicut  si  quis  in- 
quiretur  :  An  si  Spiritus  sanctus  non  proce- 
deret  a  Filio,  et  ad  Filium  realiterre/erretur, 
distiwjueretur  realiter  ab  illo?  Utraque  enim 
pars  sequeretur  :  negativa,  quia  non  proce- 
deret,  et  distinctio  in  divinis  fundatur  in 
processione  :  affirmativa  etiam,  quia  refer-  • 
retur  realiter,  et  nonstat  realis  relatio  abs- 
quedistinctione  reali  extremorum.  Sic  pro- 
portionabiliter  accideret  in  pracsenti. 

Dices  cum  Godoy  num.  44  :  Si  Deus  ageretObjectio, 
necessario,  et  moveret  liberum  arbitrium,  Gotl 
Deus  suum  concursum  attemperaret  naturae 
Liberi  arbitrii;  quia  in  nulla  suppositione 
potest  esse  Deo  connaturale  rerum  naturas 
evertere  :  ergo  ita  sequeretur  pars  deter- 
minata,  nempe  voluntatem  acturam  csse 
libere,  quo^d  aon  inferretur  pars  opposita, 
\  idelicet  non  esse  libere  operaturam. 

Respondetur  negando  consequentiam  jsoiutio. 
qaia  cum  voluntas  non  operetur  Libere,  nisi 
habeat  potestatcm  ad  oppositum,  nec  hanc 
potestatem  habeat,  nisi  ut  subordinata  Deo 
potenti  oppositam  causare,  vel  permittere, 
qaa  poteetate  Deus  in  praedicta  hypothesi 
non  gauderet,  cum  supponatuj  ggere  ex  ne- 
cessitate  oataraa;  determinate  tnfertur  vo- 
lontatem  in  tali  hypothesi  non  fore  lil>er(» 
operatnram.  Noc  tunc  diceretur,  Deumre- 
rum  naturas  evertere  :  sed  tarn  Deum, 
quam  creaturam  habere  naturam  ad  unum 


250 


DE  GRATIA  EFFK 


determinatam  :  quod  cum  ex  parte  Dei  sup- 
ponatur  ab  Adversariis,  mirum,  aut  inde- 
cens  non  est,  quod  a  nobis  asseratur,  futu- 
rum  esse  ex  parte  creaturao.  Adde  vane,  et 
non  ita  conseqoenter  ad  principia  Thomie- 
tica  recarrere  illos  Authorea  ad  modifica- 
tionem  concursus  divini  per  naturam  vo- 
Luntatis,  in  qoa  recipitar  :  quoniam  auxi- 
lium    ellicax   iJei   Don  determinatar,   aut 
modificatur   per   voluniatem,  et  volnntatia 
concursum  ;  sed  potius  voluntatem  Dei  sub- 
jicit,  et  ad  unum  applicat  :  nec  tantun. 
picit  substantiam  ope-rationis,  ied  on 
etiam  ejus  formalitatea  de  linea  ent 
ipsum   modum   libertatis.   Qaod   pra-cipue 
verificandum  eat  in  auxiliia,  et  actibna  or- 
dinis  supernaturalis,  qo  b  j 
mus  in  bac  diapntatione.  I  ude  u  aaxiliom 
efficax  non  deecen  I         i  Deo  dI  potente 
ipaam  auxilium  a<  itum  ro- 

luntatis  exercitium  producere,  veJ  permit- 
tere,  procul  dubio  noa  j"  tum  libe- 

rum  inferre,  Bed   neoeasitatem  abaolutam 
induceret. 
Tcrtium     345.  Infertur  tertio,  compli  metiam 

0r°iuiua"  esse  *^am  n3  potheaim,  quam  aliqui  propo- 
nunt,  \  idelicet :  An  n  I > 
sitate  iHitnir,  rt  jxirtrs  unii  rrsi   - 
ordinem,  ouetn  modo  Aaoani,  voluni 
ag\  rei  h'6are?Quia  oequit  h\  potl  pro- 

poni,  (jiiiii  in  ea  includatur  liberum  arbi- 
triuni,   quod  modo  pertinel  ad  ordinem 
hujua  univerai.   i  ode  sicut  ex  l 
namero  praecedenti  proposha,  in 
preaae  supponitor  mansarum  liberum  .:r- 
bitriam,  utrumqae  seqaitur  :  ita  e 
theai  uunc  proposita,  in  qaa  liberom  arbi- 
triuin,  ut  para  hnjoa  univerai  implic 
inlertur  ntrumque.  Nec  in  hoc  oportet  am- 
plius  immorari,  soppositia   nnper   dictia. 
Observandum  tamen  obiter  est,  aliqooa  An- 
thorea  qui  adversus  assertionem  g  pi 
denti    propoaitam  allegantur,  illi    n 
non  contradicere  •.  qnia  tantam 
quodsi  Deua  agerel  necessario,  el  rem 
rel  liberum  arbitrinm  creatum,  vel  partea 
hujua  universi  haberenl  eundem  ordinem, 
quem  modo  habent,  volanl 
Libere.  Qaod  ex  parte  verom  »i.~t.  et  i  nobia 
admittitur:  quia  illa  suppoeitio  eat  com- 
plicatoria,   et  inferl  consequentiam  atlir- 
mativam,  et  negativam.  Sed  ipaimet  Au- 
thores  docent,  quod  si  Deus  isne- 

eeasarium,  oullum  agena  forel  Liberum;et 
aic  negant  \  irtualiter,  quod  voluni 
libere. 


.  [nXertar  qaarto,  quod  etiam.->i  Dta 
in  pracdicta  lr  dunUti 

eandem  entitatr. 

tem    prajdotcrminantf-m,   i  antem, 

quam  modo  tribuit  lendum  voli 

nem   liberam;   nihilominna   illa  qualita- 
- 1  formaliter,  et  n  r  in 

ratione  beneficii,  et  auxilii.   I  I  la- 

rium  conaonat  omnin 
et di  pponitoi  opi  •  El 

qnidem  quod  illa  qualitas  varianjtur  saltem 
in  ratione  b  [uia 

ut  aliqo  ficii,  de- 

bet  provenire  ex  lil  -  un- 

tatedonanti  <:ium  quippe  locum 

■t  in  omnin  ler  dan- 

mcommuoJ  qua  ra' 

licet  plura   bon  i  \  ■ 
nibilominna  tbent  rationem  1 

Uoli 
inil 
hypotheai  non  ag»-; 

mo- 

in  ratione  1  rau- 

ixilii,  Ii 
lictis  ;  nara 
libera  ut  ifh 

-ur- 
:  quam  itiam  Dei  in 

pal     virtualitor    in 

appl  in- 

I   necea«  sed    5oIum 

infallibilitat  immuia- 

bilitatem  di\  m  r  \»>lu:  qna 

uatar  •  t   l>eum 

atem  eam   im| 
tun.  acorrere;  quamobrem 

n.»n  e>sot  libera  ut  qw,  quia  lta  pr.rn. 
yolnntatem,  nt  Dierrei, 

in  ea  inppoi  im  ; 

h  ecqui|  t.  niai  i 

baieal  aimilem  p  l 

knr  raodalitor:  quoniain 
nnnc  dicil  n  I  Deum  tanqnan 

caoaam  liberam,  cujus  I  m  virtnali- 

ter,  et  ut  '///"  participal  :  tnnc  aotem  im- 
•  habitndinam  .i 1  I •••  iaa  tanq 
im  neceaaariam,  eojoa  afoinde  U- 
bertatem  neqae  nl  <ju<>.(,  neque  ut  j 
sel  participai  a  omnimodam 

itatem  in  m  riatio  p 

et  in  hia  motionibcu  m  aliis 

tibus  absolatiaj  nam  bnjo  rao- 

tionea  bo  hal 

sal 


DISP.  VII,  DUB.  VII. 


251 


salitas  autem  nequit  nonexplicare  modum, 
quo  causa  influit,  utapparetin  motionibus 
artificiosis,  quibus  instrumenta  applicantur 
ad  effectus  artis. 
tima  347.  Ultimo  sequitur  ex  dictis,  quod  licet 
prima  radix  Iibertatis  creatae,  tam  habitua- 
lis,  quam  actualis,  sit  omnipotentia  Dei,  et 
summa  efficacia  divinae  voluntatis,  quae 
causatin  nobis  non  solum  substantiam  ope- 
rationis  liberae,  sed  etiam  modum  ipsum 
libertatis  ;  nihilominus  libertas  divina  est 
ad  minus  conditio  indispensabiliter  requi.- 
sita,  ut  omnipotentia,  et  summa  efficacia 
Dei  praedictos  effectus  inferat,et  exequatur. 
Primam  hujus  corollarii  partem  docent 
communiter  Thomistae  cum  Angelico  Prae- 
Tho.  ceptore  1  part.  qusest.  19,  art.  8,  ubi  post- 
quam  impugnavit  opinionem  quorundam 
asserentium  carentiam  necessitatis  in  agen- 
do  revocandam  esse  in  causas  secundas, 
mediis  aliis  quibus  Deus  operatur,  inquit  : 
o  Et  ideo  melius  dicendum  est,  quod  hoc 
«  contingit  propter  efficaciam  divinae  vo- 
"  luntatis.  Cum  enim  aliqua  causa  efficax 
«  fuerit  ad  agendum,  effectus  consequitur 
«  causam,  non  tantum  secundum  id  quod 
«  fit,    sed  etiam  secundum  modum  fiendi, 

vel  essendi.  Cum  igitur  voluntas  divina 
«  sit  efficacissima,  non  solum  sequitur  , 
«  quod  fiant  ea,  quae  Deus  vult  fieri,  sed 
«  quod  eo  modo  fiant,  quo  Deus  ea  fieri 
«  vult.  Vult  autem  Deus  quaedam  fieri  ne- 
«  cessario,quaedamcontingenter,  utsitordo 
"  in  rebus  ad  complementum  universi.  Et 
leo  quibusdam  affectibus  aptavit  causas 
"  necessarias,  quae  deficere  non  possunt,  ex 

qaibus  effectas  de  neeessitate  proveniunt. 

Qnibusdam  autem  aptavit  causas  contin- 

gentes  defectibiles ,  ex  quibus  efFectus 
«  contingenter  eveniant.  Non  igitur  prop- 

terea  effectas  voliti  a  Deo  eveniant  con- 
"  tingenter,  quiacausae  proximae  suntcon- 
«  tii  I  propterea,  quia  Dens  volait 

scontingenterevenire,contingentescaa- 
«  sas  ad  eos  praeparavit.  •>  Et  ad  secundum 
argumentum  inquit  :  «  E\  hoc  ipso,  qnod 

-  nibil  voluntati  divinaa  resistit,  sequitnr 

-  qood  non  -olum  fiaut  o;t,  qa33   DeUS    vulf 

'  fleri  j  sed  quod  fiant  contingenter,  vel 
<i  necet  lario,  quae  -i(-  fieri  vuit  tanda 

i  eorollarii  para  traditur  commaniter 
gThomiati  sapra  relatis,  et  facile  con  tat 
dfctia ;  qaoniam  nt  ^olnntaa  creata  agat 
libere,  requiritar  qaod  in  eodem  instanti 
|)0  it.  oppo  itum  :  qaac  pote  taa  debel  con- 
notaro,  <■•*   apponere  in  Deo  similem  pote 


tatem  ;  nam  sicut  agere  creatum  subordi- 
natur  agere  divino  ;  ita  potestas  creaturae 
potestati  divinae  subjicienda  est  :  sed  Deus 
dum  agit  unum,  nequit  habere  potestatem 
ad  oppositum,  quin  libertate  gaudeat  ;  si- 
quidem  libertas  in  tali  modo  agendiconsis- 
tit:  ergo  estolibertas  divina  non  sit  prima 
radix  libertatis  creatae,  et  actus  liberi,  sed 
omnipotentia  ';  nihilominus  est  conditio 
indispensabiliter  necessaria,  ut  Deus  pro- 
ducat  in  creaturislibertatem,tam  actualem, 
quam  habitualem.  Videatur  Arauxo  loco 
citato,  ubi  duas  Cajetani  evasiones  praeclu- 
dit,  et  defendit  fundamentum  Scoti,  quod 
cum  ratione  nostra  reipsa  coincidit. 

§  III. 

Refertur  opinio  contraria,  et  primo  ejus 
motivo  occurritur. 

348.Adversus  assertionemnostram,  ejus-  opinio 
que  corollaria  sentiunt  Cajetanus  1  part.  ^^' 
quxst.\9,  art.  8,  §  Circa  istam,  Nazarius  ibi-  Cajeta- 
dem,  controvers.  2,  conclus.  3,  Alvarez  disp.  Naza- 
2Q,deauxiliis,num.  14,  in  respons.ad  4,Godoy  jjl^cz 
ubi  supra,  qui  etiamrefert  aliosThomistas,  Godoy." 
ut  Capreolum,  Ferraram,  etZumelum.  Sed 
Ferrara,  et  Zumel  pro  nobis  stant  locis  su- 
pra  citatis  :   Capreolus  vero  non  Ioquitur 
determinatede  actibus  liberis,sedde  effecti- 
bus  contingentibus,de  quibus  non  est  eadem 
ratio.utexdicendis  constabit.Eidemopinio- 
ni  subscribunt  Vasquez  1  part.  disp.    100,    Vas- 
ap.3,  Arrubal  riisp.62,  cap.3,et  quidamalii  ArSui. 
extra  Scholam  D.  Thomac.  Et  probatur  pri-priimnn 
mo,  quoniam  etiamsi  Deus  ageret  ex  neces-*1^^ 
sitate  naturac,  adhuc  darentur  effectus  con- 
tingentes  :  ergo  etiam  darentur  actus  liberi 
in  creaturis.  Consequentia  patet  a  paritate; 
quia  sicut  libertas,  ita  etiam  contingentia 
non  stat  cum   omnimoda  necessitate,  sed 
petit  indifferentiam  ad  esse,  ct  non  esse  : 
ergo  si  necessilas  Dei  in  agendo   non  des- 
trueretcontingentiam,  ila  ncquc  libertatem. 
Antocoflcns  autem  probatur,  quia  etiamsi 
Deus  ageret  ox  necessitate  naturac,  adhuc 
causao  secandaa  essenl  defectibiles,  etimpe- 
dibilefl  tam  a  causa   prima,  quam  ab  aliis 
causis  secandis    potcntioribus  :   ergo   ita 
agerent,  6;uod  possent  ab  agendfl  impediri : 
cyu»  agerenl  contingenter. 

Huic  argumento  respondent  primo  Sco-  gCoti 
iii  ,  et  illiua  discipuli  negando  antecedens  ;  rcspon- 
exifltimant  enim,  quod  si  Deus  ageret  ex   s,rt 
iici-c    ttate  naturaa,    nulla  causa  secunda 


252 


DE  OKATIA    EFFK 


ageret  libere,  vel  contingenter  ;  scd  omnes 
agerent  cum  omnimoda,  et  absoluta  neces- 
sitate  excludente  tam  contingentiam,  quam 
libertatem.  Quod  sibi  persuadet  Scotusge- 
nerali  ratione  ;  quoniam  omnis  causa,  quac 
non  agit  nisi  utmota,  si  necessario  move- 
tur,  necessario  agit:  sed  causa  secunda  non 
agit  nisi  rnota  a  Deo;  et  in  hypothesi,  quod 
Deus  ageret  ex  necessitate  natur<£,  nec- 
rio  a  Deo  moveretur,  ly  necessario  exclu- 
dente  tam  contingentiam,quam  libertatem; 
siquidem  Deus  nec  libere,  nec  contingenter 
moveret  :  ergo  si  Dous  agerel  cx  necessitate 
naturse,  omnis  causa  secunda  ageret  ncces- 
sario,  necessitate  excludonte  tam  coutiu- 
gentiam,  quam  Libertatem.  Unde  nulla  in 
eoeventa  qaaerenda  esset  disparitas  inter 
libertatem,  et  contingentiam,  sed  eqaaliter 
deutraque  philosophari  oportei  doc- 

trina  placuit  M.  Joanni  \  incentio,  et  qoi- 
busdam  aliis  discipulis  D.  Thuin.  ut  r< 
Ledesma  ubi  sapra  fol.  \^-'>. 
Imk-      3  i'-'-  Sed  displicet  communiter  aliia  Tbo- 
1^'nff'  mistis,et  quidemmerito:  tumquiaopp 
'  tam  doctrinam  satis  aperte  tra  UtD.1  hom.  I , 
oontra  omtes,  i  ap.  61 .  i  rbis : 

((  si  causa  proxima  fueri!  contingens,  ejus 
«  effectam  contingentem  op  Liam- 

«  si  caoaa    remota   uecessaria  sit  •, 
«  plantsnonni  iofructificant,quam- 

«  \  is  motu  si1  necesf  irius,  propter 

«  causas  intermediaa  contingentea.  Scien- 
«  tia  autem  Dei  etsi  e-il  reram  e 

«  ruin  per  ipsam,  esi  tamen  caosa  remota 
«  earum  :   igitur  necessitati  seUoram  con- 
«  tingentia  non  repagnat,  com  conl 
«  causas  intermediaa  contingentet  • 
(  bi.  ut   vides,  una  ex  rationihua,  quibus 
D.  Thom.  probal  di\  inam  scientiam 
Lmponere  de  facto  necessitatem  omnibos 
rebus  acitis,  esl  quia  caasa.  proximc  talium 
rerum  sunt  ex  Be  contingentes  :  qoa  ratio 
etiam  militaref   in  hypothesi,  quod  . 
ageretex  necessitate  uaturaB.Similia  tradit 
1  part.   qumst,  11,   art.    13  od   1,  ubi  ait  : 
lilrllli   «  Dioendam,  qaod  licel  caasa  Buprema  sil 
«  necessaria,tamen  effectna  proximua  potest 
«  esse  contingens   propter  cansam  pi 
«  mam  contingentem  .   Sicul    germinatio 
«  plantae  est  contingens  proptcr  causam 
«  proximam  contingentem,  Licetmotoi 
«  lis,  qui  est  causa  proxima,  sit  neo 
«  rius.  Kl  similiter  scita  a  Deo  sant  con- 
«  tingentia  propter  caosas  pYoximaa,  licel 
«  scicntia  Dci.  quai  esl  caosa  prima,  sit 
«  necessaria.  i  Tum  ctiain,   quia  dc  facto 


Deus  non  est  ca 

dibiliter  agcns:  et  oihil  cau.at 

sascontingenter    t  atin- 

genter  evcnientcs  ;  et  hoc  non   ob  aliam 
ratiunem,   nisi   quia  c:  -iirit 

impedibilea  in  agendo  ;  et  ad  cuiitii._ 
ettectus,  cuin  _it  de  genere  mali,  suflicr. 
fectibilil  trte  principii  |)ru\imi :  qua,- 

ratio  ctiam  militaret  in   hyp< 
Deus  agi  kitate  natur; 

motivam  non  arget  in  LibertaJs  etiam 
maluin-.  nam  ut  quis  libere  malum  attingat, 
debet  habure  iu 

intrin  bonum  uppusitum,  veJ 

t'.'in  ad  inali  curentiam  :    qujo  pute_ta_  nuii 
sistit  m  creaturi 

•••:;:   t  I  i  hun  :  In-j^  au:> 

ite  natui  acurreretud  nn 

i  non  posset  in  eodem  inttinti  cuncur- 
rere  im  pra 

Deni  to  nihil  contingenfc 

el  omnia  producit  Ubere  :  quod  _atis  per- 

i    in  omni  hypoiheai  phil 
pha  .  contingi  h- 

.t«-. 
Tum  denique,  el  pr_ecipo< 
dicta  h)  pothesi  ipsa 

•tu_.  libertatia  in  •  t  plures 

ecla- 
r.  Etenim   Deua  a.  itate 

nat.  un  equu,  et  cum 

leone,  cnm  inter  se  pug  :  efl  cnm 

sit  fortior  qaam  irreret  cum 

it  hic  vi 
i  :  qui    ; 

.  Similiter  concurn  . 
terra  t  cum  i 

i  . 
onterendum 
terr  b  a  1  fructum  inclinanti.Pariter  concar- 
ret  U  nn  aqua  ad  hu:  iam. 

etcuin  i_  \  utrius- 

.  . 
uam.qu  terintentionem  partica- 

Larem  earam  caus  irum.  !»• 
contingenter  nunc  I 

et  u:.  lorum,  fiei  •  .   in  llla 

hypothesi,   Deo  similiti  qoia 

im- 
_ub   variis  condil  ap- 

plicabiles:  ex  qmbu_  de  faci 
plures  actioi  :narum  im- 

mtur.  et  p.  -ctus  pr  irum 

particnlares  .nclinationi  tent :  quod, 

et  nibil  ampliui  Lingentia  ut 

distincta  a  libertate. 


DISP.  VII,  DUB.  VII. 


253 


jcrtio.     3c0.  Dices  :  Deus  in  pracdicta  hypothesi 
praemoveret  efficaciter  causam  inferiorem 
ad  producendum  suos  effectus  :  sed  praemo- 
tio  efficax  inducit  infallibiliter  effectum,  et 
a  nulla  causa  creata  frustrari  valet  :  ergo 
causa  inferior  infallibiliter  causaret  effec- 
tum,  et  a  superiori  non  vinceretur  ;  atque 
ideo  ex  hac  parte  impediretur  contingentia, 
vel  saltem  ex  vi  hujus  exempli  a  nobis  ad- 
ducti  non  salvaretur. 
vitur.     Respondetur  negando  majorem  univer- 
saliter  intellectam  ;  nam  in  illa  hypothesi 
Deus  non   praemoveret  efficaciter  causam 
inferioremad  producendumeffectumsuum; 
sed  potius  praemoveret  causam  superiorem 
ad  illum  impediendum.  Cum  enim,  ut  sup- 
ponitur,  Deus  moveret  causas  ad  agendum 
proportionate  ad  suam  virtutem  ;  et  virtus 
superior   vinceret  inferiorem,  non*posset 
Deus  utramque  simul   physice  prasmovere 
ad  productionem  suorum   effectuum,   sed 
tantum  praemoveret  superiorem,   cum   ea- 
rum  effectus  essent  inter  se  incompossibiles. 
Moveret  tamen  inferiorem  ad  conandum, 
et  sic  infallibiliter  conaretur  effectum  pro- 
ducere  ;  illum   tamen  non  efficeret  :  tum 
quia  vinceretur  a  superiori  :  tum  quia  non 
moveretur  efficaciter  a  Deo  ad  illum  reipsa 
praestandum;  et  sic  contingenter  sequeretur 
carentia  effectus  causae  inferioris. 
r>iivnm     Ad  motivum   autem  ^coti    respondetur 
uji^distinguendo  majorem  :  Causarjux  non  agit 
nisi  ut  mofa,  si  necessario  movetur,  necessa- 
rio  agit,  reduplicative  ut  mota,  concedimus 
majorem  ;   quantum  est  ex   se,  negamus 
majorem  :  et  concessa   minori,    negamus 
consequentiam  absolute.  Itaque  cum  defec- 
tibililas,  sive  contin^ontia  in  agendo  sit 
quredam  imperfectio,  et  degenere  mali,  e-t 
malum  ex  qnocnmqne  defecta  ;  satis  est, 
quod  causa  proxima  sit  ex  se  defectibilis, 
o[  qunntum  est  do  se  impedibilis  ab  extrin- 
seco.utdicatur  agerecontingonter;quamvis 
/plicative  ut   mota,   sive   ut    substans 
divinre  efficaciae,  n  o  effectom  pro- 

ducat.  Et  hoc  de  facto  eontingit,  quiaomnis 
causa  natoralis  contingens  reduplicntive 
ut  praemota  attingit  necessario  suum  effec- 
tum  i  et  tamen  agit  contingenter,  quia  de 
c  es1  defectibilis,  f-t  potest  ab  <-\trinseco 
impediri.  Unde  vel  ratio  Scoti  probat,  quod 
de  facto  nnlla  cansa  secunda  agit  contin- 
genter,  quod  e  ■»  sbsardam ;  vel  non  probat, 
qnod  Deoagenteex  necessitate  naturs,  au- 
f(Tr(-t'jr  ab  ).i  inferioribus  contingentia. 
t  ergo  de  facto  contingentia  effectanm 


non  sumitur  per  habitudinem  immediatam 
vel  ad  primam  causam,  veladcausam  se- 
cundam  reduplicative  ut  praemotam  effica- 
citer  a  prima  ;  nam  potius  ex  hac  parte 
habent  necessitatem  et  infallibilem  deter- 
minationem  ;  sed  sumitur  per  respectum 
ad  causas  secundas  proximas  de  se  defecti- 
biles,  et  impedibiles  ab  extrinseco  :  ita 
proportionabiliter  in  praedicta  hypothesi 
philosophandum  esset. 

351.  Sed  ecce  urget  argumentum  in  prin-Instaura. 
cipio  positum,  quod   potest  esse  replica  inturar8«- 
favorem  Scoti  contra  responsionem  proxime  dimcut- 
datam  :  quoniam  sicut  actus  liber  petit  ita    tas* 
fieri,  quod  possit  absolute  non  elici  ;   ita 
effectus  contingens  petit  ita  causari,   quod 
possit  absolute  non  produci  ;  cum  hac  tan- 

tum  differentia,  quod  potestas  ,  ut  actus 
liber  evadat,  debet  esse  a  principio  intrin- 
seco  eliciente  actum,  et  habente  dominium 
omittendi  illum  ;  potestas  vero,  ut  effectus 
contingens  non  causetur,  debet  esse  ab  ex- 
trinseco  ex  causa,  ut  puta  fortiori  potente 
inferiorem  impedire.  Atqui  si  Deus  ageret 
ex  necessitate  naturae,  omnes  causae  natu- 
rales  ita  agerent  suos  effectus,  ut  non  pos- 
sent  ab  agendo  impediri  per  aliquam 
causam  extrincecam  :  ergo  non  agerent 
contingenter.  Probatur  minor  eodem  dis- 
cursu,  quo  supra  ostendimus,  non  fore  in 
praedicta  hypothesi  actus  liberos,  quia  si  in 
eodem  instanti,  in  quo  Deus  simul  cum 
igne  v.  g.  corcurreret  ad  calefaciendum, 
posset  illam  calefactionem  impedire,  vel 
ad  talem  actionem  non  concurrere,  jam 
non  influeret  ut  agens  necessarium,  sed  ut 
liberum,  quod  videlicet  ita  agit,  ut  possit 
non  agere  :  et  ita  destrueretur  hypothesis 
argumenti  :  ergo  si  Deus  influeret  necessa- 
rio,  omnes  causae  naturales  ita  producerent 
suos  effectus,  ut  non  possent  ab  extrinseco 
impediri.  Unde  argumentum  a  nobis  fac- 
tum,  vel  non  convincit  abfuturam  esse  in 
praedicta  hypothesi  libertatem  creatam;  vel 
suadet  contingenfiam  pariter  fore  abfu- 
turam. 

352.  Rospondetur  persistendo  in  traditaNotapri- 
responsione.  Pro  cujus  majori  intelligentia,',7,!0^™ 
observa,  contingonliam  in   agondo  conve-  rcspon- 
nire  rebus  ex  se,  hoc  est,  qnia  potentiales  Sl0nc" 
snnt,  et  ex  nihilo  fuere  product;e ;  hinc 
enim  habentagere  impedibilifer,  sive  cum 
potentialitate  ad  deficiendom  in  operando. 

n.i  cnirn  se  habel  annmquodqne  ad  esse, 
sicnt  ad  operari  :  unde  sicut  qnailibet  res 
habel  ex  te  non  esse,  sen  posse  ab  essendo 


254 


DE  GRATIA  EFFIC 


deficere;  ita  habet  ex  se  non  agere ,  seu 
posse  deficere  111  agendo.  Quod  insinuat  D. 
.Tho.  Thom.   1  parl.  qusst.  80,  art.  3,  ubi  ait  : 
hst  autem  unumquodque  contingens  ex  parie 
materiz,  quia  contingen&est,  quodpotest 
et  non  esse.  Potentia  autem  pertinei  ad  ma- 
teriam ,  necessitai  autem  consequUur  ratio-* 
nem  formm ;  quia  ea,  qua  consequuntur  ad 
formam,  ex  necessitate  insunt.  L'bi  materia) 
nomine  intelligit  non  solam  materiam  phy- 
sicam  ,  sed  etiam  omnem  materiam  meta- 
physicam,  sive  entium  creatorom  potentia- 
litatem,  sicut  forma)  nomine  intelligit  ac- 
tualitatem .    Unde  cum    potentialitaa ,   et 
capacitas  maneudi  sub  nihilo,  et  DQnqoam 
operandi  conveniat  creatara  exee,  el  doo 
ex  Deo,  ut  diximos  tract.  13,  disp.  12,  dub. 
1  et  2,  eeqaitar,  quod  modus  agendi  con- 
tingenter  oon  conveniat  creatoris  forma- 
liter  per  Bubordinationem  ad  Deom  •,  qoam- 
vis  hanc  subordinationem  io  omni  entitate, 
et  actualitate ,    tam  actionis ,    qaam    i 
agendi,  el   ipsiua  contingentia  praaoppo- 
nant.  Quamobrem  in  hoc,  <{ . 
contingenter,  [y  contingenter ,  DOO  denotal 
perfectionem,  sed  conditionem  potentialem 
principii;  l\  vero  agere,  denotat  perfectio- 
ncin  illi  convenientem  ei  entitate,  et 
tualitate  participata  a  primo  agente. 
in  ense  secare  eal  perfectio  conveniens  ipai 
ratione  forin.i' ;  eontrahert  uero  rubiginem, 
et  sic  impedire  actionem  ,  eal  imperl 
conveniens  ratione  materia.  Creatara 
tem  in  quacamqae  h\  potbesi  essenl  i 
mhii.  ciiin  Bapponantur  manei  ira  i 

et  ai  oppositom  fingatar,  erit  Boppositio 
complicatoria,  Undeio  qoaeamque  li 
thesi  erunt  defectibilea  in  agendo  :  qu 
niliil  amplius,  impori.it  agere  contingenter. 
Nou2.      Deiude  nota,  libertatem  oon  imporl 
ex  suo  genere  potentialitatem  ,  sed  potioa 
actoalitatem,  et  dominium  soper  extrema, 
ad  quae  se  extendit.  Nolla  aotem  creatara 
potest  explicare  activitatem  absqai 
dinatione  adDeom,  tanquam  ad  caoaam 
primo  agentem.  Unde  ut  dicator  poase  agere 
in  aliquo  instanti,  debet  eounotare  in   Deo 
potestatem  ad  prodocendam  in  eodem  ins- 
tanti  eundem  eflectum  :  et  obi  Deo  defuerit 
hujusmodi  potestas,  oeqait  convenire  crea- 
tura?  •  oeqne  ista  diceretar  absolate  potens 
ad  talem  effectam  ,  ut  latius  §  pr.eceJenti 
explicuimus. 

353.  Ex  liis  ad  replicam  respondetur  dis- 
tinguendo  majorem  :  sicut,  el  diverso  modo, 
concedimus:  sicut,  et  eodem  modo,   nega- 


mus.  Deinde  distinguatur  minor,   n 

teni  ab  agonde  impediri,  qu 

negamu.-:  :  quantum  I     l> 

parte  efficai  itatis  a  l> 

mus.  Et  negam  ntiam  absolute. 

Katio  autem  disp  iritatis  in.-^inuatur  in  i. 

repliea,  et  eonstat  iiam  m  '., '  ,V.'f 

agere  contingenter,  ly  contingei 

potentialitatem,  et  defectibilitatem  prin 

pii  pro\imi,  qoa  imj 

[uamobi  contin- 

genter,  .nia  alia  pi 

ibsunt  divin  bi 
inlluant.  igere  libert  den 

fectio  convenil  creal  u  ibordio 

i  eiTectum  con- 
currere. 

. 
em,  et  qaod  it.i 
actum,   qood  \> 

| 

licta  n\  potb 
tingenter,  el  d 

Adde,  conl  im  esse  I  ili; 

libertatem  i  ai  :  bu:> 

autem  di 

lU  : 

qa  ipropl  itiam  su 

tibilit.i-.  el  potenti  ilil  is  principii  i 
ad  1.  ::i  aotem 

utromlibet,  tam 

odem  proportii 
biliter  rationem,  ut  I  ir  ma- 

■    uu.im    | 
materialem ;  nt  autem  dicatur  dis, 

reqoiritor,  qood  tota  spiril  i  t,  el  uul- 

lam  materialem  parteqp  in 

'■       :  cft-rt.  BJ 
nam  objicias  primo  .  nam  • 
omm  og    iter, 

siquidem  nulla  i  uon  ha 

tiaiitatem,  et  sil    i 

quer.  m  Philosopho- 

rum   aententiam  .  qoi    ca  i 
agentes,  cajosmodi  Banl  t  alu? 

b  b  creat  b  anivei  listingooal 

_  ater  agentibae,  qua'.. 
abluuares  :  erg>»  pi 
quit  Bostineri.  Secundo 
libertas  circa   bonum  expl 
actii  am,  el  dominiom, 
vemt  creatorc  ex  Deo  ■.  oihileininas  liber- 
tas  sd  peccandom  expli 
convenientem  creal  unsi 


DISP.  VII,  DUB.  VII. 


255 


Deus  agens  necessario  moveret  voluntatem 
creatam  ad  bonum,  et  haec  illud  infallibi- 
liter  amplecteretur ;  adhuc  tamen  retineret 
libertatem  ad  peccandum,  et  consequenter 
prosequutio  boni  essetformaliter  libera  ;  li- 
bertas  quippe  actualis  consistit  in  exercitio 
actuali  voluntatis  cum  potestate  ad  oppo- 
situm. 

luitur  Haec  ,  inquam  ,  non  referunt ;  nam  ad 
primam  objectionem  respondemus,  quod  si 
loquamur  de  contingentia  in  ampla  accep- 
tione,  quam  supra  praemisimus  ,  nullum 
inconveniens  est  concedere  omnes  causas 
creatas  agere  contingenter  ,  siquidem  om- 
nes  sunt  ab  intrinseco  defectibiles.  Quod 
exemplo  existentiae  declaratur,  quia  omnes 
contingenter  existunt  cum  sola  necessitate 
suppositionis  ,  quod  fuerint  productae  ,  et 
conserventur  a  Deo.  Ita  autem  se  habet 
unumquodque  ad  esse,  sicut  ad  operari.  Ni- 
hilominus  peculiari  titulo  convenit  contin- 
1  gentia  causis  inferioribus  sublunaribus,  ac 
corporibus  coelestibus  .    Cujus  differentias 

T,i0-  radicem  docet  D.  Thom.  1  Periherm.  lect. 
14,  ubi  exponens  Aristotelem  inquit  :  Assi- 
rjnat  rationem  possibilitatis,  et  contingentix  : 
.  et  in  his  quidem  qux  sunt  a  nobis,  ex  eo  quocl 
sumus  consiliatici ;  in  aliis  autem  ex  eo, 
quod  materia  est  in  potentia  ad  utrumque  op- 
positorum.  Sed  videtur  hxc  ratio  non  esse 
sufficiens  :  sicut  enim  in  corporibus  corrupti- 
bitibus  materia  incenitur  in  potcntia  se  ha- 
bens  ad  esse,  et  non  esse  :  ita  etiam  in  corpo- 
ribus  ccelestibus  invenitw.  potentia  ad  dicersa 
ubi,  et  nihil  in  eis  ecenit  contingenter  ,  sed 
solum  ex  necessitate.  Lnde  dicendum  est, 
quod  possibilitas  materix  ad  utrumque  ,  si 
cotnmuniter  loquamurt  non  est  sufficiens  ra- 
tio  contingentiat,  nisi  etiam  addatur  cxparte 
potentix  acficx,  quod  non  sit  omnino  deter- 
minata  ad  unum;  alioquin  si  ita  sit  determi- 
nntri  ad  nnum,  quod  impediri  non  potest  , 
equens  est,  quodde  necessitate reducat  in 
aetuni  potentiam  passivam  eodem  modo.  Quia 
(:rgo  iri  corporibus  ca-lestibus  forma  per- 
fecte  dominatar  materis,et  ejoa  capacita- 
tem  adsqaat*  propterea  excludit  ab  ea  in- 
differentiam  ad  esse,  et  aon  ewe  talia  for- 
nue,  et  eonteqaenter  trahit  de  necessitate 
illam  ad  acturndeterminaturn,  tamessendi, 
quarn  operandi.  Et  liac  ratione  excladant 
commaniter  Philotophi  contingentiam  a 
eorporiboj  ccelettibas.  CaHeram  in  eablu- 
ntribai  forma  non  perfeete  dominatar  ma- 
terui,  nec  ejni  appetitam  eatiatj  ac  proinde 
doo  axeladit  ab  ea  capacitatem  ad  eeten- 


dum  sub  carentia  ipsius  formae,  et  reci- 
piendi  impressionesformae  contrarias,  quae 
ejus  activitatem  retardent,  et  impediant. 
Unde  oritur  contingentia  horum  inferio- 
rum,  tam  in  essendo,  quam  in  operando  ; 
quia  ita  sunt,  et  agunt,  ut  possint  non  esse, 
et  non  operari.  Quae  ratio  etiam  militat  in 
hypothesi,  quod  Deus  ageret  ex  necessitate 
naturae,  ut  consideranti  constabit,  et  con- 
stat  ex  dictis. 

Immo  vero,  ipsa  corpora  ccelestia,  quam- 
vis  habeant  necessitatem  in  propria  opera- 
tione  seorsim,  et  secundum  se  considerata  ; 
nihilominus  plura  contingenter  producunt, 
quia  varie  se  respiciunt,  et  propriam  ope- 
rationem,  praeter  uniuscujusque  particula- 
rem  inclinationem  ,  refrangunt.  Ut  Satur- 
nus  ex  se  necessario  infrigidat,  et  Sol  ex  se 
necessario  calefacit  :  sed  possunt  ita  in  suis 
sitibus  disponi,  ut  sese  impediant,  et  ali- 
quid  contingenter  producant.  Unde  D. 
Thom.  loco  supra  citato  addit  :  «  Philoso-  d.tiio. 
«  phus  dicit  in  lib.  de  somno  et  vigilia, 
«  quod  multa  ,  quorum  signa  praeexistunt 
«  in  corporibus  coelestibus ,  puta  in  imbri- 
«  bus,  et  tempestatibus,  non  eveniunt;  quia 
«  scilicet  impediuntur  per  accidens.  Et 
«  quamvis  illud  etiam  impedimentum  se- 
«  cundum  se  consideratum  reducatur  in 
«  aliquam  causam  coelestem  ;  tamen  con- 
«  cursus  horum,  cum  sit  per  accidens,  non 
«  potest  reduci  in  aliquam  causam  natura- 
«  liter  agentem.  »  Quod  exemplo  declarat 
idem  S.  Doctor  1  part.  quxst.  1 15,  art.  6,  ubi  Ictem. 
ait  :  «  Quod  aliquod  corpus  terrestre  igni- 
«  tum  in  superiori  aeris  parte  generetur,  et 
«  deorsum  cadat,  habet  causam  aliquam 
«  virtutem  coelestem  .  Et  similiter  etiam, 
«  quod  in  superficie  terrae  sit  aliqua  mate- 
«  ria  combustibilis,  potest  reduci  in  aliquod 
«  cceleste  principium.  Sed  quod  ignis  ca- 
«  dens  huic  materiae  occurrat,  et  comburat 
«  eam  ,  non  habet  causam  aliquod  corpus 
«  cceleste  ,  sed  est  per  accidens.  Et  sic  pa- 
«  tet,  quod  non  omnes  cftectus  ccelestium 
«  corporum  sunt  ex  necessitate.  »  Ita  ergo, 
Deo  agente  ex  necessitate  naturae  ,  plures 
effectaa  essent  accidentales,  et  contingentes 
per  habitudinem  ad  causas  crealas  ,  tam 
eoelestea,  quam  sublunares,  licet  frequen- 
tius  evenirent  per  respectum  ad  istas,  quam 
ad  illas,  sicut  de  facto  contiP"'t.  Videantur 
Complut.  Abbreviati  tract.  <!<■  Ccelo,  dispA,  Complni 
qumst.  7,  ubi  diflicultatem  hujus  objectionis 
ex  professo  discutiunt. 

355.  Ad  secundam  objectionem  dicimus, 


256 


DE  ORATIA  EFFICACI, 


Kesj,.,:i-liberlatem  ad  poccandum,  secunium  quod 
s(!Jna/ja^~expIicatdefectum,  convenirevoluntati  crea- 

repli-    tao  ex  se  ;  non  posse   tamen  voluntatem 
respicere  actum,    vel  omissionem   pecca- 
minosam  ,   quin   prius    respiciat   aliquam 
actualitatem  ut  attingendam  dependenbr  a 
concursu  Dei.    Et  quidem  si    loquamur  de 
peccato  commissionis,   res  est  manifesta  : 
nam  hujusmodi  peccatum  importat  pro  ma- 
teriali  entitatem,  et  actualitatem  existen- 
tiac,  quas  nulla  creatura  potest  attingere, 
nisi  ut  subordinata   Deo   potenti   eosdem 
effectus  producerc.  Si  autem  sermo  fiat  de 
peccato  omissioni.s  etiam  liquet  in  n 
sententia;  quia  ceusemus  repognare  omia- 
sionem  puram  voluntariam,  et  multo  ma- 
gis  peccaminosam  ;   sed   asserimus  omne 
volantarium  oxpuscere  actum  poeitivom, 
modio  quo  objectum  volontatis  influat  tra- 
hendo,  et  convertendo  illam  ad  ae,  ut  ex 
professo  ostendimua  tract.  de    Voluntario, 
p.  1,  (luh.  I.  el  traet.  </<■  j><-r<<iit».  ditp.  5, 
iinb.  2.  Unde  nequil  <\  iri  omissio  peccami- 
nosa,  quin  priua  voluntas  libere  exei 
aliquem  actom,  qoi  sit  caoaa  vel 
omiitendi.  Cum  ergo  in  bypothesi,  q 
Deusageretex  necessitate  natui  ttara 

non  poeeel  elicere  actom  liberam,  atj  I 
ostendimus,  el  hax  objectio  anpponit,  fit  iu 
prac-dicta  hypotheai,  voluntatem  oon  p 
peccare,  nec  peccato  commi 
cato  omissionia  i  se  I 

ageret ;  et  si  omitteret,  w  io  omit- 

terrt. 


9  iv. 

Diluitur  aliud  argutnentum  ad 
opinionis. 


<tuni;ii-- 
liim. 


3b6.  Secnndo  argnitnr,  quia  stante  indif- 
ferentia  jndicii  ex  parte  intellectus  ,  actus 
voluntatis  per  illud  judicinm  regolatna  ne- 
quil  esse  necessarius  se  I  es1  absolnte  Ii 
atqui  in  hypothesi ,  qnod  Dena  igerel  <\ 
necessitate   naturaa .   adhnc   in   intelli 
i  reato  daretnr  indifferentia  judicii  :  i 
iidhuc  daretur  volitio  liI>ora  per  illnd  ju  ii- 
cium  regnlata.  Probatnr  minor,  quia  in 
praadicta  hypothesi  intellectus  creatna  ap- 
prehenderel  bonnm  in  oommnni,  el  aob  eo 
bona  particnlaria  :  sed  bic  poasel  jndicare 
nullum   ex   illis   particularibus  bonis  i 
s  imme  bonum,  vel  necessario  proseqaen- 
dum  :  ergo  adhuc  haj>ere1  indifferentiam 


judicii.  Major  autem  esl  D.  1  ">Ttm 

21,  <!<■  Veritate,  art.  2,  ubi  ait  :  ra- 

<t  tio  libertatis  ex  modo  cognitionis  defaajH 
«  det ;  appetitu.s  enim  cognitionem  sequi- 
«  tur  ,  cum  appetitus  n* - ri  .-it  ni-i  boai, 
«  quod  sibi  per  vim  cognoscitivam  propo- 
i  nitur.  ■  Et  in  hac  1,  2.  <jiiT^t.  17,  art.  1 
'/'/  2,  inquit  :      R  i  lix  I  est  volun- 

tas,  sicut  subjectum  ;  aed  sicut  causa,  i 
ratio   :  ex  hoc  enim  volunta  id 

diversa   f^rri,    qnia   ratiu  poletl   habei 
diversaa  coi  i.  » 

Nec satisfacis,  si  n  ia  cum  "• 

toin.    I,  Metapk.  </<»/>.    l  t  Ul>.  1,    '■'','' 

opuse.  "//'.  2,  ci  prolegom,  1.  dagratia^ 
1,  ej  in  '.',  part.  <j>t  ■<  i 
majorem  hujus  arg . 

etcontra  commnnemco 
logorum .  existimatenim  pr 
volnntal  im  atante  indifl  i  ju- 

ijna  fur. 
ntum  pracipuum  eat ;  o  un  obi  \  ii 
actii  r   moventi  -  I  \  i rtu t •  iti- 

vam  mobilis,  pot»*st  illa  I 
tiendum 
■ 

«(  i  im    \  irt  .  volunt 

etiam  stante  in  :   ergo 

•-'  huj  ismo  li  indtfferentia 
rare   virtutem  restitivam    volonl 
:  agendnm  n<  ure.  Id  q 

in  h  gumenti  contingeret  ;  nam 

cnm 

.-.t  ttem  ,  im,  el 

tura?  ag. 
■ 
item  inferret,  etiamsi  simu 
indifferenti  i  ;>iuioni  eo 

bementi  Ifa  esit, 

vidit,   q 
ruunt    omni  i 

nitrin- 
.  tam  ipee,  quam  ejus  ass» 
intorqnent. 
7.  1 

1  innitil  rinaa,  qi 

is   in  tra< t.  ,!>■  Votuntmr.  <li>i>.  2,  dub. 
mus.  Nu  iter 

impugnatur:  tnmqa  litam  docet  D.  dtw. 

Thomas  locis  supra  citatis,  »'t  ins 
patt.  quwtt.  B3,  ari.  \.ct  inha*  l,  2.  <juxst. 
•/.  2.  qnem  ananimiterseqaantarejos 
discipuli,  *it  alii  plurea  ap 
s.  Maria  qu  i  rri.2.  l't 

\  i  leal  x  tarias,qa  1  maturit  il 
ezistimationem   •  mmnnem  Theolo- 

raan 


DISP.  VII,  DUB.   IV. 


257 


gorum  sententiam.  Tum  etiam,  quia  quae- 
libet  actio    sequitur  conditionem  formao, 
quae  est  agendi  principium  :  sed  bonum  ap- 
prehensum   per   intellectum  se  habet   ut 
forma,  quae  est  principium  volendi  :  ergo 
implicat,  quodsi  bonum  apprehenditur  sub 
indifferentia,   volitio  sequatur  cum  omni- 
moda  determinatione,  et  necessitate.  Tum 
praeterea,  quia  Deus  non  potest  movere  vo- 
luntatem  ad  eliciendum  actum,    nisi  erga 
objectum  ipsi  actui  correspondens  ;  sicut 
nequit  movere  ad  videndum  nisi  visibile, 
necvalet  movere  adamandumnisi  bonum: 
sed  objectum  volitionis  necessariae  est  bo- 
num  necessarium,  in  quo  videlicet  non  ap- 
paret  inadaequatio,  et  imperfectio  ob  quam 
refutari   possit :  ergo   implicat,  quod  non 
stante  hac  necessitate,   et  determinatione 
objectiva,    voluntas  eliciat  volitionem  ne- 
cessariam  :  sed  non  adest  praedicta  neces- 
sitas  objectiva,  quoties  adest  indifferentia 
judicii,  ut  liquet  ex  terminis  :  ergo,  etc. 
Tum  deinde,  quia  non  minus  repugnat  vo- 
luntatem  ferri  per  modum  naturae  in  ob- 
jectum  indifferens,  quam  ferri  per  modum 
principii   liberi  in  objectum  necessarium  : 
sed  hoc  implicat  :  ergo  et  illud.   Et  ratio 
utrobique  est  eadem,  quia  videlicetmodus 
actionis  sequitur  conditionem  formae,  quae 
est  agendi  principium,  vel  actionem  speci- 
ficat,  uti  se  habet  objectum.   Tum  denique, 
quia  actus  voluntatis  essentialiter  pendet  a 
bono  ut  apprehenso  per  intellectum  :  ergo 
actus  necessarius  a  bono  necessario  appre- 
henso,  sive  in  quo  non  relucet  ratio  mali, 
ob  quam   refutetur  ;  et  actus  liber  a  bono 
indifferonter  apprehenso,  quod  videlicet  ita 
apparet  bonum  ,   ut    niliilominus   non  sit 
bonum  adaequatum,  sed  judicetur  posse  re- 
linqui. 

Kx  qaibas  facile  dispellitur  fundamen- 
tum  Saarii :  fatemur  enim  omnipotentissi- 
mam  Dci  volontatem  posse  mperare  in 
qaacamqae  hypothesi  re  istentiam  volun- 
creatae,  ei  inferre  efficaciter  actam  li- 
beram,  rel  necessariam,  proul  Deo  libae- 
rit,  ut  iapra  <inh.  :>,,  $  4  el  dub.  l,  g  l,  contra 
professorea  scientiae  raddiae  probavimus. 
Aliter  tamen,et  aliter  vincit  hanc  resisten- 
tiam,  et  volitionem  efficaciter  infert  :  nam 
cum  volitioe  sentialiter  dependeal  a  eognl- 
tione,  Deai  volitionem  efficaciter  intendens 
totum  negotium  a  eognitione  inchoat.Unde 
[aatar  volitio  nece  iria,  prius  caasat 
i  im  |adicium,tam  inei  »endo,quam 
in  dirigendo  :  □(  autem  sequatur  volitio 


larn 

orti 
ur. 


libera,  prius  causat  liberum  judicium,  sal- 
tem  in  reguiando  ;  quia  efficacia  divina 
movet  voluntatem  juxta  modum  objecti,  a 
quo  voluntas  in  modo  agendi  essentiatiter 
dependet.  Nec  magis  dedecet  divinam  vir- 
tutem,  quod  non  possit  causare  volitionem 
necessariam  erga  objectum  indifferens,  vel 
volitionem  liberam  erga  objectum  necessa- 
rium,  quam  quod  non  possit  impedire  quod 
actus  habeant  essentiam  dependenter  ab 
objecto,  utputa  quod  visio  non  specificetur 
a  visibili,  et  volitio  a  bono.  Ubique  enim 
salvat.essentias  rerum ,  n?c  valet  earum 
praedicata  quidditative  subvertere. 

358.  Aliter  ergo  ad  argumentum  supra  verares- 
factum  respondetur  concedendo  majorem,  ponsi 
et  negando  minorem,quam  inserta  probatio 
non  evincit  :  quoniam  indifferentia  in  ju- 
dicando  circa  prosequutionem  alicujusboni 
fundatur  in  universalitate  cognitionis  ap- 
prehendentis  rationem  boni  in  communi, 
quodde  se  parat  viam  ad  utrumlibet  extre- 
mum,  etcum  neutro  repraesentatur  ut  ne- 
cessario  connexum .   In    praedicta    autem 
hypothesi   non  esset  universalior  cognitio 
creata,  quam  divina,  nec  id  ullus  Adversa- 
riorum  intenditrita  enim  supponitur,Deum 
carere  libertate,  quod  nihilominus  suppo- 
natur  manere  infinite  perfectiorem  creatu- 
ris.  Sicut  ergo  Deus  in  praedicta  hypothesi, 
non  obstante  universalitate  in  cognoscendo, 
haberet  determinationem,  et  necessitatem 
in  judicando,  et  haecposterior  determinatio 
excluderet  libertatem  voluntatis  in  agendo: 
ita  proportionabiliter  de  intellectu  creato 
dicendum  esset.  Vel  si  Adversarii  reputant 
implicare,  quod  creatura  agat  necessario, 
si  semel  cognoscit  bonum  in  communi,  et 
bona  particularia  sub   illo  contenta  :    ita 
ctiam   implicabit,    quod   Deus  necessario 
agat,  si  omnia  tam  in  communi,  quam  in 
particulari  cognoscere  supponatur.   Unde 
obligantur  Adversarii  asserere,  non  posse 
pradictam   hypothesim  fieri,  nisi  suppo- 
nendo,  quod  Deus  non  cognoscat  bonum  in 
communi  ut   indifferenter  acquisibile  per 
haec,  vel  illa  bona  particularia.  Supposito 
aulem,quod  intellectusdivinus  non  cognos- 
cat  bonum  in  communi,  sed  determinatus 
necessario   maneat  ad  judicium  de  prose- 
quutione  bonorum  particularium,  nullum 
vci  appareni  potest  illii  adessS  argumen- 
tum,    (juo  probent   in    praedicta  hypothesi 
intellectum  creatam  apprehensurum  esse 
bonam  in  communi,  et  sab  iilo  bona  par- 
ticnlaria  ;  alias  supponeretur  intellectum 


258 


DE  GRATIA  EFFICA'  I. 


creatum  fore  perfectiorem  divino  ,  quod 
destruit  ipsam  suppositionem.Quocirca  ar- 
gumentum  istud,  quo  utitur  Godoy  num, 
1  l,in  ipsos  Adversarios  est  retorquendum: 
quoniam  ut  voluntas  feratur  libore  in  ob- 
jectum,  debet  intellectus  judicarecum  in- 
differentia  ;  ad  quod  requiritur,  quod  ap- 
prehendat  bonum  in  communi  :  sed  in 
hypothesi  data  intellectus  creatus  non  ha- 
beret  majorem  universalitalem  in  cognos- 
cendo,  quam  intellectus  di\  inua;et  bic  oon 
cognosceret  bonum  in  communi,  et  cum 
indiflerontia  ad  bona  particularia  ;  aliaa 
etiam  ageret  libere,  atnuper  diximna:  ergo 
in  praedicta  hypothesi  voluntas  creata  n<ji\ 
libere,  sed  necessario  ageret. 
acspon-  Sed  demus  Adyeraariis,  < x * i < * '  1  infc 
coniir-  creatus  in  ea  hypothesi apprehenderet  ani- 
"^lj^versalia,  etquod  supposita  cognitione  boni 
in  communi,  jadicarel  hoc  bonnm  partico- 
lare  amplectendum  volitio  sub- 

sequuta  essel  n<  i.Et  ratio  desumitur 

d.tiio.  t,x  I,.  Thom.  qumst.  VeriiaU, 

ubi  ait  :  Sijudicium  cognoscitivs  non  %ii  in 
potestate  alicujus,  led  tii  aliunde  determina- 
tum ;  nec  iij>i>r/t!us  ,  rii  in  potcstaie  ejus,  <t  /<•  >■ 
osMstquens  n<<-  motus,  i  itio  absolute. 

Judicium  autem  esi  in  potestate  judicaniit, 
niiluui  quodpotesi  desuojudiciojttdi 

<!<•  rii  r/iiut.  ijtbnl  i  ^t  iii   lo>^f. 

mmusjudicare.  Kt  1  part.  .,  /.  1, 

inqoil  :   ll<>ni<>  agit  judicio,  auia  per  vien 
>,"s<  itifiim  judicai  aliquides>3€  fugiendum, 
vei prosequendum.   Sedguia  judicium  i 
nou  esi  <'■'■  naturali  instinctu  m  particulari 
op  rabiti,  9ed ew collatione  quadam  rati 

/</<'</    Uijit     IthlTn    JUtlicin,    jintc/IS    lll    <// 

ferri.  Et  inhac  1,  2,  qusfst.  17,  ari.  1 

ait  :  Ex  /m<-  i  oiuntas  potesi  <i<l  diversa  ; 
quia  ratio  potesi  habert  diversas  concepiiones 

linni.    Ei  «/<'"  Philosophi  (li/Jiniunl   IV- 
<irbilrium,  ijuoil  rsf  (il/crttm  <lc  nitiunc  jwli- 

< ium.  Quibus  locia  aperte  docel  i».  Thom. 
judicium  praerequisitum  ad  volitionem,  ut 
ejus  libertati  non  prajudicet,  d<  ibja- 

cerehominis,  vel  saltem  Dei  potestati  •.  ita 
ut  in  eodem  instanti,  in  quo  homo  judicat 
hoc  botium  particulare  hic,  et  ounc  aman- 
dum  esse,  possifl  habere  diveraam  eoncep- 
tionem  boni,  et  oppositum  judieare.  I  bi 
enimjudicium  esseJ  ita  determinatum,  ut 
non  posael  absolute  mutar»,  neceaaitatem 
abaolutam  inferret.  Qua  ratione  probat  S. 
Doctor  loco  citato  ai  quaastione  de  veritate, 
quod  brutis  libertas  non  inest,  quia  videli- 
cel  judicant  cum  determinatione  ad  unsm, 


nec  habent  potestatem  ad  mutandum  judi- 

cium,  et  formandum  dictamen  ;m. 

I ii  hypothesi  autem,  q 

necessitate  natura?,  homu  h  0  aliquo 

instanti  judicium  dictans   bonum  ; 

lare  prosequendum  '  in 

eodem  instanti  oppositnm  judicium   for- 

mare.  Quoniam 

homini  convenii  po- 

lenti  ki  tnti  ad  : 

tnm   jndicium  eoncurrere.    Kepugnat 
_ 
rai  poaait in  eo  lem  instanti.inqaoad  unum 
irnt,  illu<l  omitter  ncurrer 

im  -,  quia  hi : 
prii.  nstituth 

judicium  hominis  in    ; 

et  liberum  adhuc  nt  </ 
tionem  omnino  necessarium  i:. 
appi  boni  incommuni  pararet  j 

i  cum  indifl 

cogmtio  uni  l  boni  ineommuni 

tatem,  q 
tnotat  potestatem  formandi 
lici  i  particutaria  im 
intia  voliti<  -tas  in  \ 

aiam  primam  ju- 
dicium  regulans    primam 
uem  non  fuit  in  I  nihilo- 

minus  voliti 

\  neoai  :tu- 

:         liciui 

mi- 
nime  evincitur,  quod  n 

it.   Min  ;»<«nitur 

ei  tractatu  de  A  Vfajor  anteun  eseeav- 

ditur;nam  eca, 

tionem  objecti,  in    .     I    fertur :  ergc 

primum  judicium 

I 

luntatis  spplicationi 

alium  actum  intellectus,  quoilla 

iibera  applicati 

in  infiniuim  ita- 

tur.  nisi  ■  in  aliqoo  j 

Iti  :  annem 

liheram  volitionem. 

Resp  »n  let  n  .  quams- 

reote  evincit  inducta  pi  ira- 

vimus  i/i  tract.   </e     I         t,   disp.  11,  dul>. 
MHtOO,  Htim.  '2\.ct  tract.  de  Volt* 
•2,  duh.   1 .  num.  19,  <7  tn   h 

du 


*• 


i 


DISP.  VII,  DUB.  VII. 


259 


dub.l,  raim.  159.  Hinc  tamen  solum  in- 
fertur  ad  volitionem  liberam,  universaliter 
loquendo,  non  requiri  quod  judicium  illam 
regulans  sit  in  potestate  ejusdem  suppositi, 
etoriatur  ex  libera  ejus  applicatione  ;  sed 
id  tantum  desiderari  in  volitionibus  libe- 
ris,  quae  supponunt  alios  actus  voluntatis, 
ex  quibus  potest  haec  libere  se  movere,  et 
alias  potentias  applicare  :  in  quo  sensu 
procedunt  testimonia  D.  Thom.  nuper  ex- 
pensa.  Absolute  enim  fieri  potest ,  quod 
judicium  regulans  volitionem  non  sit  in 
potestate  suppositi,  et  quod  nihilominus 
volitio  subsequuta  sit  libera,  ut  in  casu 
replicae  contingit.  Caeterum  sive  volitio  sit 
prima,  sive  secunda,  ut  libere  eliciatur, 
indispensabiliter  exposcit,  quod  judicium, 
per  quod  regulatur,  non  sit  omnino  ne- 
cessarium  in  essendo,  et  in  suo  produci  ; 
sed  debet  ita  esse  in  instanti,  in  quo  re- 
gulat  volitionem,  ut  possit  absolute  non 
esse,  vel  per  potestatem  Dei,  et  creaturae, 
vel  saltem  per  Dei  potestatem.  Et  ratio 
habetur  ex  dictis  :  quoniam  sicut  actus 
voluntatis  dependet  a  Dei  pracmotione,  ita 
etiam  necessario  depcndet  ab  ultimojudi- 
cio  practico  ipsum  imperante,  et  dirigente. 
Unde  voluntas  non  dicitur  potens  elicere  in 
aliquo  instanti  actum,  nisi  ut  ponendum 
dependenter  tam  a  praemotione,  quam  a 
judicio  in  eodem  instanti  possibilibus.  Quo- 
circa  ut  libere  agat,  debet  connotare  Deum 
potentom  in  eodem  instanti  praemovere,  et 
concurreread  judiciumcircaexercitiumop- 
positum,  quod  voluntas  respicit  ut  sibi  ab- 
solute  possibile.  Et  ita  accidit  in  judicio 
regulante  primam  volitionem  Angelicam  ; 
nam  Lieet  voluntas  Angeli  nequeat  vel  se 
applicare  ad  tale  judicium,  vel  a  se  illud 
excludere  ;  nihilominus  Deus  potest  abso- 
iute  tale  judicium  vel  mutare,  velsuspen- 
dere.  Quod  satisest,  ut  voluntas  Angeli, 
quatenus  Deo  sic  potenti  subordin  tta,  pos- 
-it  m  oppositum  exercitium,  et  consequcn- 
ter  Libere  in  prima  voiitione  se  gerat. 
Csteram  -i  Deus  ageret  ei  necessitate  na- 
tqrae,  ita  concarreref  ad  formandumjudi- 
cium  dirigem  volitionem  ,  nt  in  eodem 
inetanti  non  posset  vel  praedictumjudicium 
non  vel  ad  contrarium  concurrere. 

Unde  vbtitio     j!j  equuta  e  lel   limpliciter 
nee  qnippe  qaaa  non  connotaret  ut 

ibilia  proeodem  Irutanti  principia  re- 
qnifita  ad  oppo  litum  exercitiam. 

360.    ed    adhuc  urgebia  :  quoniam  si 
Deo  l  ab  olate  non  concurrere  ad 


formandum  illud  judicium,  quod  regulavit 
primam  volitionem  Angelicam,  qua  Ange- 
lus  ad  ultimum  finem  conversus  est,  vel 
posset  ad  oppositum  judicium  concurrere, 
sequeretur  Angelum  potuisse  absolute  in 
primo  instanti  peccare  :  consequens  est 
falsum,  ut  late  ostendimus  in  Iract.  de  Ange- 
lis,  disp.  10,  dub.  unico  :ergo  et  antecedens. 
Sequela  ostenditur,  nam  praecipuum  fun- 
damentum  ad  asserendum,  Angelum  in 
primo  instanti  non  posse  peccare,  est  quia 
ante  primam  volitionem  non  potuit  praece- 
dere  in  intellectu  Angeli  aliquis  defectus 
vel  erroris,  vel  inconsiderationis  :  atqui 
si  Deus  non  concurreret  ad  illud  primum 
judicium,quod  Angelus  de  factohabuit,prae- 
cederet  in  intellectu  Angelico  inconsidera- 
tio  :  et  si  Deus  concurreret  ad  oppositum 
judicium,  prd?cederet  error  :  ergo  si  Deus 
posset  absolute  non  concurrere  ad  illud 
judicium  ,  vel  concurrere  ad  oppositum, 
posset  Angelus  absolute  in  primo  instanti 
peccare. 

Ut  huic  difficultati  perspicue  occurratur,  Nota 
observa  ex  dictis  disp.  2,  dub.  4,  §  3,  repli- 
cam  hanc  non  posse  habere  locum,  nisi  sup- 
posita  elevatione  Angeli  ad  ultimum  finem 
supernaturalem  ;  si  enim  in  suis  puris 
naturalibus  relinqueretur,  eo  ipso  amaret 
ultimum  illius  ordinis  finem,  non  libere, 
sed  necessario  absolute  :  et  consequenter 
non  posset  Deus  vel  judicium  illum  amo- 
rem  regulans  cuspendere,  vel  adoppositum 
judicium  concurrere  :  sed  perinde  se  habe- 
ret  illudjudicium,  sicutquaedam  proprietas 
Angeli  ipsi  necessario  conveniens.  Suppo- 
sita  autem  elevatione  Angeli  ad  ordinem 
supernaturalem,  manet  liber,  et  obligatus 
ad  diligendum  ultimum  finem  supernatu- 
ralem,  imo  et  naturalomfinem  ut  superna- 
turali  subordinatum  :  et  in  hac  hypothesi 
procedit  replica,  alias  negatur  suppositum. 

Iniride  observa  ,  quod  licet  supposito 
praecepto  supernaturali  obligante  Angelum 
in  primo  instanti,  ut  se  refcrret  in  ultimum 
finem  supernaturalem,  judicium  dictans 
amorem  finis  naturalis  sistendo  ibi,  esset 
ciTonoum,  (?t  similiter  volitio  illi  judicio 
correspondens  esset  peccaminosa  ;  nihilo- 
minus  tale  judicium  secundum  se  nonest 
erroneum,  et  talis  volitio  secundum  se  non 
8  t  jxjccaminosa.  Si  cnirn  non  ud(,isset  prae- 
ceptum  obliganfl  Angelum  ad  *<.«  rcff.n-endum 
in  ultimum  finem  supornaturalem,  ratio- 
nabiliter,  et  abique  orror*.4  posaet  judicare, 
DMgendaest  mihibeatitudonaturalis,e<€clu80 


260 


DE  GRATIA   BFPICA4  ! 


ordine  ad  ulleriorem  fmem  ;  et  similiter  pos- 
set  voluntas  absque  peccato  elicere  hunc 
actum  :  Volo  bealitudinem  naluralem  absmie 
ordine  ad  ultcriorem  finem.  Nam  carentia 
praodictac  ordinationis  secundum  se  non  cst 
carentia  rectitudinis  debltaa  inesse  judicio, 
et  volitioni  angelicis;  sed  e.st  mera  negatio. 
Tnde  licet  ut  conjuncta  cum  praccepto  sit 
mala,  nihilominus  secundum  se  accepta,  et 
ut  terminat  potentiam  antecedentem,  el  in 
sensu  diviso,  nullam  prassefert  roalitiam. 
Berlica  Ex  iis  facile  constat  ad  replicam  :  ne- 
dil,m'll'ganda  enim  est  sequela.  Quoniam  ut  voli- 
tio,  quam  Angelns  habnit  in  primo  instanti, 
circa  ultimum  finem  snpernataratem,  vel 
circanatnralemntsnpernaturali  Bubordina- 
tum,  fuerit  lihera,  satis  fuit,  (juod  potoerit 
habere  in  eodem  instanti  jadiciam  dictanfl 
volitioncm  finisnaturalis,8istendoibi.Porro 
Deus  potuit  absolute  hoc  indicium 
absolute,  et  secundum  ser&ive  idi- 

viso,qnamvis  non  potnerit  prasdictumjudi- 
cium  componere  cum  praecepto  Boperna- 
turali  in  eodem  instanl  i  obligante,nam  h  ec 
solumest  impotentia  Becundum  qnid,  et  in 
sensu  composito,  qus  non  prasjudicat  li- 
bortati  Dei  incausando  tale  jadiciam.  i  nde 
volnntas  Angeli  ut  subordinata  voluntati 
Dei,  taliter  se  convertitad  Rnem  superna- 
turatem,  quod  potneril  non  converti,  atque 
ideo  libere  I  in  prim  i  illa  superna- 

turali  volitione.  Nec  i  imen  jequitur,  qoo  I 
potueril  in  primo  instanti  peccare  I 

hoc  requirebatur,  quod  posset  habere 
rentiam  conversionis  non  solnm  secundum 
se,  et  negative  acceptam,  sed  etiam  ul 
jungendam   cum    prsBcepto,    et    privative 
consideratam.  Et  quamvis  si  reipsa  eaitte- 
ret,  reipsa  peccarel  ■.  hoc  non  idi 
quia  illa  carentiasecundam  se  sil  peccatum ; 
sed  quia  in  exercitioconjun  i  len- 

laliter  cnm  prsscepto,  a  qno  secundnm  bo 
Bccepta  prasscindit  •.  nara  omissio,  atexer- 
cite  existens,  es1  minos  prssciaiva,  quam 
secundum  se,  et  ot  possibilis  existere  :  qno 
pacto  correspondet  potentis  antecedenti, 
et  in  sensu  diviso.  Qnod  antem  de  volitione 
dicimus,  dicendum  etiam  esl  dejudfcio  il- 
lam  dirigente  ;  namjudiciumdictans  amo- 
rem  naturalis  beatitudinis  excluse  ordine 
ad  finem  Bopernaturalem,  secundura  se 
non  est  erroneum  :  et  hac  ratione  po- 
test  a  Deo  causari.  Ut  conjunctum  vero 
cum  prasoepto  obligante  ad  supernatura- 
lem  conversionem  ,  erroneum  foret  ; 
hoc    pacto   nequit    a   Deo    produci.    \'u\>> 


nec  sequitur,  quod  Deus  non  sit  Liber  iu 
causando   illud   judicium,  geloi    bl 

eo  pi  ido  :  nec  sequitur,  quod  Deus 

possit  causare  judicium    di 
quod  An  •  in  primo  instanti  pec- 

care.  Nam  ad  illud  primum  sufficit  poton- 
tia  a  I  i  ppositum  negative  a^rvptum  secun- 
dum  se  et  in  sensu  diviso ;  qnae  pottntia 
Deo,  et  Ingelo  reipsa  convenit  :  al 

ntia  ad 
tum  priviti .  im.i.-t  utconjungendum 

c  ira  pto  ;  q  i 

Angeloin  prim  :'i  repngnai  Et 

trin  i    illustrari  poti 
Domini,  qni  ex  nn  i  parte  er  it  impeecabilis 
lute,  el  ex  alia  parte  lil  implevit 

Patria  pr  i  «pl ;  :  ibuit  p 

ntiam  ad  I  lm, 

et  i  ;  1  agen- 

dum  libere  libertate  contradictionis  ;  el 
alionde  non  >re  c  irentiam  adim- 

m,  et  ut  conjunc- 
tam, 

r.    ut    'I 

iterum   infr  ous  in  i 

\l  rii      fisp.  I .  dvb. 


I 

.    itOT  lertio  :   quoni  lm  •  ■' 

niui   imprimerct^JJJ 
volontati  aoxiliomeffica  •■m, 

quam  il! 

i    tollil 
libertatem  :  ;  illud  im  etli- 

ter  moveret  in 
ex  n<  '  ir  e.  M 

tant.M 
esl  intelligibile  auxiliu 

im  illa  I.  nler 

nem  h  il  on- 

nexionem  eum  illa,  ipsnmqne  infallibiliter 
Infert  :  se  I  hnjnsmo  li  8*1  i  ixili 
sive  pr  emotio  physi 
mo\  i  intatem,  ot 

dictis  dn 
centeommuniterThomu  panxiliom, 

quo  I  :no- 

veret  volontatem,  n  -pociem 

effic  I  quo  illam 

siauxiliumin  praedicta hypothi  ie- 

rot  libert  ifem,  etiam  nni 

qnod  tamen  ne  |  ;tti. 

nfirmator    primo    :  qnoniam  m> 


DISP,  VII,  DIB.  VII. 


26 


onfii-  causae  snperioris  modificatur  in  causa  in- 
J[|2J   feriori,  cui  communicatur,et  sequitur  illius 
conditionem;  unumquodque  enim  recipitur 
ad    modum    recipientis    :  et  hac    ratione 
quamvis  Sol  ex  se  agat  uniformiter,  et  ne- 
cessario  cum  omnibus  causis  inferioribus, 
diversos  nihilominus  eflectus  producit  in 
planta,  ac  in  homine,  et  sic  de  aliis  :  ergo 
sicut  motio  Dei  necessario  agenlis  recepta 
in  causis  necessariis  necessario  moveret, 
et  concurreret  ad  necessarias  operationes  ; 
ita  recepta  in  causa  ex  se  iibera,  cujusmodi 
est  voluntas  creata,  libere  moveret,  et  in- 
duceret  operationes  liberas. 
L'cuiido.     Confirmatur  secundo  :  nam  quoties  actio 
dependet  aduplici  principio,  quorumunum 
deficere  non  potest,  et  aliud  potest  deficere, 
actio  evadit    simpliciter    contingens,    vel 
etiam  libera,  si  principium,  quod  deficere 
valet,  liberum  sit  :  qua  ratione  conclusio 
dependens  ex  duplici   praemissa,  una  ne- 
cessaria,  et  alia  contingenti,  non  est  neces- 
saria,  sed  contingens  :  sed  volitio  creata 
dependet  non  solum  a  Deo,  sed  etiam  a 
voluntate  creata,  quae  ex  se  libera  est,  et 
valet  deficere  :  ergo  etiamsi  Deus  moveret 
necessario,  adhuc  volitio  creata  esset  libera. 
Confirmatur  tertio   :  nam  ex  eo,  quod 
Deus  ageret  necessario,  solum  inferretur, 
quod  vellet  necessario  volitionem  creatam, 
quam  modo  vult  libere  ;  et  quoi  necessa- 
rio  praeberet  auxilium  praevium,  etsimul- 
taneum,    quae    modo  libere   confert   :  sed 
modo  vult  non  solum    volitionem    quoad 
substantiam,  sed  etiam   quoad  modum  li- 
bertatis,  et  ad  utrumque  praebet  libere  au- 
xilium  prajvium,  et  simultaneum  :  ergo  in 
hypothesi,  quod  ageret  ex  necessitate  na- 
lurx*,  et  substantiain    volitionis  creatao,  et 
lurn  libertatis  nece.ssario  vellet,   et  ad 
litrumque   necessario   praeberet  auxilium. 
Ex  quo  tamen  minime  sequitur,  quod  actus 
itu.s  non  esset  liber,  sed  potius  hoc  ip- 
;  inferretur  ex  maxima  aecessitate,  at- 
que  efficacia,   tam    voluntatia  Dei,  quam 
auxilii,  seu  concursus  divini. 
""iru-      362.  Ad  argumentum  (quo  non    semel 
utitar  Suarez,  ut  gratiam  ex  se  eflicacem 
impugnet)  respondetur  admittendo  majo- 
rem  ;  Ham  revera,  si  Deus  ageret  ex  neces- 
ite  natars,  oonefficaciua  ageret,  quippe 
qui  ageret  cum  minori  universalitate,  et 
cum  majori  determinatione,  <;t  utsicdica- 
mus,  subjectione,  <:t  dispositione  ad  bona 
particularia,  quae  necessario  diligeret,  Si- 
ent  modo   doh  agit  efficacios  leo,  quam 


homo,  licet   ille  necessario,  et  isle  libere 
operetur.  Et  deinde  concessa  minori,  ne- 
gamus  consequentiam.  Ratio  autem  dispa- 
ritatis  constat  ex  supra  diclis  ;  nam  auxi- 
lium  efhcaciter,  et  antecedenter  connexum 
cum  operatione,  quod  de  facto  datur,  sup- 
ponit  inDeo  polestatemnegandi  praedictum 
auxilium,  a  cujus  carentia  dependet  essen- 
tialiter  carentia  operationis  creatae  :  unde 
taliter  infert  infallibiliter  actum,  ut  nihilo- 
minus  secum  permittat  in  eodem  subjecto 
potestatem  ad  carentiam  actus  ponendam 
dependenter  a  materia  auxilii  :  quo  nihil 
amplius  requiritur,  ut  voluntas  creata  per 
modum  principii  habitualis  Dei  potestati 
subjecti  possit  omittere  operationem,  quam 
actu  elicit  ;    et  consequenter  agit  iibere. 
Caeterum  si  Deus    ageret   necessario,  ita 
praemoveret  voluntatem  creatam,  utinillo 
instanti  non  posset  non  absolute  praemo- 
vere,  nec  valeret  carentiam  praemotionis 
inducere ;  alias  non  praemoveret  necessa- 
rio,  sed  libere,  et  ita  destrueretur  hypothe- 
sis  dubii.  Unde  voluntas  creata  non  posset 
in  eodem  instanti   actum  omittere  ;  nam 
omissio  operationis  pendet  essentialiter  a 
carentia  auxilii  acl  operationem,  ut  in  eo- 
dem  instanti  possibili.  Atque  ideo  voluntas 
creata  non  ageret  libere,  seu  cum  vera,  et 
dominativa  potestate  ad  opposita  ;  sed  ne- 
cessario,  et  cum  omnimoda  delerminatione    . 
ad  unum.  Quod  non  accideret  ob  majorem 
perfectionem  specificam   motionis,  ut  ar- 
guens  minus  bene  supponit  ;  sed  potius  ob 
imperfectionem    principii,    a  quo  in    eo 
eventu  descenderet  :  nam  ita  conferretur  a 
Deo,  quodnon  posset  absolute  non  conferri. 

Ad  primamconfirmalionem  respondetur,  Prima 
antecedens  solum  verificari  in  motione,  cJ,"J}o 
sive  inlluxu  causae  universalis  creatae,  cu-  diiuitnr. 
jusmodi  est  Sol ;  non  vero  in  motione  efii- 
caci  primi  moventis.  Et  ratio  disparitatis 
est,  quoniammotiocausaeuniversalis  creatae 
solum  respicit  effectum  secundum  aliquam 
rationem  communem  ulterius  connotabi- 
lem  |)er  alias  rationes  magis  determinatas, 
quae  causis  particularibus  correspondent ; 
et  ideo  molio  causae  universalis  determina- 
tur  per  causae  particularis  influxum.  Sicut 
enim  ratio  v.  g.  corporis  mixli,  quae  Soli 
correspondet,  determinatur  per  rationem 
viventis,  quao  correspondet  jn..;itie  :  ita  in- 
Iluxus  Solis  determinatur  per  plantae  in- 
fluxum.  Caaterum  primum  movens  simpli- 
citer  attingit  per  se  omnes,  et  singulas  ra- 
tiones,  tam  universales,  quam  particulares 


262 


DE  GRATIA  EFFK 


.sccunda 

enerva- 

lur. 


in  effectu  ropertas,  eo  quod  respicit  illum 
sub  ratione  universalissima  entis,  qua? 
pracdictas  rationes  transcendit.  Quamobrem 
nulla  earum  reperitur  in  efiectu,  quac  divi- 
nam  motionem,  et  determinationem  sub- 
terfugiat,  sed  ornnes  caduntsub  illa.  Unde 
influxus  creaturae  non  modificat,  et  fleter- 
minat  influxum  eflicacem  Dei,  sed  potiusab 
illo  secundum  omnes  formalitates,  et  mo- 
dos,  et  circumstantias  determinatur.  Qns 
est  doctrina  D.  Tbom.  Iocis  citatis  disp.  1, 
dtib.  6,  et  in  hac  >/t\j>.  dub.  4,  quam  commu- 
niter  tradunt  ejus  discipuli,  dum  asserunt 
gratiam  esse  eflicacem  ex  se,  et  ab  intrin- 
seco.  Unde  qui  in  pra?senti  contrarie  dia- 
currunt,  non  satis  sibi  constant,  ut  de 
Cajetan.  cujus  est  ba?c  confirmatio,  dixil 
Ledesma  ubi  supra,  fol. 

Addimus  motionem   Dei    modificari  per 
causas  secundas  in  boc  sensu,  qood  Iil< 
movet  ad  actus  Iiberos,  et  necessarias  m 
ad   actus  necessarios.  Caeterum   haec  oon 
verificantur,  nisi  suppositis  sapponen 
tam  e.\  parte  caafl  b  primaa,  qaam  sec  ind  e. 
Et  quia  actus  nequit  fieri  libere,   aiai  con- 
notet  ex  partc  Dei  potesl  itemad  oppoaitom  ; 
quao  potestas  Deo  repugnaret,  '  ax 

necessitate  natura  :  propterea  in  pradicta 
hypothesi,  motio  i»»'i  non  possel  terminari 
ad  actum  tiberum,  aeqoe  ad  id  percreata- 
ram  determinari.  Etin  hocsensu,< 
antecedenti,  aegamoa  consequentiam. 

363.  Ad  secandam  confirmationem  di- 
cendum  est,  ex  ea  ad  aammnm  probari, 
litionem  creatam  fore  in  illa  hj  pothesi  con- 
tingentem,  non  aatem  liberam.  El  ratio 
habetar  ex  dicti  §  3  •.  aam  contingentia  in 
agendo  .solum  importal  defectibilitatem 
principii,  quaa  adhuc  conveniret  volantati 
creataeex  ae,  quamvisDi 
sitate  natora.  Libertaa  aatem  importal  [>"- 
tostatem  dominativam  aaper  atramqae  li- 
bertatis  extremam,  quas  aon  polesl  creatara 
convenire,  nisi  a1  Bubordinatae  i>«'>>  potenti 
illam   praunovere   ad    utrumli;  tem 

proTmateriali.  El  quia  hujusmodi  i >«  ►  t . 
Deo  non  conveniret,  et  ex  necessitate 

natura,  propterea  in  ea  hypothesi  voluntas 
creata  non  ageret  libere,  sed  ita  ageret,  ut 
non  posset  in  eodem  instanti  habere  oppo- 
situin  exercitium.  Exemplnm  aatem  illud 
pramissaa  necessaria\  el  pramisaa  contin- 
gentissolnm  persuadet,  futuros  eese  plm 
effectus  contingentes,  etiamsi  Deaa  necei 
rio  ageret,  ob  defectibilitatem  intrinsecam 
principii  proximicroati   Prasertimqaia  ad 


conclosionem    i  riam    non    sufl 

l  utraqn  ria; 

sed  requiritur,   quod    inter  se   ne 
connectantur  :  nam  extrema  ita  connectun- 
tur  inter  se  in  con  i.  sicut  conj 

guntur  cummedio  in  pramissis.  Interpra?- 

lm  autem  r.  im,  el  prai 

contingentem  aeqail  dari  i 
nexio  :  quapropter  conclasio  depf-r.  I 
uni  pramissa necessaria,  et  alteracontin- 
genti,  estsimpli  ltingens.  Kt  rursus 

[    iti 
:.  non  influit  oisi  ut  determinata  ; 
illam,  at  [ue  i  leo  influit  contincr  icut 

l< 
bamas.  Aliter  i  I  Deus  agi 

ax  oecessitate  natnra;  namel  necessario 
et  non  determinaretor 
ab  r  [uoad  oi 

tioai  qainaret.  '  ndecum  i 

I 

simili  potesl 

rio  r.  n  t.imen 

liam  sutlicit  im- 

i  :  qnod  i 

I  ' 

plicuimus. 

:••  banc  confin  m   sup; 

•    . 

complicatoria,  ex  <i  1 1  o(r  i  >[uitur, 

ut  uhiii.  3  l 1  dixiffl 

A  l  altimam  confirmati 
quod  h<  '^ario'1' 

concarsam  ad  illam,  non  p 

eli- 

;rrit  ne  illam,  non 

instanti  velle,  vel  permittere,  veJ 

libere.  '  nde  cnm  ci  :ti- 

quid  oisi  p<  I  ib- 

ordinata  tenti  eundem  effectoj 

cnndnm  •in- 

gere 

volitionem  a  atentam,  ol 

oppositam  exercitiui  lerminai 

antem  tollitar   | 

is  etiam  aufer.itur  neceaae 
Quamobrem  implical  in  l< 

velit  n  li- 

bere. 

\II. 


QU^STIO  CXII. 


263 


QU^STIO   CXII 


De  causa  gratise. 


ARTICULUS  I. 
Utrum  solus  Beus  s/l  causa  gralix. 

Ad  primum  sic  proceditur.  Videtur,  quod  non  solus  Deus 
sit  causa  gralite.  Dicitur  enim  Joan.  1 :  Gratia,  et  vcritas 
pcr  Jesum  Christum  facta  est.  Sed  in  nomine  Jesu  Christi 
intelligitur  non  solum  natura  divina  assumens,  sed  etiam 
natura  creata  assumpta.  Ergo  aliqua  creatura  potest  esse 
cansa  gratiae. 

Praeterea,  ista  difTerentia  ponitur  inter  Sacramenta  nov?e 
legis,  et  veteiis  quod  Sacramenta  novse  legis  causanl  gra- 
tiam,  quam  Sacramenta  veteris  legis  solum  significant.  Sed 
Sacramenta  novae  Iegis  sunt  qmedam  visibilia  elementa. 
Ergo  non  solus  Deus  est  ca usa  gratiaj. 

Praeterea,  secundum  Dionys.  libro  ccelest.  hierarch.  An- 
geli  purgant,  et  iliuminant,  et  perficiunt  Angelosinleriores, 
etetiam  homines.  Sed  rationalis  creatura  purgatur,  illumi- 
natur,  et  perficilur  per  gratiam.  Ergo  non  solus  Deus  est 
causa  gratiac. 

Sed  conlra  est,  quod  in  Psal.  dicitur :  Gratiam,  etgloriam 
dabit  Dominus. 

Bespondeo  dicendum,  quod  nulla  rcs  potest  agere  uitra 
suam  speciem,  quia  semper  oportet,  quod  causa  potior  sit 
effeeto.  Donum  autem  gratia'  excedit  omnem  facultatem 
natura.*  creata,',  cum  nihil  aliuu  sit,  quam  qmcdaoi  partici- 
patio  divinae  nalnrae,  qua  excedit  omnem  aliam  naturam,- 
et  ideo  impossibile  est,  quod  aliqua  creatura  gratiam  causet. 
Sicenim  necesse  est,  quod  solus  Deus  deilicet  communi- 
cando  eonsqrtium  divina:  nalnrae  per  quandam  similitudinis 
participatiohem  :  sicut  impossibilc  cst,  quod  aliquid  igniat, 
nisi  solus  ignis. 

Ad  primuiii  ergo  diccndum,  qnod  humanitas  Chrisli  cst 
sicut  quoddam  organnm  divinitatisejus,  ut  Damasc.  dicit 
ruZ  libro.  Instrurnentum  aotem  oon  agit  actionem  agentis 
principalis  propria  virtute,  sed  viriute  principalis  agentis ; 
et  ideo  bnmanitas  Chrisli  non  cansat  gratiam  propria  vir- 
tuie,  sed  virtute  divinitatis  adjunctae,  ex  qua  actiones  hu- 
atis  Christi  snnt  saintares. 

lecondnm  dieendnm,  qood  sicut  in  ipsa  pcrsona  Christi 
bumanitas  cHiisat  salutem  nostram  pergratiam,  virtnte  'li- 
rina  principaliter  operante  i  ita  etiam  in  Bacramentis  novae 
qpae  derivantnra  Cbristo,  eaosator  gratia  instrnmen- 
taliter  qnidem  per  ipsa  Baeramenta,  sed  principaliier  per 
virtntem  Bpiritns  sancli  in  Bacramentis  operanlis,  secnndom 
iilud  Joan.  8  :  Nisi  qois  renatns  fuerit  ex  aqna,  et  .spiritu 
sanetc 

A'l  lerliom  dicendnm,  qnod  Angelus  pnrgat,  lllnminat,  et 

perfleit  Angelum,  vci  bomincm  per  modnm  instrnetionia 

cojnsdam,  non  antcm  justiflcando  per  gratiam.  Unde  Dio- 

dicitl,  <"/>■  dedivin.  notn.  qnod  bojnsmodi  porgatio, 

illuminatio,  ei  pcrfectio  Dihil  esl  alind,  qoam  divinaB  scien- 

ptio. 

Conlusic  :  Soloa  Deas  potestessecausaprin- 
upalis  grati;e. 

ABTII  ULU8  II. 

/  irtm  reomralur  aflqua  praeparatio,  et  di  ipositio  ad  gro> 

iitiin  r  i  perle  homini  . 

A<i  leenndnm  ric proeedilor.  Videtur,  qnod  not  requira* 

inralioea  praeparatio,  sive  di  po  ilio  ad  gratiam  cxpartc 

qnia  ui  Apostolus  dicfi  Koman.  4  .•  Bi  qai  operatur, 

on  imputalur  iccondnm  gratiam,    ed    <  <  indum 

pra:paratio  liominis  per  libcrum  arbitrium 


non  est  nisi  pcr  aliquam  operalionem  .-  ergo  lolleretur  ratio 
gratia\ 

Pra?tcrea  .-  Ule  qui  in  peccato  progrcditur,  non  se  pra> 
parat  ad  gratiam  habendam.  Sed  aliquibus  in  pcccato  pro- 
gredientibus  data  estgratia,  sicutpatet  de  Paulo,  qui  gra- 
tiam  consequutus  est  dum  essct  spirans  minarum,  et  caedis 
in  discipulos  Domini,  ut  dicitur  Acl.  9.  Ergo  nulla  praepa- 
ratio  ad  gratiam  requiriair  cx  parte  hominis. 

Praeterea  :  Agens  infinitae  virtutis  non  requirit  disposi- 
tionem  in  materia,  cum  nec  ipsam  materiam  requiral,  sicut 
in  creatione  apparet,  cui  collatio  gratisc  comparatur,  quse 
dicitur  nova  creatura,  ad  Galat.  ult.  Sed  solus  Deus,  quiest 
infinitas  virtutis,  graliam  causat,  uv  dictum  est.  Ergo  nulla 
praeparatio  requiritur  cx  parte  hominis  ad  gratiam  consc- 
qucndam. 

Sed  contra  est,  quod  dicitur  Amos  4 :.  Pracpara  te  in  oc- 
cursum  Dei  tui,  Israel.  Et  1.  Regum  8,  dicilur  :  Praoparatc 
corda  veslra  Domino. 

Respondco  dicendum,  quod  sicut  supra  diclum  est,  gratia 
dicitur  dupliciter.  Quandoque  quidern  ipsum  habituale  do- 
num  Dei,  quandoque  autemauxilium  Dei  moventis  animam 
ad  bonum.  Primo  igitur  modo  accipiendo  gratiam,  praeexi- 
gitur  ad  gratiam  aliqua  gratia».  prseparatio,  quia  nuila  forma 
potest  esse  nisi  in  materia  disposita.  Sed  si  loquamur  de 
gratia  secundum  quod  signiticat  auxilium  Dei  moventis  ad 
bonum,  sic  nulla  prseparatio  rcquiritur  ex  parte  hominis 
quasi  prscveniens  divinum  auxilium ;  sed  potius  quaacum- 
que  praparatio  in  homine  esse  potest,  cst  ex  auxilio  Dei 
moventis  animam  ad  bonum.  Et  sccundum  hoc  ipsc  bonus 
motus  liberi  arbitrii.quo  quis  praparatur  ad  bonumgratiae 
suscipiendum,  est  aclusliberi  arbitrii  moli  a  Deo.  Et  quan- 
tum  ad  hoc,  dicitur  homo  se  prtvparare,  secundum  illud 
Prov.  16 .-  Hominis  est  praeparare  animum.  Et  est  principa- 
liter  a  Deo  movente  libcrum  arbitrium.  Et  secuiidum  hoc 
dicitura  Dco  voluntas  hominis  pramarari,  etaDominogres- 
sus  hominis  dirigi. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  prsoparatio  hominisad 
gratiam  habcndam  quaedam  cst  simul  cum  ipsa  infusione 
gratiae.  El  talis  operatio  cst  quidem  meritoria,  scd  non  gra- 
fjae,  (jiui:  jiiin  li.ibctur,-  scd  gloria:,  quao  nonduin  habctur. 
Est  antemalia  praeparalio  gratiae  imperfecta,  quac  aliquando 
praecedit  donnmgratiae  gratum  facientis,  quae  tamenesta 
Deo  movcnte.  Sed  ista  non  sullic.il  ad  meritum,  nondum 
bomine  per  gratiam  justificato  .•  quia  uullum  meritum  potcst 
nisi  ex  gratia,  ut  infra  dicetur. 
Ail  secundum  dicendum,  quod  cum  homoad  gratiamsc 
praeparare  nonpossit,  oisiDeo  eum  praeveniente,  el  mo- 
vente  ad  bonum,  non  rcfcrt  utrum  subito,  vcl  paulatim  ali- 
quis  ad  perfectam  praeparationem  perveniat :  diciturcniin 
Eecles.  1 1 :  Pacile  est  in  ocnlis  Dei  subito  honcsiarc  paupe- 
rem.  Contingit  antem  quandoque,  qnod  Deus  movet  homi- 
nciii  ;ni  aliquod  bonnm,  non  tamen  perfectum:  ct  talis  prm- 
paratio  praecedit  gratiam.  Scd  quandoque  statim  pcrfecte 
movel  Ipsnmad  bonnm,  et  subito  gratiam  horao  accipft,  se- 
cnndnm  iilnd  Joan.  8  :  Omnis  qni  audit  a  Patrc,  et  didicit, 
venit  ad  mi .  El  ita  contigii  Paulo,  qnia  subito  cum  esset  in 
progresso  peceati,  perfecte  motum  estcorejusaDeoau- 
diendo,  et  addiscendo,  et  yeniendo ;  et  idco  subito  cst  gra- 
ti.nn  conseqnntns. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  agens  inflnitae  virialis  non 
exigil  materiam,  vel  dispositionem  materiae,  quasi  praesup- 
positam  ex  altcrius  causae  actionc  .-  sed  nnncn  oportet,  quod 
ecundum  conditionem  rel  causandae  in  Ipsa  re  causei  ei 
materiam,  el  dlspositionem  debitamad  formam.  Etslmilitcr 
;ni  hoc,  quod  i»ru>  gratiam  Infundal  animac,  nulla  prsepara 
lioexigitor,  qnam  Ipse  non  facial 


264 


DE  GRATIA. 


Prima  conclusio  :  Adgratiam  habitualom 
requiritur  aliqua  dispositio  ox  parte  ho- 
minis. 

Secunda  conclusio  :  Ad  gratiam  sumptam 
pro  auxilio  Dei  moventis  animam  non  re- 
quiritur  aliqua  pra?paratio  ex  parte  ho- 
minis. 

Tertia  conclusio  :  Omnis  hominis  disposi- 
tio  ad  gratiam  est  a  libero  arbitrio,  ut  moto 
a  Deo. 

Primam  conclusionem  ex  professo  eluci- 
dabimus,  et  defendemus  tract.  scq.  disp.  3, 
ubi  etiam  declarabimus,  an  actus  qoibaa 
homo  prajparatur  ad  gratiam,  sint  disposi- 
tiones  physicLC,  vel  morales  ;  aliasqoe  dilli- 
cultates decidemus,qu;jc  hic  possent  proponi, 
sed  aptius  illi  locu  reservantur.  Seconda,  «  t 
tcrtia  conclusio  satis  constant  ex  dictis  in 
hoc  tract.  ditp,  3,  per  totatn,  obi  explicoi- 
mus  insnfficientiam  virium  naturaliom,  at 
homo  eis  tantam  adjutus  ad  gratiam  aliquo 
modo  se  praeparot.  Ibidem  etiam,  et  pra?ci- 
pae  dub.  <s  explicuimas,  qoaliter  Deaa  im- 
primat  primum  gratiae auxilium  indepen- 
denter  ab  omni  hominis  dispositione.  Quod 
fusius  prosequuti  sumus  disp.  6,  dub.  3, 

ABTICl  LUS  III. 

itrum  necenorio  detur  pratia  ne  prxparanli  <nl  gratiam, 

rcl  !<i<  intii  quod  eii  t« 

Ad  icriiuiM  sic  proceditur.  Videtnr,  «jii«»*!  ex  Deeessitate 
detargratia  se  praeperauti  ad  graliam,  vcl  facienli  qood  '" 
sc  esl.  Qoia  super  illnd  Kom.  5 :  Jnstiflcati  ex  Qde  p 
h  ibeamus.etc,  dicil  glossa :  Dcas  recipil  eam  qai  ad  n  eon- 
fugit,  aliter  essel  ia  eo  iniqnitas.  8ed  impossibile  est,  la 
i»c(>  iaiqailatem  esse  .■  ergo  esl  impossibile,  qood  Deia  aoa 
rccipiat  eum  i|iii  ad se eonrugil ;  ex  oecessitate  igitoi 
tiam  asseqaitnr. 

Pneierea  Angustinns  dieit  in  lib,  de  easa  diaboli,  qood 
ista  est  caosa,  qoare  Deus  Doaeoucessil  diabolo  graUam, 
qaia  ipse  oon  voluii  aecipere,  nec  poratus  i'mt.  Sed  remota 
c.ui  a  necesse  est  removeri  eflectom  IqnisTeJit 

accipere  ^ratiam,  necesse  est  qnod  ei  detur. 

Praeterea :  Booam  esl  commanicativum  sai,  at  pttet  per 
Dionys.  iu  i  cap.  de  div.  nom.  Bed  boonm  graliaeesl  melios, 
quam  boonm  natura.  Cam  igitur  fbrma  mlnralisex  di 
sitateadvcnial  materise  disposiUe,  videtur  qnod  muiti 
gratia  *'\  aecessitate  detar  prcparanti  -<•  ad  grattaaa. 

Sed  eontra  est,  quod  bomo  comparatur  ad  Denrn  sieof  b> 
lum  ad  Bgulam,  secundum  illnd  Eierem.  18j  Bient  lutum  in 

iuaiill  li^uli.  5IC  VOS  in  iiuiui  mca.  Sed  liituin  DOD  61  B 

sitate  accipit  formam  i  flgolo,  qnantnmcnmqne  »it  praepan- 
tiun.  Ergo  neque  bomo  reci|  itex  aecessitategratiama 
quantumcnmque  se  prseparet 

Respondeo  diccndnm,  qnod  sicul  snpra  dietoni  est,  pn> 
paraUo  bominis  ad  gratiam  esl  a  Deo  sicut  a  movente  ;  a  li- 
bi  ro  aiiicm  arbilrio  sicui  i  moto. 

Potes)  igitnr  praeparatio  dnplidter  eonsiderari.  Uno  <|ui- 
dciii  modo  seenndnmqood  esl  i  libera  arbitrio.ei  aeenndam 
lioc  aullam  necessitasem  babet  ad  gratiae  cooseqautionem, 
qaia  douum  gratise  exeedil  omnem  praeparationem  virtutis 
bumanas.  Aiio  modo  potest  eonsiderari  secnndnm  qood  cst 
a  Deo  movente,  et  tonc  babei  necessitatem  ad  id,  ad  qood 
ordinatur  a  Deo,  non  quidemeoaclionis.sedinfaUibilitatis; 
tiuia  intentio  Dei  dcticore  non  i>otost,  secoudom  (juod  Au- 


gustinusdicil  ia  libro  dc  prxdestinal 
per  beneficia  Dci  certissimc  libcraniur  quicomqoe  liberau- 
tur.  Dnde  si  ex  intenlione  Dei  mmeuiis  tiomo. 

CUJUS  cor  rnovet,  fcratiam  coiiscjualur,  infallibililcr  i 

i  andum  illnd  Joaa.  qoi  aatdil  .1 

Patre,  el  didieit,  venii  ad 

Ad  primuin  crgo  dicendnm,  qood  gJoasa  illa  loquiio 
illo,  qni  eoofngit  ad  Denm  per  actum  meritorinm 
bitrii  jam  im  ioforniati;  quem  si  1100 

contra  jnstitiam,  <|uam  ipsc  statuii.  \  1  ur  ad 

moiiiiu  liLcri  arbitrii  di,  lunuitur  secundom 

ipsum  confugium  hominisad  Dcum  estpcr 
ii.iin,  <|iiam  jnstnsi  est  non  deaV 

Ad  secnndnm  dicendnm,  qnod  di 
csl  c\  doI 
1  Deo,  - ■'■iiinium  iiiud  Ot  rditio  toa  ex  te  D 

lantomnao  loxibom  toaoo. 

Ad  tertinm  dieendnm,  quod  1  .  itoralibu- 

(li-|K»Nitio  materiu*  n 
ni>i  per  virtutem  a:.'''nti-, 

Prima  concltuio  :  Si  ]  'io  ad  gra- 

tiam  oonsi  l<  adom  i<i,  qu. 

a  Libero  arbitrio,  duII  tm  o<  im- 

I"  rtat  a<I  grati  1  :n. 

s  Si  prsparaiio  aJ  | 

tiam  consideretor  secondom  ijt. 
movente,  habet  oei  i  I  id,  ad  q 

ordinator  i  Deo,  oon  qoidem  ois, 

infallibi 

Primam  e 
\),\\  imus  disp.  3,  <lul>.  7  cum  sequentibus,  ubi 
late  explicoimos  legitimom  ^"iiaum  illius 

proloqoii,  / 
f)    i  i/t iiii.  >■  ::i  etiam 

ei  1 11  mdimos  disp.  7.  j>rr  UA 

obi  exp  ixilium 

babe  ib  intrinseco  eflScaciam^sive 

ante  m,  et  infallibilemo 

com  acto  Lil  t,  qoin  I 

infallibilitatia  n< 
- ,  I  pol 

IV. 

Utnm  I     UMU,    ;UaiH    iH    utl-i. 

Ad  quartum  si 
major  io  uno  quam  in 
dilccliooe  divina,  ut  dictu 
siilum.  ct  in  igonm  ipsc  fccit,  el 

omnil  »nsci|uun- 

lur. 

■Iii.c  iu  sumiiio  dimntur, 
-  ct  iciinis  Sed  gratia  in  snmmo  dicitur.  qn 
git  iiltimo  tim  :  cr^o  non  recipil  iiukis.  ei  miooa 
:i  iiiio,  i|iiam  in  alio, 

«iratia  cst  \it.i  auim.c. 
non  (iuitur  socuudum  u 
etiana  neqne  gnUo. 

•.  qnod  dicitor  a<t  Fph 
itia  sccondum  mcnsuram  dooatiouis  Cbristi:  Quod 
aotem  mensurate  datur.  non  omnibus  sequaliter  d-iur 
Don  omnes  eqnalea  graUam  bobeoi. 

Respondeo  dieendmn,  quod  sioutsupra  dirtunn 
dnplicem  magnitndinem  babere  [>ow*:  !im<, 

\ol  objecti,  secnndum  qnod  didln  na  virtao  alu  oobi 
iu  qoaotom  ad  majos  booom  ordinator.  Ali 
sobjecti,  quod  ma^is,  vel  minos  mbsr- 


QU^ESTIO  CXII. 


265 


rentem.  Secimdum  igilar  primam  magnitudincm  gratia 
gratum  faciens  non  potesi  esse  uiajor,  etminor;  qaiagra- 
lia  secondom  sui  rationeta  conjungit hominem sammo boao, 

quod  est  Deus.  Sed  ex  partc  subjccti  gratia  potest  susci- 
pere  nagis,  vel  minus,  prout  scilicel  unus  perlectius  illus- 
tratur  a  lomine  gratiae,  (|uam  alius.  Cujus  diversitatis  ratio 
quidem  esl  aliipia  cx  parte  praparantis  se  ad  gratiam  ;  qai 
enim  magis  se  ad  gratiarn  preparat,  pleniorem  gratiam  ac- 
cipit.  Sed  ex  liac  parte  non  potesl  accipi  prima  ralio  hujus 
diversitatis,  quia  pracparatio  ad  gratiam  non  cst  hominis, 
nisi  in  quantum  liberum  arbilrium  ejus  praparalur  a  Deo. 
Unde  primacausa  hujusdiversitatis  accipienda  est  ex  parte 
ipsius  Dci,  qui  diversimode  suas gratiae  dona  dispensat  ad 
hoc,  quod  ex  divcrsis  gradibus  pulchritudo,  et  perfectio 
Ecclesia  consurgat :  sicut  etiam  diversos  gradus  rerum 
instituit,  ul  esset  universum  perfectum.  Unde  Apost.  ad 
Ephes.  4,  postqnam  dixerat,  unicuique  data  cstgralia  secun- 
dum  mensuram  donationis  Christi,  enumeratis  diversis  gra- 
tiis,  subjungit :  Ad  consuminationem  Sanctorum  in  aediflca- 
tionem  corporis  Christi. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  cura  divina  dupliciter 
considerari  potest.  Uno  modo  quanlum  ad  ipsum  divinum 
actum,  qui  estsimplcxet  unifor.nis.  Et  secundum  hocaqua- 
liter  se  habet  ejus  cura  ad  omnes,  quia  scilicet  uno  actu  sim- 
piici  et  majora,  et  minora  dispeusat.  Alio  modo  potest  con- 
sidcrari  ex  parte  eorum,  quaj  in  creaturis  cx  divina  cura 
proveniunt.  Et  secundum  hoc  invenitur  inaqualitas,  in  quan- 
tum  scilicet  Deus  sua  cura  quibusdam  majora,  quibusdam 
ininora  providet  dona. 

Ad  secundum  dicendum,  quod  ratio  illa  procedit  secun- 
dum  primum  modum  magnitudinis  gratia';  non  enim  potest 
gratia  sccundum  hoc  major  esse,  quod  majus  bonum  ordi- 
net;  scd  ex  eo,  quod  magis,  vcl  minus  ordinat  ad  idcm 
bonum  rnagis,  vel  rnmus  participandum,  potestesse  diveisi- 
tas  intensionis,  vcl  remissionis  secundum  participationem 
subjecti.  el  in  ipsa  gratia,  et  in  finali  gloria. 

Ad  tcrtium  diceudum,  quod  vita  naturalis  pertinet  ad 
substanliarn  horninis;  et  ideo  non  recipit  magis,  et  minus. 
Sed  vitam  gratiac  participat  homo  accidentaliter :  et  ideo 
eam  potest  homo  magis,  vel  minus  habere. 


Prima  conclusio  :  Si  gratia  consideretur 
ex  parte  objecti,  seu  finis,  etquoad  speciem; 
non  est  major  in  uno,  quam  in  alio. 

Secunda  conclusio:  Si  gratia  consideretur 
ei  parte  subjecti,  et  quoad  intensionem,  est 
major  in  uno,  quam  in  alio. 

1'rima  conclusio  constat  ex  dictis  disp.  4, 

dub.  8,  ubi  statuimus,  non  esse  possibiles 

gratias  sanctiftcantes  specie  diversas  :  ibi- 

que  expendimus  rationem,  qua  D.  Thom. 

atitar  in  hoc   articulo.  Seeandam  (quae  est 

de  fide)  satis  efficaciter  probat  ratio  S.  Doc- 

.    Recolantar   quac  diximus   tract.   2, 

5,  dub.  1  et  2,  ubi  statuimus  visiones 

beatificafl  eseeinsqaalea  quoad  intensionem, 

sed  non  posse  maltiplicari,  aut  se  excedere 

quantum  adperfectionemessentialem;  nam 

|jro  Dtraqoe   parte  ibidem  factee 

probant  f-fiam  utramque  conclusionem  D. 

Thom. 


Salmant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


DISPUTATIO  VIII. 

De  causis  gratix. 

Quatuor  causas  cujuslibet  effectus  consi- 
derant  communiterPhilosophi,  nempe  efii  - 
cientem,  finalem,  materialem,  et  formalem  \ 
quas  rursum  solent  in  alias  quasi  species 
partiri.  Unde  acturi  de  causis  gratiae  habi- 
tualis,  debemus  eandem  considerationem, 
et  partitionem  imitari,  ut  prac-cisis  his  quae 
difficultatem  non  habent,  vel  alibi  expo- 
nuntur,  ad  ea  quae  supersunt  hic  tractanda, 
stylum  convertamus.  Et  quidem  causa  for-  Muiti- 
malis  duplex  est,  alia  intrinseca,  seu  cons- p  et?af ra" 
titutiva  rei ;  alia  extrinseca,  sive  excmpla-  causa- 
ris.  Cum  autem  gratia  sit  quaedam  forma, 
non  indiget  causa  formali  intrinseca,  sed 
potius  ipsa  constituit  intrinsece  hominem 
gratum,  utexplicuimusc?/sp.  4,dub.  2.Quod 
vero  posset  hic  de  causa  ejus  extrinseca,  seu 
exemplari  revocari  in  dubium.  explicatum 
reliquimus  loco  cit.  dub.  4,  ubi  diximus, 
qualiter  gratia  participet,  sive  imitetur  na- 
turam  divinam  sub  conceptu  naturae,  et 
prout  importat  modos  infinitatis,  esseitatis, 
et  illimitationis. 

Rursus  causa  materialis  alia  est  receptiva, 
et  alia  dispositiva.  Et  loquendo  de  causa  re- 
ceptiva,liquetex  dictislococitato:rft<6.5,sub- 
jectum  immediatum  gratiae  habitualis  esse 
substantiam  animae,  autspiritus.  Anautem 
hoc  subjectum  recipiat  gratiam  secundum 
coaptatiomem  naturalem,  vel  secundumca- 
pacitatem  obedientialem,  ex  dicendis  dub.  2 
constabit.Dispositioautem  alia  estproxima, 
et  alia  remota  ;  et  qualiter  utraque  ad  gra- 
tiam  requiratur,  et  concurrat.haud  obscure 
constat  ex  dictis  disp.  3,  dub.  5  cum  scq.  et 
magis  constabit  ex  dicendis  tract.  sccj.  disp.3 
per  totam. 

Deinde  causa  ftnalis  solet  dividi  in  ftnem 
ultimum  et  non  ultimum.  Et  loquendo  de 
finesimpliciter  ultimo.certum  estgratiam, 
sicutetomnia  alia  entia  creata,  respicere 
solum  Deum  tanquam  finem  simpliciler  ul- 
timum.  Qaaliter  autem  creaturae  compa- 
rentur  ad  Deum  sub  ratione  finis,  an  scili- 
cet  ul  media,  an  aliomodo,  explicuimusex 
prolesso  tnirt .  8,  disp.  2,  duh  :>.  ged  si  lo- 
quamur  de  fine  non  simpliciter  ultimo, 
gratia  praesens  licet  ad  diversos  hujusmodi 
finea  ordinetar',  nihilominua  specialiter 
reapicit  Cbriatam  Dominam  ut  finom  ma- 
gis  principalem.  De  ano  3  part,  agemna, 

[8 


266 


DE  CALSIS  GRATI.K. 


jamque  aliqua  diximus  tract.  5,  di*p.  •", 
dub.  unico.  Nec  in  hoc  aliquid  speciale  in 
gratia  prao  aliis  rebus  notatu  dignum  oc- 
currit. 

Tandem  causa  efTiciens  solet  dividi  in 
efTicientem  moraliter,  et  in  ollicientem  phv- 
sice  ;  et  haec  rur.-u.s  iu  principalem,  et  ins- 
trumentalem.  Et  si  ad  causam  efficientem 
moraliter,  seu  per  merita  attendamus,  cer- 
tum  est,  Christum  Dominum  osse  hoc  modo 

o,ncii.  causam  gratiac,  ut  docet  Concilium  Trident. 

Trident.  sesSt  q  6Y/y,  7  qU0Ci  ostendere  pertin^t  n>l  A 
part.  Si  autem  loquamur  decausa  etlicionte 
physice  instrumentaliter,  etiam  est  ccrtum 
111  via  I).  Thoma?,  quod  tam  Christus  Domi- 
nus,  quam  Sacramenta  nova)  legis  concur- 
runt  hoc  pacto  al  productionem  gi 
sanctificantis.  Sed  id  ox  profosso  explicare 
pertinet  ad  Tractatam  de  Incarnatioo 
ad  Tractatum  deSacramentia,  obi  propriam 
sedom  habet.  Unde  ex  tol  caoj  sibi 

gratia  vendic  it,  pr  eciae  .1 1  hnnc  l< 
se  pertinet  sola  causa  efficiens  principalis; 
do  (jua  proinde,  etde  modo  quo  gratiam 
produeif,  in  hac  dispatatione  tract 

DUBIUM  I. 

1  ■  ■        1    reatura  possit  esi 
principalii  gratia. 

Dapliciter  potest  intelligi,  qaod  cre  it 
gratiam  principaliter prod  nnomo- 

doinseipsa,  per  actionem  prorsus  imma- 
nontem  ;  alio  modo  in  distini  I 
per  actionem  formaliter  .  aat  virtaaliter 
transeuntem.  Deindeduobua  modis  p 
hoc  contingere  :  Primo  secnndam  poten- 
tiam  ordinariam  rerum  natnria  consonam: 
Secundo  per  potentiam  Dei  absolotam,  qua? 
efficere  valet  quidquid  non  implical  con- 
Iradictionem.  Et  quamvis  hax  difficoltas 
jjossot  jaxta  pr  emissaa  distinctiones  diver- 
sis  assertionibua  resolvi,  nihilominoi  qaia 
ratio  docidondi  eadom  est,  omnos  unica,  et 
aniversali  assertione  cam  D.  Thoma  com- 
prehendemus. 


Defenditur  commum  Htentio. 

icl         1.  Dicendum  ost,  implicare  quod  aliqua 

creaturaproducat  principalitor  gratiam.  Sic 

DTh0"  docet  D.  Thomasarf.  \,ct  qumst.  -27  de  V  - 

ritate,  art.  3.  et  alibi  frequenter  :  idemque 


tuentur  communiter  omaen  Thf-ologi,  uno. 
aut  altero  excepto,  quos  infra  dabimus. 
I  bi  suporvacanoum  est  singulos  nostrae 
sententis  defensores  re 

Qoae  pol  iri  prim 

tura  :  nam  id  I  propriom  Dei 

quit  conveniro  creatur 
principalem  gratia?est  proprium  I)ei  :  ergo 
esse  caasam  princip  I  con- 

venire   alicui    creatur.T.    1'robatur  n 
manif<  ;>turae  testimoniis,  inqaibus 

ritur,   Doum   esse  pro(  -cia- 

h-incausam  grati  c,  eteffectuom  qui  gr.r 
conseqauntur,  :  l 

quijustificat,  etc.   Job.  1 1  I  fi- 

cere  mundum  de  i  nmun  I  nine, 

>u.  ijut  S  non 

est  }>rr/'  I '     ,     s>im    <pu 

iniquitates  tu  is  •  narra  $i  quid  ' 

El  -n: 
occurrunt  in  Scriptora. 
exclulitur  1  :  rin- 

lisgratia)  per  modom  primi  principii, 
et  1:  vir- 

et  respectivi  tiam 

imj  imiim  :  nul- 

lum  efficere  ralet  per  modom  primi  prin- 
cipii,  aut  per  virtotem  >tam. 

re  gratiam  per  modam  e 
prin  propriom  Dei  privativi 

nulli  cn 

icilium    Tr. 
) 

formalis  primarios 
lum  Deumassignat  ientem  prin- 

cipalem,  ha  id  nulli 

re. 
nfirmatur  primu  o\  D.   August.  1/1  tib. 
\p.  I  1,  ubi  ait  :  ' 
,ih-us  fuerit  J  I  per 

i  im  caoss  principa 
dicat  >  ■  \ 

-  oificat,  ejoa  lem  esse  ju- 
grati  nn  justificantem 
dumcausae  principalis, cojoi  irnpsum 

cred  imoa  :sedl  num 

Dei,  qoo  l  nolli,  qu  un  i] 

ut  docet  D.  Thom.  8 

jostificare,  _-ratiam  por  modum 

caosaB  principalia  iti  priom 

quod  nulli  creatunc  oonvenire,  aut  commu- 
nicari  1 

Oonfirmator  secondo  1    mstinu* 

(ait  D.  Thom.  loco  citato ex  qoi  eri- 

tate,  in  primo  argomenl    s  Kctl 

m 


1 1  u- 


KOfl 

11. 

1  vM. 

•  U 

•  tf 

C  ■:.«! 

rrtfl 


C  nl 

ri 

Au 


I»TI 


D  I 


DISP.  VIII,  DUB.  I. 


267 


in  lib.  deTrinit.  quod  sancti  virinonpossunt 
dare  Spiritum  sanctum  :  sed  in  dono  gratix 
datur  Spiritus  sanctus :  ertjo  homo  sanctus 
non  potest  gratiam  dare.  Qui  discursus  fun- 
datur  manifeste  in  sacris  Litteris  ,  et  in 
communibus  Theologiae  principiis.  Major 
quidem  :  nam  ut  quis  possit  dare  principa- 
liter,  et  authoritative  Spiritum  sanctum, 
debet  esse  principium  illius,  utostendimus 
tract.  6,  disp.  16,  dub.3,  et  disp.  19,  dub.  2  ; 
implicat  autem,  quod  creatura  sit  princi- 
pium  Spiritus  sancti  :  ergo  nulla  creatura 
potest  dare  principaliter,  et  auctoritative 
Spiritum  sanctam.  Minor  etiam,  quia  Spi- 
ritus  sanctus  datur  hominibus,  eosque  in- 
habitat  per  gratiam  justificantem;  atque 
ideo  fieri  non  valet,  quod  homini  commu- 
nicetur  gratia,  et  quod  ei  non  detur  Spiri- 
tus  sanctus,  ut  ostendimus  supra  disp.  1, 
cap.  1,  §  3.  Exquibus  principiis  liquido  in- 
fertur,  nullam  creaturam  posse  producere 
per  modumcausae  principalisgratiam  sanc- 
tificantem. 

Confirmatur  tertio,  quia  secundum  Au- 
gustinum  (ait  idem  Angelicus  Doctor  Ioco 
citato  in  quarto  argumento  Sed  contra)  ma- 
jusestjustificare  impium,  quamcreare coelum, 
et  terram  :  sed  per  gratiam  justificatur  im- 
pius  :  cum  igitur  creare  ccelum,  et  terram 
nulla  creatura  possit,  nec  gratiam  conferre 
poferit.  Qui  etiam  discursus  desumitur  ex 
sacris  Litteris,  quae  satis  perspicue  docent, 
gratiam  justificantem  esse  nobiliorem  crelo, 
et  terra,  et  omni  ente  naturali,  ut  ostendi- 
mus  disp.  4,  dub.l ,  et  rursus  dicemus  tract. 
seq.  disp.  4,  dub.  .'j.Quamobrem  sicut  nulla 
creatura  potest  habere  tantam  virtutem,  ut 
queat  ccelum,et  terram,  et  omnia  entia  na- 
turalia  principaliter  continere,  et  efficere  : 
ita  nulla  creatura  valet  gratiam  justifican- 
tem  per  modurn  causae  principalis  praecon- 
tinere,  et  producere,  utstatim  magis  expli- 
cabimus. 

linde  probatur  conclusio  unica  ratione 
fundamentaii  desumpta  ex  D.  Thoma  in 

enti,  quam  possumna  ita  formare.  Nam 
Bi  alirjua  creatura  posset  ellicere  principali- 
ter  gratiam,  vel  ifl  haberet  per  virtutem 
Bibi  propriam,  et  connaturalem,  vel  per 
virtntem  elevantem  sibi  impressam,  et  ab 
unmnnicatam  :  neutrum  <•  I 

ibiie  :ergo  repugnat,  quod  aliqua  crea- 

tura  producal  principalitergratiam.  Major, 

<-.\  conBequentia  constant;  quia  nulla  causa 

:  icere  effectum,  niai  vel  per  vir- 

tutem  sibi  propriam,  vel  per  virtutem  aon 


propriam,  sed  ab  extrinseco  communica- 
tam  ;  neque  inter  haec  duo  potest  medium 
aliquod  excogitari.  Minor  autem  quoad 
primam  partem  probatur ;  nam  creatura, 
quae  per  virtutem  sibi  propriam,  et  conna- 
turalem  produceret  principaliter  gratiam, 
deberet  esse  supernaturalis,  et  ordinis  di- 
vini,  sicut  ipsa  gratia  :  tum  quia  illam 
praecontineret,  tum  quia  illius  perfectionem 
adaequaret  ,  aliler  enim  non  posset  eam 
principaliter  elicere  ;  et  in  hoc  sensu  dixit 
D.  Thom.  inpraesenti  :  Sic  enim  necesse  est, 
quod  solus  Deus  deificet  communicando  con- 
sortium  divinss  naturx  per  quandam  simili- 
tudims  participationem,  sicut  impossibileest, 
quod  aliquid  igniat,  nisi  solus  ignis.  Que- 
madmodum  enim  ut  aliquid  principaliter 
virtute  propria  igniat,  debet  habere  for- 
maliter,  vel  eminenter  naturam  ignis  :  ita 
ut  aliqua  causa  principaliter  virtute  pro- 
pria  producat  gratiam,  debet  habere  for- 
maliter,  vel  eminenter  gratiae  naturam; 
atque  ideo  debet  esse  aliquid  divinum,  et 
supernaturale.  Repugnat  autem  creatura 
supernaturalis(videlicet  existens,.et  subsis- 
tens  ut  quod,  sicut  ad  rationem  agentis  quod 
requiritur);  imo  vero  repugnat  creatura, 
cui  supernaturalia  dona  sint  connaturalia, 
ut  ostendimus  tract.  2,  disp.  3,  dub.  2.  Ergo 
fieri  non  potest,  quod  aliqua  creatura  per 
virtutem  sibi  propriam,  et  connaturalem 
producat  principalitergratiam.  In  qua  parte 
magis  confirmanda,  et  ab  objectionibus  vin- 
dicanda  non  debemus  immorari ;  quia  huic 
negotio  operam  ex  professo  dedimus  loco 
citato,  ad  quem  Lectorem  remittimus.  Addi 
tamen  pro  ejus  majori  confirmatione  pos- 
sunt,  quae  supradiximusc/isp.  3,dub.b,  cum 
sequentibus,  ut  ostenderemus,  nullas  vires 
naturales  sufficere  ad  producendam  vel  mi- 
nimamdispositionemadgratiam ;  eaquippe 
a  fortiori  evincunt,  quod  non  sulliciant  ad 
elTiciendum  principaliter  ipsam  gratiam. 

2.  Secunda  vero  minoris  pars  etiam  os- 
tenditur  ;  nam  vel  illa  virtus  superaddcnda 
creaturae  est  minus  perfecta  quam  gratia, 
vel  magis  perfecta?  Moc  ultimum  dici  non 
valet ;  nam  gratia  est  forma  perfectissima 
secundum  essentiam  inter  omnes,  qua?  per- 
tinent  ad  ordinem  supomaturalem,  ut  os- 
tendimus  disp.  1,  duh.  7.  Primum  autem 
non  Bufficit,  quia  causa  efficiens  principalis 
debet  adaBquare  perfectionem  elfectus. 

Gonfirmatur,  et  explicatur  primo;  nam 
de  ratione causas  principalis  est,  quod  prae- 
contineat,  et  adaequet  perfectionem  effectus: 


D.Tiio 


Confli 
mattti 

priuw 


268 


DE  CAUSIS  GRATI.i;. 


ze<\  nulla  substantia  naturalis,  nulla  etiam 
.supematuralisqualitas  continet,  etadaequat 
perfectionem  specificam  gratisc  sanclifican- 
tis,  ut  ostendimus  loco  citato  :  ergo  repu- 
gnat,  quod  aliqua  creatura,  vel  per  vires 
proprias,  vel  per  virtutem  sibi  gaperaddi- 
I  im  producat  gratiam  per  modum  causae 
principalis. 
Confirmatur  secundo  occurrendo  tacitai 
"l;"'°  objectioni ;  nam  licet  unio  hypostatica  sit 
liquis  modus  creatus,  et  hoc  admisso,  de- 
tur  aliquid  creatum,  ([uod  excedat  perfec- 
tionem  specificam  gratiac  sanctificantis,  nt 
diximus  Ioco  supra  citato  num.  11",  nihilo- 
minus  prxdictus  modus  non  est  operativus, 
!  ordinatur  ad  esse,  sive  constitationem 
suppositi;  unde  relinqnit  humanitatem.  et 
ejus  facultates  naturales  cnm  eadem  poten- 
ha,  vel  impotentia  physica,  qoam  ex  Be  ha- 
bent :  cujus  signum  est,  quod  humanitas 
assumptaa  Verbo  nullum  actom  Buperna- 
turalem  potest  elicere,  nisi   pi  lipiat 

inseipsaaliqnam  virtatem  Bupern  rturalem, 
per  quam  elevetar  :  ryu<  praB  I 
unionia  nequit  perseipsum  conferre  virta- 
tem  safficientem  ad  producendum  gratiam 
sanctificantem.  Aliunde  vero  oon  esl 
gnabilis  alia  virtus,  qua  sufficial  ad  honc 
i  Sectom,  ut  constal  ei  dictis.  Ergo  imp 
bile  eat  qaod  creatura  vel  per  virtutem  pro- 
priam,  vel  per  virtotem  Bibi  snpera  Iditam 
producal  principaliter  gratiam. 
i.;iv„.       3.  Respondebia,  hanc  rationem  cum  - 
giom.   confinriationibus  solum  probare,  quod  nolla 
creatara  possil  per  virtutenl  a  gratia  dia- 
tinctam  producere  principalitei  ipsam 
iiam  :  minime  vero  quo  l  per  gratiam  ele- 
vata,  el  constituta  non  valeat  alteram 
tiam  efficere.  Si  enim  nnu 
exemplam  D.  Thom.)  poteel   principaliter 
ignire,  et  anas  calorvalel  prodoeere  prin- 
cipaliter  alium   calorem,  quia   reperitnr 
adaequatio   perfectionis  inter  caoaam 

•tum  :  qaare  ana  gratia  non  poteril  effi- 
cere  principaliter  aliam  gratiam,  cum  ha- 
beant  Bimilem  adaequationem?  Imo  vero 
ratio  a  nobifl  facta  potesl  in  nos  retorqueri  ; 
nam  ideocreatora  non  poeaet  pei  virtutem 
sibisuperadditam  principalitergratiampro- 
duoere,  qaia  non  eal  assignabilia  vii 
([iio3  gratiae  parfectionem  a  Idequel  :  atqni 
una  gratia  adaequat  perfectionem  easentia- 
tem  alterius,  ut  exse  liqnet :  ergo  creatara 
elevata  per  gratiam  potest  alteram  gratiam 
principaliter  etTicere,  eo  plane  modo,  quo 
licet  aqua  non  habeat  ex  N  vim  ad  produ- 


cendum  calorem,  nihilominiu  semel  eale- 
facta  potesl  aliom  calorem  in  manoprio 
paliter  prod    *re. 

Sed  contra  eat  :  Nam  semel 
creatura  per  virtutem  a  gi  'inclam 

non  possit  gratiam  pi  ■    •  t  prin- 

cipaliter  ,  consequi  ns  <  st,  c; 

per  gratiam   consiituta    queat   prodoo 
principaliter  gr&tiam.   I't  ideo  l>.   ihom. 
non  curavit  <\>-  hac  parte,  aed  illam  ut 
se  notam  reliqoit.  m  eflicai , 

per  gratiam 
principfllil  m  gra- 

tiam,  vel  in  i  :  ergo  ii. 

bile  e.st,  qood  creatura  ;  t  principa- 

iiter  graii  im.  0  nti  i  patet,  qaia 

pugn  r.    »t    | 

ipi  itnr,  nisi  vel  in  agente  \\ 
in  alio  passo  ab  agi  nte  disl 

I  primam   part.  ;r  : 

tum  quia  implicat,  q  ;dentia 

lomnon  .r  in  eo  I 

sobjecto,   ut  l,  ditp, 

dub.  eatura  fa 

ret  in  se  gratiam 
denti 

ib- 
q  t  ex  a 

tiam  aliam.  Tam  etiam  qnia,  vel  gratia  in 

m  supp  d  1 1 

eal  majoris  intentionia,  qa  u 
xist< 
valet,  qaia  n.  ipit  nisi secundomqi 

jditur, 
qaod  sil  r  prim  . 

liquidoconvincitur,  ; 
non  prodacal  principaliter  alteram  _ 
tiam  ;  nam  caasa  principali 
ab  effecto.  Tam  deniqae,  nam  com 

sit  immi  [uid 

efficere,  niai  mediis  virtotiboa,  qua»  in  ; 
tentiis  recipiontur,  utdiximusaup.4,<h 
et  rui  |  e  \ irt 

ioI  spiritaa,  in  qua 
gratia  recipitnr;  ram  influxus,  sicut 

el  operationes,  Bistonl  intra 
;tia  minime  vai< 
tiam  iu  eodem  soppoaito  effi 
vincuut  ipsaexempl  i.  qniboa  utitar  i 

aam   li  .ire.  nequit 

tamen  formam  ignis  in 
et  quamvis  calor  unus  \  re  alium 

calorem  in  alio  sopposito,  non  tamen  in 
parte.  cui  inhsret 

randavero  antecedentis para,  ad  qu 


DISP.  VIII,  DUB.  I. 


269 


denique  tota  difficultas  devolvitur,  etiam 
probatur.  Primo  ab  inconvenienti,  quia  si 
gratia  in  uno  existens  esset  virtus  sufficiens 
ad  producendum  principaliter  alteram  gra- 
tiam  in  alio  supposito,  id  de  facto  praesta- 
ret  :  consequens  est  omnino  falsum,  et  con- 
tra  manifesta  Scripturae  testimonia ,  quae 
supra  dedimus  :  ergo  gratia  uni  inhaerens 
non  est  virtus  sufficiens  ad  producendum 
principaliter  alteram  gratiam  in  alio.  Se- 
quela  videtur  manifesta,  quia  supposita 
aequalitate,  et  proportione  duorum  in  esse 
causae,  et  efTeetus,  nulla  est  ratio  quare 
unum  non  producat  aliud  :  ergo  si  gratia 
uni  inhaerens  est  virtus  sufficiens  ad  produ- 
cendum  principaliter  gratiam  in  alio,  id  de 
facto  praestabit. 

Nec  valet  dici,  quod  Deus  de  facto  oppo- 
situm  decreverit,  nolitque  cum  una  gratia 
ad  productionem  alterius  concurrere.  Nam 
hoc  facile  refellitur  ;  Deus  enim  de  facto  gu- 
bernat  creaturas  secundum  modum  provi- 
dentiae  earum  naturis,  et  virtutibus  conna- 
turalis,  et  proportionatae  :  et  hac  ratione 
dispensat  suum  concursum  juxta  earum 
dispositionem,  et  vires  :  unde  quia  ignis 
valet  principaliter  ignire,  et  calor  calefa- 
cere,  propterea  non  impedit,  quod  sic  in- 
tluant ;  sed  potius  praemovet,  et  cooperatur, 
ut  eo  modo  attingant  illos  effectus.  Ergo  si 
gratia  in  uno  existens  est  virtus  sufficiens 
ad  producendum  principaliter  gratiam  in 
alio,  nullum  est  fundamentum,  ut  dica- 
mus,  quod  gratia  id  non  praestet.  Et  ita  ad- 
mittendum  erit,  quod  unus  liomo  justificet 
principaliter  physice  alium,  et  quod  Fides, 
et  Spes  existentes  in  peccatore  efficiant  Fi- 
dem,  et  Spem  in  alio  homine  ;  militat  enim 
eadem  ratio.  Quod  si  adest  fundamentum, 
ne  id  dicamus,  ut  revera  adest,  at  docet 
Scriptura  locis  supra  oUatis  ;  ex  eodem  fun- 
darnenfo  edocemur,  quod  gratia  non  est 
virtus  safficiens  ad  producenduui  principa- 
Iiter  gratiam  iu  alio. 

:undo   probatur  eadem   antecedentis 

destruendo  fandamentum  ro.~ponsio- 

oam  ut  aliquid  valeat  producere  prin- 

cipaliter  aliud,  nonsufficit,  quod  illud  adae- 

rjuet  in  perfectione  specifica,  sed  i r i ~ u jxm- 

debel  ipsum  praecontinere,  <-t  cum  ee  pro- 

portionari  in  ratioru?  canss,  et  effectus  : 

atqai  licef  ana  gratia  adaaqaet  alteram  in 

'  quoad  perfectionem  Bpecificami 

;i  tamen   non  praecontinet ,  nec  cum 

illa  proportionatur  in  ratione  causaa,  et 

effectai (ethanc  po  teriorem  adaeqaationem, 


ut  per  se  pertinentem  ad  hanc  materiam 
cum  D.  Thom.  consideramus ) :  ergo  im- 
possibile  est,  quod  gratia  in  uno  existens 
producatprincipaliter  gratiam  in  alio.  Con- 
sequentia  patet.  Major  autem  est  certa,  ut 
liquet  facta  comparatione  tam  inter  species, 
quam  inter  individua  ejusdem  speciei.  Li- 
cetenim  unus  Angelus  adaequet,  imo  exce- 
dat  perfectionem  specificam  alterius  Angeli; 
nequit  tamen  illum  principaliter  produ- 
cere  :  et  quamvis  unus  homo  sit  ejusdem 
speciei  cum  alio,  nihilominus  non  quili- 
bet  homo  valet  quemlibet  alium  hominem 
producere,  utostendunt  N.  Complut.  in  lib.Com\>Uv 
Physic.  disp.  15,  quxst.  4.Minorautem  pro- 
batur,  quia  inter  alia,  quae  ad  proporlionem 
inter  causam,  et  effectum  spectant,  requi- 
ritur  debita  proportio  agentis  ad  passum, 
aliter  enim  nequit  effectum  ipsi  impri- 
mere  ":  quocirca  ubi  repugnat,  quod  virtus 
aliqua  possit  ex  natura  sua  cum  passo  con- 
jungi,  eo  ipso  convincitur,  quod  non  habeat 
proportionem,  atque  ideo  nec  sufficientiam 
in  esse  causae,  et  virtutis  ad  imprimendum 
effectum.  Gratia  autem  in  uno  existens  ne- 
quit  alteri  debite  applicari,  et  approximari, 
ut  in  eo  alteram  gratiam  producat.  Nam 
subjectum  gratiae  recipiendae  est  sola  subs- 
tantia  spiritualis,  cui  altera  uniri  per  mo- 
dum  agentis  principalis  non  potest;  alio- 
quin eidem  uniretur  per  intimum  illapsum, 
quod  est  impossibile.  Et  hac  ratione  repu- 
gnat,  quod  unus  Angelus  alium  illuminet 
producendo  in  ejus  intellectu  aliquid  vir- 
tute  propria,  ut  ostendimus  tract.  7,  disp. 
14,  dub.  2,  §  3.  Ergo  licet  unagratia  alte- 
ram  adaequet  in  esse  entis,  et  quoad  per- 
fectionem  specificam  ;  nihilominus  ei  non 
proportionatur  in  esse  causae. 

Et  hinc  patet  ad  exempla  in  contrarium 
inducta  ;  nam  in  eis  salvatur  adaequatio,  el 
proportio  non  solum  in  esseentis,  sed  etiam 
in  ratione  causae,  et  effectus;  quod  in  nos- 
tro  casu  non  contingit. 

4.  Urgetur,  et  explicatur  hoc  amplius,  Contir- 
quia  in  naturalibus  licet  scientia,  vel  ars  matm' 
existerrs  in  intelleclu  unius  adaoquet  perfec- 
tionem  specificam  alterius;  nihilominus 
freri  non  valet,  quod  magister  per  scien- 
tiam,  (,'t  artem,  quas  habet  inse,  producat 
principaliter  similem  scientiarn,  vel  artem 
in  meste  diacipHxli  :  ex  quo  legitime  infer- 
tur,  quod  ipsius  scientia,  vel  ars  non  adae- 
qual  illiiiii  effectam  in  esse  efTcctus  :  ergo 
idera  dicendum  est  de  tinagratia  comparata 
;uJ  aliam  gratiam.  Anteoedens  est  certum, 


270 


DE  CAUSIS  GRATLE. 


et  liquet  ipsa  experientia;  nam  vel  conante, 
et  desiderante  magistro,  fieri  non  valet, 
quod  scienlia  in  ipsoexistens  producat  phy- 
sice  principaliter  similem  scientiam  m  dis- 
cipulo.  Consequentia  vero  probutur  tum  a 
parilate,  quia  eadem  proportio  reperitur 
inter  unamscientiam,et  alteram  acientiam, 
quac  datur  inler  unam  gratiam,  et  alteram 
pratiam  :  ergo  si  non  obstante  ac-qualitate 
speciiica  inter  unam,  et  alteram  scientiam  111 
esse  entis,  fieri  non  valet,  qnod  scientia  in 
unoexistens  producat  principaliter  alteram 
scientiam  in  alio  :  pariter  opn  obstante 
acqualitate specifica  inter  nnam,  etalteram 
gratiam,  fieri  non  poterit,  quod  gratia  in 
uno  existens,  tfliciut  principaliter  gratiam 
in  alio.  Tum  etiam,  nam  qn  I  entia 
uni  inhaerens  neqai  iliter 

scientiam  in  altero,  neqnit  provenire  nisi 
vel  e\  eo.  qnod  scientia  unius  nequit  immu- 
tare  physice  principaliter  intellectum  alte- 
rios ;  M  l  i  \  eo,  qood  habitiu  ei  bq  i  pro- 
pria   ratione  non  •    i    prodnctivus  ali- 
habitus  :  sed  eaD  rationes  etiam  militant  in 
unagraiia  respe  tu  alterius,  siquidem  . 
tia  qu  e  deberet  producere,  est  b  ibit  i 
graiia  quae  prodnceretur,  deberet  recipi  in 
substantia  spirituali,  immutando  radicali- 
ter  intellectum,  et  voluntatem  :  ergo  fieri 
nou  valet,  quod  gratia  uni  inharen 
cat  principaliter  gratiam  in  alio. 
Eipen-      Declaratur  ulterina  aperiendo  rationem 
'''"j,,^ specialis  repugnantia  ineo,  quod  gratia  in 
mis.  uno  exi  rten  producat  principaliler  alteram 
gratiam  in  alio ;  quoniam  licet  quaelibet 
gratia  sit  participatio  naturs  divina 
praestet  jusad  gloriam,  e1  ad  unionemeum 
essentia  divina  in  ratione  (bnns  rntelligi- 
bilis,   ut  explicuimus  disp,   1,  dub.  2 
nihilominus  hax  omnia  habel  per  m< 
seminis,  et  cum  subordinatione  ad  I 
tanquam  ad  causam,  qu  e  principaliter  h#- 
minem  regenerat,  el  promovet,  ac  pi 
cil  a  1  gloriam  :  ergo  nequit  pn  prin- 

cipaliter  aliam  gratiam.  Probatur  conse- 
quentia  :  tum  quia  semen,  qnatenus  : 
nequit attingere  prinripatitereffectnm  pri n- 
ripalis  agentis,  imo  necaliud  semen,qu< 
taleni  effectum  condurit  :  qna  ratione  licet 
calor  queaf  prodncere  principaliter  alium 
calorem.  nequit  tamen  producere  prinetpa- 
liter  vel  ignem,  vel  alium  calorem  igniti- 
vum,  aed  id  pra?stat  in  virtute  ignis  prin- 
cipaliter  agentis  :  ergo  ai  gratia  est  virtus. 
et  semen  Dei  homines  deificantis,  fieri  non 
valet,  quod  gratia  nnius  gratiam  in  alio 


producat,  illumque  m- 

mum  instrumentaliter,  et  cum  subordina- 
tione  ad  Deum  principaliter  deifi 
Qnod  profonde  significavit  D.  Thom.   il 
verbi      s 

communicando  oonsortium  mUutm  di- 
ptandam  similU  itio~ 

nem 

igniat,  m 

ipso,  q  •  •  itnram 

agentia,  sec  genermntis  participet  im| 

[uit 

principaliter  effi 

rationis ;  aed  vel  nullo  mod 

lum  instrumentaliter  •.  nequeenim  i 

aut    commu  .juscun. 

ti,  qual( 
.  1  pertinet  ud  ag 
habet  n  il  u  i 
municand  .  licat,  q     1 

. 

i  n  itura 

1 1 1 1 1  hal  • 
i    . 
»-t  in  m  divin 

part.  tt  ad  insl  :ni- 

nis  :  . 

tiam. 
docit, 

bis  proxime  rel  itis.  Tun 
ipao  .  q  :l  ll 

importetnr  aliqo  :llls 

inm 

principaliter  pr< 

quationem  cum  I  prari- 

calor  adaqart  aliai. 

Bumptnm,  n<  '••'> 

rem  diaponi  nten  atiam,  quia  \  i- 

ibatanti  n  i  u  i 

parte  grati  e 

tialiter,  saltem  in  jure,  et 

divin.un  essenti  im  ,  m- 

teUigibilis ;  »'t  divin 

•  vnn,  et  perfectienem  cujnslibet  gi 
ergo  ticet  ans  srutu  aUam  *  in 

.   illam  tan 

quit  principaliter  efi  Ihieprindj 

lia  influxus  tantnm  convenit  habenti  nal 

ram  Dei  per  eaaenti  tenti  in 

ne  foraUB  intelligibilis  comm;: 

qui  est  solus  Deus. 
5.  A't  hax  ;  p  in 

alio.  est   posse   alium 


DISP.   VIII,  DUB.  I. 


271 


etur  per  participationem  similitudinisin  natura 
tPj"g"  divina,  sive  (et  in  idem  redit)  est  posse 
alium  generare  in  filium  Dei  per  commu- 
nicationem  naturae  divinae,  quae  in  gratia 
participatur  :  sed  una  gratia  nequit  efficere 
.  principaliter  hos  effectus  :  ergo  una  gratia 
non  potest  alteram  gratiam  in  alio  princi- 
paliter  producere.  Consequentia  est  legi- 
tima ;  nam  qui  non  valet  esse  causa  effec- 
tuum  formalium  alicujus  formae,  non  valet 
ipsam  formam  principaliter  efficere.  Major 
autem  est  certa,  quia  effectus  formalis  gra- 
tiae  sanctificantis  est  constituere  Deum  per 
participationem,  vel  Dei  filium  per  consor- 
tium  in  natura  divina,  quae  in  gratia  parti- 
cipatur,  ut  constat  ex  dictis  disp.  4,  dub.  2 
et  3  ;  ergo  posse  producere  principaliter 
gratiam ,  est  posse  efficere  principaliter 
Deum  per  participationem,  et  generare 
alium  filium  Dei.  Minor  denique  ostendi- 
tur,  quia  ad  communicandam  naturam,  et 
generandum  non  sufficit  aequalitas  speci- 
fica,  sed  insuper  requiritur,  quod  essentia 
generantis  habeat  in  eo  statum  perfectum, 
etcompletum,  juxtacommune  Philosopho- 
rum  axioma,  quod  generare  est  opus perfecti. 
Et  hinc  provenit,  quod  licet  unus  infans  sit 
ejusdem  speciei,  et  perfectionis  cum  altero 
infante;  nibilominus  infans,  dum  infans 
perseverat,  nequit  suam  naturam  dif- 
fundere  ,  et  alium  infantem  generare  ; 
quia  videlicet  habet  essentiam  hominis 
in  statu  imperfecto.  Similiter  quamvis  fce- 
mina  sit  ejusdem  essentiae  cum  viro,  ne- 
quit  tamen  esse  principium  activum  gene- 
rationis;  vel  naturam  active  diffundere;est 
enim  individuum  imperfectum  intra  spe- 
ciem,  juxta  doctrinam  D.  Thom.  3  part. 
auxit.  32,  art .  4.  Ob  eandem  rationem 
dantar  quaedam  animalia  valde  imperfecta, 
quae  neqaeant  sibi  simile  generare.  Constat 
autem,  quod  natura  divina  solum  habet 
perfecte  in  Deo,  secus  vero  in  gratia  ; 
bax  qaippe  solum  participat  praedictam  na- 
turam  in  quodam  esse  diminuto,  videlicet 
accidentaliter,  et  finite.  Krgo  una  gratia 
oeqait  esse  principiam  principale  ad  cons- 
tituendum  aliuin  Deam  per  participationem 
rimilitadinui  in  natura  divina,  sive  (et  in 
idem  redit)  ad  regenerandam  alium  in 
hlium  Dei  per  commanicationem  naturae 
divina?,  q  iae  in  gratia  participatar.  Sed  hic 
inflaendi  modasest  proprias  solius  Deij  in 
(juo  praedicta  natura  habet  esse  perfecte.  Si- 
diffandere  active  principaliter  naturam 
oanam  non  <•  t  cujuscumqae  habentis 


talem  naturam,  utputa  infantis,  aut  foe- 
minae;  sed  spectat  ad  solum  virum,  qui 
illam  naturam  perfecle  habet. 

6.  Ex  qua  doctrina  patet  ad  exemplaExcmpia 
num.  3proposita,et  ad  alia,quae  possent  ad-J^JJjJ? 
duci;  nam  in  omnibus  illis  reperiemus.quod  bant. 
agens  communicans  principalitersuam  na- 
turam,non  solum  habet  lalem  naturam.sed 
quod  illam  habet  in  statu  perfecto.  Qui  au- 
tem  existit  in  gratia,  non  habet  naturam 
divinam  perfecte,  sed  in  quodam  esse  limi- 
tato,  et  diminuto  :  quocirca  nequiteam  per 
modum  principii  principalis  diffundere. 
Patetetiam,  qualiter  licet  duae  gratiae  ha- 
beant  aequalitatem,  et  adaequationem  in  esse 
entis,  et  quoad  speciem  ;  non  tamen  in  ra- 
tione  causae,  et  effectus,  quia  gratia  partici- 
patimperfecte  naturam  Dei,  atqueideonon 
valetesse  principium  principale  ad  diffun- 
dendum  eam,  et  constituendum  alios  filios 
Dei.  Patet  denique,  qualiter  licet  gratia 
participet  naturam  divinam  in  esse  radicis 
aliarum  operationum,  utputa  intelligendi, 
amandi,  etc.  non  tamen  in  esse  radicis 
generandi  filios  adoptivos,  sive  transfun- 
dendi  naturam.  Nam  priores  illae  operatio- 
nes  conveniunt  naturae  non  determinando 
statum  perfectionis,  quocirca  queunt  etiam 
radicari  in  natura  habente  statum  imper- 
fectum.  Generare  autem  seu  diffundere  na- 
turam  ad  alios,  est  opus  perfeeti  in  seipso, 
quamobrem  nequit  convenire  habenti  ut- 
cumque  naturam,  sed  necessario  exposcit, 
quod  natura  habeat  esse  in  statu  perfecto. 
Unde  quia  gratia  participat  naturam  Dei, 
potest  esse  radix  plurium  operationum 
divinarum,  ut  sunt  inteiligere,  et  amare 
Deum  in  seipso  :  sed  quia  praedictam  natu- 
ram  non  capit  perfecte,  sed  solum  partici- 
pat  finite,  et  in  esse  diminuto,  nequit  esse 
principium  activum  principale,  ut  se  diffun- 
dat,  et  regeneret  alios  in  filios  Dei.  Sicul; 
quia  fceminahabet  naturam  humanam,  sed 
*imperfecle ,  potest  efficere  alias  hominis 
operationes,  non  lamen  generare  ;  nam 
generare  active  priucipaliter  hominem  est 
opusnaturao  humanae,  non  ulcumqiie,  sed 
existentis  detorminateinstatu,et  in  diviquo 
perfecto. 

Desumiturque  haec  doctrina  ex  D.Thom.  coniir- 
quaB8t.cit.de   Verit.  ubi  proponit   tertium  dSrina 
argumentum  in  hunc  modum  :  Donum  est  Lradita 
diffusivum  sui   :  sed  forma  corporalis  estex" 
principium  .suaecommunicalionis  in  simili- 
tudinem apeciei  :  ergo  gratia,   quao  forma 
perfectior  est,  jxjlest  esse  jirincipium  simi- 


272 


DE  CAUSIS  QRATIM. 


lis  communicationis.  Ad  quod  respondot  : 

d.tiio.  Dicendum,  quod  non  est  ex  defectu  bonitatis 

gratix,  o,uin  habens  eam  possii  in  aliwndif- 

fundere  ;  sed  est  ex  ejus  eminentia  pariit 

defectu  habentis,  quiaipsa  transeendit  Uatum 

naturx  crcalx;  et  habens  eam,  non  ipsam 

participatin  tanta  perfectione,  ut  eamcom- 

municare  possit.  Deinde  proponit24,  argo- 

montum  in  hac  forma.  Secundum  1'hiloso- 

phum    1  Metqph.  perfectum  est  unumquod- 

que,   quandj   potest    alterum   sibi   simile 

facere  ;  et  loquitur  de  perfectione  natarae  : 

major   autem   est  perfectio   gratia),  quam 

natur;jc  :  ergo  habens  perfectionem  ^ratiae 

potest  alterum  in  gratia  constituere.  <<>uod 

idcm.   ita  diluit  :  «  Dicendum  est,  quod  perfectio 

«  gratiae  potior  est   perfuctione  natura-  ex 

a  parte  forma?  perficientis,  non  aotem  «*x 

«  parte  perfectibilis.    Nam    qnodamn 

«  perfectius  possidetor  qoodest  oatorale,  in 

i  quantum  est  naturali  virtutiacth  b  pro- 

"  portionatum,  cujus  proportionem  donom 

«  supernaturale  excedit.    El  ideo  propri  i 

«  virtute  non  potesl  aliquod  donum  soper- 

«  naturale  transfondere  ,  quamvis  p 

«  facere  simile  sibi  in  uatura.      '  bi,  ut 

vides,  s.  Doctor  in  ntraqne  responsione 

■  consideral  <'t  rationem  ual  i  nna, 

quamgratia  participat,  e1  modum,  quoilla 

natura  tam  in  gratia,  quam  in  sol 

grato  participatur  :  asseritque  gratia) 

parte  naturae,  seu  formae,  quam  participat, 

qoaeest  ipsa  natura  Dei,  excedere  omnes 

naturas,  el  formas  ordinU  naturalis  ;  non 

autem  ex  parte  modi  participandi,   quia 

gratia  non  participal    natnram    I 

finite,  et  in  csse  diminuto,  nt  ipsnm  nomen 

participationis  .-iti-  exprimil  :  el  mrsus 

subjectum  non  habet  natnraliter  gratiam, 

i  ex  impressione  divina  ;  atque  ideo  no- 

([uit  Dei  natnram  mediante  ipsagratia 

fecte  capere.  El  quia  ad  diffusionem  ual 

sivo  ad  generandum  aliod  simile  rrq u i ri- 

tur,  quod  agens  sil  perfectum,  non  Bolom 

ex  parte  naturae,  .-«'l  etiam  ex  parte  d 

habendi  naturam  ;  merito  conclodit,  quod 

habens  gratiam    non  possit  principaliter 

eam  diffundere,  aliosque  sibi  similes  in 

illa  natura  constituere.  Sed  boc  esl  opus 

proprium  Dei,  qui  naturam  in  gratia  acci- 

dentaliter,  et  fmito  modo  participatam  ha- 

bel  per  essentiam,   infinite,   et  in  statu 

perfecto. 


§  ii. 


Mot\ 

7.  Contraria  nobis  sententi  i  d  :i  proba-  ' 
tur  Authoribus  ;  pauci  enim,  et  valdo  ran 
snnt,  qui  vel  hnmanitati  Chri  uini 

rant  virtutem   sufficientem,   ut  possit 
principaliter  physice gratiam  in  u 
ducere.  Nec  pro  hac  parte  reperimus  ali 
oiu  Medinam,  el    Cabreram  irt.y 

i.  13.  Idem  etiam  tuebatur  Arnol 
quidam  h  ereticus,  quem   refert  Capon 
in  prasenti,  el  videtor  esseArnoldai  , 
de  Villanova,  qui ,  ut  testatur  l'rate<> 
affirmabal  natnram  bnm  m  im  a  \  • 
sumptan  ilem  Deo   in  omnibus 

bonis,  et  tantondem  .  A  quo 

delirio  non  moltom 

i  sunt  aifinnare,  humanitat 
Chri  un,  bonam,  amabi- 

lem,  ac  Deum   ipsom,  l>e  qno  rao  l 
1'lura  a  .   argumontis,   qu.e   | 

pro  hac  sententi 

linquimua  ;  onde  non  oportet  in  eomm 

:n.    Hujusmodi    sunt. 

:  non  repognal  ito- 

ralis  ;  el  \  aut 

forma  accidenta 

fectior  :  et  qu<  I  intta  n 

perf<  implicit* 

quibus  videtor  col! 
principiom    .  gratiam    princi 

,  Sed  primom  impognavimo 
2,  disp.  ro  conf 

\  imus  in  hoi  tra  lltimom 

deni  lisp.  dn 

I  o  le  • 
mult  .'.  qoib  i 

moi. 

D    prnr. 
justil 

principaliter  gratiam, 
sanctificatur. 
dem  est  effioere  formam,  el  im  for- 

>m  illius.  A: 
pluribus  locis  Scriptors,  in  quibus  llla 
quutio  occorrit,  oi   I  Joan.  3  :  Oausit  </u<  i 

habtt  hanc  spem . 

loquendi  modom  Patres  communiter  imi- 

tantur.  ut  videri   potest  apu  1    I».  Ainbr  - 

s.  43,  Chys  / 

Hieronvin.  super  ad  Ephes.  1  et  5,  Origen.  Orltea.* 
hom.  9,  m  Xumcr.  el  alios. 
Retpondetor,  hominem  sanctificare  - 

non 


DISP.  VIII,  DUB.  I. 


273 


;spon 
sio. 


'plica 


luitur 


jectio 


.  Tlio- 
i/ias. 


ur 


•  non  quidem  effective,  producendo  videlicet 
formam  sanctificantem,  ut  satis  liquet  ex 
aliis  Scripturae  testimoniis,  quae  num.  I 
expendimus  ;  sed  solum  dispositive,  qua- 
tenus  ponit  actus,  quibus  ad  receptionem 
gratiae  disponitur,  ut  supra  diximus  disp. 
3,  dub.  5,  et  latius  declarabimus  tract.  seq. 
disp.  3,  per  totam.  Et  in  hoc  sensu  expo- 
nenda  sunt  testimonia,  quae  in  contrarium 
referuntur. 

Sed  instabis  :  nam  qui  ponit  ultimam 
dispositionem  ad  formam,  ponit  effective 
ipsam  formam,  ut  est  vulgare  Philosopho- 
rum  proloquium  :  sed  homo  ponit  princi- 
paliter  actus,  quibus  ad  gratiam  ultimo 
disponitur  :  ergo  ponit  effective  principali- 
ter  ipsam  gratiam. 

Respondetur,  majorem  solum  verificari 
de  ultima  dispositione,  ad  quam  forma  se- 
quitur  effective,  sive  in  genere  causae  effi- 
cientis,  quatenus  posita  tali  dispositione, 
statim  forma  naturali  sequela  resultat  : 
tunc  quippe  verificatur,quod  influxus  agen- 
tis  in  dispositionem  pertingat  usque  ad  ip- 
sam  formam,  et  ita  contingit  in  naturali- 
bus.  Id  vero  non  accidit  in  nostro  casu  j 
nam  gratia  non  resultat  physice  ab  aliqua 
ultima  dispositione  :  sed  potius  haec  dispo- 
sitio  supponit  simpliciter  gratiam,  et  ab  ea 
in  genere  causae  efficientis  dependet.  Unde 
non  sequitur,  quod  homo  mediante  dispo- 
sitione  ultima  efficiat  gratiam  ;  sed  potius 
e  converso,  quod  per  gratiam  elevetur  et 
adjuvetur  ad  efficiendum  ultimam  disposi- 
tionem,quae  ad  connaturalem  gratiae  recep- 
tionem  desideratur,  ut  locis  supra  citatis 
fusius  exposuimus.  Aliae  responsiones  pos- 
sunt  videri  apud  Curiel,  et  Arauxo  in 
enti. 

9.  Nec  refert  si  dicas,  rcsponsionem  a 
nobis  datam  non  posse  habere  locum  in 
actu  poenitentiae ;  hicenim  habet  expellere 
effective  peccatum,  ut  docet  I).  Thom.  3 
part.  fjuxst.  H~>,  art.  2  <id  '■>,  ac  subinde  con- 
currit  effective  ad  gratiam,  quae  formaliter 
peccatum  expellit.  Unde  cum  bomoefficiat 
per  modurn  causac  principali.s  actom  p03ni- 
tentia,  per  eandem  attinget  principaliter 
gratiam. 

Hoc,  inquam,  non  refert ;  nam  peccatum 
potest  considerari  ut  est  malum  hominis, 
et  dicitur  macnla  ;  et  at  est  malum  Dei,  et 
dicitur  offensa.  Primo  modo  expellitur  per 
gratiam  i  lecandoper  atisfactionem.  Actas 
.M  pcenitentiaB  non  concurrit  effective 
ad  de  tractionem  peccati,  m  esl  macala,  et 


malum  hominis  ;  sed  ut  est  offensa,  et  ma- 
lum  Dei.  Unde  nonsequitur  quod  actus  pce- 
nitentiae  attingat  effective  gratiam,  sed  quod 
efficiat  satisfactionem.  Et  hoctantumin- 
tendit  D.  Thom.  ut  tract.  seq.  disp.  3,  num. 
104,  magis  constabit. 

10.  Secundo  arguitur  ;  nam  Joan.   1,  di-  Secun- 
citur  :  Gratia  et  veritas  per  Jesum  Christum  afr"ul 
facta  est  :  sed  in  nomine  Jesu  Christi  intel- ycntum. 
ligitur  non  solum  divinitas,  sed  humani- 
tas  :  haec  igitur  est  causa  principalis  phy- 
sica  gratiae  nostrae. 

Et  confirmatur,  quia  gratia  unionis  est  Conflr- 

longe  perfectior,  quam  gratia  nostra  :  ergo  lliatul- 

Christus    habens  gratiam    unionis   potest 

nostram  gratiam  principaliter  efficere. 

Argumentum  diluit  D.  Thom   «  in  hocRei?pon- 

sio 
art.   in   respons.  ad  1,  his   verbis  :  «  Di- 

«  cendum,  quod  humanitas  Christi  est  sicut 

«  quoddam   organum  divinitatis   ejus,    ut 

«  Damascenus  dicit   in  3  lib.  Instrumen- 

«  tum  autem    non  agit  actionem   agentis 

«  principalis  propria  virtute,  sed  virtute 

«  principalis    agentis.  Et  ideo  humanitas 

«  Christi  non  causat  gratiam  propria  vir- 

«  tute,  sed  virtute  divinitatis  adjunctae,  ex 

«  qua  actiones  humanitatis  Christi  sunt  sa- 

«  lutares.  » 

Ad  confirmationem  constat  ex  supra  dic- 
tis  num.  2,  quod  licet  unio  hypostatica  sit 
perfectior,  quam  gratia  sanctificans  ;  ni- 
hilominus  necgratiam,  nec  alium  efFectum 
producere  valef,  nisi  in  humanitate  detur 
virtus  praecontentiva,  et  operativa  talium 
effectuum.  Cum  autem  in  humanitate  non 
possit  inveniri  virtus,  quae  valeat  gratiam 
principaliterproducere,  fitquod  humanitas 
a  Verbo  assumpta  non  efficiat  principaliter 
nostram  gratiam,  sed  solum  instrumentali- 
ter,  ministerialiter,  et  ut  organum  divi- 
nitatis. 

Sed  insurges  :  nam  Christus  DominusRepiica. 
influit  in  gratiam  modo  quodam  excellen- 
tissimo,  qui  non  convenit  aliis  ministris  : 
iufluit  enim  per  modum  capitis,  quod  alii 
ministri  aon  habent  :  sed  efficere  instru- 
mentaliter  physice  gratiam  commune  est 
aliis  ministris,  ut  patet  in  sacerdote  absol- 
vente  a  poccatis  :  ergo  Christus  influit  in 
gratiam  nostram,  noninstrumentaliter,sed 
principaliter. 

Elespondetur  cum  D.  Thom.  hco  cit.  ea?solvitur. 
qusBst.  de    Veritate,   in  respons.  ad  6,  ubi  DTh0- 
ait  :    Dioendum,  quod  ideo  Chrislus  secun- 
(/ n  iii  humanam  naturam  prx  aliis  ministris 
caput  Ecclesis  dicitur,  quia  prx  cxteris  aliis 


274 


DE  CAUSIS  GRATIiE. 


ministerium  habuit,  in  quantum  perfidem 
ipsius  sanctijicarnur  ,  et  per  invocationem 
nominis  ejus  Sacramentis  imbuimur,  et 
tute  passionis  ejus  tota  kumana  natura  a 
peccato  primi  parentis  porgatur,  et  muUa 
alia  hujusmodi,  quss  Christo  singulariter 
conveniunt.  Itaque  licet  alii  etiam  ministri 
conveniant  in  hoc,  quod  est  efiiccre  phy- 
.-ice  instrumentalitergratiam;  nihilominus 
•  hristus  Dominus  eos  longo  antecellit 
etiam  in  hoc  genere  inflaxas  :  tum  quia 
ejushumanitas  est  instrumentumdivinitati 
immediate,  et  suhstantialiter  conjunctum  : 
tum  quia  influit  universaliter  in  omm-m 
gratiam  .-  tum  quia  elicit  operationes  infi- 
niti  valoris,  et  meretur  de  condif 
tram  jostificationem;  quu?  alii  minifltri  tion 
hahont.  Ob  qaas  excellentias  Christos  Do- 
minus  est  caput  morale  omnium  hominum, 
influitque  principaliter  moraliter  in  omnes 
nostrs  justificationis,  et   ,  tinationia 

effectas.  Et  hoc  pacto  simal  cohsi 
Christus  Dominua  per  hum  initatem  solum 
instramentaliter  physice   infloat   in   - 
iiam;  et  qaod  nihilominas habeal  influxnm 
longe  excellentiorem,  quam  habentalii  mi- 
nistri,  ut  docet  D.  Thom.  verbis  relal 
;>  part.  qumst.  S,art.  1  <i</  I,  abi  li  bc  habet: 

[dem.  Dicendum,  <ju<«/  daregratiam,  aui  Spiritum 
sanctum  convenii  Christo,  secundum  auad 
Deus  authoritati  \  l  instrumentaliter 
venii  etiam  ti  secundum  <juh<i  homo,  in  auan- 
tum  icilicei  ejus  humanitas  instrumentum 
fuit  divinUatis  ejus.  Ei  ita  actiones  ipsius 
ex  virtute  divinitatis  fuerunt  satutiferx,  ut- 
potegratiam  in  nobis  causantes,  ei  \ 
tum,etper  efflcientiam  quandam.  Augustinus 
<iui<})n  negai  Christum  secundum quod  homo 
estydare  Spiritum  sanctum  perauthoritatem. 
Jfnstrumentatiter  autemt  sive  ministerialiter 
etiam  alii  Sancti  dicuntur  <l<rc  Spiritum 
sanctum,  secundum  itlud  ad  Galat.  3 :  Qh4 
tribuii  nobis  Spiritum,  ct<\ 
Aimiv-      11.  Instabis,  qaia  non  minor  virtus,  et 

,,|,a'  perfectio reqairitur  ad  efficienddm  princi- 
palitor  moraliter  gratiam,  quam  ad  eam 
producendum  principaliter  physice  :  ergo 
si  Christus  ut  homoproduxit  principaliter 
moraliter  aostram  gratiam,  a(  proxime 
diximas,  pariter  potuit  illam  principaliter 
pliysice  producero.  Antecedens  Baadetor, 
quia  ad  producendum  principaliter  m 
litor  gratiam.  pnasertim  destruentem  of- 
fensam,  et  expellentem  macalam,  requiri- 
tur  virtus,  et  perfectio  infinita:  hsc  aotem, 
et  non  major,  requiritur  ad  producendum 


principaliter  ph\-icegratiam,ut 
tat  :  ergo,  etc. 

Respondetar,  quoJ  adefi:  □  prin-i 

cipalityr  moraliter  grati nn  reqniritor  vir- 
tus,sou  perfectio  infinitaex  parfc  iti, 

sou  principii  quod  ;  nam  o  i,-  tantum  opo: 
tiones  qaeunt  infinite  valorari,  me- 

riti   infiniti,    qu.e  procedunt    a 
divino  :   istud  quippe  non  ae  habet  j 

::iodum  principii  ofiicientis  ad  praidic- 
tas  operatio  l    eti  i  moduin 

formae  i.  -  digmfi  infinite. 

Non  requiritar  tamen ,  qmd  prin 
quc  proximam,  sil  infinitam  ; 

ii.nn  operatrones  in  so  physice  finit»,  et  a 
principio  proximo  physice  finitopi 
;nt  infinite  moraliter  dig 
rationesapp 

m  i-  moralis.   Et  hinc  habent 
Christi  Domini, 

moraliter  efl  j*?c- 

catum,  •  re  pro 

rum      I  .   princi| 

gratiam,    requiritur    \.  :tio 

physice  infinita,  noo  aolom  ex  parteprin- 
jiii  g  l  etiam 

ubi  principiam  <ju<>  est  fi  . 
quit  gratiam  |>r  iter 

pro  i 

.  . 
[uiritur  a  principa- 

liter  ph  i  itiam,  i  illam  i 

ciendom  pri  Bl    it  i 

Christui  Dominos  (qoi  ut  homo,  pi 
liter  moraliter  efficil  \  ut 

hom  i  princi]  .  ut 

t  l>.  Thom 
12,  rtio  :  oam  qoo  I  ** 

re  prin  ISM 

neqoil  provenire  niai  - 

rnatur.ilis,  vel  qui.'. 
participatio  formalis  alicuj  . 
vini  ;i  impli  aturair. 

principeliter  qoalitatem  so] 
lom.  qoa    formaliter    participel   alkj 
licatom  dh  inom  :    i nt  g  . 

lomine  gloria  prodocit  principa- 
liter  \  iaionem  beatific  im, 

rnataralis  participans  formaliter  ali- 
m   divinom  tp- 

ptret,  in  volontate eliciente actom  ehari 
tis  :  ergo  non  implicat.  qoo  i 
ducat  principaliter  gratiam. 

Confirmator  primo  .  qoia  sratia  habet  ^{ 
finitam.  et  limitatam  perfectionem,   cum  j 

iit 


DISP.  VIII,  DUB.  I. 


275 


Se- 
undo. 


Jccurri- 
■rargo- 

mento. 


sit  aliquid  extra  Deum  :  ergo  ad  producen- 
dum  principaliter  gratiam  non  requiritur 
virtus  infinita  :  sed  virtus  quae  infinita  non 
est,  potest  creaturae  communicari  :  ergo 
non  implicat,  quod  creaturae  communicetur 
virtus,  per  quam  producat  principaliler 
gratiam. 

Confirmatur  secundo,  quia  sicu-t  non  re- 
pugnat,  quod  creatura  participet  alia  attri- 
buta,  utputa  voluntatem  divinam,  media 
charitate;  ita  non  repugnat,  quod  partici- 
pet  attributum  omnipotentiae  :  sed  eo  ipso, 
quod  creatura  omnipotentiam  participet, 
potest  gratiam  principaliter  producere , 
quandoquidem  nequit  major  virtus  ad  pro- 
ductionem  gratiae  desiderari,  quam  virtus 
omnipotentiam  participans  :  ergo  non  im- 
plicat,  quod  creatura  possitgratiam  prin- 
cipaliter  producere. 

Ad   argumentum   respondetur  negando 
majorem ;  jam  enim   supra  assignavimus 
principalem  rationem,  ob  quam  repugnat, 
quod  creatura  aliqua  gratiam  principaliter 
producat.  Xam  cum  sit  participatio  imme- 
diata  naturae  divinae.  et  clebeat  per  modum 
natura^   communicari ,  produci  principa- 
liter  non  valet,  nisi  ab  eo,   qui  naturam 
divinam  habet  perfecte,et  in  esse  completo, 
qui  est  solus  Deus.  Actus  autem  supernatu- 
rales  participant  perfectiones  divinas  me- 
diate,  hoc  est,  mediante  ipsa  gratia,  quae 
habet  rationem   naturae  ;  et  ex  genere  suo 
non  petunt  indispensabiliter,  quod  natura 
habeat  statum  perfectum,  ut   num.  G  dixi- 
mus.    Unde  non  repugnat,  quod  creatura 
habens  gratiam,   vel  aliud  principium  su- 
pernaturale,  efiiciat  principaliter  superna- 
tarales  operationes. 
i>iiniiur      Ad    primam    confirmationem    negamus 
coiiflr-  pr'mam  consequentiam ;   nam  licet  gratia 
in  i    e  entia  babeat  finitam  perfectionem, 
explicat  tamen  perfectionem  infinitam  in 
etermini,  qoiaest  formalis  participatio 
natur;e  divinssub  conceptu  natarae;  atque 
ideo  debet  diffandi  at  terminas  spiritaalis 
regenerationis  filioram  Dei,  et  hoc  pacto 
'liinjruii  non  valel  abalioagente  principali, 
quarn  abeo  qai  habet  nataram  divinam  in 
•  j  perfecto  qui  (--.i  5c4o§Deus,atsupraex- 
plicuimn  .  Praa  ertim  com  non   ii  assigna- 
bilealiqood  principiam  creatum,  quodgra- 
ti&perfectionem  adaBquet,nisi  alteragratia; 
(iu;f:  t;jrnf-n  u(-j\m\  gratiam  aliam  principa- 
liter  producere,  ob  ea  quae  sapra  diximas. 
oivin.r     Ad  secandam  negamas  minorem,  auia 
non   quaelibet    participatio   omnipotentiae 


adaequat  gratiae  perfectionem,  sed  deberet 
esse  tanta,  quod  includeret  etiam  naturam 
divinam  in  statu  perfecto  ;  aliter  enim  non 
posset  ad  communicationem  ejusdem  natu- 
rae,  quae  in  gratia  participatur,  et  ad  rege- 
nerationem  liliorum  Dei  principaliter  con- 
currere,  ut  supra  expendimus  .  Cumque 
solus  Deushabeat  naturam  divinamin  statu 
perfecto,  fit  quod  solus  Deus  possit  gratiam 
principaliter  producere.  Accedunt  etiam 
alia  motiva,  quaesupra  proposuimus.  Acce- 
ditdenique,  quod  virtus  participans  omni- 
potentiam  semper  est  ad  effectus  proprios 
ejusdem  omnipotentiae,  quos  proinde  non 
attingit  principaliter,  sed  instrumentaliter, 
et  cum  subordinatione  ad  Deum  principa- 
lem,  et  specialem  agentem,  ut  patet  in  vir- 
tute  ad  patrandum  miracula. 

13.  Ex  dictis  in  hoc  dubio  inferturPrimum 
primo,  nullam  creaturam  posse  producereco?fjmta" 
principaliter  habitus  virtutum  supernatu- 
ralium.  Quoniam  ille  solus  valet  producere 
principaliter  proprietates  alicujus  naturae, 
qui  potest  efficere  principaliter  eandem  na- 
turam.eo  quod  proprietatesper  se  loquendo 
fiunt  per  eandem  actionein,  per  quam  na- 
tura  producitur  :  sed  habitus  virtutum  su- 
pernaturalium  sunt  proprielates  gratiae 
sanctificantis,  quae  in  ordine  supernaturali 
habet  rationem  naturae  :  ergo  cum  nulla 
creatura  possit  producereprincipaliter  gra- 
tiam,  sequitur  quod  nulla  creatura  valeat 
etTicere  principaliter  praedictas  virtutes  . 
Videantur  quao  diximus  Iract.  12,  disp.  3, 
dub.  3,  ubi  hoc  consectarium  ex  eodem 
principio  late  firmavimus  ;  ibique  occurri- 
mus  objectionibus,quae  contra  illud  in  prae- 
senti  formari  possunt,  et  indirecte  impu- 
gnare  nostrarri  principalem  assertionem. 

14.  Sequitur  secundo,  nullam  creaturamsecundA 
posse  principaliter  physice  augero  suam  ,,,alI°* 
gratiam,  et  supernaturales  virtutes.  Nam 
ille  solus  valet  augere  principaliter  physice 
aliquem^effectum,  qui  valet  ipsum  princi- 
paliter  efiicere  :  tum  quia  augmentum  est 
ejusdem  rationis,  et  ordinis  cum  essonlia  : 
tum  quia  augens  principaliter  effectum  , 
illum  efiiceret,  si  non  supponerot  produc- 
tum  :  sed  nulla  creatura  jjotest  efiicere' 
principaliler  physice  gratiam,  et  superna- 
turales  virtutes,  ut  constat  ex  dictis  :  ergo 
nulla  creatura  valot  efficere  principaliter 
physice  augmenturn  gratiae,  et  supernatu- 
raliurn  virtutum.  Quod  <'x  professo  osten- 
demua  in  Tractatu  de  Charitate,  agentes  de 
hujus  virtutis  inlonsione. 


276 


DE  CAl  SIS  GRATliE. 


Tertrom  15.  CoIIicitur  tertio,  nullam  creaturam 
rium. "  posse  eflicere  principaliter  physice  vel  mi- 
nimum  auxilium  gratia?  suflicientis  ,  aut 
eflicacis,  supposito  quod  hujusmodi  auxi- 
lium  non  consistat  formaliter  inactibus  a 
creatura  elicitis  ;  sed  in  qualitate  fluida, 
quae  vel  detvires  ad  actus  supernaturales, 
vel  vires  quas  supponit,  pracbeat,  et  cum 
exercitio  infallibiliter  conjungat,  ut  decla- 
ravimus  disp.  b,dub.  2  et  disp.  7,  </n'>.  1.  Si 
enim  ratio  auxilii  in  actibus  indeliberatis 
consistat,  ut  quidam  volunt,  consequens 
erit,  quodsicut  creatura  est  cuusa  princip  i- 
lis  physica  pr;cdictorum  actuuin.  ita  etiam 
esset  causa  principalis  auxilii.  Quod  si  ab- 
surdum  apparet,  quod  creatura  sibi  ipsi 
fabricetur  auxilia,  e.\  hoc  ipso  convincitar, 
quod  ratio  auxilii  sullicientis,  \cl  effi 
non  consistat  formaliter  in  actibas  elicitis 
a  creatura.  Sed  sapposita  vera  doctrina, 
quam  locis  citatis  statuimus  circa  conditio- 
nem,  et  qaidditatem  aaxilii  .  ostenditur 
consequentia,  et  veritas  hojos  consectarii  : 
tum  quia  praedicta  aaxilia  ordinantui 
introducendam,  conservandam,  <•!  augen- 
rlani  gratiam  :  sed  solus  ille  potesl  princi- 
paliter  introducere,  conservare,  el  an 
gratiam,  qui  potest  illam  principaliter 
producere  :   ergo   cuni   boIus   I  ileal 

eflicero  principaliter  gratiam  -,  seqaitor, 
quod  solus  Deus  \  aleat  efficere  princip  iliter 
hujusmodi  auxilia  Tum  etiam.  quia  m  1"- 
quamur  de  auxilio  efficaci,  solas  ille  \ 
ipsum  principaliter  efficere,  qai  habel  hu- 
manorum  cordium,quo,quando,etqaomodo 
voluerit,  inclinandoram  absolatam,  et  in- 
fallibilem  potestatem,  al  ex  i>.  a... 
tendimus  disp.  prxced.dub  3  ei  1. 1  ade  cam 
potesias  adeo  magna  sil  soliqa  Dei,  tit  quod 
solus  Deus  possil  producere  principaliter 
auxilium  efficax.  Si  verosermo  fiat  de  auxi- 
lio  sufficienti,  cum  istud  sappleat,  aot  com- 
pleat  defectum  virtutum  supernaturalium 
inordinevel  adspeciem  aetus.  \el  ad  ejus 
intensionem,  actualitatem,  et  existenliam, 
oportet  quod  praedictum  auxiliom  reduea- 
tur  ad  supernatorales  virtutes  :  on 
solum  poterit  principaliter  prodaci  .  qai 
prssdictas  virtutes  potesl  efficere  princip  i- 
liter  :  hic  aatem  est  solus  Deus,  atconstat 
ex  dictis. 


II  M   II. 


Utrum  gralia  fmt  y  ,t. 

Dubium  hoc  est  appendix  precedentis.et 
quia  post  notitiam  causa?  principaliter  pro- 
ducentis  gratiam  succedit  notitia  n. 
fit,  et   quia  plur  '.ntiquis   probarnnt 

gratiam  a  nulla  creatura  rincipaliter 

dstimarunt,  gratiam  pruduci 
tionem,  qus  solum  est  a  Deosal- 
tem  iosa  principali.  Prodifficolta- 

tisaatem  resolatione  dao  breviter  pr  esup- 
I  t.  Primam  ce- 

dere  de  connatur  ili  grati  b  pr< 

:n  ipsa  con- 
nataraliter  sibi  \  I  -it,  an 

per  divinam  potenti  im  ali 
duci  lem 

nulluin    |  itum,  quod 

• 

subjectum,  illadqoe  per 

niut.it:  el  quamvis  i  iti"  tr 

matandi  .-«•pirun.  semper  tamen  qu.mtum 

implut.    in  lib.  /'  .1.  ijur^t  ' 


I 

/       lutiodifffcuitatis  0.1 


16.  Dicendum  n  fieri  ; 

tionem 

:  tionis    p  ii  - 
prima,  qui  i  inler  l  •  ••  form  im 

aliqu  nn  cre  iri,  vel  non  •!  itur  d 

dium.  I  trai 

l>.  Thom.  ut  statim  videbimus.  tdemq 
communiter  toentur  omnesTl 
derni.  tam  intra.  quam  .  I>. 

Thom.   un  I  :i  parti 


culan   i'  V"i  le  mtur  t  imen  Curi»iI  m  ; 

■nti,  ari.  I.  <!n'  .  Zumel  i>i'>. 

1.  art.  v 
Valentia  disp.  8,  q.  1.  p".n 
plut.  loco  cit.  m 

batur  prime  aatboritate  I 
nam  infra   qusst.    113,   art.    I  :irit, ,x' 

utrum  justi:  mpii  sit  m.iximum  - 

E r   n  Bolvit  .  quod  m 
rem  factam  ,  jastificati 
quam  ccelum.  et  terra  ;   qoia   m  justifi 
tione  producitur  gratia, 


DISP.  VIII,  DUB.  II. 


27  7 


et  terra  perfeclior.  Si  vero  attendamus  ad 
modum  productionis,  ccelum,  et  terra  sunt 
majus  opus,  quia  sunt  ex  nihilo.  Idemque 
repetit  in  responsione  ad  4.  Ergo  ex  sen- 
tentia  S.  Docloris  gratia  justificans  non  fit 
ex  nihilo,  et  per  creationem  ;  sed  ex  prae- 
supposito  subjecto  ,  et  per  eductionem.  Et 
supra  quxst.  1 10,  art.  2  ad  3,  cum  dixisset 
gratiam  fieri  ex  nihilo,  adjecit  quod  per  ly 
ex  nihilo,  excluditur  meritum  praecedens. 
Gratia  ,  inquit,  dicitur  creari  ex  eo ,  quod 
homines  secundum  ipsam  creantur,  id  est  in 
novo  esse  constituuntur  ex  nihilo,  id  est  non 
ex  meritis.  Quo  pacto  satis  expressit,  gra- 
tiam  non  fieri  ex  nihilo  physice,  sive  ex 
non  praesuppositosubjecto,  quod  ad  veram 
creationem  requirebatur;  sed  tantum  mo- 
raliter,  sive  ex  non  praesupposito  recipien- 
tis  merito,  quod  ad  rigorosam  creationem 
dem.  non  sufficit.  Et  qussst.  unica  de  virtutib.  art. 
10,  in  respons.  ad  13  ,  inquit :  «  In  anima 
«  est  aliquid  in  potentia  ,  quod  natum  est 
«  reduci  in  actum  ab  agente  naturali ;  et 
«  hoc  modo  sunt  in  potentia  in  ipsa  virtu- 
'<■  tes  acquisitae.  Alio  modo  aliquid  est  in 
"  potentia  in  anima,  quod  non  est  natum 
<(  educi  in  actum  ,  nisi  per  virtutem  divi- 

0  nam  ,  et  hoc  modo  sunt  in  potentia  vir- 
•«  tutes  infusae.  »  Ubi  expresse  concedit 
virtutes  infusas  fieri  per  eductionem  ex  po- 
tentia  obedientiali  animae  ;  eadem  autem 
est  ratio  de  gratia  justificante  :  tum  quia 
praedictae  virtutes  sunt  proprietates  ejus  : 
tum  quia  per  se  loquendo  fiunt  per  eandem 
actionem,  quagratia  producitur. 

onfir-      Confirmatur  urgentius  ex  principiis  ge- 

'^"neralibus,  et  certis  in  doctrina  D.  Thom. 

Tum  quia  nulla  creatura  valet  esse  instru- 

rnentum  creationis  ,    ut  tradit  S  .    Doctor 

1  part.  qwest.  15,  art.  5  ;  sed  creatura  con- 
currit  instrumentaliter  ad  productionem 
gratiae,  ut  aflirmat  idern  S.  Doctor  in  hoc 
articalo  in  resp  ad  1  et  2,  et  3  part.  qwest. 
62,  art.  1;  ergo  ex  sententia  D.  Thom.  gra- 
tia  non  fit  per  creationem.  Tum  etiam,  quia 

tndam  praesentem  providentiam  nihil 

init  per  annihilationem  ,  ut  tradit  S. 

toi  I  part.  'pirst.  101,  art.  \  jergogra- 
tia  cum  destruitar  per  peccatam  ,  non  de- 

it  per  annihilationem  :  atqai  de  Ltio  rei 
proportionatar  ejas  prodactioni,  ita  ntquod 
incipit  per  creationem,  desinat  per  annihi- 
lationem  ,  et  qaod  fit  per  eductionem  ex 
•abjecto  de  inat  per  resolationem  in  illad, 
at  frequenter  tradit  idem  S.  Doctor  :  ergo 
mentegratia  non  fit  per  creationem, 


sed  per  educlionem.  Evasiones  autem,  qui- 
bus  possent  Adversarii  vim  harum  autho- 
rilatum  declinare,  statim  dicenda  praeclu- 
dent. 

17.  Secundo  probatur  eadem  assertio  ra-  ]ialio 
tione  fundamentali  ex  eisdem  testimoniis  }fun" 
D.  Thom.  desumpta  ;  quia  creari  non  con-   taiis. 
venit  nisi  entibus  per  se  subsistentibus  ,  et 
connreari  non  convenit,  nisi  rebus  quae  ad 
productionem  entis  per  se  subsistentis  com- 
producuntur  :  sed  gratia  non  est  ens  per  se 
subsistens,  neccomproducitur  ad  ejus  pro- 
ductionem  :  ergo  creari,  vel  concreari  non 
convenit  gratiae  ;  atque  ideo  gratia  non  fit 
per  creationem,  sed  per  eductionem.  Utra- 
que  consequentia  patet.  Major  autem  decla- 
ratur  ,  et  suadetur  ,  nam  vel  res  frt  per  se, 
vel  ad  productionem  alterius  :  freri  autem 
per  se  non  convenit,   nisi  entibus  per  se 
subsistentibus  :  ut  vero  aliquid  comprodu- 
catur  ad  alterius  productionem  ,  opus  est, 
quod  frat  eadem  actione ;   ubi  enim  duo 
frunt  per  diversas  actiones,  nullum  eorum 
comproducitur  ,  sed  unumquodque  termi- 
nat  diversam  actionem  ,  ut  ex  se  liquet  : 
creari  per  se  non  convenit  nisr  entibus  per 
se  subsistentibus  ,  et  concreari  non  conve- 
nit,  nisi  rebus  quae  ad  productronem  rei 
per  se  subsistentis,  et  creationem  termi- 
nantis  comproducuntur.   Quod  declaratur 
exemplis  ;  nam  ideo  Angeli,  animae  ratio- 
nales,  etcoeli  terminant  per  se  creationem, 
quia(suppositis  aliis  conditionibus)  suntres 
per  se  subsistenles  ,   et  ideo  intellectus,  et 
voluntates  Angelorum,  et  animarum  ratio- 
nalium,  et  pariter  formao  substantiales,  et 
accidentales   coalorum  concreantur  ;   quia 
licet  per  se  non  subsistant,  frunt  tamen  ad 
productionem  Angelorum,  animarum  ,  et 
coelorum  ;  atque  terminant  eandem  crea- 
tionem.  Minor  denique  quoad  primam  par- 
tem  est  marrifesta  ;   rram  gratia  est   vera 
qualitas,  et  forma  accidentalis,  quae  in  suo 
esse  dependet  a  subjecto,  ut  constat  ex  dic- 
tis  disp.  \,  dub.  1  ;  ergo  gralia  non  est  res 
per  se  subsistens.  Secunda  etiam  minoris 
pars  facile  oslenditur  ;  nam  omnrs  res  per 
se  subsistens  estaliqua  substantia,  et  enti- 
tas  naturalis,  quae  proinde  terrninat  natu- 
ralem  actionem  :  sed  gratia   rron  fit  per 
actionem  ordinis  naturalis,  sed  per  super- 
naturalem  influxum,  cum  insa  sit  entitas 
ordinis  divini  :  ergo  gratia  non  comprodu- 
citur  ad  productionem  rei  per  se  subsisten- 
tis  ,  sed  hl  per  diversam  actionem.  Quod 
inductive  etiam  liquet ;  nam  actio  efficiena 


278 


DE  CAUSIS  GRATI.K. 


l!onfir 
matur 


gratiam ,  qiiac  nobis  datur,  nos  supponit 
productos  ;  ot  actio  eiTiciens  gratiam  ,  qua) 
Angelis  communicata  fuit,  supponebat  eos 
jam  creatos. 

Confirmatur,  et  declaratur  primo  ;  nam 
prlmo.  ideo  Angelus  fit  per  creationem,  quia  nul- 
lum  pra3supponit  subjectum,  ex  qno  fiat.  VA 
ideo  ccelum  fit  per  creationem  ,  quia  licet 
habeat   partes,   ex  quibus  constat,  et  quas 
aliquo  modo  supponit ;  eas  tamen  non  prae- 
supponit  factas,  sed  ipsse  potius  fiunt  ad  to- 
tius  creli  productionem,  qua3  proinde  est  ex 
nihilo.   Et  ideo  accidentia  propria  Angelo- 
rum,  et   crelorum  fiunt  per  creationem  , 
quia  iicet  dependeant  a  subjecto,  et  ipsi  in- 
haereant ,  illud  tamen  non  praesopponant 
factum  per  actionem  diversam,  sed  com- 
producunlur  ad  ejus   productionem  . 
e.-t  creatio.   Atqui  gratia  ex  ona  parte  'I.-- 
pendet  a  sobjecto  ,  Biqoidem  esl  form 
cidentalis;  •  ■!  exalia  parte supponit  sub 
jectum  productum  per  aliam  actionei 
ip.sa  terminal  novum,  <-t  distinctam  in- 
fluxum.  cum  fi.it  per  aetionem  altioria  or- 
dinis.  Ergo  gratia   nec  oreatur ,  nec  con- 
creatur. 
8e«        18.  Confirmatur  secondo  : qnia  fieri  ali- 
MB<l0  (juid  per  ednctionem  ,  esl  fieri  per  actio- 
nem  transmutantem  subjectum,  vel  saltem 
transmutativam  illius  :    ed  gratia  fil  per 
actionem   transmutantem  snbjectum  ,  vel 
saltem  ejus  transmutativam  :  ratia 

non  fit  per  creationem,  sed  per  eductionem. 
Majorem  recte  probant  N.  Complut.  locii 
supra  citatis,  eamque  I 
tum  quia  actio  transmutans  Bnbjectum,  vel 
ejus  transmntativa,  illud  per        ipponil  : 
sed  crealio  non  supponit  Bubjectum,  cum 
sit  ex  nihilo  :  ergo  actio  transmutans  sub- 
jectum  ,  vel  ejus  transmutativs  ,  non  esl 
creatio,  sed  eductio.  Tum  etiam,  quia  ter- 
minus  factus  per  transmutationem  bo! 
vel  exercitam,  vel  exactam,  praaaapponit 
subjectum  factum  ;  atque  ideo  oon  fii 
nihilo  per  creationem,  -<-l  ex  ipsosob 
per  eductioiifin  ab  illo.  Minor  aotem  j>n>- 
batur,  qoia  gratia  aliqoando  sopponil  sob- 
jectum  prius  tempore  factom  ,  ot  in  uobis 
contingil ;  <'t  tonc  sobjectom  in  prodoctione 
gratiae  transmntator,  transit  enim  realiter 
a  non  essegratiae  ad  esse  illius.  Aliquando 
autem  fit  in  eodem  instanti,  inquosul 
tomcreatur,  ol  in  Angelia  accidil  :  sed  hoc 
est  per  accidens  respectu  ipsiusgratiae;pos- 
set  enim  anjue  bene  fieri   in  duratione  ^c- 
quenti  ,   cum    crcatio  Angelorum    nullum 


babeat  n<:vjni  ex  oatura  rr-i  pum  gratiae 
prodacli  I  ita  licel  m  • 

ductio  grati;e  non  transmol  -  ib- 

jectum,  esttamen  di  transmotativa. 

Sicol  proportionabiliter  contingil  in 
mibus  genitis  in  eodem  instanti ,  m  qu«» 

saeramentales  corrompontor ;  i 
enim  snpponunt  materiam  alia  durati 
factam,  sed  tonc  primo  I  ta- 

men  vermes  non  cre  intor. 

I  r  tertio  pr  bcI  i  lendo  com- 
mane  Adversariorum  effoginni  .-  qoia  si 
aliq  vari,  qood  pratia  ci 

retur,  a  rearetur,   maxiinc  qoia  in 

prodoctione  ac- 

tiones,  qoarom  j>rima  ell.  :titatem 

b  <-\  nihilo,  alia  vero  gr  iti  un  ; 
t.iin  substantis  unirel  :  ili 
I  ib- 

jecti  :  illa  soli   Deo  con 
;      "t  medii  mentis,  ut: 

mentis,  I  e  im  plan  im, 

qoo  anima  rationali 

iliaxn  actionem 
onitar  materiae  \  irl 

I  in- 

damento  :  ei  iol  con- 

:•  . 
I  it,  (juia  ille  'li  li  modti- 

tur  probabilior omniam,  qo  jitaronl 

Autl  otrari  b  opinionis ,  i 

inter  ill  item  probator  : 

tum   qoia  onomqai 

lentalis,  oon  l>  i 
a  su!  :    :i  omni 

in  i/ioi  habel  exi  rentiam 

Babjectom  :  ergo  n  ,  en- 

denfc  :  ■  t  per  infa  erentiam 

ad  illod  :  al  m  actionem 

I  onitor.  Tom  etiam,  n  im  ideo  anii 
ration  ili-  fit  per  unam  actionem,  »'t  unitur 

liam.  qui.i  esl  form 
qos  proinde  '~t.  1 1  existil  independenfc 
sobji  I  gr.itia  non  •  Bl   I  'rma  per 

Babsistens,  ol  ex  se  liqu  cratia  i 

habel  fit>ri  j>or  unan  m,  »-t  unin 

aliam;aed  eadem  a<  t i  lucitur  . 

Bobjecto  commonic  itor .  Tom  j>r  i 
qoia  frostra   fionl  \^r  plora  .    qo 
sunt  fieri  j>.>r  pauciora,  sed  nalla  apparel 
repognantia  in eo,   qood  gr  i  '-111- 

dem  actionem  fiat,  el  uniatur:ergo  grati.i 
fit,  et  onitor  per  onicam  actionem.  Tom 
deniqoe,  quia  licel  jvr  divinam  polentiam 
fieri  valeat,  tionem 

itur, 


DISP.  VIII,  DUB.   II. 


279 


producatur.  et  per  aliam  diversam  actio- 
nem  communicetur  subjecto;  nihilominus 
non  adest  urgens  fundamentum,  ut  existi- 
memus  ita  de  facto  contingere ;  nam  motiva 
hactenus  proposita  satis  evincunt,  esse  ma- 
gis  connaturale  gratiae  fieri,  et  uniri  sub- 
jecto  per  eandem  actionem;  et  communis, 
ac  suavis  Dei  providentia  operatur  de  facto 
juxta  conditionem  ,  et  exigentiam  rerum  : 
ergo  gratia  de  facto  unica,  et  eadem  actione 
fit,  et  unitur  subjecto. 
liimo.      Confirmatur  ultimo  evertendo  principale 
Adversariorum  motivum  ;  nam  ideo  gratia 
non  educeretur  ex  subjecto  ,  quia  excedit 
omne  subjectum,  atque  ideo  non  valet  in 
illo    praecontineri  :  sed  haec  ratio  falsum 
supponit,  et  nullius  roboris  est  :  ergo  gra- 
tiaeducitur  ex  subjecto.  Major  patet;  nam 
id  praecipue  Adversarii  causantur  ,  ut  ne- 
gent  gratiam  fieri  per  eductionem  ,   quia 
videlicet  gratia  est  forma  ordinis  divini; 
subjectum    vero    est    entitas    naturalis  , 
inter  quod   et  formam  illam   non    recog- 
noscunt  proportionem.    Minor  autem  os- 
tenditur  :  tum  quia  actus,  v.  g.  Fidei,  est 
qualitas  supernaturalis,  et  ordinis  divini , 
et  tamen  non  fit  per  creationem,  sed  edu- 
citur  ex  subjecto  :  siquidem  credens  elicit, 
et  efficit  principaliter  talem  actum  :  ergo 
quod  gratia  sit  forma  ordinis  divini  ,  mi- 
nime  probat,  quod  non  possit  fieri  pereduc- 
tionem.  Tum  etiam,  quia  si  illud  motivum 
esset  alicujus  momenti,  etiam  evinceret  , 
quod  gratia  non  uniretur  subjecto,  nec  ab 
illo  in  suo  esse  dependeret ,  siquidem  unio, 
et  esse  gratiae  sunt  ordinis  divini  :  conse- 
quens  est  aperte  falsum  ,  et  ab  Adversariis 
non  admittitur.cum  potius  afTirment,  unio- 
nem  gratiae  ad  subjectum  esse  eductionem: 
ergo  praedictum  motivum  nullius  momenti 
est.  Tum  denique,  quia  ad  salvandam  emi- 
nentiam  gratire  supra  subjectum  satis  est, 
quod  gratia  non  educatur  ex  entitate  rei, 
Dt  ett   potentia  naturalis   naturali   agenti 
subjecta,  sed  fiat  ex  entitate,  prout  est  po- 
tentia  obedientialia,  quae  soli  Deo  ut  agenti 
prineipali  substernitur ,  nam  eo  ipsosplen- 
det  eminentia  gratiae  supra  naturam  :  ergo 
fion  adeat  argens  fandamentum  ,  at  nege- 
mus  gratiam  fieri  per  eductionem  ex  praB- 
rapposito  subjecto,  aicut  de  facto  fiuni  om- 
alias  qaalitatea  naturalea,  etsupernatu- 
ralet,  quae  subjectam  tactum  per  ;iliam 
actionem  Bupponunt. 


§  II. 


Referuntur  sententix  contrarix,  et  earmn 
motivis  occurritur. 

19.  Prima  sententia  nobis  adversa  de-scnicn- 
fendit ,  gratiam  fieri  per  creationem.  Ita  ll.a; C9U" 
Scotus  in  2,  dist.  37,  quxst.  unica,  §  Eadem  Scotus. 
argumenta.  Durand.  dist.  18,  quxst.  2,  num.  caprcol". 
13.  Idem  Scotus,  Durandus,  Capreolus,  Pa-  Paiud. 
lud.  Gabriel,  Richardus  in  4,  dist.    1,  En-Bichard. 
ricus  quodl .   4,  quxst.  37,  Vega  lib.    7,   in  Ev'crj,caus- 
Trident.  cap.  13,  et  alii.  Secunda  docetgra-Fcrraar. 
tiam  non  creari,  sed  concreari  ad  produc-   urla  °* 
tionem  hominis,  qui  creatur  in  esse  grati. 
Ita  Ferrara  4,  contra  gentes,  cap.  57,  Sotus 
ini,  dist.  1,  quxst.  3,  art.  1,  Thomas  Hur- 
tado  in  Prxcursore  Theologo,  disp.  1,  de  su- 
pernatural.  controvers.  6,  membro  3,  qui  pro 
eadem  opinione  refert  plures  Thomistas 
antiquos.  Tertia  afTirmat  gratiam  in  rigore 
non  educi,  nec  creari,  sed  fieri  per  actio- 
nem  altioris  ordinis,  nempe  infusionem, 
quae  solum  secundum  quid  est  eductio,  et 
reducitur  ad  creationem.  Ita  Choquetius  lib.  Choque- 

2,  de  causa  gratix,  disp.  4,  cap.  2,  conclus.      ms" 

3,  Arauxo  in  prxsenti ,  dub.  2,  conclus.  2,  Arauxo. 
( licet  contrarium  dicat  conclus.  4  ).  Marti-  Pra(t0: 
nez  de  Prado  2  part.  Metaph.  controvers.  4, 

art.  5,  §  4,  et  alii.  Id  vero,  in  quo  omnes 
conveniunt ,  nempe  gratiam  non  fieri  per 
eductionem,  potest  eisdem  argumentis  pro- 
bari,  quac  tamen  majori  ex  parte  soluta  re- 
liquimus  §  pi-a9cedenti. 

Arguitur  ergo  primo  ex  sacra  Scriptura,  pnnumi 
in  qua  justificatio,  seu  productio  gratiaa  jus-nlun(la^ 
tificantis  appellatur  creatio,  ut  Psalm.  50  :  Psaim." 
Cor  mundum  crea  in  me  Deus.  Ad  Coloss.  2:  AdCo- 
Creatiin  operibusbonis.  Et  ad  Galat.  ult.  :     los- 
///  Christo  Jesu  nec  circumcisio  aliquid  valet,      iat. 
nec  prxpulium  ,    sed  nova  creatura.   Ergo 
gratia  fit  per  creationem. 

Confirmatur  primo  ex  D.  Thorn*   qui  in  coniir- 
2,  dUt.  26  quxst.  unica,  art.2  ad  5  ait :  Cum  !J[?[JJ 
gratia  corrumpitur,  simul  in  nihilum  redit  :  D.Tlio. 
ergo  ex  ejus  sententia  gratia?  destructio  est 
annihilatio  :  ergo  ejus  productioestcreatio, 
qua?  sola  annihilationi  correspondet.  Et  su- 
pr;i  qusst.  1 10,  art.  2  ad  3,  affirmat  gratiam 
proprie  loquendo  non  fieri,  vel  corrumpi, 
$ed  rreari,   ex   eo  quod   homines  secundum 
ipsam  creantur.  Et  inquxst.  3  de   potentia, 
art,  8  ad  3,  docet  gratiam  crcari  secundum 
quod  creari  potest  convenire  forma)  non 
Bnbsistenti. 

Confirmatur  secundo  cx    D.   ('hrysost. 


280 


DE  CAUSIS  GRATLE. 


SC- 
ciiihIo. 

i»  Cbry. 


Diroitur 
fanda- 
mentum 


Joan.3. 

A<lCor. 
.Jacob. 


Concil. 
Trident 


D.Tbo. 


D.Hie- 
ronym. 


Oci  urri- 
turpri- 

mse  con- 
lirma- 
tioni. 


hom.  55,  ad  populum,  ubi  ait,  Deum  dare 
nobis  creationem  quandam,  in  quantum 
nobis  dat,  quod  possimus  cooperari  adalio- 
rum  justificationem  :  sed  justificatio  fit  per 
gratiam  :  ergo  sentit  Chrysost.  productio- 
nem  gratia^  esse  creationem. 

Sed  haec  facile  exj)licanlur.  Ad  argumon- 
tum  respondetur,  posse  illius  vim   retandi 
aliis  Scriptura?  testimoniis,   in  quihus  jus- 
tiftcatio  appellatur  regeneratio,  et   renas- 
centia,  ut  Joan.  3  :  Nisi  quis  renatus  fuerit . 
et  1  ad  Corinth.  1 :  Per  Evangetium  eg 
genui.  Et  Jacobi  1  :  Voluntarie  genuii  nos 
verbo  veritalis.  Quem  loquendi  modum  imi- 
tatur  Concilium  Trident.  sess. 6, cap. 3  et  1. 
Kegeneratio  autem  non  est  in  rigore  cn 
tio,  nec  concreatio,  sed  cumeductione  coin- 
cidit.  Dicendum  ergo  est,  quod  cam  Scrip- 
tura  docet,    gratiam    creari,    loquitur    de 
creatione  morali,  quatenas  bomo  Bine  me- 
ritis  constituitur  in   novo  esse  divino; 
non  intendit,  qaod  gratia  fiat  ph\ 
nihilo,  idest,  nonexpraesuppositosobje 
Qaam  interpretationem  docet  i>.  Thom.  i 
quxst.  110,  art.  2ad3  abi  ait  :  Gratia  dici- 
turcreariexeo,  quodhomines  secundum  ipt  itn 
<>  antur,  idest,  in  novo  esse  constituuntu 
nihilo,    non  ex  meritis,   secundum  illud  u>l 
Ephes.  -.  Creati  in  Christo  Jesv  in  opei 
bonis. 

Addimns,  creationem  in  asu  Scripl 
sumi  Bpecialiter  proproductione magnarum 
rerum,  licetex  nihilonon  fiant.  i  ode 
his  quaB  facta  sunl  r\  praesopposita  m  tteria, 
Genes .  I ,  solus  homo,  el  cetegrandia  cn 
dicuntur,  al  observa^  it  D.  Hieron)  m.  super 
locum  cit.  ad  Ephes.  cap.  2  et  in  epist.  2  ei  1. 
Gratia  autem  ex  parte  rei  fact 
majus,  quam coelum,  el  terra,  al  d    •■•t  l>. 
Thom.  qustst.seq.  art.  9.  Quocirca  ejuspro- 
dactio  appellatur  inScriptura  creatio,  licel 
sit  in,  et  ex  pr  esupposito  subjecto. 

Ad  primam  confirmationem  i 
D.  Thom.  in  priori  testimonio  Bolam  in- 
tendere,  quod  in  destractione  gratiae  oulla 
ejus  pars,  aut  gradus  intrinsecus  | 
retjquod  est annihilatio  minus  strictedicta, 
et  convenit  etiam  formiscorruptibilibus,  ut 
docet  idem  S.Doctortn  \,  dist.  1 1.  quast.  1. 
art  2  (i(l  1.  Sed  non  negat,  qaod  gratia  re> 
solvatur  in  subjectum,  et  suum  non  esse  in 
eo  relinquat  ;  cmn  potiofl  id  aperte  soppo- 
nateisdem  verbis,  quae  nobis  objiciuntur  : 

Cum  gratia,  inquit,  corrumpitur,  ctc.  ln  ee- 

cnndo    testimonio   solum   intendit,    quod 

productio  gratia)   sit   creatio  moraliter,  id 


est  non  ex    meriti.- 

ibidem  expresse  addit.  Et  in   hoc  eodem 

sensu  loquitur  in  1  ad  Ann  list.    14, 

quxst.  unica,art.5  ad2.1n  tertio  solurr. 

ctudit  potentiam  naturalem,  ex  qua  gr 

fiat  :  sed  uon  affirmat,  quod  fiat   ab» 

ex  nihilo  ;  imo exclodendo  qnod  fial 

tentia  naturali,  palam   BUpponit,  quod  fiat 

ex  snbjecto  secondam  potentiam  i 

tialem.  Non  hal  ut,  talem  mak  d  ti» 

inquasii  hoc  modo   in  potenlia,   n 

est  de  aliis  formisnaturaUb 

Unde  cob  ;m   ur- 

geant  testimonia  D.  Thoms  qurr  pro  hac 
opinione  afferantar,  et  qnam  urg- 
manifeet  i  sint  illa  qus  pro 
ti;t  ;c///;.  16  expendima  •rnel  admi- 

rati  sumus,  quod  tot,  i !  i  an- 

tiquioribusThomistis  huic  | 
rint  timcomi 

non  -n  ,i  1  tuendom  alias  S.  1 1 
Lentias;  illaenim  quae  affin  mheum 

:!va- 
independenter  ab  hoc  principio,  ut 
tendimos.    Imo   indignum  i 

ttentiam  I  rtam  alligari  prin 

Ad  secundam  confirmalion 
mus  D.  I  hrysost.  imitari  J 

?li. 
n  1"   :    q 

forma  longe  perfectior,  qnam  anim  i 
nah  im  perfectionem 

:reationem 

nfirmator  primo ;  n 
gratiam 

aobilitatem  lermini,  qaem  attingit  : 
creatio  est  perfectior,  quan 
luctio  grati  b  non 

Confirmatui  itia  ab  r 

trin 

incorruptibilis  :  rrompi  non  va 

seded 
pondent  :  ergo  gratia  n  ci. 

Confirmal  1  e  1 1  - 

citur.  fit  per  transmotationem s 
gratia  prodocitur  abeqoe  sobjecti  tr 

ne,  ut  patel  inAi  eront  enien 

gratiam  absqoe  olla  reali  Iransmol 
siqoidem  nonqoam  raeront  sul  il- 

lias  :  ergo  gratia  d  loctionem. 

a  1  argomentam  r  etor,   gr  aillir 

rfectiorem  ammarationali  quantum 
r    .  .  ,    ■eoiaot. 

ad  speciem,  seu 


'11'ii. 


DISP.  VIII,  DUB.    II. 


281 


secus  vero  quantum  ad  modum  essendi  : 
nam  anima  est  forma  per  se  subsistens; 
gratia  autem  est  quaedam  qualitas  subjecto 
inhaerens.  Etquiamodus  productionis  debet 
proportionari  modoessendi,  propterea  ani- 
ma  rationalis  fit  per  se,  et  independenter  a 
subjecto,  ac  subinde  per  creationem,  utsu- 
pra  declaravimus.  Potestque  haec  responsio 
confirmari  exemplo  visionis  beatificae,  quae 
perfectior  estanima  rationali ;  et  tamen  non 
fit  percreationem,  sed  pereductionem,  cum 
procedat  ab  intellectu  creato  tamquam  a 
causa  principali.  Modus  etiam  unionis  hy- 
postaticae  perfectior  est  absolute,  quam  ani- 
ma  rationalis  :  et  nihilominus  non  creatur, 
sed  educitur ;  siquidem  nec  esse,  nec  fieri 
valet ,  nisi  dependenter  ab  humanitate, 
quam  unit,  et  supponit  per  aliamactionem 
productam. 
>iyitur  Ad  primam  confirmationem  responde- 
onlir-  mus>  productionem  gratiae  esse  actionem 
natio.  praestantissimam  ex  suo  genere,  cum  per- 
tineat  ad  ordinem  divinum  ;  sed  non  esse 
praestantissimam  intra  genus.  cum  efliciat 
terminum  dependenter  a  subjecto.  Nec  est 
aliquodinconveniens,  quodspecies  pertinens 
ad  ordinem  inferiorem  excedat  speciem 
pertinentem  ad  genus  superius ;  sic  enim 
charitas  est  perfectior  fide,  licet  illa  spectet 
ad  genus  appetitivum,  quod  est  minus  per- 
fectum,  quam  genus  intellectivum,  adqucd 
fides  pertinet.  Unde  ex  vi  hujus  minime 
infertur,  quod  produclio  gratiae  debeat  esse 
creatio.  Potestquehocetiam  declarari  exem- 
plis  proxime  adductis  ;  nam  actiones  pro- 
ductivae  visionis  beatificae,  et  unionis  hy- 
postaticae,  sunt  actiones  perfectissimae,  ut 
dignitas  terminorum,  qnos  attingunt,  ex- 
poecit;  et  tamennonsuntcreatao,  sedeductae. 
Ad  secundum  dicendum  est,  dupliciter 
'""'*•  possealiquid  diciincorruptibile  :  uno  modo, 
quia  ex  natura  sua  potest,  et  petit  in  aeter- 
num  durare  ;  et  hoc  modo  dicitur  gratia  in- 
corraptibilis.  Aliomodo,  quia  ex  supposi- 
tione,  qaod  sit  destruendum,  non  possitin 
inbjectam  resolvi,  sed  debeat  annihilari  : 
etqnod  boc  poateriori  modoest  incorrupti- 
bile,  est  otiam  ingenerabile,  et  fieri  non 
x  nihilo.  Sed  gratia  non  est  in- 
corrnptibiiii  hoc  posteriori  modo;  si  enim 
deftruatar,  relinqnit  suum  non  esse  in 
praeexiaten*  snbjectam,  ut  liquet  quando 
ji<;r  jK.-ccatum  destruitur.  Unde  11011  seqai- 
tur,  qood  gratia  debeat  fieri  ex  nihilo,  et 
per  creationem.  Qnod  doclaratnr  exemplo 
b<:;itificae,  quae  etiam  estincorrupti- 
Salmarit.  Cum.  thtoloy.  lorn.  X. 


bilis  illo  priori  modo ;  petit  enim,  et  po- 
test,  quantum  est  de  se,  durare  in  aeternum: 
ettamensi  destrueretur,  non  annihilare- 
tur,  sed  resolveretur  insubjectum.  Idemque 
accideret  in  modo  unionis  hyposlaticae,  si 
humanitas  dimitteretur  a  Verbo. 

Ad  tertiam  constat  ex  supradictis  n.  18,  Tertia. 
quod  ad  eductionem  non  requiritur  trans- 
mutatio  exercita  subjecti,  sed  quod  sufficit 
transmutatioexacta,  sive  (et  in  idem  redit) 
actio  transmutativa  subjecti.  Licet  autem 
Angeli  non  receperint  gratiam  per  exerci- 
tam  sui  transmutationem,  eo  quod  habue- 
runt  illamin  primo  suaecreationisinstanti; 
nihilominus  actio  producens  gratiam  erat 
de  se  transmutativa  Angelorum,  quia  illos 
supponebatcreatosperactionemdistinctam, 
et  poterat  aeque  bene  suum  terminum  effi- 
cere  in  duratione  sequenti.  Potestque  hoc 
declarari  exemplo  visionis  beatificae,  quam 
anima  Christi  Domini  habuit  in  primo  suae 
creationis  momento,  et  absque  exercita  sui 
transmutatione  :  et  nihilominus  praedicta 
visio  non  est  facta  per  creationem,  sed  per 
eductionem;  siquidem  procedebat  abanima 
tanquam  a  causa  agente  principali. 

21.  Arguitur  tertio,  quia  ut  forma  possit 
educi,  debet  praecontineri  in  subjecto,  cui 
unitur;  ubi  enim  unum  non  includitur  in 
alio,  nequit  ab  illo  extrahi,  ut  patet  ex  com- 
muni  modo  concipiendi  :  sed  gratia  non 
praecontinetur  in  subjecto,  cui  unitur:  ergo 
gratia  nequit  educi.  Probatur  minor,  quia 
id,  quod  est  supernaturale,  nequit  praecon- 
tineri  in  subjecto  naturali,  ut  ipsum  nomen 
supernaturalitatis,  sivo  excessus  supra  na- 
turam  satis  evincit :  sed  gratia  est  forma 
supernaturalis;  subjectum  vero  cui  unitur, 
nempe  substantia  animae,  aut  spiritus,  est 
naturale  :  ergo  gratia  nequit  praocontineri 
in  subjecto,  cui  unitur. 

Necvalet  dici,  quod  praccontineatur  in 
entitate  naturali  secundum  potentiam  ejus 
obedientialem.  Nam  contra  hoc  est;nam 
vel  potentia  haec  obedientialis  dislinguitur 
a  naturali  entitative,  vel  non?  Si  dicatur 
hoc  ultimum,  redit  eadem  difficultas.  Pri- 
mum  vero  dici  non  valet  :  tum  quia  non 
habet  fundamentum  :  tmn  quiainde  fieret, 
gratiam  non  uniri  immediate  substantiae 
animae,  sed  huic  potenti.c  obetlientiali,  qua? 
dicitur  ab  illa  entitate  distfmjui. 

Confirmatur  :  quia  non  implicat,  quod 
gratia  producatur  independenter  a  subjecto, 
et  quod  deinde  subjccto  uniatur;  in  quo 
eventu  non  posset  non  per  creationem  pro- 

11) 


Tertium 

argu- 
ii-.entum. 


c  nlir- 
matur. 


28: 


DE  CAUSIS  GRATI.i:. 


duci  :  sed  supposito,  quod  hic  productionis 
modus  non  implicet,  attribuendus  est  gra- 
tiac ;  siquidem  ejus  dignitas  id  exposcit  : 
ergo  gratia  non  fit  per  eductionem,  sed  per 
creationem.  Probatur  minor,  quia  non  im- 
plicat,  quod  accidens  fiat  dependenter  a 
subjecto,  et  deinde  exislat  independenterab 
illo,  ut  patel  in  accidentibus  F^ucharistia.  : 
ergo  e  converso  non  implicat,  quod  grati  i, 
licet  sit  accidens,  frat  independenter  a  sub- 
jecto,  et  deinde  ei  uniatur,  et  habeat  esse 
dependenter  ab  illo. 
fiespon-  Ad  argumentum  respondetur  Bustinendo 
^^'solutioirem  inter  arguendum  datam,  quae 
tum.    optima  est.   Quoniam  licet   ad   hoc,   q 

fornra   praocontineatur   irr   potentia    activa 
agentis  principalis,  opua  sit  qaod  hujus- 
modi  potentia  -it  ejusdem  ordinis,  <-t  per- 
fectionis  cam  forma  prodacenda,  eoqaod 
unamquodque  agit  secandam  id,  qnod  actu 
habet  ;   nihilominufl  ad  hoc,  quod  forma 
praecontineatur  itr  potentia  p  ire  n  i  eptiva, 
opus  non  est,  qaod  hujasmodi  potenti 
entitative  ejusdem  ordinis,  e1  perfectionis 
cum  forma  recipienda  ;  qnia  potenti  i  re- 
ceptivasolum  importal  meram  cap  icitatem, 
ut  forma  fiat   per  ejus  transmutationem ; 
sed  actu  lron  habet  ejua  perfectionem.  Qaod 
satis  liquet  tum  iu  materia  prima  respective 
adformam  Bobstantialem  :tnm  in  bqc 
tia  naturali  comparative  ad  formam  artia  : 
tum  deniqae  in  humanitate  Christi  Domini 
respectivead  modam  unionifl  hyp 
i fnde  iit  gratia  eolucatar  ei 
sarium  aon  est,  ([uod  Bubjectum  sil  entita- 
tiveejusdem  ordinia cum gratia,  nec  hujus 
digmta-  id  exposcit.  Se  l  qni  i  gratia  <• 
dinis  divini,  etasolo  i1  ite principali 

produci  potest,  proptereadebet  e  [o 
jecto  secundum  potentiam  ejua  atia- 

Iem :  haecquippe  importal  entitatem  rei.non 
utcumque  acceptam,  sed  ut  subjectam 
ut  ex  illa,  et  in  illa  faoiat  qnidqoid  non  im- 
plical  contradictionem.  El  in  hocsensa  •  1 1 x : t 
j         D.  Th.  in  1,  </.  17,  7.  2,  art.  Btnoorp. q 

dona  gratuita  noneducunturquasidepotentia 
nuilcrir,  quia   nihii  e$t  in  }>>>(i>nli<i  n<i(ur>ili 

quodper  agens  naturate  educi  non  }>>^>it:  ei 
ideoorigogratisestpernovam  infusionem.  Et 
idem  dixeral  '/.  1 1,7.  .'*.  <irt.  unico,  in  corp, 
Ad  hujus  ve-ro  doctrinae  improbationem 
respondetdr  admittendo,  quod  potentia 
dientialis  sit  realiter  eadem  entitaa  cun 
tentia  naturali.  Sed  hoc  non  evincit.  quod 
non  distinguantur  in  esse  potentis;  nam 
potentia  naturalis  est  naturalis  eirtitas  cum 


habitudine  ad  actum  flibi  connaturalon. 
ad  agens,  quod  naturali  virl  -t  illum 

actum  inducere ;  obedientialis  autem  po- 
tentia  est  entitaa  natoralifl  prout  dicit  me- 
ram  non  rep  iqnantiam  ad  actus  ordmi- 
Buperiorifl,  et  ot  De  la  in  ea,  <-t  1  -iat 

quidquid  non  rep  ignat  :  qu  1  nif- 

ficit,   ut  distingnantur  in  ease  potenl 
Lioet  (M^Ifm  entitas  sint.  Sicut  vernm,  q 

tum   intelleclus.  et  b<mum,  quod 
:tum  volantatis,  di-tinguuntur  irr 

1  nde  al  len- 

dum  m  prcccontineri  sicut  in 

tentia  receptiva  m  entitate  naturali,  non 
tamei  lum  potentiam 

be- 
dientialem.  Nec  qoantum  ad  hoc 
major  difEcultas  in  p 
quam  in  ejus  anione;  si  enim  grati 
immediate  aniri  mp- 

lientialem  , 
quarenon  poterit 

tenti  itii 

mdumpotentiani  atialem 

considerata?  Prapsertim  cni  tn  diffi- 

cultas  militet  in  inionis  t. 

-uf- 
!i  fiunt 
ib- 
ntineri.  a  huju^ 

ati  ilem  notitiam  exhiJ 
perti  |nrt<'tn.  ai  _  tir 

de  1  inimae  Christi,  el  il 

fectiori  ejua  notion 

confirm  itionen 
tendo  maj(  m ;  quia  m 

irr  praBsentj 
tia    1  -lutam   Dei 

on- 
d<  facto  pr  r,  ut  iir 

liminedabii  tvimus.Sicutenimg 

tiam 

non  rep 

conti  mraculum. 

ut  patet  in  exemplo  accidentium  Buehai 

-:  itiam  • 
a  non  impl. 
I  n>>n  ita  pro  locatur,  srtis  evincunt  tum 
motiva  supr  .  lam  spocialitor  natu- 

ralia  ntta  interejusf 

1  ade  si  ii  1  fieret,  i:.  miraculum, 

cajua  ilitatem   m  vel 

tra  non  1 

1  rturalt 
rerum  ioni,  ut  hacti 

ak: 


ARTICULUS  V. 


r'ZH'.\ 


AKTICULUS  V 
Vtrum  homo  possit  scire  se  habere  gratiam? 

Ad  quintum  sicproccditur.  Videtur  quod  homo  possit  scirc 
se  habere  gratiam.  Gratia  enim  est  in  anima  pcr  sui  essen- 
tiam.  Sed  certissima  coRnitioanimseest  eorum  qua:  sunt  in 
anima  persui  essentiam,  ut  patet  per  August.  12,  super  Gen. 
ad  literam :  ergo  gratia  certissime  potest  cognosci  ab  co  qui 
gratiam  habct. 

Practerea,  sicut  scientia  est  donum  Dei,  ita  et  gratia.  Sed 
qui  a  Deo'  scientiarn  accepit,  scit  se  scientiam  habcrc, 
secundum  illud  Sap.  7.-  Dominus  dedit  mihi  horum  quse  sunt 
veram  scientiam  :  ergo  pari  ratione,  qui  accipit  graliam  a 
Dco,  scit  se  gratiam  habere. 

Praeterea  :  Lumen  est  magis  cognoscibile,  quam  tcnebra .- 
quia  secundum  Aposl.  ad  Ephes.  5,  omne  quod  manifestatur, 
lumen  est :  sed  peccatum,  quod  est  spiritualistenebra,  per 
certitodincm  potest  sciri  ab  eo  qui  habet  peccatum  :  crgo 
multo  magis  gratia.  quae  est  spirituale  lumen. 

Praderea  Apost.  dicit  1  ad  Connth.  2.-Nosaulemnonspi- 
vitum  hujus  mundi  accepimus,  sed  spiritum  qui  a  Deo  est, 
ut  sciamus  quaj  a  Deo  donata  sunt  nobis  Sed  gratia  estpri- 
mum  donum  Dei  :  crgo  homo  qui  accipit  gratiam  pcr  Spiri- 
tnm  sanctum,  per  eundem  Spiritum  scit  gratiam  esse  sibi 
datam. 

Pra.-terea  Gen.  22,  ex  persona  Domini  dicitur  ad  Abra- 
ham :  Xunr  eognovi,  quod  timcas  Dominum ;  id  est,  cognos- 
cere  te  feci.  Loquitur  autem  ibi  de  timore  casto,  qui  non 
est  sine  gralia :  ergo  homo  potest  cognoscere  se  habere 
gratiam. 

Sed  contra  cst,  quod  dicitur  Eccles.  9.  quod  nemo  scit 
utrum  sit  dignus  odio,  vel  arnore.  Sed  gratia  gratum  faciens 
facit  hominem  dignum  Dei  amore.  Ergo  nullus  potcst  scire 
utrurn  babeat  gratiam  gratum  facicntem. 

: ondeo  dicendum,  quod  tripliciter  aliquid  cognosci 
potest.  Uno  modo  per  revelationern.  Et  hoc  modo  potest  ali- 
oius  scire  se  habcre  gratiam,-  revelai  enim  Deus  hocali- 
quando  aJiquibus  ex  spcciali  privilegio,  ut  sec-uritatisgau- 
dium  eliam  in  hac  vita  in  eis  incipiat  et  conlidentius,  et  for- 
lios  nagnifica  opera  prosequantur,  et  mala  presentis  vitae 
sastineant  :  sieut  Panlo  dictom  est  2  ad  Corintii.  12:  Sufiicit 
tibi  gratia  mca.  Aiio  modobomo  cognoscit aliqpid  per  seir,- 
et  lioc  ccrtitudinaliier.  Et  sic  nullus  potest  «cire  se 
baberegraiiam ;  eertitodoenim  non  potest  babcri  fle  aliquo, 
nisi  possit  dijodicari  per  proprium  principfum;  sic  enim 
certitndo  b.ibeiur  de  conclusionibus  demonstrativis  per  in- 
deinonstrabilia  univcrsalia  principia.  Nullus  autcm  ; 

itiam  alicujus  conclusionis,  si  princi- 

pium  ignoraret.  Principium  autem  gratisc,  etobjectum  ejus 

i  us,  qui  propter  sui  excellenriam  est  uobis  igno- 

luiii  illud  Job.  86:Eeee  Dens  magnus vincens 

im.  Ei  ideo  ejus  prasentia  in  oobis,  ei 

rlitudincm  cognosci  non  potest,  secundum 

illud  Job.  '■)-.  8i  vciicni  ad  me,  non  videboeum  :  si  autem 

abicrit,  iion  intclligam.  Et  ideo  bomo  non  potest  percerti- 

ludinem  dijudicare,  utrum  ipse  babeat  gratiaui,  secundum 

i  ,i<i  Corinth  hfled  nequemeipsura  judico:qui  autem 

:  Tcrtio  modo  eognoscimr  aliquid 

•  luralitcrpcraliqua  signa  Etboc  modoaliquisa 

•  -c  habcrc  gratiam,  in  quanlum  seilicet  pereipit 

iri  in  Dco,  el  contemnere  rcs  mundanas,  et  in 

■jin  homo  non  csl  conscius  ^iiji  alicujuspeccati  morla- 

ii.ii  qucm  modum  potcsi  inielligi,  quod  babetur 

i :  vincciiii  'l.ibo  manna  absconditum,  qood  nemo 

novit,  nisi  qui  accipil  :  quia  scilicei  ilic  qui  accipit,  pcr 

qoandam  eipcrientiam  dolcedinis  novit,  qoam  non  experi- 

tui  ille  qui  non  accipit.  Uta  lamen  cognitiu  imp 

.    dirii  i  ad  Corinth.  i  Nihil  mibi  conscius 
non  in  tioe jostificaroi  lom  rqoia  ut  dicitor  in 
.i  qotfl  intclligil  ?  Ab  occultif  meis,  r 
ju  dicendom,  quod  illa,  <i"'r  »nnl  pci  i 
i    ■ 
i,i  qu .  principia  intrii 

us  volcndo,  et  viiain  iii  opcribos 

Ad  nccondum  dircnduin,  quod  de  ralia 
(juod  ibcal  dc  bis,  qoorum  liabel 

■  t,  qood  homo  lii  certu 


de  bis,  quorum  habet  fidcm.  Et  lioc  i.lco,  quia  ccrtiludo  pcr- 
tinct  ad  perfcctionem  intellcctus,  in  quo  praedicta  dona  (;xis- 
tunt :  et  ideo  quicumque  habct  scientiam,  vel  lidem,  certus 
estsc  habcre.  Non  cst  autcm  similis  ratio  de  gratia,  ct  cha- 
ritate,  ct  aliis  hujusmodi,  qua:  perflciunt  vim  appeliti- 
vam. 

Ad  tertium  diccndum,  quod  pcccatum  habctpro  principio, 
et  objecto  bonum  commutabilc,  quod  nobisest  notum.  Ob- 
jectum  autem,  vel  linis  gratiac,  est  nobis  ignoturn  propter 
sua».  illimitationis  immensilatem,  sccundiiui  illud  1  ad 
Timoth.  ult.  Lurem  habital  inaccessibiiem. 

Ad  quartum  dicendum,  quod  Apostolus  ibi  loquilur  de 
donis  glorke,  qua)  sunt  nobis  data  in  spe,  qua;  ccrtissimc 
cognoscimus  per  fidcm  ;  licet  non  cognoscamus  pcr  ccrtitu- 
dinem  nos  habere  gratiam,  per  quam  nos  possimus  ca  pro- 
mereri.  Vel  potest  dici,  quod  loquitur  de  notiiia  privilegiata, 
qua3  est  per  revelationein.  Unde  subdit.  nobis  autem  revela- 
vit  Deus  per  Spiritum  sanctum. 

Ad  quintum  dicendum,  quod  illud  verbum  Abrahae  dictum, 
potest  referri  ad  noliliam  experimentalem,  quae  est  per  ex- 
hibitionem  operis.  In  opere  enim  illo,  quod  fccerat  Abra- 
ham,  cognoscere  potuit  experimentaliter  se  Dei  timorcm 
habere.  Ycl  potesthocetiam  ad  revelationem  referri. 

Prima  conclusio  :  Homo  potest  per  divi- 
nam  revelationem  certo  scire  se  habere  gra- 
tiam. 

Secunda  conclusio  :  Homo  non  potest 
absque  divina  revelatione  certo  scire  se  ha- 
bere  gratiam. 

Tertia  conclusio :  Homo  potest  absque  di- 
vina  revelatione  cognoscere  conjecturaliter 
se  habere  gratiam. 


DISPUTATIO   IX. 

De    cerLUudine   gralice. 

Postquam  D.  Thom.  luculenler  ostendit 
divinae  gratiao  essentiam,  existentiam,  et 
causas.antequam  accederet  ad  declarandum 
nobis  ejus  effectus,  de  quibus  agit  duabus 
quaestionibus  immediate  sequentibus,  adje- 
cit  in  hoc  articulo  nobile  dubium,  quod 
pertinet  ad  gratiae  causam  materialem,  an 
scilicet  homo,  qui  gratiam  recipit,  queat 
scire  se  habere  gratiam  ?  Quac-  diiTicultas,  ut 
testatur  Solus  in  apologia  contra  Cathari-  Sot 
num  cap.  2,  longissima)  omnium,  et  moles- 
tissimao  disputationis  Sancto  Concilio  Tri- 
dentino  occasionem  praBbuit.  Quas  moras 
imitantur  non  solum  qui  adversus  hacrcti- 
coscontroversias  scribunt,  sed  etiam  plures 
Theologi,  cum  literam  hujus  articuli  illus- 
trant.  x-'  vero,  quia nihil speeiale illorum 
sudori  superaddendum  cernimus,  pressius 
icin  tractabimus,  et  qua3  ad  icm  faciunt, 
pluribua  extranei  .  el  superfluis  ab  i 
olutorie  proponemus. 


284 


DE  CERTITUDINK  GRATIiE. 


DUBIUM  I. 

Vtrum  komo  j/ossit  certo  eognoscert 

in  (jratia? 

I  t  quac  communia  sint  inter  The<  '"gos, 
separemus  ab  his,  qua?  oflerunt  disceptatio- 
nismateriam.oportet  aliquapra>mittei' 
quibus  status  controversiae,  et  voces,  quibus 
proponitur,  magis  innotescent. 


Prwlibantur  aliqua  pro  dtibii  \iunt. 

Mlllti.      l.  Magnam  ambiguitatem  parit  in  hae 
i  icx cer-  causa  diversa  certitudinis  usurpatio.  Quam, 
acceptio.tit  siiperemus,  observandom  est,  qnod  ut 
latius  declarabimua  iniract.de  Fide,  disp.2, 
dub.  5,  certitudo  alia  est  objectiva,  et  alia 
formalis.  Prior  consistit  in  invariabili,  el 
permanenti    rei  cognits  determinatione  : 
posterior  autem  consistit  in  firmaadh  i 
iutellectus  ad  veram.  Et  fa 
titur;  alia  enim  Bolum  aaquivoce  dicitur 
talis,  quando  \  idelicet  non  oritnr  ei  \  i 
tivi,  \  .'I  ex  meriti  -  objecti,  sed  ex  quadam 
finna  voluntatis  electione,  el  applicati 
et  hoc  pacto  aaaretici  buos  errores  firmiter 
amplectontur,  et  quidam  nimis  pn  I 
snis  opinionibus  adhsrescant.  Sed  haec,  ut 
diximus,  improprie  vocaturcertit  i 
in  rigore  pertinacia  :  nam  com  certitudo 
sit  perfectio  intelloctua,  debet  commensu- 
rari  ejus  perfectivo,  qnod  asl  verom.  Alia 
autem  eat  proprie,  et 
nempe  cum  motivum,  cni  intellectus  inni- 
titur,  tam  argena  eat,  ut  mereator  Brmum 
aaaenaum.  I  ndejnxta  diversitatem,  et me- 
rita  motivorum  possnnt  excogitari  dh 
hujus  certitudinia  gradus.  Nam  aliqnando 
motivum  connectitur  infallibiliter  cnm  oh- 
jecto  cdgnito,  ita  ut  repugnet,  qui 
tiom  ex  eo  motivo  ortaa8ubsit  Ealsil 

Quod  adhuc  multipliciter  accidit,  qnia 

aliquando  motivum  Be  habet  nl  oansa,  ant 

effectus  per  se  rei  cognitaaj  ut  cum  scienti- 

fico  modo  procedimns  a  causa  ad  effectum, 

et  econverso  :  et  tunc  certitndo  ibi  reperta 

lVrli.    pertinet  proprie  acl  scientiam.  Qoandoque 

mdoine-autem  motivum  non  est  proprie  causa,  aut 

'sum"  effectua, aut quid  intrinsecom  rei  cognil 

sed  extrinsecom  Dei  testimonium;  etcerti- 

tudoibi  inventaspectat  adfidem.  Itatamen, 

quodquandotestimonium  Dei  respicit  totam 

Ecclesiam,  fundet  fidem,  et  certitudinem 


catholicam ;  quai  rticula- 

rem  personam,  fundet  I 
nem  particularem,  utrobiqui  infalli- 

bilem.  Dequoin  le  latius  di- 

cemus.  Ad  lianc  divinas  fidei  ci.Ttitudinem 

!it  etiam  certitudo  Tl  ;   nam 

licet  non  innitator  unii 
teatimonio,  pro<  i 

tione  altera  o  tt  irafit»  r  t 

denl  -itimam  consequentiam j  on 

neqoit  n  '  t  in  Iiis  omni- 

litur  eertitu  amus,  i 

taphysica;  qnia  implicat,  qoo  1  in  hii 
»ur. 

Contingita 

infallibi 
connexionem  cum  objei  l 

im,  Ut [ : 
dentem  dubitationem  ej  et  tunc ; 

rtitodinem  moraiem.et  redditanim 
qoietom,  li' 
pugnet.  In  q 
certitudinis 

ttur  in 
omniom  hi  minom  :  licet  enim 
sint  absolote  fall  •  'iitiri ; 

pirent  :  onde  l 

mam  certitudinem 
tantain,  ut  hom 
fluct 

hujus  generi 

Rom  in- 

fimoa,  qui  videli  latnr  in 

aliq 

I       ipue  qnand  i  ril  rati 

motivom  ad  jadi  itrerium 

qoippe  intelb  aseqoiturqoandam  i 

::,  seo  prudent 

ertitodo  t  inta  non  • 
tem  dnbitandi ;  nan 
alia  motiva  attendere,  otpota  illos  hoxni] 
•  falli,  i 
'.  et  manebit  incert 

~.os  ease 
hapt  Petrom,  qoem  \  i  lemos  in  I 

bitu.  et  min.- 

Bimilia,  qna  in  usu,  • 
humans  vitae  frequentei  rnnt  Inter 

rerocertito  linismoraliagradnsn 
alii  majoree,  ant  miuoi 
aut  minorem  motivorum  pnastantiam,  el 
dignitatem,  ut  facile  quia  cogitare  poteat 

Jnxta  hanc  igitur  linia  diffieren- 

tiam  poteel  praasens duhium  tractari.  Kt 

\  iit  n  lum 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


285 


Dubia   videndum  est  primo,  an  homo  per  principia 

ujo^.naturalia,  seu  per  scientiam  mere  natura- 

pre-    lem  valeat  certo  cognoscere  se  esse  in  gratia. 

Secundo,  an  id  possit  judicare  per  assensum 

immediatum  Fidei  Catholicae.    Tertio,  an 

per  fidem  divinam  particularem  speciali 

revelationi  innitentem.  Quarto,  an  per  as- 

sensum  Theologicum  procedentem  ex  una 

praemissadefide.etalteranaturali  evidenti. 

Quinto,  an  per  certitudinem  moralem,  et  in 

quo  gradu? 

Bomoex     3.  ut  ergo  certa  ab  incertis  separemus, 

revcia-  supponendum  est  primo,  hominem  posse 

estncer?o cert0  c°gnoscere,  et  fide  divina  particulari 

cognos-  credere,  se  esse  in  gratia,  si  Deus  hoc  ipsi 
cere  se  •  i  •  • 

essc  ia  speciahter  revelet;  et  hoc  non  semel  acci- 

ratia-  disse  in  quibusdam  personis  sanctis.  Haec 

suppositio  quoad  utramque  partem  constat 

ex  sacra  Scriptura,  in  qua  frequenter  legi- 

mus  Sanctos  cognovisse  suam  justitiam,  uti- 

que   ex  privilegiatae   revelationis  notitia. 

luc.l  Constat  de  B.  Virgine,  Luc  1  :  Ave  gratia 

Psaily  l^ena-  De  S*  Job  ex  ejus  libro,  cap.  27  :  Non 

Gene.26.  recedam  ab  innocentia  mea.  De  David  Psal. 

1*6.10.  0-      t'  •      • 

Luc  23.  ^o  :  tgo  autern  in  tnnocentia  mea  mgressus 

'wK!"  suw-Ve^brsLhsim.Gcnes.  20,DeMagdalena, 

•Toan.  13- Luc.    10,  De  bono  Latrone,  Luc.  23.   De 

Paulo  2  ad  Timoth.  4  :   Bonum  certamen 

certavi :  reposita  est  mihi  corona  justitix. 

Denique  de  Apostolis  Joan.  13:  Vos  mundi 

cstis.  Et  similia  constant  ex  Ecclesiasticis 

historiis,   vitisque  Sanctorum,  in  quibus 

non  semel  legimus  Deum  quibusdam  suao 

perfectionis,  et  justitiae  statum  revelasse. 

Imo  plures  Theologi  afiirmant,  Angelos  in 

via,  et  Adamum  in  statu  innocentiae  illus- 

tratos  fuisse  revelatione  divina,  qua  suam 

justitiam  cognoverunt.  Favet  autem  Deus 

^aliquibus  hoc  singulari  privilegio,  inquit 

D.  Thom.  inhoc  art.  ut  sccuritatis  ;/'iu</ium 

etiam  in  hac  vita  ineis  incipiatt  <■/  confiden- 

/iu -.,<■/  fortvus  magnifica  opera  prosequanturt 

tU  malaprssentis  vits sustineant,  sicutPaulo 

dictum  esi  2  ad  Corinth.  12:  Su/jUHt  tibi  gra- 

tia  mea.  Sed  modo  non  agimus  de  eo,  quod 

•undurn  extraordmarium,   et  specialem 

Dei  providentiam  licri  valet ;  sed  de  eo, 

qood  regalariter  contingit. 

4.  Supponendum  est  secundo,  neminem 

per  principia  pure  naturalia,  seu  per 

lentiam  rncr<;  naturalem  certo  cognoscere 

e  in  gratia.  Hanc  sappoaitionem  non 

1  im  docent  omne  i  Theologi  Catholici,  sed 

iarn  adrnittunt  ip  i  haerotici,  cum  quibus 

b  duceptabimofl  j  non  enim  certitudi- 

tae  j  i  ititi ae  praj  licant,  ad  lu- 


men  naturale  reducunt,  sed  ad  lumen  frdei,  . 
ut  infravidebimus.  Ratio  autem  D.  Thomae  d.tuo. 
in  hoc  articulo  id  evidenter  demonstrat  : 
Certitudo  (inquit  de  hac  mere  naturali  cer- 
titudine  agens)  non  potest  haberi  de  aliquo, 
nisi  possit  dijudicari  per  proprium  princi- 
pium ;  sic  enim  certitudo  habetur  de  conclusio- 
nibus   demonstrativis  per   indemonstrabilia 
universalia  principia.  Nullus  aulem  posset 
scire  se  habere  scientiam  alicujus  conclusionis, 
si  principium  ignoraret.  Principium  autem 
gratix,  et  objectum  ejus  est  ipse  Deus,  qui 
propter  sui  excellentiam  est  nobis  ignotus,  se- 
cundum  Job  36  :  Ecce  Deus  magnus  vincens 
scientiam  nostram.  Et  ideo  ejus  prxsentia  in 
?wbis,  et  absentia  per  certitudinem  cognosci 
non  potest,  secundum  illud  Job  9  :  Si  venerit 
ad  me,  non  videbo  eum;  si  autem  abierit, 
non  intelligam.  Et  ideo  homo  non  potest  per 
certitudinem  dijudicare,  utrum  ipse  habeat 
gratiam,  secundum  illud  1  adCorinth.  o:Sed 
neque  meipsum  judico :  quiautemjudicat  me, 
Dominus  est.  Nec  relinquitur  locus,  ut  gratia 
certo  naturaliter  cognoscatur  per  effectus  ; 
nam  ut  aliquid  certo  cognoscatur  per  effec- 
tus,  debent  tales  effectus  esse  proprii,  et 
procedere  per  se  a  causa,  quac  illis  median- 
tibus  cognoscitur  :  proprii  autem,  et  perse 
effectus  gratiao  sunt  supernaturales,  sicut 
ipsa,  quocirca  vim,  etperspicaciam  luminis 
naturalis  excedunt  :  unde  non  magis  fieri 
valet,  quodscientianaturalis  proprios  effec- 
tus gratiac  certo  cognoscat,  quam  quod  ipsam 
gratiam  immediateattingat.  Videanturquae 
diximus  disp.  3.  dub.  1,  ubi  ostendimus  in- 
sufficientiam  luminis  naturalis  ad  depre- 
hendendum  ea  quae  ad  ordinem  supernatu- 
ralem  spectant  :  ibique  satisfecimus  objec- 
tionibus  quae  hic  possent  occurrere. 

5.  Supponendum  est  tertio,  hominem  nonNemote- 
obligari  ad  credendum  frde  divina,  quod  sit  |je  0,1^,1 
in  gratia.  Hacc  suppositio  est  de  fide,  quam  jfi™! 
proinde  docenl  unanimiter  omnes  Theologi  haberc 
Catholici  contra  hacreticos  Lutheranos.  Prosratia"K 
quo  sciendum  est,  praedictos  haereticos  duo 
asseruisse.  Primo,  hominem  posse  certifi- 
cari  per  assensum  FideiCathoIicac(non  qui- 
dem  historialem,  ut  ipsi  distinguunt,  sed 
promissionum)  quod  sit  in  gratia  Dei,  sive 
quod  ipsi  non  imputentur  peccata..S'mmc/o, 
quod  hax  fides  requiratur,  et  sufiiciat  ad 
hominis  justificationem.    Bt  (juantum   ad 
priu8  assertum  socios  habuerunt  viros  alias 
Catholicos,  et  prssertim  Canonicos  Colo- 
nienses,  qui   id  afilrmarunt  in  suo  Cate- 
<  lii  mo,  <'t  in  Antididogmate,  et  alios  non 


280 


DE  CERTITUjINE  GRATLE. 


paucos,  qui  circa  hoc  punctum  in  Concilio 
Tridontino  discoptavorunt  anto  ipsius  Con- 
cilii  determinationem  statim  sabjiciendam. 
Imo  et  post  Concilii  docrotum  hanc  doctri- 
nam  utcumque  tutari,  variaque  suhterfugia 
qaaerere  studuerunt,  ut  constdf  in  Ambro- 
sio  Catharino  hujus  sententi  e  speciali  pa- 
trono,  doquo  inforius.  Sed  posteriorem  ha> 
reticorum  assertionem  aperte,  et  dii 
clamnavit  Concilium  Tridentinum,  alteram 
quasi  ex  obliquo  feriens.  Cujus  proinde 
canones  referemus,  qnibus  nihil  saperad- 
dere  opus  est  ad  nostrce  propositionis  firmi- 
tatem ;  illam  enim  aperte  diffininnt.  Nam 
voiini  canone  12,  inquit Concilinm  :  Siquisdixe- 
rii,  fidem  justificantem  nihil  aliudesse  <ju<im 
fiduciam  divinx  misericordus  peccata  remit- 
tentis  propter  Christun  im  fiduciam 

solam  esse,  <ju<i  justificamur,  anathema  sit, 
Etcanone  13  :  Si  quis  dixerit,  omni  homini 
ad  remissionem  peccatorum  assequ  n  iam  ne- 
cessarium  tsse,  ui  credai  cerlo,  ei  absque  ulla 
hwsitatione  propriw  mfirmitatis,  el  ind\ 
sitionis,  peccata  mathem 

Et  canone  1  1  :  Si  quis  diaxrii  hominem  <t 
peccatis  absolvi,  ac  justificari  ex  eo,  qti 
absotvi,  acjustificari  certo  credai . <iut  nemi- 
nem  vere  esse  justificatum,  nisiqui  credat  u 
esse  justificatum;  ei  hac  solu  fide  absolutio- 
nem,   et  justificationem  perfici,   anathema 

s/7. 

Pnnctus     His  Buppositis  videndum  '  utrnm 

''JlJ1,','''1"  licet  homo  non  teneator  certo  credere 
esse  in  statu  gratiae,  poesit  tam<  adnm 

commnnem,  el  praesentem  grati  b  prqi  iden- 
tiam,  et  citra  specialis  revelationis  pri 
gium  cognoscere  certo  se  b  il  i  re  gratiam  •. 
sive  hajc  certitudo  habeatnr  per  fidem  \i- 
vinam  universalem,  vel  particnlarem,  im- 
mediatam,  vel  mediatam,  et  -it  pr 
metaphysice  infallibilis  :  Bive  habeat  Bolam 
infallibilitatem  moralem  desnmptam  ab 
experientia, effectibns,  autaliia  signis.Qnod 
tamen  majoris  claritatis  grati  i  oportet  di- 
versis  assertionibus  resolvi. 


§  II. 
Statuitur  vera,  et  catholica  sententia. 

Prinu       ()"   Dicendum  est  primo,  hominem.  se- 

codcIu*  cluso  specialis  revolationis  privilegio,  non 

possede  sua  justitia  esse  certnm  certitndine 

fidei  divina;  universalis,  aut  particularis, 
immediatae,  vel  mediat.o,  cui  absolute  re- 
pugnat  subesse  falsum.  H.ec  conclusio  pro- 


cedit  contra  hsretii  .  et 

contra  Ambrosium  m;  eamq 

tuentur  commnniter  17. 

et  Theolo^i  cum  D.Thom.  in 
Soto  lib.  3de  natura  <-t  rjrati 

itt  >lj»>l>><Jt<l  >l  <    t/i^jjg*8 

Trident.  Ruardus  art.  '».   I:  :'•• 

Stapleton.   lib.  7  de  ju  llarmin.  , 

lib.  3  dejustificat.  i 

s  t  alii  }>■■ 

Eamque  jam  pridem  ai  ilium  Tri  I 

docuerant   Academiae  I 
nensis  contra  I.uthcrum. 

Prob  :t  ir    man 
moniis,    nam    E 
Suntjusti,  atque  tapienl 
manu  l>        >  t   tanu  n  ■  .   utrum 

nmnri',  anodio 
De  propitiato  j 
I 

meum,  purui  iwn  a 
§       nplex  fuero,  hoe  ij^uni  ignorabii  <u> 

;!.  I  •>   :   Detu  /</  qu  iit?  Ab 

occultis  meis  munda 

inth.  I  :  Nihii  mihi 
!  non  m  .  Et 

alia  plora  occnrrnnt  in  sacris  !. 
congerunt  Authi 

;  im  1"- 
qnantnr  |  1 1  justiti 

revelationen 

I.  .  t  Paulo  l.ximus;  ni- 

hilomin  it  in 

secun-l 
commnnem  statum 
tiam  .-  nnde  null 

eero,   ad  qua?  Adversarii   recorrnnt,   ut 
robor  horom  testimoniorom  elevent,  pi 
clodonl  i  •  !ati  Autl 

impognationis  genus 

nim  Patrum  in  sensu  a  i  ^po- 

sitio,  ut  jam  sobjicim 

:i!irmatur  8X  comir, 
tentia,  qui  assertionem  nostram  tu 
testimonia  proxime  allata  m  eodem  sensu    i 
interpretantor.  D,  Baailioi  '/  - 

h.  <•<//>.  2,   Cyprian 
syna,  Chrysost.  hom.  11,  \  P 

I».  Thom.  et  D.  Anselmus  i.  Hiero- 

nym.  m  Daniet.  l,  ad  illa  x. •  rl  t,  l     ritan 
ignoseei  detictis  tuis,  Gregorios  lib.  5    M 
ral.  cap.  0  H    12,   el   <Y  17. 

I).  August.  Psal.  11 .  ad  illa 

tsum  invocai  :  efl  lib.  .tir, 

post  nwdium,  et  hom  homit. 

Bernard.  epist.  IS  ei  serm.  3.  de  Adventu,  tt ; 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


287 


tio 
n 


serm.  17,  in  Cantica,  et  alii  plures  apud  Au- 
tho-res  citatos. 
7.  Secundo  probatur  ratione  desumpta  ex 
ilen-  verbis  Concilii  Tridentini  statim  referen- 
1S-  dis,  quae  fundamentum  haereticorum ,  et 
Catharini  directe  prosternit,  et  potest  ita 
formari  :  quoniam  licet  in  sacra  Scriptura 
reperiantur  propositiones  universales,  in 
quibus  hominibus  posnitentibus,  aut  susci- 
pientibus  fidem  Christi,  et  Sacramenta  Re- 
ligionis  Christianae,  Dei  gratia,  et  misericor- 
diapromittitur;  nihilominus  in  his  proposi- 
tionibus  implicatur  conditio,  quod  homines 
se  disponant  sicut  oportet  ad  susceptionem 
Sacramentorum  ,  et  gratiae  receptionem , 
ut  edocemur  ex  aliis  evidentibus  ejusdem 
Scripturaelocis,  in  quibus  proponitur  neces- 
sitas  hujus  dispositionis.  et  cooperationis 
ex  parte  hominis,  ut  constabit  ex  dicendis 
tract.  seq.  disp.  3,  dub.  1.  Unde  ex  vi  gene- 
ralium  illarum  propositionum  nemo  potest 
certo  certitudine  fidei  immediatae,  nec  me- 
diatae  judicare,  quod  consequutus  sit  gra- 
tiam,  eamque  conservet ,  nisi  cognoscat 
certo  vel  certitudine  fidei,  vel  saltem  certi- 
tudine  scientiae,  et  evidentiae  naturalis, 
quod  praedictas  dispositiones  ex  parte  sua 
adhibuerit;  aliter  enim  non  valet  ex  uni- 
versalibus  illis  propositionibus  suam  parti- 
cularem  justificationem  colligere,  eamque 
tenere  assensu  certo  fidei  immediatae,  vel 
mediataj.  Atqui  homini  secundum  commu- 
nem,  et  ordinariam  gratiae  providentiam, 
et  secluso  spociali  privilegio,  nequit  cons- 
tare  certo  certudine  fidei,  vel  evidentiae  na- 
turalis,  quod  adhibaerit  praedictas  disposi- 
sitiones  sicut  oportet,  ut  ei  justificationis 
gratia  infundatur.  Ergo  homo  secundum 
communem  providentiam,  et  secluso*  spe- 
ciali  privilegio  nequit  cognoscere  certocer- 
titadine  fidei  immediatae,  vel  mediatae,  quod 
reoeperit  gratiam ;  et  conseqnenter,  quod 
eam  eonservet.  Major,  et  utraque  conse- 
qaentia  patent.  Minor  autem  ostenditur; 
nam  in  primif,  qood  homohic,  etnuncadhi- 
buerit  eaa  dispositiones,  et  qood  ad  eas  con- 
earrent  sicut  oportet,  non  est  revelatam 
nec  per  laeram  Scriptaram,  nec  per  Apos- 
tolieam  traditionem,  ntdeae  liqaet;  orgo 
homo  neqait  credere  per  assensam  fidei 
univer-.ali-,  qaod  bic,  et  ounc  elicaerit  dis- 
positiom  <t  oportet,  sive  (et  in  idem 

r<-Ai{)  qaod  adhibaerit  eas  conditiones,  aub 
qaibas  generalea  loquationesScriptarae  gra- 
liam  promittant.  Rarsas,  boc,  qnod  est  dis- 
i  <  parte  homini  i  reqoisitai  i 


sicut  oportet  ad  salutem,  est  quaedam  con- 
ditio  pertinens  ad  ordinem  supernatura- 
lem,  ut  satis  liquet  ex  dictis  disput.  3,  dub.  2, 
cum  sequentibus  :  sed  homo  nequit  habere 
naturalem  evidentiam  eorum,  quae  ad  ordi- 
nem  supernaturalem  spectant,  ut  constal 
ex  dictis  numer.  4;  ergo  homo  nequit  habere 
certitudinem  evidentiae  naturalis,  quod  ex- 
hibuerit  ex  parte  sua  dispositiones  sicut 
oportet,  utgratia  promissa  ipsi  infundatur. 
Hoc  fundamentum  proponit  Concilium 
Tridentinum  sess.  6,  cap.  9,  eoque  inanem 
haereticorum  fiduciam  retundit,  evertendo 
simul  eorum  motivum,  et  declarando  qua- 
liter  hujus  certitudinis  defectus  non  pro- 
veniat  ex  dubitatione,  quam  Catholici  ha- 
beamus  de  divinis  promissioiiibus,  aut  mi- 
sericordia  Dei,  aut  satisfactione  Christi,  ut 
inepte  objiciebant  haeretici,  et  quidam  alii 
in  hac  parte  decepti.  «  Sed  neque  illud  asse- 
«  rendum  est  »  (inquit  sacra  Synodus) 
«  oportere  eos  qui  vere  justificati  sunt,  abs- 
«  que  ulla  omnino  dubitatione  apud  semet- 
«  ipsos  statuere  se  esse  justificatos,  nemi- 
«  nemque  a  peccatis  absolvi,  ac  justificari, 
«  nisi  eum  qui  certo  credat  se  absolutum, 
«  atque  justificatum  esse;  atque  hac  sola 
«  fide  absolutionem,  et  justificationem  per- 
«  fici ;  quasi  qui  hoc  non  credit,  de  Dei 
«  promissis  »  (haec  erat  haereticorum  ca- 
lumnia)  «  deque  mortis,  et  resurrectionis 
«  Christi  eificacia  dubitet.  Nam  sicut»  (;ecce 
responsionem)  ..  nemo  pius  de  Dei  miseri- 
«  cordia,  de  Christi  merito,  deque  Sacra- 
«  mentorum  virtute,  et  efficacia  dubitare 
«  debet  :  sic  quilibet  dum  seipsum,  suam- 
«  que  propriam  infirmitatem,  et  indispo- 
«  sitionem  respicit,  de  sua  gratia  formi- 
«  dare,  et  timere  potest;  cum  nullus  scire 
«  valeat  certitudine  fidei,  cui  non  potest 
«  subesse  falsum,  se  gratiam  Dei  esse  con- 
ti  sequutum.  »  Quam  doctrinam  quantum 
ad  hoc,  quod  homo  non  tenetur  credere  se 
absolvi,  et  justificari,  ut  absolutionem,  et 
justificationem  consequatur,  diffinit  in  ca- 
nonibus,  quos  nwn.  r>  dedimus  :  unde  op- 
positum  asserere  est  haeresis  manifesta. 
Quantum  vero  ad  hoc,  quod  homo,  secluso 
speciali  privilegio,  nequit  cognoscere  certi- 
tudine  fidei  se  gratiam  justificationis  con- 
sequi,  aut  habere,  nondiflinit;  et  ideo  sen- 
tentia  Catharini  nonest  maniiesta  hairesis; 
i  i  tamen  erronea,  <*t  hjmeraria;  quia  Con- 
cilium  in  sua  doctrina  disertis  verbis  sup- 
ponit,  et  proiiiintial,  hominem  non  posse 
cognoscere  certitudine  fidei,  cui  non  potest 


Robo- 

ratur 

ex  Con- 

cil.  Tri- 

dcnt. 


Concil. 
Trident. 


288 


DE  CERTITUDINK  GRATI^E. 


subesse  falsum,  se  esse  in  gratia.  Omnis 
enim  fides  divina  talis  est,  ut  ei  falsum  su- 
besse  non  valeat.  Unde  Concilium  omnem 
certitudinem  fidei  divina}  excludit,  sive  sit 
immediata,  sive  mediata,  sive  universalis, 
sive  particularis.  Et  Catharinus,  qui  ut  ful- 
men  Concilii  declinet,  eique  vel  apertecon- 
tradicere,  vel  ab  antiqua  sententia  recedere 
non  videatur,  recurrit  ad  quandam  fidem 
divinam,  cui  falsum  subesse  possit,  implicat 
in  terminis,  et  vocibus  ludit ;  nam  repugnat 
quod  ulla  fides  innitatur  reipsa  Dei  testi- 
monio,  et  fallatur,  ut  ostendemus  in  traet . 
de  Fide,  disp.  -2.  <lnb.  4.  Sed  ejus  sententia 
adhuc  magis  confutabitur  ex  immediate  di- 
cendis. 

Secnnda      s.  Dicendum  esse  secundo,  hominem  se- 

conciu-    ,  ...  ,    . .      .      '    .     .      . 

sio.  cluso  speciaus  revelatioms  privilegio,  non 
posse  habere  certitudinem  moralem  in 
primo  gradu,  quem  supra  mim.  2  expli- 
cuimus,  sive  qii  ilii  sil  ei,  qua  ci 

mus  Romam  esse.  Hanc  conclusionem 
cent  Authorea  num.  6  relati  (ei  Soto, 

et  Yega.)  et  commuuiti  r  recentii  rei  rheo- 
Armxo ^0»''   ^edina   in   praaenti,  Aranxo  dub. 
conet.  4,  concl.  2,  Gonet  ditp.  5,  art.  \us. 

mentum.'»  ot  a'11-  Fundamentum  prascipunm  hn- 
ju8  assertionis  desumitnr  ex  rerbis  Conci- 
lii  Tridentini   proxime  relal  .  >tes1 

ita  proponi  :  nam  certitndo  moralis 
magna,  ut  comparetur  certitndini,  qua 
dimus  Rom  im  iccludil  acta,  et  ha- 

bitu  diibiuin,  e1  formidinem  :  aed  homo, 
excluso  specialis  revelationis   privili 
non  habet  tantam  suaa  jnatificationis 
titudinem,  iit  actn,  el  habitu  exclndal  dn- 

biiun,   et    formidinom    :    ergo    iu»n    habet 

moralem  suae  justitiae  certitndinem  asqua- 
lem  illi.  qua  credimns  Romam  Major 

est manifesta ;  namde  existentia  Rom 
similium  objectorum,  in  quorum  testi 
tionem  omnes  bominea,  el  nationes  conapi- 
rant.  tam  magnam  certitndinem  habemus, 
ut  non  solum  actu  uon  formidemus,  aol 
dubitemus;  sed  etiam  ul  vel  volent* 
conantes  dubitare,  e1  formidare,  non  p 
mus  rsatia  enim  penetral  intellectns,  q      I 
ticel    non   repugnet    metaphysice    omnes 
homines  decipi  •,  incredibile  kamen  sit,  el 
nunquam  contingens,  quod  omnea  Bimul 
decipiantur,  vel  ad  unam  falsitatem  conspi- 
renl  :  alinnde  etiam  nnllnm  habel  funda- 
mentum.ut  fabricentnr contrariam  opinio- 
nem,  quae  tamen  absqueomni  motivo  itare 
nequit  :  unde  tam  actu,  quam  habitu  exciu- 
dit  omnem   formidinem,  et  dubium  circa 


oppositum  :  ergo  certitudo  tam  magna,  ut 
axmari  possit  certitudini,  qua  Romam  esse 
credimus,  omne  dubium,  et  frmidinem, 
tam   actu,    quam    habitu    excludit.   Ifinor 
autem   probatur  ;  nam  qui  actu,  et  habitu 
excludit  dubium,  et  formidinem  circa  suam 
justitiam,  nequit  de  illa  formi 
bitare,  ut  ex  ae  liquet  :  sed  licet  homo 
debeat  semper  actu  dubitare,  aut  formid  ir--, 
nihilominus,  nisi  habeat  suae  ; 
cialem   revelationem,  est   in   tali   disp 
tione,  ut  dubitare,  el  formidan- 
libet  sfitfn,  ut  inqnit  ('oncilium,  dum  i 
tttm,   tuamaue  propriam   mfirmitai 
indt  tua  </r<iti>i  for- 

midaretei  timm  ergo  homo,  secluso 

ttionis   privilegii»,  noii  I 
tantam  snai jnstitiaB  certitodUnem,  ut  actu, 
et  babito  omne  dubium  et  formidii 
cludat. 

ufirmatur  primo  omnil 
Script  ;r  i .  .-t  Patrnm,  qu  ededimus  nu 
nam  in  solnm  e\c!  . 

lem  divinam  imm 
tam.  aut ::..  Liatam;aed  i  trtitado, 

abaolnte  t  dis  sit,  el 

»-t  dubium 
i  iin  omnin  tl  enim  i 

finite,    docentque    homincin    p">>.- 

justificatione  ti  ertitudo 

oilari  queat  illi,  qoa  ci 
mus  Kuinam  e- 
lis,  '-t  expeltil  timorem,  trium,  al 

tentia  liq  lel 
ciali 

tantam  circa  snam  justitiam  oertitodinem, 
qnantam  itia. 

nfirmatur  secundo   el  ter; 

nam  si  atiqois  t  intam  b  itia?, 

vel   rei:  rum   certit 

tntam  hi 
pie  tem  juramtmto  affiri 

esse  justum,  »-t  .-ilu  n-: 
sicut  qnis  j  • 

Romam  existen  nequil  abs- 

i[ue  temeritate  j  w  in  gratu 

aut  sibi   remitti   pi  arajO  h  I 

tantam  suaa  justiti  a  certil  i  linem 
qnantam   habel  circa  Rom  am. 

Probatur  minor  ax  Innocentio  m,  m 
ultim.  de  puroat.  cemomcat  ubi  temeril 
damnat.  qnod  quidam  Archiepiscopus  Bi- 
suntinus  juravent  ■  -lmunem  a  qui- 

busdam  criminibus.  de  quibus  a  itur, 

utens  ssquii  quo  1  | 

sibi  remijsa  eaaenl  cor.nn  Deo  por  p  saiti 

tm . 


1    .  ii.i 


S- 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


289 


itno-   tiam.  «  Praesumimus,  inquit  Pontifex,  quod 
L      •  volebat  sub  praescripta  forma  jurare,  quod 
«  immunis  erat  ab  illis  criminibus,  etc. 
«  tanquam  dimissis  per  poenitentiam  jam 
«  esset  immunis  ab  illis.  Sed  hoc  jurare 
«  non  parvae  temeritatis  existeret,    cum 
«  B.  Job  dicat  :  Etsi  simplex  fuero,  hoc  ip- 
«  sum  ignorabit  anima  mea.  »  Ubi  Ponti- 
fex  reprehendit,  et  damnat  tale  juramen- 
tum,  non  solum  quia  Archiepiscopus  injuste 
usus  fuerit  aequivocatione,  non  Tespondens 
juxta  mentem  judicis  legitime  interrogan- 
tis;  sed  etiam,  et  praecipue,  quia  dum  se 
absolute  judicavit  a  praecedentibus  peccatis 
immunem  per  pcenitentiam,  hoc  judicium 
juramento  firmaverit,  atque  ideo  temere  in 
jurando  processerit.    Ubi  aperte  supponit 
Pontifex,  et  authoritate  Scripturae  confir- 
mat,  nemini  secundum  communem  provi- 
dentiam  posse  ita  certo  de  sua  justitia  cons- 
tare,  ut  eam  juramento  absque  temeritate 
valeat  asserere. 
rtio.      9.  Confirmatur  tertio,  quia  si  homo  se- 
cundum  communem,  et  praesentem  gratiae 
providentiam ,  tantam   certitudinem    suae 
justitiae  habere  posset,  ut  excluderet  omne 
dubium,  et  formidinem,  nec  minus  certo 
eam  sibi  adesse  crederet,  quam  Romam 
existere,  id  praecipue  contingeret  in  viris 
sanctissimis,  qui  negotio  salutis  summa  vi- 
gilantia  incumbunt.  Cum  enim  praedicta 
certitudo   debeat ,    suppositis   generalibus 
Dei  promissionibus,  fundari  in  bonis  ope- 
ribus,  et  exercitiis  virtutis,  quibus  homo 
divina  gratia  adjutus  ad  ejus  receptionem, 
et  augmentum  se  disponit,  in  eis  praeci- 
pue  haec  certitudo,  et  securitas   assurge- 
ret,  qui  sanctiores  sunt.  Atqui  viri  sanctis- 
simi   non   it;i  certificabantur  de  suae  jus- 
titiae  statn,  qoin  frequenter  timerent,  et 
dubitarent.  Ergo  signum  manifestum  est, 
hominem   secundam    communem    gratiae 
providetltiam  non  ita  de  ejus  possessione 
fieri  certnm,  etaecurum,  ut  omnedubium, 
et  formidinem  acta,  et  habita  exuat,  et  per- 
inde  se  ad  illam  habeat,  ac  ae  habet  ad 
Ron  tentiam.  Minor,  in  qua  poterat 

•  difficaltaa,  liquet  tum  experientia,  tum 
lectione  historiarum  :  etat  alia  exempla 
rirnor   omittarnus,  S.  P.  N.  Hilarion  post  plurima 
Jjjj*  miraeula,  poategregia  virtutnm  insignia, 
immoa  a  peritatis,  et  mortificationis 
labores,  morti  jam  proximus,  cum  ex  suae 
aalotia  formidine,  et  jadicii  horrore  con- 
flictaretar,  spiritam  contra  bojnamodi  bor- 
rorea  erigereopu  i  habuit  his  irocibna  \  Egre- 


dere,  quid  times?  Egredere  anima  mea,  quid  8.P.N. 

dubitas  ?  Septuaginta  prope   annis   servisti    ^,',1' 

Christo,  et  mortem  times?  Licet  enim  viri 

perfecte  fidissimam  spem  concipiant  mise- 

ricordiae  divinae,  et  saepe  numero  maxima 

pace,  et  securitate  fruantur  :  nihilominus 

dum  propriam  defectibilitatem  attendunt, 

de  sua  justitia  formidare  possunt,  et  non 

semel  formidant. 

Nec  hujus  formidinis  defectus  excellen- 

tiorem  sanctitatem  indicat,  sed  potiustepo- 

rem  etsocordem  ac  minus  humilem  affec- 

tum  ;  nam  qui  summa  cura  suae  saluti  in- 

vigilant,    frequenter  excitantur   peracutis 

quibusdam  formidinis,  et  anxietatis  stimu- 

lis,  ut  inquit  D.  Laurent.  Justinianus  in  lib.  Laurent. 

decasto  connubio,  cap.  15,  his  verbis  :  «  Ad  Justi" 
l  niQn. 

«  reprimendam  hominis  audaciam  sapien- 

«  tissime  interdum  se  subtrahit  sapientia, 

«  non  odiendo  ,   non  contemnendo ,   sed 

«  amando.  Quis  autem  nisi  quandoque  re- 

«  lictus  sibi  propriam  agnosceret  fragilita- 

«  tem?Continuus  successus  occasionem  pa- 

«  ratelationis.  Vix  quippe  flagellis  eruditus 

«  animus,  et  tentationibus  attristus  suam 

«  valet  intelligere  infirmitatem.  Et  infra  : 

«  Nullus  experiretur  talia,  nisi  quiarden- 

«  ter  diligit.  Ignitus  vero  amor  ex  priva- 

«  tione  agnoscitur.  Qui  parum  amat,  nec 

«  dilecti  recessus  causas  inquirit,  nec  exur- 

«  git,  ut  quaerat :  non  gemit  pro  dilecto,  ne« 

«  que  dolet  pro  delicto.  Non  autem  ita,  qui 

«  diligit  multum.  Nunquam  enim  sine  do- 

«  lore  amittitur,  quod  cum  maximo  amore 

«  possidetur.  Amoris  vehementiaex  inqui- 

«  sitione    colligitur.    Legitimus    namque 

«  amator  mox  ut  abest  sponsus,  redit  ad 

«  se,  cordis  sui  latebras  perlustrat,  diligen- 

«  ter  intentiones,  cogitationes,  aflectiones- 

«  que  examinat;  si  quid  in  verbis  ,   si  in 

«  factis   deliquerit ,    subtiliter   dijudicat  ; 

«  utrum  erga  fratrem  peccaverit,  aut  pro- 

«  ximo  suo  aliquid  scandali  posuerit ,  vel 

«  otTendiculi,  rememorat.  »  Et  illumina- 

tissima  Virgo,  et  M.  N.  Theresia  non  semel  M.N.S, 

experta  est  hunc  formidinis  ,  et  dubictatis    SjJ.re< 

peramarum  anguorem,  ut  ipsa  lestatur  plu- 

ribua  suorum  scriptorum   Iocis.   Videatur 

cap.  I,  mansion.  4,  ubi  ait :«  Passanse  ter- 

<(  ribles  trabajos,  porquo  no  nos  entende- 

«  mos,  y  lo  que  no  es  malo  ,  sino  bueno, 

"  penaamoa  qae  ea  muchacoipa.  »  Et  cap. 

1  ,  maruUm.  6  ,  ubi  inquit :  «  Vienen  unas 

"  aequedades,  que  parece  que  jamas  se  a 

"  acordado  de  Dipa,  ni  sea  de  acordar  :  y 

i  oomo  una  persona,  de  quien  oyo  dezir 


290 


DE  CEKTITr;iJlNK  GRATIiE. 


Concil. 
Trident 


Conflr- 

maliir 
iiltiiuo. 


«  desde  locos,  es  quando  oye  hablar  de  su 
a  magestad.  Todo  no  es  nada,  sino  que  so- 
«  bre  esto  venga  el  parecer  ,  que  no  sabe 
«  informar  a  los  confessores  ,  y  que  los 
u  trahe  enganados  :  y  aunque  mas  piensa,  y 
"  ve  que  no  ay  primo  movimiento,  que  no 

descubra,  y  aunqueselo  digan,  no  apro- 
«  becha  ;  que  esta  el  entendimiento  tan 
«  obscuro  ,  que  no  es  capaz  de  ver  Ia  ver- 
«  dad,  sino  creer  lo  que  la  imaginacion  le 
•  representa  ,  que  entonces  ella  es  la  se- 
«  nora,  y  los  desatinos,  que  el  demonio  le 
«  quiere  representar  :  a  quien  debe  N.  Se- 
«  nor  de  dar  licencia,  para  que  la  proebe, 
«  y  para  hazerla  entender,  que  osta  repro- 
«  bada  de  Dios.  Porqueson  mnchas  las  co- 
«  sas,  que  la  combaten  con  una  apretora 
«  interior  tan  sensible,  o  intolerable,  que 
«  yo  no  se,  i  que  Be  pneda  oomparar,  sino 
«  a  los  que  padecen  en  el  infierno  :  poi 
«  ningun  consuelo  se  admite  en  esta  tem- 
«  pestad.  »  Qoa  prolixios  dicere  tiboit  : 
tum  quia  ostendonl  qoam  eohaereat  Sancto- 
rum  experionti.x'  eententia  illa  Concilii  : 
Quilibet  dum  seipsum,  ntamaue  propriam  in- 
firmitatem  ,  ri  mdispositionem  rtspicU  ,  de 
sua  gratiei  j<>niud<iv  potest,  Tom  qoia  e\  in- 
cunt ,  quam  exolet  ab  inani  haareticornm 
fiducia  Sanctorom  humilitas,  el  ~ j»i  ritus. 
Tum  quia  recte  probanl  praesentem 
tionom. 

Qoaa  tandem  conflrman  potest,   qoia  ut 
aliquis  tanta  certitndine  morali  eret 

se  esse  m  gratia  ,  quanta  eredil   Romam 
existere,  doborot  vel  per  fidem,  w\  per  i 
dentiam  natoralem  jodicare,  quod  adhi- 
boerit  dispositiones  ex  partesna  reqoisil 
sicut  oportet,  ut  oi  peccata  remissa,  et  - 
tia  infosa  faerint  :  sin  minasjam  potest  ei 
hoc  capito  dobitare,  el  formidare.  Sed  homo 
secluso  specialis  revelationis  privilegio,  ne- 
quit  habere  hanc  posteriorem  certitodinem; 
nam  1\  sicut  oportet ,importat  qnandam 
tionem  sopernatoralem  ,  qoae  evidentiam 
naturalem  excedit;  et  sub  fide  oniversali, 
prout  hic,  et  nunc  contrahitnr  ad  hanc  par- 
ticularem  dispositionom,  miniino  cadit,  ut 
sup,  num.  7,  diximns.  Ergo  homo,  Becl 
specialis    revelationis    privilegio ,    neqoit 
tanta  certitudine  cognoscere  se  esse  in  gra- 
tia,  qoanta  credil  esse  Romam  .  ES1  q 
dicimus  de  dispositione  propria  ,  extendi 
etiam  eodem  modo  potost  ad  intentionem 
ministri,  ubi  gratia  datur  per  Sacrainonta. 
(Jnde  nec  de  ipsa  gratia  baptismali,  qoam 
forte  homo  in  infantia  recepit,  et   postca 


COilCIO* 


non  amisit  per  poccatum,  potest  habere  hu- 
jusmodi  certitodinem.  Prasertim  cum  me- 
ritodubitare  possit,  an  peccavont  per  igno- 
rantiam,  ubi  notitiam  poccati  non  it 
lam  occurrit. 

1<>.  Dicendumest  tertio, fieri  posse,  qo<  l 
homo  secundum  communoin  pi 
habcat  moralem  sua?  gratia?,  sive  justifica- 
tionis  certitodinem  in  Becoii 
nwn.  2 descripeimns ,  b  similemilli 

titodini,  qoa  credimus  hominem,  qu?m 
ridemos  celebrare,  esse 

esse  baptizatos,  vel  iliom  homi- 

nnm  fiii  i  proinde  gr  tti 

talis  orit,  ut  licet  n 

dnbitandi,  et  Limendi,  oihilominos  molto- 

c  formidinem,  et  dubia  actua- 

lia,  animoq  tt  non  i  nri- 

kem.    1!  -i  a 

fortiori  d  it  Ambi 

tlthu- 
sianu.^  in  1 .  dist.  17,  ,  Koard 

■ 
8,  awent.  o,  punct.  1.  ibi  sup; 

11,  nmn.  5.  Thom.«*tp.  8 

i{,  £  Circa  ultimum,  ubi  post  tli- 

!  maxim 

.,  et 
.  conclodit  :  '/'<//- 
Urilia  d 
aliqua  iUorwm ; 

suni  certi  '/'■  sua  i  tfuU,   I  bi  | 

dent  incit  probabilil 

lom  linem,  qnia  ba  rti- 

.  qnam  jnxtacomm 
ibilnn   i  imus,    n 

babilital 
nun.  mimom 

el  ut  plunmum   exclodit   actualem  f«'i : 
dinem. 

Iu  *i  ihaod  obscore  i  isser-Pr  ^1  i 

tionem  decet  D.  Thom  oti,  obi  i,  . 

poetqoam  ntgavit  jost  nn  commu- 

nom  proi  elentiam  hab< ■: 
titndinem  simplicitor  talem,  statim  addil 

rtio  modo  cognotcitnr  aliq 
i   turaliter  per  aliq  Et  lioc  modo 

i  alkrais  cognoscere  potest  se 
tm  ,  in  qnantom 

deleetari  in  Deo,  el  contemntre  rts  mun- 
•  danas.ot  inquuntum  hom<>  n  ns- 

«  cius  sibi  alicujus  peccati  mortalis. 
«  cundum  qaem  modam  |  utelligi. 

i  quod  habotur  Apocul.    1  :  Vincenli  d 

manna  absconditum  ,  quod  MOM  novit, 

nisi 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


201 


5tOl 


idu- 
turri 

crip 
ra. 


1.14 


tom 


ilor 
itri< 


«  nisi  qui  accipit.  Quia  scilicet  illo  qui  ac- 
«  cipit,  per  quandam  experienliam  dulce- 
«  dinis  novit,  quam  non  experitur  ille,  qui 
«  non  accipit.  Ista  tamen  cognitio  imper- 
«  fecta  est.  »  Nam  D.  Thom.  in  his  verbis 
attribuit  hominibus  insigniter  justis  spe- 
cialem  aliquam  suae  gratiae  notitiam,  quam 
vulgariter,  et  communiter  non  habent  alii 
homines  justi,  sed  non  ita  virtutis  studiosi. 
Id  quippeimportatspecialis  illa  divinae  dul- 
cedinis  experientia.  Atqui  concipere  proba- 
bilem  justificationis  propriae  notitiam  valde 
commune  est  omnibus  justis.eamquehabere 
debent  quotquot  debite  accedunt  ad  sus- 
cipiendum  Sacramentum  Eucharistiae,juxta 
illud  Apostoli  1  ad  Corinth.  11  :  Probetau- 
tem  seipsum  homo,  etc.  Ergo  ex  mente  D. 
Thom.  fieri  .potest  secundum  communem 
providentiam  ,  quod  aliqui  justi  habeant 
suae  gratiae  moralem  quandam  certitudi- 
nem ;  licet  quia  absolute  non  repugnat , 
quod  eorum  existimationi  subsit  falsum, 
possint  absolute  dubitare  ,  et  timere ,  ut 
docet  Concilium  Tridentinum  ubi  supra. 
Et  ob  hanc  rationem  asserit  S.  Doctor,  quod 
ista  cognilio  irnperfecta  est. 

11.  Probatur  ergo  primo ,  quia  sacra 
Scriptura  docet,  justos  posse  habere  ali- 
quam  suae  justitiae  certitudinem  :  sed  haoc 
certitudo  nequit  esse  fidei,  nec  aequalis  illi 
certitudini  ,  qua  scimus  Romam  esse  ,  ut 
constat  ex  dictis  in  duabus  assertionibus 
pryjcedentibus  :  ergo  est  alia  inferior  cer- 
titudo  moralis,  qualem  scilicet  communiter 
habemus  de  aliis  rebus,  quae  pertinent  ad 
humanas  operationes,  ut  in  assertione  ex- 
plicaimus.  Major,  rn  qua  poterat  esse  difii- 
cultas  ,  probatur;  nam  Joan.  14  ,  dicitur  : 
Vos  autem  cognoscetx  eum,  quia  apudvos 
manebit ,  et  in  vobiserit  Ad  Etom.  H  :  Ipse 
spirUus  testimonium  reddit  spiritui  nostro, 
[fuodsumus  jdii  Dei.  2.  Ad  Corinth.  2:  (]\o- 
i  ia  iv,  trahxc  est,   te stimonium  consdentuB 

i  9.  1  ,  Joan.  3:  Nos  scimus,  quoniam 
translati  tumus  de  morte  ad  i  itamt  quoniam 
diligimui  fratres.  E(  infra  :  ln  hoc  €ognos- 

i  .  quvniam  e  c  i  eritate  sumus,  et  in  cons- 
pectu  ejui  suadebimui  corda  nostra.  2,  Petri 
] :  Saiagite  ut  per  bona  opt  ra  certam  vocatio* 
nem,  ei  eleetionem  faciatis.  Et  simifia  pas- 
-jin  occnrrant  in  Scriptara. 

mfirmatar  ,  nam  sancti  Patrea  freqaen- 
ter  affirmant ,  justoa  prssertim  insignu 
sanctitati  i  to  .  et  ecnro  de  ra»jus- 

tificationii   tatu  :  ed  non  aaserant  certita- 
dinem  fidei,  aatcertitudinem  tantam,  qaan- 


tam  habemus  de  existentia  Romao  :  ergo 
loquuntur  de  alia  inferiori  certitudine , 
qualem  in  assertione  proposuimu^.  Proba- 
turmajor;  nam  D.  August.  serm.  28,  c/e  d.ah  ■ 
verbis  Apost.  ait  :  Non  est  arrogantia,  sed 
fides  prxdicare,  quod  accepisti.  Et  tract.  5, 
super  epist.  Joan.  ait  :  Hedeat  unusquisque 
ad  cor  suum,  si  ibi  inveniet  charitatem,  se- 
curus  sit,  quia  transit  de  rnorte  ad  vitam. 
D.  Gregorius  lib.  2  Dialog.  cap.  2  :  MensB.  Greg. 
quse  divino  spiritu  impletur,  habet  evidentis- 
sima  signa  sua.  Et  relatis  his  signis  ,  con- 
cludit  :  Liquet,  quod  de  prsesentia  sancti  Spi- 
ritus  testimonium  ferat.  S.  LeoPapaserm.  D.Leo. 
8,  Epiphan.  Quisquis  hujusmodi  est,  Deum 
habitatorem,  et  rectorem  suum  esse  non  du- 
bitet.  D.  Ambros.  lib.  5,  deSacram.  cap.  2:i>.  Amb. 
Anima  tua,  vel  Ecctesia  vidct  se  ab  omnibus 
mundatam  esse  pieccatis,  et  dignam  qux  ad 
altare  possit  accedere.  S.  P.  N.  CyrillusD.Cyiill, 
Alexandrinus  lib.  10,  in  Joan.  cap.  3:  Qui 
vero  omni  virtute  mentem  suam  purgando, 
apti  jam  ad  majora  facti  sunt,  spiritus  illu- 
minatione  recepta,  oculis  animx  habitantem 
in  se  Deum  videbant.  D.  Bernardus  serm.  6,  d.  Bera. 
in  Cantica  :  Si  hxc  sensero,  non  arnbigo  spon- 
sum  adesse ;  verbi  siquidem  hx  copix  sunt,  et 
de  plenitudine  ejus  ista  accipimus.  Similia 
proferunt  iidem,  et  alii  sacri  Doctores,  ut 
videri  potest  apud  Bellarm.  ubi  supra,  et 
alios.  Et  ponderandum  est,  Patres  non 
loqui  de  notitia  privilegiatafundata  in  spe- 
ciali  revelatione;  sed  haec  dirigere  ad  om- 
nes  homines,  ut  eos  in  virtutis  studio  pro- 
moveant ;  quibus  tamen  promittunt  certi- 
tudinem,  securitatem ,  et  pacem.  Cumque 
hacc  nequeant  secundum  communem  pro- 
videntiam  ita  perfecte  haberi,  ut  non  solum 
excludant  actualem  formidinem,  sed  etiam 
potestatem  dubitandi,  et  timendi  :  sequi- 
tur,  quod  Patres  adstruant  possibilem  sal- 
tem  esse  aliam  certitudinem  inferiorem, 
quac  ordinarias  anxietates  ,  et  dubia  exclu- 
dat ,  et  quandam  habitualem  securitatom, 
et  pacem  alTerat,  licet  non  expellat  formi- 
dandi  potentiam,  si  anima  velit  ad  pro- 
priam  defectibilitatem,  et  ignorantias  at- 
tendere. 

12.  Ex  praedictis  autem  Scripturae,  etPa- 
trum  testimoniis  desumitur  fundamentalis 
nostraoassertionis  ratio :  quoniam  de  divina 
misericordia  pra>sumendum  c.si,  quod  viris 
anctJUl ,  (;t  qui  surnmo  studio  ei  placere  , 
illinsqae  mandata  observare,  et  gloriam 
qusrere  satagant,  impertiatur  omnem  il- 
lam  proprii  statua  cognitionem,  qnaa  ad 


Kalio 

lunda- 

mcntalis 


292 


DE  CERTITUDINE  GRATLE. 


majus  eorum  solatium,  pacem,  et  profec- 
tum  conducit ,  dummodo  oppositum  non 
constet  ex  Scriptura,  et  Conciliis,  aut  Pa- 
trum  authoritate  :  sed  quod  justi  poaainl 
aliquam  moralem  suaBJustitiaBcertitudincm 
habere,  ex  una  parte  non  repugnat  Scrip- 
turae,  Conciliis,  aut  Patram  authoritati  ,  et 
ex  alia  parte  non  parum  confert  ad  justo- 
rum  solatium,  profectum,  et  pacem  : i 
asserendum  est  qaod  justi  aecnndnm  com- 
munem  providentiam  possint  habere  ali- 
quam  suao  justitiaB  moralem  certitudinem, 
qualem  videlicet  in  assertioiie  descripsi- 
mus.  Major,  et  consequentia  conatant.  Afti- 
nor  autem  quoad  primam  partem  Baadetar; 
nam  potius  Scriptura,  el  Patres  ugnificant 
justos  posse  babere  aliqaamsaaB  justitiaa 
certitudinem,  ut  proxime  vidimna.  Ubi  au- 
tem  certitudinem  excludont,  loqaantur 
de  certitudino  fidei,  cai  non  potest  bu! 
falsum  ;  vel  de  certitadine  morali 
magna,  ut  excludat  potestatem  tormidandi, 
ut  Concilium  Trident.  coiligit,    el 

docuit.  Ergo  i  sei  ere,  quod  joati  \  alenl 
bere  eam  moralem  suae  justitiae  certit 
nem,   ut  licel  potentiam  formidandi  non 
expell  it.  actualea  tamen,  el  continuas  an- 
xietates  excludat,  aneratqaeactoalem  quan- 
dam  aecaritatem  ,  el  pacem  ,  minime  con- 
tradicil  Scripturaa ,  Concilioram  ,  i 
toram   Patrum  doctrinaa  .  Secnnda  etiam 
minoris  pars  satis  liqaet ,  nam  dum  viri 
sancti  cognoscanl 

gratia  permanere  ,  el  a  salutis  itinere  non 
exorbitare,  maxime  excitantor  ad  majoi 
ipsius  Dei  ainorem.  el  ad  ferventina  io  ejaa 
mandatis  bbservandis,  »'t  gloria  qu  erenda 
studium   Nam  si  imperfecta  quaB  lam  hujus 
status  notitia,  aul  probabilitas  ad  am<>rnn, 
et gratitadinem  provocat,  urgentiores  pro- 
fecto  amoris ,  el  gratitudinia  flammas 
cendct  moralis  illa  certitndo,  »■!  velol 
sibilis ,  ut  Patres  loquuntar,   divinsfa- 
miUaritatis  contrectatio .   Nec    inflationia 
periculum  adeo  imminel  :  tam  qaia  cnm 
hac  ordinana   Sanctorum   pao  lri- 

tate  stat  simul  potestaa  formidandi 
propriam  defectibilitatem  .  el  antiqaa  | 
cata  attendant.  Tam  qaia  Dena  permittit, 
ut  nonnnnquam  actaaliter  dubitent,  »'t  for- 
mident,  ut  ntim.  9  videmos.  Tum  qaia 
similis  certitudo,  el  secaritaa  oon  reperitnr 
nisi  in  humilibus,  cum  prosnmptio  aonsil 
argumentum  sanctitatia,  nec  serenitatem 
importet.  Bed  caliginem. 


III. 


I    ■ 


Argumenla  ad\  ■ 

13.  Contrariam  prime  conclusioni  sen- 

-  -     '.£■ 

tentiam  docuerunt  i,   Luth< 

10,  Calvin.  j 

■ .  Kcmnitius  ■ 

mini  I  Meland  hon  in  ' 

comtnun.  tit.  de  I 

mantea  ,  hominem  i  I 

eti  u'  le    1.  •  in 

sibi   non   imput 

Christum.   Eidem  etiam  aaserl  er- 

satur  Ambn  -  in  ami 

v  fum, 
ubi  defen  lit,  qa 
tur  ci 

ertitudine  6  lei 
mediataB.aul  particalai  i  maltiel 

ate  determi  i  ^fl 

Tri  lentini  niim.  '  tm,  ut  referl  V<  _■ 

Primaaqoe  hanc  sentenliam  videtur 

x .  -  .i 

sus  eu  itiunl  R  iar- 

I 

Ub.  '•'.  in  '  :ir- 

manl 
ciali  revelatione ,  ) 

Litadinem  .  qaantai 
exiatei  atenti  un  di 

babiiem  Gregor.  Martinei  m  m 

dub.     1,    rnm  ' 

mutu 

utanfur ,  non  •  nl  i 

im  pro| 
ut  lllis  snnul  oecarrajn 
Ai  j  ithoril  itibu 

num.    11    [  .  1'inUjS 

is  manifeste  signifii  mi- 

oem  | 
cumqaecertitudo  innitei  rip- 

•  1 1  fidem  imm< 

I 
I       t  fide  dh  m.i  cre  len  *ia 

nt  habere  tantam  snaa  - 
ti  v  moralem  certitndinem,  ut  lu- 

bium,  et  formidinem  axcladat  iter 

•  •  illud  ! 

tptriius  tesiimnnium  reddii  spiriiui 

us  filii  Dei  .  nam  testimonio  Spi- 
ritus  sancti  del  afallibili 

nfirmatur  »'\  Patribus.  qui  >  ripturam  (*# 
loquuntur,  ut  nam.  1 1 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


293 


nbol 
post. 


nluni 
uitur 


vidimus.  Quibus  potest  addi  locus  Augustini 
in  lib.  dc  vera  poenit.  cap.  2,  ubi  ait :  Noji 
dicimus,  Dimitte  nobis  debila  nostra,  pro  his 
peccatis,  qwc  remissa  credimus  in  Baptismo, 
nisi  de  fide.  dubitemus.  I  bi  supponit  homi- 
nem  credere  peccata  sibi  remissa  fuisse  in 
Baptismo,  etcontrariam  dubitationem  Fidei 
Cathoiicae  repugnare. 

Urgetur  ;  nam  in  Symbolo  Apostolorum 
proponitur  expresse  hic  articulus,  Remis- 
sionem  peccatorum.  Ergo  homo  deliet,  ac 
subinde  potest  fide  divina  credere  peccata 
sibi  remitti,  atque  ideo  se  esse  in  gratia. 

Ad  argumentum  potest  responderi,  testi- 
monia  Scripturae  in  quibus  significatur,  ho- 
mines  habere  suaegratiac  certitudinem,  vel 
esse  illorum  Scriptorum  verba,qui  per  spe- 
cialem  revelationem  cognoscebant  se  esse  in 
gratia,  ut  supra  num.  3  diximus ;  ab  iis  au- 
tem  nequit  desumi  argumentum  ad  alios 
homines,  quibus  specialis  revelatio  non  fit. 
Vel  praedicta  testimonia  non  dirigi  ad  sin- 
gulos  Fideles  divisive  sumptos,sed  ad  eorum 
congregationem,  sive  adEcclesiam;  in  qua 
certum  est  certitudine  fidei  divinae,  quod 
aliqui  sunt  ingratia.  Et  utramque  exposi- 
tionem  communiter  tuentur  Authores  supra 
relati,  fundantque  tum  in  eisdem,  tum  in 
aliis  Scripturae  locis,  quae  num.  7  dedimus. 
Nec  aliquid  potest  opponi,  quod  facile  non 
diluatur. 

Addimus  tamen  praedictas  authoritates 

optime  exponi  juxta  ultimam  nostrarum 

!  tionum,  pro  qua  merito  eas  allegavi- 

mus.  Non  enim  docet  Scriptura,  quod  justi 

habeant  suae  justitiae  certitudinem  determi- 

natedivinam,  autdeterminateinfallibilem; 

ed  -olum  asserit,  qaod  babeant  certitudi- 

riem,  vel  quod  possint  saam  justitiam  inse 

cognoscere,  atiqae  modo  hamano,  et  per 

effectos  ejasdem  justitiao,   ut  sunt  opera 

virtutum,  affectio  in  Deum,  oblivio  tempo- 

ralium,  exacta  divinorum  mandatoram  ob- 

.•tio,  odiam  cnlpae,  et  alia  hujusmodi. 

Et  hoc  pacto  Spiritoa  sanctas  testimoniam 

reddit  ipiritai  nostro,  non  qaidem  aliqaid 

ignate  revelando,   rel  contestando;    ed 

•   operando,  exquibus  qn  e- 

dam  njoralis  certitado,  et  securitas  consar- 

git.  Et  in  hi  i  verba  Apostoli  intel- 

lexit  D.  Tbom.  ad  eum  [ocum  lec.  '■'>,  circa 

finem   :   Te  timonium  (inqoit)  reddit,  non 

quidem  exteriori   voce  ad  auret  hominum, 

icut   Pater    protettatut  eti   de    Filio   tuo 

Matth.  '■'>.    ed  reddit  testimonUim  \»-r  effec- 

/Uialiif  quem  m  nobii  facit,    ed 


quia  notitia  hujus  effectus  non  est  prorsus 
infallibilis,  cum  in  eo  dijudicando,  et  dis- 
cernendo  possimus  absolute  decipi,  non 
sequitur  quod  possimus,  et  multo  minus, 
quod  debeamus  illud  testimonii  genus  cre- 
dere  assensu  fidei  divinao,  aut  prorsus  infal- 
libili  :  sed  satis  est,  quod  aliam  inferiorem 
moralem  certitudinem  concipiamus;qualem 
concipimus  circa  alios,  quos  sancte  vivere 
cernimus. 

Patres  qui  in  confirmatione  allegantur,  Confir- 
eodem  modo  exponendi  sunt.  Et  D.  August.  S^. 
per  ly  creclimus,  non  significat  assensum    "»r- 
fidei  divinae,  aut  prorsus  infallibilem,  vel 
qui  omnem  formidinem  actu,  et  potestate 
expellat ;  sed  aliam  inferiorem  credulitatem 
significat,  nempe  confidentiam.  Unde  lib.  2, 
contra  Cresconium,  cap.  26,  ubi  repetit  ean- 
dem  sententiam,  loco  illius  vocis  credimus, 
substituit  hanc,  confidimus. 

Quod  additur,  nihil  urget;  nam  sensus 
illius  articuli  non  est,  quod  peccata  unicui- 
que  absolute  remittantur,  sed  quod  remit- 
tantur  eis,  qui  ad  remissionem  se  disponunt. 
Unde  incertitudo  in  hac  parte  non  oritur 
ex  dubio  circa  divinam  misericordiam,  et 
gratiam  ;  sed  exdubiocirca  nostram  dispo- 
sitionem. 

14.  Arguitur  secundo  :  nam  de  fide  est,  secun- 
Sacramenta  conferre  gratiam  ea  recipienti  ilcmen- 
cum  sulTicienti  dispositione  :  sed  adultus,    t«m. 
v.  g.  cum  baptizatur  potest  evidenter  cognos- 
cere  se  esse  dispositum;   siquidem   valet 
seipsum  dijudicare,  et  manifeste  deprehen- 
dere,  qua  fide,  et  intentione  illud  Sacra- 
mentum  recipiat  :  ergo  potest  certo  credere 
seessein  gratia,  saltemcerlitudineTheolo- 
gica,  vel  morali  excludente  omnem  formi- 
dinem. 

Confirmatur ;  nam  Ecclesia  non  habet  Confir- 
majorem  certitudinem  de  dispositione  ejus  "iaun 
qui  patitur  maityrium,  quam  ipse  Martyr, 
quandoest  adullus  -.  sed  Ecclesia  indubitata 
fide  illum  colit  ul  Sanctum  :  ergo  ipse  Mar- 
tyr  indubitata  fide  potest  cognoscerese  esse 
in  gratiit. 

Ad  argumentum  respondetur  primo  ne-Solvitui 
gando  minorem  ;  namad  recipiendam  gra—  memnm. 
tiam  in  Baptismo  debet  adultus  habere  ali- 
quam  dispositionem  supernaturalem ,  et 
hanc  homo  nequit  evidenter  cognoscere. 
Deinde  omittendo  minorenr;  ^"gamuscon- 
sequentiam ;  quia  valor  Baptismi,  etinfusio 
gratiae  non  solum  dependet  a  dispositiono 
recipientis,  sed  etiamab  intcntione  minis- 
tri,  quam  recipien*nequitevidentercognos- 


294 


DE  CERTITUIjINK  fikATI.K 


core  :  unde  absolute  non  valet  cognoscere 
se  esse  in  gratia  cum  ea  certitudine,  quac 
expellat  potestatem  formidandi.  Nec  hinc 
sequitur,  quod  possit  rebaptizari;  quia  ut 
baptizatus  existimetur,  et  nequeat  Baptis- 
mum  repetere,  safficit  certitudo  moralis 
interior,  qualis  communiter  intervenit  in 
actibus  humanis,  utin  ultimaassertion* 
plicuimus,  etdocet  Innocentius  III,  in  cap. 
Veniens,  de  presbytero  non  baptizato. 

Diinitur  Ad  confirmationem  respondctiir,  rif-c  I 
inatfo"  c^es^am'  nec  Martyrem  ante  hujus  mortem 
cognoscere  certitadine  prorsus  infallibili 
Martyris  internum  statum  ;  sod  pcrart 
mortem  martyrio,  et  Eeclesia,  »'t  Martyr 
ipse  cognoscunt  certo  Martyris  aanctita- 
tem. 

Tertium       15.    Arizuitu  r    tertio,  quia  Bl    homo  DOD 

menmm  possetcertihY ari  de  auae  justificationis  statu, 
non  posset  recipere  Sacramentom  \ .  g.  Eu- 
charistire  :  conseqaens  est  falsuin   :  i 
homo  potest  haberi  istitis  certit 

nem.Sequelaostenditur,  qnia  ut  bomodigne 
recipiai  praedictum  aacramentum, 
judicare  mundum  a  peccato,  juxta   illud 
Apostoli  :  Probet  autem  seipsum  homo^ 
ergo  si  non  valet  certificari  de  Bua  justitia, 
nequit  ad  illud  Sacramentum  acceden 

i;rs|Ku-     Respondetur,  quod  ut  bomo  licite 

ad  Eucharistiam.el  ad alia Sacramenta  vi- 
vorum.  dod  requiritur certitudo  Bpeculativa 
suao  justih  i  .ilicit.  quod  prob  ibi 

judicel  n  gratia  .  d  im  eo  ipao  potest 

formare  judiciam  practicam  omnino 
tum  de  licita  iliorum  Sacramentorum  n 
ceptione,  et  non  agit  contra  conscientiam. 
Sufiicit  enim  ad   Licitam  Bacramentorum 
adminiatrationem,  i  ptionem  e  i  mo- 

ralis  certitudo,  quae  intervenit  in  rebns  bu- 
manis.  Nec  amplius  exigil  Apostolus,  qnam 
humanam  diligentiam  in  perscrutando 
tum  animae,  el  dispoaitionem  i  nti  b. 

Quod  liquel  etiam  in  aliisSacramentis :  nam 
ut  quis  possit  alicui  homini  coi 
mentaliter  peccata,  non  requirltur  q 
omnimoda  certitudine  excludente  omnem 
formidinem  speculativam ,  judicet  talem 
hominem  es  rdotem,  et  habei 

tatem  absolvendi;  sed  sufficit,  quod  proba- 
biliterspeculativejudicel  esse  talem,hal 
que  cirea  hoc  moralem  quandam  certitu- 
dinem  fundatam  in  commnnj  hominum 
judicio  i  nam  eo  ipso  potesl  formare  dicta- 
men  practicum  omnino certum,  quod  Licite 
illi  homini  confiteatur.  [demque  i; 
tione  hostiae,  el  similibns  exemplis  yidi  re 


sio. 


licet.  Hinc  autemsolum  concluditur,  quod 
homo  potest  circa  pi 
et  justitiam  habere  similem  certita 
at  in  ultima  conclusione  concedim  i 

16.  Arguitur  quarto  :  narn  si  obaliquai. 
rationcm  homo  non  'lj~ia3| 

dinem  divinam,  aut  infallibilem  suaD  gra- 
tiae,  maxime  qnia  haec  est  qualil  rna- 

turalis  :  sed  haec  ratio  non  coii\ 
etc.   Probatur   minor   :    nam  etiam    1 

qui 

illamhabet, 

probat  q 
tam cognitionem  iliius.  Minorem  hujui 

in  hoc  art.  <  2,  ubi  hx-c  :  h 

habtai  de  his,  o 

■ 
eertut  de  /<••. 

rtitudo  pertinet 
ectus,  in  au* 
ideo  quu  umque  hab 
certu  mili  i  habet  1  part. 

13; 

erit.qo 

lelia. 

minorem.A 

commnniter  li  l>.  Th 

I 
divi  iperionti 

in  q  lh idontur  1 

r.   Mart 
lu  praasenti  l.  W  vero  in 

niunt,  sibi  praxipui  lenl  Uun  autho- 

i  it  ite  D.    1  I  tum  ob 

diversitatec  uter 

ratiam  :  nam   l  cum 

.  t  ad  inteUectnna 

1  u  m . 

sive  il 

•i  esl  propria  \  vel 

rum  doo 
affectivam,  el  i  lcii  [ueunt  r. 

infallibilem  rtitudinem.  Tum  di 

nam   qoili 
temeritate  jurs 

re  dod  posset,  ;.  inlallibi 

tri- 
nair.  itas  in' 

im, 


DISP.  IX,  DUB.  I. 


291 


tiam,  et  fidem.   Et  consequenter  asserere 

oportet,  non  ob  id  praecise  hominem  non 

habere  suae  gratiae  certitudinem,  qua  gratia 

fannez'  qualitas  supernaturalis  sit,  sed  ob  specialem 

rau\o.'ejus  conditionem.  Ita   Cajetanus,    Bannez, 

K:  Arauxo,  Gregor.  Martinez,  Gonet,  et  alii  in 

onct.  praesenti. 

felior       17.  Sed  non  minus  probabile  nobis  vide- 
sfo"    tur,  quod  fidelis  non  habeat  infallibilem 
certitudinem  qualitatis  actus,  vel  habitus, 
quo  credit.  Pro  quo  animadvertendum  est, 
quod  cum  dicitur,  fidelem  habere  certitu- 
dinem  suae  fidei,  ly  sux  fidei,  potest  desi- 
gnare objectum  creditum ;  nam  saepe  nomen 
actus  derivntur  ad  objectum,  ut  constat  ex 
>•  A-    D.  Athanasio  in  Symbolo  •;   Hsec  est  Fides 
Catholica,  quam  nisi  quisque  fideliter,  firmi- 
terque  crediderit,  etc.  Et  in  hoc  sensu  quili- 
bet  Catholicus  habet  infallibilem  suae  fidei 
certitudinem;   credit  enim  firmiter  Fidei 
mysteria,   innitendo  infallibili  Dei  testi- 
monio.  Vel  ly  sux  fidci,  designat  actum  cre- 
dendi,  vel  principium  hujus  actus;  abstra- 
hendo  tamen ,    quod   hic  actus ,    ejusque 
principium  sint  supernaturalia,  vel  non.Et 
hoc  etiam  pacto  habct  fidelis  infallibilem 
suae  fidei  certitudinem,  quia  evidenti  expe- 
rientia  deprehendit  se  credere,  et  se  subji- 
cere  doctrinae  Ecclesiae  Catholicae  ;  sicut  qui 
scit,  evidentor  cognoscit  se  scire;  et  qui  du- 
bitat,  evidenter  videt  se  dubitare  :  quod  est 
commune  omnibus  actibus  intellectus.  Vel 
tandem  ly  sux  fidei,  designat  conditionem, 
speciem  et  qualitatem  actus  credendi,  et 
principii  hujus  assensus,  et  significat  esse 
supernaturalia.  Et  in  hoc  sensu  negamus, 
quod  fidelis  habeat  infallibilem  suae  fidei 
certitndinem.  Unde  non  obligamur  reddere 
quantum  ad  lioc  rationem  disparitatis  inter 
gratiam,  et  fidem  ;  sed  majori  consequeutia 
procedimus.  Et  fundamentum  hujus  reso- 
lutionia  <•-•  illudmet,  quod  supra  expendi- 
mus  ad  exeludendam  infallibilem  gratiae 
titudinem.  Nam  quod  bic,  etnunchomo 
habeat  habitum  fidei  sopernaturalem,  et 
quod  supernaturalem  ejus  assensum  eliciat, 
im  a  Deo  :  ergo  credens  non 
habei  certitudinem  ftdei  immediatae,  vel 
liatae  de  eo,  quod  ntatar  habita  saper- 
natarali,  et  eliciat  sapernatnralem  assen- 
irsas  fidelifl  non  hafeet  speciem  pro- 
ipernaturalitatifl  repertae  in  habitu, 
ctu  fidei  :  ei  go  nequit  e\  identer,  ve\ 
ntifice,  vel  experimentaliter  deprehen- 
dere  talem    upernaturalitatem 

it  etiam,  quod     I      en   im     ipei 


naturalem  fidei  requiritur  supernaturalis 
motio  voluntatis,  ut  diximus  disp.3,  dubA; 
homo  autem  nequit  habere  infallibilem  hu- 
jus  supernaturalis  affectionis  certitudinem, 
cum  sit  actus  pertinens  ad  lineam  affecti- 
vam,  sicut  attritio,  v.  g.  aut  alii  actus,  qui 
ad  infusionem  gratiae  requiruntur  :  ergo 
homo  non  valet  habereinfallibilem  certitu- 
dinem,  quodsupernaturalem  fidei  assensum 
eliciat. 

Nec  motiva  in  contrarium  urgent.   Non  Motiya 
primum,  quia  D.  Thom.  loquitur  de  certi-  respon- 
tudine  circa  objectum  creditum.  Deratione, ^Slti- 
inquit,  fidei  est,  quod  homo  sit  certus  de  his,    tar. 
quorum  habet  fidem. Cum  autem  postea  sub- 
dit  :  Et  ideo  quicumque  habet  scientiam,  vel 
fidem ,   certus  est  se  habere  ,  .  non  designat 
scientiae,  aut  fidei  qualitatem,  an  scilicet  sit 
supernaturalis,  vel  non ;  sed  solum  asserit, 
quod  credens  ex  ipso  actu  credendi  experi- 
tur  evidenter  se  credere  :  quod  optime  fieri 
valet,  quin  evidenter,  aut  infallibiliter  co- 
gnoscat  qualitatem  assensus  fidei.   Per  hoc 
tamen  assignat  congruam,  et  optimam  dif- 
ferenliae  rationem  inter  certitudinem  fidei, 
et  gratiae  ;  nam  haec  non  abstrahit,  sed  de- 
terminate  importat  rationem  formae  super- 
naturalis ;   et    aliunde   nullum  evidenter 
experimur  ejus  effectum,  quo  certo   possi- 
mus  de  ejusexistentia  judicare.  Fides  autem 
abstrahit  a  naturali,  et  supernaturali,  et  in 
abstractione  parit  effectum  credendi  :  quia 
in  eadem  abstractione  sumptus  inducit  evi- 
dentem  notitiam  fidei,  licet  non  manifestet 
ejus  qualitatem.  Unde  homo   potest  certo 
cognoscere  se  habere  fidem,  quamvis  non 
possit  certo  cognoscerese  habere   gratiam. 
Et  in  eodem  sensu  loquitur  D.  Augustinus  ; 
namutaliquis  interrogatus  possit  respon- 
dere  se  esse  fidelem,  satis  est,  quod  habeat, 
etcerto  cognoscat  se  habere  fidem  objecti  ; 
licet  ignoret  hujus  fidei  subjectivam  quali- 
tatem.  Et  hinc  patet  ad  secundummotivum. 
Ad  tertium  respondemus,   quod   ut  aliquis 
sine  temeritate  juret  seessefidelem,  sufiicit 
habere  certitudinem  fidei  deobjecto,  et  de 
asu,  quidquid  sit  dequalitato  hujus  as- 
sensus  ;  jurat  enim  se  credere  omniaquac 
docet  Ecclesia  Romana,  sed  non  jurat,  quod 
actus,   quo  credit,   supernaluralis  sit,   vel 
habeat  esse  sicut  oportet.  Quod  si  de  hoc  in- 
terrogetur,  n<m  possel  i'l  absque  temeritate 
jurare.  Quae  omnia  confirmari  magis  pos- 
suntes  eo,  qaod  inter  Theologos  Catholicos 
fuit,  el  e  i  (li  putatiocirca  qualitatem  assen- 
sas  fidei  Theologics3,  an  scilicet  entitativc 


296 


DK  CERTITUDINE  GRATLE. 


Teriia 

opinio 

contra- 

ria. 

Medina. 

Qregor. 

Biartin. 

Arauxo. 
Gonel. 


Primum 
argu- 

IIIHllllll) 


Secun- 
dum. 


Tertium 


Quar- 

iuin. 


supernaturalissit,  necne?  Qaibosdam  aflir- 
mantibus,  et  negantibus  aliis,  ut  vidimus 
disp.  3,  dub.  3.  Et  tamen  omnes  Catholici 
habent  certitudinem  objecti  suac  fidei,  ju- 
rantque  esse  fideles,  et  credere  quaj  doool 
Ecclesia.  Signum  ergo  est,  eorum  eertitndi- 
nein  referri  ad  objectum,  et  ad  assensum 
absolute,  hoc  est,  abstrahendo  ab  eo,  ; 
sit  supernaturalis,  vel  non.  Ut  autein 
eertitudine  circa  fidem  recte  colligeretar 
certitudocircagratiam,opus  erat,  qaod  fide- 
liscerto  cognosceret  assensum,  quem  elicit, 
esse  supernaturalem ,  ut  Bopra  vidimus. 
Aliudargumentum,qu»>d  possetcontra 
dem  assertiones  hic  proponi,  diluimus  di*p. 
2,  dub.  6,  num.  206. 

18.  Adversas  altimam  assertionem  sl 
\  idetur  Medina  in  prassenti,  Gregor  Marti- 
nezdub.l,  concl.l,  Aranxorfvo.  [,eon 
Gonel  art.  2,  concl.  l  el  alii, 
raliter  negant,  quod  homo  possit  habere 
moralem  suae  grati  b  certitadinem.  Sed  forte 
dissidium  noii  r.-t   de   re  :  nain  iidem  i 
cedunt,  quod  jastas  qaeat  habere  insignem 
notitiam  conjectaralem  soae  gi 
gamenta  quibua  otuntur,  solam  excladanl 
certitadinem  moralem,  qnalemel  aos  exclu- 
Bimae  in  secand  i  conclasione.  i  n  leeoram 
moti\;i   parum  premunt,  at  e  aido 

constabit. 

Arguunl  ergo  primo,  qaiasecundam  Con- 
ciliam  Trident.  qailibet  jastua   formid 

ta  jastitia  debet,  dum  Beipsam,  Buam- 
qae  infirmitatem  consideral 
moralia  excludil   formidinein  :  ergo  jastua 
nequil  habere  moralem  titu- 

dinem.  Sccundo,  qaia  hom< 
1 1.  quod  certo  moraliter  oognoscil ;  qu  • 
tione  potesl   Petroa  jui  e  iilium 

Joannia ,  et  Franciacnm  rdotem, 

el  alia  hajnsmodi  :  sed  aeqail  absque  teme- 
ritatejnrare  ingratia,  at  constatex 

dictis  num.  8,  ergo  bomo  nequil  certoi 
raliter  cognoscere  Be  esse  in  grati  i.  Teriio, 
qaia  certitado  moralisnon  conjangitnr  cam 
formidine  :  sed  person  Binsignia  Banctitatis 
solent  de  sua  jnstitia  formidare,  at  diximaa 
num.  9,  ergo  non  habenl  moralem  ejna  cer- 
titudinem  :  atque  ideo  muito  minns  illain 
habebunt  alii  justi  non  ita  perfecti.  Quarto, 
quia  signa,  ex  quibua  posset  hsBC  certitndo 
desumi,  suntobnoxia  falsitati,  et  homo  in 
eis  perpendendia  plerumque  fallitoi  :  ergo 
non  relinquitur  mediam,  ut  homo concipiat 
moralitercertitudmem  BU33  jnstitiai. 

Sed  haec,  ut  diximus,  facile  explicantur . 


Ad  primumt  quo  utitur  ' 

iliuin  non  i 
formidaire,  s  ."»->  rectsx 

hajret  cum  morali  bac  imperfecta  certitu- 
dine  qaam  possibilem  asserimas.  Nam  I. 
i  ttem  afrerat,  minime  • 
cludit  pot  nomo   velit 

ri.sm  defectibilitatem  i  I 

!  i    undum  i  dsurn  e- 

I  homo  p  iliterjui 

habet  certitudinem  moralem.  Quam 
enun  qui 
I 

.  neqoit  ttmen  jnrare,  quod  r 

rtitudin  m 

:  homo  possit  aJ  ffir- 

marecamjui  ■  probsbiiil 

rarium 
esl  j  lutehabeal  gratiam. 

ratio  utr 
certitadii 

ande  I 
priam   existimationem  jar  utr- 

non  t 
mnniter  :  affirmama 

ertim  alioram  \ 
tinent,  qa  \m  q  i  e  perti 
itiam  :  lum  quia  li 
sunt  :  lum  qnia  in  \-! 

alieno   i 

propriaBJustitispericulum  tlic.ij.ir_- 
imminet,  qnam  justi  formid 

frequentios  detam  magn 
tant,  juxta  illud  I  6 

i  ir  qui  SSfRj»  mi-     *8.  J 

mnltoties  a  raantsr. 

El  hinc  i  lertiam  m  ad  ulti- 

mum  ;  n.un  licel  pr  edicta  i 
aint  metaplr.  Ilibiiia  ;  qu 

it  i  maltiplicari,  continn 
ut   indncant  morsiem  i 
etiam  accidit  in  plnriboa  alii 
bus  liujusn.  titndinem   concipin 

Quaa  autem  sinl  i  signa, 

jam  suprainainuavimus,  .plicanl 

1).  Thom.  in  4,  dist.  9,qus$t.  1,  urt.  3,quxs- 
tiunc.  2,  Vega  lib.  9  in  Trident.  cuj 
Ub.  12,  eop.  12,  Snarez  l  >.\i\.. 


XIII. 


QUiESTIO  CXIII. 


207 


QU^ESTIO     CXIIL 

De  effeclibiis  grafice,  in  decem  articalos  divisa. 

Deinde  considerandum  cst  de  effectibus  gratix.  Et  primo  de  justificatione  impii,  qux  est 
effectus  grati$  operantis.  Secundo  demerito,  quod  est  effectus  gratise  cooperantis.  Circa  primum 
quseruntur  decem. 


AETICULUS  I. 
Utrum  justift  ctio  impli  sit  remissio  peccalorum. 

Ad  primumsicproceditur  .  Videtur,  qnod  justiticatio  im- 
pii  non  sit  remissio  peccatorum.  Peccatum  enimnon  solurn 
justitise  opponitur,  sed  ornnihus  virtutibus,  ut  ex  supra  dic- 
tis  patet.  Sed  justilicatio  signifieat  motum  quendam  ad  jus- 
titiam :  non  ergo  ornnis  peccati  remissio  est  justifieatio.cum 
ornnis  motus  sit  de  contrario  in  eontrarium. 
Praeterea  :  Unumquodque  debet  nominari  ab  eo.  quod  cst 
iimuai  in  ipso,  ut  dicilur  in  2  de  anima.  Sed  rcmissio 
peccatorum  pra.-cipue  flt  per  (idem,  secundum  illud  Aci.  15: 
Fide  purificans  corda  eorum  :  et  per  charitatem,  secundum 
ilied  Proverb.  lO.-Universa  delicta  operit  charitas.  I>Iagis 
ergo  remissio  peccatorum  debuit  denoininari  a  (ide,  vcla 
charitate,  quarn  a  justitia. 

PraHerea  .-  Remissio  peccatorum  idem  esse  videtur,  quod 

voeatio  ;  vocatur  enim,  qni  distut.  Distat  autem  aliqois  a  Deo 

8ed  vocatio  juslificationem  prsecedit,  secnn- 

dum  illud  Eoiil  8.-Quos  vocavit,  bos et  jostificavit :  ergo 

jusiilicatio  non  est  re  catornm. 

;  est,  quod  Boman.8,snper  illad:  Quos  vocavit, 
hos  et  jnstificavit,  ait  Glos.  remissione  peceatornm  :  ergo 
remissio  peccatorum  est  juslilicatio. 

10  dicendam,  qnod  justificatio  passive  accepta 
importat  motom  ad  juslitiam,  sicutet  calcfaclio  motum  ad 
ealorem.  Comaatem  justitia  de  sui  ratione  importet qoan- 
dam  rectitodinem  ordinis,  dapliciteraccipi  potesL  Uno  modo 
daoi  qnod  importat  ordinemrectnm  in  ipsoaclu  homi- 
nis.  Et  secundum  boc  jostitia  ponilor  virtus  qoaedam,  sivc 

irtieularis  juslilia,  quae  ordinat  aetom  bominissi 

dum  rectitodinem  in  comparatione  ad  aliam  singalaremho- 

galis,  quae  ordinat  secnndnm  rec- 

titndinemactus  hominisin  comparalionead  bonum  commnne 

multitudinis,  nt  patct  in  5  Etbic.  Alio  modo  dicitur  juslilia 

^rout  importal  rectiiudinem  qnandam  ordinis  in  ipsa  iute- 

riori  dispositione  hominis,  proutscilicel  suprcmum  bominis 

tur  Dco,  et  infcriores  vires  anima;  subduntursupi  - 

tioni.  El  hancctiam  dispositionem  vocat  Philoso- 

pbos  in 5 Eihic. justitiam  metapnorice  dietam.  Haccautem 

ju>tiiii  m  hominc  potest  llcri  dupliciter.  Dno  quidem  modo 

ootnm  simplicii  rivationead 

competere  etiam 

dum  bnjusmodi  jnstitiam 

et,  sicut  Adam  riicitur  accepisse  origi- 

litiam.  Alio  modo  potesl  Bcri  bujnsmodi  justitia 

.  qui  esi  de  contrario  in 

iiim  bocjostiflcatio  importal  transmu- 

landam  deslato  iojustitiaead  itatumjusfitisuprse- 

boc  modo  loqnimnr  bic  de  jnstifleatione  impif,  se- 

*.:  i.i  'jui  dod  operatui ,  cre* 

n  in  eum  qui  justiflcat  impium,  etc.  El  quia  motos 

id  quem,  qnam  a  lermino  .i 

tio,  qna  aliq  ntatar 

jtatam  jai  titl  e  per  n 

8ahnant.  Cw  .  theolog,  tom.  Y. 


cati,  sortitur  nomen  a  tcrmino  ad  quem,  et  vocatur  justilica- 
tio  impii. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  omnc  pcccatum  secun- 
dum  quod  imporlat  quandam  inordinationcm  mentis  non 
subdita)  Deo.  injustitia  potestdici  pr&drctaejustitisecontra- 
ria,  secundum  iilud  Joan.  3:  Omnis  qui  facit  peccatum,  et 
iniquilatem  facit,  et  peccatum  est  iniquitas.  Et  secundum 
hoc  remotio  cujuslibet  peccati  dicitur  justificatio. 
■  Ad  seeundum  dicendum,  quod  fldes,  et  charitas  dicunt 
ordinem  specialem  mentis  humame  ad  Dcum,  secundum  in- 
tcllectum,  vel  affectum  :  sedjustitia  importat  generaliter 
lotam  rectitudinem  ordinis.  Et  ideo  magis  denominatur 
hujusmodi  transmutatio  a  justitia,  quam  a  charitate,  vcl 
fide. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  vocaiio  refcrtur  ad  auxilium 
Dei  interius  moventis,  et  excitantismentem  ad  desercndum 
peccatum.  Qua?  quidem  motioDei  noncst  ipsa  remissio  pcc- 
cat\  sed  causa  ejus. 

Conclusio  est  aiurmativa. 


ARTICULUS  II. 

Ulrum  ad  rcmissionem  culpse,  qux  cst  justtftcatto  impit, 
rctfuiratur  qrattx  infusio. 

Ad  secundum  sic  proceditur.  Videtur,  quod  ad  remissio- 
nciii  culpae,  quse  est  justiflcatio  impii,  aon  requiralur  gratiae 
infusio.  Potestenim  aliiiuis  remdveri  :il>  ano  contrario  sine 
boe,  quod  perducatnrad  alterom,  si  contraria  sint  mediala. 
dosculpae,  el  statusgratiae  sunl  contraria  mediata;esl 
eiiim  medius  statos  innocentiaj,  in  quo  bomonec  gratiam 
hahet,  nec  culpam  :  ergo  potcst  aiicui  rcmitii  culpa  sine 
boc,  qood  perducatur  ad  gratiam. 

Praeterea  .•  Etemissiocolpaj  ruisistit  in  repulatione  divina, 
secnndom  illud  Paalm.  31:  Beatus  vir  cui  uon  imputavil  Do- 
minus  peccatum.  Sed  infusio  gratiae  ponit  cliam  aiiquid  in 
nobis,  ui  supi.i  babitum  esl :  ergo  infu  io  rrati  e  non  requi- 
ntiir  :.d  remissionem  culpae. 

Prseterei  :  Nullus  Bubjicitur  simul  duobus  contrariis:  sed 
quacdam  peccata  sunl  contraria,  sicut  prodigalitas,  et  illibe- 
ralita< :  ergo  qui  subjicitur  peccato  prodigalitatis,  non  simul 
Bubjicitur  pcccato  illiberaiitatis.  Potesl  tamen  contingere, 
quod  prius  ei  Bubjiciebatur :  ergo  peccando  \  itio  prodigali- 
tati-,  liberatur  b  peccato  illiberalitatis,  el  Bic  remittitur  ali- 
qnod  peecatum  Bine  gratla. 

eontra  est,  quod  dicitur  Boman. '.)-.  Justiflcati  gratis 
ratiam  ipsius. 

Respondeo  dicendum,  quod  homo  pccci  loDeumoflen- 
dit,  sieul  i\  snpra  dictia  patet.  Oflensa  autem  non  remittitur 
alicui,  oisi  per  boc,  quod  animus  oflcnsi  pacalur  oflendenti. 
Et  ideo  ^•■(•iiiidiiiii  hoc  peccatutn  aobis  remittl  dicitur,  quoii 
obl  i1  ii  atnr.  ^u.''  quidem  pax  coni  ii  til  in  dilectionc, 
qna  Deus  dlligitnos.  Dileetio  autem  Dei,  quantuxn est cx 

20 


■M 


DE  CERTITCDINK  r.RATI.I'. 


parte  artus  divini,  esi  a  tei  n  i,  el  immntabilis ;  sed  iiujiitum 
«•stuii  cffectom,  qoem  oobis  imprimil, qnandoque  Inierrum- 
pilur,  pront  scilicet  ab  ipso  quandoqne  defieimus  ;  el  quan- 
doqueiterum  recuperatur.  Effectos  aotem  divioae  ■lilcciio- 
nis  iu  oobis,  qoi  per  peceatom  toliitur,  .  qoa 

bomo  lit  (li»ini>;  viia  seterna,  a  qoa  peccatom  mortale  oxclu- 
flit.  Ki  ideo  noo  possel  ioteuigi  remissio  ctdpae,  >i  oon 
•  Iofosio  gratiae. 

A<l  primom  ergo dieeodom,  qood  plos reqoirltor ad  boe, 
quod  offeodeoti  remittatnr  oflensa,  qnam  ad  boe,  qnod  *im- 
plicitcr  aliqois  oon  offeodeos  noo  babeatnr  odio.  Potesl 
rnini  apod  bomines  contingere,  qnod  m:u>  bomo  aliqoem 
aliom  oec  diligat,  rjecodiat;  seasieom  offendaf,  qnodei 
'iiiuitt.it  offensam,  boc  oon  potest  cool  ne  speeitli 

voleotia.  Efeoevoleotia  aotem  Dei  ad  bomioem  n 
rjicitur  per  donnm  gratiae ;  et  ideo  tieetbomo  anteqnai 
cet  potnerit  esse  sine  gratia,  ei  sine  enlpt,  (amen  i">- 
catom  non  potesi  esse  sine  culpa,  nisi  gratiam  rtal 

A<l  secaodom  diceodam,  qaod  sicot  d  ~f»luin 

consistit  inactn  volontatis  aivina .  sed  eti 


ilfll  (ut  -11, 

<|uo<l  est  Denm  non  impi  um  homii 

qoendamefiectuai  in  i| 

enimalicni  non  impuotur  peeeatnm  i 

Uone  procediL 

A<1  lertiomdicendnm.qi 
de  uuptii-,  ct  co 

itom,  suflii  ■ 
tura  :  Fili  jutem  noo 

suffeit,  sed  additur  :  Etdepru  eeare,Mtil 

iuittantur ;  transit  eni 
suprj  ilictuin  i>t 
iran-:t  iu  pcccatnm  coutrani  \ 
a«tuin  prsctcriti,  scd  uon  ti< 
h.itx-t  rrjtiiin  utnu-'|  •• 

rcatuui  lubct. 

|  •lirmativj. 


ii  -  \v. 


TRACTATUS   XV 


DE    JUSTIFICATIONE    IMPII. 


PR^LOQUIUM. 

Postquam  Angelicus  Doctor  de  quiddi- 
'' tate,  existentia  ,  divisionibus  ,  et  causis 
divinae  gratiaa  disseruit,  procedit  ad  decla- 
randum  duos  praecipuos  ejus  effectUs  , 
nempe  justificationem,  et  meritum  :  quo- 
rum  primum  communicat  in  genere  causae 
iormalis,  posteriorem  vero  in  genere  cau- 
sae  efficientis.  Quemadmodum  enim  calor 
per  exhibitionem  suae  entitatis  constituit 
subjectum  fttrmaliter  calidum,  et  deinde 
est  principium  activum  calefaciendi  alia  : 
itagratia  per  seipsam  constituit  subjectum 
formaliter  gratum,  justum,  etsanctum  ;  et 
insuper  estprincipium  effectivum  operatio- 
num,  quibus  vitam  aeternam  meremur.  Et 
quia  effectus  formalis  est  unicuique  inti- 
mior,  quam  effectus  in  genere  causao  effi- 
.Tiio.  cientis  ;  idcirco  D.  Thomas  in  pracsenti 
quaestione  113,  prius  tractat  de  justifica- 
tione,  acturus  in  sequenti  de  merito  :  quam 
methodum  nos  etiam  observabimus. 

Justificationis  vero  vocabulum,  cum  plu- 

rirrm.-;  habeat  acceptiones,  quas  late  refe- 

runt  Stapletonius  lib.5,  de  Justif.  prologom. 

2  <  i  '■'>,  Sotus  lib.  2,  de  natura,  et  gratia,cap. 

6,  et  alii  ;  dupliciter  tamen,  et  principali- 

ler,  quantum  ad  praesens  attinet,  accipitur. 

i  iu  primis  justificare  idem  valet,  ac 

aliquem  innocentem,  etjustum  deciarare, 

eu  pronuntiare  :  quo  sensu  Proverb,   17, 

.  15,  dicitur  :   Qui  justificat  impium,  <i 

qui  condemnat  justum,  abominabilis  est  uter- 

queapud  Deum.  Deinde  idem  importat  ac 

justum,  et  sanctum  aliquem  facere :  quo 

tol.  ad  Rom.    1,  vers.  ~>,  inquit : 

lenti    iii  eum ,  <\<<i  justificat   impium  ; 

i  \  <■  t,  q  ii  <■ ..  impio  facit  jui  tum,ul  < •  \ j > o r 1 1 1 

(//  //  //////.  :;<),  conc,   l .  El  h  dg 


terior  justificationis  acceptio  frequentior 
est  in  Scriptura,  et  usitatior  apud  Catholi- 
cos  ;  illa  vero  prior  magis  placet  Luthera- 
nis,  et  Calvinistis  :  ii  enim  in  justificatione 
impii  veram  justitiaG  communicationem 
non  recognoscunt,  sed  solam  non  reputa- 
tionem  peccatorum  :  Catholici  vero  utram- 
que  admittunt,  et  confitentur.  Unde  justi- 
ficari  proprie,  et  catholice  loquendo,  est 
veram  justitiam  recipere,  qua  homo  non 
solum  reputetur,  sed  justns  sit. 

Porro  justitia  dupliciter   usurpatur,    utJnstitia 
observavit   Anstot.   o,   hthxc.  cap.  o,  uno dicitur. 
modo  determinate  pro  virtute,  quao  est  adf.flfJJ)'- 
alterum,  et  ponit  aequalitatem  mter  pcrso-    riti. 
nas  vel  inter  personam,  et  aliquid,  quod 
munus  personae  gerit  :  quae,  ut  Jurisperiti 
definiunt,  est  constans,  et  perpetua  voluntas 
jus  suum  unicuique  tribuendi.  Altero  modo 
large  pro  collectiono  omnium  virtutum  ; 
nam  cum  justitia  importet  adacquationem, 
et  haec  reporiatur  in  quolibot  virtutis  actu 
respectu  regulac   rationis,    non  immerito 
quaelibet  virtus  pars  justitiao  vocatur,  et 
omnium  virtutum  collectio  dicitur  absoluto 
justitia.  Communis  autem  virtutum  super- 
naturalium  radix  estgratia  sanctifrcans,  ut 
tract,  prxced.  disp.  4,  dub.Q,  declaravimus, 
perquamhomo  interius  ita  disponitur,  ut 
vires  inferiores  subdantur  rationi,  et  isla 
Deo :  qaamobreni  gratiam  sauciifrcantem 
justitiam    antomonastice    appellamus,    et 
omnes  in  gratia existentes  vocamus  justos. 
Quo  sensu  August.  lib.  de  natu*.  n  gratia,  A" 
c/ip.  38,   et  cap.   ult.  dixit  ■  Charitas  in- 
choata,  inchoata  justitia  est,  ciatriiasmagna, 
magna  justitia  est ;  charitas  perfecta,  per- 
fecta  justitia   est ,  Subdividit  autem   ipso 
Augustinus  hanc  justitiam,  in  eam  quaa  est   [dem. 
propria  Beatorum,  et  nullum  peccatum, 


300 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MIMI. 


[dem. 


D.Tlio. 


\  I  RODl 

I 


Objec- 

tiim  iiu- 

jusTra- 

ctatos. 


Concil. 
Tridenl 


Ordo 
malcrisc 


etiam  veniale,  secum  permittit;  etin  illam 
quac  viatoribus  communiter  convenit,  et 
venialia  peccata  secum  compatitur,  quam- 
vis  omne  mortale  excludat.  De  qao  viden- 
dus  est  lib.  depeccat.  meritis,et  remiss.  cap. 
ult.  In  pracsenti  enim  solam  justitiam  in 
secunda  acceptione  ,  et  prout  Viatoribos 
convenit,  consideramus  :  et  ita  justificari 
idem  erit,  ac  justitiam,  sive  gratiam  jus- 
tificantem  recipere  :  sicut  et  justif! 
idem  erit ,  ac  justum  facere,  seu  consti- 
tuere. 

«  Haecantem  justitia»  inquit  D.   Thom. 
art.  l.hujus  quaest.  •■■  potesl  fieri dapliciter. 
«  Uno  qaidem  modo  per  modam  simplicia 
«  gencralionis,  quiesta  privatione  ad  for- 
«  mam.    Et   hoc  modo  jnstifi 
«  competere  etiam  ei  qui  non  essel  in 
«  cato,  dum  hujo  imo  li  formam  a  I ; 
«  peret,  sicut  Adam  <Ii  ori- 

«  ginalem  justiti  im.  Alio  m 
«  hujusmodi  jnstitia  in  homine  secund  im 
«  rationem  motus,  qai  est  b  contrario  in 
«  contrariam  :  i  lum  h< 

«  importal  transmntationem  quan  I 
«  statu  iujustit.  tatnm  jnstiti  e  |  i 

«  dicl  d.  Et  ;  l"  lo  [uimnr  lii'-  dejus- 

«  tificatione  impii,  secundam  illud  A| 

l  Rom.  l  :  Credenti  aatem  in  eam,  qai 
«  jastificat  impiam.  Et  qai 
«  minatar  magis  a  termino 
«  a  termino  o  quo;  i'l«''>  hojusmo  li  tr 
«  mutatio.  qua    aliqnis    tr  in  im  it  il  ir    a 
«  statu  injustiti  q  per  remissionem 
«  sortitur  nomen  a  termii 
«  vocatnr  jnstificatio  impi 
verbis  satis  elucet,  quid  sil  objectom  hujus 
tractatus,  seojnstificatio  quam  in  praesenti 
consideramus  :  est  enim  motus,  sivefrans- 
latio  hominis  <it>  staiu  cuipa  moi  I 
statum  justiti  -.  seo  gr  nitio 

aperte  coUigitur  ilii  Tri- 

dent.  v  ... ■  •.,  qu  b  est  de  justificatione, 
4,  7  el  l  I.  el  e\  conelaml  ex  dicen- 

dis  in  toto  tractatn. 

Cam  igitur  in  quolibel  mota  reperiatar 
-  terminas  a  quot  qai  per  motnm  exdndil  ir, 
et  terminus  ad  quem,  quipermotnm  acqai- 
ritur;  et  dispositiones  qaibas  mobile  apta- 
tur,  et  denique  essentia  ipsins  motus  : 
eodem  ordine  tractatum  hanc  in  quatnor 
disputationes  partiemar.  In  quarum  prima 
agemus  de  peccato,  quod  in  justificati 
destruitur;  insecunda  degratia,  aivi 
quae  in  justificatione  communicatur;  in  ter- 
tia  de  actibus,  quibus  peccator  adjnstifica- 


tionem  disponitur;  et  denique  in  qu 
quidditatem,  et  eonditionem,  a 
nem  ipsins  justificationis  i 
Etcumin  hac  materia  quaedam  sint  a] 
J  heologofl  Catholicos  - 

ib  hsreticis  tantum  negantar;q 
dam  int  inter   ipsos  Theologi 

dubia,  bc  disceptationi  i  ic  com- 

muniter  prucedemos,  ut  qo  b  in  Tl 
Catholica  sancta  sunt,  leviori  manotamj 
mus  illis  A 

controversi  is  in  ;:it,  uti 

sant  Bellarminus,  Stapletonius 
canus  Lovanien  lii  :in  hii  rero,  qoae  yS^ 

inter  Theologos  contrwvert 
siusinsudabimus,  praeeuntenbiq  :ici 

luce.   c 

DISPUTATIO  I. 
De 


I.  Peccatam  qaod  h 
tnr,  exnit,  i 

Item   n  it  r  se 

lo,  bominem  in  i 
.  et  m  ii 
qaoddam  malam,  • 

•  . 
itur 
lib. 

I 
pi 

I 

1 

.. 

ram  me 

pollut    - 

: 

m  im  eoinq 
tlem.  El  quaim 

atia   praedicti   p 
tamen  i  mniam  ; 

in  lioc  urrunt. 

quit,  nisi  praedicti  p 
pectam,  et fixam  habeamos ;  idcireooj 
llam   bi 

nere  f nndamenl 

locis  citatis  diximus,  in  unum  hic  collii: 


J  tsM 


DISP.  I,  DUB.  I. 


301 


et  ubi  res  postulaverit,  ampiius  exponere, 
ut  exinceps  ad  caolera  inoflenso  pede  cur- 
raraus. 

DUBIUM  I. 

In  quo  consistat  essentia  peccati  mortalis 
habitualis,  quod  est  terminus  a  quo  justi- 
ficationis. 

a|a  2.  Plura  sunt  mala,  quao  post  peccatum 
ltam  actuale  succedunt.  Primo  denominatio  a 
•JJjJ  peccalo  praecedenti  relicta,  ratione  cujus 
niiur.  dicitur  homo  peccasse,  etesse  in  peccato  : 
licet  enim  actus  peccati  physice  praeterie- 
rit,  moraliter  tamen  perseverat  quamdiu 
non  retractatur  :  succedit  praeterea  privatio 
gratiae,  quam  homo  peccando  a  se  exclusit ; 
et  simul  carentia  conformitatis  ad  legem, 
quam  per  peccatum  violavit  :  deinde  of- 
fensa,  sive  injuria  moraliter  in  Deo  resul- 
tans,  secundum  quam  dicitur  offensus  ab 
homine  :  insuper  reatus,  sive  condignitas 
peccatoris  ad  pcenam,  cui  obnoxius  ob  pec- 
catum  constituitur  :  et  tandem  aversio  a 
Deo,  et  conversio  habitualis  ad  bonum 
proprium,  excepto  ordine  ad  Deum  tan- 
quam  ad  ultimum  finem.  Post  haec  divina 
lex  ordinat  hominem  ad  pcenam  ex  justitia 
punitiva  :  ac  denique  statuto  tempore  ad- 
venit  pcena  per  talem  Iegem  taxata.Viden- 
dum  ergo  est,  in  quonam  ex  his  malis  pro- 
pria  ratio  peccati  mortalis  habitualis  essen- 
tialiter  consistat?  Et  primo  certum  est, 
peccatum  habituale  non  consistere  in  ordi- 
natione,  qua  Deus  taxat  homini  pcenam, 
neque  in  ipsa  pcena;  haec  quippe  nullam 
malitiam  exprimunt,  sed  potius  ipsi  adver- 
'ur  :  nec  sunt  a  peccatore,  sed  a  Deo,  a 
quo  tamen  nullum  valet  esse  peccatum. 
Similiter,  ut  fere  certum  supponimus,  si- 
tam  non  esse  in  offensa  Dei,  saltem  passive 
accepta;  quia  haec  recipitur  moraliter  in 
Deo,  ut  3  part.  tract.  1,  disp.  I,  declarabi- 
mus;  peccatum  autem  habituale  manet  in- 
trinsece  in  peccatore.  Diximus,  pashive  ac- 
oepta;  quia  ratif>  offenss  habitualia  Dei 
ive,  et  radicaliter  considerata  coincidit 
reipsa  cum  habitaali  peccato,  cujas  essen- 
tiam  investigamus. 

8  I. 

I'i  rfrrfur,   et  defendiiw  I).   Thoms 
tentetUto. 

'.',.  Dicendum  <■  t,  e  sentiam  peccati  habi- 
i  lalis  morl  ini  elevati  ad  ordinem 


supernaturalem  consistere  in  privatione 
voluntaria  gratiae  sanctificantis,  quam  homo 
per  peccatum  mortale  actuale  a  se  exclusit, 
cum  respectu  ad  praedictum  peccatum  ac- 
tuale.  Diximus  in  conclusione,  peccati  mor- 
talis;  quia  modo  loquimur  de  peccato  habi- 
tuali,  quod  est  indispensabiliter  terminus 
a  quo  justificationis  impii,  quod  tantum 
est  mortale ;  veniale  quippe  non  necessario 
in  justificatione  destruitur.  Diximus  etiam 
hominis  elevati,  etc.  quia  modo  praescindi- 
mus  a  statu  hominis  conditi  in  puris,  et 
solum  consideramus  praesentem  providen- 
tiam.  In  quo  autem  consisteret  peccatum 
mortale  hominis  conditi  in  puris,  modo 
non  oportet  ex  professo  examinare;  quam- 
vis  nec  id  in  totum  omnino  relinquetur, 
sed  ex  dicendis  in  hoc  Tractatu,  et  praecipue 
disp.  sequenti,  dub.  7,  haud  obscure  appa- 
rebit.  Assertio  ergo  sic  intellecta  est  ex- 
pressa  D.  Thom.  pluribus  in  locis  statim  DThQ 
referendis.  Quod  ut  evidentius  constet,  ani- 
madvertendum  est,  hoccomplexum,  pecca- 
tum  habituale,  sub  iis  terminis  apud  D. 
Thom.  non  reperiri  ;  sed  alium  terminum 
simplicem  ae-quivalentem,  nempe  maculam  : 
quod  etiam  apud  alios  Scholasticos  antiquos 
invaluit,  et  non  immerito.  Nam  esse  ma- 
culatum  coram  Deo,  nihil  aliud  est,  quam 
esse  peccato  coinquinatum ;  id  autem  est 
effectus  proprius  peccati  habitualis,  unde 
debet  ab  eadem  forma,  aut  quasi  forma 
provenire  :  atque  ideo  macula,  et  peccatum 
habituale,  a  quibus  ille  effcctus  communi- 
catur,  sunt  idcm  secundum  rem,  quamvis 
pressiussignificenturnomine  maculso,  quam 
voce  complexa  peccati  habitualis.  Juniores 
vero  Theologi  utroque  termino  ad  eamdem 
rem  significandam  indifTerenter  utuntur. 
Hoc  supposito,  aperte  evincitur  D.  Thom.  DT|1(K 
docuisse,  peccatum  liabituale  csse  privatio- 
nem  gratiae  cum  habitudine  ad  peccatum 
actuale,  perquod  inducitur  :  nam  quxst.  3, 
de  potent.  art.  6  ad  23,  inquit  :  «  Macula  in 
«  anima  non  ponit  naturam  aliquam,  sed 
«  solam  gratiae  privationem  ;  lamen  cum 
«  respectu  ad  actum  praecedentem,  qui 
«  hujus  privationis  causa  fuit,  vel  esse 
«  potuit.  »  Ettn  hac  1,  2,  qumsf.  80,  art.  I  iciom. 
<id  \\,  ait :  «  Macula  non  cst  aliquid  positive 
«  in  anima,  necsignificat  i)rivationem  so- 
«  lam,  sed  significat  privatnmem  quandam 
«  nitoris  animae  in  ordine  ad  suam  cau- 
«  sam,  quae  est  peccatum.  »  Et  in  4,  dist.  i,icm. 
!  l,  'jtiTst.  2,  art.  1,  quwst.  3  ad  -l,  inquit : 
'  Per  adventum  grati.e  ad  essentiam  ani- 


302 


DE  JUSTIFICATIONK  IMPII. 


Idem. 


Capreol 

Sotus. 
Cajet. 


Gonet 
Labat. 

Funda- 
mentuin 


I  oncil. 

Araus. 

Concil 

Tridcnl 


Jacob  2 


Conflr- 
matio. 


«  mrjctollitur  macula,  quacnihil  aliud  erat, 
«  quam   gratiao   privatio.    »  Et   dist.    18, 
quxst.  \,art.  2,  quxstiunc.  1,  ait:  <>  Macu- 
«  la,  quantum  in  se  est,  non  ponit  de 
«  sentia    sua,   nisi   privationem    gratis; 
«  sed  ponit  ut  causam  obstaenlnm  poccati, 
«    [uod  obstat  ad  grati;e  receptionem.  » 
Idemque  repetit  in  aliis  plnribne  locis,  q 
citavimus  tract.  13,  in  comment.  ad  art.  2, 
q\    s/.  86.    Unde  sic  docent   communiter 
Thomistae,  Capreol.  in  1,  disp.  1  1,  quxst.l  , 
conci.  4.   Sotus  ibidem  dist.    15,  gn#s*.  I, 
art.  2.   Cajet.   Conradus,  et   Medina   1 
7/<r.s/.   86,  iibi  etiam   Alvarez,  rfujp.    I 
idem  Cajetanua  qumst.    113,   or*.   2,  §  j4d 
evidentiam.  Gonet  tract.  depeccatis,  dis\ 
art.  ?>.  Labat  rfi«p.  6,  rfufr.  8,  et  alii  plures. 

4.  Probatur  primo  authoi  imul,  el 

rationo;  quia  peccatum  mortale  habituale, 
quatenus  tale,  i  utialiter  mora  ani- 

mac  :  sed  mora  eat  privatio  vitas,  et  vita 
habitualia  animaB  habetur  per  gratiam 
sanctificantem  :  ergo  tm  morl 

habituale  consistit  eaaentialiter  i-n  priva- 
tionegratia?  aanctificantia.  Minor,  el  con- 
sequentia  constant.  Major  autem  hal 
<>\  Conciliia  Arausic.  II,  ca\  rrident. 

•"»,  can.  2,  ubi  p<  ccatum  originale  dici- 
tur  mors  animm  :  el  e  idem  est  ratio  qnan- 
tum  ad  hoc  de  pecc  ti"  mortali  person  tli, 
ut  omnea  Theologi  admittunt  .-  <| . 
Jacobus  in  suacanonica,  cap.  2,  dixit: 
Peccatum,  cum  consummatum  fueriitgene~ 
rat  mortem;  hoc  est,  peccatnm  actuale,  • 
gravitatem  aimpliciter  attingit,  inducit 
mortem  animae,  videlicet  maculam,  Bive 
habituale  peccatum. 

Confirmatur,  quia  denominationea 
positaa  debent  a  formis,  seo  quasi  formia 
oppositia  provenire:  atqui  esae  habituali- 
ter  sanctum,  et  justnm,  et  ease  habitnaliter 
injuatum,  maculatum,  et  peccatorem,  sunt 
denominationea  oppositaa,  ut  exaeliqaet: 
ergo  ab  oppositis  formis,  aut  qnasi  forxnia 
petendaesunt :  sed  homo  denominatur  jus- 
tus,  et  sanctus  habitualiter,  et  immediate 
per  gratiam  sanctificantem,  ut  ostendimos 
tract.  prxced.  disp.  1,  duh.  •>,  cum  - 
ergo  denominatur  habitualiter,  et  imme- 
diate peccator,  el  injustus  per  id,  quod  im- 
mediate  opponitnr  gratiaa :  hoc  antem  nihil 
aliud  est,  quam  ejusdem  gratiae  privatio; 
nulla  quippe  forma  positiva  esl  excogitabi- 
lis,  quao  gratiaa  habituali  immediate  repu- 
gnot :  ergo  peccatum  habituale,  a  qno  homo 
denominatur  habitnaliter  peccator,  essen- 


tialiter,  et  fbrmaliter  snmptnm,  in   priva- 
tionegraticC  sanctificantH  <;<)ii~i 
•".1'robatur  secundo  ea  i  UlBil 

catnm  originale  entialil 

pnvatione  gratiae,  sivejusti  .is  : 

atum  mortale  babituali 
entialiter  in  privatione 
sanctificantia  :  ergo  omne  peccatnm  mor- 
tale  habituale  in  pi  privatii 

t.    Ha>c    gecund  i 
I  it ;  qnia  oi  tm  mort 

bito 

;  iiin.i    -.  .tia  sua- 

detnr;  qnia  si  privatio  . 

tbeat  qoidqoid  reqniritnr',  ut  in 

ntiam  pecc  i i i  i 
privationi  gi 
ti^  nihiJ 

habitnalia  ,  ntiam.    Ant 

dens  antem  ostenditur  :  tui..  lm. 

lib.  Virg.  <>ij>.  26,  ubi  inqnil  : 

Pi 

qoeo  m  ip>i.s  infantibua  | 
ti  tm  A  I  b,     nisi  d  iditatem  j  isl 
Tnm  ex  I».  Thom.   I. 
ubi  ;:it :      Peccatum 
i  qnidem   i  maliter 

inalia  jostiti 
ou    '  7,  inqnil  :     I: 

Lrentia  originali 

'it   jln- 
disp.    16.  dub.  5,  8  1."  nt  I». 

ent    L)  i 

.  Tum  eti  nn  ratione,  n  lia  n< 
ttint  origina  nd  intn 

ex  Adamo  d<  us  pec- 

rivatum,  ut 
dent. 
i 

intrinsecnm  fuil  :  bc  II 
cum,  no  derh  atum,  neqait  esse 

aliqoid  positivum,  ut  jam  docenl  eonu 
niter  i'\.  cit  i\  im 

relato  dub.  2 
qno  I    nihil  positivum 

oua  per  unicum  actum 
traduxerit,  eornmqne  snbstanl  }K>- 

kentiis    impi  .   ut  dis 

constabit :  ei  g    ,       itamorig 
in  aliqua  privati  tqui  nulta  alia  pri- 

vatio  aptior 
tiam  peocati  original 
carentia  originalis  jostii  I 

immediatius  ipsi  jusl  pponitor 


DISP.  I,  DUB.  I. 


303 


Tertiom 

fiuula- 
mentum. 


Pecca- 
tumhahi- 
tuale  ne- 
quit  con- 
sisterein 
actu  prae- 
terito 
non  re- 
tractato. 


Concil. 
Trident. 


caeteras  privationes  praesupponitur,  et  per 
Sacramentum  Raptismi  primario  aufertur  : 
ergo  peccatum  originale  consistit  formali- 
ter,  et  essentialiter  in  privatione  originalis 
juslitiae. 

6.  Tertium,  et  urgentius  nostrae  conclu- 
sionis  fundamentum  desumitur  ab  insuffi- 
cientia,  et  falsitate  modorum  dicendi,  qui- 
bus  alii  Authores  essentiam  peccati  mortalis 
habitualis  declarant  :  quod  satis  constabit 
eos  breviter  referendo,  et  refutando.  Nam 
in  primis  essentia  praedicti  peccati  persona- 
lis  nequit  consistere  in  actu  peccati  physice 
praeterito,  et  moraliter  ob  non  retractatio- 
nem  permanenti,  ut  recentiores  ex  Socie- 
tate  communiter  docent.  Quoniam  peccatum 
originale  non  consistit  in  peccato  Adami, 
ut  a  parvulis  non  retractato  ;  sed  importat 
aliquid  intrinsecum  non  solum  moraliter, 
sed  etiam  physice  parvulos  afficiens  :  ergo 
idem  dicendum  est  depeccatomortali  habi- 
tuali  personali;  atque  ideo  nullum  pecca- 
tum  habituale  consistit  in  peccato  actuali 
physice  praeterito,  et  moraliter  permanenti. 
Antecedens  conceditur  ab  Adversariis,  et 
est  valde  commune  inter  Theologos,  desu- 
miturque  ex  Concilio  Trident.  locis  supra 
citatis,  ubi  declarat,  peccatum  originale 
transfundi  ab  Adamo  in  posteros,  et  esse 
omnibus  proprium,  atque  ab  unoquoque 
contrahi  :  quod  veriftcari  nequit  de  ipso 
peccato  actuali  Adami  ;  hoc  quippe  non 
transfunditur,  nec  singulos  parvulos  afficit, 
sed  ad  summum  eos  extrinsece  denominat, 
et  ad  voluntarietalem  peccati  originalis 
concurrit  :  ergo  peccatum  originale  non 
consistit  in  illo  actu  Adami  physice  praete- 
rito,  et  moraliter  permanenti  ;  sed  impor- 
tat  aliquidab  eo  diversum,  etsingulis  par- 
vulis  intrinsccum.  Consequentia  vero  pro- 
batur,  quia  puccatumactuale  personale  non 
minorem  vim  habel  ad  causandum  aliquid 
habituale,  et  intrin.secum,  qaod  hominem 
h  ibitaaliter,  et  intrinsece  denominet  pec- 
eatorem,  quam  peccatum  actuale  Adami  ad 
transfundendum  in  parvulos  illud  habi- 
tuale,  et  intrinsecum  a  se  distinctum  :  ergo 
li  peceatam  originale  consistit  in  aliqno 
habituali  apeecato  aetuali  Adami  distincto  : 
idem  de  peccato  babitaali  personali  dicen- 

•i  erit. 
ufirmatur,  qoia  denominatio  justi,  et 
ti  non  desumitur  ib  aliquo  virtutis 

i,  quantumvia  optimo,  ut  moraliter  ob 
Dim  retractationem  perfeveranti  ;  tedde- 

litor  ab  aiiqoa  forma  habitaali,  etab 


omni  actu  dislincta,  nempe  a  gratia  sancti- 
ficante  :  ergo  pariter  denominatio  injusti, 
et  peccatoris  non  desumilur  ab  actu  pravo 
physice  praeterito,et  moraliter  permanenti, 
sed  ab  aliquo  habitttali  a  praediclo  actu  dis- 
tincto.  Antecedens  est  certum,  et  conse- 
quentia  probatur  a  paritate  rationis,  quia 
cum  denominationes  peccatoris,  et  justi 
sint  oppositae,  debent  a  formis  oppositis,  et 
proportionaliter  se  habentibus  derivari. 

7.  Deinde  peccatum  habitualenequit  con-Nc  lcin 
sistere  in  carentia  conformitatis  ad  legem,  carefitia 
quam  quis   peccando  violavit  ;  quia  prae-  mitatis 
dicta  carentia   coincidit  reipsa  cum   actuadlPj>®m 
peccaminoso,  quo  homo  legem  transgressus    tam. 
est  :  sicut  conformitas  actualis,  quam  ex- 
clusit,  coincidebatcum  actu  virtuoso,  quem 
elicere  tenebatur    :  unde  quemadmodum 
peccatum  habituale  non  consistit  formali- 

ter  in  praedicto  actu  peccaminoso,  ut  mora- 
liter  permanenti,  ut  constat  ex  nuper  dic- 
tis  :  ita  nec  consistere  valet  in  carentia  con- 
formitatis  ad  legem,  quam  quis  peccando 
violavit.  Si  autem  dicatur,  peccatum  habi- 
tuale  consistere  non  in  carentia  conformi- 
tatis  actualis,  sive  quae  deberet  inesse  actui, 
sed  in  carentia  conformitatis  habitualis, 
sive  quae  deberet  toti  homini  inesse,  vel 
nihildicitur,  vel  reipsa  defenditur  nostra 
sententia  :  quia  habitualis,  et  permanens 
conformitas  totius  hominis  ad  legem  divi- 
nam  habetur  per  gratiam  sanctificantem  ; 
haec  quippe  sola  est,  quae  animam  imme- 
diate  afficit,  et  totum  hominem  recliftcat,  et 
Deo  subjicit :  ergo  carentia  conformitatis 
habitualis  ad  Iegem  est  reipsa  carentia  gra- 
tiae  sanctificantis  :  ergo  vel  hic  discurrendi 
modus  nihil  dicit,  vel  coincidit  reipsa  cum 
nostra  sententia,  quae  asserit  peccatum  ha- 
bituale  in  privatione  gratiae  sanctificantis 
consistere.  Videantur  quae  diximus  tract. 
13,  disp.  15,  dub,  1,  a  num.  12. 

8.  Praeterea  nequit  peccatum  liabitualo  Nc<iuciu 

consistere  in  reatu    proximo  ad   poenam,    rca.lu 

'  .    i  •  prqximo 

quta  vel  hujusmodi  reatus  est  denomtnatto  adpce- 

extrinseca  desumpta  a  lege  divina  taxante    mm' 

poenam  peccato,  ut  vult  Scotus  ;  vel  est  ali- 

(jua  ratio  intrinseca  peccatori,  fundans,  et 

exigens  punitionem,  et  prenao  taxationem, 

atque  inflictionem,  ut  docent  communiter 

alii  Theologi  :  et  in  neutra  ex  iisrationibus 

potest  peccatum  h.ibituaie  consistere.  Non 

in  pmna,  quia   peccatum  habituale  est  de 

genere  mali  culpaB,  quocirca  nec    per  mo- 

dum  effectus,  nec  per  modum  dr.Tiomina- 

tionia  extrinsecae  potest  a  Deo  i>rovonire; 


304 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Negue  io 
conver- 
sione  ha- 
bituali 
,ni  bo- 
nuin 
commu- 
tabile. 


1)  Thoi 


ordinatio  autem  passiva  peccatoris  ad  pce- 
nam  est  de  genere  boni,  et  a  Deo  provenit ; 
acquum  enim,  ac  justumest,  peccatorem  ad 
pcenam  destinari,  et  culpam  luere.  Neque 
etiam  in  secunda  :  quia  reatus  proximus, 
sive  condignitas  subeundi  pcenam  conse- 
quitur  essentiam  peccati  habitualis  :  prius 
enim  cum  fundamento  in  re  concipimus 
aliquem  esse  peccatis  maculatum,  quam  in- 
telligamus  esse  pcena  acterna  dignum,  ip- 
sique  obligatum  :  quippe  cum  non  dicatur 
aliquis  peccator,  quia  pcennm  merotur  ;  sed 
potius  ideo  mereatur  pcenam,  quia  pecca- 
tor  fit.  fnde  sicut  quidditas,  et  primaria 
ratiogratiae  sanctificantis  non  consi.-tit  m 
constituendo  hominemdignum\  it  i  aeterna, 
sed  in  faciendo  ipsum  consortem,  et  parti- 
cipem  divinao  naturae,  ad  quod  virtualiter 
consequitur  illa  condignitas  \  ita  peccttam 
habituale  nequit  primario,  ei  eaaentialiter 
consisterc  in  illa  condiguilali- |'i  i  I 

consistere  debel  in  aliqno  alio  priori  con- 
ceptu,  qui  illam  condignitatem,  Bive  rea- 
tum  proximum  fundet.  Diximua,  reatum 
proximum  ,•  quia  reatua  radicalia  e.st  n ri 
fundamentum  reatus  proximi,  et  coin. 
realiter  cum  peccato  habituali,  cujuaei 
tiam  inquirimus.  Quaa  tamen  minoa  con- 
venientor,  etsufficienter  explicaretar  per 
rationem    reatus   radicalia  :  sicut  inepte 
diceremus,  essentiam  hominia  eaae  iriaibi- 
Litatem  radicalem,  eeu  radicem  videndi  : 
id  quippe  investigamua,   quid  oempi 
illa  radix,  ad  quam  proprietatea,  aul 
ceptus  secundarii  consequuntur.  & 
haoc  videantur  quaa  diximua  tract.  13,  disp. 
17,  dub,  I,  ubi  de  reatd  ei  profc  bo  di 
ruimus. 

9,  Denique  non  poteal  babituale  pecca- 
i.nn  consistere  in  conversione  babitoali  id 
bonum  commutabile,  quatenua  bax  habi- 
tualis  converaio  significat  aliquem  habitom 
positivum  ex  peccato  actaali  relictum, 
essentiae,  vel  vOluntati  anima  aaperaddi- 
iuni  :  quoniam  nullaa  habitua  aptuaeat,  ut 
ineo  quidditas  macula),  aeu  peccati  habi- 
tualis  constituatur.  Tum  quia,  ut  arguil 
D.  Thom.   in  1,  dist.  18,  quaeet.  1.  art. 

Ex  peccato  non  remanet  positive  aliqaid 
«  in  anima,  nisi  dispositioj  velbabitua,  qoai 
<(  conaequuntur  peccatum  ex  parte  actus,  ex 

quo  aliquid  pon i t  .-  sedmacula  uonest 
«  dispositio  cx  actu  causata,  nechabitua: 
<«  quod  patel  ex  hoc,  qaod  dispoaitio,  eJ  ha- 
o  bitus  possunt  sine  gratia  destrui  per  con- 
(  trariam  consuetudinem,   macala  autem 


«  sine  gratia  non  aufertur  :  ergo  mn 
«  non  ponit  aliquid   positive  in   anirr. 
Tum  etiam,  quia  habitus,   in  quo  eaaenti  l 
peccati  habitualis  constituei  rte- 

retpeccatorisvoluntatemad  ultimumfinem, 
eamque  proinde  secundum  omnea  mc 
tionea  adaaqaate  aibi  aobjiceret ;  siquidem 
ratio  ultimi  fim 

dinatione  salvari  aeqoit  :  atqai  nullu  = 
bitus  a  volantate  prodactna  valet  eam 
adaequate    subj;  am  comparetar  al 

illam  tanquamefTectus  ejus  nniveraalital 
non  adacquans ;  sicut  ob  oppoaittJD  r 
nem  habitus  ch  voluntatem  creattam 

perfecte  aubjicil 

luntatis  ereataa,   aed  (brmalia  partici] 
voluntatia  divinsa :  ergo  oollaa  habitusa 
peccatort-  pi 

eo  eaaentia  peccati  habitual  lur  : 

im  latio 

nlt. 

ob  aliqoam  r  itionem 
habitus 

m  commutabile 
i  ordin  m  t  tnquam  ad  ultimum 

m,  maxime  tum  peecati  ma- 

Ilct 

nui  itqui 

;uiritur  habit 
ntialia  inclin 
voluntatis  creat  ictapi 

tificanti 
• 

i  babituali- 
lel  i  ftaji. 

Iiinus    ultimum 
Dom  proprium. 
non  natiim, 

im  ultimum   fi 
per  grati  o  ; 

tur  voluntas  sistere  in  , 
di\  inam  n-ai  progre  li   :    Dl 

i-tit   in 

l  in   prii  atione 
grati  b,  in  qoa  maculam,  habitualem  a 

nem,  el  habituale  peccatum  eonatitui- 
mus. 

Bx  quibus  omnibua  eonfirmatar  n 
conclusio  ;  qaoniam  peccatum  babitualc  dc- 
bet  DOnaiatere  in  aliqno  habitaali 

et  intrinaece  existente  in  |  iuod 

aliorum    malorum,  sivc   damnorum    ipai 
peccatori  convenientium  funlamentum,  et 
radix  s i t   :  atqui   hujuamo  li  i 
privationi  voluntariae  grati  mtis 

conveniunt  :  ergo   habtl  itum   in 


DISP.  I,  DUB.  i. 


303 


Priusa 
ojiinio 
eontra- 

ria 


utriu-,- 
D.Aii/. 


praedicta  privatione  consistit.  Suadetur  mi- 

nor  ex  dictis ;  nam  peccatum  actuale  prae- 

teritum  non  afficit  intrinsece   peccatorem, 

ut  patet  in  parvulis,  qui  non  denominantur 

peccatores  ab  actu  Adami,  sed  ab  aliquo 

alio  in  eis  relicto.  Qua  etiam  ratione  con- 

vincitur,  praedictam  conditionem  non  posse 

convenire  carentiae  conformitatis  actualis 

ad  legem ;  nam  haec  carentia  coincidit  re- 

ipsa  cum  actu  peccati,  ut  num.  7  vidimus. 

Deinde   reatus  proxime  acceptus   non  est 

primaria,  et    habitualis    radix    malorum 

peccatoris,  sed  aliam  radicem  consequitur. 

Praeterea  conversio  habitualis  ad  bonum 

commutabile,  quatenus  inordinata  est,  im- 

portat  pro  formali  privationem  gratiae,  si- 

cut  etiam  carentia  conformitatis  habitualis 

ad   legem  Dei,  et    reatus   fundamentalis. 

Ergo  conditiones  propriae  peccati  habitua- 

lis,  tam  originalis,  quam  personalis,  soli 

privationi  voluntariae  gratiae  sanctificantis 

conveniunt.   Hacc   quippe  habitualiter,   et 

intrinsece  afficit  peccatorem,   et  est  prima 

radix  malorum  peccatori  convenientium  ; 

sicutgratiasanctificans,  cui  immediate  op- 

ponitur,  est  prima  radix  bonorum,  et  per- 

fectionum,  quae  justo  conveniunt. 

§  II. 

runtur  sententix  contrarix,    et  earum 
motivis  occurritur. 

10.  Prima  sententia  nobis  contraria  as- 
serit,  peccatum  habituale  originale  esse 
qualitatem  quandam  morbidam  ab  Adamo 
causatam,  et  ad  nos  per  Iibidinosam  gene- 
rationem  traductam.  Ita  docuit  Gregor.  in 
■t.  dist.  30,  quxst.  2,  art.  2,  quem  sequuti 
8  int  aliqai  ex  antiquioribus  Scholasticis. 
A  qua  opinione  non  multum  distat  senten- 
lia  qnorundam  Thomistarnm  asserentium 
atum,   tam  personale,  qnam  originale 

istere  in  habitu  inclinante  hominem 
ad  bonum  commutabile,  tanquam  ad  ulti- 
mum  finem,  relicto  ox  actuali  peeoato  pra- 
terito.  Hanctenef  Gregorius  Martinez  1,  2, 
9«ttt.82,  art.   1,  dub.  I.   conct.  4,  et  pro 

m  refertar  Herrera  vn  lib.  de  conceptu 

Virginis,   eap.    15.   Praecipuum  atriuaque 

opinionii  fandamentam  desamitar  ei  ali- 

quibua  testimoniis  SS.  Patrum,  qai  pecca- 

originale  appellant  languorem,  ei  vi- 
tium  animi,  ul  D.  Augost.  tih.  6,  contra 
Julianum,  cap.  18  et  D.  Thom.  tupraqumti. 

\rt.  I,  et  'i,i    '.  m  re  p.ad  1,  abi  re  ol 


vit  peccatum    originale   non   esse   puram 
privationem,  sed  habitum  corruptum. 

Confirmatur  ex  eodem  S.  Doctore  in  prae-  Confir- 
senti  art.  1,  ubi  resolvit  justificationem  rriatl0' 
impii  non  esse  simplicem  mutationem, 
quasi  a  privatione  ad  formam,  sed  esse 
motum  a  contrario  in  contrarium,  atque 
ideo  a  positivo  in  positivum  :  cum  autem 
haec  contraria  sint,  peccatum  habituale,  et 
gratia  ;  sequitur,  quod  sicut  gratia  est  qui- 
dam  habitus  positivus,  ita  etiam  peccatum 
habituale. 

Sed  has  opiniones  late  impugnavimus,  etDjruilur 
earum    fundamenta  diruimus    tract.    13,  funda- 
disp.  16,  dub.  2  et  3,  quo  remittimus  Lecto- 
rem.  Modo  ad  praecipuum  utriusque  funda- 
mentum  breviter  respondetur,  SS.  Patres 
nomine  languoris,  et  vitii  significasse  con- 
cupiscentiam,   non  secundum  se,   sed    ut 
destitutam  gratia,  et  gubernaculo  rationis  : 
quo  pacto  velut  privata  freno  tendit  inordi- 
nate  in  sua  objecta.   Ipsa  quippe  privatio 
justitiae  merito  appellatur  vitium,  et  lan- 
guor  ;  quia  est  animae  disconveniens,  eam- 
que  permanenter  afficit  ad  modum  languidae 
qualitatis.   Ex  quo  etiam  manent  exclusi 
Sectarii,   qui   peccatum  originale   in  ipsa 
concupiscentia  constituunt,  eo  fundamento 
ducti,  quod  Paulus  ad  Tioman.  7,  concupis-D.  Paul. 
centiam  peccatum  appellet  :  Jam,  inquit,  Roui-  7- 
non  ego  operor  itlud,  sed  quod  habitat  in  me 
peccatum.  Hoc,  inquam,   exclusum  manet 
tum  ex  dicUs,  tum  ex  interpretatione  Con- 
cilii  Trident.   sess.  5,  can.  5,  ubi  dicitur  :  rpj.?5cnt 
Jlanc    concupiscentiam  ,    quam    aliquando 
Apostolus  prccatum  appellat,  sancta  Synodus 
declarat,  Ecclesiam  Catholicam  nunquam  in- 
tcllexisse  peccafum  appeliari,  quod  vere,  et 
proprie  in  rcnafis  peccatum  sit ;  sed  quia  ex 
peccato  est ,  el  ad  peccatum  inciinat.  Funda- 
turque  haec  expositio  in  eodem  Apost.  cap.  Apost. 
8  seq.   ubi  inquit  :  Nihil  damnationis  estin  cai)8- 
his,  qui    sunt    renati  in  Christo   Jesu;  in 
quibus  tamen  adhuc  permanetconcupiscen- 
tia  :  Iiaec  igitur  non  est  formaliter  peccatum 
originale.  Videantur  dicta  loco  citato,dubA. 

Ad  difficultatem,  quam  tangitconfirma-soivitur 
tio,  plenini  constabit  ex  dicendis  disp.  4,  l 
dub.  1.  Modo  respondemus,  in  termino  a 
<pi<>  justificationia  non  solum  importari 
peccatum  habituale,  quod  immediate  por 
gratiam  expellitar;  sed  implicari  etiam 
peccatum  actuale  prasteritum,  a  quo  liabi- 
tuale  causatur.  Sicat  enim  umbra  non  est 
mera  carentia  lacis,  serl  privatio  luciscau- 
ata  gj  interpoaitione  corporia  opaci  :  ita 


matio. 


306 


DE  JUSTIFICATIONE  IMIMI. 


D.Tbo. 
Idem. 


Gonet. 

1<  i    ii 

opinio. 


Pighius. 
Cathar. 
Salmer. 
Funda- 

iiiciitum 


Rom.5. 


peccatum  habitualo  non  est  mera  negatio 
gratiae,  sed  privatio  ejusdem,  ut  inductaex 
actu  peccati,  et  ab  eo  in  ratione  voluntarii 
dependens.  Quamobrem  licet  peccatnm  ha- 
bituale  pr;ecisive,  formaliter,  et  in  recto 
sumptum  non  sit  aliqnid  positivum,  ut 
constat  ex  dictis  :  nihilominus  termino 
quo  justificationis  aliqnid  positivum  impli- 
cat,  nempe  actum  prajteritum  non  retrac- 
tatum,  et  moralitur  permanentem  :  .ltquo 
ideo  justificatio  impiise  habet,  ot  inquit  I). 
Thom.  secundum  raiionem  motus,  licet  mo- 
tus  rigorosus  non  .-it.  Sicul  ob  eandem  pro- 
portionahiliter  rationem  expulsio  umbra) 
per  adventum  lucis  motua  quidam  eet  b 
contrario  in contrarium.  Desumiturque  ha?c 
responsio  ex  eodem  S.  Doct.  q 
Verit.  art,  r>,  abi  aif  :  «  Absentia  gratiae 
«  secundum  se  ;  ato   fa  itum 

u  rationem  poen  e,  uon  a  item  rationem 
«  culpae,  nisi  secundum  qood  relinquitur 
«  ex  aciu  volontario  praece  lent< 
«  nebra  nou  habet  rationem  ombra),  nisi 
«  secundum  qood  relinquitur  ex  interp 
((  tione  corporis  opaci.  Sicat  ergo  ablatio 
«  ambrae  importat  nonsolom  cemotionem 
«  tenebra,  sed  remotionem  corporis  im- 
h  pedientia    lacem  :    ita    remi  ilpae 

'(  non    solum    importat    ablationem 
«  sentiaa  gratiae,   eed  ablationem  imp 
<(  menti  grati  e,   quc  I  i 
•  praecedente  :  non  at  actas  ille  m<w  faerift, 
<  qaodest  impoasibile ;  sed  atpropterillam 
«  inflaxus  gratiaenonimpediatur.     Caetera 
liujns  opinionia  motiva  videantor 
<luh.  .*),  d  num.  76,  et  apud  Qonet.  trai  l 
itis,  disp.  7.  art.  5,  g 

1 1 .  Tertia  sententiadocet,peccatumor 
naleesse  peccatnm  actuale  Adami.proul  ex- 
trinsece  parvul      ;  lenominal  : 

unde  conseqnenter  asserit,  peccatnm  origi- 
nale  non  multiplicari.sed  annm,  el  idem  in 
omnibus  parvulis  esse.  Ita  Pighius,  et 
tharinus,  qnoa  sequitar  Salmeron.  tuper 
epist.  (/(/  Rom.  cap.  5,  disp.  r>,  cum  duahus 
sequent.  Nihil  aotem  oecorrit  in  tavorem 
hojoa  sententiaa  (quam  commoniter  Tl 
logi  ut  pericoloaam,  eterroneam  rejicinnt) 
nisi  teatimonium  Panli  ad  Rom.  5,  abi  ait: 
Per  mobediefUiam  unins  peeeatores  constituti 
sunt  multi.  Constitoi  enim  per  aliqoid,  .-i- 
gnificat  caosam   formalem  A  lami 

peccatom  denominal  pan 
atqoe  ideo  in   praedieto  peccato  oonsistet 
formaliter  peccatom  originale. 

Hoo  tamen  facile  dispellitur;  nain  Apos- 


tolus  non  usurpat  l\  per,  tn  aenso  forma 
ied  m  sensu  caoi 

catum  Adami  fui  •  tradu- 

centem  peccatom  originale,    aiva   gr. 
privationem  ad  parvulo  I   manif 

tiqnet  e\  ik  qna  immediate  1'aulus  subjun- 
git  :  Sicut  ]»  i 

lituti  ^tnt  multi,  ti<i  et  /><•/•  ///< 
tiam  nstituuntur  tnuU  itenim 

just<  iliter  tal<  iti  i. 

sive  ■  sibi  inhaerente,  non  vero  ab 

obedientia  i  lni.-ti  Domini ;  haec  qni| 

tificat    t. 
qoatenoa  foit  ca 
tis,  D< 

verbia  :  Si  7  <  it,  hom\ 

justii 
uttt  per  eam 

hema  lit.  Idem  i 
de  in 
nali  dicendom  i  .  in 

[ue  prop 
ludinem  inter  obedientiam  Chri 
bedientiam  '  mt. 

1 2 .  Q  ; . 

ginale  i  ori- 

in    |>r  i 

I 
vel  i  itionl  Vaaq.   I, 

ilisjt.  t  in//.   1  l,   ]"' ''" 

Lug 
et  adi  Juniores.  1'robatur  m  \ 

:i   habituale,   v.  g.  fui  lem 

oia  in  Btatu  nat  1 
nator  e  condit  e  in  . 
ntui  1  ret  iii  pi 

I  in.'  n. 

. 
it"  moraliter  permanenti  ;  cum  null.i 
alia  1 

.    in 
enti  Btatu  dicen  v 

veniali 
tantum  p  pecca- 

tum 

tali  habitoali.    T       .  qoia  intentio  1 
a  lt  ph\  •  t  morali 

ob  non  retractati<  nem  j 
ut  homodicatoressehabitoaliter  int. 
sive  pennanena  in  intentione  :  erg< 
I  phyaice  praeterit 

moraliter  [>•  t,  ut  h< 

dicator  habitualiter 


BISP.  I,  DUB.  I. 


307 


Concil. 

Triflcn' 


■ 

primooi 

moti- 


nens  in  peccato,  quin  alia  forma,  aut  quasi 
forma  sit  necessaria.  Quarto,  quia  in  huma- 
nis,  ut  quis  dicatur  esse  habitualiter  offen- 
sus,  sufficit  ipsum  aliquando  offendisse,  et 
offensam  per  salisfactionem,  vel  alio  modo 
non  compensasse :  idem  igitur  de  peccato 
habituali  contra  Deum  dicendum  est. 

HaGC  tamen  opinio,  ut  supra  diximus, 
valde  inconsequenter  procedit.  Si  enim 
peccatum  Adamihabuitvim,etefficaciam  ad 
transfundendum  inparvulosaliquid  intrin- 
secum,  et  physice  permanens,  et  a  peccato 
actuali  distinctum ,  nempe  privationem 
gratias  ;  cur  peccatum  actuale  personale  id 
ipsum  in  proprio  supposito  non  eiTiciet  ?  Et 
si  privatio  gratiae  ex  peccato  actuali  Adami 
relicta  habet  conditiones  sufficientes,  ut  di- 
catur  peecatum  habituale  originale  parvu- 
lorum ;  quare  privatio  gratiae  ex  peccato 
actuali  personali  relicta  easdem  conditiones 
no n  habebit,  ut  dicatur  peccatum  habi- 
luale  personale  adultorum  ?  Adversarii  au- 
tem  ad  illud  prius  asserendum  compellun- 
tur  authoritate  Concilii  Tridentini  supra 
relata,  cui  aliter  satisfacere  nequeunt,  nisi 
concedant  in  parvulis  aliquid  intrinsecum, 
et  permanens  a  peccato  Adami  distinctum  : 
quae  authoritas  non  procedit  expresse  de 
peccato  habiluali  personali.  At  cum  Conci- 
lium  absque  ratione  in  illo  decreto  non 
processerit ;  et  eadem  ratio  urgeat  in  pec- 
cato  habituali  personali,ut  modo  diximus  : 
vel  asserendum  est,  peccatum  habituale 
personale  in  voluntaria  privatione  gratiae 
<:onsistere  ;  vel  dicendum,  Tridentinum  in 
eo  decreto  niinus  recte  processisse  ;  quod 
nemo  Catholicorum  admittit.  Xec  rationes 
quibus  Adversarii  utuntur,  elficaces  sunt, 
facile  queunt  convelli. 

13.  Ad  primam  late constabit ex dicendis 

.  seq.  dub.  7.  Xunc  breviter  respondetur 

primomajorem  non  et  ecertam,  quiacum 

statua  purorum,  et  status  naturae  elevatae 

non  essenl  ejusdem  rationis,  sed  valde  fnter 

n  differrent,  satis  verisimile  est,  peccata 

habitualia  illorum  statuom  diver  a  e  sen- 

tialiter  fore  ;  atque  ideo  ex  eo,  quod  pecca- 

tum  habitoale  in  statu  parorum  consisteret 

in  acta  praterito  non  retractato,  minime 

litur,  quod  de  facto  in  praedicto  actu 

.  i  it.  Pr  esertim  eum  nunc  babeamua 

aliquid  ex  peccato  actuali  relictum,  el  abeo 

distinctum,  in  quo  e£  entiam  peccati  habi- 

tualis  constituamus,   nempe   privationem 

t  in    tatu  purorum  non  adeat,  vel 

non  facile  explicator  oliquid  diatinctum  o 


peccato  actuali  praeterito,  in  quo  consistat 
peccatum  habituale.  Unde  obligamur  con- 
cedere,  peccatum  habituale  pracdicti  status 
consistere  in  actu  peccaminoso  physice  prae- 
terito,  et  moraliter  permanenti,  ah  eoque 
homines  denominari  peccatores,  sive  habi- 
tualiter  existentes  in  peccato.  Potestque 
haec  responsio  instari  retorquendo  totum 
argumentum  in  Adversarios  ;  nam  pecca- 
tum  habituale  Adami,  et  peccatum  originale 
parvulorum  est  ejusdem  rationis,  magis 
quam  peccatum  habituale  in  statu  naturae 
elevatae,  et  peccatum  habituale  in  statu  na- 
turae  conditae  in  puris  ;  cum  illi  status  ma- 
gis  differant,  quam  isti  :  sed  peccatum  ha- 
bituale  Adami  non  consistebat,ut  ipsi  dicunt 
in  privatione  gratiae,  sed  in  actu  praeterito 
non  retractato  :  ergo  idem  de  peccato  origi- 
nali  dicendum  est ;  quod  tamen  Adversarii 
non  audent  concedere.  Sicut  ergo  ipsi  aliter 
discurrunt  de  peccatis  habitualibus  perso- 
nali,  et  originali  :  ita  nos  possumus  cum 
eadem  licentia,  et  majori  fundamento 
aliter,  et  aliter  sentire  de  peccatis  habitua- 
libus  illorum  statuum.  Secundo  responde- 
mus,  peccatum  habituale  in  neutro  statu 
consistere  in  actu  praeterito  moraliter  per- 
manenti,  sed  tantum  in  privatione  per 
actum  peccaminosum  inducta ;  quae  privatio 
nunc  est  carentia  gratiae  ;  at  in  eo  statu  esset 
carentia  non  gratiae  supernaturalis,  sed 
rectitudinis  naturalis,  quae  apta  esset  ho- 
minibus  proeostatu  competere.  Tertio  di- 
cimus,  peccatum  habituaie  instatu  purorum 
fore  essentialiter  privationem  gratiae,  non 
quae  in  subjecto  esset,  sed  quam  a  subjecto 
excluderet,  si  illam  in  eo  inveniret :  sicut 
de  facto  macula  per  secundum  peccatum 
mortale  inducta,  est  essentialiter  privatio 
gratiae,  quia  licet  per  accidens  eam  non 
supponat  in  subjecto,  ipsam  tamen  per  so 
excluderet,  si  inveniret.  Utra  autem  ex  iis 
responsionibus  debeat  praeferri,  loco  citato 
constabit.  Videanlur  interim  dicla  tract.V3, 
disp.  10,  tluh.  .*),  num.  153. 

Ad  secundum  respondemus  negando  an-Dispellr- 
tecedens  :  nam  etiam  ex  peccato  veniali Cu%um 
actuali  relinquitur  quaedam  macula  habi- 
tualis,  qu;e  consistit  non  in  pnvatione 
gratiae,  sed  in  privatione  fervorischaritatis, 
sive  in  eo  quod  charitas  sit  minus  habilis  ad 
suos  actuj  exercendoa  ut  colligitur  ex  I). 

Thom.   m  4,   dirt.    16,    quwst.   2,   art.  2,  d.ti 

ijursiiunc.  1  ad    1,  ubi  ait  :  «  Macula  potest 

e   o  dupliciter.  Uno  modo  per  privatio- 
"  nem  pulchritudinia,  etsic  in  veniali  noh 


308 


DE  JUSTIFICATIOXE  IMI'11. 


'  manot  aliqua  macula,  quia  non  tollit  gra- 
«  tiam,  quffl  ost  animae  decor.  Alio  modo 
«  per  hoc,  quod  pulchritudo,  quao  est  gratia, 
«  impeditur  ne  extorius  appareat,  sicut  pef 
«  pulverem  pulchritudo  faciei  fcedatur;  et 
«  talis  macula  est  in  veniali,  quia  impedi- 
«  tur  decor  gratia?,  ne  in  actibus  exterius 
«  ostendatur.  i  Et  similia  habet  3  part, 
(juxat.  87,  arl.  2ad3. 
H-rtium'  !*\A(*  tertiam  negamna  eonseqaentiam, 
(iuia  intentio  actualis  consecrandi  non  re- 
linquit  multoties  effectam  pliysice  manen- 
tem,  et  a  se  distinctom,  trood  appeliemus 
intentionem  habitualem,  vol  virtualem  : 
unde  nihil  assignari  potest  pro  constitntivo 
intentionis  habitualis,  nisi  actus  praece  lem 
non  retractatus,  etmoraliterp  ans: 

ad  quod  tamen  oporlet,  qaod  intentio  DOO 
Iongo  tempore  pneterierit.  At  poceatum 
actualecausatinanima  aliqnid  intrinsecam, 
et  non  solum  moraliter,  tc  l  etiam  pfa 
actu  permanens,  nempe  carentiam 
inqua  proinde  aptioi .  qa  tm  in  acta  pecca- 
minoso  physice  pr  eterito,  ef  i:  per- 

manenti  essentiam  peccati  habitn  tlh 
sistere  affirmam 

^unii-"     AfI  llI,n,linn  negandaetiam  etl  con 
limo.    quentia,  quia  sica!   amor  in  i  non 

ponil  aliqaid  intrinsecam  in  objecto  wa 
sed  illad  denominal  extrinaeee  :  it  i  ofl 
non  excladil  ab  offendente  aliqnam  per- 
fectionem  babitoalem,  nec  privationem  ali- 
qaamhabit  lalem  ineo  indacit.aquadenomi- 
netarhabitaaliter  tltcrioffensus.el  injarias; 
sed  hanc  denominationem  habet  ab  o 

iterita,   non  retractata,  vel 
nata.   Caeterum  amor  Dei  erga  hominem 
ponit  in  oo  aliqaam  perfectionem  intri 
cim,    per  qnam    fit   objectam  congrnnm 
divini  amoris,  nempe  gratiam  sanctific  tn- 
tem.  i  nde  cum  homo  per  actnm 
divinam  amicitiam  reacindit,  excludil 
aliquid  intrinsecom,   ipsam  x  i < 1 1 - f : 
tiam,  atqae  incarrit  v61untariam,physj 
ot  permanentem    ejaa   privationem  ;  eoi 
proindo  nihil deest,  ut  peccatom  habitaale 
voro,  el  proprie  dicatar,  ut  aapra  m 
ponderai  imos. 
Quinu      15.    Qainta  sententia  do  jentiam 

opinio.  peccati  habitualia,  tam   personalis,  qaam 
originalis,  consistere  tn  carentia  conformi- 
Curtoi.  tatis  ad  legem.  Sicdocel  Cariel  1,  2,  <nuut. 

FlllKUl- 

mentam  82,  art,  3,  <!>//>.  i.  El  probatar  anico  fun- 
damento  :  qaoniam  de  ratione  peccati 
contrariotas  ad  tegem  :  ergo  sical  peccatam 
tctaale  constituitar  per  carentiam  confor- 


mitatis  actualis ;  ita  poccatum  habitoale  per 
carentiam  conformitatis  habitualis  ad  1»-- 
gem  :  in  hac  igitur  carontia,  et  non  in  pri- 
vatione  gratiao  con=istit  poccatum  habi- 
tualo. 

Kespondeturcarentian.  oitalifl  h 

bit  i  llifl  ad  li  rivationem 

gratia?  sanctificanti- ;  nani  peff  oam  do  facto 
habitaaliter  legi  eonformamur,  • 
jicimur;  el   !."<•   t-intum  concludit  fui: 
mentum  nu; 
sarius  aliam  c  trenti  im  i  t,  nulla  alia 

irentia 
formitatis  actualis  ad  legem,  qo&est  pri- 

o  inbaerent  acl 
coincidit  cum  sententia  pi 

:  jm 
esl  primo,    primariam  m  mal. 

rtam  in  a^t . 

ormitatis  actnalis,  quac 
privatii  ntia 

positiva  :  I  '  im  dissonum  r  ttioni, 

esl  positiva  eonti 

.  dub.    '. . 
Undesi  argumentui 

m  habit 

in  ali  itivo  :  quo  !  tam 

n<>n  admittit.  II 
philosophan  i 

peccata]  m  primaria  hu- 

j  i-  r  ttio 

tum  rationi  pri- 

• 
habitu  ile  esl  qui 

m  pn- 

ad  1-  privation 

voluntariam  grati  i>  altiori  m 

;r  qualibet  ali 
tti .  nam  excladil  01  !timum 

finem,  in  mnia  }  limant, 

u  t  d  1 1 

5,  num.   135  tt   i 

16.  Se  I  ob  icies  i  p      it  n 
aetualo   sun' 

ttrumq  Litui 

tndem  i  m,  atqoe  i  V 

carontiam  gr  atiam  c 

formitatis.  vel  p--r  aliq  itivam 

contrarium. 

pondetur,  peccatam  habitu 
tnale  non  esse  ejusdem  ratii 
metaphys  runt 

atialiter,  saltem   ral 


DISP.  I,  DUB.  I. 


309 


facile,  vel  difiicile  mobilis  :  et  insuper  ad 
essentiam  peccati  actualis  non  {.ertinet  ca- 
rentia  conformitatis  habitualis  ad  legem  ; 
quae  tamen  spectat  ad  essentiam  peccati  ha- 
bitualis,  ut  autumat  Adversarius.  Sunt  ta- 
men  ejusdem  rationis  moraliter,  et  reduc- 
tivc;  quia  peccatum  habituale  est  terminus 
peccati  actualis,  et  tamquam  unum  quid 
censetur  in  ordine  ad  poenam,  et  ad  pru- 
dentem  aBstimationem.  Sicut  etiam  omissio 
peccaminosa,  et  actus  qui  est  causa  omit- 
tendi,  sunt  moraliter  idem,  quamvis  meta- 
physice  difterant  essentialiter,  ut  diximus 
tract.  13,  disp.  6,  a  num.  103  et  disp.  8,  a 
num.  7.  Unde  neganda  est  consequentia 
absolute,  quia  modo  non  moraliter,  sed 
metaphysice  consideramus  peccati  habitua- 
lisessentiam.  Xec  refert,  quod  actus  et  ha- 
bitus  tendentes  in  idem  objectum  formale 
sint  ejusdem  rationis  quoad  tendentiamspe- 
cificam,  ut  jam  diximus  in  eodem  tractatu, 
disp.Sdub.  unico,  a  n.  8.  Non,  inquam,  hoc 
refert ;  quia  peccatum  habituale  non  estha- 
bitus,  neque  habitui  in  modo  tendendi  com- 
paratur  :  sed  est  suo  modo  quid  altius  habitu 
operativo,  resultatque  in  substantia  animae, 
etearn  in  seipsa  deturpet,  eo  proportionali 
modo,  quo  se  habet  gratia  sanctificans,  cui 
immediate  opponitur.  Habitus  autem,  cum 
quo  actus  peccaminosus  convenit  in  tenden- 
tia  specifica  ad  objectum,  producitur  imme- 
diate,  et  proprie  per  actum  peccaminosum, 
rolinquiturqueineadem  potentia,etappella- 
tur  vitium;  quod  tamen  non  est  formaliter 
itum  ,  licet  ad  peccatum  inclinet,  et 
tendat  inobjectum  rationi  contrarium,  quod 
per  actum  peccaminosum  attingitur.  Cujus 
distinctionis  evidens  signum  est,  quod  in 
justificatione  destruitur  omnino  peccatum 
;:ua!e,  ut  dubio  sequenti  dicemus  ;  et 
nihilominus  post  justificationemsolent  per- 
manere  habitus  vitiosi  quoad  entitatem, 
licet  noii  iu  stata  viiii,  ut  declaravimas 
itiis,  i/i.ji.  l,  dub.  1,  num.  2  1. 
17.  Sexta,  et  altim  i  sententia  tenet,  pec- 
catum  habituale,  tam  originale,  quam  per- 
sonale,  consistere  m  reatu  ad  poenam  ;eter- 
narn,  quam  subibit  peccator,  si  in  peccato 
•  docenl  in  l,  dist. 

1 1,  qtuest.  1,  g  Dico  igitur, ab\  etiam  Gabriel 
'.  \,<ut.  i;  Major,  Bassolis,  Aimainus 
'/■rr  i.  i  <  i  alii  ex  antiqaioribas.  Eunda- 
ml  ei  D.  Augu.st.  qai  plu- 
ribas  in  locis  proeodem  d  arpat  macnlam, 
etreatam  :  entit  igitur  maculam,  seu  pec- 
catumb  in  praedictoreataconsistere. 


Ettconfirmatur  ,  quia  ita  se  habet  actus-Motiva. 
bonus  in  ordine  ad  deputationem  ad  glo- 
riam,  sicut  actus  malus  in  ordine  ad  depu- 
tationem  ad  pcenam  :  sed  ex  aclu  bono  non 
relinquitur  aliquid,  nisi  deputatio  ad  glo- 
riam  :  ergo  ex  actu  malo  non  relinquitur, 
nisi  deputatio,  seu  reatus  ad  pcenam  :  id 
autem  quod  relinquitur  ex  peccato  actuali, 
est  peccatum  habituale  :  hoc  igitur  nihil 
aliud  est,  quam  reatus  ad  poenam. 

Respondetur  primo  D.  August.  eis  in  lo-Convei- 
cis  non  loqui  de  reatu  proximo,  qui  vel  est 
denominatio  extrinseca  sumpta  ab  ordina- 
tione  activa,  qua  divina  lex  peccalorem  sub- 
jicit  poena? ;  vet  est  proprietas,  autconceptus 
quidam  virtualis  consequens  primariam  ra- 
tionem  peccati  habitualis,  ut  supra  num.  8 
explicuimus.  Sed  loquitur  de  reatu  radica- 
liter,  et  fundamentaliter  considerato,  quo 
pacto  significatprivationem  gratiae,  qua3  est 
radix  intrinseca  talis  obligationis,  et  depu- 
tationis  ad  pcenam,  et  solet  etiam  reatus 
appellari,  juxta  illud  Exodi  32  :  PercussifE^.u 
Dominus populum  pro  reatu  vituli. 

Respondemus  secundo,  quodcum  macula 
appellatur  reatus,  usurpatur  per  metOny- 
miam  causa  pro  effectu,  vel  nomen  medii 
applicatur  extremo,  ut  docet  D.  Thom.  in2,  n.Tho. 
dist.  42,  quxst.  1,  art.  2,  his  verbis  :  «Quia 
«  obligatio  poenae  quodammodo  est  media 
«  inter  culpam,  et  poenam  :  ideo  nomen 
«  medii  transmiltitur  ad  extremum,  ut  in- 
«  terdum  insa  culpa,  vel  pcena,  reatus  di- 
«  catur. 

Ad  confirmationem  ncganda  est  minor, 
quia  quod  primo  per  actummeritorium  in- 
ducitur,  non  est  deputatio  extrinseca,  vel 
jus  proximum  ad  gloriam  ;  sed  est  nova,  et 
major  gratia,  sallem  in  esse  graliae  :  auge- 
tur  enim  per  quemlibet  actum  meritorium 
gratia  praeexistens,  ut  traclatu  seq.  disp.  1, 
dub.  5,  cleclarabimus.  Et  hoc  augmentum 
gratine  est  radix  intrinsecaejus  dis])ositionis 
proximae  ,  qua  homo  justus  fit  aptior  ad 
majorem  gloriatn.  Idem  ergo  proi>ortiona- 
biliter  de  actu  peccaminoso,  et  peecato  ha- 
bituali  respective  ad  poenam  diceinlum  est. 

18.  (^uamvis  omnes  opiniones   hactenus primum 
relataesatis  inter  se  dissideant,  fulciantur- -JJSjL 
que   jjeculiaribus  fundamentis,  ([uaj  liucus    directi 
(jue  diluimus  ;  conveniunt  tamen   in  asse- SSm m" 
rendo,quod  peccatum habiTHale non consistit  S('^in" 
formaliler  in  sola  privatione  gratiffi  sancli- 
Scantis;  ethoo  probant  communibus  argu- 
mentia,  quaa  proindead  hnnc  locum  reser- 
vavimus,  uteissimul,  ac  breviter  occurra- 


*   310 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPIl 


D.Tho 


D.Tiio. 


Conflr 

matio. 


ocrurri- 
lurargu 
tncnto. 


Ideni. 


mus.  Arguilur  ergo  primo  impugnando 
directenostram  assertionem  :  nam  id  qnod 
est  poena,  nequit  esse  culpa  :  sed  privatio 
gratiae  est  prena  peeeati  :  ergo  nequit  esse 
culpa  :  ergo  peccatum  habituale  nequit  in 
privatione  grati;c  consistere.  1'traque  con- 
sequentia  patet.  Minor  vero  est  corta;  nam 
Deusprivat  nossua  gratia,  et  amicitia, quia 
peccavimus  :  et  sic  docet  D.  Thom.  supra 
qusest.  ^."),  ari .  3,  <■/  c/uest.  \,  de  M<il<>,  art.  4 
ado,  et  alihi  same.  Major  autem  probatur  : 
nam  de  ratione  pomae  est,quod  sit  involun- 
taria,  seu  voluntati  repugnans  :  at  de  ra- 
tione  culpao  est,  quod  sit  voluntaria,  sive  a 
voluntate  procedens  :  ergo  id  ,  qnod  est 
prena,  nequit  esse  culpa.  Unde  Angelicos 
Doctor  in  2,  dist.  32,  qtuut.  2,  <irt.  1  ad  2. 
inquit :  Privatio  gratia  non  habet  rationem 
(iilji.r,  sed  )><<  ii  r. 

Confirmatur,  quia  privatio  gratise  eecon* 
dum  omnem  suam  rationom  caosator  B 
suspendento  concursum  consorvativum  - 
tiae  habitualis,  quam  ipee  nnice  producit,  el 
conservat  -.  sed  quod  causatur  a  I  ><•<>.  nequil 
esse  culj  h  ec  in  illum  reduceret 

ergo  privatio  grati  b  m  quil  esse  colpa, 

Respondetur  ad  argumentum,  qo< 
1 1 .  i  sanctificans  potesl  bifartam  consi  lerari : 
primo  quatenua  communicat  anim  e  • 
divinom,  el  eam  perfici!  in  seips  1 1  qoo 
pactoest,' e1   dicitor  bonum   bominia: 
cundo  quatenus  subjicil  animam  Peo,  ut 
ultimo  lim  -.  qua  ratione  es!  bonum  Dei.  El 
eodem  modo  privatio  gratis  potesl  dopli- 
citer  considerari :  ano  modo  qoaten 
clodil  Bubjectionem  habitualem  homini 
Deum ;  et  hoc   pacto  est    malum    ! 
contra  Denm,  el  habel  rationem  culp  b  :  al- 
tero  modo  quatenus  excludil  ab  anima  < 
el  perfectionem,  quam  gratia  ipsi  commo- 
nicabal ;  el  hac  rati<»n<> f>t  malnm  hominis, 
ot  habel  rationem  p  enaa.  I  nde  in  ea  lem 
pri\  ationegrati&coincidont  rationeecolj 
ot  pri  ii  e  secundum  diversas  rormalil  I 
ut  docuit  D.  Thom.  qwest.  citat.  de  Malot  in 
rrsp.  a<l  1  ,his  \  erbi  i'.  l<l<'in  secundum  divt 
potest  esse  qlculpa,  etpama;non  tamen 
cundum  idem.  Kt  in  loeo  cit.         s  nt.  non 
stetil  in  verbis  relatis,  sed  adjicil  ulia,  qoi- 
hus  hanc  doctrinam  complexnsesr:  Priva- 
tio,  inquit.  </r>iiir non  habet  rationem  culpm, 
sr<l  jHvnr.  nisi  in  ijuantum  rx   rohintatr 

(l)i  aperte  supponil   privationem 
quatenus  causatur  a  voluntate  creata  excln- 
denie  a  seipsa  Bubjectionem   habitualem, 
quam  per  gratiam  habebal  respectu  Dei, 


esseculpim.  qoamvis  sub  alia 
pcena.  E1  hinc  patet,   majorem   argum 
vel  esseabsolute  falsam,  vol  distinguendam 
esse:  etconcedendam  de  culp  t.  el  p 

em  rationeconsideratis ;  n'-_r  mdam  \ 
si  considerentor  sob  dii 
deimte  minor,  el  prim 

laesnnl  I  trin  tm   : 

xime  traditam  i  et  tand* 
quentia  :  rae- 

i-  non  concluditur,  quod  peccatum 
habituale  non  consistal  in  privatione  gra- 
iic  i iii .   qood   privatio  rzrati.-o.    ut 

excludit  pei  m  hominis,  i 

Deo,  n  »n  b  tbe  il  r  it  I      na?. 

Videantor  dicta  traet.  13,  disp.  16,  <lu>>. 

num.  I . 

Ad  confirmatii 

dictis;  nam  li<-<-t  pri \ .i 1 1. »  qr.iti  d,  ut  esl  ma- 
Ium  homini  ,        perfecti 

i.   habetqoe  rationem 
•  Deo;  oihilominos  ut 

iit  Bobjectionem  ad  ipeam 
qoe  rationem  <• 

ine.  \d  qood  noi 
h  i  iii  esse  |'Ip.  sico  ab   hominc 
vel  i  ■      i 

tiooe  sobjecl  ilonl  iri 

ib  homine,  • 
dom  istam  rationem  rlim 

com  multotr 

ni  form 
t,  ut  p u<'t  in  homin 
minem  ii  l,  ol  lati 

tiuj  .  142. 

19.  Argoil  nvententi 

bos,  <iu  cex  r  '»tur.  J""J?* 

fViroosequitur,  omne  peecatum   habitu 

ia  pri\ 
golantor  formam,  qoa  pri 

inctificai 
in  omnil 

habituali  til  formaliter  in  privatione 

grati  e,  plane  infertur,  omnia  ;  ha- 

bituali  i  esse  eju 

oequil  admitti,  cnm  joxta  common 
dom  concipi  inom  \ 

rem  i  colatom  pi  ;rti.  aliom 

ito  homicidii    <        s 
omm 

nam  privatio  in  :<it  ma- 

gis,  e1  minos,   ul  ipra  D  i 

3 
ttem  grati  b  esl  privatio  in 
siquidem  nihil  gratis  relinqoil ;  atqoe  i  ; 
omii'    |  tliterm 

tens 


DISP.  I,  DUB.  I. 


311 


Bespon- 

sioad 

singulas 

menli 

partes. 

Adpri- 

mani 


Consequens  nequit  sustineri,  cum  certum 
sit,  non  omnes  peccatores  esse  aequaliter 
peccatores.  Tertio  infertur,  majori  peccato 
habituali  maculari,  qui  majorem  gratiam 
habebat  ;  nam  privatio  recipit  magis,  et 
minus  juxta  gradus  formae,  qua  privat :  et 
consequenler  qui  habensgratiam  ut  centum, 
commisit  furtum.  majori  macula  inficitur  , 
quamille  qui  habens  gratiam  ut  duo,  fecit 
sacrilegium.  Quod  tamem  nemo  cordatus 
admittet ;  nam  evidens  est,  sacrilegium 
esse  majus  peccatum,  quam  furtum.  Quarto 
infertur,  in  unoquoque  peccatore  non  esse 
nisi  unicum  peccatum  habituale;  quia  pri- 
vatio  gratiae  non  multiplicatur  numero, 
sed  est  unica,  sicut  forma,  qua  privat,  et 
introducitur  per  primum  peccatum.  Con- 
sequens  est  omnino  falsum  :  nam  qui  plura 
peccata  actualia  patravit,  pluribus  habitua- 
libus  irretitur. 

Respondetur,  nullum  ex  allatis  inconve- 
nientibus  inferri  ex  nostra  sententia,  ut 
diluendo  oppositas  probationes  constabit. 
Ad  primam  negamus  sequelam,  quia  pec- 
catum  habituale  non  consistit  in  privatione 
gratiae  physice,  et  absolute  sumpta  :  quo 
pacto  est  ejusdem  rationis  in  omnibus  pec- 
catoribus,  sicutforma,  seu  gratia,  qua  pri- 
vat.  Sed  consistit  in  privatione  gratiae  vo- 
luntaria,  et  relicta  ex  peccato  praccedenti, 
ad  quod  dicit  habitudinem,  ut  constituat 
propriam  rationem  peccati  habitualis.  Et 
ex  hac  parte  peccatahabitualia  multiplican- 
tur  specie,  sicut  actuspeccaminosi,  perquos 
inducuntur.  Desumiturque  haec  solutio  ex 
D.  Thom.  in  2,  dist.  32,  quaest.  I,  art.  1 
ad  2,  ubi  ait  :  «  Cumomnium  peccatorum 
"  mortalium  geriera  hoc  commune  habeant, 
"  quod  pMtiam  tollunt  ;  non  tamen  om- 
nium  es».  una  macula,  sed  diversae,  secun- 
-  dum  quod  defectus  gratiae  ad  diversas 
"  causas  refertur  :  unde  defectus  grati 
"  actu  luxun;i:  proveniena  est  macala  il- 
"  lius  peccati,  et  sic  de  aliis.  »  Videantur 
dicta  tractatu  saepe  citato,  disp.  1'),  dui). 
'),  num.  150. 

Ad  secundum  negamus  etiam  sequelam  ; 

nam  privatioin  factoes  e  recipit  magis,  et 

minus   per  habitudinem   ad  cau   im    per 

quam  inducitur,  et  per  respectum  ad  obsta- 

cula,  qua?  subjectum  a  forma  el<  nganl      i 

I  li  recedunt  ab  urbe,  manent  in 

facto  '•-  ••  pi  bicatiorti  tentia 

ra  urbem  ;.  <.'t  nihilominus  qui  rece    i» 

por  eentum  milliaria,  manel  magi    priva- 

praedicta  nbicatione,  quam  qui  per  duos 


passus  recessit.   Et  similiter  poena  damni 
consistit  in  privatione  visionis  beatificae  in 
facto  esse  ;  quo  non  obstante  datur  inaequa- 
litas  in  hujusmodi  pcena  ob  plura  peccato- 
rum  obstacula,  quae  magis,  vel  minus  elon- 
gant   damnatum  a    praedicta    visione,    ut 
declaravimus  tract.  cit.  disp.  18,  a  num.  16. 
Pariter  caecitas  est  privatio  visus  in  facto 
esse  ;   et   nihilominus   major  caecitas  est, 
quae  majus,  et  pejus  impedimentum  videndi 
apponit  :  nam  magis  cxcus  dicitur,  inquit 
D.  Thom.  in  2,  dist.  42,  quaest.  2,  art.  5,  I(Jcm- 
cui  ex  toto  erutus  est  oculus,   quam  qui  ex 
aliquo  humore  ad  pupillam  concurrentevisum 
amittit,  quamvis  uterque  cxcus  sit.  Ita  ergo 
licet  peccatum  habituale  consistat  in  priva- 
tione  gratiae,  potest  esse  majus,  vel  minus  ; 
quia  illa  privatio  importat  habitudinem  ad 
plura,  vel  pauciora,   graviora,  vel  leviora 
peccata,  per  quae  introducitur,  et  hominem 
a  consequutione  gratiae  magis  elongant.  Nec 
D.  Thom.  nobis  adversatur  locis  in  proba- 
tione  citatis,  quia  loquitur  de  privatione 
considerata  physice  secundum  se,  et  sine 
respectu  ad  causam  :  quo  pacto  fatemur  non 
suscipere  magis,  et  minus.  Unde  etiam  pa-  Aci  tet 
tet  ad  iertiam  ;  nam  licet  privatio  majoris    tlllni' 
gratiae  praeexistentis  sit  major  physice,  ejus 
tamen  gravitas,  vel  intentio  regulatur  per 
habitudinem  ad  actum   praecedentem,  per 
quem  inducitur,  et  in  ratione  voluntariae 
constituitur.  Unde  peccatum  habituale  sa- 
crilegii  pejusest  furto,  licet  per  accidens,  et 
in  exequutione  minorem  gratiam  excludat, 
quia  quantum  est  de  se,  majus  gratiae  impe- 
dimentum   apponit.  (^uae  est  doctrina  D. 
Thom.  sujira  qu;ost.  86,  art.  1    ad   3,    ubi  DTho. 
ait  :  «  Macula    non  est  aliquid  positive  in 
i  anima,  necsignificat  privationem  solam  : 
«  sed  significat  privationem  quandam  ni- 
a  toris  animae  in  ordine  ad  suam  causam, 
«  (ju;e  est  peccatum  :  et  ideo  diversa  peccata 
«  diversas  maculas  inducunt.  Et  estsimilo 
'!c  ambra,  quae  est  privatio  luminis  ex 
objecto  alicujus  corporis  ;  et  secundum 
diversitatem  corporum  objectorum  diver- 
«  sificantur  umbrae.  » 

Ad  ultimam  dicendum  est,  quod  licet  se-Adoiii- 
cundum  peccatum  mortale  non  cxcludal  mm 
actu  gratiam  sanctificantem,  quam  abjec- 
tam  per  primum  peccatum  supponit ,  induit 
tamen  novam  ejus  privatlonem  sumptam 
in  esse  privationis  moralis,  el  in  ratione 
peccati  h;il*itii,iii-  :  atque  ideo  t<»i  aunf  pec- 
cata  habitualia,  quol  fuerunl  mortalia.  Et 
ratio  est,  quia  gratia  sanctiiicana  ita  e 


,112 


DE  JUSTIFICATImNE  [MPII. 


unica  forma,  quod  radicat,  et  fundat  con- 
formitatem  ad  diver.^as  leges,  ut  puta  ad 
legem  nonoccidendi.adlegem  non  farandi, 
etc.  Unde  licetperquodlibet  peccatum  mor- 
tale  expellatur  tota  entitas  gratia>,  nihilo- 
minus  perdiversa  peccata  excluditur  diver- 
simode:  nam  per  peccatum  v.  g.  homicidii 
excluditur  per  se  gratia  ut  fundabat  con- 
formitatem  ad  legem  non  occidendi  ;  el  in- 
troducitur  per  se  privatio  gratiae,  ut  specia- 
liter  pra>stabat  hanc  rectitudinem,  et  -sic  de 
aliis  peccatis.  Quamobrem  dum  supervenit 
peccatum  actuale  furti,  fit  nova  privatio 
gratiu?,  non  quidem  in  esse  rei,  ct  ph 
loquendo  ;  sed  moraliter,  el  modaliter  : 
quia  privatio  gratiaa  praeexistens  incipil 
habere  specialem  oppositionem  ad  legem 
non  furandi,  etimportai  novum  respectum 
ad  peccatum  furti.  Atqae  ideo  multipiica- 
tur  formaliter  in  ratione  macal  CCati 

liabitualis,  juxt  m,  el  aameram 

catorum  gravium  actaaliom,   d1  docetD. 
Thom.    in  4,     ;  '.    1.   art.    !, 

Wem.  qu&stiunc.  1  ad  1,  his  vcrbis  •.  •<  Qnamvia 
«  quantuin  ad  ipeam  privationem  gratiaa 
«  non  differant  maeuls  p<  m,  diffe- 

«  runt  Uunen  qaantam  ad  causam,  ei  qaa 
w  macala  conseqoitur  :  el  Becundam 
«  etiam  quodiibef  peccatum  unam  maculam 
«  addit,    in  quantum   oovam  ilum 

«  gratiae  ponit.  mtor  qo  b  diximua 

loco  sa?pc  cit.iii».  <it»j>.  16,  (/  num.  151.  Iu 
qua  diaputatione,  el  in  commentario  I 
articuloa  l  el  2  quaaationia  86,  late  egimua 
de  hac  materia,  plureaque  aliaa  diificulta- 
tea  enodavimua,  quaa  hicul  minua  q< 
riaa  relinquimus.  in  praBsenti  enim  ea 
tantum  curavimua  declarare,  Bine  quibus 
saltem  peratricti 

hac  materia  .  el  qu  itue- 

retur,  compeHeretur  Legere  in  volnmine 
praecedenti,  el  ad  illud  saapenumero  non 
absque  molestia  recurrere.  Sed  pro  luculen- 
tiori  hujus  dubii  intelligentia  conaulal 
a  nobis  citata,  c\  quibua  bactenua  dicta  ma- 
jori  c\  parte  di  aua. 

DI  BIUM  II. 

Utrum  in  justificalione  impii  vere  auferomr 
tur  peccata. 

Procedil  hoc  dubium  circa  peccata  mor- 
talia :  haec  enim,  ul  in  limine  hnjua  dispu- 

tationis  obscrva\  iinus,  sunt  quae   rcMunt 
hominem  impium,  ct  injustum,  ocDeo  abo- 


minabilem  :  a  quo  justificatio  . 

eximitar  :peccataenim  vem 
illas  denominationea  confcrunt,  nec  aemper 
in  jnatificatione  impii  delentur.  Quam  li 
cultatem  breviti  .  iaejus 

resolutiocommunis  est  inter  Theologos. 


B  I. 


Asttritw  caiholiem. 

ione  imp 
vere  auferri  peo  ita  m  ita  ut  mhil 

in  jnatifi 

litur   in  Concili 
sess.   5,   in  di  tTri 

§  ult.  illis   .  Si  qui 

im.   qu 
nferl  ir,  non  t.iih  totnm  id,        I  .   ram, 
propriam  rationem 
a  illud  dicil  tantnm  radi,  aut  non  in 

anathe 
expreaee  tantum 
nali,  eadem  tamen  ratio  milital  in  omni 

|  t      llLljU  - 

ablationem  aatis  exprimit  i 

in.    11. 

m  antiqni,  quam  j 

i , 
runt,  ut  Stapletoi 

3 
natura 

/ 
i  b1  alii. 

ibatur  primo  mani 

•  ■     . 
veritatemcatholicam  ■*.  identi 
animadvertendum  ilia 

variia  nominiba  ri  •. 

el  ro 

■    . 
nem   important   Id  aafc 
nam  in  primis  nihil  naitati 
tura.  quam  peccata  appellari  macal 
1 1  inqainaraenta  animai,  ut 
rs.  21  :  Mi'  ulal 
i  me.  Kt  Aj 

;(   adkv 
B&pe.  Kt  tamen  Scripturadocet  anifl 
justiticationc  ablni,  et  mundari.   ut 
36,  vera.   25  :  Eflundam  mmi 

mundam,  et  mundo&rimim  aj6  umnibus  in- 

quinamen 


DISP.  I,  DUB.  II. 


313 


l  ad  Cor 
6. 

Psalm. 
50. 


Uoan.l 
Apoc.  1 


ProverB 

•j. 


Psalm. 

11. 
Ad  Roia 

6. 
Ad  Co- 


JoaiL  s. 


llich.l. 
1  Joan  3, 


AdBoro 

Ad  Ti- 
turrTJ. 

A'l  Korn 


.quinamentis  vestris.  Et  1  ad  Corinth.  6  : 
Hxc  quidem  fuistis,  sed  alduti  estis,  sed 
sancti/icati  cstis.  Et  Psalm.  50:  Asperges  me 
hijssopo,  et  mundabor  :  lavabis  me,  et  super 
.  nivem  dealbabor.  Et  in  prima  Joan.  cap.  I : 
Sanguis  Christi emundat  nos  ab  omnipcccato. 
■  Et  Apocalyp.  I,  vers.  6  :  Lavit  nos  a  pecca- 
tis  nostris  in  sanguine  suo.  Ergo  sicut  sor- 
descorporales  nonmanent  in  corpore,  quod 
vere  abluitur,  et  mundatur  ;  sed  deponun- 
tur,  et  evanescunt  :  ita  maculae  peccatorum 
non  manent  post  ablutionem,etemundatio- 
nem,  quae  in  justiilcatione  fit,  sed  vere 
cessant,  et  destruuntur. 

Similiter  frequenter  Scriptura  peccata 
appellat  vincula,  et  laqueos  animae,  quibus 
peccator  sub  potestate  Sathanae  detinetur, 
ut  Proverb.  5:  Iniquitates  sux  capiunt  im- 
pium,  et  funibus  peccatorum  suorum  constrin- 
gitur  :  et  nihilominus  significat  hominem 
in  Justificatione  ab  his  vinculis  liberari,  et 
illam  vetustatem  excutere,  ut  Psalm.  1 1  : 
Dirupisti  Domine  vincula  raea.  Et  ad  Rom. 
6  :  Xunc  vero  liberati  a  peccato,  servi  facti 
estis  Dco.  Et  ad  Colossens.  1 :  Eripuit  nos  de 
potestate  tenebrarum .  et  transtulit  in  regnum 
filii  dilectionis  sux  :  et  alibi  saepe.  Qui  au- 
tem  liberatur  a  servitute,  non  manet  in 
vinculis,  sed  ea  deponit  :  ergo  homo  justi- 
ficatus  verederelinquit  vincula  peccatorum. 
Quod  evidenter  constat  ex  illo  Joan.  8  :  Si 
vos  filius  liberavit,  vere  liberiestis. 

Deinde  peecatum  mortale  solet  in  Scrip* 
tura  appellari  infirmitas,  et  mors  animae, 
ut  Mich.  1  :  Desperata  est  plaga  ejus  :  et 
primae  Joan.  3  :  Translati  sumus  de  mortead 
vitam.Sed  eadem  Scripturasignificat,  ho- 
minem  in  justificationesanari,  et  vivificari, 
ut  ad  Koman.  8  :  Nihil  damnationis  est  iis, 
qui  sunt  iu  Christo  Jesu.  Et  ad  T itum  3  : 
Salvos  non  fecit  perlavacrum  regenerationis. 
El  ad  Rom.  5  cap.  vers.  11:  Existimate  vos 
mortuos  essc  peccatof  viventes  autem  Deo  in 
■I  u  Domino  nostro.  Lbi  autem 
datur  salus,  et  vita,  vere  aufertur  infirmi- 
tas,  et  mors  :  ergo  in  justificatione  vere 
aufertur  mors,  et  infirmitas  peccati. 

Tandem  hanc  rigorosam  peccati  mortalis 
deftructionem  apertj  igmficat  Scrip- 

tura,  dum  asserit  illud  tolli,  deleri,  cxhau- 
nri,  et  projici  : qaod enim tollitar,  deletar, 
exhaaritar,  et  projicitar,  vere  aafertar,  et 
DOH  pi  '  gitar,  vel  occultatur.   Cele- 

briora  icripturae  testimonia  rant  Joan.  l, 
Ecce  agnu  Dei,  <■<<■  quitoUU  peccata 
mundi.  Actor.  3:  Pamiteminitet  oom  ertimini, 
8almant.   Curs.  theolog.  tom.  X. 


ut  deleantur  peccata.  Ad  Hebraoos  9  :  Chris- 
tus  sernel  oblatus  est  ad  malorum  exhau- 
rienda  peccata.  Micheae  7:  Projicit  inprofun- 
dum  maris  omnia  peccata  vestra.  Et  innu- 
mera  sunt  alia  loca  his  similia,  quae  videri 
possunt  apud  Authores  citatos. 

21.  Nec  alicujus  momenti  est  haeretico- 
rum  responsio,  qui  praedicta  testimonia  sic 
interpretantur,  ut  dicant,  ineisnon  signifi- 
cari  veram  peccatorum  ablationem,  et  des- 
tructionem  ;  sed  tantum  quod  per  justitiam 
Christi  tegantur,  et  occultentur,  et  quod 
deinde  homini  non  imputentur  ad  poenam. 
Non,  inquam,  valet  haec  responsio,  sed  fa- 
cile  refellitur.  Tum  quia  absurdissime  ex- 
ponit  praedicta  testimonia,  vel  potiuseludit. 
Quis  enim  credet  haeo  idem  prorsus  valere  : 
Agnus  Dei  c/ui  tollit,  et  qui  tegit  peccata 
mundi  ? Dirupisti,  et  occultasti  vinculamea  : 
et  Christus  oblatus  est  ad  exhaurienda,  et 
ad  occultanda  peccata,  et  sic  de  aliis  ;  cum 
eae  voces,  et  earum  significata  toto  coelo  dif- 
ferant  inter  se  ?  Tum  etiam,  quia  Deum 
nihil  latet,  sed  omnia  nuda  et  aperta  sunt 
oculis  ejus,  ut  dicitur  adJIebr.  4  ;  ergo  non 
cohaeret,  quod  in  homine  post  justificatio- 
nem  maneant  peccata,  et  quod  tegantur, 
vel  occultentur  respectudivinae  cognitionis : 
vel  si  Deus  non  videt  in  homine  justificato 
peccata,  vere  in  praedicto  homine  peccata 
non  sunt.  Quo  argumento  utitur  D.  Thom. 
in  4,  dist.  22,  quzst.  1  art.  1  ad  2,  his 
verbis  :  Charitas  dicitur  operire  peccata 
Deo,  qui  omnia  vidct  :  unde  oportct,  quod  ea 
destruat.  Tum  praeterea,  quia  judicium  Dei 
est  secundum  veritatem,  ut  inquit  Apost.  ad 
Rom.  2 ;  sed  non  esset  secundum  veritatem, 
si  hominem,  in  quo  vere  residerent  maculae, 
et  sordes  peccatorum,  reputaret  justum,  et 
mundum,  et  non  subjectum  pcenae  :  ergo  si 
in  justificationc  occultantur  peccata  Deo,  et 
non  imputantur  homini  ad  pcenam,  vere 
post  justificationem  non  manent,  sed  vere 
destruuntur.  Tum  denique,  quia  ut  dicitur 
Sapient.  14  :  Odio  sunt  Dco  impius,  et  im- 
pietas  ejus  :  ergo  si  in  justificatione  Deus 
deponit  odium  erga  peccatorem,  et  ob  prae- 
cedentiadelicta  non  deputat,  et  obligat  ad 
prcnam  aelernam,  ideo  est,  quia  praedicta 
peccata  vere  auferuntur,  aliassemper  mo- 
wrcnt  Deum  ad  odium,  et  punitionem. 
Unde  August.  ex  eo,  quod  Beus  non  videat 
peccata  ad  puniendum,  colligit  quotl  pec- 
cata  vere  non  sint,  sed  evanescant  ;  nam 
enarrat.  2,  in  psalm.  31,  tractans  illa  vorba: 
'  Beati  quorum  remissae  sunt  iniquitate 

21 


Ad  Heb. 
U 


Eflu- 
gium. 


Pntciu- 
ditur. 


D.l  ii 


Ad  Koia. 
2. 


Sap.  14. 


Pgal,  8L 


314 


DE  JUSTIFICATIONK  IMPII. 


I)  TliO. 


«  et  quorum  tecta  sunt  peccata,  adjecit  : 
i)  Aiu.  ('  Cooperta  sunt  peccata,  et  tecta  sunt,  abo- 
<■  lita  sunt.  Si  texit  peccata  Deus,  noluitad- 
<  vertere;sinoluitadvortere,noluitanimad- 
vertere.  Et  post  pauea  :  Nec  sic  intelliga- 
tis,  quod  dixihPeccata  operta  sunt  quasi 
ibi   sint,   et  vivant.  Tecta  ergo   peccata 
qnare  dixit?  Ut  non  viderentur.   Quid 
'  enim  eratDei  videre  peccata,  nisi  punire 
peccata  ?  »  Si  enim  Deusvidet  in  homine 
peccatum,  nequit  non  illum  odisse,  et  repu- 
tare  punitione  dignuin. 
Batio       22.  Probatur  secundo  assertio  catholica 
menu-  secIuen^  discursu  desumpto  ex  D.  Thom.   3 
part.  qusst.  86,  art.  1,  quoniam  quod  pec- 
cata  in  justificatione  non  auferantur,  vel 
provenit  ex  co,  qood  peccata  semel  com- 
missa  nequeunt  auferri,  vel  ex  eo,  quod 
Deus  non  vult  illa  anferre  •.  neutrnm 
jotest :  ergo  nullam  adest  fnndamentum,  nfl 
dicatur  peccata  mortalia  non  auferri  in  jus- 
tificatione,  sed  tantum  tegi,  vel  non  impu- 
tari   ad   pcenam.   Major,   et  conseqaentia 
constant.  Minorantem  quo.id  primam  par- 
i ■  'in  ostenditor  :  quoniam  peccata  remitti 
nou  ci  nsistit  in  eo,  quod  commissa  non 
fuerint,  il  enim  impo 
sistit  in  eo,  quod  macula,  el  darnna  ei  eifl 
relicl  i  •  iferantar  :  atqai  possibile  est,  ma- 
culas.  el  damna  ex  peccatlu  praecedentiboa 
relicfa  vere  auferri ;  nam  maenla  potest  au- 
ferri  i  itiam  Banctificantem,  el  av< 

a  Deo  per  actam  charitatis,  el  'iis  : 

unde  certum  i  tos  in  patri 

vrere,  et  realiter  his  imperfectionibus,  et 
.v    » 2i.  sordibus,  juxta  illud  Apocal.  21  :  Non  in- 
trabit  in  eam  (ili>iiiid  coinquinatum  :  ergo 
posaibilis  c^t  vora  ablatio,  ot  destructio  pec- 
i  atorum.  Secundam  etiam  minoris  partem 
j,  i      pecte  probai  D.  Thom.  loeo  citato,  in  Rne 
corporis  :  quia  Deam  nolle  anferri  . 
a  veris  p  enitentibos,  ■  primo  repugnatdi- 
I   .   vina3misericordiae,dequadicitor  Joel, 
quod  benignus,  e1  misericon  est,  el  pa- 
tiens,  ot  multa*  misericordi  e,  el  pr 
bilissuper  malitia.  Vinceretarenim  qno- 
u  damir.  <lo    Deua   ab    homino,    ai    homo 
pecc  ttum  vellet  deleri,  qaod  Deas  delere 
8   non  vellet.  Socundo,  qaia  hoc  dorogat 
«  virtuti  passionis  Christi,  per  qoam  pce- 
«  nitontia  operatar,  sicut  et  caetera  Sacra- 

«  menta :  cum  scriptum  sit  primae  Joan.  2  : 

Uoan.2.      „  ...     .  r 

«  Ipso  est  projutiatio  pro  peccatia  nostns, 

u  non   solum   nostris,    sed   etiam    totius 

«  mundi.  » 

Confirmatur,  quia  ex  opposito  fieret,  non 


dari  in  Ecclesia  veram  p  .  remit 

tendi  peccata,  tam  per  Sa^rnmontum  Dap-  ^*10 

tismi,  quam  per  Sacramontum  Poenitenl 

consequensost  manifeste  m;  nam 

in  Symbolo  Nicsno  dicitur  :  ('onfxteor  unum  ~vrnb<| 

Baptisma  in  remissionei 

Ephea.  5  :  Mundan 

vitm.  Et  Actor.  :',  ■.  PcmUemim,  et 

mtni,  nt  deUantUf  \  i.EI  Jo*JI.20:  Joan  s| 

Quorum  rem 

Krgo  in  justificatio  ittuntu; 

auferuntur  peccata.  Nocquidquam 

interprel  ili  i  -orum,  qui  dicunt  ; 

cata   remitti,   qaia   occultantur.   ot   homo 

vestitor  jostitia  extrineeca  «'hri^ti  Domini. 

li.nn  lieel  illo.qui  lopra maculatur. 
vincalis  con  erinduerefl  ves- 

tempreti  legentemejnaalcera, 

ac  vincula,  itaut  le]  narum  \ 

"'•"    a|  ,iius   nullus 

sansBmentu  bomo  I  illum  non  i 

•  ■ligatum  ;  nec  abso 
I  illum  -  im. 

I  h"rninem 
itentem  mondari  .i 
,  illi  romitti. 

Tertio,  <-t  altin*  '  >ar4- 

lusio;  quoniam  macula,  seu  peccatum 
habituale  o  »    ontialiter  in  priva- 

tionevolonl  Lnctificantis,n1  ■/»/'.. 

pr»  in  joatil 

pil   bomo  prati.im  sanctifl  .  ut 

mns  ditp.  §eq.  dub.  I ;  orgo  in  j 
tioi*  •  proprie  aofertor  poecatun. 

lla.  Vdi  ati  i :  n  im  quacl; 

privatio  ren  r  per  formam 

tam  m  eodem  snbjeeto  introductam  :  sicut 
um!  ; 

r  visnm,  et  infirmitai  por  salu- 

tom. 

ifirmatur  ;  nam  qui  ha'  pecca- 

tum,  lieet occultatu:  alatum. 

rere  inimicus  Doi ;  cum  a 
indisj  Uter  annea    ;      ito  m^rtjli, 

i  illud  Joan.    \ :  Vot  roans. 

;-'iit.  14  :  0  h    tui  •  /■•  ,  impius, 
et  inij>irt.is  ejm.  Qqj  autom 
Binil  ot  ojus  amicus,  ac 

filius  fit,  juxta  i  i.  15  :  Jam  n<>n  r/i-Joan.u 

cam  p,   l  j  // 

'  w  i  l '  Era    uo  jasti- 

Bcatione  non  tantom  tegantnr,  il- 

tantur  peccata,  sed  vere  delentor,  et  aufo- 
runtur. 


S  II. 


DISP.  I,  DUB.  II. 


315 


:onira- 

ria. 
roclus. 
\Iassil. 
?alvin. 


Fumla- 
ivcntum 


Psalm. 
31. 


P«tm. 

84. 

I  Petri  4 


Ojnfir- 
mator. 


I 


Ihreticorum  fundamenta  convelluntur . 

24.  Oppositam,  et  hacreticam  sententiam 
docuerunt  olim  Proclus,  ul  refert  D:  Epi- 
phan.  hxresi  64,  et  Massilienses,  ut  tradit 
Theodoretus  lib.  4  de  fabulis  hxreticorum ; 
quam  post  plura  saccula  fcetescentem  ample- 
xati  sunt  Calvinistae  sequuti  suum  magis- 
trum,  qui  illam  docet  lib.  3  Institut.  cap.  1 1 , 
§  2et  §  21,  et  libA  ,  cap.  15,  §  10,  et  in  An- 
tidoto  Trident.  sess.  5,  quibus  locis  affirmat, 
peccata  nec  per  Baptismum,  nec  per  poeni- 
tentiam  vere  extingui,  aut  auferri,  sed  tan- 
tum  obvelari,   et  tegi  justitia  extrinseca 
Christi,  quam  peccator  per  fidem  apprehen- 
dit,  et  induit,  ut  justus  appareat,  et  ob  pec- 
cata  non  damnetur  a  Deo.  Quod  probant 
primo  ;  nam  quod  tegitur,  et  operitur,  vere 
permanet,  et  non  destruitur  :  sed  in  Scrip- 
tura  dicitur,  quod  in  justificatione  teguntur, 
et  operiuntur  peccata  :  haec  igitur  in  justi- 
ficatione  non  destruuntur,  et  extinguntur 
in  seipsis.  sed  vere  permanent,  et  tantum 
teguntur,  ne  homo  propter  illa  damnetur. 
Minor  probatur  ;  nam  psal.  31,  dicitur  : 
Beati  quorum  remissm  sunt  iniquitates,  et 
quorum  iecta  sunt  peccata  :  ubi   secunda 
versiculi  parsexplicat  primam,  ut  idem  sit 
iniquitatem  remitti,  ac  tegi  peccatum.  Et 
psal.  8  1  :  Hemisisti  iniquitatem  plebis  tux,  et 
operuisti  omnia  peccata  eorum  :  ubi  idem 
significatur.   Et  tandem  primae  Petri  4  : 
Charitas  operit  multitudinem  peccatorum. 

1    .nfirmatur  primo,  quia  D.  Paulus,  post- 

quam  justificatus  fuerat,  scribit  ad  Rom.  7  : 

Jam  non  ego  operor  illud,  sed  quod  habiiat  in 

me  pect atum  :  ergo  in  homine  justificato 

vere  permanet,  et  inhabitat  pcccatum,  licet 

itur,  et  occultetur. 

nfirmatur  secundo  ;  nam  Isaiae  64,  di- 

citur  :  Facti  sumus  ut  immundi  omnes,  et 

universx  justiiiw  nostrx  tanquam   p<mnus 

i  \ruatx:  hoc  aatem  falsum  esset,  si  per 

tificationem  vere  auferrentar  peccata  : 

i  non  aufernntar,  sed  pneei.se  occultan- 

t  ir. 

<  onfirmatar  tertio,  qaia  concapiscentia 

aet  in  jastificati .,  ut  definit  Con- 

cil .  Trident.  sess,  5  m  decreto  de  peocato  ori- 

ninah    ^  ult.  atqai  concapiscentia  e  I  vere 

■i  :  ergo  hoc  manet,  licet  ocealtaxn, 

<  t.  tectam  in  justificatU.  Probatur  minor  ea 

o,  qui  frequenter  concapiseentiam 

tppellal  peccatum,  nt  <ui  Hom,  3  <t  6,  7  et  h, 


et  ad  Hebrxos  1 1.  Unde  D.  August.  in  lib.T),  AdRom. 
contraJulian.  inquit:  Concupiscentia  carnisy  ^™*- 
contra  quam  bonus  concupiscit  spirilus,  pec-  D-  Aus- 
catum  est,  quia  inest  illi  inobedientia  contra 
dominatum  mentis. 

Confirmatur  quarto,  quia  post  justifica- 
tionem  manent  habitus  vitiosi  ;  justi  enim 
experiuntur  easdem  pravas  inclinationes, 
quas  antea  habebant  :  ergo  etiam  remanent 
habitualia  peccata.  Patet  consequentia ;  nam 
ideo  post  justificationem  perseverant  vitia, 
quia  habitus,  seu  qualitas  permanens  nequit 
destrui  per  unum  actum  oppositum  :  sed 
peccatum  habituale  non  est  minus  perma- 
nens,  quam  vitium  :  ergo,  etc. 

Ad  argumehtum  constat  ex  supra  dictis  ;  Diruitm 
nam  licet  illud,  quod  tegitur  respectu  cogni-  meatum. 
tionis  humanae  possit  vere  permanere,  id 
tamen  quod  Deo  occultatur,  vere  non  rema- 
net;  nam  Deum  nihil  latet,  sed  omnia  pec- 
cata  nostra,  si  vere  sunt,  videt,  et  clarissime 
intuetur,  juxta  illud  Psal.  89  :  Posuistiini-  Psa{m- 
quitates  nostras  in  conspectu  luo.  Unde  res- 
pectu  Dei  idem  est  peccatum  operiri,  etde- 
leri,  ut  satis  evincunt  ipsa  testimonia,  quae 
nobis  objiciuntur  ;  siquidem  mutuoconver- 
tuntur  in  illis  locis,  peccata  a  Deo  remitti, 
et  peccata  Deo  tegi,  vel  operiri.  Et  ideo 
David  in  priori  loco  post  verba  relata  sta-  David. 
tim  adjecit :  Beatus  vir,  cui  non  imputavit 
Dominus  peccatum,  nec  est  in  spirituejus  do- 
lus  :  ut  significaret,  in  eo  cujus  tegitur  pec- 
catum,  et  cui  non  imputatur  peccatum,non 
adesse  peccatum,  seu  dolum,  sed  vere  au- 
ferri.  Dicuntur  tamen  peccata  tegi  :  quia 
Deus  sanat  ab  illis  per  tegumentum,  sive 
emplastrum  gratiaesupervenientis,  ut  disp. 
seq.  dub.  1,  videbimus.  At  sub  illo  emplas- 
tro  non  latet  peccatum,  sed  sanatur,  et  vere 
aufertur.  Quo  rcspexit  August.  in  enarrat.^s^ 
2  ad  illum  psal.  his  verbis  :  Deus  ergo  tegat 
vulnera,  non  tu.  Nam  si  tu  tegere  volueris 
crubcscens,   medicus  non   curabit.    Medicus 
enim  tegattet  curet;  emplastroenim  tcgit.Sub 
tegmine  medici  sanatur  vulnus  :  sub  tegminc 
vulnerati  celatur  vulnus.  Cui  celas  ?  Qui  no-- 
rit  nimiiii.  Impossibilc  enim  mcrito  reputat 
Augustinus,  peccata  esse,  et  Deo  celari  :  si- 
cut  nocessarium,  vere  deslrui,  si  Deum  la- 
tent.  Videatur  etiam  I).  Chrysost.  in  com-D.chijs. 
mcnt.  ad  cap,  I  <i<l  Ephes.  ubi  tractans  illa 
Apostoli  verba  :  «  Deua  nos  acceptos,  sive 
«  grntiosos  habuit  indilecto  Filio  suo,  m- 
(i  quit  :  (iratiosos  nos  reddidit,  hocest,  non 
«  Bolam  peccatis  liberavit,  sed  et  dilectos 
<i  axnicoa  effecit.  Quemadmodum  enim  si 


316 


DE  JUSTIFICATIONE  J.MI'Jf 


Bespon 

sioad 

pnmam 


«  quis  scabiosum  quendam,  peste,  morbo, 

«  senio,   paupertate  pariter,  ac  fame  cor- 

«  ruptum  nactus,  formosum  mox  adoles- 

«  centem  reddat,  qui  quosvis  venustate  su- 

«  peret,  vehementem  splendorem  e  genis 

"  emittat,  ipsaque  fulgura  oculorum  reper- 

«  cussionibus  obscuret;  quem  deinde  et  in 

«  ipso  aotatis  ilore  constituat,  atqueinsuper 

«  et  purpura,  et  omnigeno  mundo  restituat 

«  atque  exornet  :  non  aliter  animam  nos- 

«  tram  Deua  et  elaburatam,  et  pulchram,et 

«  desiderabilem,  ac  dilectam  reddit. »  Quod 

magis  constabit  ex  dicendis  disp.  seq.  dub.  1 . 

25.  Ad  primam  confirmationem  respon- 

detur,  D.Paulum  peccati  nomine  intelli 

cbhflr-  concupiscentiam,  quae  non  esl  vere,  et  For- 

nem.    maliter  peccatum;  sed  peccatam  «li<itur, 

(iuia  ox  pcccatoest,  el  B  I  |  •      itom  inclinat, 

Cqncii.  ut  interpretatur  Conciliom  Trident  i 

D.Tno.  *h  decreto  de  peccato  origin.  g  uU.  el  D.  Th. 

ad  locum  Apostoti,  lect. 
A,iM..      Ad  secundam  dicendam,  Isaiaeverl 
condam.  ferenda  i        id  ceremoniaa,  vel  justitias 
populi  Judalci,  quaa    immund  i   dicuntur 
propter  ejn  i.  Vel  dicendam,  inter- 

pretanda  esse  de  immunditiii  rnm 

venialium^quibosmoltotiesjastoram  opera 
permiscentur.  Ex  qno  tamen  qi  rtur, 

quod  in  hominejustificato  permaneanl  ma- 
culae  pecc  itorum  mortalium,  q  utur 

immunditia  simpliciter. 

Ad  tertiam  constal  ex  dictis  ad  primam. 
1" t  ad  testimonium  I».  AugustinJ  n 
mus,  S.  Doctorem  il  ontra  Julianom 

erentem,  concopiscentiam  oon  esse  ma- 
lam,  sed  bonam,  el  laodabilem  :  quod  ta- 
men  refellit  Aogostinos  ostende  i  ncn- 
piscentiam,  quatenus  talem,  :ultipli- 

citer  inalam  :  qood  probat  primo  verbia 
citatis,  qoia  videlicel  oon  obedit  rati  >ni, 
sed ei  multotiea  adversatnr.  Bx  hinci 
non  sequitur,  quod  sil  formaliter  peccatum; 
sed  magis  oppositom  :  nam  qnod  rationem 
praevenit,  et  cui  ratio  non obsecnndat,  ne- 
quit  esse  peccatom,  saltem  grave;   istud 
enimsi  foeritactoale,  perconsensnm  ratio- 
nis  consommator  ;  el  si  fnerit  habitoale,  b 
peccato  actuali  non  retractato  depen 
1  ode  cum  concupiscentia,  etiam  postquam 
liumo  ad  Deum  efficaciter  convertitnr,  el 
peccata  praecedentia  retractat,  nihilominos 
perseverel ;  manifestnm  esl  non  ease  for- 
maliter  peccatom,  sed  vel  objectnm,  vel 
ellectum  peccati,  vi  1  inclinationem  ad  illud, 
vel  denique  destitulionem  inferiorum  virium 
a  retinacuh  ratiunis,  ut  toqoitor  D.  Thom. 


Adtrr 
tiam. 
D.Aos 


quxsi.  1,  de  malo, 

deantnr  dicta  tract .  \''.  disp.  16,  iub.  \. 

Ad  ultimum  concedimus  ai 
tellectum  de  vitiia  materialiter,  i  I 
entitatem  «  itis;  el 

quentiam  absol  ::em 

dicimna,  non  ideo  vitiom  m 
suam  entitatem  post  jostificationem,  qni 
qnalitaa  pei  -  sit;  gi 

charitas  sui. 

manentes;  et  nihilominofl  per  anicom 
tam  peccati  ruuntur.  1; 

catum  habitoale  »--t,  q 

formaliter  io  privatione  gi 

autem  privatio  statim  deatrnitar  ubi  , 

mum  introducitur  fonn 

vero  \  ttit  secnn  i  un  mam  entittti 

habi  utionem 

:n  entitatem  pi  epta 

rmaiiter,  nec  convertil  I 
maliter  ad  bonum  comm 
summut 
inclinat  habitnaliter 

ipra 
itiadioeJ  ba- 

bittt  ptus 

rrompitar   i 
tun: 

qoia  \  ltitim  samptum  form 

im  vitn.  minatoi 

lontati   in  '  im, 

a  1  illod 
oat,  destroitur  |  - 

im    dominium,    et  inc 
illifl 
l>.  Thom.  qa  est.  1 .  de  i  irtat  art.  10  al  !• 

;////  vit\  .  i 

qui  habuit  habilum  i 
teritur,  //"/«  rema 

infusm  h>ii>ttn*  intem\  tn  rati 

bitus,  sed  in 

ttn  quxdam.  Videantur  qa  o  dixi 
13,  disp.  1 .  dub.  2  '/  nnfn.  8 

jastificationemg  eom-  Jj 

mnnicat,  el  tradocit  ad  illum  peccatum  on- 
ginale  :  se  l  nem 

homo  post  jostification  lel  pec- 

catnm  origin 

Confirmator,  quia  mo  in  .    ,-:. 

Sacramento  p  enitentiaa  justinoatos  esi,  po-  mu* 

iterom  eadem  peccata  confiteri,  et  ab 
eifl  ibeolvi   :  ergo  p^t  justificatiom 

::ent 


DISP.  I,  DUB.  II. 


317 


manent  praedicta  pcccata.  Antecedens  cons- 

Itat  ex  communi  praxi  Christianorum,  qui 
eadem  peccata  saepius  confitentur.  Conse- 
quentia  vero  probatur  :  tum  quia  peccata 
sunt  materia  Sacramenti  Pcenitentiae  :  ergo 
si  vere  destructa  fuissent,  non  possent  esse 
materia  novi  Sacramenti.  Tum  etiam,  quia 
si  peccata  non  permanerent,  non  posset  sa- 
cerdoscum  veritate  dicere  :  Ego  te  absolvo; 
absolvi  enim  non  postest,  nisi  qui  ligatus est. 
►iiuiiur      Ad  argumentum  respondetur,  hominem 
"J.u".-,  traducere  ad  filios  peccatum  originale  ut 
instrumentum  Adami,   ipsi   in  diffusione 
praedicti  peccati  subordinatum  :  instrumen- 
tum  autem  sufficienter  agit  per  virtutem 
imperfecte  praecontentivam  effectus,   licet 
hunc  in  seipso  formaliter,  et  perfecte  non 
habeat  :  quamobrem  homo  justificatus  po- 
test  peccatum  originale  traducere,  quamvis 
ipso  formaliter  non  maculetur.  Quod  satis 
liquet  in  semine;  istud  enim  est,  quod  pec- 
catum  originale  immediative  causat,  et  dif- 
fundit ;  quamquam  certum  sit,  semen  non 
mfici  formaliter  peccato  originali,  sed  tan- 
tum  virtualiter,  etper  modum  instrumenti, 
D.Th»  ut  recte  declarat  D.  Thom.  in  2,  clist.  30, 
ft.  1,  art.  2  ad  4,  his  verbis  :  «  Licet  se- 
"  men  non  habeat  in  se  infectionem  culpae 
o  in  actu,  habet  tamen  in  virtute  :  sicut 
r<  etiam  patet,  quod  ex  semine  leprae  gene- 
'  ratur  filius  leprosus,  quamvis  in  ipso  se- 
«  mine  non  sit  lepra  in  actu  ;  est  enim  in 
b  semine  virtus  aliqua  deficiens,  per  cujus 
i  defectum  contingit  defectus  leprae  in  prole. 
iniliter  ex  hoc  ipso,  quod  m  semineest 
t?Iis  dispositio,  quae  privatur  illa  impas- 
sibilitate,  et  ordinabilitate  ad  animam, 
quam  in  primo  statu   corpus  humanum 
habebat,  sequiturquod  in  prole,  qua?  est 
»  aoaceptiva   originalis  peccati,   efficiatur 
"  pecatumoriginale  in  actu.  »  Etquaost.  4, 
malo,  art.  c>  ad  4,  mcjuit  :  «  Per  Baptis- 
inum  homo  liberatur  a  peccato  originali 
"  quantum  a  I  mentem  »  (in  qua  erat  pri- 
vatiograti  l  remanel  peccati  infectio 

"  quantum  ad  carnem  ■  (nempe  concupiscen- 
tia).  "  Unde  dicit  Apo  tol.  Ipae  mente  servio 
legi  Dei,  r-ami;  autem  legi  peccati.  Homo 
«  autem  non  generat  mente  c  trn  ilea  filios, 
t  ideo  non  transmittit  novit  i- 
'<  ''•  Chri  n    e  I  tem  Adami. »  An 

h  ec  tra  Inctio  fiat  moraliter  tantnm, 
i  eiiam  phj  ,,  habetar  in  tract. 

13,  di*p.  3  et  1.  abi  hanc  eandem  objectio- 
iiem  latiua  diluimua.  Nunc  addimua,  in  ip- 
i  ereti  im  forej  nam  ip  i 


licet  negent  peccatum  originale  vere  auferri 
per  Baptismum,  dicunt  tamen  auferri  rea- 
tum  ad  poenam  aeternam,  atque  hominem 
superinduere  justitiam  Christi ;  et  tamen 
homo  baptizatus  generat  filium  cum  reatu 
ad  pcenam  aeternam,  et  nudum,  seu  non 
vestitum  justitia  Christi  :  ergo  sicut  homo 
baptizatus  transmittit  illum  reatum  ,  et 
eam  carentiam  ornatus  per  Christi  justi- 
tiam  ;  ita  poterit  vere  transmittere  pecca- 
tum  originaie,  quamvis  ipse  actu,  et  for- 
maliter  non  habeat  in  seipso  praedictum 
peccatum. 
Ad  confirmationem  concesso  antecedenti,  Coniir- 

...  .  malioni 

negamus  consequentiam.  Ad  cujus  pnmam  satisjir. 

probationem  dicendum,  peccata  esse  mate- 

riam  remotam  Sacramenti  Pcenitentiae,  do- 

lorem  vero,  et  confessionem  esse  materiam 

proximam.  Eadem  autem  materia  remota, 

si  per  novam  materiam  proximam  deter- 

minetur,  atque  informetur,  potest  novo,  et 

distincto  Sacramento  servire ;  sicut  quia 

aquaest  materia  remota  Baptismi,  ablutio 

vero  corporis  materia  proxima,  eadem  aqua 

potest  deservire   diversis  numero  Sacra- 

mentis  Baptismi,  si  diversis  ablutionibus 

successive  deserviat.  Unde  licet  peccata  in 

confessione  vere  remissa  fuerint,  possunt 

nihilominus  ut  diversis  dolori,  et  confes- 

sioni  conjuncta,  diversae  receptioni  Sacra- 

menti  Pcenitentiae  deservire.  Ad  secundam 

probationem  dicimus  verba  :  Ego  te  absolvo, 

significare  :  Ouantum  est  ex  me,  confero  tibi  • 

Sacramentum  remissivum  peccati,  seu  gra- 

tiam  remissivam  peccati,  ut  sumitur  ex  D. 

Thom.  3  part.  quxst.  84,  art.  3  ad  4.  Quodp-Tllom- 

semper  verificatur,   licet  pcenitens  remis- 

sionem  eorundem  peccatorum  prius  acce- 

perit;  quia  recipit  majorem  gratiam  per 

modum  remissivae,  quamvis  actu  per  acci- 

dens  illa  exercite  non  remittat,  sed  jam 

destructa  supponat.  Sicut  etiam   in  forma 

Sacramenti  Baptissimi  significatur  conferri 

gratiam  per  modum  regenerantis,  licet  bap- 

tizatus  supponatur  per  accidenspraeexistere 

apiritualiter  genitua  per  gratiam  sanctifi- 

cantem,  et  emundatus  a  peccato  originali  : 

et  tamen  semper  ea  forma  verificatur,  quia 

gratia  per  Baptiamum  collata  regenerativa 

est,  et  regenerarel  actu,  et  quaiUum  est 

ex  parte  Chriati,  et  minislrorum  Kcclesiae 

conferentium  Sacramenta;  Sed  major  hujus 

difficultatia  'li  cus  io  pertinet  ad  3  partom, 

Ioco  proxime  citato,  ubi  illam  tractant Theo- 

Iogi,<-i  vidbTi  potestGonel  tract.  5,  disp.  12, 

url.  3. 


318 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Tertium      27.  Tortio  arguitur,   quia  si  peccata  in 

mSm.justificatione  vere  destruerentur,  non  redi- 
rent  per  subsequens  peccatum  mortale  ; 
quod  enim  semel  vere  destructum  est,  ae- 
quit  iterum  renasci,  saltem  per  potentiam 
creaturae  :  atqai  peccata,  qoae  injush 
iione  remitti  dicuntur,  vere  redeunt  per 
subsequens  peccatum  mortale  :  orgo  in  jus- 
tificatione  non  fuerunt  voredostructa.  Sua- 

Kattb.  detur  minor  :  tum  ox  parabola  Matth. 
18-     ubi  cum  dominus  servo  noquam  omne  de- 
bitum   remisissot,   nihilomirius  postoa  ob 
ejus   novum   crudelitatis    peccatom   lllum 
tradit  carceri,  et  tortoribus,  dicenfl  :  Non 
cxeat  inde,  donec  reddat  universum  debUum. 
Tum  otiam,  quia  bona  opera  morti! 
per  peccatum,  redeanl  per  seqaentem  p  i  - 
nitentiam  :  ergo  peccata  remissa  per  |     - 
nitontiam,  redeunt  per  snbsequens  \ 
tum  :  id  qaippe  paritatis  ratio  com  incit. 
pon-     Respondetar  negando  minorem  comcom- 
*"■    muni  Theologorum  sententia  3  p.  qtutst. 
,ss,  art.   I,  ad  quem  locum  pertinel  baec 
dillicultas.   Quoniam  cum  peccatam   habi- 
tuale  consistat    tn   privatione  voluntaria 
grati;e,  ot  haec  aaferatnr  in  justificatione 
per  grati  q  intro  I  ictionem,  nalla  i 
quaa  valeat  peccatum  illud  pn  Non 

qoidem  Deus,  qai  oequil  •  iti  : 

neque  etiam  homo,  qui  non  valet  eondem 
actuu'  peccaminosnm  (a  quo  privatio 
tiae  denominabatar  volontaria)  iterom  eli- 

N.Comp.cere,  atdocenl  N.  Complat.  in  lib.de gene- 
rat.  disp.  13,  qumst.  1.  Qaam  totaleno 
initerabilem  peccatorom  destructionem  si- 
Biech.  gnific.it  Scriptura  Ezechiel,  18.  illia  verl 
S%  impius  egerit  pcenitentiam,  omnium  ini- 
quitatum  ejus,  quas  operatus  est,  non  n 

Nahumi"a^or"  E1  Nahum  I  :  ISon  consurget  duplex 
tribulatio  :  \cl  ut  legunl  Septuaginta  :  \ 
judicabii   Dominus  bis  id  ij>sum  in  tribula- 
tionc.  Dicuntur  tamen  peccata  praecedentia 
rediro  per  subsequens  peccatom  improprie, 
ot  secundom  qoid  :  tom  quia  sabsequena 
peccatum  simile  esl  praeoedentibos,  qaan- 
tum  ad  macolam,  et  reatum  :  el  \  d 
est  dicere,  quod  aliquid  redit,  quando 
aliud  similesuccedil :  sicut  dicimus,  febrem 
redire,  si  febris  febri  succedat.  Tom  etiam 
ob   circumstantiam   ingratitudinia  ;  nam 
peccatum  subsequens  fit  gravios  qood 

homo  peccet  post  beneficiom  remissionia 
peccatorum  praecedentiam  j  qoamvia  neque 
tsta  sit  circomatantia  specialis,  nisi  homo 
formaliter  peccel  ex  contempta  praedictibe- 
neficii.  Et  hine  patet  ad  primam  minoris 


probationem  do^umptam  ex  illa  perabol 
nam  i!>i  tantom  intenditor,  q  oe- 

dontia  dobit  i  :it  secu  i 

ajquivalentiam  nupor  oxplicatam  :qu 
sensu  tntelligitur  lllud  Jacobi  2  :  Q 
totam  Ugem  \  l,  >>i}>-n  iat  autem 

I  omnium  r>-u^ .  pri  ■  am  gra- 

ti  i  et  beatitodine,  ac  si  uullum  m  mdatum 

servassot,  so  l  m  omnibaa  deliqaisseL  El 

:n  ration  .t  exponi  ali  PP. 

qui  i  .'ir. 

Ad  secund  im  probationem,  m- 

• 

nem  dia]  tradil  I).  Thum.   i»    ; 

21,  'y/  bis  : 

«  Rei 

ia   Dei  .  ;  iturum 

pr  i  ce  lentiom 
'«  autom  aoa  action 

.- 1 1 : :  [  i I . 

lire,  ii''  Bibi  pi 
I 

nem    ;  utium   j  ml- 

uu 

<(  qu 

ltium   : 
i  rum  |  ml- 

lare,  pr 
S.  D  part.  q  II, 

aitenti  u 
lent 

. 
:  aa- 

r  ril  ineojos 

itione  n 

p  irte  homi  . 

p  trte  homiii 

aus  1/1  lr  •/ 

uni 


DISPUTATI  I  II. 

De  '•  •        '     I  quera  y 
sive  de  / 

Xonnull.p  difficaltates,  qa 
tem  dispotationem  perl  eunl 

peri  tminari  antequam  i  mus, 

sil  forma  jastificani  ne- 

niuin  est  praesentem  di 
diri.  I  bi  aotem  explicaerin 


DISP.  II,  DUB.   I. 


319 


tificantis  natupam,  et  conditiones,  facilius 
erit  resolvere  dubia  tam  huic  disputationi 
propria,  quam  huic,  et  illi  communia. 

DUBIUM  I. 

Uirum  injustificatione  impii  infundatur gra- 
tia  sanctificans,  per  auam  et  remittatur 
peccatum,  et  homo,  sanctificetur  indepen- 
denter  ab  alio  favore  extrinseco? 

Difficui-  28.  Plures  difficultates  sub  unius  dubii 
dJfcu-  *^u^°  comprehendimus,  ut  illius  terminos 
tiendsc.  explicando  constabit.  Supponimus  enim  ex 
dictis  disputatione  praecedenti,  justificatio- 
nem  impii  importare  veram  peccatorum 
remissionem  :  sed  dubitari  potest,  utrum 
justificatio  consistat  adaequate  in  praedicta 
remissione,  an  autem  complectatur  etiam 
veram,  et  internam  hominis  renovationem 
per  infusionem  gratiae  sanctificantis  :  et 
ideo  inquirimus  :  Ulrum  in  justificatione 
impii  infundatur  gratia  sanctificans.  Deinde 
dubitari  potest,  utrum  remissio  peccato- 
rum,  et  sanctificatio  hominis  pure  conco- 
mitanter,  aut  etiam  disparate  se  habeant, 
proveniantque  hujusmodi  effectus  a diversis 
causis  formalibus  ;  an  vero  remissio  pecca- 
torum  sit  effectus  formalis  gratiae  sanctifi- 
cantis  :  qua  de  causa  addimus  in  tituto  : 
Per  (juam  et  remittaiur  peccatum,  et  homo 
sanctificetur.  T andem  dubitari  valet,  utrum 
gratia  per  seipsam  immediate  communicet 
praedictos  effectus,  an  vero  post  illius  intro- 
ductionem  requiratur  novus,  et  superve- 
niens  favor  Dei  condonantis  peccata,  et  ac- 
ceptantis  hominom  ad  suam  amicitiam,  et 
■rum  bonorum  participationem  :  quamo- 
brem  adjicitur  in  titulo  :  Independenter  ab 
alio  inseco.  Quas  difficultates  sin- 

gillatim,  majoris  claritatis  gratia,  diversis 
ertionib  lemus. 


§  1 


\tuitw  jrrima  conclusio  primx  difficultati 

'.  Dicendum  est  primo,  hominem  in 

tia  justificatione  recipere  gratiam  sanctifi- 

cantem,  atqae  inhsrentem,  et  per  eam  in- 

teri  18  renovari.  Hasc  conclnsio  e  I  de  fide, 

et  defmitur  in  Concilio  Trident.  §e$s.  6. 

i    li,  in  .  verbi    :  '<  Si  quia  dixcnt,  ho- 

ines  jufitificari   ve\  sola   imputatione 


«  justitiae  Christi,  vel  sola  peccatorum  re- 
«  missione,  exclusagratia,  etcharitate,  qua> 
«  in  cordibus  eorum  per  Spiritum  sanctum 
«  diffundatur,  atque  illis  inhaereat ;  aut 
«  etiam  gratiam,  qua  justificamur,  esse 
«  tantum  favorem  Dei,  anathema  sit,  »  ubi 
Concilium  expresse  asserit,  justificationem 
non  consistere  vel  in  sola  imputatione  jus - 
titiae  Christi,  vel  in  sola  peccatorum  remis- 
sione,  vel  in  solo  favore  Dei;  sed  praster  haee 
omnia  importare  gratiam  sanctificantem 
in  hominumcordibus  diffusam,  eisque  in- 
haerentem  :  quod  fieri  non  valet ,  quin 
homo  interius  renovetur,  ut  ipsa  sancta 
Synodus  magis  declarat  in  eadem  sess.  cap. 
7,  his  verbis  :  «  Hanc  dispositionem,  seu 
«  praeparationem  justificatio  ipsa  consequi- 
«  tur,  quae  non  est  sola  peccatorum  remis- 
«  sio,  sed  et  sanctificatio,  et  renovatio  in- 
«  terioris  hominis  per  voluntariam  suscep- 
«  tionem  gratiae,  et  donorum  :  unde  homo 
«  ex  injusto  fit  justus,  et  ex  inimico  amicus, 
«  ut  sit  haeres  secundum  spem  vitae  aeternae. » 
Et  infra  additur  :  «  Id  tamen  in  hac  jus- 
«  tificatione  fit,  dum  ejusdem  sancfcissimae 
«  passionis  merito  per  spiritum  sanctum 
«  charitas  Dei  diffunditur  in  cordibus  eo- 
«  rum,  qui  justificantur,  atque  ipsis  inhae- 
«  ret  :  unde  in  ipsa  justificatione  cum  re- 
«  missione  peccatorum  haec  omnia  simul 
«  infusa  accipit  homo  per  Jesum  Christum, 
«  cui  inseritur,  fidem,  spem,  et  charita- 
«  tem.  »  Et  ita  docent  unanimiter  omnes 
Catholici  contra  haereticos  nostri  temporis. 
Videantur  Osius  in  confessione  fidei  cap,  81 ,  osius. 
Decanus  Lovaniensis  art.  8,  de  justifica--]\{^^ 
iione,  Sotus  ^"6.  1,  de  natura  et  gralia,  cap.  Sotus. 
11  et  lib.  2,  cap.  19,  Bellarminus  lib.  2,  rfesecanus 
Justificat.  cap.  G  et  7,  Becanus  in  Summa, 
tract.  4,  cap.  2,  qumt.  2,  et  alii,  qui  adver- 
sus  Lutheranos,  et  Calvinistas  scribunt. 

30i    Probatur   primo  authoritale  sacrae  Funda- 
Scripturae,  quao  hanc  veritatom  perspicue eJfscrip- 
docet,  et  praecipue  in  epistola  Pauli ;  nam    !l!i;l- 
ad  Titum  •'),  inquit  :  «  Eramus  aliquando  A(|Tj. 
'  et  nos   insipientes,  increduli,  errantes,  tum3. 
«  etc,  sed  salvos  nos  fecit   per  lavacrum 
«  regenerationis,  et  renovationern  Spiritus 
x  sancti,  quem  effudit  in  nos  abunde,  ul 
■<  juslificati  gratia  ipsius  haeredessimus  se- 
«  cundum  spem  vilae  aeteni-e.   »  Cujus  loci 
singula  fere  verba  submintstrant  argumen- 
tumcontrahaareticos,  ntea  ponderando  ap- 
parebit  :  nam  in  primis  asserit  Aj)ostolus, 
iJeum    homines  peccatorea  ab  erroris,   in- 
:  ipientiaa,  incre^dulitatis,  etc.  maculie  salvos 


320 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPIL 


ranuir. 


Calvi- 

mis. 


fecisse  per  lavacrum  regenerationis,   hoc 

est,  per  Baptismam,  quo  ab  statu  filiorum 

Adami   translati  sunt  ad  statum   filiorum 

Cqncil    ^ei,  ut  exponit  Concil.  Trid.  §ess.  cU.  cap.  4  \ 

Tridcm.  ^^  autem  regeneratio  communicat  natu- 

ram  Dei  in  nobis  participatam  per  gratiam 

D.Thoni. sanctificantem,    ut  docet  D.  Thom.  3  part. 

qunst.  23,  art.  I,  ubi  ait  :  «  Hoc  autem  plus 

«  habet  adoptio   divina  ,  quam   humana, 

«  quia  Deus  hominem,  quem  adoptat,  ido- 

«  neum  facit  per  gratiae  munus  ad  haeredi- 

«  tatem   crelestem   percipiendam   :    homo 

v  autem  non  facit  idoneum  eum  ,  quem 

«  adoptat.sed  potius  eum  jam  idoneum  eli- 

[njosti-  «  git  adoptando.  »  Quodex  professo  osten- 

fitationedimas  tract.  prssced.  disp.    1,  dub.  2. 

in  justificatione  impii   non   tautum  abster- 
guntur  maculae  peceatorum.  .-<■  I  eti  imcom- 
municatur  gratia  sanctificana.  E1   nrgetor 
ad  hominem  contra  Calvinam,  nam  i 
/io.  1  (nstitut.  cap.  15,  g   l.  doeel  bominem 
per  merita  Christi,  e1  lavacram  rej 
tionis  restitui  in  veram,  et  solidam  integri- 
tatemt  qaam   amiseral   in  Adamo  :  atqui 
Adamushabuit  veram  sanctitatem   inhae- 
rentem,  et  sibi  superadditam,  qaam   p 
dandoexuit,  ut  asseril  idem  Calvinoa  / 
Instit.  cap.  j,  §  5,  hia  verbii  :     Postquam 
c  in  Adamo  obliterata  i   I 
«  non  boIos  Bustinait  l.  nam,  nl 

"  locum  sapienti  e,  virtutis,  s  mctil 
o  ritatis,  jastitiae,  qoibas  orn  tmentia  y 
o  tituserat,  teterrimae  ce  lerenl  partes.caB- 
«  citas,  impotentia,  impuritas,   vanil 
injustitia,  etc.  »  Ergo  vel  sibi  Calvii 
adversatur,  vel  bomo  tmm  justificatur,  eon- 
sequitur  gratiam  perAdami  m  amis- 

sam  :  atque  ideo  justificatio  non  consi 
in  sola  remissione  peocatoram,      I  etiam 
in  renovatione  interiori,  el  infosi<  i 
inctificantis. 
Deinde  addit  Apostolus,  nossalvoa  fieri 
per  renovationem  Spiritus  sancti  ;qnam 
aovationem  alibi  frequenter  repetit,  ni  ad 
Ephes.  -l :       Etenovamini  spirita  mentis 
vestrae,  el  indaite  aovum  hominem,  qai 
o  secandum  Deum  creatusesl  in  justitia,  el 
u  sanctitate  veritatts.  »  Efl  ad  Coloss.  3  : 
e  Nolite  mentiri,   invicem  Bpoliantes  vos 

veterem  hominem  cum  actibus  sui 

q  induentes  novam,  eum  qui  renovatur  in 

«  aguitionem,  secundum  imaginem  ejas, 

injasti-  '   quicreavil  illnm.  ■  Ubi  manifeste docel 

^J^justificationem  impii  fieri  non  per  solam 

tur  iio-  abjectionemveteris  hominis,  sive  peremun- 

dationem  ab  antiquis  peccatis :  sed  per 


ad  Eph 


id  Colo 
8 


mo. 


quod  novum  hominem  iuduat,  efl 
novationem  inantiquam  imaginem,  quam 
perdiderat.  Hoc  autem  inintelligibile 
nisi  impius  recipiat  in  se  justitiam,  et  for- 
mamsanctificantem  ,aliterenim  licet  pecca- 
tadeponeret,  non  fieret  novus  homo,  neque 
imaginem  Dei  assequeretur,  sed   relin 
retur    in  sola    conditione   naturali. 
justificatio  impii  non  importat  solam  remis- 
sionem  peccatorum,  sed  veram  innovatio- 
tionem  mediante  forma  ini  I    inhac- 

rente,  quamgratiam  sanctii  •:  appel- 

lamus.  Et  cont:  hoc  ampli  is  ;  nam 

ob  hanc  internam  renovationem  conc 

nebras  abjicima  i,  sed  lucc 

illostramar,  nt2    tdCorinth.  1  :  Deu i  qui 
dixit  de  tenebris  /»/ 
ln  nt  in  tl.  5: 

autem,  f 
filii  In  *j  estis.  E1  b  1  Ephe 
quandc  tenebrm,  nw  D 

ut  filii  lueU  ombulate.   Illuminatio  autem 
fit  i:  i!i  tenebT  e,  ve\  aml 

.  >nem,  -■■  l  j 
jastificatioi  imremi 

se  1  eti  un  infusio  mtci 

31.  Asserit  pi 
lificatione  effundihtr  in  nosSpirii 

/»/>.  •  H 

i        ■  • .  / 1 

S  tm,   qui 

Et  cap.  8 :  Vo\   in 

Efl  hinc   i:.  plum 

Spiritas  sancti  1  ad  i  orinth. 

/' 
t'it  \  nptum  i 

Hembra 
sitnt  Spiritus  sancti,  qui  in  • 

i,  communi 
inhabitatio  -^pi:  ncti  in  n 

illi  .  is  intin: 

iam  iu  inin 
tiam  v: 
alioqui  frustra  Paaloa  ill.ir 



alium  Bpecialiorem  tm,  At- 

qui  Deua  fifl  rebos  praBsens  per  b 

tliqaid  efficit,  at  tradil  D.  Thom.  I  j 
3,  art.  I.  Ergo  I1  ha- 

bitans  in  justifl  bile  ali- 

1.  el  h  tbitD  iii.  quo  aptentur  in 

templum  ipsias,  el  qao  I  gi  "    m 

canl 

Thom. 


TheM 


.' 


I  •     :i.U- 


DISP.  II,  DUB.  I. 


32! 


Ad  Roui 
8. 


Injosti- 

ficatione 

flt  homo 

baeres 

vita? 
a-terua;. 


D.  Tho 


Thom.  loco  cit.  art.  3ad  4,his  verbis  : Nulla 
alia  perfectio  superaddita  substantix  facit 
Deum  esse  inaliquo,  sicut  objectum  cognitum, 
et  amatum,  nisigratia  ;et  ideo  sola  gratia  fa- 
cit  singularem  modum  essendi  Deum  in  re- 
bus. 

Tandem  concludit  Apostolus,  hominem 
in  justificatione  fieri  hxredem  vitx  xternx  : 
quod  etiam  tradit  ad  Rom.  8  :  Ipse  Spiritus 
testimonium  reddit  spiritui  nostro,  quod  su- 
mus  flii  Dei.  Si  autem  filii,  et  hxredes :  hx- 
redes  quidem  Dei,  cohxredes  autem  Christi. 
Per  quae  significat  hominem  justificatum 
habere  jus,  etcoaptationem  ad  bona  propria 
Dei,  quae  in  ejus  visione,  et  amore  consis- 
tunt.  Atqui  homo  non  habet  hoc  jus,  et 
coaptationem  ex  naturalibus :  ergoilla  habet 
ex  gratia,  et  perfectionesanctificante,quam 
in  justificatione  participat.  Necprodest  hae- 
reticorum  evasio,  qui  asserunt,  ad  hoc  suffi- 
core  extrinsecam  voluntatem  Dei  acceptan- 
tisjustificatumadgloriam  obmeritaChristi 
Nam  illam  optime  praecludit  D.  Thomas 
qavst.  27  de  verit.  art.  1,  his  verbis  :  «Vuit 
«  Deus  omnibus  creaturis  bonum  naturae, 
/  propter   quod    dicitur    omnia    fecisse, 

Sapient.  1 1  et  Genes.  1,  sed  ratione  hujus 
-  acceptationis  non  consuevimus  dicere,ali- 
"  quem  habere  gratiam  Dei,  sed  in  quan- 
'  tum Deus  vult  ei  aliquod  bonum  superna- 
o  turale.quod  est  vita  aoterna :  unde  ad  Rom. 

c>  dicitur,  Gratia  Dei  vita  aeterna.  Sedhoc 
a  bonum  Deus  non  vult  alicui  indigno.  Ex 
«  natura  autem  sua  homo  non  est  dignus 

-  tanto   bono,  cum  sit  supernaturale;  et 
u  ldoo  ex   hoc  ipso,    quod  ponitur  aliquis 

Deo  gratus  respectu  hujus  boni,  ponitur 
'  quod  sitdignus  tali  borio  supra  sua  natu- 

-  ralia.  Quod  quidem  non  movot  divinam 
'  voluntatem,  ut  hominem  ad  illud  bonum 

ordinet  :  sed  potius  e  converso  ex  hoc 

«  ipso,  quod    Deus  sua  voluntato  aliquem 

ordinel  ad  vitam  aeternam,  praestatei  ali- 

"  quo'J.  por  quod  -.it  dignue  vita  acterna.  » 

Undeconcludil  :      Sic  ergo  homo  dicitur 

"  gratiam  Dei  habere  non  solum  ex  lioc, 

"  quod  a  Deo  diligitur  in  vitam  aeternam, 

■:  hoc,quod  datur  eialiquoddonum, 

per  quod  e  I  digno    \ iti  aBterna.  Et  hoc 

donum   dicitur    gratia  gratum   taciens. 

liter  enim  in  peccato  mortali  exi  term 

'  dici  m  gratia  etse,  si  gratiam  so- 

:n  acceptationem divinam diceret ;  cum 

ontingat  aliquem  peccatorem  esse  prae- 

di  itam  aBternam  haben- 

d;irn.    " 


32.  Secundo  probatur  nostra  conclusio   Ratio 
ratione  ex  relatis  testimoniis  desumpta  :  JfS^ 
quoniam  homo,  cum  justificatur,   fit  Deo  Catho- 
gratus  :  ergo  recipit  formam  intrinsecam. 
Antecedens  patetex  dictis,  quia  nequit  non 
esse  Deo  gratus  homo,  quem  ipse  videt  pec- 
catis  mundum,  ad  Adami  justitiam  restitu- 
tum,  factum  filium  lucis,  haeredem  beatitu- 
dinis,  cohaeredem  Christi,  etSpiritus  sancti 
templum  :  sed  haec  omnia  bonaconsequitur 
homo  cum  justificatur,  ut  patet  ex  relatis 
testimoniis  :  ergofitDeo  gratus.  Consequen- 
tia  vero  probatur,  quia  hominem  fieri  Deo 
gratum,  seu  placere  Deo,  est  terminare  di- 
vinum  amorem  :  atqui  amor  Dei  non  prae- 
supponit  inobjectobonitatem,  quam  diligit, 
sed  eam  efficit,  qua  de  causa  non  est  aftecti- 
vus,  sed  effectivus  :  ergo  si  homo  cum  jus- 
tificatur,   incipit  esse  gratus  Deo,    recipit 
aliquam  formam  intrinsecam,    per  quam 
constituitur  in  esse  objecti  congrui  ad  ter- 
minandum  divinum  amorem.  Quam  ratio- 
nem  tradit  D.  Thom.  supra  quxst.  110,  art.  D.Tho. 
1,  et  in  praesenti  art.2,  eamque  late  expen- 
dimus,  atque  ab  objectionibus  vindicavimus 
tract.  prxced.  disp.  4,  club.  1,  ubi  ostendi- 
mus  gratiam  habitualem  esse  formam  nobis 
intrinsece  superadditam  ,  et   inhaerentem. 
Et  quia  in  praedicta  disputatione  plura  tra-* 
didimus,  quao  assertionempracsentem  evin- 
cunt,  ibique  explicuimus,  in  quo  consistat 
essentia  gratiae  habitualis,  seu  formae  justi- 
ficantis,  sivt  hominemDeo  gratum,  justum, 
et  sanctum  constituentis,  quid  aDeo  parti- 
cipet,  quomodo  fundetjus  ad  gloriam,   et 
qualiter  se  habeat  ad  charitatem,  et   reli- 
quas  virtutes ;  ideo  in  praesenti  supervaca- 
neum  est  alia  adjicere,  et  ad  eum  locum 
lcctorem  remittimus.  Sed  nihilominus. 

Confirmatur  j>rimo  refellendo  evasionem  Confir- 
haereticorum  :  nam  ita  se  habet  obedientia 
Christi  adnostram  justitiam,  sicut  obodien- 
tia  Adami  ad  nostram  injustitiam,  ut  cons- 
tat  ex  Apostolo  ad  Rom.  5.  Atqui  peccatum  AdRom. 
Adami  causavit  in  nobis  aliquid  intrinse- 
cum,  et  inhaerens,  et  unicuique  proprium, 
videlicet  {)occatum  originate,  a  quo  forma- 
litor  donominamur  j)eccatores,  et  Deo  abo- 
minabiles,  utconstat  ex  dictis  //*s7>.  prxced. 
ilah.  1 ;  ergo  justitia  Christi  causat  in  nobis 
aliquid  intrinsecum ,  et  inh.crens,  nempe 
gratiam,  a  quo  formalitcr  denominamur 
justi,  (,'l  Doo  grati  :  ergo  justificatio  non  im- 
portat  solam  jjeccatorum  rernissionom,  sod 
\cr;im  bomins  renovationem  j>er  formam 
intrin  ec  tm. 


322 


DE  JUSTIFICATIONK  I.MI'11. 


Confirmatursecundo;  namquod  Deus  in 
impii  justificatione  aliquam  ipsi  formam 
intrinsecam  sanctificantem,  elevantem,  et 
exornantem  animam  communicet,  nullam 
implicat  contradictionem  :  et  aliunde  hoc 
magis  decet  bonitatom  Dei,  magis  effert 
merita  Christi,  et  magis ,  imo  simpliciter 
consonat  testimoniissacrajScriptura)  :  orgo 
caivinu>itaasserendum  est.  Unde  ipse  Calvinusvi- 
dotur  in  hac  parte  tandem  convictus  suum 
dogma  retractasso;  nam  in  libro  do  vera 
Kcclesiac  reformandx  ratione,  inquit :  Nun- 
ijiuim  reconciliamur  !)<<>,  quin  setnel  d 
mur  justitia  inh&rente.  Et  inferiua  :  Do~ 
ceantur  homines  fieri  non  posse,  ui  justi 
censeantur  Christi  merito,  quin  renovt 
spiritu  in  sanctam  vitarn  ;frustraqut  gratuita 
Dei  adoptione  gloriari  omnes,  mquibus  ipt- 
ritus  regenerationis  n<>n  habitai  :  denique 
nullos  ii  Deo  reQipi  in  gratiam,  qui  nonjusti 
quoque  verefiant.  Sedquo  respiciat  hasretici 
hujus  intentio,  magia  i  i  imme- 

diato  dicen  I. 

8  II. 

■  /''  tolut  ultatis. 

secunrf    •'*■'*•  Dicendume  I  secundo,  sanctificatio- 
conciu-  nom  interiorem,  el   peccatorum  remii 

nem,  quae  in  lmpu  justificatione  fiunj,  non 
e  habere  pure  simultanee,  vel  con  :omitan- 
ter,  \cl  a  diversia  formia  provenire  . 
immediate  esse  effectns   formales  gratiaa 
sanctificantia,  el  abea  communicari.  Hanc 
conc».  concluaionem  satia  aperte  docel  Concilium 
Trlden1, Tridentinum  sess.  6,  cap.  7,  nbi  declarat 
ju8tificationem  non  esst  wlan  lorum 

remissionem,  sedei  sanctificationem,  ei  r 
vationem  interioris  hominis.  El  deinde 
plicat  justificationi  rveniens 

ad  cauaam formalem,  inquit:  Demum  uniea 
formalis  causa  est  justitia  Dei,  non  '/<<'/  ipee 
justus  est,  sed  qua  nosjustos  facii 
delicet  ab  eo  donati  renovamur  spiritu  meniis 
nostriB,  et  non  modo  reputamur,  i  fusti 

nominamur,  et  sumus,  in  nobis  recipu 
etc.  Exquibus  per  Legitimamconsequentiam 
evincitur  nostra  conclusio  •.  nam  justificatio 
importat  remissionem  peccatorum,  e1 
lificationem  interiorem,  ul  docel  sacra  Sy- 
nodus  in  prima  propositione  :  sed  justifi- 
catio  fit  per  justitiam  inharentem,  seu  gra- 
liam  sanctificantem,  tanqaam  per  caosam 
formalem,  utConciiium  in  secnnda  propo- 
sitione  declarat  :  ergo  tam  remissio  pecca- 


torum,  quam  interior  .-;anclific<i,  I  ef- 

fectus  formales  gratiaesanctificai 

tanquam  a  causa  formali  di 

ideo  non  se  habent  pure 

simultanee,  ita  quod    r<  .  rum 

ab  una  forma  proveniat,  et  sanctificatio  ab 

alia.   Ouod  evidentiua  adbac  detenni 

idem  Concilium 

originali,  num.  5,  nbi  h  '    nl  ir  : 

«  quis  per  Domini  nostri  Jesu  Christi  gra- 

i  tiam,  qna  in  Baptism 

"  tum  originalia   peecati    remitti    m  - 

i  aut  etiam  asserit  nontolli  totum 

eram,  et  propri  im  rationem 
«  bet,  anathem 
peccatum   remittitur,  est  vera 
dict  b  remu  a  remitti 

per  -  .  Christi,  utique  inh  m,  el 

intrinsecam,  et  item,  ut  ip- 

Concilium  expl 

1  1  ;  I 

rem  rum ;   i  enter 

rtmi 

fit,  non  se  hal 

m  inte- 

intrinsi 

,  iin  e  l  ■ 
inquit  : 
Tridentin 

••;.   p   n  i  anal 
crevit,  n<  rum 

I  i  v  i  n  a  q 

:i.  >-\ 
l.i\.  q  i  b  inim  urum 

i       el  splendidi  I  I 

cent  communiter  D 

proinde  \  i- 

atur  kai 

lati. 

Curiel  in  prxsenti,  <trt .  2,  <ln/>.  I 

7. 
3  \.    Pl  '     ■•  ; 

mul  ejua  parti 

niam  sanctifical 

form  ilia  grati  b  habitualis . 

interior  sanctifl 
■  im   rem  - 
tcomitanter,  -   i  in  impii 

jnstification  * :i t  i  i 

tiquel  ei  prima  ;  nam  cum  du 
eadem  forma  proveninnt,  :bent 

pnre  concomil  rant  aliqnem 

ordinem  inter se  :  timquandoi 


i:    i  ni 


DISP.  II,  DUB.  I. 


322 


est  positivus,  uti  se  liabet  sanctificatio  ;  et 
alter  privativus,   aut  quasi   privativus,   ut 
exclusio  peccati :  nam  privativus  supponit 
positivum,  et  eo  mediante  communicatur. 
Prima  vero  consequentia  ostenditur,  quia 
D.Dion.  sanctitas,  utdefinit  D.  Dionys.  lib.  dedivinis 
nominibus,  cap.  12,  et  docent  communiter 
Theologi,    est  libera,   perfectaque  munditia 
ab  omni  scelere.  Unde  sanctus  dicitur,   ut 
Origeu.  inquit  Origenes  homil.    11,    super  Leviti- 
cum,  qui  segregat  se  a  malis  actibus,  et  Deo 
dicatur. Ergo  si  gratia  habitualis  sanctificat 
formaliter  ipsum,   eadem  etiam  emundat 
ipsum  a  peccatis  :  atque  ideo  peccatorum 
remissio  erit  effectus  formalis  gratiae  habi- 
tualis.  Antecedens  autem  probatur  primo  .- 
quia  natura  increata  Dei  constituit  ipsum 
formaliter  sanctum   per    essentiam  :   sed 
gratia  habitualis  est  participatio  formalis 
naturae  increatae  Dei  sub  conceptu  naturae, 
ut  ex  professo  ostendimus  tract.  prxced. 
disp.  4,  dub.  3;  ergogratia  habitualis  cons- 
tituit  hominem  formaliter  sanctum    per 
participationem  ;  et  consequenter  interior 
impii    sanctificatio  erit  effectus    formalis 
gratiae  habitualis  .   Secundo  ,    quia   forma 
quae  radicat  fidem,    spem,  charitatem,  et 
caeteras  virtutes  supernaturales,  et  est  pri- 
mum  principium  operum  supernaturalium, 
quibus  tendimus    ad   perfectam   unionem 
cumDeo,  nequitnonhominem  sanctificare; 
quandoquidem  homo   per  praeJictas  virtu- 
tes,  et  opera  segregatur  a  malis  operibus, 
et  mancipatur   divino  cuitui,  in  quo  con- 
sistit  sanctitas,  ut  ex  Dionysio,  et  Origene 
dicebamus  :  sed  gratia  habitualis  est  radix 
omnium    virtutum    supernaturalium  ,    et 
primum  principium  supernaturalium  ope- 
rationum,  ut  ostendimus  loco  citato,  ditb. 
6  et  7,ergo  sanctificat  hominem.7er*io,quia 
i  gratia  habitualisex  una  parte  non  abster- 
gf  peccatorom,  ut  dicunt  haeretici,  et 

ex  alia  non  sanctificat,  et  renovat  impium, 
non  apparet  ad  quid  diffandatur  in  cordi- 
bua  nostris,   vel  quem   effectum  formalem 
ommnnicet,  et  consequenter  vel  irustra, 
nullo  modo  infundetur  injastificatione: 
quod  tamen  neqail  admitti,  ni.-i  agendo 
eontra  Pidem,  at  constat  ex  dictis  s  praeed. 
Quarto,  et  praecipue,  qoia  testimonia  ibi 
oc  manifeste  rignificanl  :  nam  ad 
Titum  '■',,  dicitur  :  Secundum     uam   mise- 
oraxam    alvo  nos  fecti  per  lavacrum re- 
generationis,  >  i  Uioni    s/"/  itut  ancti : 

naecquippe  regeneratio,  et  renovatio  nihil 
qaam  interior    mctiflcatio,qaam 


Paulus  dicit  fieri  per  lavracrum.seu  Baptis- 
mum  :  sed  Baptismus  non  regenerat,  et 
renovat  animam  formaliler,  et  immediate 
per  seipsum,  sed  mediante  gratia  habituali, 
quam  producit :  hacc  igitur  sanctificat  ho- 
minem  formaliter. 
Confirmatur  primo,  quia  tam  illumina-  Confl^ 

i  ■  i  - 1 1 1)  i' 

tio  aeris  v.  g.  quam  remotio  tenebrarum  prjmo 
ab  eo  sunt  effectus  formales  lucis,et  servant 
ordinem  inter  se  ;  lux  quippe  primo  com- 
municat  suum  effectum  primarium  et  posi- 
tivum,  quod  est  facere  subjectum  lucidum  ; 
etdeinde  prac-stat  effectum  secundarium,  et 
privativum,  quod  est  expellere  a  subjecto 
tenebram  sibi  oppositam :  atqui  gratia  in 
Scriptura  appellatur  lux,  peccatum  vero  di- 
citur  tenebra  illi  luci  opposita  :  ergo  gratia 
animae  impressa  et  habet  illuminare,  ac 
sanctum  facere  hominem  ;  et  simul  habet 
expellere  ab  co  peccatum  :  ita  tamen,  quod 
illuminatio,seu  sanctifrcatio  srteffectus  pri- 
marius,  et  positivus  gratiae;  expellere  au- 
tem  peccatum  sit  effectus  ejus  secundarius, 
et  privativus.  Minor,  imo  ettotus  discursus 
habetur  2,  ad  Corinth.  G  •  Qu;e participatio  2  au 
justitix  cum  iniquitate?  Aut  qux  societasCoTQUl} 
lucis  ad  tenebras  ?  Et  1,  Petri  :  Qui  de  tene-  i  Petri 2 
bris  nos  vocavit  in  admirabile  lumen  suum. 

Confrrmatur  secundo,  quia  omnis  priva-^ecundo 
tio  excluditur  per  formam  oppositam,  ita 
quod  exclusio  privationis  sit  effectus  forma- 
lis  secundarius,  et  privativus  a  forma  de- 
pendens,  ut  constat  ex  Philosophia,  et  in- 
ductive  potest  ostendi  :  sed  macula,  sive 
peccatum  habituale  consistit  formaliter  in 
privatione  voluntaria  gratia)  sanctifrcantis, 
ut  vidimus  disput.  prxced.  dub.  1;  ergo  ma- 
cula,  sive  peccatum  habituale  expellitur 
per  adventum  gratiae  sanctificantis  ;  et  haec 
expulsio  est  effectus  formalis  secundarius 
privativus,  apraedicta  gratia  dependens. 

'.',").  Secundo  probalur  nostra  conclusio  A.jjara- 
deslruendo  polissimum  Adversariorummo- 
tivum  ;  nam  hujus  effectus,  quodesthomi- 
nem  in  justificatione  sanctificari,  et  emun- 
dari  a  peccatis,  aliqua  causa  lormalis  assi- 
gnau  I a  <•  I  ;  sicut  in  universum  quilibet 
effectus  formalis,  seudenominatio  abaliqua 
causa  dependel  i  atquicausa  formalis  hujus 
effectus  nequit  esse  justitia  increala  Dei,  ut 
quidam  haeretici  autumant  ;  nec  justitia 
creata  Christi  Domini  in  efus  obedientia,  el 
merito  consistens  :ergodebet  essealiqua 
forma  intrinseca,  et  inhaerens  :  atqui  nulla 
aptior  ad  hnnceffectum  prasstandam  exco- 
gitari  potest,  quam  gratia  sanctificans,  at 


110. 


324 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


facile  apparebit  considerantimaximamejus 
perfectionem,  qualem  tract.  prsBced.  disp.  4, 
per  totam  descripsimus  :  ergo  pracdicta 
gratia  est  causa  formalis  sanctificationis, 
et  emundationis  horninis  a  peccato  ;  atque 
ideo  hujusmodi  effectus  non  se  habent  dis- 
parate,  vel  concomitanter  in  justificatione, 
sed  servantconnexionem,  etordinem  inter 
se,  et  ab  eadem  forma  proveniunt.  Caetera 
<  instant.Etminorprimi  syllogismi,  inqua 
sola  polest  esse  difficultas,  probatar;  qaia 
justitia  increata  Dei  sanctificat  nos  effective 
physice,  et  justilia  creata  Christi  Domini 
sanctificat  nos  cttective  moraliter  :  i 
autem  efficiens  non  denominat  form  iliter 
passum  immediate  per  seipsam,  sed  mi 
effectu,  qaera  prodacit  :  ergo  non  denomi- 
namur  formaliter  sancti,  et  iniindi  a  pocca- 
tis  vel  per  justitiam  increatam  Dei,  vel  per 
justitiam  creatam  Christi  Domini ;  aed  <»pu< 
ost  aliam  formam  pro  praa  licto  effecto 
gnare. 
couiii-  Confirmatur,  etexplicatur  amplius;  nam 
mttur'  ideo  hominis  sanctificatio,  el  emundatioa 
peccatis  non  fieret  formaliter  per  gratiam 
sanctificantem  in  justificatione  impressam, 
quia  id  dedecerel  abundantiam  justitis 
increatae  Dei,  vel  justitiae  creatae  Christi 
Domini  ;  eo  quod  argm  imper- 

fectas,  et  inefficientes  ad  nostram  jn 
cationem,  indigereque  aliqoo  ali 
sanctificandos,  et   emundandos;   sed  hoc 
inconveniena  non  infertur,  imo  aequitor 
oppositum  :  ergo  hominis  Banctificati 

:atorum  remissio  lif  formaliter  pergra- 
ti  iin  sanctificantem  in  justificatione  in- 
fusam.  Probatur  minor  :  quoniam  Sol,  v. 
g.  est  causa  perfecta,  el  sufficiens  ad  illumi- 
nandum,  ct  dispellendum  tenebras,  ut  - 
liquet;  et  nihilominus  illuminatio,  ac  te- 
nebrarum  expulsio  non  lit  immediati 
formalitor  per  lucem  existentem  in  S 
sod  per  lucem  aeri  communicatam,  im] 
sam,  et  inhaerentem,  quin  ex  hoc  aliqna 
imperfectio,  vel  virtutis  defectus  soli  attri- 
buatur:  ergo  nullam  imperfectionem   irro- 
gamus  justitiaB  Dei,  el  Christi  per  b 
licamus  hominem  sanctificari,  el  mund  iri 
apeccatis  per  formam  inhaerentem  injusti- 
ficatione  infusam.Imo  vero  sicul  esl  m 
Solis  perfectio  producere  lacem  inaliis  cor- 
poribus.per  quam  intrinsece  illustrentur.el 
emnndentur  a  tenebris :  ita  est  magna  per- 
fectio  Dei,  et  Christi   diffundere   in  n 
gratiam,perquam  intrinsece  sanctificemur, 
<?t  purgemur  a  peccatis,  juxta  illud  D.  Petri 


in  2  canonic.   cap.  1  :  i , 
adimpleatur  in  <  h  ' 

/     /   h  i  nini  n  tstri  ;  '/>* 
divirut  >  irtutu  nix,  qux 
\la  tuni  | 

ria  gloria,  ei   frirtu 
quem   mn  dma,  <•/  pretx 
donovit,  ui  ]»r  hrr  efficiamini 
s>>ri>  ■  -  ejust  qu 

ncupiMentun  nruptionem.Unde  elucet 
Advers  uior  im  in  b  ic  part>>  hallucra  iti 
dum  enim  audiunl  ere   hominem 

tificari,  ••'  a  delicti 
man 

istim  ::it.  \>'l  |)  •  ntur 

• 
dari  titiam   Dei,   »'t   '"hrUti  :  q 

[i  exprt  ritur  in  Scriptara.  Id 

:ni- 

nem  sanctifi 

aul  per 
jostitiam  i  sibi  :  aliter 

rn  appli 
tur  j 

inini,    signil  , 

cam,  vel  moralem  i 
et  emundationis  a  j 
applic  itur  jastitia  nobif  :ii- 

lem    u 
intrinsecam 
I       ttoram  :  qaam 

paliter  physi  merita, et  jnstiti 

Christi   Domini    m 
pr--j»  irtionali  modo,  quo  il. 
iit  p  .  el  per  en- 

lem  :  illam  i 

it.  nec 
u na  arguit   i 

gem  I   tantum  probal 

tum  formalem  a 


'ur. 


m  esl  ter  .cti- 

ficantem  »rmam  - 

tifieationem  homin  {>ec- 

rum,  independentt  r 
exti  ins  »  distii 
tiam  homini  infundit.  Hanc  concl 

nt  commaniter  Thomists,  qail 
sentianl  ■ 

Aath  ram 

rationem  justiti  c  inhaertntis,  qu  m 

ncilii 


V-    fjl! 


DISP.  II,  DUB.  I. 


\->. 


Concilii  Tridentini  statuere  curarunt  :  Be- 

canus  in  summa  tom.   2,  cap.  3,  c/uxst.  5, 

asserens  oppositam  sententiam  favere  Cal- 

vinistis,  et  a!ii  plures. 

palt-iao-      Fundamentum  praecipuum  hujus  asser- 

tivum    tionis  desumitur  ex   Concilio  Trid.  locis 
toncil.  •,   ..  „  _ 

Tndeat.  supra  citatis,   et  praecipue  se«.  6,  cap.  7,  et 

potest  sic  formari  :  Si  gratia  habitualis,  ut 

homines  sanctificaret,  et  emundaret  a  pec- 

catis,  indigeret  novo  favore  Dei  extrinseco 

distincto  ab  eo  actu,   quo  infunditur,  non 

esset  forma  vere  justificans  :  consequens 

est  contra  Concilium  loco  cit.  ubi  dicitur  : 

Lnica  causa  formalis  justificationis  est  jus- 

titia  Dei,non  qua  ipse  justus  est,  sed  qua  nos 

juslos  facit,  etc.  ergo  gratia  habitualis  im- 

mediate  per  seipsam,  et  independenter  a 

novo  favore  Dei  extrinseco  hominem  sanc- 

tificat,et  emundat  a  peccatis.  Sequela  osten- 

ditur  :  tum  quia  illa  est  forma  vere  justifi- 

cans,  quae  praestat  effectus  proprios  justifi- 

tionis,  nempe  sanctificationem  interiorem, 

et  peccatorum  remissionem,  utdocetidem 

Concilium   cap.    cit.  in  principio :  ergo  si 

gratia  habitualis  non  praestat  hos  effectus, 

sed  adhuc  ea  posita,    requiritur  novus,  et 

superveniens  Dei  favor,  quo  hominem  ac- 

ceptet  ad  amicitiam,  et  ipsi  remittat  pec- 

cata ;  sequiturgratiam  habitualem  non  esse 

formam  vere  justificantem.   Tum  etiam; 

quia  effectus  formalis  alicujus  formae  pro- 

venit    immediate  ab  ipsa  forma  :  ergo  ef- 

fectus  formalis  formae  justificantis  debet 

immediate   ab  ipsa  forma  provenire  ;  et 

quidquid  ab  ea  ita   non  provenit,  nequit 

esse  effectus  formalis  illius,  nec  ipsa  poterit 

ad  illum  comparari  tanquam  causa  forma- 

lis  :  ergo  si  sanctificatio  hominis,   et  re- 

missiopeccatorum  non  provenitimmediate 

a  gratia  sauctificante,  sed  adhuc  ea  posita, 

requiritur  novus  Dei  favor  ad  communi- 

candos  praedictos  effectus,  manifeste  sequi- 

tur,  graliam  habitualem  non  esse  causam 

formalem  nostrae  sanctificationis. 

Confirmatur:  nam  causa  furmalis  est, 

qna  posita,  ponitur  euectus  iormahs  :  qua 

ratione  lux  est  causa  formalis  lucidi ,  et 

calorcalidi :  sed  po  ita  gratia  babituali,  ad- 

huc  iii  opposita  sententia  nou  poniturjusti- 

ficatio;  posito  vero  Eavore  extrinseco  Dei, 

justificatio  consequitur  :  ergo  tavorextrin- 

KtuDei,  el  uongratia  innaBrensest  causa 

formalis  aostrae  j  istificationis;  quod  tamen 

damnatur  in  Trident.  $e$s.  cit.  can.  11,  his 

.  S\  (jui  ,  di  verit,gratiam  quajwtifica- 

iinir,'-  ,'•  ianium  favorem  Dei^  anathema  tU, 


ilitur. 


37.  Nec  satisfacit  dicere,  quod  gratia  ha-  Evasio. 

bitualis  est  quidem  forma  justificans;  in- 

completa  tamen,  et  imperfecta,  quae  proinde 

compleri  debeat  per  favorem  extrinsecum 

Dei  acceptantis  ipsam  ad  perfectiores  effec- 

tus,  quam  ipsa  exse  pariat  :sicutvalormo- 

netae  sigillatae  a  Principe  consurgit  adae- 

quate  tam  ex  valore  intrinseco  ipsius  me- 

talli ,  quam  ex  valore  extrinseco  ,  quem 

Princepsipsiattribuit.Hoc,  inquam,  nonsa- 

tisfacit,  sed  potest  efficaciter  refelli.  Primo, Prccciu- 

quia  inde  fieret ,  causam  formalem  adae- 

quatam  nostrao  justificationis  constitui  par- 

tim  ex  gratia  inhaerente  ,  partim  ex  actu 

Dei  acceptantis  ,  et  valorantis  gratiam  ad 

illos  effectus  :  sicut  in  exemplo  adducto 

causa  formalis  valoris  monetae  constituitur 

adaequate  partim   ex  dignitate  intrinseca 

metalli,  partim  ex  ordinatione  extrinseca 

Principis.    Consequens  nequit    sustineri ; 

nam  aperte   contradicit  Concilii   verbis  : 

Unica  causa  formalis  justifcationis  est  jus- 

titia  Dei,  non  qua  ipse  justus  est,   sed  qua 

nosjustos  facit.  Ergo  gratia  sanctificans  ita 

est  causa  formalis   nostrae  justificationis  , 

quod  noneget  compleri  in  ratione  talis  per 

extrinsecum  Dei  favorem.  Secundo,  quia  si 

ad  justificationem  ita  concurrunt  gratia  in- 

haerens,  et  gratia  extrinseca,  seu  favor  ex- 

trinsecus  Dei,  quod  posita  gratiainhaerente, 

adhuc  non  sequanlur  eflectus  proprii  justi- 

ficationis;  posita  vero  gratia  extrinseca  , 

seu  favore  extrinseco  Dei,  statim  praedicti 

effectus  consequuntur;  potiori  jure  deberet 

constitui  forma  justificans  in  gratia  extrin- 

seca,  quam  in  gratia  inhaerente  :  illa  enim 

praecipua  causa  formalis  dicenda  est,  quae 

immediatius,  et  infallibilius,   et  cum  ma- 

jori  necessitate  communicat  effectum  for- 

malem.  Kx  quo  ullerius  fieret,   Concilium 

errasse,  et  injuste  censuisse,  unicam  causam 

formalem  justificationis  non  esse  justitiam, 

qua  ipse  Deus  justus  cst,  sed  qua  justos  nos 

facit,  qua  videlicet  a  Deo  donati  renova- 

mur  spiritu  mentis  nostrae. 

Tertio,  quiasisemel  licet  asserere  justi- 
ficationem  completam  ,  et  perfectam  ,  in 
quantum  talem,.fieri  partialiter  percausam 
formalem  exlrinsecam,  et  nobis  non  inhae- 
rentem  ;  eadexn  licentia,  et  eodem  funda- 
mento  dicent  h.m  etici  totam  justificalionem 
fieri  adaequate  per  formam  exlrinsecam  ; 
nam  Scripturae  testimonia  §  1  relata,  qui- 
bus  Catholici  communiter  probant,  justifi- 
calionem  imporlare  r(Miovationem  hominis 
per  aliquam  formaxn  internam,  qua  homo 


326 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


justificatnr ,  indefinita  sunt,  etloquuntur 
de  renovationeperfecta,  quaefiicimur  tem- 
pla,  filii,  et  consortes  Dei,  ut  ea  perpendenti 
constabit  :  atque  irleo  vel  probant  perfec- 
tam,  et  completamjastificationem  fieri  per 
formam  intrinsecam  ,  vel  nihil  evincunt. 
Ex  quo  deinde  fiet,  ut  non  habeamus  pa- 
trocinium  ,  et  arma  in  Scriptara  ad  pro- 
pugnandam  doctrinam  Tridcntini  contra 
li3Dreticos.  Quarta  :  nam  i[)si  hsretid  non 
difTitentur  formam  inhrerentem,  qurcjusti- 
ficet  imperfecte,  et  inchoative  ,  ut  constat 
Baccr.  e\  Bucero  in  colloquio  Ratisponensi  ,  pro- 
posit.  I,  ubi  cuidam  proponenti,  Fidem  esse 
initium  salutis,  respondet :  Hocsi  intel- 
a  ligatur  de  justitia  inchoata,  qnaB  fide,  spe, 
a  et  charit  virtutibus    hic 

«  comprehensis  con-t.it.  admittimus ;  hanc 
«  enim  justitiam  dicimaa  donam 

uovam  in  Christo  creataram  ,  qaam 
0  sana  percipimus,  primamqae  ej 

tem  esse  fidem  ipsam;  cam  aeqaeamare 

«  Deum  ,  neqae  bene 

"  mus ,  nisi  fide  eandem  cognoverimas. 

Hanc  tamen  inchoatam  jastitiam   oon 

esse  eam,  qua  justi  sumus  apad  Ivum, 

ita  ut  propter  illam  vita  aeterna  uobis 

debeatar ;  cam  ex  parte  tantum,  etim- 

perfecta  sit,  nec  legi  Dei  Batisfaciat,  dam 

4  hic  vivimas :  ideo  aliam  iu  nobis,  nempe 

Dei  Jastitiam  esse ,  qaa  Christo  Domino 

a  confidamus,  <-t  fidacia  salatis  confiri 

«  mur.  ■  pt eodem  fere  modo  loqaebantar 

Latherani  in  libello  Carolo  V,  Imper 

exhibito,af  .  5.  Nemo  autem  audebit  'Ii- 

cere,   per  hanc   h&reticoram  doctrinam 

satisfieri  intentioni ,  el  decr  ncilii 

Tridentini  asserentis  anicam  caasam  f«<r- 

malem  justificationis  esse  jastitiam  nobis 

inhsrentem  :  ergo  doctrina  illa  de  jastiti  i 

inchoata,  et  justitia  perfecta  omnino  i 

ciendaest. 

AiIMI.      38.  Deinde  probatar  conclasio  rati 

tio«     desumpta  ex  dictis  §  praecedenti  ,  qo  b  vel 

vera  non  s  mt,  vel  hanc  assertionem  evin- 

cunt;  quoniam  forma,  qoa  per  seij 

sanctificat  hominem,  etexpellil  peccatum, 

non  indigel  alio  favore  Dei  extrinseco  ,  ut 

praedictoseffectas  communicet :  sical  Fbrma, 

quae  per  seipsam  facil  calidam  ,  et  forma  , 

quae  per  seipsam  facit  lucidam,  non  indi- 

gent  favore,  vel  alio  concarsa  extrinseco , 

u t  prffidictos  elVectus  suo  subjecto  imper- 

tiantur  :  sed  gratia  habitaalis  per  seipsam 

et  sanctilicat   hominem  .  et  expellit  pecca- 

tum  ;  aliter  enim  verificari  neqnit,  quod 


«-  - » .  i  •  ■  ■  - 


sanctificatio  homiru 

fiat  per  gratiam  sanctificantem  n  hss- 

rentem,  vel  qao  I  tus  ;  cujus 

oppositam    loco  cit  adimai  :  ergo 

gratia  sanctificans  est  forma  sufiiciens  ad 
sanctificationem  hominis  ,  et  rei  lem 

peccati,  independenter  ab  alio  leco 

Dei  i  i  ab  alio  actu,  quo  Deus 

pracdictam  gratiam  producit  ,  et  commu- 
ni 

afirmator  primo ,  quia  homo  nequit 
fieri  sanctus  p»r  e-^entiam,  se  I  tintum  per  JJjjJJ 
participationem,  ut  e\  se  li  |uet  :  atqai  era- 
tia  habitualis  est  ei  i  sua  sanctr 

per  participationem,  >»-u  participatio  for- 
m  ilifl   sanctitatis  di  :aus 

.  disp.  t,  du 

rin- 
seco  I  tifical  hominem.  Alinrj 

auter  .^ulam  | 

:m, 
et  sine  novo  fa\  lit. 

ndo .  qo  im 

iti  relinq  litur  i  petcatom 

m  ster- 
nam  '»m- 

nia  Bufl  lontor  j  •  :m  , 

qai  gratiam  communicat  : 

tum  "it  intur  :  bc  1    I 

l    !  adum  peccatam  ,  sufiicit  etiam 

'io  a 

habitua 

ca- 
tum.  Minor  primi 

difficoll  .  htur;  nam  in  primis  qua>- 

libet  forma  bu!  .  b  I  excla- 

.  prh  Btionem,  Bicat  lui 
pellendam  l  itom  autem 

bitu  Istit   iu   pnvatione   gratia? ,  ut 

ditp.  .  dub.  1.  oetendimofl  :  erg  i  - 

tia  [  tum 

habitoali 

nam  est  velut  propi 
tiam  peecati  habitoalis,  at  i  liximas 

mal  cum  (••  expellitar  pcr  | 
tiam.  Praesertim  cum  gratii  tribu<: • 
tarasaajasad  vitam  aeternam ,  ut  statui- 
mos  '.  prrc('l.  cum  qoojare 

non  coh  Item  nataraliter  Ioque:. 

obligatio  sobeondi  pcenam  aeternam.  1 

gratiam, 
pacator  homini  ;  icil  ut  ami- 

cum  : 


DISP.  II,  DUB.  I. 


327 


cum  ;  fieri  enim  non  potest ,  quod  homo 
recipiat  gratiam,  et  quod  non  fiat  objectum 
terminans  divinum  amorem  ;  cum  ipsa 
gratia  sit  effectus  dilectionis  divinae  :  ergo 
Deus  pereundem  actum  remittit  injuriam, 
et  non  se  habet  ut  offensus  :  ergo  non  re- 
quiritur  novus,  et  distinctus  favor,  vel  ac- 
tus  ,  quo  odium  deponat ,  et  offensam  re- 
mittat. 


Referuntur  sententix  contraria;,  et  convel- 
luntur  earum  motiva. 

39.  Innumerabiles  fere  possemus  contra 

nostras,  et  communes  assertiones  referre 

sententias  ;  nam  ut  testatur  Osiander  ha3- 

reticus  inconfutatione  scripti  Melancthonis, 

apud  solos  Confessionistas  viginti  inveniun- 

tur  dicendi  modi  circa  justificationem.  Sed 

quia  eas  referre  prolixum,  et  inutile  foret, 

tres  tantum  subjiciemus,  quae  magis  directe 

nostris  conclusionibus  adversantur.  Videa- 

PrateoL  tur  tamen  Prateolus  lib.  9,  verbo  Justifica- 

5JJ55_  torii.  Prima  ergo  sententia  primae  nostrae 

iiaha;re-assertioni  opposita  docet,  hominem  injusti- 

ficatione  non  recipere  aliquam  formam  in- 

haerentem,  neque  interius  renovari  :  autu- 

mant  enim  ejus  authores  justificationem 

vel  fieri  per  justitiam  increatam  Dei,  vel 

fieri  per  justitiam  Christi  nobisapplicatam, 

tanquam   per  causam  formalem  ,  et  per 

misericordiam  Dei  ,   tanquam  per  causam 

elTicientem  ,   nobis   applicantem  justitiam 

Christi,  et  per  actum  fidei  nostrae,  tanquam 

per  conditionem,  qua  apprehendimus  jus- 

titiam  Christi,  et  qua  credimus  Deum  ob 

ejus  merita  remittere  nobis  peccata,  sive 

Lother.  illa  nobis  non  imputare  ad  prrmam.  Ita  Lu- 

Illyric!  therus  in  comment.  ad  c.  2  epist.  ad  Gala- 

Mathias  Illyricus cerU.  \,lib.2,column. 

.  Calvinus  Ub.  :>,  Instit.  rap.  \  i,  g  2,  et 

Albertealii  haeretici  ,  quibus  iri  lioc  consentit  AI- 

berltlfl  Pighius,  vir  alioqui  catholicus  con- 

de  fide  et  oper.  Secunda  sontentia 

indae  conclasioni   contraria  distinguit 

irtter  sanctificationem  ,  (■(  peccatornm  re- 

nem   i  el  eoncedit  sanctificationem 

fieri  per  forrnarn  inh&renten.  ;  secue  vero 

remu  ionem  peccatoram ,  in  qua  potissi- 

murn  asserit  ju  tificationem  consistere.  Ita 

inu    in  antidolo  Concilii  Trident.  $e$$. 

rrorem  irnitantur  aliqui 

viri  Catholici     ed  in  hac  parte  soducti ,  at 


Tiletanus  prima  part.  apotogimpro  Concilio  Tiician. 
Trident.  titulo  de  dispensat.  et  ministerio  ad- 
ventus  Christi,  et  Franciscus  Sonnius  lib.  2Francis. 
demonstrationum  Christianx  Religionis,lract. 
9,  cap.  5,  qui  licet  dicant  in  justificatione 
produci  formam  inhaerentem  ,  et  sanctifi- 
cahtem  hominem  ,  asserunt  tamen  remis- 
sionem  peccatorum  non  esse  effectum  hujus 
formae,  sed  fieri  per  justitiam  Christi,  quam 
nobis  Deus  misericorditer  applicat. 

Tertia  sententia  concedit,  tam  sanctifica-  Teriia 
tionem  ,    quam    remissionem  peccatorum  *e"^11' 
fieri  per  formam  intrinsecam,  nempe  gra- 
tiam  habitualem  ;  dicit  tamen  hanc  for- 
mam  esse  justitiam  imperfectam,  et  insuffi- 
cientem  exse  ad  peccatorum  remissionem, 
compleri  autem  per  misericordiam  Dei,  et 
extrinsecum  ejus  favorem.  Pro  qua  senten- 
tia  Vasquez  ubi  supra,  cap.  1,  refert  Sco-  scotus. 
tum  in  4,  dist.  16,  quxst.2,  §   Piespondeo,  JjiJelif!' 
Gabrielem,  Gregorium,  Okam,  Joannem  de  okam 
Medina  et  alios  Nominales  :  quibus  consen-coninch 
tit  Coninch.  disp.  21,  de  charitate  ,  dub.  8,  Suarez 
eisdem  reipsa  subscribit  FranciscusSuarez 
tom.  1 ,  in  3  part.  disp.  4,  sect.   8,  §  Ad  pri- 
mum  vero,   ubi  asserit  praeter  infusionem 
gratiae  inhaerentis  requiri  ex  parte  Dei  no- 
vam  condonationem  injuriae.  Quem  sup- 
presso  nomine  perceilit  Vasquez  ubi  supra, 
cap.  2,    illis  verbis  :  Recentiores  Theologos 
multo  magis  miratus  sum,  quodpost  prwcla- 
ramConcilii  Trident.  de/initionem,  tam  exi- 
lem  justitiam  inhsorentem  justis  concesserint , 
ut  cx  se  non  habeat  virtutem  tergendi  macu- 
las,  neque  eas  purgare  valeat,  nisi  favore, 
et  condonatione  Dei  relaxentur,  etc.  Et  Bel- 
larm.  //6.2,  de  Justif.  cap.  2,  indistincte 
dicit,  errorem  esse  negare,  vel  justitiam  in- 
hxrenfem,  vel  qux  absolute  ,  simpliciterquc 
justi/lcet.  Kt  quia  harum  sententiarum  fun- 
damenta  mutuo  se  juvant,  et  idem  fere  con- 
cludunt;  idcirco  ea  simul ,  et  indiscrimi- 
natim  proponemus. 

40.  Arguitur  ergo  primo,  quia  Scripturaprj|num 
frequenter  asserit,  hominem  non  esse  jus-  argu« 
tum  coram  Deo  ut  Job  9  :Non  justificabiturm^^' 
homo  compositus  Deo.  Et  psalm.  142  :  Non 
justijicnbiiur  in  conspectu  tuo  omnis  vivens  :    iv2. 
hoc  autem  falsum  esset,  si  homo  in  justifi- 
catione  reciporet  formam  intrinsecam,  qua 
sanctificaretur,  et  a  peccatis  mundaretur  : 
ergo  eam  non  recipit,  sed   tota  justificatio 
fit  per  aliquid  extrinsecum.  Et  huc  respi- 
cerevidetur  Apost.  1,  ad  Rom.  10,  ubi  re-    y  a)] 
prehendit  eosqui   asserebant  propriam,  etBom.  i" 
interiorem  ju.stitiam  :   lgnoranles  ,  inquit, 


328 


DE  JUSTIFICATIONK  1MPII. 


Confir- 

uiiitiir 

(iriino. 

2adCor 

5. 


se- 
cundo. 


Dlluitui 
argu- 

niciiturn 


:» Greg. 


D  Tho 


Rcspon- 

sioad 

COllflr- 

natio- 

ncin 
Cantic3 


justitiam  Dei,  et  suam  volentes  staluere,  jus- 
titix  JJei  non  sunt  subjecti. 

Confirmatur  primo  ex  Apostolo  2  ad  Co- 
rinth.  5,  ubi  ait  :  Ut  nos  efjiciamur  juslitia 
Dei  in  ipso  ;  ergo  justitia  nostra  non  est  ali- 
quid  nobis  inhaerens,  sed  ipsa  justitia  Dei 
ir  eo  existens,  et  nobis  exterias  applicata. 

Confirmatur  secundo  ,  quia  hominem 
justificari,  est  fieri  objectum  congruum  di- 
vinae  dilectionis  :  unde  per  id  ipsum  cons- 
tituitur  in  esse  justi,  per  quod  constituitur 
in  esse  congrui  ad  terminandum  divinum 
amorem  :  atqui  nihil  est  congruum  ad  ter- 
minandum  divinum  amorem,  nisi  bonitas, 
et  justitia  increata  Dei  :  haec  igituregt,  quaa 
nos  formaliter  juslificat,  et  superfluit  om- 
nisalia  forma  inhaarens. 

Ad  argumentum  respondotur  Scriptaram 
in  eis  locis  non  aegare,  qaodjasti  habeant 
veram,  et  realem  justitiam  in  semetipsis,  a 
qua  formaliter  denominenturj  sed  lantam 
docere ,  qaodjastitia  nostra,  el  sanctitas 
nostra, si comparentar cam  jastiti  i,  el 
titate  Dei,  qaasi  pro  nihilo  habeatur,  et  \o- 
lutdispareat  :sicat  esse  creatararum  dici- 
tur  non  esse  si  ctnn  esse  Dei  comparetar,  ut 
exponit  D.  Gregor.  in  cap.  1  .l>'>.  his  verbis: 
Humana  justitia  divins  justitvB  eomparata 
injustitia  est,  quia  ei  lucerna  in  tenebris  lu~ 
■  rnitur,  in  solis  radioposita  U  nebratur. 
Neque  Apostol.  in  loco  1 1  Roman.  favel  Ad- 
versariis :  quia  ut  ex  contexta  liqaet,  aon 
contraponil  justitiam  inhaerentem  j  istiti  b 
incrcat.p;  sedjustitiam  veram.quae  habel  ir 
perfidem  in  Jesum  Christnm,  jaslitiae  ope- 
rum  nataraliam.vel  legalium,  al  exponil  D. 
Thom.  ibi  lect.  1,  hia  verbis  :  n  Qn 
«  statuere,  idest  firmare  saam  jastitiam, 
u  quaa  consistil  in  operibu  -  legis,  q  i 
«  cuiidum  eoram  opinionem  aon  expi 
(i  bal  aliquid  a  Deo,  <  I  olum  ex  arbil 
a  operantium  eral  :  el  ideo  dicil  eoram 
«  esse  justitiam  qaasi  humanam,  et  aon  >li- 
t(  vinam,  secundam  illud  sapra  nap.  l  :  Si 

Abraham  ex  operibusjastificans  est,  ha- 
<<  bet  gloriam,  scilicel  apud  homines,  m  1 
«  non  apud  Doum  ;  justitia»  onim  Dei 
«  non  sunt  subjecti,  idesl  aolunl  subjici 
«  Cliristo,  per  cujas  fidemjustificantarhc- 
«  mines  a  Deo.  » 

Ad  primam  confirmationem  dicimas 
Scripturam  freqaenter  asnrpare  abstracta 
pro  concroti^ :  ande  Cantic.  :>,  abi  Valgata 
.  nostra  habet,  Nesuscitetisdilectum,  Septua- 
ginta  Interpretes  vertunt.  AV  susmieUt  di- 
lectionem.  Quod  pra?>ertim   facil   Scriptara 


ubi  aliqaa concreta valdi  tacomm 

dat;  ut  observantD.  Hieron.   in   / 

D.  August.   tract.  n.  Sic  ergo  ifl 

loco  qui  nobis  objicitur,  cum  dicitur  homi- 

nes  eflici  justitiam  Dei,significatur  homi 

fteri  justos ju.-titia  Dei, 

o-i.  sed  qoa  nos  justos  facit,   ut  exponont 

Trident.  loc 

mcnt.  prxdicti  l<»i,  August.  d 

Ith  i 

Ad  secnndam  dicimus,  bonitatem  cre 
tam  congraam  non  I    terminandum 

amorom  affectivom  Del,  Inm  ob- 

i  primarii  ;  safi  i  mi- 

nandnm  amorem  effectivum,  el  |  lam 

objecti  Becand  irii,  al  di  '.•.  'I  bom.  I 

riori 
modo  toiininant  1.  ti  divinum 

amorem  :  nnde  non  ha  nstitui  j 

perjustitiam  increatam,  n  l  , 
tem. 
11.  Arguitur    Becundi 
,t  bomii 
ttam    Christi    Domini, 

im  pn  - 
eptum  b 
Lem  .-  ergo  j 

jastiti  uaa  Christi,  tanqaam 
malem  ;  i 
tluit  ali  ■  malis  oobis  inl 

;<ur- 
•.  Major  con 
Per  nn  Litiam  in 

jostificationem.     El  iterom  : 

entiam  tur  multi. 

Jostitia  aatem 
.   i  hristi  iu  omn< 
i[ui  credant  in  eam.      Kt 

latem,  <j  lod    aon 
homo  i 

i  hristi.      Et  K  i 
Apoet.  1 ,  ad  Corinth.   l.  qnod      Chi 
I 

t:  |  tiO. 

ifinnatur  pmr.<  |  - 

misaion  i  im.  j 

conciliationem  | 
per  Christam,  at  ad  Rom.  ■"> :  Inimici  at     v 

nctliatt 
fHHeJus.   Kt  inlra   :  Gtoriamur  i  /• 

Dominum   nostrum    Jesum    ( 
quem  nune  reconcitiatumem  accepim 
ad  Corihth.  5  :  Omnia  auU         /> 
reconcitiavU  \    i    Jesu       i  '     Uum.    Kt    1 1 
Rom.  3  :  Quem  ; 

ncm  per  fuUin  in  samjuim  ipsius.    1'arttc.i!  I 

au!' 


DISP.  II,  DUB.  r. 


329 


sc- 

CUlKtO 


Terio. 

Aristot. 


D.Tho. 


Satistii 

argu- 
ineuto. 


Joaa.l. 

Proverb 
3. 


aatem  per  designat  causam  formalem,  ut 
cum  dicimus  hominem  per  inteliectum 
cognoscere.  astra  per  lucem  fulgere  :  ergo 
justitia  Christi,  et  non  alia  forma  inhaerens 
nos  emundat  a  peccatis,  et  reconciliat  cum 

Deo. 

Ccnfirmatur  secundo,  quia  non  levis  in- 
juria  irrogatur  justitiae  Christi,  si  dicatur, 
eam  non  esse  sufficientem,  ut  nos  constituat 
justos,  et  Deo  acceptos  :  ergo  praeter  justi- 
tiam  Christi  non  alia  justitia  admittenda 
est,  per  quam  justificemur. 

Confirmatur  tertio,  quia  praeter  infini- 
tum  nihil  est  accipere,  ut  docet  Aristot.  3 
Physic.  continet  enim  totam  perfectionem 
suae  lineae  :  sed  gratia,  seu  justitia  Christi 
est  infmita  in  esse  justitiae,  et  gratiae,  ut 
tradit  D.  Thom.  3  p.  quxst.  7,  art.  11;  ergo 
non  datur  alia  gratia,  vel  justitia  creata 
praeter  justitiam,  et  gratiam  Christi. 

Ad  argumentum  respondemus  particu- 
lam  per,  in  usu  tam  sacrae  paginae,  quam 
aliarum  scripturarumsigniftcarenonsolum 
causam  formalem,  sed  etism  effectivam, 
tam  physicam,  quam  moralem,  ut  Joan.  1  : 
Omnia  per  ipsum  facta  sunt :  et  Proverb.  8  : 
Per  me  reges  regnant ;  et  alibi  saepe.  Ubi 
autem  designet  causam  formalem,  ubi 
vero  causam  effectivam,  ex  ipsa  particula 
nude  sumpta  venari  nequit  ;  sed  tam  ex 
contextu,  quam  ex  natura  rerum,  de  qui- 
bus  sermo  fit,  colligendum  est.  Justitiaeau- 
tem  existenti  in  Christo  Domino  nequit 
adaptari  ratio  formae  nos  sanctificantis,  ut 
constat  ex  hactenus  dictis  :  congruit  autem 
optimo  ratio  causae  efficientis  mentoriae. 
Unde  cum  in  locis  in  hoc  argumento  ad- 
ductis  dicitur  homines  justificari,  aut  fieri 
Deo  acceptos  per  Christum  Dominum,  sive 
per  justitiam  illius  ;  lv  per,  non  designat 
causam  formalem,  sed  effectivam  ;  et  sen- 
sus  est,  Christum  Dominum  suis  meritis 
obtinuisse,  ut  Deus  nos  sanctificaret,  etsibi 
ptos  haberet  :  per  quod  tamen  non  ex- 
cinditar  cau^a  formalis  intrinseca.  Sicut. 
cum  dicitur  infirmum  sanari  per  medicum, 
OOII  significamus,  quod  medicus  sit  forma- 
litersalus  hominis  ;  sed  quod  sit  causa,  ut 
-;  homini  restituatur,  utique  interna, 
inhaerens,  et  distinctaab  arte  mclici.  Qao 
mplo  utitur  D.  'I  hom.  3  part.  quaa  t. 
49,  art.  1  ad  '■'>,  abi  ait  i  «  Dicendum,  quod 

<  hriftui  sua  passion<;  tioi  -i  peccatis  libe- 

iliter,  idest,  inttitaem  causam 

-  nostrae  liberationis,  ex  qaa  pofsentquae- 

.inqu*.'  peccata  remitti,  vel  prasterita, 

Salmant.  Curs.  ttt'>>l<><j.  tom.   X. 


«  vel  praesentia,  vel  futura  :  sicutsi  medi- 
«  cus  faciat  medicinam,  ex  qua  possint 
«  quicumque  morbi  sanari,  etiam  in  futu- 
«  rum.  » 

Undeetiam  patet  ad  primam  confirma-1^^' 
tionem  ;  nam  testimonia  in  ea  relata  fa-piimam 
ciunt  eundem   sensum  ;  significant  enim  ™al\l'. 
Chrislum  Dominum  esse  causam  moralem,   ncm- 
propter  quam  Deus  nobis  remittit  peccata  ; 
sed  non  excludunt,  quod  remittantur   per 
formam  intrinsecam.  Cum  autem  dicitur 
Christus  Dominus  esse  justitia,  sanctificatio, 
et  redemptio  nostra,  sensus  non  est  forma- 
lis,  sed  causalis  :  sicut  cum  Deuleron.   30,  Dcu,c; 
dicitur  de  Deo  :  lpsa  est  vita  tua  :  ldest, 
causatuae  vitae  ;  et  Joan.  10  :  Ego  sum  re-Joanl° 
surrectio,  et  vita ;  hoc  est,  causa  resurrec- 
tionis,et  vitae  :  per  quod  minime  excluditur, 
quod  homines  habeant  vitam,  tam  natu- 
ralem,  quam  supernaturalem  a  Deo   dis- 
tinctam. 

Ad  secandam  confirmationem  negatur  Adsc- 
antecedens  ;  quia  justitia  nostra  formalis, CU!1(1am- 
et  intrinseca  est  effectus  formalis  justitiae 
Christi  Domini  in  genere  causae  efficientis 
meritoriae  :  unde  nulla  fit  injuria  justitiae 
Christi  Domini  per  hoc,  quod  dicamus 
Deum  ob  ejus  merita  nobis  infundere  justi- 
tiam  inhaerentem.  Immo  vero  hinc  magis 
extollitur  Christi  justitia,  quae  tanta  est,  ut 
nos  efficiat  sanctos,  atque  a  peccato  liberos, 
non  per  solam  denominationem  extrinse- 
cam,  sed  causando  formam,  per  quam  in- 
trinsece,  et  formaliter  justi  constttuamur. 
Sicut  minime  sequitur,  vitam  Dei  increa- 
tam  esse  imperfectam,  quia  vivamus  per  vi- 
tam  creatam  ab  ea  distinctam,  quam  tamen 
vita  Dei  efficiat. 

Ad  tertiam  dicimus,  sensum  propositio-  Adier- 
nis  Philosophi  esse,  quod  infinitum  careat  tlam- 
terminis  intra  propriam  lineam  :  minime 
vero,  quod  extra  infinitum  nihil  aliud  de- 
tur  :  constat  quippe  Deum  esse  ens  infini- 
tum,  praeter  quod  tamen  dantur  entia  creata 
ab  eo  distincta.  Sic  ergo  licet  gratia  Christi 
Domini  sit  infinila  in  esse  gratiae,  minime 
excludit,  quod  praeter  ipsam  dentur  aliae 
grati;c,  et  sanctitates  hominibus  inhaeren- 
tes,  perquas  justi  hitrinsece constituantur. 
Sicat  etiam  lux  Solia  est  infinita  in  esse  lu- 
cis  ;  et  nihilominus  non  tollit,  quod  alia 
corpora  eint  lucida  formaliter  per  lucem 
sibi  inh.frentem,  et  a  luco  Solis  participa- 
tam.  Cui  comparat  D.  Thom.  gratiam  D.Tho. 
Christi  loco  citat.  in  fin&  corporis,  his  ver- 
bis  :  «  Cratia  potest  considerari  secundam 


330 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11 


jviiiam 

trgu- 

;  lentom, 


«  rationom  gratiae,  et  sic  gratia  Christi  po- 
«  test  dici  infmita,  eo  quod  non  limitatur  ; 
v  quia  scilicet  habet  quidquid  pertinere  po- 
«  test  ad  rationem  gratiaa,  et  non  datur  ei 
«  secundum  aliquam  certam  mensuram  id 

qtiod  ad  rationem  gratiae  pertinet ;  eo 
o  quod  secundum  propositum  Dei,  cujus  est 
«  gratiam  mensurare ,  confertur  animac 
c  Christi  sicut  universali  principio  gratifi- 
-  cationis  in  humana  natura,  secundum 
«  illud  Ephes.  1:  Gratificavit  nos  in  dilecto 
«  filio  suo.  Sicut  si  dicamus,  lucem  £olis 
«  esse  infinitam,  non  quidem  secundum 
«  suum  esse,  sed  secundum*rationem  lucis, 
«  quia  habet  quidquid  ad  rationem  lucis 
«  pertincre  potest.  » 

42.  Arguitur   tertio  ;    nam  ita  se   l 
satisfactio  ad  satisfaciendum,  sicut  justitia 
ad  justific  111'luni  :  eed  homi  iunt 

Deo  pro  peccatifl  suis  ex  rigore  justitia 
satisfactionem  in    Christo 
ipsis  moraliter  applicatam  :  ergo  justif 
turetiam  per  jnstitiam  in  Chri  ten- 

tem,  et  cum  eis  moraiiter  i 
junctam,  quin  alia  justitia  inh 
pensabiliter  requiratur.  Minor  ostenditar, 
qaia  homines  nequeanl  per  actuc  , 
6atisfacere  r>  o  pro  sois  pe  -:ore 

justitiae  :  ergo  vel  non  ita  nnt,  vel 

satisfaciant   per  satisfactionem   a  Chi 
Domino  elicitam  et  ois  moraliter  appli 

t  un. 
Respondetur  negando  majorem  ob  mani- 

festam  disparitatem  inter  justificationem, 
el  satisfactionem  ;  haec  qaippi  nere 

suo  est  qui'1  morale,  el   potesl  moraliter 
applicari  ei,  cum  qno  satisfaciena  esl  m 
liter  unitus ;  et  sic  nnus  homo   \ 
altero  satisfacere.  Caaterum  justificatio, 
sanctificatio  ex  genere  b  io  es1  qoid  pfa 
cum  ;  importat  enim  inter  alia  vera  princi- 
pia  physica  ad  eliciendam  operationes  an- 
pernaturales,  qnibns  conjungimnr  De 
mancipamar  divino  caltai  :  qas 
nequit  unas  homo  sanctificari,  aut  jastifi- 
can  per  sanctitatem,  vel  jastitiam  alterias. 
sicut  etiam  manus  potesl  pro 

delicto,.quod  lingua  oommiait ;  nequittamen 
esse  calida  per  calorem  in  lingu  i  existen- 
tem.  sed  debet  affici  calore  sihi  inhasrente. 
Sic  ergo  Christus  Dominus  nobis  per  mo- 
dum  capitis  moraliter  unitus  potest  pro 
nobis  satisfacere  ,  et  nihilominus  neqoit 
nos  sanctificareper  sanctitatom  in  ipsoexis- 
tentem,  sed  necessaria  est  alia  sanctitafl  00- 
bis  impressa,  et  quam  Christas  Dominas 


per  sua  merita  moralitor  in  nobis  producit. 
Hac  enim  sanctitate  interna  efncimur  actu 
membra  Christi,  et  consequimur  fructum 
satisfactionis  illius  ;  aliter  qaippe,  licet  in 
se  sutliciontissima  sit,  nobifl  officaciter  D 
prodest.  Quam  doctrinam  tradit  D.  Thom. 
trt.  quast.  (9,  art.  I.  in  r<,r)>.  ubi  ait  : 
"  Dassio  Christi  causat  remissionem  pecca- 
i  torum  per  modum  redomptionis  ;  quia 
cenimi]  aput  nostrum,  j  lio- 

i  nem  suam.quamexcharitate.  ien- 

i  tia  sustinuit,  liberavit  nostanquam  mem- 
i  bra  sua  a  peccatis,  quasi  pef  pn-tium 
a  su B  aliquod 

:.im,  quod   manu  •  ■ 
-e  a  peccato,  quod  pedibus  com- 

*  miaiasei 

•'*.  expli  lum,    quo    incorporamur 

Chri  lirimur  moraliter  ej  is  mem- 

S  il  il  unjuit,  i  Christi  habet 

m  in  nobis,  in  qnantam  ineorp  i 
i  mur  et,  ut  membra  BUO  capiti.   " 

rmari.    Kt  i 
it  Christus  prii  I  g 

liam  in  an 

:m  im; 

•  ej  ,  iu3   liberamur 

a  cujusl 

:nus   in  anii 
tionis  filioram,  quo  b  lecri- 
bimar  immorta- 

i  jastitia,  quaQawt™ 

sumus  el 

Vin  "  :  ).  [UOD 

dicta  lex  jubet,  el  nihil  habere,  qno 

itur 

lam  G      '.  3,  dicit  ir  i  U 

du  tus  qui  non  j  I    .  i 

teripta  tunt  in  i  r,  u  I  i.  Bt 

Q  .  -  •  i 

'  autem  m  mho,  >n- 

nium  /v  justiti.: 

:    _ 
divi: 

ooram  Deo  i  at : 

ram  illojusti,  vel  tales  efficimur  perjn 
tiam  Christi  nobis  moraliter  appli 
Probatnr  minor :  tum  quia  nemo  in  I 
\  it ».  can  •  ii'  dii  inaa  legi  n  ,. 

gnant.  juita  illa  II  s 

mus,  quomani  peecaluin   non  hal 

mducimui  i  in  nooii  Et 


DISP.  II,  DUB.  I. 


331 


SIO 


sai.  64  IsaiaG  64  :  Facti  sumus  ut  immundi  omnes,  et 
quasi  pannus  menslruatx  universx  justitix 
nostrx.  Tum  quia  lex  divina  praGcipit  lnter 

Iatt-22alia,  Matth.  22  :  Diliges  Dominum  Deum 
tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  ex  tota  mente  tua  : 
quod  tamen  non  valemus  adimplere,  cum 
innumeris  hujus  mortalis  vitaG  necessitati- 
bus  distrahamur. 

Respondetur  duplicem  esse  carentiam 
correspondentiac  ad  divinam  legem  :  aliam 
rigorose  talem,  qua  videlicet  avertimur  ab 
ipsa  lege,  et  Deo  ultimo  fine  :  quod  tantum 
fit  per  peccatum  mortale  ;  aliam  secundum 
quid  talem,  qua  nimirum  aliquid  facimus 
praeter  legem,  ab  ea  tamen,  et  Deo  ultimo 
fine  non  avertimur  :  quod  contingit  cum 
venialiter  tantum  peccamus.  Unde  etiam 
est  duplex  correspondentia  ad  divinam  le- 
gem  :  una  absolute  talis,  quae  habetur  dum 
homo  non  peccat  mortaliter  :  altera  omni- 
bus  modis  talis,  quae  habetur  dum  homo 
nec  venialiter  peccat.  Utraque  autem  cor- 
respondentia  exacta,  et  perfecta  est  :  sed 
secunda  exactior,  et  perfectissima.  Nam 
qui  moraliter  non  peccat,  subjicitur  legi 
absolute,  et  rigorosam  carentiam  corres- 
pondentiae  ad  illam  non  incurrit  :  qua  de 
causa  dicitur  absolute  immaculatus,  juxta 

salrn  i.  illud  psalm.  1 :  Beati  immaculali  in  via,  qui 
ambulant  in  leye  Domini.  Qui  autem  nec 
venialiter  peccat,  subjicitur  legi  omnibus 
modis,  et  nullam,  vel  minimam  incurrit 
correspondentiae  carentiam.  Sed  hoc  poste- 
riusest  proprium  Beatorum,  ex  viatoribus 
vero  adultis  in  sola  B.  Virgine  inventum 

Hinc  ad  argumentum  dicendum  est,  jus- 

titiam  qua  sumus  justi  coram  Deo,  impor- 

tare  correspondentiam  absolute  talem  ad 

•m  divinam,  quae  videlicet  excludat  pec- 

-m  mortale,  et  aversionem  a  praedicta 

:  et  in  hoc  sensu  procedunt  testimonia, 

quae  ad  probationem  majoris  inducuntur. 

Non  autf:m  petit  indispensabiliter  praedicta 

justitia  correspondentiam  addivinam  le- 

gem.quaesit  perfectissima,  el  omnibas  mo- 

talis,  qnae  nimirum  excladat  omnia  pec- 

cata  venialia.  Recte  qaippe  eobaeret,  qaod 

aliq  ilate  justas,  el  dicatar  per- 

fectas  coram  Deo;  et  qaod  nihilominns  le- 

viter,  sea  venialiter  peceet.  Sic  enim  Ge- 

■     .6,  dicitur  :  Noe  vvr  justus,  atque  per- 

VA  Deut.  18  :  Tu  autem  perfeetua  cris 

coram  ihmin  >  fteo  tuo.  Kl  Matth.  Estoteper- 

•  ad  Philip.  3 :  Quicumque perfeeti  su- 

,  hoc  sentiamus.  Et  tameri  certum  est 


homines  viatores  (S.  Virgine  excepta)  pec- 
casse  venialiter,  ut  diximus  tract.  prxced. 
disp.  2,  dub.  7.  Unde  August.  epist.  54  adAu^ 
Macedonium,  exponit  hoc  modo  verba 
Christi  Domini :  Si  vos  cum  sitis  mali,  nostis 
bona  dare,  et  inquit  :  Illum  dicimus  bonum, 
cujus  prsevalent  bona  ;  eumque  optimum,  qui 
peccat  minimum  :  ideoque  Dominus,  quos  di- 
cit  bonos  propter  participationem  gratix  di- 
vinsB,  eosdem  etiam  malos  dicit  propter  vitia 
inftrmitatis  humanx.  Quibus  verbis  aperte 
docethomines  esse  absolute  justos,  et  bonos 
propter  gratiam  sibi  communicatam  :  et 
esse  malos  secundum  quid  propter  peccata 
venialia,  quae  committunt,  et  simul  cum 
gratia  conjungunt.  In  hoc  ergo  sensu  con- 
cessa  majori ,  negamus  minorem.  Cujus 
prima  probatio  non  urget;  nam  primum 
testimonium  procedit  de  peccatis  veniali- 
bus,  quae  divinae  legi  absolute  non  repu- 
gnant,  nec  ab  ea  hominem  avertunt,  sed 
tantum  divertunt,  et  sunt  praeter  legem,  ut 
explicuimus  tract.  de  peccatis,  disp.  19, 
dub.  1.  Secundum  vero  testimonium  expo- 
nendum  est  ad  litteram,  non  de  justitia 
Evangelica,  quae  fit  per  internam  gratiam  a 
Spiritu  sancto  in  nostris  cordibus  diiTusam ; 
sed  de  justitia  legali,  quae  consistebat  in 
observatione  caeremoniarum  apud  Judaeos, 
utexponunt  D.  Hieronym.  ibi.  et  D.  Cyril-  d.  iiit  r 
lus  lib.  5,  in  Isaiam  tom.  6.  Et  adhuc  in  hocDCvni 
sensu  accipiendum  non  est,  ut  prolatum  in 
persona  Isaiae,  et  aliorum  justorum  tem- 
pore  legis  Mosaicae  ;  sed  ut  prolatum  in 
persona  impiorum,  et  peccatorum  homi- 
num,  quiquamvis  in  observationo  quarun- 
dam  legum  justi  viderentur,  deficiebant  ta- 
men  simpliciter  in  aliis  obsorvantiis,  et 
erant  absolute  polluti  ad  instar  panni  mens- 
truatae.  Addit,  et  bene  Bellarmin.  ubi  supraBciiarm. 
cap.  14,  nos  in  praesenti  non  agere  de  jus- 
titia  actuali,  quao  consistit  in  opcribus  a  no- 
bis  factis,  et  quac  proinde  sccum  habot  plu- 
res  defectus;  sed  de  justitia  habituali,  quae 
est  opus  solius  Dei,  quam  ipse  in  nobis  pro- 
ducit  :  Dei  autem  perfecta  sunt  opera,  ut  di- 
citur  cap.  \V>,  Deuteron.  1  tade  gratia  sanc-u,.,,.,.,.. 
tificans  sufficiens  cst,  ut  perfecte  simuscon-  y2- 
formes  habitualiter  divinaa  legi,  et  parati 
ad  vitandum  cuncta,  quas  Deo displicent,  et 
ipsa  etiam  poccata  venialia,  ai  per  ipsa 
averteremur  ab  illo. 

11.  Ad  secundam  ejusdem' minoris  pro- 
bationem  dicendum  est,  Iv  ex  toto  <<>nl<>  tuo, 
et  ex  tota  mente  tua,  dupliciter  intelligi 
po   €  :  uno  modo,  ut  idem  sit,  acsuper  6m- 


332 


DE  JUSTIFICATK»NE  IMPII. 


nia  alia,  ut  nihil  in  corde  Deo  pracponatur  : 

altero  modo,  ut  semper  actu  Deus  cogitetur, 

et  ametur.  Prima  perfectio  est  propria  sta- 

tus  viatorum,  et  cadit  sub  praecepto,  eam- 

que,  licet  curis  hujus  vitae  distracti,  possu- 

mus  cum  gratia?  adjutorio  habere.Secunda 

vero  est  propria  status  comprchensorum, 

ct  non  cadit  sub  prac-cepto,  sed  magis  est 

finis  praccepti  :  quamobrem  licet  eam  non 

habeamus  in  hac  vita,  non  propterea  defi- 

cimus  in  alicujus  praccepti   observatione. 

s  Beg.  Unde  Scriptura  testatur  3   R<'<j.  eap.    14, 

4  \fCir  Davidem  in  toto  corde  suo  sequutum  fuisse 

-:{      Deum  :  et  idem  dicitur  de  Josia   1  / 

quos  tamen  certum  est  curis  hujus  vitusoc- 
cupatos  fuisse,  et  peccasse  venialiter.  Bl 
quamvis  illa  prior  perfectio  possit  respec- 
tive  ad  secandam  imperfectio  dici ;  al 
lute  tamen  sullicit,  ut  qnifl  perfecte  adim- 
pleat  illud  praDcej)tum,  quatenaa  oblig 
narn  posterior  perfectio  non  cudit  sub  ; 
cepto,  sed  in  eam  velat  in  flnem  collima- 
nus  per  prioria  perfectionis  exhibitionem. 
D.Tho.  Et  ita  inteliigendas  est  l>.  I  bom.2,  2,  ou 
11,  art.  (),  cum  inquil :  1  Intendil 
«  hoc  praeceptum,  ut  1h>iii<>  Deo  totaliter 
«  nniatur;quod  fiel  in  patria,  qoando  Deas 
«  erit  omnia  iu  omnibos,  ut   dititar  1  ad 
1  lorinth.  15.  Et  ideo  plem  te  in 

«  patria  implebitar  hoc  pr  eceptum ;  in  via 
«  autem  impletar,  sed  imperfecte 
l)All„  dem  modo  interpretari  debel  i>.  Aogoat.  in 
pluribus  locis,  quae  refert  Stapletonioa /t6. 
.">,  (/c  Jusiilicat.  cap.  l<),  in  quibus  Bignifi- 
care  videtur,  non  haberi  in  hao  vita  adim- 
pletionem  dicti  praecepti;  consideral  enim 
ejus  finem,  qai  tamen  sub  praacepto  u->n 
cadit. 
(luintiiiii     i:'-  Argaitur  qainto,  quia  gratia  aancti- 
•"^11;   licans  non  esl  sufficiena  ad  destruendam 
offensam  Dei  es  peccato  actuali  relictam  : 
ergo  non  esl  sufficiens  ad  justificandum, 
sed  indigebil  novo  favore  Det,  el  condona- 
tione  extrinseca.  Consequentia  patet,  quia 
jastificatio  importat  destroctionem  oflenaa 
Dei  :  ergo  forma  ad  hanc  insafficiena  non 
sufficit  ad  illam.  Antecedens  antem  osten- 
ditur,  tum  quia  gratia  sanctificans  esl  in 
homine,  offensa  veroesl  in  Deo  :  ergo  gra- 
tia  nequit  offenaam  formaliter  destraere. 
Tum  euam,  quia  offensa  Dei  esl  Bimpliciter 
infinitae  gravitatis,  ut  dici  aoiel  3  part*  m 
truct.  (/c  Incamat.  gratia  autem  perfectionis 
f initae  :  ergo  e^t  insufficiena  ad  destroetio- 
nem  illius. 
Respondetur,  quod  ut  gratia  ail  forma 


iiiciiliim. 


justificans,  sufficit  quod  per  seipfl  im  lurma-  b 
liter,  et  immedi  :tificel  hominem,  ct 

expellat  id  quod  babet  rationem  peccati,  et 
mali  in  ipso  homine,  et  quod  ex  vi 
pi -'iductionis  habeatexcludere  alia,  quaepec- 
catum  consequuntur,  cuju.-: 
passiva  Dci.   El  hac  ratj  lsulta  asse- 

ruiinus,  gratiam  <i>l  prxstandum  j  1 
effectut  non  indigert  txtrtn*    <  Dei  fa 
distincto  ab  eo  m  tut  /«  r  que     ipt  1  gratia  in- 
fundttur.  Et  in  I  ..'gamus  antece- 

dens  argumenti ;  nam  ttia  imme- 

diate  formaliter  per  iaipi  im  uon  excl 
offenaam  passivam  Dei;  nihiiominnsa 
di .  inus  ,  per  qaem  gi  I  ici, 

ii  1  un  offensam  expellit.  Nam  • 

I  Deua  gratiam  in  homi 

1  acceptom  ittit 

injariam,  deponit  -  liom,  el 
sam,  quin  alius  favor,  vel  aova  ao 

|  nratur. 
1  nde  etiam  grati  1 

re,  oon  quidem  il  ipgj 

immedi  ite, 

terminoa  neceas  iri  acta  li- 

vino,  per  qaem  fonnaiitei 

i-litur 

expellil  fbrmaliter  indii 
tivej  esl  enim  lermin 
initar.  1 

:i  '.t!l  pr  I 
III    ll"tl  1 1 1  i  — 

ter  imme  liate  I 

tibe  mitrimna ;  aed  ininime  toHont, 

itia  sil  forn  iei- 

ler  hominem  j . 
lis.  \\  le,  hominem 

sanctificantem  r  :bituali- 

ter  ad  Deum,  lanquam  ad  ultimum  I 

tuere  i| 
qnam  mortaliter  pe    in  l  1 
cuju  ita  privationi 

aistit.  1  nde  | 
tio  off(  •  ;r. 

16.  Ultimo  argaanl  A 

•nt.nti  :  *m 

adhac  per  divinam  virtotei 

tum  deatraatnr  alne  infnsionegr 

quod  gratia,  ft  ; 

.  Bubjeci 
sine  aliqao  actu  suffici  il 
tionem  :  ha  mt,  ol  qua? 

den  g  tnt  omnipotenti  e  dh 
tentia  noatra  iu>n  debel  admitti. 

i  hoc  argnmentam  tangit  pl 
gravea  difficaltalea,  qaibo  :.>  r;;r; 


DISP.  II,  DUB.  II. 


333 


tatus  hic  majori  ex  parte  deserviet,  et  quas 
infrasuis  locis  decidemus.  Videantur  etiam 
quae  diximus  tract.  prxced.  disp.  4}  dub.  1 
et  2,  ubi  alia  argumenta  diluimus,  quae  pos- 
sent  in  praesenti  opponi,  et  explicuimus 
quo  sensu  fieri  possit,  ut  supposita  gratia 
sanctificante,  homo  actu  non  acceptetur  ad 
«loriam. 


DUBIUM  II. 

/  'trum  aliqua  hominis  operatio  sit,  vel  possit 
esse  forma  justificans. 

47.   Ex  hactenus  dictis  constat  gratiam, 
seu  formam  justificantem  duos  effectus  for- 
males  homini  impertiri  :  alterum  prima- 
rium,  et  positivum,  qui  est  constituere  ho- 
minem  Deo  gratam,  et  sanctum,  ac  justum 
coram  illo  :  alium  vero  quasi  secundarium, 
et  privativum,  qui  est  mundare  hominem 
a  peccato.  Nam  generaliter  loquendo  sic  se 
habent  effectus   positivus,   et   privativus  , 
quoties  ab  eadem  forma  communicantur  ; 
privativus  enim  positivum  supponit,  et  eo 
mediante  introducitur.  Nuncvidendumest, 
quaenam  sit  forma  hos  effectus  praestans, 
vel  praestare  valens ;  actus-ne  ab  homine 
elicitus,  an  habitus,  vel  qualitas  permanens 
a  Deo  infusa?  Et  quamvis  haeretici  hujus 
temporis  communiter  asserant,  actum  fidei 
sufficere  ad  hominis  sanctificationem ;  in 
eis  tamen  refellendis  non  immorabimur, 
quia  supponimus  ut  omnino  certum  apud 
Caiholicos,  fidem  non  esse  formam  sancti- 
ficantem,  imo  nec  dispositionem  ultimam, 
et  omnino  sufficientem  ad  sanctificationem : 
compatitur  enim  ex  natura  sua,  et  de  facto 
multolies  coexistit  simul  cum  peccato  mor- 
tali.  De  quo  videri  inter  alios  possuntBel- 
scllarn.  larmin.  lib.  1  de  justijical.  cap.  12,  cumse- 
quentibus,  et  Becanustom.  2  Summw,  tract. 
4,  cap,  2,  auxst.  6.  Et  oi)  eandem  fere  ra- 
tjonoin  missoa  facimus  alios  actus  superna- 
t  irales,  quos  homo  viator  elicit,  actu  amo- 
Dei  raper  omnia,  et  actu  contritionis 
eptis,  quos  rmidam  asseruntesseformam 
tificantem,  vel  ad  minas  habereex  na- 
tura  sua  vim  justificandi,  posseqae  proincje 
eammamcare  prsdictum  effectum.  Quod 
an  trerum  sit,  hic  discutiendum  est :  etcla- 
rttaiii  gratia  dubium  per  partes  decidemus, 
ei  -i  tacilioriba  ,  ac  certieriboi  inchoabi- 

J7J  | 


§    I. 

Prima  conclusio  explicans,  quid  de  facto 
contingat. 

48.  Dicendum  est  primo,  actum  charita-  C^J[J. 
tis,  vel  contritionis  de  facto  non  esse  for-    sio. 
mam  justificantem.    Sic    docet   aperte   D.  D-Tll° 
Thom.  in  praesenti  quaestione,  fere  per  to- 
tam,  et  quxst.  28,  de  Verit.  art.8,  et3part. 
quxst.   86  et  qusest.   89,  et  in  3,  dist.    19, 
quxst.  1,  art.  1,  quiestiunc.  1  et  in  4,  dist. 
17,  tota  quzst.  1,  in  quibus  locis  manifeste 
supponit,  etdocet,  actuscontritionis,  etcha- 
ritatis  distingui  a  forma  justificante ,  ad 
eamque  comparari  per  modum  dispositio- 
nis.  Unde  sic  docent  unanimiter  ejus  disci- 
puli  in  praesenti  :  quibus  etiam  consentiunt 
Vega  lib.  7,  in  Trident.  cap.  24,  Bellarm.  ^- 
lib.  2,  de  Justificat.  cap.  15,  Suarez  lib.  7,Beiiarm. 
degratia,  cap.  8  ettom.  1,  in3  part.  disp. 
4,  sect.  8  et  tom.  4,  disp.  4,  sect.  3,  Grana-^"^- 
dos  tract.  8,  disp.  3,  Lorca  disp.  35,  Beca-  Becan. 
nus  ubi  supra,  cap.  3,  qusest.  5,  Aversa  in Aversa- 
prxsenti  sect.  3,  et  communiter  alii  Theo- 
logi,  ex  quibus  aliqui  asserunt  hanc  asser- 
tionem  esse  omnino  certam,  et  non  posse 
oppositam  absque  temeritate  defendi. 

Primum,  et  praecipuum  ejus  fundamen-  Praeci- 
tum  habeturex  Concilio  Tridentino,  et  po-  fJJJJJJJ. 
test  ad  hanc  formam  reduci  :  quoniam  dis-mentum. 
positioad  aliquam  formam,  vel  ad  effectumTrSt. 
formalem,  non  habet  rationem  causae  for- 
malis  :  sed  actus  charitatis,  velcontritionis 
est  dispositio  ad  justificationem  ;  ergo  non 
est  causa  formalis  illius.  Consequentia  pa- 
tet.  Major  etiam  constat,  tum  inductione  in 
aliis  dispositionibus,  et  formis;  nihil  enim 
reperiemus,  quod  habeat  rationem  verae 
dispositionis  ad  aliquem  effectum,  et  simul 
sit  causa  formalis  illius,  ut  discurrenti  per 
formas,  et  dispositiones  ordinis  naturalis 
liquido  apparebit.  Tum  etiam  ratione,  quia 
inter  dispositionem,  et  formam  invenitur 
mutua  dependentia,  et  causalitas;  forma 
enirn  dependet  a  dispositione  in  genere 
causae  materialis  dispositivae  ;  dispositio 
vero  dependet  a  forma  in  genere  causae  vel 
formalis,  vel  finalis,  ut  modo  ex  vcra  Phi- 
losophia  supponimus  :  atqui  realis  depen- 
dentia,  et  causalitas  exposcit  realem  dis- 
tinclionem  inter  extrema,  ut  ex  se  liquet  : 
ergo  di8positio  ad  formam,  vel  ad  ejus  effec- 
tum  formalem,  non  habet  rationem  causae 
formalis,  sed  differt  realiter  ab  illa.  Minor 
vero  li.ilH.-tur  pluribua  in  locis  Concilii  Tri- 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'II. 


Vasqui 

effo- 
gium. 


Pra  clu- 

dilar.et 

refelli- 

tur. 


Everli- 

tur  am- 
plius. 
Concil. 

Triilent 


dentini,  in  quibus  asseritur  amorem  Dei, 
et  contritionem  pra^parare,  ac  disponere 
hominem,  ut  justificetur,  sive  ut  justifica- 
tionis  gratiam  consequatur. 
i  49.  Kespondet  Vasqaez  ditp.  203,  oap.  9, 
num.  88:  Concilium  nec  in  prsdictis  locis, 
nec  in  aliquo  alio,  contritionis  nomine 
significasse,  vel  intellexisse  contritionem 
perfectam,  quae  amorem  Dei  super  omnia 
mcludit,  vel  pracsupponit ;  sed  aliurn  dolo- 
rem  minus  perfectum,  qui  solet  attritio 
appellari.  I  nde  ex  Concilio  non  habetur, 
quod  contritio  perfecta  sit  dispositio  B I 
justificationem,  ac  proinde  ne([uit  e-x  illo 
colligi,  quod  non  sit  de  facto  forma  justifi- 
cans  in  eis  honoribus  qui  eam  eliciunt,  el 
ea  mediante  jnstificantnr. 

Sed  hcfic  interpretatio,  prout  sic  univer- 
saliter  jacet,  est  evidenter  falsa,  ct  p 
eflicaciter  refelli.  Pritno,  quia  Coneiliom 
sess.  1 1,  cap.  l,  manifeste  distinguit  contri- 
tionem  perfectam,  qa  im  assernit  impeti 
veniam  peccatoram,  a  contritione  impi 
fecta,  sive  attritione;  aam  postquam  de 
contritione  sermonem  itim  de 

attritione  agit,  dicena  :  «  Illam  vero  coa- 
«  tritionem  imperfectam,  quae  attritio  di- 
«  cittir,  quoniam  vel  <ix  tnrpitudinii  | 
«  cati  consideratione,  \<-\  an  b,  et 

«  pcenarum   metu    commnniter   concipi- 
■  tur,  el  ignum  manifestum 

quod  Concilium  in  priori  capitifl  parte  I<>- 
quebatur  de  contritione  perfecta«  ftj  cmndo, 
et  praecipue,  quia  Concilium  loquitnr  de 
contritione,  quae  sine  Sacramento  in  n 
cum  Sacramento  in  voto  deservit  ad  j;; 
ficationem  :  sic  enim  habet  :  Docet  prae- 
«  terea,  etsi  contritionem  hancali 
«  charitate  perfectamease  contingat,  homi- 
«  nemque  Deo  reconciliare,  priuaquam  boc 
«  Sacramentum  (Pcenitentiae  videlicet)actu 
«  suscipiatur ,  ipsam  nihilominus  reconci- 
o  liationem  ipsi  contritioni  rine 
«  menti  voto.  quod  in  illa  includitur.  non 
«  esse  adscribendam.  Contritio  autem, 
quseimportat  votumSacramenti,  ei  qme  aine 
illo  in  re  in  suscepto  perducit  adjustifica- 
tionem,  aon  esl  attritio,  ?el  dolor  imper- 
fectus,  sed  contritio  perfecta;  cum  certum 
sit,  aominem  cam  sola  attritione  extra 
Sacramentum  justificari  :  ergo  contritio, 
de  qua  loquitur  Concilium,  est  contritio 
perfecta. 

50.  Confirmatur  primo;  nam  Concilium 
sets.  6,  can.  9,  defintens  contra  Pelagianoe 
necessitatem  divini  auxilii  ad  eliciendum 


actus,  quibusad  justificatioi.  nimur, 

inquit :  i  Si  quis  dixeril  ,  i 

Spiritos  sancti  inspiration  »s  adju- 

'.<  torio  bominem  cn  Uii- 

«  gere,  aut  pcenitere  posse,  sicat  oportet, 
"  ut   ei   justificationis   uratia  conferatur, 
anathemasit  i  AtquiCoociliumloqmtar 
de  dilectione  Dei,  et  de  contriti  ioc- 

tis  :  ergo  hujusmodi  ac» 

ut  gratia  justifican-  .  atundatur; 

atque  id.  mt  ipsa  i  -rma  justific  l 

Minor  liquet  :   tum  quia  Coneilium  per  1\ 

rre,   intelligit  actum  Pi 
e1  Spei  virtutum  Th<  rum  :  ei 

Iv  iit  ■  i  pctnitere,   inl 

cfa  iritatifl  1 1 
amore  procedentem  ;  a  in- 

I  i       ; 
charitatii  ao 

ittritione,  <*tan 
imperfecto,  at<  LTum< 

Concilium  eoa  pnecipue  acl  1 1 

quos  pra  ir  aoxiliam 

irationi  rii,  ut  ii 

aorm  rbiam  i 

iritor  pnBdictmi 
lium,  sunt  i 

it-,   nt 
actuum  aobilitai  icilium 

in  pi 

prol..  i i t «•  r  ali 

tgratiam  ju-ttfic  i 
derantnr. 

Confirmatnr  aecna 
thodum.  quam  CondHum  iri  tr  doc-lurr 

triua  illj  t ;  nam 

cap.  8,  ennmerat  actus.  quib;; 

psenti,  assignat  i  it— 

lius  :: 

pr  mjustific  |ui- 

■  tur,  et  relatia   . 

oifl  canaia,  inquit  ::tum  nn 

tbrmalifl  c  .   rtitia  D» 

i   ip  at  • 

■  qua  ridelieet  ab  •  -iur 

■  spiritu  mentia  I  non  modo 
u  putamur,   eed  ▼ere  justi  nominamur 

imus,  justitiam    in  nol 
i  nnaaquisqne  •eoundum  taam  i 
«  quam  Spiritus  sanctus  partil 
proutvull  mcujus- 

■  que  dispositionem,  aem, 
l  bi  plura  possuot  ponderari,  quai  rapi  i 
rein  doctrinam   conftrmant.    Prm. 
Concilittfi]  cap.  6,  abi  agit  dedispositi* 

DUfl 


DISP.  II,  DUB.  II. 


335 


bus  ad  justificationem,  actus,  et  operatio- 
nes  hominis  recenset :  capite  vero  7,  agens 
de  forma  justificante,  nullius  operationis 
hominis  meminit :  ergo  signum  est,  quod 
Concilium  omnes,  et  singulos  hominis 
actus  ad  ejus  justificationem  concurrentes 
reponit  inter  dispositiones  ;  et  quod  sentit 
causam  justificationis  formalem  ab  omni- 
bus,  et  singulis  hominis  operationibus  dif- 
ferre.  Secundo,  quod  Concilium  dum  cap. 
6,  agit  de  dispositionibus,  dicit  hominem 
ilias  elicere,  libere  moveri  in  Deum,  cre- 
dere,  timore  concuti,  spe  erigi,  Deum  dili- 
gere,  etc,  qua?  omnia  operationibus  conve- 
niunt  :  quando  autem  cap.  7,  agit  de  forma 
justificante,  non  dicit  hominem  illam  eli- 
cere,  sed  potius  illam  recipere,  illa  donari, 
et  quod  Deus  illam  facit :  ergo  satis  aperte 
distinguit  Concilium  omnem  hominis  ope- 
rationem  (cujusmodi  etiam  sunt  amor  cha- 
ritatis,  et  contritio  perfecta)  a  causa  formali 
justificationis. 
^ajof  Confirmatur  :  nam  Concilium  dicit  for- 
iinpug-  mam  justificantem  infundi  a  Deo  juxta 
uniuscujusque  dispositionem  :  sed  illud, 
juxta  cujus  diversitatem  praccipue  desumi- 
tur  inacqualitas  gratiac,  non  consistit  in 
actibus  imperfectioribus,  sed  in  actibus 
amoris  Dei,  et  contritionis  perfectae  :  unde 
si  duo  haberent  attritionem  ut  decem,  et 
contritionem  ut  quinque,  non  reciperent 
gratiam  ut  decem,  sed  ut  quinque  :  ergo 
supponit  Concilium,  actus  amoris  Dei,  et 
contritionis  perfectac  habere  rationem  dis- 
positionis  ad  gratiam  sanctificantem. 

51.  Xec  refert,  si  iis  omnibus  occurras 
dicendo,  minime  repugnare,  quod  eadem 
entitas  secundum  unum  conceptum  habeat 
rationem  dispositionis,  quatenus  aptatsub- 
jectum  ad  ulteriorom  formam;  et  secun- 
ium  alium  conceptum  habeat  rationem 
causac  formalis,  quatenus  per  seipsam  praes- 
tat  eflectum  suo  sabjecto,  illudque  consti- 
tuit  in  aliquo  e.sse.  Sicut  idem  calor  est 
forma  ad  constitaendam  calidum,  et  dispo- 
ritio  ad  gonerationem  ignis.  Kt  secundum 
D.Tbo.  I).  Hl  1  part.  qtuf$l.  70,  arf.  0,  et  (juxst.de 
anima,  art. '.),  eadem  forma.sub.stantialis  se- 
cundum  gradum  superiorem,  et  constituit 
matenam  formalitcr  in  aliquoes.-o.etsimul 
ii  fiornt  ad  grarlurn  inferiorem,  ac  perfec- 
Uorem.Sicefgocdntritioetbabebitrationem 
h  po  itionis  ad  gratiam,  qood  tantum  docet 
ncilium  Tridentinam  ;  etsimal  nonpro- 
hibebitur  habere  rationem  formae  sanctifi- 
ceoftii  hominem,  ac  expellentis  peccatam. 


Hoc,  inquam,  non  refert,  sed  facile  re- 
fellitur  :  quoniam  licet  eadem  entitas  pos- 
sit  esse  causa  formalis  respective  ad  unum 
effectum,  et  causa  dispositiva  respective  ad 
alium,  ut  constat  illo  exemplo  caloris ;  ni- 
hilominus  id  quod  est  vera  dispositio  ad 
aliquem  efTectum,  nequit  esse  vera  causa 
formalis  illius,  ut  in  eodem  exemplo  li- 
quet :  calor  enim,  quia  est  dispositio  ad 
ignem,  nequit  esse  causa  formalis  ignis. 
Et  ratio  constat  ex  supra  dictis,  quia  vide- 
licet  causa  dispositiva,  et  causa  formalis 
respective  ad  eumdem  efiectum  mutuo  se 
causant,  et  mutuo  ab  invicem  dependent; 
quod  absque  reali  earum  distinctione  sal- 
vari  nequit.  Atqui  Concilium  docet,  con- 
tritionem  esse  dispositionem  ad  justifica- 
tionem  :  ergo  sentit,  contritionem  non  esse 
causam  formalem,  per  quam  justificamur  : 
quamvis  possit  esse  causa  formalis,  per 
quam  homo  dolet,  vel  Deum  amat,  vei  ad 
Deum  actualiter,  et  affective  convertitur, 
quod  libenter  admittimus.  Nec  D.  Thom. 
locis  citatis  asserit,  formam  substantialem 
secundum  unum  gradum  esse  dispositio- 
nem  ad  seipsam  secundum  alium  :  sed 
docet  accidentia  consequentia  unum  gra- 
dum  esse  dispositionem  ad  alium ;  acciden- 
tia  autem  non  sunt  causa  formalis  compo- 
siti  substantialis,  sed  mere  dispositiva,  ut 
ex  se  liquet.  Unde  illud  exemplum,  sicut 
et  primum,  nihil  adversus  doctrinam  supra 
traditam  evincunt,  sed  potius  illam  con- 
firmant. 

52.  Secundo  probatur  nostra  conclusio 
alia  ratione  desumpta  ex  eodem  Concilio 
Tridentino  locis  statim  referendis,  quae  po- 
test  sic  proponi '.  nam  parvuli  justificantur 
formaliter  per  gratiam  habitualem  :  ergo 
et  adulti.  Ergo  nullus  de  facto  justificatur 
formaliter  per  actus  amoris,  etcontritionis. 
Antecedens  est  omnino  certum,  quia  Con- 
cilium  Trident.  sess.  5,  can.  4,  defmit  par- 
vulos  per  Sacramentum  Baptismi  mundari 
a  peccato  originali  :  et  can.  5  sefjucnli,  de- 
terminat  baptizatum  exuere  veterem  ho- 
minem,  et  mduere  novum,  ac  fieri  filium 
Dei,  et  cohaeredem  Christi  :  et  deinde  sess. 
1,  can.  13,  determinat  parvulos  baptizatos 
inter  fideles,  utique  justos,  computandos 
esse  :  serl  hacc  parvulorum  iustificalio  non 
fit  per  formam  extrinsecam,  ut  constat  ex 
dictis  dul>.  prxccd.  nec  fit  per  aliquam  ope- 
rationem  ab  eis  elicitam,  quam  elicere  non 
valent  :  ergo  fit  formaliter  per  gratiam 
habitualem  ;  (juod  ut  certum  ex  definitiono 


Impng- 

natnr. 


Ratio 

1'ihida- 

menta- 

lis. 

Concil. 

Tridcnt. 


336 


de  justificatione  impii. 


Conflr 

iuatio 


vasq.  Ecclesia}  docet  Vusquez  disp.  203,  cap.  6. 
Prima  vero  consequentia  probatur  ;  quia 
parvuli  et  adulti  justificantur  per  formam 
ejusdem  rationis ;  siquidem  utrique  ex  vi 
formae,  per  quam  sanctificantur,  consti- 
tuuntur  consortes  naturae  Dei,  filii  Dei,  et 
hajredes  vitae  aeternae  •'  ergo  si  parvuli 
justificantur  formaliter  per  gratiam  habi- 
tualem,  adulti  etiam  per  eamdem  gratiam 
justificantur.  Exquibus  secunda  consequen- 
tiasatis  liquet;  nam  ad  unicum  eflectum 
formalem  suflicit  una  forma  ,  seu  causa 
formalis,  ut  inductive  potest  ostendi  :  ergo 
tam  parvuli,  quam  adulti  justificantur  for- 
maliter  de  facto  per  gratiam  habitualem; 
et  nemo  de  facto  justificatur  per  actus  amo- 
ris,  et  contritionis. 

Confirmatur,    quia   Sacramentum   I 
tismi,    quod   confertur   parvulia,  et   qnod 
confertur  adultia,  est  ejnadem    rationU; 
siquidem  con.-t.it  ei  eia  lenn  partib 
tialibus,  materia  ridelicet,  et  forma  :  • 
confert  ettectum  ejoadem   rationis;  m-tru- 
mentum   enim,    quale    est    Sacramentom 
Baptismi,  nequit  esse  ejoadein  rationia,  si 
effectus  diversae  rationia  prodocat;  aiqui- 
dem  constituitur  easentialiter  per  habitndi- 
nem  ad  etlectum  :  atqni  effieetua,  qnem  8a- 
cramentnm  Baptismi  confert  parvnlii 
gratia  habitualis,  per  qnam  formalitei 
tificantur,  ut  constat  ei  modo  dictia 
effectua  <iuem  confert  adnltia,   eat   gratia 
habitnalia,  perqnam  formaliter  justifican- 
tur.  Et  nrgetnr  hoc  ;  nam  Baptismua  adnlto 
collatus  praestat  ipsi  formam,  qna  ju 
catur-,  aiquidem  effective  inatrnmentaliter 
ipsum  justificat,  qnod  abaqne  prodnctione 
formae  justificantia  facere  neqnit:  atqninon 
praastat,  neqne  efficil  actna  amoris,  etcon- 
tritionia,  n1  ei  ae  liquel  :  ergo  forma  justi- 
flcans  adultoa  non  consistil  de  facto  in  pra> 
dictia  actibus.  Qnod    manifeste  eipr< 
Cttecb  Catechismua  Romanna  /».  2,cap.  2,nu 
Boman  UDj   doctrinam    Tridentini  aic  declarat  : 
«  Exponendum   erit    hnjua    Sacramenti, 
«  (nempe  Baptismi)  virtute  noa  non  aolnm 
«  a  malis,   quaa  vere  mala  dieenda  annt, 
«  liborari ;  verum  etiam  eximiia  boni 
«  muneribna  augeri.  Animna  enim  n< 

divina  gratia  repletur,  qna  jnsti,  et  filii 
«  Dei  effecti,  a&ternaa  quoque  salutis  h 
«  des  instituimnr.  Est  antem  gratia,  qnem- 

admodnm  Tridentina  Synodoa  abomni- 
«  bus  credendum,  pcena  anathematia  pro- 
«  posita  decrevit,   non  aolnm  per  qnam 

peccatorom  fit  remissio,  seddivina  qua- 


«  litas  in  anima  inh.erens.  ■  Et  dcinde  n 
51  :«   Huic    autem    additur   nobilif 
«  omnium  virtutum    comitatu-.    quae 
i  anima  cum  gratia  divinitus  infundun- 
t  tur.  >■  Id  autem,  quod  virtntea  habitu  • 
eomitantur,  non  est  aliqua  hominis  opera- 
tio,  sed  forma  qua^dam  habitualis,  et  per- 
manens,  sicut  ipsae  virti. 

Respondebis,  hoc  argumentum  cum !:<*-;<-•.- 
sua  confirmatione  tantum  evincere,  quod 
homo  justificetur  defactopersolam  gratiam 
habitualem,  quando  ju.-tificatur  intra   B 
cramontum,  et  absquecontritione;  min: 
vero  cum  justificatur  eitro  >  i>~ramentum. 
et  cum  contritione  :  tnnc  quippo  ipsa  con- 
tntnj,  ut  gratiam  hibitualem  tntevertit, 
poteat  etiam  Lapsum  justificare. 

Sed  contra  est  primo:  nam  homo,  si 
intra,  siveeitra  Sacramentum  justificetur, ' 
eat  j  eaaentialiter  ral 

aiqnidem  fit  coi  .ra-  di- 

\  in  ej  ladem  \  i 

ad  effectua  I  lem  eaacmtialiter 

rationia  reqniritnr  forma 

ntialia  :    ergo    tam    mtra.    quam 
eztra  Sa  ramentum  justificatur  p«»r   • 
dem  formam  juatificantem  :  eed  intra 

mentum  jnstifieatur  dc  facto  per  solam 
gratiam  h  ibitualem,  ut  c< 

:  imittit  hx  •  h  cc  igitu: 

non  actna    aliq 

iu-    s  [nia  etiam  cum  homo  jus- 

itom,     et    clicit 
actum  contritii  :tiam   h 

tuaiVm.   ut    oon  nciliu   Tn  I 

Jf.    11.  C  //-. 
habitualis  \  iri- 

tur,     ut  sit    forma  justifi 
<'nim  natnramdivii  lii  omninm 

virtotnm,  •  tituit  n  Dei,  ut 

•'..  ]>rrrt'ii.  <>t  roaio 
t.  jprwoed.  t>>ta  dUp.  I,  nnd< 
omnea  qni  contritione  pi 

ipiunt, 
quate  ju.-ti.  non  minna  quam  illi,  qui  eli- 
ciunt  oontritionem  :  erg  i  qui  justificatur 
intra  Sacramentnm,  justificatur  forma 
persolam  gratiam  habitualem,  ef  non  per 
contriti 

Tertio,  qoia  8i  actna  contritioni 
aliqnando,  nempc  extra  Sacramentom,  jos- 
tificarel  formaliter,  gratiahabitualia  ir: 
qui  contritionem  eliciant,  non 
tionem  forma?  jostificantia,  iir. 
ret  in  ita  Joelificatia  mr- 

dum  ; 


■ 
i 


DISP.  II,  DUB.  II. 


337 


dum  :  ergo  praedicta  contritio  non  justificat 
de  facto.   Sequela  ostenditur,   quia    idem 
effectus  formalis  nequit  naturaliter  a  dua- 
bus  formis  praestari,   et  sic  nequit  idem 
subjectum  esse  album  per  duas  albedines, 
aut  calidum  per  duos  calores  :  ergosi  homo 
aliquando  justificatur  formaliter  percontri- 
tionem,   nequit  tunc  justificari  formaliter 
per  gratiam   habitualem.    Falsitas   autem 
consequentis  liquet,  quiajustificare  pertinet 
ad  efTectum  formalem  primarium  gratiae 
sanctificantis  ;   siquidem   per  semetipsam 
expellit  maculam,  ac  constituit  hominem 
participem  naturae  divinae,  et  simpliciter 
rectum,   ac  justum   coram    Deo,    ut  dub. 
prxced.  vidimus  :  nequit  autem  forma  na- 
turaliter  communicari  subjecto,  quin  suum 
effectum  formalem,  et  primarium  ipsi  im- 
pertiatur  :  ergo  si  de  facto  gratia  habitualis 
in  aliquo  justo  non  exercet  rationem  formae 
sanctificantis,  sequitur  dari  de  facto  aliquem 
justum,  in  quo  non  sit  gratia  habitualis  ; 
quod  tamen  est  error  in  Fide,  et  contra 
Concilium   Trident.  sess.  6,   cap.  7.  Nec 
prodest  dicere,  contritionem,  et  gratiam 
habitualem  esse  causas  formales  partiales 
ejusdem  justificationis  ;   nam   impugnatio 
nuper  facta  satis  evincit  gratiam  habitualem 
esse  formam  adaequate,  et  surTrcienter  justi- 
ficantem  :  id  quod  liquet  in  parvulis  bapti- 
zatis,  qui  per  gratiam  habitualem  consti- 
tuuntur  justi  coram  Deo  non  minus  adaequate 
et  sufTicienter,  essentialiter  loquendo,quam 
adulti  :  atqueideo  vel  dicendum  estaliquos 
adultos  justificari  de  facto  absque  infusione 
gratiae  habitualis,  quod  sine  errore  in  Fide 
dici  non  potest ;  vel  concedere  oportet  prae- 
dictam  gratiam  esse  de  facto  tam  in  parvu- 
lis,    quam   in   adultis   causam    formalem 
adaxruatam  justifrcatiorris,  et  consequenter 
actus  contritionis,   et  amoris  de  facto  non 
justificare  formaliter. 

54.  Sed  objicies;  nam  humanitasChristi 

Domini  sanctificata  est  primario  per  natu- 

ram  divinam  ipsi  sub-tarrtialiter  in  eadem 

persooa  unitam  ;  (;t  nihilominussanctifrcata 

etiam  furtpergratiam  habitualem  in  anima 

ptarn  :  ergo  <•■;  eo  quod  adultus  de  facto 

tificetur  per  actum  contritionis,  non  im- 

peditor  justificari  etiamdefacto  pergratiam 

babitbalem. 

soivitur.     Respondetur   negando   conaeqnentiam : 

tum  qoia  ex  pr&missii  non  infertur  corrse- 

qu^n tia  de  facto,  led  ad  Bummum  de  possi- 

bili,  et  per  respectam  ad  abfolntam  |Dei 

potentiam,    cujua   opus    foii    sanctificatio 


Christi :  an  autem  vel  hoc  saltem  probetur, 
infravidebimus§3.  Tumetiam,etpraecipue, 
quia  illae  duae  Christi  sanctitates  non  sunt 
ejusdem  rationis,  nec  eundem  effectum 
formalem  praestant ;  sed  una  est  increata, 
altera  creata ;  una  personalis,  alia  formalis; 
prior  sanctifrcat  substantialiter,  posterior 
vero  accidentaliter.  Cujus  diversitatis  si- 
gnumest,  quod  nos  dicimur  univoce  sancti, 
ac  justi  cum  Christo  ut  sancto  per  gratiam 
habitualem,  secus  ut  sancto  persanctitatem 
personalem  et  increatam  :  crrca  quod  vi- 
dendi  sunt  Theologi  3  part.  quxst.  7,  et 
consuli  potest  Godoy  ibidem  disp.  21,  §  2.  Godoy. 
Caeterum  sanctitas,  et  justifrcatio,  quam  ac- 
tus  contritionis  impertiret,  si  de  facto 
sanctifrcaret,  esset  ejusdem  rationis  cum 
sanctitate,  et  justifrcatrone,  quam  de  facto 
communicat  gratia  habitualis;  utraque 
enim  inhaereret,  mundaret  a  peccato,  tri- 
bueret  idem  consortium  naturae  divinae,  et 
conferret  jus  ad  eandem  haereditatem ; 
alias  non  omnes  justi  essent  justi  ejusdem 
rationis,  vel  eodem  modo  compararentur 
ad  Deum.  Unde  vel  dicendum  est,  quod 
actus  contritionis  justifrcando  impediat  de 
facto  justrfrcationem  per  gratiam  habitua- 
lem,  quod  nequit  admitti,  ut  constat  ex 
modo  dictis  ;  vel  quod  si  non  impedit,  non 
justifrcat  de  facto. 

55.  Quae  hucusque  diximus,  possunt,  am- 
plius,  et  non  leviter  confrrmari  ex  ipso 
Vasquio,  qui  praecipuus  censetur  contrariae 
partis  patronus :  nam  disp.  illa  203,  cap. 
10,  num.  127,  postquam  asseruit  contri- 
tionem  perfectam  habere  ex  natura  sua 
vim  justificandi  (quod  §  sequenti  examina- 
bimus)  concludit  :  «  Addendum  tamen  est,  yasipiii 
(f  nunc  quidem  justifrcationem  nostram,  etJju^JJ^" 
«  emundationem  a  peccato  originali  freri 
«  per  habitumgratiao,nonpcrcontritionom. 
«  Nam  secundum  communem,  et  veram 
«  Scholasticorum  sententiam  concedendus 
«  est  habilus  gratiae  justifrcantisinomnibus 
«  qui  justifrcantur,  licet  id  de  Firle  hactenus 
«  non  sit  defirritum  :  concesso  autem  hoc 
«  habitu,  multo  melius  esttribuereipsi  jus- 
«  tifrcationem,  et  emundationem  a  peccato, 
«  quam  actui,  ut  in  omrribus  oodcm  modo 
«  jostificatio  frat ;  siquidem  in  parvulis,  et 
«  in  his  qui  virtute  Sacramenti  justifrcan- 
«  tur,  habitus  gratiao  necessario  conceden- 
«  dus  est.  »  Quibus  verbis  aperte  fatetur 
excessum  probabilitatis  nostrae  serrtentiae 
supra  contrariam,  et  qualiter  innitatur 
COmmuni,et  vcneScholasticorum  doctrinac, 


338 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


licet  nolit  concedere  eam  esse  de  Fide. 
Quod  cum  ita  sit,  nescimus  qualiter  pracdic- 
tus  Author  tom.  1  in  3  j>.  disp.  2,  cap.  6, 
num.  62,  scripserit  :  «  Memini  autem  con- 
<(  tritionis,  quia  in  adulto  qui  justificatur 
a  extra  Sacramentum,  magis  certum  est 
<  eum  justificari  contritione,  quam  gratia 
«  habituali,  ut  ostendimus  I,  2,  disp.  203, 
«  cap.  3.  »  Nam  quomodo  ha?c  verbacohae- 
reantcum  aliis  proxime  relatis,  non  facile 
apparet;  hic  enim  refert  se  docuisse  loco 
citato,  adultum  extra  Sacramentum  justifi- 
cari  per  contritionem,  cum  tamen  eo  loco 
concludat  adultum  de  facto  non  justificari 
per  contritionem,  sed  per  gratiam  habitua- 
lem.  Deinde  in  priori  testimonio  docet, 
melius  esse  asserero  justificationem  non 
fieri  per  contritionem,  Bed  per  habitam  i  in 
posteriori  auteni  affirmat  oppoaitam  • 
magiscertum:  quaBduOE  itconciliari, 

nisi  dicatur  melios  esse  ere  quodest 
minus  certum,  vel  esee  magis  certum  q 
non  expedit  affirmare.  Id  tamen  nei 
mentis  admittet ;  quoniam  com  veritae,  et 
certitudo  sint  perfectio  intellectos,  con- 
gruentius,  ac  rationabilius  ea1  aatentiri 
doctrina)  magia  oerl  e  ;  el  oertior  neqait  esse 
illa  cui  acquiescere  non  oportet  Qao  aatem 
judicio  affirmaverit  Vasques  Bingalarem 
illam  suam  opinionem  eaae  certiorem  con- 
traria,  quilibet  deprehendet,  qai  ecieril 
nostram  aententian  •  >mmanem  inter 
Theologos,  et  satifl  aperte  colligi  tcilio 

Tridentino,  ut  constat  ex  l.  lictis. 


8  II, 


Secunda  ooncltuio  eQcplicans  </uit!  < 
natuHs  rcrum. 

Becunda     ^-  Dicendnm  eal  aecondo  actus  am< 

-  Dei,  et  contritionis  non  habere  ex  natura 
sua  conditiones  safficientea,  ut  aint  e 
fonnaliajustificationia.  Sic  docent  Authorea 

supra  relati  ntim.  18,  et  communiter  Theo- 
logi.  Probatur  primo  ;  nam  si  contritio 
perfecta,  v.  g.  haberet  ex  natura  sua  condi- 
tiones  rcquisitas,  ut  esset  causa  formalis 
justificationis,  de  facto  eiercerel  munus 
prajdicta?  causa?.  et  Justificaret  formaliter 
adultum  extra  Sacramentam  :  prxdicta 
quippe  justificatio  fit  juxta  communem  pro- 
videntiam  ordinis  gratiae,  atqae  ideo  serva- 
tis  conditionibus,  quas  ros  ipsai  ex  natura 
sua  important  :  atqui  de  factocontritio  per- 
fecta  non  exercet  munus  causa?  formalis  in 


sio. 
Raiio. 


justificatione   adulti    extra   Sacramentum, 
neque   in  aliquo   alio  caso,   ut  constat 
dictis  §  prmctd.  ergo  contritio  |  non 

habet  ex  naturasua  conditi 
ut  sit  causa  formalis  justificationia  ;  ldem- 
que  proinde  dicendum  est  de  actu  an. 
Dei  snper  omnia. 

57.  Nec  refert,  si  cum  Vasquio  respond' 
negando  sequelam  •.  quia  Iicet  contritio  ha- 
beat  ex  natura  sua  omnes  conditiones    re- 
quisitas,  ut  sit  causa  formalia  jostificatio- 
nis  ;  nihilominus  de  facto  oritur  a  gr 
habituali,   ([uam   proin  I  »nit  in  ho- 

raine  ;  atqii'-  ideo  pr  evenit  ir  ab  Ul  • 
impeditur,    nfl   munus  causa}   formaii 
facto  exerceat  :  quod  quantum  est  d».« 
obiret  si  gratia  habitnalis,  ac  juatifl 
ipaam  non  pracederent.  Hoe,  inquam, 
refert,  aed  reiellitar  ad  homi  .iam 

contritio  perfecta,  quam  primo 
tus,  cum  jastificatur  eztrf  aentnm, 

vel  petit  ex  d  la  oriri  ibi- 

t  i  tli,  vel  |)«'tit  c'\  natur 

orgo  perperam,  ito  asse- 

rit  \ 

lt  iti  i  c  md  ' 

tum  formalem  j 

qnentiatqai  tde  I 

Sacramentum  tit.  aaltem  mn- 

niter  lo,  j  ixt  \  oataram  rerum, 

adjustificati  ncurrunt.  eteitraomne 

miraculum  :  ergo  ai  contritioex  natora 

petil  non  oriri  b  gratia  habitaal        I 

Bimplieiter  pr  e  ••  ler 

ritnr  contritionem  «!•'  tacto  oriri  ■  | 

gratia.  -si  aatei  tur  primam  :  L*rg»j 

contritio  non  I. 

usitaj   il  rationem  causa? 
formalis  jastificationia.    Pi 
qnentia  ;  ntm  torm  '.ura  sua  pr 

im,    n<<\\  sopp 
natura  BUB  aliam  formam,  tum 

effectum  eommnnio  im- 

pedi  ttur.  ut  indnctive  | 
quippe  ratione  calor.non 

tiiam  Eormam,  qoscaiidum  iannaliter 
constitoatj  dm  iIuxj  ipponitaliamfannam, 
a  qua  communicetur  illuminatio  formii 
ergosicontritio  perf(  i  natura 

sua,  et  per  ae  loqaen  lo  gratiam  habitaaii 
qaa  formaliter  justificet,  manii  ;  li- 

tur,  contritionem  perfectam  OOU  haben 
natura  sua  conditiones  requj  1  justifi- 

candum  formaliter,  ;'po- 

sitam  conditionom. 

\\ 


1 


DISP.  II,  DUB.  II. 


339 


'asq. 


Alia 

o  as- 
rtione 

rutio. 


:oncil. 
rident 


Ad  haec,  omnia  SS.  PP.  testimonia,  et 
cuncta  argumenta  quae  latissime  congerit 
Vasquez  in  illa  disp.  203,  cap.  3,  ut  probet 
actum  contritionis  perfectae  ex  natura  sua 
esse  causam  formalem  justificationis,  pro- 
cedunt  de  facto  ;  et  id  de  facto  contingere, 
si  quid  probant,  evincunt,  ut  ea  legenti 
constabit,  et  satis  apparebit  exdicendis§4; 
sed  actus  contritionis  perfectae  de  facto  non 
est  forma  justificans,  ut  liquet  ex  dictis 
§  prseced.  et  fatetur  ipse  Vasquez  in  calce 
praedictae  disputationis,utvidimusnum.  55; 
ergo  motiva,  quibus  conatur  probare  con- 
tritionem  perfectam  esse  ex  natura  sua,  et 
quantum  est  de  se,  formam  justificantem, 
nullius  roboris  sunt,  et  intentum  non  evin- 
cunt. 

58.  Secundo  probatur  nostra  conclusio  : 
quoniam  justificatio  est  translatio  hominis 
ab  statu  peccati  ad  statum  gratiae,  et  adop- 
tionis  filiorum  Dei  :  sed  actus  contritionis, 
vel  charitatis  non  habet  conditiones  sufli- 
cientes,  ut  causet  formaliter  hanc  transla- 
tionem  :  ergo  non  habet  conditiones  requi- 
sitas,  ut  justificet  formaliter.  Consequentia 
est  legitima.  Major  autem  habetur  expresse 
in  Concilio  Trident.  sess.  6,  cap.  3,  ubi  de 
impii  justificatione  agens  inquit :  «  Pro  hoc 
«  beneficio  Apostolus  gratias  nos  semper 
«  agere  hortatur  Patri,  qui  dignos  nosfecit 
«  in  partem  sortis  Sanctorum  in  lumine,  et 
«  eripuit  de  potestate  tenebrarum,  transtu- 
«  litque  in  regnum  Filii  dilectionis  suae,  in 
«  quo  habemus  redemptionem,  et  remissio- 
«  nem  peccatorum.  »  Et  immediate  prose- 
quitur  in  cap.  4  seq.  «  Quibus  verbis  justi- 
"  ficationis  impii  descriptio  insinuatur,  ut 

-  sit  translatio  ab  eo  statu,  in  quo  homo 
«  nascitur  filius  primi  Adae,  in  statum  gra- 

-  tiae,  et  adoptionis  filiorum  Dei  persecun- 
"  dum  Adam  Jesum  Christum  Salvatorem 
«  nostrum.  »  Minor  autem  probatur  ;  nam 
in  primis  formaquae  constituit  statam,debet 
esse  habitualis,  et  permanens  ;  est  quippo 
de  ratione  status  hujusmodi  stabilitas,  et 
permanentia,  ut  ipsam  ejas  nomen  satis 
exprimit  :  atqui  acttia  contritionis  non  est 
forma  habitualis,  ut  ex  se  liquet :  ergo  ne- 
quit  constituere  formaliter  statnm,  atqae 
ideo  non  possamas  peT  illam  transferri  for- 
maliterabanostata  in  aliam.Deinde  forma, 
perqaam  formaliter  renascimur,  et  adop 
tamar  in  filios  Dei,  debet  ea  e  formalis 
participatio  natoraa  divinaa ;  siquidem  htec 
filiatiocon  istit  formaliter  in  consortio  for- 
mali  ej  iidem  naturs,  ef  in  natarali  exigen- 


tia,  seu  jure  ad  haereditatem  aeternam,  ut 
ex  professo  diximus  tract.  prxced.  disp.  4, 
dub.  2,  3  et  4;  sed  actus  contritionis,  vel 
charitatis  non  est  formalis  participatio  na- 
turae  divinae,  cum  haec  sit  propria  ratio 
constitutiva  gratiae  habitualis,  ut  ostendi- 
mus  lccis  citatis  ;  et  aliunde  operatio  creata 
nequeat  esse  natura,  sed  naturam  potius 
supponat  :  ergo  actus  contritionis,  vei  cha- 
ritatis  nequit  esse  forma,  per  quam  regene- 
remur  in  filios  Dei. 

59.Nec  refert,si  respondeas,actum  amoris  Evasio, 
Dei  habere  ex  se,  et  ex  natura  sua  sufficien- 
tem  permanentiam  :  unde  videmus,  quod 
invariata  specie  perseverat  in  aeternum  in 
Beatis,  Aliunde  etiam  constituit  nos  filios 
Dei,  ut  significat  Scriptura  1,  Joan  4:  Omnis  Uoan.4. 
qui  diligit  proximum,  ex  Deo  natus  est.  Quae 
igitur  conditio  deest  actui  amoris  Dei,  vel 
contritionis  eo  amore  perfectae,  ut  sit  forma 
justificans  ? 

Hoc,  inquam,  non  refert,  sed  efficaciterConfma- 
refellitur  aperiendo  magis  robur  rationis 
nuper  factae  :  quoniam  nulla  operatio  valet 
ex  natura  sua  esse  permanentior,  quam 
principium  a  quo  petit  ex  natura  sua  pro- 
cedere  :  nam  permanentia,  sicut  et  quaelibet 
alia  operationis  perfectio,  derivatur  ab  ejus 
principio  eifectivo,  et  in  ipso  debet  praeha- 
beri.  Tunc  ultra  :  vel  actus  amoris  Dei  petit 
ex  natura  sua  procedere  a  gratia  habituali, 
vel  a  gratia  actuali  auxiliante,  vel  a  prin- 
cipio  quod  ab  utraque  gratia  pra:scindat  ? 
Neque  enim  potest  aliud  principii  genus 
excogitari,  nec  operatio  valet  praescindere 
ab  omni  principio.  Si  dicatur  primum, 
aperte  sequitur,  actum  amoris  non  esse  ex 
natura  sua  formam  juslificantem,  siquidem 
ex  natura  sua  supponit  formam  constituen- 
tem  primario  statum  gratiae,  a  qua  ipse 
amor  trahit  totam  suam  perfectionem,  et 
permanentiam.  Si  asseratur  secundum,  le- 
gitime  infertur,  actum  amoris  non  esse  ex 
natura  sua  quid  permanens,  et  aptum  ad 
constituendum  statum  ;  siquidem  ex  natura 
sua  petit  procedere  a  principio  non  perma- 
nenti,  nempe  ab  auxilio  actuali.  Si  denique 
eligatur  tertium,  manifcste  convincitur, 
actum  amoris  ex  natura  sua  non  esse  quid 
permanens,  vel  transiens  ;  siquidem  prin- 
cipium  a  quo  ex  natura  sua  netit  procedere, 
simili  mcdo  se  habet :  atque  ideo  amor  ex 
naturasua  non  babebit  permanentiam  re- 
quisitam  ad  constituendum  statum.  Kx  quo 
ulterins  deducitur,  illum  non  es.^e  formam 
constitutivam  filiorum   Dei  ;    nam   hujus- 


340 


DE  JUSTIFICATIONI-:  IMI'11. 


modi  forma  debet  ex  sua  naturaesse  per- 
manens,  et  stabilis,  non  minus  ac  status, 
quem  pracdicta  filiatio  importat.  Per  quod 
•evanescit  utrumque  hujusmodi  responsio- 
nis  motivum  :  primum  quidem,  quia  amor 
beatificus  procedit  ex  natura  sua  a  gratia 
labituali  consummata  j  unde  ab  illa  deri- 
vatsuam  permanentiam.  Secundum  etiam, 
nam  in  eo  testimonio  tantum  significatur, 
riilectionem  proximi  essedispositionem,  ut 
quis  sit  filius  Dei,  et  hanc  filiationem  comi- 
tari.  Idque  vel  ox  eo  liquet ;  nam  ibi  sermo 
habetur  de  dilectione  proximi,  quam  tamen 
nec  Vasquez  ipse,  nec  alius  asseruit  babere 
ex  natura  sua  vim  sullicientem  adjostifi- 
candum  formaliter. 

Everti-      Confirmatur  primo  :   quoniam    efToctus 

piius,  formalis  positivus,  habitaalis,  el  perma- 
nens,  nequit  communicari  nisi  a  forma, 
quac-  positivc,  et  babitaaliter  permaneat: 
sed  hominem  esso  justum  est  f>»r- 

malis  positivus,  el  habitaalia ;  actus  vero 
amorisnonesl  Forma,  qaaa  positive,  et  ha- 
bitaaliter  permaneat  i  ergo  bominem  esse 
justum  nequitcommunicari  ab  actu  ;m. 
tanquam  a  forma  :   atqoe  ideo  praedictaa 
aetasnon  eril  ex  natura  aoa  formajastifi- 
cans.   Utraque  consequentia  patet.    Major 
autom  esl  certa,  qaia  effectua  formali 
ipsa    forma    communicata   subj>   l 
proindo  del  talia  juxta  ejus  qualita- 

tem  :  ergo  effectus  positivna,  habitaali 
permanena   neqait    commanicari,    ni 
forma,  quaa  poaitive,et  habilualiter  perma- 
neat.  Minor  vero  qnoad  primam  partem 
facile  constat  ;  nam  esse  justom  nonexpri- 
mit  negationem,  necexprimit  aolam  r.iti- »- 
nem  acta  operantia  ;  aliaa  pueri,  et  dor- 
mientos  non  easentjusti  :ergoesl  effectua 
positivus  habitualiter  permanena.  Qn     I 
secundnm  etiam  ostenditar  ;  nam   i 
quam  transil  actus  amoria  Dei,  non  perma- 
net  positivo,  et  habitaaliter  in  Beipso,  ut 
liquot  ex  terminis,  alioqoin  non  tranairel  : 
ergo  pranlictus  actaa  non  esl  forma,  quaa 
positivo,  ot  habitualiter  permaneat. 

Aiuui      60.  Nec  proderitdicere,  qnod  permaneal 
Jjjg jnm  in  aliqua  converaione  babituali,  utsignifi- 

ditur.  cavit  Joannes  Vincentioa  relectione  dtgralia 
^ChrisH,  ([.  1,  pott  6  eonctutionem.  Qao- 
niam  non  esl  excogitabilia  converaio  habi- 
tualis,  nisi  vel  radicalis,  et  Bic  est  gratia 
sanctificans  ;  vel  proxima,  et  sic  esl  habi- 
tus  charitatis  :  noutra  .uitom  producitur 
per  actum  amoris,  sed  a  solo  Deo  infundi- 
tur,  utconstatex  Concilio  Trident, 


c  7.  Pr  eterq  lara  quod  juxta  h 

nom,  jam  I  sitive,  et   habitualiter 

denominans  justum,  non  est  formali 
actus  amoris,  vel  contritionis  ;  .-••  1  <  -t  vel 
gratia  habitualis,  vel  habitus  charitatis,qui 
a  pr<edicto  actu  realih-r  di-tinguuntur  ; 
esto  per  illum  producerentur,  et  relinque- 
rentur  poat  illum. 

Confirmatur  secundo  :  non  ideo  aliq;i 
est  formaliter  justus,  quia  justeoperatur  ; 
.-••  I  p  t:  . -  i  i  ratur,  quia  est  tor- 

malitor  jastus ;  operari  enim  in  qoolibet 
ordine supponit  eaee,  1 1  in  eo  fundatur,  ut 
docent  commaniter  Philosophi,  et  lutius 
expen  U  i 

se  liqael  :   ergo  ex  n  itar  i  . . •  n - 1 i  - 

tuit  fi.rm  iliterjusl  n  istamsapponit 

Qai  d  d'>.  I , 

/  duat  epittol.   I'      ..'•<.   i  •;/-. 
ait  :       Non  vn  inl   homin  niai 

pri  im. 

1 11»,  inq  i  •  itiam  hom  i  non 

■ 
>  judiciom,  et  itiaa 

•  nomine  hoc  loco  non  ipa  i  \  i rt 

fe- 
cil  in  bomi  itiam,  nisi  qui  j 

*  impiai 
f.i 

tiam. 
irm  inda  hac 
amplius  immorari ; nam  a  forti<  i  bit 


III. 

tum  ad  potenliiiin  .  ^it^im. 


61 .  Dicendum  esl  terti 
tion 

.  itific  mtem  adhac  de  potentia  I 
luta.  Sl  'tiii. 

■■  r   M, 
Thoma  in  prmsenti  cfiaj      '         .    .    ;    / 
.  el  Monteein 
num.  1 10.  Probatar  primo  :  qaoniam 
actus  contritionia,  \»-l  an  turu 

di\  inam  potentiam  ,  ter  justi- 

ficare.  Ante 

Conseqaentia  vero   probatar:   tum 
forma  causat  suum  effectnm  f>  r 
exhibitionom  propriai  entitatia 

\  i 


■ 


DISP.  II,  DUB.  II. 


34  f 


vi  propriae  entitatis,  et  naturae  nequit  for- 
maliter  justificare,  nec  per  divinam  poten- 
tiam  poterit  communicare  praedictum  eiTec- 
tum  ;  sicut  quia  albedo  ex  natura  sua  non 
facit  formaliter  calidum,  nec  per  poten- 
tiam  Dei  absolutam  valet  formaliter  cale- 
facere.  Tum  etiam,  quia  id  quod  est  de  se, 
et  ex  natura  sua  impotens  causare  aliquem 
effectum,  manebit  semper  sub  eadem  im- 
potentia,  nisi  ei  aliquid  superaddatur,  ut 
ex  se  liquet,  et  inductive  potcst  ostendi  in 
omnibus  causis  :  sed  nihil  potest  superaddi 
actui  contritionis,  et  charitatis,  vel  amoris, 
ut  praestent  formaliter  efiectum  justifica- 
tionis,  quem  ex  se  praestare  non  possunt : 
ergo  nequeunt  etiam  per  respectum  ad  ab- 
solutam  Dei  potentiam  justificare  forma- 
liter.  Suadetur  minor,  quia  vel  id  quod 
adderetur  actui  contritionis,  et  amoris  esset 
ejusdem  lineae,  et  rationis  cum  illis,  vel 
esset  diversae  rationis.  Si  dicatur  primum  : 
ergo  non  potest  conducere,  ut  actus  contri- 
tionis,et  amoris  praestent  effectum  diversae 
rationis,  distinctum  ab  illo,  quem  ex  se 
praestare  possunt ;  sed  ad  summum  condu- 
cet,  ut  praestent  eundem  effectum  perfec- 
liori  modo,  atque  ideo  cum  ex  se  solum 
habeant  disponere  ad  justificationem,  non 
vero  justificare  formaliter,  non  poterunt 
•ratione  illius  superadditi  justificare  forma- 
liter,  sed  tantum  disponere  perfectius  ad 
justificationem.  Si  autem  eligatur  secun- 
dum  :  ergo  non  actus  contritionis,  vel 
amoris  justificat  formaliter,  sed  tantum  illa 
forma  ipsi  superaddita  :  sicut  si  albedini 
adderetur  calor,  a  quo  subjectum  fieret  for- 
maliter  calidum,  neutiquam  diceretur  al- 
bedo  causa  formalis  calefactionis  passivac, 
d  tantum  calor  ipsi  superadditus. 

aiu'1        62.    "ocunda  ratio  fundamentalis ,   per 
pakMno- qaain  hactenus  dicta  magis   roborantur, 

'ivuui  desumitur  ex  dictis  tract.  prxced.  <lisp.  4, 
dvb.  5,  iibi  ostendimus gratiam  habitualem 
distingui  realitera  charitate,  et  potestsic 
proponi  :  nam  implicat  aliquam  operatio- 
nem  ordinari  perse  primo  ad  esse,  et  pe- 
cipi  in  essentia  anin  I  de  ratione  for- 

mas  justificantis  estordinari  per  se  primo 
ad  esse,  et  recipi  in  essentia  animaa  i  ergo 
implicat  aliquam  operationem  vitalem  esse 
Jormam  justificantem,  et  consequenter  ac- 
i  j  eontritionis,  vel  amoria  nec  per  divi- 
nani  potentiam  potesl  formaliter  justifi- 
ecunda  con  leqaentia  liquet  ej 
prima  ;  nam  repugnat,  quod  ju  tificet  for- 
maliter,nisi  quod  est  forma  justificani  :  icut 


repugnat,  quod  constiluat  hominem  forma- 
liter,  nisi  quod  est  forma  humana.  Prima 
vero  consequentia  legitime  infertur  ex 
praemissis.  Major  autem  suadetur  ;  nam  in 
primis  operatio  ordinatur  per  se  primo,  et 
essentialiter  ad  operari,  utex  ipsis  terminis 
liquet  :  ergo  nequit  ordinari  per  se  primo 
ad  esse  ;  implicatenim,  quod  esse,  et  ope- 
rari  respiciantur  per  se  primo  ab  eadem 
entitate  creata,  cum  sint  specificativa  adae- 
quate  diversa  ;  qua  ratione  probant  com- 
muniter  Thomistae,  substantiam  creatam 
non  esse  potentiam  immediateoperativam: 
et  ob  idem  motivum  ostendimus  loco  ci- 
tato,  gratiam  habitualem  distingui  realiter 
ab  habitu  charitatis,  et  ab  omni  virtute 
immediate  operativa.  Deinde  omnis  opera- 
tio  vitalis  recipitur  immediate  in  potentia, 
a  qua  elicitur,  cum  vivere  sitmoveri  active 
a  se  :  atqui  repugnat  essentiam  animae  eli- 
cere  immediate  operationem  ;  siquidem 
non  est  potentia  immediate  operativa,  ut 
modo  ex  vera  Philosophia  supponimus  : 
ergo  repugnat  operationem  aliquam  recipi 
immediate  in  essentia  animae.  Minor  de- 
nique  ostenditur  ;  nam  de  ratione  formae 
justificantis  est  constituere  hominem  sim- 
pliciter  justum  apud  Deum  ;  atque  ideo  de- 
bet  essejustitia  universalis,  et  complecti 
formaliter,  vel  radicaliter  omnem  rectitu- 
dinem  erga  ultimum  finem  :  id  autem 
praestare  non  potest,  nisi  prius  constituat 
hominem  justum  in  seipso,  et  perficiat 
immediate  essentiam  animae,  a  qua  omnis 
rectitudo,  tam  habitualis  quam  actualis  de- 
rivetur  ad  potentias  :  ergode  ratione  for- 
mae  sanctificantis  est  ordinari  per  se  primo 
ad  esse  in  ordine  supernaturali,  et  recipi 
immediate  in  animao  essentia.  Qui  discur- 
sus  desumitur  ex  D.  Thom.  quxst.  1 \0,art.  D.Thom. 
3  et  4,  in  hac  quxst.  art.  1,  in  corp.  et  ad  2, 
ubi  ait  :  Dicendum,  quod  jidcs,  et  charitas 
dicunt  ordinem  specialcm  mentis  humanx  ad 
Deum  secundum  intellectum,  vel  affectum  : 
sed  justitia  importat  generaliter  totam  recti- 
tudineni  ordihis.  Et  idco  magiS  denominatur 
hujnsmodi  transmutatio  a  justitia,  quam  a 
charitate,  uel  fide, 

Confirmatur,  et  oxplicatur  primo  :  quo-itoiiora- 
niam  ut  aliquis  sit  simpliciter  justus  in  Svurl! 
ordine  supernaturali  ,  debet  participare 
justitiam  increatam,  et  nmversalem  :  sed 
hulla  ojjeratio  potest  adhuc  per  divinam 
potentiam  participare  increatam,  et  uni- 
versalem  justitiam  :  ergo  nulla  operatio 
potest  etiam  per  absolutam  Dei  potentiam 


342 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


[ncidcns 
evasio 

dispelli- 
tur 


1>  Tho 


esse  forma  justificans.Probatur  major.quia 
ut  aliquis  ait  simpliciter  justus  in  ordine 
supernaturali,  debet  participare  justitiam, 
aqua  Deus  dicitur  simpliciter  justus,  sicut 
in  universum  omnis  perfectio  supernatu- 
ralis  bominis  convenit  ipsi  per  participa- 
tionem  perfeclionis  divina?  :  justitia  autem, 
a  qua  Deus  dicitur  simpliciter  justus,  non 
est  haec,  vel  illa  particularis  justitia  circa 
istam,  aut  illam  specialem  materiam  ;  sed 
est  justitia,  et  rectitudo  universalis  circa 
omnem  materiam  :  ergo  ut  homo  dicatur 
justus  simpliciter,  debet  participare  justi- 
tiam  increatam  ,  et  universalem  .  Minor 
ctiam  ostenditnr  :  quoniam  justitia  aniver- 
salis  Dei  non  consistit  in  aliqoo  attributo, 
vel  operatione,  sub  cxpresso  conceptu  attri- 
buti,  vel  operationis  ;  sed  consistit  io  na- 
tura  divina,  quac  est  radix  univcrsalis  om- 
nium  attribotorom,  el  perfectionom  divi- 
narum:  ergoot  qoia  participet  nniveraalem 
justitiam  Dci,  debet  participare  oataram 
divinam  sub  concepto natoi  1  nulla 

oporatio  participat  nataram   divinamsub 
conceptu  natnraa,  eam  nulla  operatio  ci 
possit  habere  rationem  pri 
rum  perfcctionum,    qnSB  BOnl   in   proprio 
sopposito  ;  sed  potios  radicem  i  m  diatine- 
tamsopponat:  ergo  nalla operatio  poteefl 
participare  jastiti  rm  Dniveraalem  Dei.  Vi- 
deantur  quae  diximna    loco  Bopra  eil 
du6.3,obi  statoimoagrati  nn  sanctificantem 
csse  participationem  formalem  naiaraadi- 
\  m  b  Bob    mcepto  natoro. 

63.  Nec  refert,  bj  dicaa,  amorem  Deiao- 
per  omni  i  eontinere  virtaaliter  omnem 
Iiominis  rectitadinem  ;  siqaidem  omoia 
quae  sunt  in  homine,  subjicit  Deo  ultiino 
fini  supiT  omniadilecto.  Non,  inqaam,  re- 
fcrt  :  quoniam  licet  pnadietoa  amor  conti- 
neat  omnia  virtutom  opera  in  propoaito, 
et  imperio  j  aihilominaa  ea  noncontinel 
per  modum  radicis,  et  rigoroei  principii 
cllectivi.  Non  cniin  elicil  omnia  \irtutum 
opera  proxime,  vel  radicaliter  :  ae  1  tantom 
ea  imperat,  et  hominem  Deo  subjicit  in 
virtute  grati  c  habitaalia  existentia  io  ani- 
mae  essentia,  coi  proinde  convenit  propria 
ratio  justitiaa  universalia,  et  c  :iter 

conceptaa  proprioa  formaa  joatificantia. 
Qu83  est  doctrina  D,  Thom.  tum  in  hac  1 ,2, 
q.  L 10,  art.  3  at  4,  fi  giiJMtf.  111.  art.  2,  tum 
in  q.  '21 ,  de  rent.  art.  5  aJ  9,  ubi  ait  :  iUna 
«  gratia  perficit  omncs  potentiae,  non  qoi- 
«  dem  ita,  ut  sit  in  omnibaa  sicut  io  sub- 
«  jecto;  sed  in  quantum  informat  omnium 


«  potentiarum  actos.      Et  ad  17,  i 
«  Immediatus  effed  rn 

«  esse  spiritualc,   qa    L  \-  rtirwt  ad  ini 
i  mationemsubjecti.siv.  ifkationem 

i  impii,  qaaa  est  effectoa  cratiai  operaoij 
«  sed  effectus  gratiac  mediantibaa  virtuti- 
■  bus  cst  elicere  actus  meritorios,  » 

V.x  qaiboa  confirmatar,  icatur  .-• 

cundo  ;  nam  in  ordmc  niiurali  illa  furma  jjjjj 
conatitoit  simpliciter  aliquod  subjectum,  ▼■■. 

terinl 
dine,  et  i 

periontar :  ergo  pari 

turali  illa  forma  constituit  1  m- 

pliciter  joatom,  timpliciter 

esse   in  tali 
fectioncs    in 

ordine  n  itorali  di-tmguuntur  natur 
virtua,  •  t  i  per  fi  i  perfectio- 

ia  ordin  >ruli  dii 

sunt  ;   curn  non  minus 
qnam  illi  ut  circa  illum 

conti 

■ 

pliciter  io  «#rli :  irali,el 

oatorale 
in  l.  r :  ergo   repug 

■.' 
homiiwm  Bimpliciter  juatom,  ac  j 
esseformamjust 
n.un  in  prn:. 

umplici 
in  i;  lc  : 

itur   in  .ti- 

' 

itritionis,  et  am 
tantia  immi  »m  su! 

immi 

neqoit  j  mpliciter  in 

rnaturali.  Deinde  nolla  operatii  , 

oom,  qua?    in 
cjus  -  .  opera- 

.  poatuli 
et  virtatem, 

-itur  actui  contri 
etam 

naturali  m  jusl 

in  praasentj  occarril 

aaa  hanc  rationem,i  -  aitobviam  irc. 

sappoaitia  hi  liximoa 

\  i  leri  poaaont,  ul  cjus  rob  :io- 

:t. 

proee i 
Bpecialiti  tum  primarium  forrasp 

ju 


DISP.  II,  DUB.  II. 


343 


onac-  justificantis,  de  quoest  potissimum  difficul- 
prsecc-  tas;  ex  eisdem  tamen  convictum  relinqui- 
ddoc-S  tur'   ^U0(^  actus  contritionis,   vel  amoris 
trim».   nequeat  esse    formalis  causa  expulsionis 
peccati.  Tum  quia  cum  expulsio  formalis 
peccati  sit  efiectus  secundariusformae  jus- 
tificantis,  et  communicantis  interiorem  ho- 
minis  renovationem  ;  nequit  causari  tan- 
quam  a  forma,  nisi  ab  eadem  forma  ,  quaG 
praestat  effectum  primarium:  quae,  ut  vidi- 
mus,  est  sola  gratia  habitualis.  Tum  etiam, 
quia  privatio  non  expellitur  formaliter,  nisi 
per  formam,  qua  privat  ;  peccatum  autem 
habituale  consistit  essentialiter  in  priva- 
tione  gratia^  habitualis,  ut  vidimus  dispu- 
tatione  1,  dub.  1,  unde  nequit  expelli  for- 
maliter,  nisi  per  gratiam  habitualem.  Tum 
praeterea,  quia  licet  posito  actucontritionis, 
vel  amoris  Dei  super  omnia,   nequeat  per- 
manere  peccatum  habituale,  seu  macula  ; 
id  tamen  non  oritur  ex  eo,  quod  praedictus 
amor  habeat  formalem,  et  immediatam  op- 
positionem  cum  tali  peccato  ;  sed  quia  pec- 
catum  habituale  in  esse  talis  dependet  ab 
actu  praeterito  non  retractato  ,  qui  actus 
excluditur,  vel  retractatur  per  actum  con- 
tritionis :  et  sic  indirecte,  ac  mediate  ex- 
pellitur  peccatum  habituale  per  contritio- 
nem,  tanquam  per  dispositionem  ultimam 
ad  formam  sibi  oppositam,  et  destruentem 
dispositionem,  et  requisitum,  a  quibus  in 
sua  conservatione   dependet.  Sicut  posito 
calore  utocto,  expellitur  forma  substantia- 
lis  aquae,  non  quia  calor  sit  formalis  causa 
illius  expulsionis  ;  sed  quia  disponit  ad  for- 
mam  oppositam,  et  simul  expellit  frigidi- 
tatem,  sine  qua   nequit  aqua  conservari. 
Similiter  si  tollatur  corpus  opacum  inter- 
medium,  expellitur  umbra,   non   quidem 
quia  illa  ablatio  corporis  sit  causa  formalis 
expulsionis  umbra)  ;  sed  quia  tollit  corpus, 
a  quo  umbra  in  sua  conservatione  depen- 
det.  Kt  quamvis  posita  illa  corporis  abla- 
tione ,   non    introdaceretuf   lux   umbram 
tormalitei  expellens,   adhuc  nihilominus 
umbra  sob  coBceptn  urnbrae  cessaret.  non 
quia  ablatio  corporifl  opaci  esset  forma  ex- 
pellena  ambram,  sed  qoia  ombra  in  esse 
tali*  dependet  a  eorpore  opaco  ;  est  enim 
entia  lucis  ob  corporis  opaci  interposi- 
tionem.  Qaod   exomplum  magis  accedit  ad 
conditionem  praaentu  materiae.  Sed  haec 
/fi  tabunt  cx  infra  <ii  cendia  <lub. 
6,  eftex  bi  tatim  dicemu.T. 


§  IV. 


Refertur  senlentia  contraria,  et  ejus 
motiva  cliduntur. 

65.  Oppositam  nostris  assertionibus  opi-  opimo 
nionem  tuetur  reipsa  Gabriel  Vasquez  ;  traria. 
nam  licet  in  hac  1,  2,  tantum  docuerit,  ac-  Vas''- 
tum  amoris  Dei  super  omnia,  et  coutritio- 
nis  perfectae  esse  ex  natura  sua  formam 
justificantem,  posseque  proinde,  saltem  per 
divinam  potentiam,  justificare  formaliter, 
et  ausus  non  fuerit  asserere,  de  facto  ita 
contingere  ;  nihilominus  in  3  part.  hunc 
timorem  deposuit,  etabsolutedocuit  justifi- 
cationem  adulti  extra  Sacramentum  fieri 
de  facto  per  actum  amoris  Dei,  vel  contri- 
tionis  perfectae  :  et  dicit  hanc  doctrinam 
esse  certiorem  opposita,  ut  supra  vidimus 
num.  48.  Pro  eadem  sententia  refert  plures 
Authores,  tam  ex  his  qui  scripta  sua  typis 
mandarunt,  quam  ex  aliis  gravibus  sui  tem- 
poris  Theologis,  quos  ipse  inquit  suae  opi- 
nioni  subscripsisse.  Sed  quod  ad  istos  atti- 
net,  urbanitati  nostrae  relinquitur  Vasquio 
credere ;  neminem  enim  vidimus  juniorem 
ex  his,  qui  post  illum  scripserunt,  ejus  opi- 
nioni  suffragantem :  etMontesinos  qui  Vas- 
quium  cognovit,  et  Compluti  etiam  docuit 
(et  quem  Vasquez  disp.  203,  cap.  3,  num. 
20,  refertsuae  sententiae  subscripsisse)asse- 
rit  ejus  sententiam  esse  singularem.  Ex 
illis  autem  solus  Jansenius  cap.  48  Con-  Jansen. 
cordix,  exponens  illud  Lucae  7 :  Remittuntur 
ei  peccata  multa,  quoniam  dilexit  multum, 
Vasquio  favere  videtur.  Caeteri  vero,  nempe 
Caietanus,  Paludanus,  Medina,  Kichardus,  Cajet. 

.  .  .  Palud. 

Hossius,  Cassalius,  Joannes  Vincentius,  etMedina 
alii  Vasquii  opinionem  minime  prosequun-^^J- 
tur,  sed  facile  explicantur  pro  communiCassaiV 
sententia,  ut  eosexponunt  Aversa,  Grana- 
dos,  Suarez,  et  alii  ex  Authoribus  supia 
relatis.  Immo  quidam  ex  illis,  quos  Vasquez 
allegat,  docent  peccatum  neque  per  divinam 
potentiam  remitti  jjosse  ullo  modo  absque 
infusione  gratiae  habitualis  ;  quo  nihil  ma- 
gis  oppositum  ipsius  opinioni  dici  potuit. 
Sed  qnidquki  de  hocsit. 

66.   Probatur  primo  haec  sententia  plu-primum 
ribus  Scripturae,  et  Patrum  testimoniis,  in ^ntum 
quibua  satis  aperte  significatur,  hominem 
justificari  per  actum  charitatis,  etcontritio- 
nis.  Nam  Proverb.  10,  dicitur  :  «  Universaj.^^^^ 
'  delicta  operit  charitas.  »  Et  I   Petri  4  :     i»1 
«  Charitaa  operit  multitudinem   peccato-11""  ' 
«  rum.  )>  VA  Joan.  14  :  «  Siquia  diligit  me,  Joan.14 


Vincent. 


344 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Ad  Kom 
13. 
Ad  Co- 
loss.  '■'>. 

Lucso  7. 


August. 


s  Ephr. 
D.Bern. 


]  tclesia 


Encrva 

tur,  ei 
retor- 

<|uetur. 


A(!  Koin 
8,  5 
ei  i". 


Joan.  3 


Lucso  7 

cis. 

llilar. 

Basil. 

Cnrysos 

Lco 

Tapa. 

Augost. 

Ongcn. 


D  Tho 


«  Pater  meus  diligit  eum,  et  ad  eum  venie- 
«  mus,  et  mansionem  apud  eum  faciemos. » 
Et  ad  Rom.   13  :  «  Plenitudo  ergo  tegii 
«  dilectio.  »  Et  ad  Coloss.  3,  Charitas  dici- 
tur  vinculum  perfect ionis,  EtLucae7,  Chrifl 
tus  dixit  de  Magdalena  :   «  Remittuntur  ei 
«  peccata  multa,  quoniam  dilexit  multum.» 
Et  eodem  modo  loquuntur  sacri  Doctores  ; 
nam  August.  lib.  dc  naturd,  ei  gtatia  <<t\>. 
42,  docet  charitatem  esse  nostramjustitiam. 
Et  cap.  ult.   inquit  :   «    Charitaa  inchoata, 
«  inchoata  justitia  est  ;   charitas  pro.ecta, 
«    provecta  justitia  est ;  charitas  magil  i  . 
«  magna  justitia  est.    «  Et  lib.  de  moribus 
Ecclesice,   vap.    11,   allirmat,   hominem  p<-r 
charitatem   sanctificari.   E1   lib.    2. 
Cresconium  Grammat.  cap.  12,  dicit,  q      I 
a  peccatis  mundamur  tacrificio  cordis 
triti ;  id  est,  actu  contritionia.  S.  Ephrem 
lib.  de  die  Judicii,  ait  :  Compunctia  mm 
est  animw,  el    illuminatio  menii$.  D.   I 
nard.  scrm.  83,  in  Cantica,  dici!  dilectionem 
desponsare  animam  verbo.  Et  serm.  '■',   de 
timore  Domini,  allinn.tt  charitaten 
lam  esse  perfectam  sanctilatem.  Eoden 
modo  loqaantar  alii  Patrea,  quoa  prolixum 
•esset  referre.  Habetur  igitar  ei      ript 
et  Patribas,  actum  charitatia,  \<'l  contritio- 
ni  esse  caa8am  formalem  nostraB  jostil 
tionis.  Quod  significare  \  idetur  i 
dum  in   benedictione   Palmarum  canit  : 
Deus  quem  diligere,  ei  amare  justitia 

Hoc  tundamentum,  cai  prascipae  inniti- 
tur  Vasquez,  patitur  nostro  judicio  mani- 
festam  instantiam,  e1  potesl  adversum  »1- 
lutti  retorqaeri  :  nam  etiam  Scriptm  i 
Patres  docent,  hominem  justificari  per  fi- 
dem,  ut  adRoman.  3:  Justitia  I'  dem 

Jesu  Cfirisii.  El  cap.  5:  Justifieati  ex  fide 
m  habeamus.  E1  cap.  1":  Omnisaui  cre* 
dii  in  illum,  non  confundetur.  El  Joan.  3: 
Ui  omnis  <jiii  credit  in  ipsum  non  pereat. 
Euca3  7  :  Fides  tua  tesaloum  fecit.  Et  cap 
Crede  tantumt  ei  sal\  i 

ioquuntur  Patres.  Hilariua  8,  de  Trinit.  Ba- 
silius  homilia  de  humiiitate,  Chrysostom. 
homil.  defide,  ethomit.  •*>,  in  epist.ad  TU 
LeoPapa  serm.  l,  de  Epiphan.  August:  lib. 
1  contra  duas  epist.  Petag.  Origenea  ad  illa 
verba  Hom.  '•>-.  ArbUramur  justificari homi- 
ncm  fter  fidcm,  ubi  ait:  Dicit  sufjficere solius 
fidei  justificatiotwm,  ita  ut  crcdcns  qxris  (an- 
tummodo  justifioetur.  Et  D.  Thom.  in  hym- 
no  solemnitatis corporis  Christi,  ait  :  I 
firmandum  cor  sincerum  sota  fides  sujjiat.  Et 
eadem  satis  communiter  asserunt  alii  sacri 


Doctores.  Et  tamen  [uez  ip 

Catholicorum  alius  audebil  'I. 

monia  evincere,  qu< 

sit  ex  natura  sua  forma  justifieans  ;  cum 

haec  sit  manifesta  Latberanoram  h  i  r< ■-;- 

damnata  in  Conciliu  Tri 

timonta,  quibu 
tentia  prohatur,  illam  evincunl  ;  axjualiter 
enim  Bonant,  el  i  Leo  *ar. 

Qnod  iiritur  ponderil  hii 

rioribns  testimoniis,  idem  ilh-  pi 
aocommodandom    prop 

antem  aonl  commnne    lh<-ologorum 
exp«  quibua  mt,  qnaliter  fi- 

/'  V  - 

dicitnr  justificare,  non  formaliter,  -•  l 

esl  enim  disp 
radii  il  homo 

Secun  I  m  omnib  la  i  <•- 

imoniia  aermo  I. 
per  dilectionem  operator,  nl  dicitoi 
<ial.it.  .").  Et  uti 

tnnn  lestimonii 

vel  contritionem  ju  I  minime  signi- 

.na- 
Iftn  ;  itur 

\»'l   ju 
optima,  et  altim 

anexiv<  ha- 

benl  enim  .-.   i  semper 
atem.  I  traq 

haerenti 
timoniia  ;  se  I  pnor  I 
ct  magia  propri  i  •.   <  I  per- 

tluum  esl  Bii 

i  pr<»  majori  eorum  intclligentia  -N' 
addimns, 
vel  de  di 

r   allal 
sunt.  it.  charita- 

tem  nostram  jostitiam, 

rire  peocata  :  el  h  ac  ap!  absque  ull<» 

inoommodo  intellig» 

habituali,  qrj  pius  chaj  >cabulo 

gnitnr.  Porro charitatia  nomen  ei  pn- 
litione  gratiam  imp 
vatorenima  Gi  -  gratiam, 

pntchritndinem  significal  nl  ravimna 

tract.  prm <  I.  di<j>.  I,  dub. 
Gratia  autem  absolute,  el  simpliciter  d 
stal  j)ro  gratia  habitnaii,  quae  in  • 
animae  recipitur,  etesl  prineipinm  r 
omninm  virtutum,  :itur  inpo- 

tentiis.  I  nde  charitatis   vocabulum  otim 

communo 


! 


DISP.  II,   DUB.  II. 


45 


nnac 


commune  erat  tam  gratiac  habituali,  quam 
virtuti,  qua  Deum  diligimus.  Usus  tamen 
Theologorum  fecit,  ut  charitatis  vox  spe- 
cialiter  attribueretur  virtuti  ,  qua  Deum 
diligimus,  ut  sic  majori  claritate  in  suis 
disputationibus  procederent. 

Tnde  cum  in  Scriptura,  et  Patribus  anti- 
quis  aliqua  de  charitate  dicuntur,  inspicien- 
dum  est,  quid  ipsi  attribuant,  ut  hoc  pacto 
dignoscere  possimus,  de  qua  charitate  lo- 
quantur.  Cum  enim  ipsi  attribuunt  perfec- 
tiones,  quae  in  anima  immediate  recipi  ex- 
poscunt,  profecto  loquuntur  de  charitate 
radicali,  seu  de  gratia  habituali,  cujusmodi 
ost  illud  1,  Joan.  3  :  Videte  qualem  charita- 
tem  dedit  nobis  Pater,  ut  filii  Dei  nomine- 
mur,  et  simus.  Cum  enim  haec  filiatio  pos- 
tulet  consortium  naturae  divinae,  et  natura 
sit  prima  radix  eorum.  quae  in  potentiis 
recipiuntur,  et  debent  animam  immediate 
afficere;  proculdubio  eo  loco  charitatisvoce 
non  intelligitur  virtus  recepta  in  voluntate, 
sed  gratia  habitualis  immediate  animam 
„2USt  afficiens.  Et  in  eodem  sensu  dixit  August. 
tom.  10,  serm.  1,  in  Dominic.  2,  post  Epi- 
phan .  Sicut  radix  omnium  malorum  est 
<upiditas,  ita  radix  omnium  bonorum  est  cha- 
ritas.  Charitas  quippe  in  voluntate  recepta 
non  habet  rationem  radicis  respectu  om- 
nium  donorum  supernaturalium,  cum  ipsa 
potius  radicetur  in  gratia  se  habente  per 
modum  naturae.  Quando  vero  charitati  at- 
tribuunt  perfectiones  proprias  virtutispro- 
xime  operativae,  loquuntur  de  charitate 
particulari  virtute,  quao  residet  immediate 
in  voluntate.Cum  ergo  animam  sanctificare, 
justificare,  delere  peccata,  etc.  sint  perfec- 
tiones  propriae  naturae  divinae  per  partici- 
pationem,  qua  primo  radicaliter,  etsimpli- 
citer  renovamur,  et  qua  constituimur  in 
filiorum  Dei ;  sequitur,  quod  testimonia 
Scripturae,  et  Patrum,  quae  has  perfectiones 
charitati  accommodant ,  inlelligi  debeant 
non  de  habitu  speciali  charitatis  recepto  in 
voluntate  (quamvis  nec  id  concedere  prodes- 
V asquii   opinioni)  et  multo  minus  de 

irationepredictohabituicorrespondente: 

expenenda  sunt  degratia  habifaali,qua3 

eat  prima  charitas,  ac  pnlchritndo  animae, 

•  I  participat  naturam  Dei  sub  conceptu  na- 
turae.  Desumiturque  haec  doctrina  ex  Au- 
-  •  t.      mcion.  28,   in  psalm.   \\H,  ad  illa 

ba  :     Feci  judi<  ium,  el  justitiam,  »  ubi 

"  Juatitiae  nomine  in  hoc  loco  uon  ipsa 

•- '  i  i      l  opo    eja      ignificatum  e  t. 

•  Quii  enim  fecit  in  bominejuatitiam,  ui  i 

Salmant.  Curs.  theolog.  t<>m.  X. 


«  qui  justificat  impium  ?  Fecit  ergo  justi- 
«  tiam,  idest  opus  justitiae,  qui  habet  in  se 
«  justitiam.»  Quibus  verbisdistinxit  justi- 
tiam,  qua  justificamur,  ab  omni  opere  vir- 
tutis,  et  simul  docuit  qualiter  intelligenda 
sunt  testimonia,  quae  asserunt  aliquod  cha- 
ritatis,  vel  alterius  virtutis  opus  esse  nos- 
tram  justitiam.Videantur  quaediximus  loco 
supra  citato,  §  5. 

68.  Arguitur  secundo  ratione  :  quoniam 
actus  amoris  Dei,  vel  contritionis  habet  do 
facto  omnes  conditiones  requisitas,  ut  for- 
maliter  justificet  :  ergo  est  de  facto  forma 
justificans,  vel  saltem  habetex  natura  sua, 
quod  posset  formaliter  justificare ,  nisi 
aliunde  impediretur.  Consequentia  est  legi- 
tima,  et  quae  iuductive  potest  ostendi  in 
omnibus  aliis  causis  formalibus  ;  quippe 
quae  ideosunttales,  quiahabentconditiones, 
ut  formaliter  pracstent  effectum.  Antecedens 
autem  suadetur  primo,  quia  illa  forma  jus- 
tificat  formaliter,  quae  animam  cum  Deo 
formaliter,  et  intime  unit :  sed  amor  Dei 
super  omnia  intime,  et  formaliter  unit  ani- 
mam  cum  Deo  ;  qui  enim  ex  toto  corde 
diligit  Deum,  ipsi  perfecte  adhaeret  ;  et  qui 
adhaeret  Deo,  unus  spiritus  fit  cum  illo,  ut 
dicitur  1,  ad  Corinth.  6.  Habet  igitur  amor 
Dei  super  omnia  hanc  praecipuam  conditio- 
nem  formae  justificantis.  Secundo,  nam  for- 
ma  justificans  constituit  formaliter  homi- 
nem  objectum  congruum  amoris  Dei  erga 
ipsum  :  sed  amor  charitatis,  quo  homo  dili- 
git  Deum  super  omnia,  constituit  hominem 
objectumcongruum  amorisDeierga  ipsum: 
ergo  idem  quod  prius.  Probatur  minor ; 
nam  Deus  nequit  odisse  hominem  diligen- 
tem  se,  nec  patitur  ab  aliquo  diligi,  quin 
ipsum  diligat,  juxta  illud -Joan.  15:  Si  quis 
diligit  me,  Pater  meus  diliget  eum.  Et  1 
Joan.  1  :  Deus  charitas  est,  ct  qui  manet  in 
charitate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  Tum 
praeterea,  quia  amor  charitatis  est  amor 
amicitiae:  sed  amicitia  petit  redamationem  : 
ergo  hoc  ipso,  quod  quisditigat  Deum  amore 
charitatis,  redamatur  ab  illo,  ut  dicitur  iu 
teatimoniis  modo  relatis  ;  atqae  ideo  fif 
objectum  congruum  divini  amoris. 

Confirmatur  primo,  quia justificatio  fit 
per  voluntariam  susceptionom  gratiae,  et 
donorum,  ut  loquitur  ConCilium  Trident. 
,6,  cap.7jsed  actus  conlpitionis,  vel 
charitatis  est  formalis  susceplio  gratiae,  et 
donorum,  etabsfjue  illo  non  daturhaec  vo- 
luntaria  susceptio  :  ergo  praedictua  actus 
justificat  formaliter. 

23 


Se<  tiii- 

•  iitinar- 

gumen* 

ium. 


I  ;)d  COI 

t». 


.li.lll.N 

l  Joan.4. 


iConlir- 
matur 
primo. 

Concil. 
Tridenl, 


:j4i) 


DK  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Bc-       Confirmatursecundo:  namactuscharitatis, 
cnndo   vej  eontritionifl  habetde  factocuncta  requisi- 
ta,  ut  expellat  formaliter  peccatum  :  ergo  il- 
ludde  factosicexpellit,  velsaltem  poteritex 
natura  saa  ita  expellere;  atque  ideo  | 
tabil  effectum  formalem  proprium  formae 
justificantis.  Utraqoe  oonseqaentia  consl  tt. 
El  antecedena  Buadetor  primo,  qai  i   I 
per  praedictum  actum  convertitur  formali- 
ter  ad  Deum  :  sed  formalia  convereio  ad 
Deum  expellit  formaiiter  aversionem   ab 
illo,  el  converei  >nem  ad  bonam  commuta- 
bile,    in  quibus  consistit  peccatam  : 
prac-dietus  actus  expellit   formalitei 
lum.  Secundo,  quia  conv( 
quaefit  per  actum  charitatis,  vel  contritic- 
nis,  tantum  habet  bonitatis,  qoantum 
oppositua  habel  malitias  :  ergo   preBdictni 

i  -  potesl  reparare  quidquid 
induxit  i  potesl  formalil 

i     catum.  '/  >  rtio,  qai  i  in  habitaale 

privatio  volui 
diximus  disp.  I ,  dub.  1  >ntritio- 

Idil   formaliter   illam  prh 
involuntariam;  quippe  qui  reti     tal  actum 
i     caminosum  praeteritum,perquem  pri\  a- 
tiograti  b  constituebatar  in  i 
ergo  actus  contriti 

i     i  atum.  Quarto,  quia  potentior  est  actus 
i  ontritionis,  vel  amor  ad  concilian  I 
minem  cam   Deo,  qaam  i         ,       tti  ad 

,  tendom  hominem  bic  enin    i  I 

ituralis,  ern  itnralis 

im  i  avertil  din  I  aliqoando  im- 

plicite,  el  indirecte .  illi 
vertit  explicite,  et  dii  I  Deum        I 

actaa  pi  itituit  hominem  simpli 

i     catorem   :  ergo  aetos  contritionis,   rel 
amoria  destruil  simpliciter  | 
/  -,  qoia  actu    contritionis,  w\  charitati 
incompos  iibilis  cam  pe  1 1    •       nul- 

i  .    habitaa  sapernaturalis  infundatar  i      : 
hanc  incompossibilitatem  \  lam 

informationem,  actuando  enim  sabjectum 
emandat  illud  a  culpa  :  erg  i  i  xpellit 
maliter  peccatum.  Sexto,  nam  qui 
pellitur  peccatum,  debet  dari  aliqc 
formalis  illius  expulsionis,  sicul  in  univer- 
quilibel  effectos  habet  snam  caasam 
formalem  :sed  in  hypothesi,  qood  daretor 
actus  contritionis  sine  habito  gratia,  ex- 
pelleretur  peccatam,  el  non  adesset  ali.i 
causa  formalis  inhaerena  ,  im  ac- 

tum  contritionia  :  hic  r- 

malis  illiua  expulsioni 
69.  Ail  argamentam  negatur  antecedena  •. 


nam  ut  ex  supi  ,mu- 

tificantia  esl  consiitaere 
bominem  in  statu  filioram 
tium,  sea  participationam  divi  jra?, 

il    jir  estare  actus 
tritionis,  vel  charil 
anti 

:  malem  forn  tificanti 

anire  animam  cam  .  n  precci 

taaiiter 
tantumn 

et  habil  tiam 

anir  oju= 

luiritur,    ul 
hon 

■• 

leri  l  t  mtum  illo  priori,  nl 

vidimns.  i  nde  rma- 

litei 

I 
i 

inin 

contriti 
nim 

simplicil 

i  illum  mmuni- 

■ 

contrili( 

-   homin 
tantum  am 

• 
hom  limpliciter  -lil»- 

pil)i  in- 

m  in 
I 
nan 

identiai 
mtem,  i 


DISP.  II,  DUB.  II. 


347 


Ex  quibus  patet  ad  secundam  minoris 
probationem;  nam  amicitia  hominis  ad 
Deum  fundatur  in  consortio  naturae  divi- 
nae  ;  est  quippe  amicitia  ex  genere  suo  mu- 
tuus  benevolentiae  amor  in  alicujus  boni 
Aristot.  communione  fundatus,  utdefinit  Aristot.  8 
Ethicor.  Et  propterea  de  facto  -amor  chari- 
tatis  estamor  amicitiae,  quia  supponitcom- 
municationem  hominis  cum  Deo  in  natura 
Dei  per  gratiam  sanctificantem.  Si  autem 
inveniretur  praecisus  a  tali  gratia,  non  es- 
set  actu  formaliter  amor  amicitiae,  sed  tan- 
tum  dispositive,  et  aptitudinaliter ;  dispo- 
neret  enim  ad  formam  fundantem  amici- 
tiam,  quam  si  supponeret,  esset  actualiter 
amor  amicitiae  formalis.  Unde  homo  tali 
actu  praeditus,  etgratia  sanctificante  desti- 
tutus,  non  redamaretur  a  Deo  amore  ami- 
citiae,  nec  amore  simpliciter  tali  ;  sed  tan- 
tum  amore  secundum  quid,  nempe  efficiente 
dispositionem  ad  formam  sanctificantem, 
quae  sola  fundat  veram  amicitiam  inter 
Deum,  et  hominem.  Et  ratio  apriori  totius 
doctrinae  praecedentis  est,  quoniam  amor 
increatus  non  est  affectivus,  sed  effectivus  : 
quamobrem  tunc  Deus  dicitur  diligere  ho- 
minem  simpliciter,  quando  in  eo  efficit  bo- 
num  simpliciter  tale;  quod  quidem  non 
praestat,  nisi  communicet  formam  rectifi- 
cantem  totum  Iiominem  in  seipso  perma- 
nenter,  et  habitualiter  :  haec  autem  est  gra- 
tia  habitualis  in  substantia  animae  recepta, 
quae  proinde,ot  non  aliquahominis operatio, 
habet  rationem  formae  sanctificantis.  Actus 
autem  contritionis,  vel  charitatis,  licet  in 

it  quoddam  excellens  donum,  dicitur 
tamen  bonum  secundum  quid  respective  ad 
^ratiam  sanctifLcantein,  ad  quam  ultimate 
disponit,  et  quae  simpliciter  antecellit  per- 
fectionem  oinnium  bonorum,  tam  natura- 
lium,  quam  supernaturalium,  ut  statuimus 
tract.  prasced.  di \sp.  i,  dub.  7. 

'.i  primam  confirmationem  dicendum 

,'n".  est.  non  ideo  dici  justificationem  fieri   per 

-  voluntariam        eptionem  gratiae,  et  dono- 

.  rjuia  ij)  iavoluntari  ptio  fit  forma 

justifif:;i  qaia  per  talem  susceptio- 

nem  dii  ponimui  Quod  ve\  i  • 

liqaet,  aam  Concilium  in  illo  loco  agil 

dejustificatione,  qaae  fit  tam  axtra  Sacra- 

r  volunl  i  ptionem  m- 

in  acfij  contritionis,  vel  <-!i  ■ 

quam  intra       r   mentum  i  utariam 

m   impli  in   attritione,  el 

men- 
i       i  e  I     ' 


a  Vasquio  concessum,  hominem  intra  Sa- 
cramentum  non  justificari  formaliter  per 
attritionem,  vel  alios  actus,  sed  tantum  per 
gratiam  habitualem.  Idem  ergo  dicendum 
est,  cum  extra  Sacramentum  justificatur  : 
et  eodem  modo  exponenda  sunt  illa  verba  : 
Per  voluntarictm  susceptiojiem  (jratix,  elc. 

70.  Ad  secundam  confirmationem  ne-Sccun<j^ 
gandum  est  antecedens ;  oppositum  enira  saiisfitV 
satis  constat  ex  supra  dictis.  Nec  illud  evin- 
cunt  probationes  inductae.  Non  prima,  quia 
macula  peccati,  seu  peccatumhabituale  non 
consistit  formaliter  in  aversione  actuali, 
sive  in  actu  peccati  moraliter  permanente ; 
sed  consistit  formaliter  in  aversione  habi- 
tuali,  sive  in  privatione  voluntaria  gratiae 
in  substantia  animae  immediate  recepta,  ut 
statuimus  disp.  I,  dub.  I.  Unde  non  expel- 
litur  formaliter,  nisi  per  illud,  quod  in 
anima  immediate  recipitur,  et  ipsi  imme- 
diate  opponitur.  Actus  autem  contritionis, 
vel  amoris  nec  recipitur  in  substantia  ani- 
mae,  nec  illi  privationi  immediate  repugnat, 
ut  exse  liquet;  sed  recipitur  in  potentiis, 
et  opponitur  privationi  gratiae,  vel'me- 
diante  ipsa  gratia,  ad  quam  disponit ;  vel 
mediante  involuntarietate,  quam  inducit, 
utstatim  magis  declarabimus.  Quamobrem 
praedictus  actusnequit  esso  causa  formalis 
expulsionis  peccati,  sive  transferens  homi- 
nem  ab  statu  peccati  ad  slatum  gratiae,  el 
filiorum  Dei. 

Nec  secunda  probatio  urget,   quia  actus 
peccati   non  constituit   formaliter    statum 
peccatoris,  sed  avertit  actu ;  eteo  transacto, 
manet  macula  habitualis,  quae  peccatorom  in 
esse  talis  formaliter  constituit.  Unde  esto 
quod  actuscontrilionis  tantum  de  bonitale 
haberet,  quantuin   actus  peccali   habet  de 
malitia,  minime  infertur,  quod   formaliter 
justificet ,    vel  quod  formaliter  constituaf 
statum  jus.ti;  sed  tantum  colligitur,  quod 
sicut  ex  actu  peccati  relinquitur  macula 
constituens  formaliter  peccatorem,  ita  actus 
charitatis,   vel  conlritionis  secum   afferat 
gratiam  sanctificantem,  quae  constituet  for- 
maliter  justum.  Cum  hac  tamen  djfferentia, 
quod  actus  peccati  efficit  maculam;  actus 
jrero  contritionis,  et  charitatis  non  efficil 
gratiam,  sed  tantum  ad  eam  disponit :  quo 
niam  macula  produci  valelajsolopeccatore 
et  grat,ia sanctificans a  solo  rjeo.  Dixiinus  .- 
lis\<>  rjiiot/  actun  contritionis,  <■/<■. }  nxx\%  si 
iii   peccaticon  ideretur  secundum  rationem 
injuriao,  el  <»iicn  ,.i']i  >ci ,  et  actus  contritio- 
mdum  rationem  satisfactionii    illn 


DE  Ji;STIFICATIONK  I.MI'11. 


istumincomparabilitorexcedit;  namoifensa 
Dei  est  simpliciter  infinita,  satisfactio  vero 
per  actum  contritionis  est  finitasimpliciter, 
ut  3  part.  ostendimus. 
Dilaitar  ^oc  lc'rl'a  probatio  convincit  ;  nam  ma- 
itrtit.  cula  estprivatiovoluntaria,  non  formaliter, 
quasi  ipsa  sit  carentia  actus  voluntarii ;  sed 
terminative,  quia  est  terminus  ex  actu  vo- 
luntario  relictus,  et  ejus  effectus.  T  ndi 
eo,  quod  actus  contritionis,  vel  charitatia 
retractet,  et  expellat  formaliter  actum 
camioosum  pneteritam,  minime  soquitur, 
quod  eodem  modo  formaliter  expellat  ma- 
culam  peccati  ;sed  tantum  quod  eamexpel- 
lat  dispositive,  et  mediate ,  quatenua  et 
expellit  actum,  a  quo  macula  in  sua  con- 
servatione  dependi  aua  diaponit 

adgratiam  sanctificantem,  perquam 
eula  expellitur  formaliter.  Sicat  ablatocor- 
poreopaco  causante  umbram,  coss.it  um- 
bra;  non  quia  ablatio  illina  corpori  ir 
forma  umbram  expellens ;  sed  quia  tollil 
causam,  aqua  nmbra  dependet,  et  succe- 
dit  lux,  qua3  ambram  formaliter  excludit. 

Necquarta  probatio  est  alicojoa  mom< 
ti ;  nam  gratia  concessa  majori,  ad  minorem 
dicimus,  actam  peccati  uon  constitoere  Bta- 
tuni  pcccatorifl  formaliter,  sed  tantum  <•!- 
fective,  quatenua  infert  maculam,  sivepri- 
vationera  gratiae,  qnaa  illam  Btatum  forma- 
literconstituit.T  udesolumconcladitar        I 
actus  contritionia    peccato  actuali  imme- 
diate  oppositus  expeilat  macalam 
indirecte,  et  dispositive,  qaatenaa  excl 
actum,  a  iiii"  macula  dependet,  et  diap  init 
adgratiam,  quaBillam  expellit  formaliter, 
ut  nuper  diximaa. 

Nec  quinta  probatio  suadel  intentam  •. 
nam  ad  rationem  causae  formalia  oon  aaffi- 
cit  qaod  informando  concarral  ad  effectum, 
alioquin  omnis  dispositio  i 
malis ;  siquidem  actuando,  et  informando 
subjectum  causat,  ul  patet  tum  in  quanti- 
tate,  et  in  aliis  accidentibus,  quae  praepa- 
rantad  formam  substantialem  .-  tum  in 
calore  ut  octo,  qai  esl  incompossibilia  cum 
forma  ligni,  et  actuando,  atque  informando 
expellit  eam  ;  et  nihilominna  non  est  causa 
formalis  expulsionis,  quia  non  expellit  • 
immediate  per  seipsam,sedmediante  forma 
substantiali  ignis,  ad  qaam  disponit,  et  qua? 
imme  liate  repugnat  formae  ligni.  el  recipi- 
tur  in  eodem  subjecto.  Et  idem  proportio- 
nabiliter  accidit  in  nostro  casn. 

71.  Nec  deniqae  ultima  probatio  premit : 
quoniam  si  loquamur  de  facto,  et  attentis 


naturis  reruin.  itri- 

tionis,velcharit 

toties  etiam  ide  f  j  ratia  hal 

causa  formalis  illiu 

fiat  hypothe 

paretur  litar  procal  dubio 

i       itum  habituale;   impl 

habitualiter  inpeccat 

titur  ad  Deum  tanquam  ad  ultimui 

ania  dilectnm  ;  nam 
subjicit  Deo  absolute  omnia,  q 
homine;  el  peccatum  habituale  est  illi  in- 
aobjicibile,   ut  magia  ex 

.■ 
contritio  dii 
pulsioni 
opponitar,  ai 

ut  -  -•  1   Lintum 

con 
et  dispositive,  qaaten 

■     i 
im  formalem,   per  q  'ur. 

enl  i  n 
turn  a  negatione, 

1  •  i  contritionia,  pri- 

nima,  et  cons- 
titue 

ippe 
curn  illa  carcntia  jam  ni 
lantaria,  n<  i 

tum  autem  I 

:na- 
Iis,  quam  ncg  iti"  ;  i 
hibitioncm  constituil 
■  privati 
Potcstque  l 

1,11111    '  "  „'■  rma 

i  luccm  imj 
pore 

imn  mt.ir.  lat. 

tunc  oportet 

lem,  quao ombram  expellat  fom 
tinctam  a  simplici  n 

lim  su!  ;ce, 

;uam  locia  pri- 

I  un  um! 
dependena  tanq  i  im  a  causa  ab   i 
erito  oon  n 
jrati  b  impedienl 

ti.  Btatii 
it  macnla  in  -ive  uml  i 

et  prn  ationia  gratio?  •.  qnia 

en- 
■  l.t.  Illina  autem  nmi  ,  nlaio  fit  oomia- 

t  ir  tliter,  el ; 


i 


DISP.  II,  DUB.  II. 


340 


tiae  habitualis  in  anima  diffusam.  Sed  si 
gratia  in  eo  eventu  non  infunderetur,  non 
alia  forma  immediate  expellens  quaorenda 
foret,  nisi  ipsa  simplex  negatio  gratiae,  quae 
immediate  per  seipsam  expelleret  antece- 
dentem  negationem.  Et  licet  subjectum  non 
esset  positive  gratum,  tamen  nec  esset  pri- 
vative  non  gratum,  sed  velut  negative  se 
haberet;  et  ad  constituendum  subjectum 
formaliter  negatum  sufficit  ipsa  negatio, 
nec  alia  forma  positiva  requiritur.  An  au- 
tem  hypothesis  hujus  argumenti  sit  abso- 
lute  possibilis,  infra  dicemus  club.  6. 

Ttertium      72.  Arguitur  tertio  ratione  Vasquii  disp. 

racntum  c^-  caP-  &*  et  impugnatur  doctrina  proxime 
v^'i-  tradita  :  quoniam  si  homini,  qui  justificatus 
est  per  actum  contritionis  extra  Sacramen- 
tum,  Deus  auferret  habitum  gratiae,  adhuc 
homo  ille  diceretur  justus  ;  e  contra  vero, 
si  homini  qui  justificatus  est  per  solam  in- 
fusionem  gratiae  habitualis  ,  Deus  talem 
gratiam  auferret,  jam  homoilie  nonmane- 
retjustus  :  nam  in  priori  casu,  ablato  ha- 
bitu  gratiao,  adhuc  permaneret  moraliter 
actus  praeteritus  contritionis  non  retracta- 
tus,  qui  posset  hominem  justum  denomi- 
nare ;  in  secundo  autem  casu  nihil  manerct, 
quod  ipsum  denominaret  justum,  siquidem 
auferretur  forma,  a  qua  adaequale  consti- 
tuebatur  in  esse  justi :  ergo  signum  est,  quod 
actus  contritionis  habet  vim  justificandi,  et 
quod  justificat,  saltem  partialiter,  adultum 
extra  Sacramentum. 

Confir-     Confirmatur  primo  ;  quia  si  contritio  non 

Stoio.  concurrit  per  modum  causae  formalis  ad 

justificationem  adulti  extra  Sacramentum, 

sequitur  contritionem  non  requiri  jure  na- 

turali,  sed  tantum  jure  divino  positivo  ad 

talem  justificationem  :  consequens  est  fal- 

sum,  et  contra  communem  Thoologorum 

tentiam  :  ergo  contritio  jnstificat  adul- 

tam  exti  imentam  per  modum  caasae 

formalis.  Sequelaostenditur;  namsi  scmel 

contritio  non  concurrit  ad  praedictam  justi- 

itionem  per  modum  i  formalis,  tan- 

tum  concarrere  pote  I  per  modum  disposi- 

tionifl :  ed  non  habet  rationem  dispositionis 

ad  jastificationem  ex  natura  .  ua,  et  ob  con- 

•  iralem  connexionem  cam  gratia,  sed 

rolantate  divina  sic  disponente  : 

nonjustificat  per  modam  causae  for- 

i  req    ritar  ad  jn  tificationem  ex 

jure  naturali,   ed   olum  ex  jure  divino  po- 

indo,  qoia  jo  tificatio 
debet  fieri  formaliter  per  illam  formam, 


quae  peccato  essentialiter  considerato  magis 
opponitur  :  sed  amor  Dei  super  omnia  ma- 
gis  opponitur  peccato  essentialiter  conside- 
rato,  quam  gratia  habitualis  :  ergo  justifi- 
catio  potius  fieri  debetformaliter  per  actum 
amoris,  quam  per  gratiam  habitualem. 
Minor  suadetur;  nam  peccatum  essentiali- 
terconsideratum  excludit  amorem  Dei  super 
omnia,  et  non  excludit  gratiam;  si  enim 
homo  conditus  in  puris  peccaret,  excluderet 
gratiam,  nec  incurreret  ejus  privationem  : 
ergo  actus  dilectionis  Dei  super  omnia  ma- 
gis  opponitur  praedicto  amori,  quam  gratiae 
habituali. 

Ad  argumentum  respondetur  negando 
antecedens  :  nam  sicut  actus  contritionis, 
quando  est  praesens,  non  denominat  forma- 
liter  hominem  justum,  sed  tantum  disposi- 
tive;  est  enim  non  quidem  forma  justifi- 
cans,  sed  dispositio  ad  formam  justifican- 
tem  :  ita  si  esset  physice  praeteritus,  et 
moraliter  permanens,  non  determinaret 
hominem  justum  formaliter,  sed  dumtaxat 
dispositive.  Quamobrem  homoin  hypothesi 
argumenti-ad  summum  esset  dispositus  ad 
justificationem,  non  autem  justus  positive, 
et  formaliter  ;  ac  proinde  in  tali  casu  quan- 
tum  ad  justitiam  formalem  perinde  se  ha- 
beret,  ac  homo  a  quo  semel  justificato  Deus 
auferret  habitum  gratiae. 

Ad  primam  confirmationem  dicimus,  in 
ea  tangi  difTicultatem,  quam  infra  disp.  3, 
dub.  1  et  2,  ex  professo  examinabimus. 
Nunc  respondemus  ncgando  sequelam ;  nam 
ut  contritio  requiratur  ex  jure  naturali  ad 
justificationem  adulti  extra  Sacramentum, 
et  non  praecise  ex  praecepto  posilivo,  satis 
est,  quod  jusnaturaledictet,  hominem  obli- 
gari  ad  quaerendam  reconciliationem  cum 
Deo  per  media  conducentia  ad  talem  recon- 
ciliationem  vel  ex  natura  sua,  vel  saltem 
ex  dispositione  divina.  Et  profecto  attritio 
nonestdispositioconnexaexnaturarei  cum 
gratia;  et  nihilominus  supposita  lege  Dei 
requirentis  dolorem  ad  minus attritionis  ad 
justificationem,  quac  fit  intra  Sacramen- 
tum  pcenitentiaD,  jus  naturale  obligat  homi- 
nem  ad  procurandum  praedictum  dolorem, 
quando  vult  intra  Sacramentum  pcenitentiae 
justificari.  Sic  ergolicet  contritio  non  esset 
dispositio  ex  natura  reiconnexacum  ^nttia, 
adhuc  tamen  homo  obligafetur  ad  illam  ex 
jure  naturali,  et  non  praSclse  <.'\  praocepto 
positivo ; quia saltem ex  lege  !><'i  requiritur 
ad  justificationem  adulti  extra  Sacramen- 
tam,  qaam  homo  ex  jure  naturali  procurarc 


Respon- 
sioacJ 
argu- 

mcntuui 


Diluiiur 
prima 
conlir- 
matio. 


350 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


tenetur  per  media  sibi  possibilia.  E1  appel- 

lamus  hoc  jus  natorale,  non  qnia  contra 
supernaturale,  vel  quac-  supernaturale  dic- 
tat,  distinguatur ;  sed  quia  distinguitur  a 
prac-ceptis  positivis ,  quasi  accidentaliter 
superadditis.  CaDterum  ha)c  latius  exponen- 
tur  loco  citato. 

Ad  secundam  confirmationom  constat  ex 
eanda    fI*ctis  disp.   \,  dub.    1,  §   I,  ubi  statuimus 
peccatum  habituale,  sive  maculam  hominia 
elevati  ad  finem  supernaturalem,consi.-t<io 
formaliler  in  privatione  voluntaria  gr 
sanctificantis;  cui  privationi  immediatius 
opponitur  ipsa  gratia,  quam  actus  am<.n~. 
f  nde  cum  in  pr.esenti  agamus  de  forma 
justificante  impium  elevatum  ad  sup 
turalem  finem,  merito  asserimus  i 
sistere  iji  gratia  habituali,  et  non  in  acto 
amoris,  vel  contritionis.  El  quidem,  si 
supponil  haec  confirmatio,peccatum  in 
purorum    non    consisteref    in   privatione 
amoris  supernaturalis,  ad  quem  homo  non 
esset  tunc  elei  l  t  mtum  in  priva- 

tioneamoris  naturalis,  ad  qaem  tunc  tene- 
retur.  i-\  quo  tamen  non  li'-«.-t  inferre,  quod 
sicul  tunc  homo  justificaretnr  formaliter 
per  actum  amoria  naturalis,  ita  nuncj 
ficetur  per  eundem  actum  naturalem. *. 
satis  pei    tadet  aliter  philosophandum 
de  peccato  habituali  in 
praesenti;  et  consequenter  de  forma,  qua 
homo  tunc  justificaretur,  et  modojuatil 
tur.  Diximus,  si  vtra  supponit  confhrmatio, 

qnia  tangit  rem  satia  obscuram,  q 
infra  <(ui>.  7  elucidare  curabimua. 
73.  Arguitur  ultimo,  quia  Bi  homo  non 

iSm.  Ppaeditas  gwtia  habituali  1  Ivi- 

sionem  beatificam,  «■•.  ipso  juttificaretur 
formaliter,  el  mundaretur 

i"  beatifica  potest  saltem  per  dit  Inam 
potentiam  esse  caus  1  formalia 
nis  :  ;tt«iiii  non  minorem  vim  habefl  amor 
Dei  super  omnia  :  ergo  pote  I  .  p«r 

divinam  potentiam  hominem  formaliter 
justificare.  Caetera  constant,  el  anl 
suadetur  :  tum  quia  beatitudo,  quae  in  \i- 
sioiK'  l»«-i  consistit,  est  justitia, 
consummata  :  ergo  ridens  Deum  fieret  f<  r- 
maliter  justus.  Tum  etiam,  qoia  beatitudo 
non  compatitur  secum  summam  miseriam 
peccati  :  ergo  visio  beatific  .  et  pr  1  - 

iquocumquehabituexpelleretformaliter 
omne  peccatum. 

Boiatio.      Respondetur  negando  antecedens  •,  nam 
rationes  a  nobis  superius  I  1  it  evin- 

cunt  alias  operationes  non  ;  ibire 


munus  forma?  justific  t  pro- 

hant,  qo    I         »  beatifica  norij  for- 

maliter,  sed  tantum  di  ,  <jnsum- 

mative  :  est  enim   pei  :nus  fru 

gratis  sanctificantis,  seu  form.D  justifican- 
tis.  I  "nde  si  quis  gratia  habituali  non  pra> 
ditus  rapereturad  prxdictam  visionem,  non 
maneret  formalitei  [ui  care- 

ret  prima  radice  sanctitatis,  qua}  debt 

ntia  animae  immediate  . 
refundere   1  inem   ad   potentiai 

rationes.  ~po- 

I  ICtOlB  : 

haberet  enim 

nexam,  quautum  est  de  se  cnm  torma 

t   in 

:n    ilt    i:; 

gratia  incliu.it.  Unde  j  primam  an- 

tin 

justitia  consnmi  jus- 

titi  mus, 

catum  :  sed  id  i  :  ma  jus- 

iliter  imi 

di.it. 

| 
imn  tam 

nttm.  7  1. 
diceb  i!:. 
infert  ij 

h\p    '  luto 

ibilis,  infr  1 

III. 

Utrum  j 
hai 

7  1.«^; 

ninari  solet   in  pr  csenti . 
quan  ~  i  1 1 « »  inl 

iit  aptius  ini 
tigando,  an  - 
simul  c  isint ;  hinc  enim  apj 

t.  utrum  ex  nat  mutuo 

pugnent,  \.'l  id  t  mtum  hal 
sitione  extri 

itabit,  q  .  ilitatis  _  ivi- 

expellant.  1 
duplex  :  nli  ;  l  itio 


DISP.  III,  DUB.  II. 


351 


neritoi  voluntatis  peccaminoso  consistit,  sive  ope- 
intro.  ratio sit,  sive  omissio  :  aliud  habituale,  quod 
'""  •  situm  est  in  macula,  sive  privatione  gratiae 
sanctificantis,  ex  peccato  actuali  relicta,  ut 
latius  explicuimus  disp.  1,  dub.  1.  Deinde 
duplex  coexistentia  inter  peccatum,  et  gra- 
tiam  excogitari  potest :  alia  de  facto,  et  per 
respectum  ad  providentiam  ordinariam  : 
alia  de  possibili,  et  per  ordinem  ad  poten- 
tiam  Dei  absolutam,  quae  non  alligatur  con- 
naturali  rerum  exigentiae,  sed  extenditur 
ad  omnia  non  implicantiacontradictionem. 
Et  quia  levior  est  difficultas  circa  quaestio- 
nem  de  facto,  et  respective  ad  communem 
providentiam,  idcirco  eam  in  praesenti  du- 
bio  tractabimus ,  alteram  discussuri  in 
sequenti.Sed  cum  nemo  Catholicorum  asse- 
rat  peccatum  habituale,  et  habitualem  gra- 
tiam  in  aliquo  instanti  de  facto  coexistere, 
superfluum  est  dubium  in  hoc  sensu  ver- 
sare  :  quamobrem  ad  peccatum  actuale  illud 
reducere  oportet.  Et  hic  est  sensus  tituli  : 
Utrum  peecatwn  actuale  de  facto,  etc.  Move- 
tur  autem  dubium  specialiter  propter  illud 
instans,  in  quo  homo  in  gratia  praeexistens 
peccat  mortaliter;  videtur  enim,  quod  pro 
illo  instanti  adhuc  conservet  gratiam  habi- 
tualem  immediate  post  destruendam;  et 
consequonter,  quod  gratiam,  et  peccatum 
actuale  de  facto  pro  aliquo  instanti  conjun- 
gat. 

§   I. 

Proponitur  communis  sententia,  et  atUhori- 
tate  firmat 

mioiu-      75.  Dicendam  est,  peccatam  martaleac- 

tuale,  et  gratiam  habitualem  in  nullo  ins- 

tanti  simul  de  facto  coexistere.  flecconclu- 

D.  Thom.  in  i  art.  2,  et  in  2, 

2,  quxst.  24,  art.  10,  et  quxst.  28,  de  veri- 

tate,  art,  9,  el  quxst,  unica  de  charit.  art.  12 

ad  13,  et  alibi     i  pe,  quem  sequuntur  com- 

muniter  omne  i  Theologi.Videantur  Araaxo 

enli  art.  2,  dub.  2,  concl.  2,  Grego- 

riaa  Martinez  dub.  \et  i,  a  S.  Thom. 

2,  2,  disp.  16,  art.  1,  Suarez  lib.  7,  degratia, 

'  cap.  19,  nbi  num.  E  |  opinionem  con- 

-  lam,  et  majori  nota  dig- 

nam    Ripalda  tom.  !       /  rnat.  Ub. 

6,  ditp.  ii.it.  uct.  13,  ubi  dicit,  quod  senten- 

tiam  oppositam  •<  omnea   Theologi  de  e- 

int  ,  plurea  a  lam  , 

•  i,  qaod  in  re  gravi 

nne    'i  heologos,  qui  oppositum 


«  supponunt,  absque  fundamento  authori- 
«  tatis,  et  rationis  singulariter  decernat.  » 
Sed  quidquid  de  hoc  sit. 

Primum  fundamentum  nostrae  assertio- 
nis  desumitur  ex  tcstimoniis  sacrae  Scrip- 
turae  ,  Summorum  1'ontificum,  et  Concilii 
Tridentini,  quae  satis  aperte  excludunt  de 
facto  conjunctionem,  sivecoexistentiam  cu- 
juslibet  peccati  mortalis  cum  gratia  sancti- 
ficante,  seu  habituali.  Nam  2,  ad  Corinth. 
6  ,  dicitur  :  Qu<r.  enim  participatio  justitix 
cum  iniquitate,  aut  qux  societas  lucis  ad  te- 
nebras?  Gratia  autem  habitualis  est  nostra 
justitia  inhaerens,  quodlibet  vero  peccatum 
mortale  est  iniquitas.  Similiter  gratia  est 
lux  aniime,  peccatum  vero  mortale  est  hu- 
jus  lucis  tenebra ,  ut  sumitur  ex  eodem 
Apost.  ad  Ephes.  1 ,  et  satis  constat  ex  supra 
dictis  :  nullam  ergo  communicationem,  vel 
societatem  habent  etiam  per  minimum  ins- 
tans.  Idemqu^  motivum  desumitur  ex  locis 
Scripturae,  in  quibus  gratia  dicitur  vita,  et 
peccatum  mors,  ut  ad  Rom.  5  et  6  ;  constat 
enim  vitam,  et  mortem  ejusdem  subjecti 
non  simul  coexistere.  Praeterea  Christus 
Dominus  Matth.  6,  excludit  duplicem  ho- 
minis  servitutem  ergo  Deum,  et  erga  dia- 
bolum,  seu  peccatum.  Nemo,  inquit ,  potest 
duobus  dominis  servire, Unde  subinfert:  Non 
potestis  Deo  servire,  et  mammonx.  Si  autem 
homo  in  eodem  instanti,  in  quo  peccat  mor- 
taliter  ,  retineret  gratiam  ,  simul  serviret 
Deo  per  gratirm,  et  diabolo  per  actum  pec- 
cati.  Deinde  1  Joan.  3,  dicitur  :  Omnis  qui 
in  Deo  manet,  non  peccat.  Et  statim  :  Omnis 
qui  natus  est  ex  Deo,  pcccatum  non  facit; 
quia  semen  ipsius,  nempe  gratia,  in  eo  ma- 
net  .  ct  non  potest  peccare,  quoniam  ex  Deo 
natus  est,  Quibus  verbis  minime  intendit 
Apustolus  -loannes,  quod  omnes  justi  sint 
impeccabiles  ,  vel  ([uod  neciueant  absolute 
peccare;  id  enim  estaperte  contra  Fidem  •. 
sed  docet  justos  non  posse  cum  sua  justitia 
componere,  •■(  conjungerepeccatum,  utcons- 
tat  ex  communi  Patruin  ,  et  Theologorum 
interpretatione.  id  autem  manifeste  falsi- 
ficaretur,  si  justus  in  illo  instanti  ,  in  quo 
estjustus,  ac  retinet  justitiam,  haberet  si- 
mul  peccatam  actuale  mortale  ,  quod  tunc 
committoret.  Tandem  Apostolusod  Hom.  8, 
asseni  :  Nihil  nunc  damnationis  est  his,  qui 

iini  iii  Christo  Jesu ;  idest ,  in  gratia.  Si 
autem  justua  in  instanti,  in  quo  peccat  mor- 
taliter,  haberet,  el  retinerel  gratiam  sanc- 
tificantem,  simul  easet  in  ChristoJesu  per 
gratiam,  et  aliquid  damnationia  haberel 


Batio 
fuuda- 
menta- 

lis. 


2  j  <  I  Cor 

o. 


Ad  Bph 

1. 


AdRom. 

5  ct  G. 


Matth.6. 


Uoan.3. 


352 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Urgclur 
1'ius  V. 

Gn 

?  iii 


Tridcnl 


nempe  actum  peccati  mortalis,  cui  damna- 
tio  aelcrna  debetur. 

70.  Propter  ha>c  testimonia  ,  et  similia, 
(jua;  facile  quis  in  sacra  Pagina  olfendet, 
Summi  Pontifices  Pius  V  et  Gregor  XIII, 
damnarunt  aliqnas  propositiones  Michaelis 
Baii,  in  quibus,  nempe  in  31  et  33  ei  13 
et  70  et  71,  asserebat  peccatum,  et  reatum 
pcenae  aeternae  conjungi  cum  charitate.  <,>u;c 
tnimadversio  extenditur  etiam  ad  gratiam 
sarictificantem  ,  quippe  quao  vel  non  differt 
realiter  a  charitate  ,  vel  non  separatur  ab 
illa.  El  eadem  censura  respicit  pra&sentem 
providentiam  ;  nam  attenta  potentia  Dei 
absoluta,  probabilis  quorundam  opinio  est, 

liam,  el  peccatam  posse  simul  in 
subjecto  coexi  tere  :  quod   Pontifices  uon 
intenderunt  damnare.  Sentiunl  ergo,  ei 
terminant,  quod  charitas,  sive  g  inc- 

Lificans  ,  el  peccatura  mortale  nunqnan 
facto  pro  aliqua  duratione  in  eodem  -  ippo- 

conjunguntur.  Quod  etian 
picue  docuerat  Concilium   Trident.    i 
scss.  6,  caj).  I,  asserii  justificatiouem  im- 
portari    remi    ionem  .   seu  di  nem 

i       itor  im  :  el  poste  \  "//».  8  ,  determinat 
nii  unicam  formalem  nostr  e  justil 
i  tificantem  inha 

tem  :  sen  il  ergo,  quod  b  icgrat  n<  n 

raanel  peccatum,  vel  qnod  si  ■!  ttur,  el  n 
i       :iimi.  ii^ii  conservatur,   nec  baJ 
gratia  justificans.  Praesertim  quia  quandia 
perseveral   gratia ,  seu  forma  justificans, 
etiam  perseveral  [nstificatio  :  atqui  i  I 

tio  complectitur  de 
remii  uonem  peccatornm .  fieri  non  poterit 
de  facto  ,  quod  in  eodem  instanti  .  in  qno 
i   i  tevi  ra1  gratia,  peccel  homo  iter. 

Quomodo  enim  tunc  remittetnr  pecc  rtum, 
quqd  in  prasentia  gratiae  committetur?  Et 
idem  Concilium  rit,  quod 

in  renai  in  justi  Ihil  o  lit 

Deus;  inhis,  quivereconsepultisunl  i 
ln  eo  autem  qui  mortaliter  i  [uid 

odil  Deus,  nempe  ipsum  peccatum  actnale, 
tanquam  p  ena  aeterna  dignnm  :  ergo  in  r<>- 
dem  instanti  non  perseverat  homo  de  I 
renatus,  seu  justificatus  p  i 
potius  in  eodem  instanti  .  in  quo  eonsum- 
matur  actus  peccati  mortalis,  illam  exuit, 
atque  admittit. 

77.  lionmi  testimoniorum  acnleos  per- 
sensisse  \  idetur  Lorca  .  se  1  non  s  iti^  | 
derasse  :  namcum  in  2,  2,  qumst.  § 
.">,  disp.  A2,  in  dubio  appendice  conqoere- 
retur  de  aliquibus  Doctoribus,  qui  opini 


quam  in  hac  1 ,  2, 

fuerat,  inurebant  temeritatis,  vel  maj< 

notae  censuras,  inquit  nura.  I  iocum- 

•  queanimo  loquuti  fuerint  ,  Eacile 

tendere,  magnara   fuisse  imperitiam   in 

«  eorum  verbis.  Sit  enim  verum,  aut  fal- 

"  sum.  gratiam,  et  pcccatum  actuale  inun" 

instanti  indivisibili,  quo  consummatur 

peccatnm,  mol ;  quid  tamen  ad  Fi- 

dem  Catholicam  attinet?  Est-M  eonti 

«  rium  alicui  sacr  B  Scriptura}  testimon 

dversatnrEccleaiasdiffinitioni? « >pponi- 
"  tur  commnni  Patrnm,  aut  Theol' 
"  sententiae  ?  fnfert  aliquod  nocumentura 

- 

. 
Eoclesia  i  rt  dixim 

m  lel  ir  Lorc  i  non  Batis  j 
itnm,  q 

din:  itU  tiqoi 

munem  sententi  nt;   in 

proii  invenin  I 

ea,  quae  inquirit.   Nam 

I 

que  ideo 
contingit  .  i 

Pontifices  damn 
charitatem  «        , 

■ 
ntinm 
comj 

ntra   <i 
proin  le  esse  ex  i 

opponi  commnni  Theologornm 

vel  i  \  «•"  li 

im,  illam  pi 
•  rni  ips 
i 

innitebantnr  illi 

nioni  m  tai  l  - 

men 

rom,  nl 

•  ■    ■ 
I    m  itentinn 

i .  In  qu  m- 

nibu  illornm 

itos  qnili 
cabit. 

.  Nec  i  cum  pr 

n u)h.    28  ,  ] 

testimonia,  i 

loqui  de  habitn  I  itu 

peccati.  cum 


DISP.  III,  DUB.  III. 


353 


per  minimum  instans  coexistere  ,  quippe 
cum  inter  ea  agnoscat  oppositionem  ex  na- 
tura  rei :  minime  vero  procedere  de  peccato 
actuali,  quod  est  via  ad  statum  peccati ,  et 
non  habet  ex  natura  sua  oppositionem  cum 
gratia  :  quod  proinde  asserit  ille  cohaerere 
de  facto  per  aliquod  instans  cum  gratia  ha- 
bituali,  quae  immediate  post  excludendaest. 
Unde  videtur  ejus  opinionem  citatis  Autho- 
ribus  non  adversari. 
.atuia-  Non,  inquam,  hoc  satisfacit,  sed  facile 
refellitur.  Tum  quia  relata  testimonia  in- 
defmite  procedunt,  et  indefinite  asserunt, 
peccatum  mortale,  et  gratiam  sanctifican- 
tem  non  simul  coexistere:  sed  nullum  adest 
urgens,  vel  apparens  fundamentum,  ut  ab 
hac  universali  doctrina  excipiamus  pecca- 
tum  actuale;  nec  aliquis  Theologus  praeter 
Lorcam  id  hactenus  asseruit  :  ergo  doc- 
trina  in  praedictis  testimoniis  contenta  uni- 
versalis  est  ,  et  omne  peccatum  mortale 
comprehendit.  Tum  etiam,  quia  relata  tes- 
timonia  includunt  rationes,  quae  aeque  ur- 
gent  in  peccato  actuali,  ac  in  habituali,  ut 
ea  expendendo  ponderavimus  :  cujusmodi 
est  nihil  damnationis  esse  in  renatis  :  nihil 
Deum  odisse  in  justificatis  :  non  posse  ho- 
minem  duobus  dominis  servire  :  nullam 
esse  convenientiam  inter  peccatum,  etgra- 
tiam,  et  alia  hujusmodi  :  ergo  vel  hujus- 
modi  rationes  nullius  roboris  sunt,  vel  ex- 
cludunt  saltem  de  facto,  et  attentis  naturis 
rerum,  conjunctionem  gratiae  cum  peccato 
mortali,  tam  actuali,  quam  habituali.  Tum 
praeterea,  nam  ideo  peccatum  habituale 
non  coexistit  simul  cum  gratia,  quia  homo 
ox  vi  praedicti  peccati  dicitur  esse  in  pec- 
cato,  sive  existens  in  statu  j)eccati  :  sed  in 
eodem  instanti,  inqoo  homo  committit  pec- 
catum  mortale,  es1  in  peccato,  et  existit  in 
statu  peecati  mortalis  :  ergo  tnnc  de  faclo 
non  es1  in  gratia,  nec  illam  actu  conservat. 
Probatur  minor,  quia  in  instantaneis,  et 
actibus  internifl  intellectas,  et  voluntatis 

il  est  fieri,  et  factam  o.sse.;  ande  pecca- 
tum  mortale  in  ano  instanti  consummatur: 
ergo  in  eodem  instanti,  in  quo  homo  pec- 

mortaliter,  e  t,  ef  dicitar  peccator,  at- 

existil  in  statu  peccati. 
i    .','  rm  itnr  ad  hominem  ostendendo  rn- 
consequentiam  praedicti  Authoris;  nam  pec- 
catum  habituale  habet  oppositionem  <'\  na- 
i  cum  gratia  eanctificante ;  quocirca 
norj  il  de  fa(  t  i     ii/iul   ciirii  Hla,  sed 

vel  (  :ludit,  vel  ab  ea  expellitar  1 1 

idem  proportionabiliter  dicendam    e  I  de 


peccato  actuali.  Antecedens  concedit  Lorca, 
et  quidem  merito  ;  nam  peccatum  habituale 
est  privatio  voluntaria  gratiae  habituaiis  ; 
privatio  autem  ex  natura  sua  opponitur 
formae  qua  privat,  et  nequit,  saltem  de  lege 
ordinaria,  simul  cum  illa  consistere.  Con- 
sequentia  vero  suadetur  :  nam  quoties  ali- 
qua  privatio  opponitur  ex  natura  sua  for- 
maliter,  et  immediate  alicui  formae,  toties 
actio  ultimo  inducens  privationem  illam 
opponitur  etiam  ex  natura  sua  elTicienter, 
et  mediate  praedictae  formae,  eamque  effi- 
cienter  ,  et  mediate  excludit.  Qua  ratione, 
quia  umbra  opponitur  immediate  ,  et  for- 
maliter  luci,  actio  ultimo  inducens  umbram , 
nempe  interpositio  corporis  opaci,  opponi- 
tur  luci  efficienter,  et  mediate  :  unde  in  eo- 
dem  instanti,  in  quo  ultimo  adhibetur  illa 
interpositio,  sequitur  ex  natura  rei  umbra 
formaliter,  atque  immediate  expellens  lu- 
cem,  et  ipsa  destructio  lucis.  Sed  peccatum 
mortale  actuale  est  actio,  vel  quasi  actio  ul- 
timo  inducens  privationem  gratiae  ,  quae 
ipsam  gratiam  formaliter,  atque  immediate 
expellit;  nec  enim  apparet,  quid  ultra  de- 
sideretur,  ut  praedicta  privatio  resultet. 
Ergo  peccatum  actuale  opponitur  ex  natura 
sua  efficienter,  et  mediate  gratiae  sanctifi- 
canti,  et  simul  cum  illa  non  consistit. 

Ad  haec,  peccatum  habituale  ex  natura 
sua  opponitur  gratiae  sanctificanti,  et  eam 
formaliter,  et  immediate  excludit  :  sed  ad 
peccatum  actuale  sequitur  ex  natura  rei  in 
eodem  instanti  peccatum  habituale  :  ergo 
peccatum  actuale  opponitur  gratiae  sancti- 
ficanti,  saltem  mediate,  et  eiTective.  Conse- 
quentia  patet,  et  major  concedilur  ab  Ad- 
versario.  Minor  autem  ostenditur :  quoniam 
peccatum  habituale  nequit  a  Deo  causari  , 
sed  tantum  ab  homine;  implicat  enim,  quod 
aliquid  habens  rationem  peccati  reducatur 
ad  Deum  tanquam  ad  causam  :  sed  homo 
nequit  alitor  efficere,  autquasi  efficere  pec- 
catum  habituale,  nisi  actualiler  peccando  : 
et  hoc  ipso,  quod  actualiter  peccet,  ponitex 
parte  sua  quidquid  reqairitur,  ut  tunc  re- 
sultet  peccatum  habitaale :  ergo  habituale 
peccatum  resultat,  etsequitur  ex  natura  rei 
in  eodem  momento  ad  peccatum  actuale. 

79.  Nec  itorum  roferl,  si  cum  oodom  Au-  Mimi 
thore  re  pondeas  secundo,  in  praedictis  tes-  Jjj" 
timoniis  tantum  iritendi  ,  (juod  peccatum 
mortale,  el  gratia  non  coexistant  Ln  bomine 
pro  aliqua  temporia  duratione  ;  minime 
v  ero  excladunt,  quod  coexistanl  via  corrup- 
tionia  pro  anico  radivisibili  instanti,  sicut 


354 


l)K  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


accidit  cum  justus  peccat ;  tunc  quippe  per- 
severat  gratia  pfo  illo  indivisibili  instanti, 
in  quo  consummatur  peccatum;  sed  sta- 
tim  evanescit  in  tempore  immediate  se- 
quenti. 

dultipli-     Non,  inquam,  prodest  hax  evasio,  sed  ex 
prSclu-  Jam  dietis  facile  prajcluditur.  Primo,  quo- 

(l|,ni  niam  testimonia  a  nobifl  adducta  indefinite 
loquuntur,  dum  negant  conjunctionem  pec- 
cati  mortalis,  et  gratiai'  :  sed  aliunde  non 
adest  ullum  fundamentum,  ut  debeant  praD- 
cise  exponi  de  exclnsione  prudictac-  con- 
junctionis  pro  aiiquo  tempore  ,  non  vero 
proaliquoinstanti:  ergo  praxlictamconjunc- 
tionem  excludunt  tain  in  tempore,  quam 
in  qnolibet  instanti.  Secundo  ,  quia  relata 
testimonia  dum  applicantnr  peecato  babi- 
tuali ,  exclndunt  ejus  conjnnctionem  < 
gratia,  non  solum  pro  tempore,  sedetiam 
pro  qnolibel  instanti,  at  Lorca  concedit,  el 
nequit  absque  insigni  temeritate  negari  : 
ergoeodcm  modo  exponeo  la  innl  cam  ep- 
plicantnr  peccato  actaali.  Probatar  <<>nse- 
queniia  ;  nam  illa  testimonia  atrumque 
peccatum  comprehendant,  e<  de  illis  ii 
finite  loquantar,  nt  con  dic- 

tis  contra  primam  responsionem.  Tertio, 
nam  qua  licentia  Lorca  interpret  itur  illai 
•  authoritates,  ut  non intelligantor de aliqno 
instanti  indivisibili,  sed  tantum  de  lem- 
porc ;  eadem  poteril  <  lere,  Qt  non 

intelligantar  de  bre\  1  aliqao  temj 
olam    <l<'    tempore  i< »m;< >  :  atqae  impane 
affirmabit,   peccatam  mortale  actaale 
gratiam  'l<-  facto  eoexi  mul  pro  tli- 

quo  tempore  brevi,  non  aatem  pro  molto 
tempore  longo  ■  consequens  est  omnino  ab- 
sardum,  et  quod  absque  temeritate  nequit 
conce  ii  :  ergo  doctrina  ex  qna  infert  1 1 
falsa,  Quarto,  nam  qaod  peccatum  mortale, 
et  gratia  non  coexistant  '!•'  imnl  pr<> 

aliquo  tempore,  provenil  ex  oppositione, 
quam  inter  se  habenl  adera  <  - j > p< » - 

sitionem  habent  in  quolibet  instanti  : 
Le  facto  in  nullo  instanti  simul  coexistant. 
Probatur  minor,  quia  illa  oppositio  fanda- 
lur  in  propriis  pr  edicatis  peccati  morl  ilis, 
el  gratis  :  sed  in  quolibel  instanti  gaudent 
eisdem  praedicatis,  qaae  habenl  in  tempore; 
siquidem  duratio  non  variat  propriam  eo- 
pum  conditionem  :  ergo  gratia,  el  \-< 
tum  mortale  eandem  oppositionem  habent 
in  instanti,    ac  in  tempore.  Atque  id< 
cut  festimonia  supra  relata  statuunt,  qnod 
de  facto,  ct  secundum  communem  Dei  pro- 
videntiam ;  quae  consulil   omnibas   relms 


juxtaearum  pr<^j>n-  el  exigentiam  , 

nullum  peccatum  n. 
tunt  in  aliquo  tempore,    Licet  brevi   : 
etiam  docernunt ,  quod  non  coexistunt  | 

aliquo  instanti,  et  utrumque  excludunt. 
I  <<nfirmatur  ex  supra  .  ini  in  e  ,- 

...  f  turato», 

dem  mstanti,  m  qu  .  mmatur  pecca- 

tum  actuale,  ponitar  peccatum  babitoale  : 
sed  gratia  n-  I  in  illo  m' 

in  qao  primo  ponitur  |>eceatum  habituale  : 

gratia  non  itor  in  itlo  i 

in  quo  consummatar    peccatum   actuale. 

equenti 
ditur  a  I  ir  : 

tum   qui  actuali, 

itum  habitoaie,  nulla  e 
obquampotiaa  resultet  in  dur  m- 

mediate  fi<<n  in  eodem  illo  i 

tanti,  iii  imactuale  consumn 

tur.  Imi! 

•'X  un  i  j  .  t  habil  ■ 

non  habenl  inter  sc  opposition 
alia  parte  argentio  Mm 

ile,  qnai  ud  cum 

I 

dem  instanti,  in 
tum   acl  'nt  ir  peccatum 

Tom  etiam,  qui 
ximo,  el 

tim  ;  privati 

alium  modom  | 

itum   ha 
tit    iri 

cujus  fuc  rimum, 

tum 

a  in  eo- 
dem  instanti  ponitur  p 
Minor   hujua    altim 

primam  partem  I, 

>l<tJ>.  I,  <■!  qa 

fandamentam  proximum,  •  l  im, 

•  lin  haJ  itur 

a  Deo,  alias 

bitaalis,  quod  i   \  •  mnin 
tum  ponitorabhomine  morl  ilifc 
atqui  ex  ptrie  bominis  nihil  amp 
qairitur,  ul 

quam  q  imittal  peccatam  ile  : 

qaoei  rtab"  act 

nnibus  aliifl 
alio  n<'\<<  influx   . 
tuale  :  erg<>  peccatum  actuale  esl  fui. 
tum   proximum,  quatum   illiiis  pn- 

vationis,  in  qua  consistit  habituale  p< 
tum. 

indem  refert,  n  ei  pt 


DISP.   III,  DUB.  III. 


60O 


ima  Authore  num.  26,  respondeas  tertio,  illum 
JjJ™  non  intendere,  quod  peccatum  actuale,  et 
i»on-  gratia  coexistant  simul  in  aliquo  temporis 
instanti,  perquod  intrinsece  mensurentur  ; 
sed  ad  suae  opinionis  firmitatem  sufficere, 
quod coexistant  in  aliquo  instanti,  velsigno 
naturae  :  quod  sic  accidere  pro  comperto  ha- 
bet.  Cum  enim  peccatum  actuale  sit  prius 
prioritate  causalitatis,  quam  expulsio  gra- 
tiao,  necessarium  est,  quod  illam  expulsio- 
nem   pro    aliquo  signo  praecedat,  in  quo 
proinde  signo  (cum  non  sit  adhuc  expulsio 
gratiae)  opus  est  quod  ipsa  gratia  persistat. 
Authoritates  autem  supra  relatae,  esto  exclu- 
dant  coexistentiam  gratiae,  et  cujuslibet  pec- 
cati  mortalis  pro  omni  durationereali,  sive 
instahtanea,  sive  successiva  :  illam  tamen 
minime  excludunt  pro  aliquosigno  naturae, 
et  instanti  metaphysico  ;  quippe  cum  Scrip- 
tura,  et  Concilia  has  metaphysicas  consi- 
derationes  non  respiciant. 
Xon,  inquam,  refert  haec  responsio,  sed 
"If,!;,  adeo  aperte  implicat  in  terminis,  ut  de  ea 
dixerit  Ripalda  ubi  supra  n.   126,  fuisse 
tjravis  peccati  pessimam  emendationem.  Sed 
verba  omittendo,   refollitur  :  quoniam  ea 
quae  sunt   simul   natura,    a   fortiori  sunt 
simul  duratione  reali,  eo  quod  strictior,  ac 
indivisibilior  est  simultas  naturae,  quam 
.simultas  durationis  ;  omnia  enim  quae  sunt 
simul  natura,  sunt  simul  duratione,  et  non 
e  converso,  ut  liquet  ex  communibus  Phi- 
losophiae  principiis  :  ergo  si  peccatum  mor- 
tale,  et  gratia  non  coexistunt  de  facto  in 
aliqua  duratione  reali,  et  hoc  evincunt  tes- 
timonia  a  nobis  adducta,   non  coexistunt 
simul  de  facto  in  aliquo  instanti,  vel  signo 
naturao  ;  et  hoc  otiam  evincitur  eisdem  tes- 
timoniis.   Doindo  oa   pertinenf  ad  aliquod 
.signum  naturaj,  quae  in  aliquo  causandi  ge- 
nere  comparantur  per  modum  causrc,  vel 
jjor  modum  comprincipii  ad  aliquem  effec- 
tum  :  sed  atpeccatum  actuale  causet  oxpul- 
sionem  gratiae,    ot   ad  oam    expulsionem 
ipponatur,  opua  non  est,  quod  gratia 
simul  ad  ipsam  expulsionem  concurrat,  ut 
satis  en  .-.<•  liquetjsed  sufficit  quod  imme- 
diate  antea  in  subjecto  praefuerit,  ut  indac- 
tendi  in  omnibu  i  aliis  formis, 
ibjei  to  expellontar  :  ergo  gratia,  et 
peccatam  actaale  non  sunt  simul  in  aliquo 
instanti,  vel  signo  naturae  ;  sed  potius  in 
igno,  iii  quo  est  peccatum  actuale, 
ixpnLsio,  seu  privatiogratiaa :  illnd  qui- 
'iom  per  modum  causae,  ef  ut  independena  ; 
ro  'j(  dependen  ,  el  per  modum  ef- 


fectus.  Motivum  autem  Lorcae  in  hac  res- 
ponsione  insinuatum  est  satis  leve,  ut  infra 
magis  conslabit. 

§  II. 

Communitur   eadcm    assertio    duobus   aliis 
motivis. 

81.  Secundo  probatur  nostra,  etcommu-  Aiiud 
nis  sententia  argumento  desumpto  ex  testi-  ™Jj™_ra 
moniis  §  praecedenti  relatis,  quod  potestdcmas- 
sic  formari  :  nam  eaquae  habent  praedicata scrtlone' 
opposita,  et  se  invicem  excludentia,  non 
conjunguntur  de  facto,  et  secundum  provi- 
dentiamcommunem  in  aliquo  subjecto,  eo 
quod  providentia  communis  disponit  de 
rebus  juxta  earum  exigentiam,  et  condi- 
tionem  :  sed  peccatum  mortale  actuale,  et 
gratia  sanctificans  habent  praedicta  opposita, 
et  se  invicem  excludentia  :  ergo  non  con- 
junguntnr  de  facto,  et  secundum  providen- 
tiam  communemin  aliquo  subjecto.  Caetera 
constant.  Et  minor,  in  qua  sola  poterat 
esse  difficultas,  satis  liquet :  quoniam  per 
gratiam  efficimur  sancti,  et  justi  ;  per  pec- 
catum  injusti,  et  peccatores  :  per  gratiam 
regeneramur  in  filios  Dei  ;  per  peccatum 
constituimur  servi,  et  filii  diaboli  :  per 
gratiam  emundamur,  et  sanamur  ;  per  pec- 
catum  maculamur,  et  languescimus  :  per 
gratiam  vivimus  vita  supernaturali ;  per 
peccatum  morimur,  et  praedicta  vita  desti- 
tuimur  :  per  gratiam  habemus  jus  ad  glo- 
riam,  per  peccatum  obligamur  pcenae  damni 
quae  in  privatione  praedictao  gloriac  consis- 
tit.  Sed  haec  praedicata  sunt  satis  opposita, 
et  se  invicem  excludentia,  ut  satis  ex  ipsis 
terminis  liquet :  ergo  gratia,  et  peccatum 
habent  praedicata  opposita,  et  se  invicem 
excludentia.  Kecolantur  quae  supra  disp.  1, 
dub.  2,  diximuscontra  haeroticos  asserentes 
in  justificalione  poccata  non  destrui,  sed 
operiri  ;  nam  praesentem  doctrinam  satis 
confirmant. 

82.  Iluic  argumento  occurrit  Lorca  nc-  Eflto- 
gando  minorem,  ad  cujusprobationom  res-  U5JJjt 
pondet,  praedicla  praedicata,  prout  conve- 
niuntpeccato  actuali,  et  gratiae  habituali, 
non  habere  sufficiontem  oppositionem,  ut 
se  invicem  proquolibot  instanti  excludant, 
ot  in  nullo  valoant  cooxistoro.  Nam  pecca- 
tum  actualesolum  habotillapraedicata,^^  in 
fieri,  ot  causaliter ;  gratia  vero  habitualis 
habel  Hiii  formaliter,  (;i.  in  facto  e»se  .•pocca- 
tum  quippe  actuale  Bolumest  via,  vel  ten- 


356 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Coufula 
tnr. 


dentia  acl  inducendum  ea  pracdicata,  quae 
ipsi  attribuimus,  quatenus  infcrt  peccatum 
habituale,  seu  privationem  gratiac,  cui  illa 
prajdicata  formaliter,  atque  in  facto  esse 
conveniunt.  Unde  argumentum  solum  pro- 
bat,  gratiam  habitualem,  et  peccatum  habi- 
tuale  non  coexislere  de  facto  in  aliquo  ins- 
tanti ;  minime  vero,  quod  peccatum  actuale 
pro  aliquo  instanti  cum  gratia  non  conjun- 
v  rtur. 

Sedcontra  e  f  i  nam  eo  ipso,  quod  pc-cca- 
tum  actaale  habeat  illa  praedicata  causali- 
ler,  et  in  fieri,  infert  in  eodem  instanti  in 
quo  peccatum  habituale,  cui  illa  praedicata 
conveniunt  formaliter,  et  in  facto 
cum  quo  gratia  habitualis  non  conjungitur 
de  facto  in  aliquo  instanti  :  ergo  hujusmodi 
gratia  in  nullo  instanti  conjungitur  de  I 
cum  peccato  actuali.   Conseqaeatia  li 
Et  anteceden    suadetur  :  tum  qui 
ultima  causalitatefactione,  ve\  dispositione, 
ut  aliqua  privatio  resultet,  atatim  i]»- 1  pri- 
vatio  con  equitur  i  sed  peccatum  mortale 
actuale  est  ultima  causalitas,  actio 
posiiio,  utsequatur  privatio  gratiaa,  ia  qaa 
peccatum    habituale  formallter  consistil  ; 
nam  po  ii  »  peccato  morl  ili  ac1 1  ili,  nihil 
aliud  requiritur,   ut  pradicta  privatio  in 
ratione  pecc  iti  re  uiltel  :  ergo  eo  ipso,  quod 
peccatum  actuale  habeat  in  fieri,  el 
ler  i  licata,  illa  statim  iolert,  | 

habenl  esse  talia  formaliter,  •■(  in  i 
Tum  etiam,  quj 

matum  ita  se  habel  ad  habituale, 
aeratio  consummata  ad  formam  gem 
dam  ■  el  ii.i  se  habel  ad  gratiam  ;  Bicul 
ruptio  con  ummataad  formam corrampen- 
dam  :  sed  in  eodem  instanti,  in  quo  ponitur 
generatio  con  >ummata,  a  lesl  form  i  u  •  1 1 1 1 ,  • ; 
et  iu  eodem  instanti,  in  quo  ponj 
ruptio  consummata,  ooaesl  forma  <■•  rrum- 
penda,  sed  potiua  aonesse  illius,  utconstal 
ex  Philosophia  :  ergo  ineodem  instanti,  in 
quo  consummatur  peccatum  actoale,  poni- 
tur  peccatum  habituale,  et  non  adesl  gratia 
sanctifican  .   hl  quod  significasse   \  i  I 
1  Jacobuscaj).  1,  suvcanoiuca, dicen 
tiun,  citiii  consummatum /ucrtl,  generat  mor- 

t:'l)l. 

inipug-     83  Confirmatur  primo  ostendendo  res- 

naliir  •  ,  .  i 

ampiios. ponsionem  Lorcaa  i»ettro  principium,  dum 
asserit,gratiam  non  destrui  usqoe  lom  adsil 
peccatum  habituale,  quod  dicit  s  I  pec- 

catumactuale  squoniam  peccatum  habitaale 
oihilaliud  est.quamvoluntaria  privatio  sive 
absentia  gratiae,  ut  diximos  disp.  \>dul    i. 


ergo  idem  e  t  dicere,  gi  troi 

ante  adventum  peccati  habituali 
non  dari  destractionem  - 
destructionem.  seu  privationem  :  q 
dem  veri~.-;imum  est,  sed  ine 

ritur,  ut  n«.'gotur  gratiam  <i 
trui  in  eodem  instanti,  in  q  I  lm 

actuale.  quis  a  luc»jm  oon 

destrai   form  ilil  r  umbram,  et 

hanc  diccret  sequi  ad  interp 

ici,  atqut'  ii:  -m, 

et  inl 

pte  in  h< 
ret.  Nam  umbra 

.  me  li  il  inter  | 
aem  lestractionem  i 

licet  ordine  aatc  i 
tionem  i  nihilomi 

lem  instanti  cum  illa, 
quit  lux  simul  cum  illa  iuU  i 

quenttr  in  eodem  insl  uiti  concurrant  \ 

im  in  ! 
■ 

i  ivatio  1 
cum  illa  Inl 
illo  instanti 
dun. 
grati 

ut.  r  I» 
plui  m. 

Con 

i   Autfa  [uilur,    I 

.  ratia  ;  •     .  ••   | 

et  d 

iutn 
tautibus   illi 

im  unu; 

:    ll  t    ut    III 

' 
actuali,  et  imn 
erit  :  el  in  aecun  I 
'■ 

lia  unum  ind 
tum  alteri  ii« »ii  facil  maj 
qaam  uoicum  indivisibile, 
ille,  utrumque  indh  isibili 

si\  i.  irril 

ubi  supr 

ur. 


' 


DISP.  III,  DUB.   III. 


Lorca. 


quitur,  Iiominem  in  eodom  instanti  noslri 
temporis  esse  in  gratia,  et  non  esse  in  gra- 
tia  ;  siquidem  hoc  instans  complectitur  duo 
instantiadiscreta,  in  quorum  uno  est  gra- 
tia,  et  in  alio  gratia  non  est.  Et  quamvis 
Lorca  existimet.  tolli  contradictionem  per 
recursum  ad  duo  illa  diversa  instantia 
discreta ,  fallitur  tamen  aperte ;  nam 
ad  confradiclionem  suflicit  verificari  duas 
propositiones  contradictorias  de  eodem 
subjecto,  et  in  eodem  instanti,  sive  intrin- 
secum  sit,  sive  extrinsecum  ut  induc- 
tive  potest  oslendi.  Et  certe,  si  opposi- 
ta  Philosophia  vera  esset,  nullibi  posset 
excogitari  contradictio,  sed  admittendum 
esset,  posse  hominem  in  eodem  instanti 
nostri  temporis  esse  vivum,  et  non  vivum; 
fidelem,  et  non  fidelem  ;  album  et  non  al- 
bum,  aliaque  sexcenta  absurda,  qua?  ne- 
queunt  ullo  pacto  sustineri,  Iicet  recurra- 
tur  ad  diversa  instantia  discreta,  per  quo- 
rum  unum  mensuretur  esse,  et  per  aliud 
hon  esse.  Xec  hactenus  Doctores  horum  ins- 
tantium  meminerunt ,  ut  contradictionis 
conderent  leges;  sed  ad  ea  recurrit  Lorca, 
ut  difficultatem  verbotenus  efYugeret.  Vi- 
l<  -tur  D.  Thom.  quxst.  28  de  verilate,  art. 
2ad\0. 

84.  Xecrefert,siadversus  hancrationem, 
et  confirmationes  objicias  primo,  cum  prae- 
dicto  Authore  ubi  supra.  num.  29,  quia  non 
minor  oppositio  invenitur  inter  actum  cha- 
ritatis,  et  peccatum  habituale.acinter  actum 
peccati,  et  gratiam  habitualem,  cum  utrobi- 
que  reperiatur  eadem  proportio  :  sed  indu- 
bitatum  est,  inquit  ille,  actum  charitatis  in 
instanti,  in  quo  consummatur,  coexistere 
do  facto  simul  cum  peccato  habituali  ;  si- 
quidem  juxta  doctrinam  Tridentini,  prac- 
dictus  actus  non  est  forma  justificans,  sed 

ositio  ad  justificationem,  quae  imme- 
diate  post  facienda  esl  per  gratiam  sancti- 
ficantem  :  ergo  en  oppositione  reperta  inter 
peccatum  actuale,  et  gratiam,  non  colligitur 

iciter,  quod  de  facto  non  coexistant  si- 

mul  inaliquoinstanti.  Etaperitur  amplius 

bjectionis  :  quoniam  in  eodem 

mti,  in  quo  homo  peccat  omittendo  ac- 

tum  aibi  praaceptum,  debel  habere  princi- 

ad  eliciendum  praedictum 

m  ;  alioquin  non  libere,  sed  necessario 
omitteret :   ed  principium  sufficiens  ad  eli- 
ciendum  actum  charitatu  est  ip  a  charitas: 
in  eodem  instanti,  in  quohomo  peccai 
omittend  charitatia  sibi  praeceptum, 

habet  charitatcm  \  iturpro   aliquo 


instanti  conjungilur  cum  peccato  acluali. 
Secundo,  nam  si  argumenlum  nostrum  de- 
sumptum  ex  oppositione  inler  peccatum 
actuale,  etgratiam  habitualem  esset  eflicax, 
suaderct  etiam,  quod  neque  per  divinam, 
et  absolutam  potentiam  possent  in  aliquo 
instanti  conjungi  ;  siquidem  sernper  reti- 
nent  sua  praedicata,  et  oppositionem  illis 
innitentem  :  consequens,  inquit  ille,  est 
contra  communem  consensumTheologorum 
oppositum  asserentium  :  ergo  praedictum 
argumentum  elTicax  non  est. 

Eae,  inquam,  objectiones  parum  urgent.  oceum 
Ad  primam  enim,  omittendo  majorem,  ne-    ££*" 
gamus  minorem  ;  nam  actus  contritionis, 
vel  charitatis  est  ultima  dispositio  ad  gra- 
tiam,  cum  illa  infallibiliter  connexa  ;  atque 
ideo  in  eodem  instanti,  in  quo  adest  illa  dis- 
positio,    adest  etiam  gralia  justificans,  et 
expellitur  peccatum.  Et  haec  est  commu- 
nis ,  et  indubitata  doctrina  inter  Theolo- 
gos.  Unde  mirum  est,  qua  ratione,  et  ve- 
ritate  dixerit   Lorca  oppositum  ejus  esse 
indubitatum.Nec  ipsi  suflragatur  ullo  pacto 
Concilium  Tridentinnm  :  nam  ex  eo,  quod 
contritio  non  justificet  formaliter,  sed  sit 
dispositio    ad  formam  justificantem,   mi- 
nime  infertur,  quod  contritio  sit  in  aliquo 
instanti   in   quo  temporis,   vel  nalurae,  in 
quo  sit    peccatum,  et  in  quo  non  sit  for- 
ma  justificans;  sed  tantum  sequitur,  quod 
contritio  praoccdat  gratiam,  et  destructio- 
nem  peccati   priorilate   a  quo,  in  genere 
causae  materialis  dispositivae  :  sivo,   et  in 
idem    redit,    quod    in    praedicto  causandi 
genero  contrilio  sit  causa  ;   et   destructio 
peccati,  et  gralia  sint  cjus  efTectus.  Hinc 
vero    potius  colligilur   oppositum  ;    nam 
causa  actu  causans  nequif  esso,  aut  intelligi 
absque  effectu  actu   causato,  et  sibi   actu 
coexistente.  Ncque  additamentum  difTicul- 
tatis   urget,  sed   facile   diluitur  ex  dictis 
tract.  prxcedenti,  disput.  G,  dub.  1,  §3.Juxta 
quae  respondetur,   vel  principium  requisi- 
tum  ad  eliciendum  actum  charitalis  non 
esse  charilatis  habitum,   quod  cum  gratia 
connectftur,  et  j)eccato  repugnat ;  sed  auxi- 
lium   transiens,  quod  a  gratia  separari,  et 
cum  peccatoconjungi  potest :  vel  praedictum 
principium  Ojuod  verius  censemus,  utex 
virciidis  ilui».  0,  constabit)  esse  indispensa- 
biliter  ipsum  habitum  charitatis ;  sed  non 
oportere,  quod   praedictua  habitus   sit   in 
eodem  instanti,  in  quo  homo  omittit  chari- 
tatis  actum  ;  sed  aufficere,  quod  potuerit 
esse,  et  quod  homo  volunlarie  illum  exclu- 


:jg8 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MPII. 


corit ;  nam  eo  ipso  ornissio  actus  praecepti 
redditur  voluntaria.  Etsiccontingit,quotie.s 
homo  peccat  omittendo :  nam  ante  hanc 
omissionem  prsecedit  actus,  quo  directe,  vel 
indirecte  vult  omittere,  et  qui  est  formali- 
ter  peccatum ;  et  habitum  charitatis,  qui 
futurus  erat  principium  amoris,  excludit. 
Kecolantur  dicta  loco  citato. 

Diiuimr      Ad  secundam  ohjectionem  dicendumest, 

secand*'  veritatem  Hlius  consequentis  certiorem,  et 
communiorem  esse  inter  gravos  Theol 
ut  dub.  seq.  constabit  :  et  Lorca  absque  fun- 
dameni  lil  oppositum.  Illi  vero,  (iui 

existimant   gratiam,  et  peccatum  mortale 
posse  de  potentia   Dei  absolata  conjangi, 
ideo  sic  discurrnnt,  quia  existimant  pr 
cata  illa  gratis,  el  p"ccati,  qua?  supra  re- 
censuimus,   non  pertini  re     1  •      nl 
eorum  conceptum,atqui  •tum  prima- 

rium,  sed  tantum  ndarinm.  Etqaia 

conceptus,  atque  efl 
per  potentiam  Dei    ibsolutam  rescindi 
impediri,  |  serunt  illi  Auth 

gratiam,  el  ,  e  per  providi  n- 

tiam  extraordinariam  in 
simul  coexistei  sutem  asseruit, 

i    sse  hanc  conjunctionem  fi>'i  i 
tibus  omnibus  pr  edic  itis,  el  eflectibrj 
malibas  gr  iti  e,  iti,  in  qaib 

nantur  inter  se.   i  nde  qaia  de 
secundum  pro^  identiam  (<rdin.iri.tm  gratia 
el  peccatum  actuale  hal  enl  j 
effectus,  tam  prim  u 
qui  i 

quos  ad  invicem  opponuntur 
asserunt,  gratiam,  i  nun- 

quam  de  Eacto  conjungi :  el  haa  1  obscaram 
disparitatem  tradunt  inter  ea,  qoa  nunc 
accidunt,  el  ilia  qnae  per  potentiam  Dei  ab- 
solutam  possunt  contingere.  An  a 
cornm  doctrina,  el  disparitas  veril  item  ah- 
soluti1  contineat,  dub.  it. 

uitiimun     's:>-  Tertio,  el  altimo  ntentia 

proas-  commnnis  enervando  proprinm, 
Smoti°e  paum  fandamentum  adversae;  nam  id 

Miiu.    peccatum  actuale.el  gratia  deberenl 

de  facto  in  illo  instahti,  in  qao  hujus- 
i     li         itum  consammatar,  qai    | 
tum  actuale  esl  ratio  expellendi  gratiai 
praecedit  prioritatenaturaejasexpaisii 
atqae  ideo  debel  pro  illo  priori  cam  gratia 
simul  coexistere  :  atqui  hoc  motivum  nul- 
lius  roboris  esl  •.  erg    ,       itum  actoaJ 
gratia  non  coexistant  simal  de  facto  in  ali- 
quo  instanti.  Suadetur  minor  ;  nam  quo- 
cnmqne  modo  peocatum  actuale  expel 


gratiam,  opui  non  I  illi  i 

vol   quod  ej  ::i  iri  ali 

tanti,  vel  signo  "'  quo  naturae,  aut  d 
tionifl  prarjcodat.    [d  autem  sic  ostendil 
nam  licet  c  tum  actualc 

solum  moraliter  concarrei 
nein  -  .  tm  pec- 

pen- 
men  p  I    •  il 
destructio  grati  I  inti, 

in  quo  primo  ponitar  et  c-insummatur  , 
catum.  [ood  tn  eodem 

tanti,    in   q  ;tur   meritum,    | 

m  pr  iinium  :  qua  di  ille,  qui 

bens  gr  itiam  ul  im  cha- 

inti  con- 
sequitui  ntum  grati.e  ut  sox  :  q  l 

ntum    sit    pr.Tmium   iltios 

•  it.i  proj  ibent 

lictis    i"  ■■■  il  im  i  i  i  ite  c  nn| 

E 

tUT; 

inti,  in  qv 

minus :   sicut  m  eodem    instanti,    in 
primo  exisl  ititit  illuminati 

illam  pi  I   in  eod.  tnti, 

in  i| 

ex  ill a  i i 

actualo 

| 
ttm  •  m  in 

nti,  iu  q  tur  altii 

I  .it  ;r  etiam   L<r 

• 

itia  forn 

m  oltim 

u  t  si 

tari,  quam  p 

nem,  idi  abi 

prin. 

Btatim  ponil 
m  formaliter  expellit.  S 
ni.i  c  tatim  d<  vi- 

quin   simul    in  aliqc 

aut  darationis 
rant.  locnnqn 


DISP.  III,  DUB.  III 


359 


pulsio  gratiac  per  peccatum  actuale,  in 
eodem  instanti,  et  signo  in  quo  consumma- 
tur  peccatum,  adest  expulsio  gratiae :  nec 
oportet,.  quod  peccatum  actuale,  et  gratia  in 
eodem  instanti,  aut  signo  in  quo  naturae, 
vel  durationis  coexistant. 

'asi0-  86.  Dices  superesse  adhuc  aliquam  ratio- 
nem,  ob  quam  debeant  gratia,  et  peccatum 
actuale  coexistere;  nam  principiacujuslibet 
mutationis  debent  existere  in  instanti,  in 
quo  mutatio  perficitur ;  aliter  enim  non  po- 
terunt  esse  principia  illius,  cum  non  entis 
nullae  sint  qualitates :  sed  gratia  est  princi- 
pium  illius  mutationis,  qua  homo  per  pec- 
catum  actuale  transit  ab  esse  in  gratia  ad 
esse  in  peccuto;  siquidem  est  terminus  a 
quo  praedictae  mutalionis  :  ergo  gratia  debet 
existere  in  illo  instanti,  in  quo  consumma- 
tur  peccatum  actuale,  et  fit  transitus  ad 
statum  peccati. 

'rlCi*  Sed  hoc  nihil  est:  quoniam  licet  princi- 
pium  mutationis,  quod  ad  eam  concurrit 
influendo,  et  causando,  deberet  ipsi  coexis- 
tere  ;  nihilominus  id,  quod  solum  concurrit 
per  modum  termini  a  quo  relinquendi,  et 
expellendi,minime  debet  mutationi  coexis- 
tere,  sed  potius  debet  non  esse  quando 
mutatio  perficitur,  et  sufficit  quod  imme- 
diate  praeextiterit.  Id  quod  satis  liquet  ex 
communibus  principiis  Philosophiae  ;  nam 
privatio  formae  generandae  concurrit  ad  ge- 
nerationem  per  modum  principii,  et  tamen 
quia  solum  est  principium  per  modum  ter- 
mini  a  quo,  non  coexistit,  sed  potius  desinit 
ininstanti,  inquo  perficiturgeneratio;  alio- 
quin  in  eodem  instanti  esset  materia  prima 
sub  non  esse  v.  g.  formae  humanae,  et  sub 
se  illius:quodest  absurdum,etridiculum. 
Et  plane  si  objectio  esset  alicujus  momenti, 
potius  evinceret  coexistentiam  gratiae  cum 
peeeato  habituali  ;  nam  principia  praedictae 
mutationis  sunt  ipsa  gratia,  et  habituale 
peccatom  ;  fit  qaippe  transitus  ab  illa  ad 
i-.tud.  Hanc  autem  coexistentiam  neqae  ipse 
Lorca  concedit.  Quamobrem  multo  minus 
ex  vi  hujus  objectionis  evincitur  coexisten- 
tia  inter  peccatum  actuale,  et  gratiam.  Nec 
oportetinsuadendocommunem  assertionem 
amplius  immorari  ;  nam  ejus  veritaa  ex 
dieendii  dabi  nti  evidentiaa  ;»ppa- 

1 .  1 1 . 


§  NI. 
Convelluntur  motiva  opinionis  adversx. 

87.  Contra  communem  asserlionem  sin-  Opinio 
gulariter  sentit  Lorca  Iocis  superius  citatis  ^fta?" 
num.  11,  ubi  docet,  quod  quando  ille,  qui   ^okz 
praeexistebat  in  gratia,  peccat  mortaliter, 
perseverat  gratia  pro  illo  instanti,  in  quo 
peccatum  consummatur,  et  cum  ipso  peccato 
actuali  conjungitur ;  cejsat  autem,  et  cor- 
rumpiturin  duratione  immediate  sequenti, 
quam  ipse  autumat  non  esse  tempus,  vel 
instans  temporis  successivi,  sed  quoddam- 
instans discretum.  Pro  qua  opinione  nullum 
refert  Theologum  praeter  Scotum  in  2,  dist.  Scotus. 
37,  quaest.  2,  §  Ex  ista  solutione,  ubi  dicit : 
Peccatum  non  potest  effective  corrumpere  gra- 
tiam,  sed  tantum  demeritorie,  ita  quodprius 
voluntas  avertit  se  naturaliter,  quam  Deus 
cesset  naturaliter  conscrvare  gratiam.  Caete- 
rum  Scotus  minimo  sufiragatur  huic  opi- 
nioni,  sed  tantum  intendit,  quod  peccatum 
actuale  praecedat  prioritate  naturae,et  ordine 
causalitatis  meritoriae  ablationem  gratiae  ; 
minime  voro,  quod  peccatum  sit  in  uno 
instanti,   et  privatio  gratiae   in   alio ;  vet 
quod  gratia  simul  cum  peccato  in  aliquo 
instanti  de  facto  coexistat :  id  enim  potius 
refutat,  et  nostram,  ac  communem  senten- 
tiam  manifeste  tuetur  in  eadem  quaestione, 
§  Ad  quxstionem,  ubicum  Augustino  lib.  3,  D.Aug, 
de  libero  arbitrio,  inquit :  Neque  ad  momen- 
lum  estdedecus  culpxsine  dcdecore  injustitix, 
ut  scilicet  ipsa   voluntas  seipsam  privans 
justitia,  in  hoc  sc  privet  maximo  bono  sibi 
conveniente.  Et  profecto  Scotum  eam  Lorcae 
opinionem  non  docuisse,  irrefragabilitor  ex 
eo  deprehenditur,  quod  nullus  Scotista  an- 
tiquus,   vel  modernus  illam  prosoquatur  : 
quod  non  ita  accideret,  si  Doctor  Subtilis, 
ut  Lorca  autumat,  illam  docuisset,  Sedquid- 
quid  de  hoc  sit. 

Arguitur  primo  ab  authoritate  :  nam  ini>llimilli 
Concilio  Trident.  sess.  6,  cap.  11,  dicitur:  al'-u" 
Deus  guagratia  semeljustificatos  non  deserit,  'rllS 
nisi   priu    ab  eis   deseratur.   Quod    anteaTridcnl 
dixeratD.  August.  lib.de  natura,  ei  gratia,  d 
cap.  26.   Ergo  prius  est,  quod  homo  pec- 
cando  mortalitci-  deserat  Deum,quam  quod 
Deus  auferal  gratiam  :  ergo  in  illo  primo 
instanti,  in  quohomopeccat,  non  est  ablata 
gratia,  sed  potiuscum  ipso  peccato  actuali 

Kistit.  Idem  significal  D.   Basilius  hon%.  i  i 
2\fdediversis,  qua?  esl  de  homino  qui  inci 


360 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI-II. 


-iitin  latroncs,  ubi  ait  :   Prxcedunt  vulnera 
nuditalcm,  ut  inteUigas,  quod peccatwn  pr*- 
cedat  (jralix    carcntiam.    Et  similiter    D. 
D.Tho.  Thom.  2,  2,  quxst.  21,  art.  12,  inquit  :  Si- 
cut   lumen  stalim  ccssaret  esse  in 
hoc,  quod  aliquod  obstaculum  poneretur  illu- 
inationi  Solis  :  Ua  etiam   charUas  statim 
deficit  esse  in  anima  per  hoc,  quod  aliquod 
obstacuium  (nempe  peccatum  actaale)  poni- 
turinfluentix  charitatis a  Deo  in  anima.  Ubi, 
utvides,  nondixits.  Doctor,  simul  aaferri 
gratiam,  sed  statim  :  qnae   particula  non 
significat  id  qaod  simul,  sed  qaod  proxime, 
et  immediate  post  fit. 
K.-pon-      Respondetur  haec  testimonia  nihil  contra 
nos  evincere  ;  nam  ex  eissolum  colligitur, 
quod  peccatum  actuale  caaset  privationem 
grali;c,   seu   peccatum  hahituale  ;  el  qaod 
illis  sit  prius  ordine  causalitatis,  vel  sim- 
pliciter,  vel  saltem  in  aliqoo  determinato 
caasandi  genere.   Kx  hoc  antem  minime 
infertur,  quod  in  nno  instanti  sit  peccatam 
actaale,  et  in  alioinstanti  privatio 
.'■l  quod  gratia  simul  cum  peccato  actuali 
in  aliquo  instanti  coincidat  Sed  potio 
fertur  opposltum  ;  n  tm 
et  effecl  il  in  •  ■■ 

instanti,    et  signo  in  quo;  li 
prior  a  quo,  hoc  esl  independena  ;  effi 
vero  sit  posterior  a  quo,  hoc  e  -t  lepend 
non  enim   in  alio  consistil  h  e  i  prioi 
et  posterioritas,  quam  in  independentia, 
et  dependentia  intra  aliq  i    I 
[d  quod  satis  liquet  tum  exemplis  allatis 
.     num.  83,tum  exemplo,  qao  atitar  D.Thom. 
nam  in  eodem  instanti,  vel  signo,  in 
est  interpositio  corp  »ria  opaci,  i  I  etiam 
umbra  ;  licei  interpositio  sil  prior  priori- 
tate  causalitatis,  el  independentiaB. 
positum sighifical  S.  Doctor  per  illam  j>ar- 
ticulam  statim  jquia  insolens  nonest,  qaod 
haec  particala  significel  etiam,  quodsubito, 
et  simul  instantanee  fit,  qoin  m 
exprimat  habitadinem  ad  posterii 
sequentem  darationem. 
objco-      -s^.  Dices :  ln  illo  priori,  in  q  i  im 

"0-     praBcedit  privationem  gratias,  n  aec 

intelligitur  hujusmodi  privatio :  ergoest, 
et  intelligitar  ipsagratia.  Patel  consequen- 
tia,  quia  liomo  ut  elevatus  a  I  ordinem  su- 
pernaturalem,  nequit  esse,  vel  intelligi 
absque  gratia,  vel  grati  e  privatione  :  ergo 
si  proillo  priori  non  est,  nec  intelligitar 
gratiae  privatio,  pro  illo  priori 
el  intelligi  gratia. 
Respondetur  negando  antecedens,  qaia 


prius  illud  non 

quo  ;  cum  in  nullo  instanti, 

.-it  pcccatum,  inquo  etiam  n 

gratise:  sed  tantomesl  signam  causaliti 

el  a  quo,  K\  •  m,  quod  I  im  prae- 

ce  Laf  privationem  grati  c  prioritate  causa- 

litatis.el  %quo,  minime  infi 

catum  sit,  v*l  intelligator 

tione  gratiaa  itia  : 

tantom  bc  j  lil  ir,  qu<  L  pecc  :;  u 
signo,    vel    c  iu*  b  b  in  quo  causat 

gratiaa  privationem,  sit,  el  inteiligalar  nt 
indepen  I  fero 

grntiae  intellig  itur  bli- 

qno  ;  sed  utrum  tidit  simul- 

lurationis,  el  .-isni  in  quo  li- 

qu(  I  ipra  allal 

Se  I  adhuc  orgebis;n 
ita  |  gratias,  ut  n 

rius,  qnam  illa   in  ali 
genei 

dil  e  un,  al ;  poteril  jue 

illa  < 

int, 
Uigantur  in  aliq 
■ 
inter 

I 
■!  in  un<  im 

itor  in  alio .    Aut. 
:  «|  ioniam8i  exj 
^rr.it:  •  t   in  a 

tum  ;  j.un   \  -icut 

priu- 

n  : 

grati  un,  quam  hom  m  |>oc- 

.   utrumq  in 

divei 

surdam,  <*t  conti  Vinn  Trident.  ! 

suprs  relato,  num. 
tuale  I  pri>  ationem  gi 

nnl 

i  primu 
•i  1  i  mt<   •  lens  ;    oam  ul  quidam  ;•  . 
tant,  ita 

kionem  grati  e  in  •_•  atis 

phyj 
illam  in 
ablatio  _ 

vel  dispositi  ita,  ul  homo  in 

peccati  mortalis   pi 

dictus  actua  animai  im  icnl 

gratia  habitaali 

rmalis,  aul  Secth  i 

sionem  peccati,  quod  oihilomin 

pev 


DISP.   II,  DUB.  III. 


peccati  praocedat  gratiam  in  genere  causa) 
dispositivae;  estenim  dispositio,  vel  condi- 
tio  desiderata,  ut  gratia  queat  infundi,  et 
animae  inhaerere.  Et  utrobique  eadem  pro- 
portio  reperiri  videtur.  Ad  probationem 
autem  incontrarium  negandaesset  sequela, 
quoniam  carentia  gratiae  potest  bifariam 
considerari  :  uno  modo  prout  habet  ratio- 
nem  peccati  habitualis  ;  et  hoc  pacto  nullo 
modo  est  a  Deo,  sed  tantum  a  peccatore  ; 
implicat  enim  Deumcausarealiquidsecun- 
dum  quod  exprimit  malitiam.  Alio  modo 
in  quantum  non  implicat  rationem  peccati 
habitualis,  sed  tantum  rationem  pcenae ;  et 
hoc  pacto  non  est  a  peccatore,  sed  a  Deo  ; 
Deus  enim  est,  qui  in  poenam  peccati  aufert 
ab  homine  gratiam  sanctificantem,  quam 
prius  in  eo  conservabat.  Et  quia  malum 
culpae  est  prius,  quam  malum  pcenae,  id- 
circo  in  carentia  gratiae  prior  est  conceptus 
culpae,  quam  pcenae  ratio.  Et  sic  homo  pec- 
cans  prius  deserit  Deum  per  peccatum,  tum 
actuale,  tum  habituale,  quam  ab  ipso  Deo 
deseratur  per  ablationem  gratiae  secundum 
rationem  pcenae.  Carentia  autem  gratiae  se- 
cundum  quod  praecedit  peccatum  actualein 
genere  causae  dispositivae,  non  est  pcena, 
nec  causatur  a  Deo  ;  repugnat  enim  Deum 
causaredispositionem  ad  peccatum,inquan- 
tum  tale.  Sed  est  quaedam  privatio,  et  ma- 
Ium,quod  alias,  ut  diximus,causatur  a  pec- 
catore  in  genere  causae  efficientis  ;  licet  in 
illo  priori,  in  quo  disponit,  non  explicet 
illamdependentiam.  Quamobrem  licetcon- 
cedatur  privationem  gratiae  praecedere  in 
genere  causae  dispositivae  peccatum  actuale, 
minime  infertur,  quod  prius  Deus  deserat 
hominem,  quam  ab  ipso  deseratur,  vel  quod 
utrumque  valeat  de  illis  cum  eadem  pro- 
prietateenuntiari.  Quae  responsioest  vero- 
similis,  et  probabilitate  non  caret. 

!ute,et  melius  respondeturomit- 
oiiino.  ten^0   antecedens,  et  negando    utramque 
consequentiam,  utpote  quae  perperam  ex 
antecedenti  infertur.  Nam  optime  cotreret, 
aliquod  rius  simpliciter  alio,  atque 

ib  00  in  nullo  causae  genere  dependere  ;  et 
quod  nihilominus  in  nullo  instanti  sit  sine 
illo,  vel   quod  habeat  ejus  oppositum.  Sic 

im  Sol  est  prior  sua  illuminatione  in 

genere  eausas  efficientis,  et  ab  ea  in  alio 

genere  non  dependef  ;  et  tamen  in  eodem 

lanti,  in  [UO  :,  est  etiam  ejus  illu- 

»,    juin  ex  absoluta  Solifl  prioritate 

mferri   valeat,  quod  Sol  in  aliquo  instanti 

;.  :t  illuminatione,  vel  habeataliad  prae- 
Sninund.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


dicatum  illuminationi  oppositum.  Sic  etiam 

interpositio  corporis  opaci  est  simpliciter 
prior,  quam  umbra  in  genere  quasi  eili- 
cientis,  vel  formalis,  et  a  praedicta  umbra 
in  nullo  aliogenere  dependet  ;  ex  quo  ta- 
men  non  sequitur,  quod  in  instanti,  in  quo 
corpus  interponitur,  non  sit  umbra  :  vel 
quod  in  illo  priori,  in  quo  corpus  opacum 
umbram  praecedit,  sint  simnl  interpositio 
corporis,  et  lux.  Hocergo  pacto,  quamvis 
peccatum  actuale  sit  simpliciter  prius  ex- 
pulsione  gratiae,  et  in  nullo  causae  genere 
ab  ea  dependeat,  neutiqunm  colligitur, 
quod  in  illo  instanti,  in  quocortsummatur 
peccatum  actuale,  non  sit  privatio  gratiae, 
vel  quod  gratia,  et  peccatum  in  aliquo 
instanti,  et  signoirc  quo  simul  sint.  Et  ra- 
tio  habetur  ex  supra  dictis,  quia  videlicet 
prioritas  a  quo,  et  causalitatis  optime  co- 
haeret  cum  simultate  in  quo  durationis, 
coexistentiae,  et  intelligentiae.  Videatur  D. 
Thom.  1  part.  quxst.  63,  art.  5,  ubi  prae-  D.Tho. 
dictum  Lorcae  fundamentum  evertit. 

90.  Arguitur  secundo  :  quoniam  privatio  Secua- 
gratiae  comparatur  ad  peccatum  actuale ,  guaien- 
sicut  pcena  ad  culpam  ;  Deus  enim  videns    tum- 
hominem  peccare,  aufert  ab  ipso  suse  gratia? 
donum  :    sed  pcena  supponit   simpliciter 
culpam,  et  opus  non  est,  quod  de  facto  in- 
fligatur  in  eodem  instanti,  in  quo   culpa 
committitur  :  ergo  privatio  gratiae  supponit 
simpliciter  peccatum  actuale,  et  opus  non 
est,   quod  de  facto  ponatur  illa  privatio  in 
instanti,  in  quo  homo  peccat :  ergo  de  facto 
in  illo  instanti  coexistunt  gratia,  et  pecca- 
tum  actuale. 

Huic  argumento  satis  constat  ex  dictis  ;  Diluitur 
nam  etsi  privatio  gratiae  tantum  compara-  ,in"10 
retur  ad  peccatum  aetuale  per  modum  pce- 
nae,  et  in  genere  causae  elTicientis  moralisj 
atque  in  hoc  genere  illud  simpliciter  sup- 
poneret;  nihilominus  hinc  non  recte  infer- 
retur,  debere  privationem  gratio?  poni  in 
instanti  diverso  ab  eo,  in  quo  consumma- 
tur  peccatum,  et  sic  de  facto  universaliter 
contingere,  ut  Lorca  intendit.  Nam  optimc 
cohaeret,  pcenam,  et  culpam  ineodem  ins- 
tanti  coincidere,  licet  ordine  haturae,  et 
causalitatis  moralis  pcena  post  culpam  se- 
quatur  :  sicut  recte  componitur,  qucd  ali- 
quid  comparetur  ad  aliud  tanquam  prae- 
miuxn  ad  meritum,  et  quuJ  post  ipsum 
succedat  in  genere  causae  effectiv  o  morali*; 
et  quod  nihilominus  utrumque  in  eodem 
instanti  coexistat.  si  enim  in  eodem  ins- 
tanti,   in  quo  justus  meretur   augmentut n 

'l 


362 


DE  JUSTIFICATIONE  i 


Scotus. 
Ocbam. 


• 


i 
l 
Araujo. 

i 

Curiel. 
Montes. 

\ 

Torrcs. 
Azor. 


grati;o  ipsum  augmentum  tanquam  pi  e- 
mium  assequitur  :  quaro  qui  meretur  pri- 
vationom  gratiarj,  ipsam  privationem  volut 
poenam  in  eorlem  instanti  non  sustinobit  ? 
Etquo  fundamento,  aut  necessitate  d< 
mus  contrario  modo  discurrere.  etop] 
tas  tenere  assertion(  -  mresponsionem 
sequi  debent  Seotus,  Ochamus,  Gabriel, 
Joannes  de  Medina,  et  alii  Nominales,  qui 
communiter  non  rocognoscunt  oppositi"- 
nem  physicam  inter  peccatum,  ot  gratiam, 

tantum  moralem  :  vel  quia  sentiunl 
gratiam  non  habere  ex  natura  sua  vim 
sanctificafldi,  sed  tantum  ei  i  rdinatione 
Dei  illam  valorantis,  sicut  princops  solot 
valoraro  monetam  :  vel  quia  in  peccato 
non  concedunt  vim  physicam  depulsivam 
grati  e,    i  I  solum  d(  m,  quatenus 

turpitudine  pn  Deum,  ul  gi 

itionem  lat. 

■  I    im-Ii 

tum  actuale  non  solum  moraljti 

gratiam,     ed  etiam  p!  itura 

roi ;  atque  i  leo  non  tant  im, 

ut  gratiarj  conservationem 

per  ium,  et  ,  riia  pi 

illam  exclu  lere  :  quocn 

•    m  pi-"\  ident 
mul  cum  ill;i  in  aliquo  instanti  coexisi 
1    trinam,  q 
it.  24,  art.  l< 
sequunturcommunil 

•nti  art .  s  \U>. 

~Tor. 

tinez   in  \rt.  2,  dui .  1  • 

« jo  tlnh.  2,  Zumel  dul  3et  4, 

Curiel  dub.   l .  ?;  •-'.  ei  '>>'■.  ">.  in / 1 
Montesin.  disput.  17.  qt 
u  S.  Thom.   -\  •-.    lisp,  I  6,  art.  1 

2 !.  art.  1 
etiam  consentiunt  Autta  Uun 

D.  Thom.  Vasquei  1,2 
lisp. 

4,  Azor  tom.  1,  lib.  1,  cap.  24,  qu»si.  1. 
Granad.  controx  iratia,  l 

//.  l.  ot  communiter  I1  licel  in 

explicando  modum,  ot  qualitatem  hujus 
physicae  oppositionis  dissideanl  aliquantu- 
lum  interse.  Et  iri  aliquam  op- 

posi'  ex  natura  rei  intei  im, 

\i<K'tur    satis    manil 

iiam  peecatum  hominem  infii 
reddere  Dei    abominabilem,  tam  oertum 
est,  quam  verun  ccatum  esse  pecca- 

tum,  sou  malum  rectae  rationi  contrarium. 

I  autem  gratiti  i  t  re  l- 


dat  hominei  ium,  sat 

constat  exsupra  dictis  dub.  I,  j 
tract.  praced.  disput.    !.  •  )■  uLi 

minalium  opinionem  rofutavi- 
mus,  eorumque  argumenta  diluim 

91.  Necreferl  si  ic  respon- 

sionem    obji  .  qooniam   noquit 

influoro  ph)  sice  id,   qo 
gont:^  physicum  _  :;ora!e  : 

itum  actualo,   quatenus  causat  pri 
tionem  gratiae,  non  pertinel  hy- 

sicum  :  I    ■•■nus  inorab 

cansat  physice  illatn  privatiotK 
lum  moraliter.  Probatur  minor,  q 
catum  actuale  causat   . 
quateno 

aliter    gi  pponitur :  sed  peccatum, 

qm  I 
• 
liti  ,-rgM 

|  luniom  | 

;  [uenti  i 

I 
i  liturgr 

■ 

n- 
tur  inler  \  i~ 

m,  qu  il 

■ritur  i: 

•  i  i. :  itivam, 

quali  filium. 

Nulli  :tur 

■  •  j 

inter  anum  extremum  | 
I  -it  privatio,  vel 

tivum. 
itur  int< 
lath  int 

qui  I 

denique  i  tmoontr 

sunt,  qua?  s 
tant,   el  in  eodem 

rjellu.nl  ; 
el  peccatum  sun  ri- 

bus,  vel  |  tturali 

et  supen  piuntur  ind 

i    '•  •' 


DISP.  II,  DUB.  III. 


3G3 


potentiis,  nempe  gratiam  in  essentia  ani- 
mae,  et  peccatum  in  potentiis,  in  quibus 
consummatur.  Nulla  igitur  oppositio  phy- 
sica  reperitur  inter  gratiam,  et  peccatum 
actuale. 

Nota.  Hae,  inquam  ,  objectiones  non  urgent. 
Prima  enim  ex  aequivocatione  procedit. 
Quam  ut  excludamus ,  observandum  est, 
causalitatem  physicam,  vel  moralem  non 
regulari  penes  entitatem  rei  quae  causat, 
vel  effeclus  qui  producitur ;  sed  penes  mo- 
dum  causandi  ,  quidquid  sit  de  entitate 
causae,  vel  effectus.  Modus  autem  causandi 
moraliter  consistit  in  eo,  quod  causa  non 
attingat  effectum  immediate  per  seipsam, 
et  absque  interventu  alterius  causae  imme- 
diatioris ;  sed  potius  moveat  per  meritum, 
aut  demeritum,  suadendo,  alliciendo,  ter- 
rendo,  vel  provocando  causam  aliam,  ut 
effectum  immediate  per  seipsam  attingat. 
Et  oppositus  concurrendi  modus ,  nempe 
immediate,  et  per  se,  constituit  propriam 
rationem  physicae  causalitatis,  sive  causa 
sit  entitas  physica,  sive  non.  Hac  ratione 

uisiot.  Aristoteles  in  Postpraedicamentis  dividit 
oppositionem  in  quatuor  species ,  nempe 
contrariam,  contradictoriam,  privativam, 
etrelativam,  quaeomnes  sunt  oppositiones 
reales,  et  ex  natura  rei,  quamvis  non  om- 
nia  earum  extrema  sint  entia  realia,  vel 
habeant  aliquam  naturam ;  quia  videlicet 
per  seipsa,  et  independenter  ab  alio  super- 
addito  se  invicem  excludunt. 

Deinde  nota,  hominem  per  peccatum  ac- 
tuale  causare  immediate,  et  absque  inter- 
ventu  alterius  causae ,  privationem  gratiae 
sanctificantis,  quatenus  constituitmaculam, 
sou  peccatum  habituale,  eo  modo,  quo  po- 
test  dici,  privationes  habere  causam  effecti- 
vam.  Et  ratio  est,  quoniam  praedicta  priva- 
tio  secundum  illam  rationem  est  malum 
morale,  quod  proinde  nequit  esse  a  Deo,  et 
consequenter  nec  valet  esse  ab  homine,  ut 
solum  moraliter  movente  Deum,  ut  illam 
privationem  inducat.  Aliunde  vero  certum 
est  ,  prajdictam  privationem  habere  ali- 
quam  causam,  quae  ipsam  per  se,  et  imme- 
diate  attingat,  cum  sit  (juidam  effectus  de 
novo  positus  in  rerum  natura;  et  h;cc  causa 
:  alia  praeter  ipsum  bominem 
mortaliler  peccantem,  ut  discurrenti  cons- 
tabit.  Homo  igitar  per  j>eecaium  actuale 
lediate,  et  per  se,  atque  physice 
privationem  gratiae  in  seip  o. 

92.  r.\  his  principiis  ostendimustn  tract. 
depeccatis  dispA  1,  dub.3,  peccatum  Adami, 


in  quanlum  fuit  peccatum  capitis,  causassesoivimr 
in  posteris  physice,  et  principaliter  priva-  0iVjc?cUo 
tionem  justitiae  originalis,  in  qua  peccatum 
originale  formaliter  consistit.  Et  in  eodem 
sensu  nunc  asserimus,  hominem  perpecca- 
tum  actuale  causare  physice  in  seipso  pri- 
vationem  gratiae  sanctificantis ,  licet  tam 
peccatum  actuale,quam  privatio  subsequuta, 
quatenus  peccatum  est,  sint  quid  morale. 
Solum  quippe  intendimus,  non  esse  neces- 
sariuminfluxum  novum,  et  distinctum,  ut 
homo  causet  privationem  gratiae,  quatenus 
estmacula,  et  peccatum.  Cujus  doctrmae 
veritas  confirmari  amplius  potest  exemplo 
nuper  adducto;  nam  si  peccatum  Adami 
potuit  physice,  et  immediate  per  seipsum 
causare  in  posteris  privationem  gratiae,  seu 
peccatum  originale,  quare  per  peccatum  ac- 
tuale  personale  non  poterit  homo  causare 
i.n  seipso  gratiae  privationem,seu  habituale 
peccatum?  Recolantur  dicta  loco  citato,  ubi 
solutae  habentur  aliquae  objectiones  ,  quae 
possunt  huic  doctrinae  adversari. 

Adsecundam  objectionem  facile  constatoccum- 
ex  dictis ;  nam  divisio  oppositionisab  Aris-  cJJdse! 
tot.  tradita  convenit  peculiariter  oppositioni  Arisiou 
formali,  et  immediatae.  Peccatum  autem  ac- 
tuale  non  opponitur  formaliter,  et  imme- 
diate  gratiae  sanctiflcanti,  sed  tantum  effec- 
tive,  et  mediate  ;  producit  enim  pri vationem 
gratiae,  quae  formaliter  immediate  gratiam 
excludit.  Et  ideo  mirum  non  est,  quod  pec- 
catum  actuaie,  et  gratia  non  habeant  ali- 
quam  speciem  earum  oppositionum,  quas 
Philosophus  recensuit ;  et  ex  defectu  earum 
perperam  infertur,  quod  peccatum  actuale 
non  expellat  physice  gratiam.  Sicut  etiam 
actio  causans  caccitatem  non  opponitur  vi- 
sui  privative,  contradictorie,  contrarie,  vel 
relative  :  et  tamen  opponitur  illi  effective 
physice  ;  elTicit  enim  caecitatem,  quae  forma- 
liter  privative  visui  opponitur,  et  illum  ex- 
pellit.  Kt  similiter  interpositio  corporis 
opaci  nulla  ex  illis  quatuor  opjjositionibus 
opponitur  luci ;  et  tamen  opponilur  ipsi 
physice  effective,  quia  introducit  umbram 
formaliter  privative  luci  oppositam,  eam- 
(jue  formaliter  oxj)ollentem.  Idemque  pro- 
portionabiliter  de  peccato  acluali  resj)ective 
ad  gratiam  dicendum  est.  Et  ratio  eadem 
militat  utrobique;  quia  videlicet  actio  ha- 
het,  et  praestat  effective,  <juod  ejus  termi- 
nus  habet,  etpraostat  formaliter ;  atque  ideo 
:  i  ejus  terminus  habet  oppositionem  physi- 
cam  formalem  privativam  cum  aliqua  for- 
ma,  eamque  physice  formaliter  privativ( 


m 


DE  JUSTIFICATIONE  LMFII. 


Prima 

rcjilirj, 


expellit  a  subjecto;  opus  est,  quod  actio 
opponatur  physice  effective  tali  formae,  il- 
lamque  a  subjecto  physice  effective  exclu- 
dat. 

93.  Sed  adhuc  instabis  contra  hanc  doc- 
trinam.  Primo,  quoniam  actio  ordinis  na- 
turalis  ,  cujusmodi  est  peccatum  ,  neqnit 
effective  physice  destruere  formam  ordi- 
nis  supernaturalis  ,  qualis  est  grath.  Et 
ratio  videtur  perspicua  :  quoniam  res  eis- 
dem  causis  corrumpitur,  vel  destruitur, 
quibusgeneratur,  ve[  producitur,  ut  sumi- 
tur  ex  Aristot.  2  Ethic.  cap.  I,  qua  ratione 
quia  Angelusa  solo  Deo  producitur,  a  solo 
Deo  valet  destrui.  Ergo  cum  solus  Deus 
prodocat  physice  effective,  saltem  princi- 
paliter,  gratiam  sanctificantem,  ut  osti 
mus  tract.  praced.  dis\  [uitur 

quod  solus  Deus  efficiat  physice  destra 
nem,  seu  prlvationem  illi  lica- 

tor,  hominem  non  desti  om- 

nino  directe  et  im::  I  tantum   1:1- 

directe,  qoatenns  destruil  I  tionem,  a 

qua  gratia  in  sua  cona 
id,  inquam,  si  dicatur,  eandem  sobitdiffi- 
cultatem  ;    nam  etiam  ill 
ordinis  supernaturalis ,  quae  !lum 

actum  naturalem,  cuju  ttum, 

valet  directe,  ac  immi 

S  cundo,  quia  nulla  privatio   ,  itur 

immediate,  e1  p 
tione  alicujus  positn  i,  Qt  i 

adi :  atq  rmi- 

1111:11  [i  »iti\  u::i  ph> 

quatur  privatio  | 

gnabilis  talis  terminus  :  erg  1 

non  efficit  physice  privationem  - 

Ad  primam  replicam  1 
nem  perpeccatum  actuale  n    . 
ninodirecte  privatii 
tis.  atliii 

ejus  unionem,  sive  inform  .  .  ite- 

nus  excludit  lisp  «ition 
insua  inhaarentia  depen  let,  cujusm 

tltemexacta,  adDeumtamquam 
at  ultimum  finem,  a  quo  hom  titur 

per  actum  peccati.  Et  hoc  ;  tultoties 

formae destruuntur  ab  iis  causis,  a  quibns 
nequeunt  principaliter  produci :  sic  enim 
interp  »nens  corpus  .  expellit  lucem, 

qua)  est  qualitas  ccelestis  :  el  lostruit 

formam,  v.  g.  viventis,  qu 
valel  :  et  aliaa  causaa  corrumpunt  ui 
animas rationalis,  quae  creatur  asolo  l»eo. 
Oppositum  autem  non  colligitnr  ex  illo] 
loquio  Philosophi ;  nam  procedit  in 


plica. 


Diloitur 


intrinsecis,  ex  quibus  ens  naturale  corr., 
nitur,  et  quae  ad  illius  tam 
quam  corruptionem  non 

procedit  in  causis  ab  intriu-ecocorrumpen- 
tibus,  ut  constat 

I  autem  Angelus  a  solo 
destrui,  et  non  per  aliq  lam  c  la.-am  nat  1 1 
lem,  ideo  est,  quia  Angelus  in  suo  essenon 
I  ab  aliqua  per 

agentianaturaliacorrumpi  valeat  N 
doctrinam  impugnal  id,   quod  in  rep 

'ur ;  nam  certum  est  qood  I;  mo  \  ■ 
virtute,  seu  potius  defectibilital 
snspi 

ceptum,  et  quemcumque  actum. 
|  :n  |Lrrjt. 

valet  elicere  actum  peccaminosom  opposi- 
tum,  qni  >  contr. 

disp  toralem 

mvia  ii''([ueat    a  1  ilem 

virt  .  eli- 

/'  -      : 

■ 

Ihibita    : 

1   B  uc- 
prival 
A  i 

. 
min 

pO- 

■ 
mino  posith 

priv 

ttis,  et 

.    .  . 

:n  actu 

. 
Pur-    1  mte  ilia 

m  actum.  qoi 

lmpugn:- 
rinapn 

m.grati 
:stanti:  ergi 
1  -.  tivegi  ttiam,  ut  had 

nnadixii  im  pro  aliqoo  instanti 

tistel  gral  .rj. 


DISP.  II,  DUB.  III. 


3(55 


tate  rationis.  Et  antecedens  videtur  expres- 
i.  sum  D.  Thom.  quxst.  28  de  Veritate,  art.  2 
ad  9,  ubi  haec  habet  :  «  Dicendum  quod 
«  gratia,  quae  est,  et  inest,  expellit  culpam, 
«  non  eam  quae  est,  sed  quae  non  est,  prius 
«  autem  erat.  Non  enim  expellit  cul- 
«  pam  per  modum  causae  efticientis  (sic 
«  enim  oporteret,  quod  ageret  in  culpam 
«  existentem  ad  ipsius  expulsionem,  sicut 
«  ignis  agit  in  aerem  existentem  ad  ejus 
«  expulsionem) ;  sed  expellit  culpam  for- 
«  maliter.  P]x  hoc  enim  ipso,  quod  infor- 
«  mat  subjectum,  sequitur  quod  culpa  in 
«  subjecto  non  sit ;  sicut  patet  de  sanitate, 
«  et  infirmitate.  »  Idem  apertiusdocetar^. 
8  in  corp. 

Respondetur  negando  antecedens.  Ad  cu- 
jus  probationem  dicendum  est,  quod  dupli- 
citer  potestaliquid  effectiveexpellere  aliud. 
Uno  modo  per  modum  successivum,  sicut 
ignis  agit  ad  destructionem  aeris  :  et  quod 
hoc  pacto  expellit,  debet  coexistere  rei  des- 
truendae ;  quia  cum  motus  sit  successivus, 
non  statim  expellit  rem  destruendam,  sed 
cum  ultimo  completur.  Alio  modo  per  mu- 
tationem  instantaneam,  sicut  Sol  expellit 
tenebras  :  et  quod  hoc  pacto  expellit,  non 
debet  necessario  coexistere  rei  destruendae ; 
sed  fieri  optime  potest,  quod  in  eodem  ins- 
tanti  agens  incipiat  esse,  et  agere,  et  res 
destruenda  desinat  esse,  utapparet  in  exem- 
plo  nuper  adducto.  Nam  in  eodem  instanti, 
in  quo  verificatur  Solem  primo  existere, 
verificatur  etiam  Solem  illuminare,  etillu- 
minando  expellere  tenebras,  quin  Sol,  et 
tenebrae  simul  coextiterint.  Quando  ergo 
D.  Thom.  asseruit,  quod  si  gratiaexpelleret 
effective  peccatum  ,  ageret  in  culpam,  et 
consequenter  ip~i  coexisteret,  loquebatur 
de  gratia  ut  agente  priori  modo,  non  autem 
ut  efficiente  posteriorimodo.Nam  licet  gra- 
tia  expelleret  cfiective  peccatum;  si  tamen 

lleret  instantanee,  minime  peccato  co- 
existeret,  quia  primum  esse  gratiae  esset  pri- 
mum  agere  illius;  et  primum  ejus  agere 
esset  primum  non  esse  peccati,  ut  constat 
exemploSoIisproxime  adducto.  Neque  hinc 

■  it;jr,  quod  gratia  sic  expellat  peccatum 

fquod  expresse  negat  D.  Thom.)i  nam  cum 

tia  sit  forma  incompossibilia  ex  natura 

cum  peccato  illudformaliter  ex- 

pellit,  quin  ad  hoc  praestandum  egeat  alia 

alitate  effectiva,  ut  dicit  S.  Doctor  in 
nltia  bia  illi  i  monii.  Videatur 

etiam  loco  citato  in  re  pons.   ad  10,  ubi 

I  .<  rc  o,  et  recur- 


sum  ad  instantia  illa  discreta  rcfellit.  ac 
tandem  concludit  :  «  Infusio  gratiae,  cum 
«  sit  in  instanli,  est  terminus  cujusdam 
«  motus  continui,utpote  actus  mediationis, 
«  perquem  affectus  disponitur  ad  gratiae 
«  susceptionem  ;  et  ejusdem  motus  termi- 
«  nusest  remissio  culpae,quia  exhocipso 
«  culpa  remittitur,  quod  gratia  infunditur. 
«  In  illo  ergo  instanti  est  primo  terminus 
«  remissionis  culpae,  scilicet  non  habere 
«  culpam  ;  et  infusionis  gratiae,  scilicet  ha- 
«  bere  gratiam.  In  toto  ergo  tempore  prae 
«  cedenti,  quod  terminatur  ad  hoc  instans, 
«  quo  tempore  mensurabatur  motus  media- 
«  tionis  praedictae,  fuitpeccatorhabens  cul- 
«  pam,  et  non  habens  gratiam,  nisi  tan- 
«  tummodo  in  ultimo  instanti,  ut  dictum 
«  est.  Sed  ante  ultimum  instans  hujus 
«  temporis  non  est  accipere  aliud  imme- 
«  diate  proximum ;  quia  quodcumque  ins- 
«  tans  accipiatur  aliud  ab  ultimo,  inter  il- 
«  lud,  et  ultimum  erunt  infinita  instantia 
«  media.  Et  sic  patet,  quod  non  est  accipere 
«  ultimum  instans,  in  quo  justificatus  sit 
«  habens  culpam,  et  non  habens  gratiam  ; 
«  est  autem  accipere  primum  instans,  in 
«  quo  habet  gratiam,  et  non  habet  culpam. 
«  Et  haec  solutio  potest  accipi  ex  verbis 
«  Philosophi  in  8  Physic.  »  Per  quae  non 
parum  roborantur  hucusque  dicta. 

95.  Secundo,  et  melius  respondetur,  me-  Melipr 
rito  D.  Thom.  asseruisse  illam  conditiona-  D.Tho! 
lem,  quod  si  gratia  expelleret  peccatum  per 
modum  causz  efficientis,  coexisteret  cum  illo; 
etiam  abstrahendo  ab  hoc,  quod  ageret  per 
motum  successivum,  vel  per  mutationem 
instantaneam.  Quoniam  cum  gratia  non 
connectatur  essentialiter  cum  aliqua  exsuis 
operationibus,  possitque  etiam  de  lege  or- 
dinaria  ab  omni  operatione  suspendi,  plane 
inferretur,  quod  si  solum  agendo  expelleret 
peccatum,  posset  quando  non  ageret,  se- 
cundum  totam  suam  entitatem  cum  peccato 
componi,  et  quod  de  facto  componeretur. 
Et  hancvim  habent  verba  D.  Thom.  loco  in 
objectione  citato  :  «  Quod  si  gratia  per  ac- 
«  tum  contritionis,  et  fidei  formatae  remis- 
«  sionem  culpae  causabit,  causabit  eam  per 
«  modum  causae  efficientis.  Quod  esse  non 
«  potest;  nam  causaeffcclivedestruens  ali- 
«  quid,  prius  ponitur  in  esse,  qaam  id  quod 

<l<-truit,  sit  in  non  esso  »  (praeccdit  cnim 
quantum  estdese,  natu  -.:,  et  tomporo  ope- 
rationem,  perquam  causat  non  csse ;)  «  non 
"  enim  ageret  ad  ejua  destructionem,  quod 
-  j  iii  non  est.  Uride  patet,  quod  gratia  non 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


Consc(  - 
tarium. 


"  per  aliquam  operationemest  causa  remis- 
«  sionis  culpao,  sed  pcr  informationcm  sub- 
« jecti.  »  Hoc  autem  motivum  non  habct 
vim  in  peccafo  actuali  respectu  expulsionis 
gratiae,  licet  hanc  eflective  expellat ;  quia 
uon  expellit  effective  per  modum  caosae  efli- 
cientis,  eliciendo  operationem,  a  qua  valeat 
suspendi ;  sed  expellit  effective  p(;r  modum 
exercitii  in  actu  secundo,  est  enim  ipsa  c 
^alitas,  per  quam  gratia  expellitur,  sive 
ipsa  actualis  expulsio,  qua)  aliain  causali- 
tatem,  vel  torminum,  ut  praedictum  effec- 
tum  communicet,  non  expectat. 

96.  Exquibus  omnibos  decisa  relinquitur 
difficultas,  quam  in  limine  hujua  dubii  pro- 
ponimus,  etsolent  alii  seorsim  examinare, 
an  videlicet  peccatum,  <jt  gratiaopponantor 
physice,  etex  natura  rei?Consta1  enii 
hactenus  dictis,  affirmative  respori 
esse,  quin  opus.>it  pro  bac  veritate  flrna 
nova  ponere  fondamenta.    Videri   tamen 
possunt  Authores  sopra  relati  ntim.  90,  qoi 
Qnaiitei  illammagisex  profess  » discutiunt.  i 
lurgra-  ctiam  praeaictam  oppositionem,  proutrepe- 
,,!fM ritnr  inter gratiam,  etpeccatum  habituale, 
i   se  formalem  privati  vam;  et  proat  in  veni- 
tur  inter  gratiam,  el  pecc  itum  actuale,  osse 
causalem,  el  effectivam.  Addi  etiam  p< 
oppositionem  inter  peccatum  actuale 
tiam  non  incongra  ippellari 

itrariam  reductive,  qu  itum 

'  extremnm   positivum  summe 
dist  '.  el  indi  ponena  homii 

ib  ejus  participatione  :  qna  etiam  ratione 
.   rpua  opacum  contrariator  luci.  Ad  hanc 
Qutem  oppositionem  reductive  contrar 
nihil  refert,  quod  extrema  sinl  dii 
neris,  vel  quod  in  diversia  snbjectia  i 
piantur  ;  nam  opposil  d  Ii  ituuntur 

non  pro  contrarietate  reductiva,  sed  pn 

ais  directe,  el  omnind  i  contra- 

riis.  Supposito  ergo,  qu<  l  - 
tum  actuale  non  I  inl  simnl  in  aliquo 

instanti,  succedit  examinandum  : 

DUBIUM  IV. 

Utrum  peccaium  mortale,  ei  gr 

potentia  absoluta  simul  in  eodem  fu6- 
jecto  coexistere? 

Dubium  procedit  de  gratia  existente  in 
subjecto,  cui  vere  inh  ereat,  e1  qnod  intrin- 
sece  informet,  quidquid  sil  de  gratia  exis- 
tente  in  subjecto  vel  perquandam  extrinse- 
cam  as  i  tentiam,  vel  per  aliom  modom 


excogitabilem.  Nec  restringimu! 
gratiam  in  i 

jzratiam  in  esse  qualitatia   extendimu 
utramque  ejnsdem  grati  ttionem 

eidem  disceptationi  subjicimoa. 

§  I. 

Etigitx  nditur 

n  fundamemtum  ilU* 

(J7.  Dicendom  i  nullam  potentiai 

fieri  posse,  qood  gra- 

tia  in  b> 

I).  Thom.   locis  inl  lis,  quem  tik>. 

qountur  communiter  ejus  discipuli, 
preol.  wi  1,  dist.  i: 

in  prsuenti  art.2  .1, 

■ 
15,   au  tst.   I,  art.  2,  N.  Phil 

itia,  disp.  6,  <ln>,.  6,  Vin 
( 'lin^tt,  anU  I  OU9$t.  \  I' 
i  ium,  Gl  rt.  in  }'i 

dub.  1. 

I ,  '  ' 

dis\ 
bunl  pl 

ist.   17.  art.   1.  qu 
dist.    17 

'.  1  .  '  >n<  ;.  1  .  I 

tsenii,  d 

tom, 

p.  i,  Keliisonni 

.!ii  plur 
Prob ltur  | 

null.i!' 
lenl  nal- 

lum  | 
tentia  Di 

t. 
Tom  a  paritate;  quia 
Adv(  itontor, 

conjanction 

lem  Bobjecto,  m 
ubilitatem  conjanctioni 
nalis  cnm  grati  i.  rnm  a  furtu»ri;  quia  pec- 
catum  |i. 
sitionem  com  gratia,  qo  un  peccatoii 

.  immo  habel  majorem  re| 
quia  pejosest,  et  magis volnntariom,  o1 
se  Liquet  :  ergo  si  tanta 
pec;  il  ut  ncc  pcr 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


367 


Efiu- 
gitlm. 


1 


potentiam  absolutam  queant  in  eodem  sub- 
jecto  componi ;  idom  a  fortiori  dicendum 
est  de  conjunctione  peccati  personalis,  et 
gratia.  Antecedens  autem  ostenditur,  quia 
per  nullam  potentiam  fieri  potest,  ut  in  eo- 
dem  subjecto  sint  forma,  et  privatio  ejus- 
dem  formae;  alioquin  subjectum  haberet,  et 
non  haberet  formam,  quod  implicat  contra- 
dictionem  :  sed  peccatum  originale  consistit 
formaliter,  et  essentialiter  in  privatione 
gratiae  ex  peccato  Adami  relicto  :  ergo  pec- 
catum  originale,  et  gratia  per  nullam  poten- 
tiam  queunt  coexistere  in  eodem  subjecto. 
08.  Huic  argumento  occurrunt  commu- 
niter  Adversarii  negando  antecedens.  Ad 
cujus  probationem  quidam  respondent  ne- 
gando  minorem;  autumantenim  peccatum 
originale  non  consistere  in  privatione  gra- 
tiae,  sed  vel  in  aliqua  qualitate  positiva,  vel 
in  reatu  ad  poenam,  vel  in  peccato  Adami, 
prout  a  parvulis  non  retractato,  vel  in  ca- 
rentia  condonationis  divinae,  vel  in  aliquo 
alio,  quae  facile  sibi  videntur  cum  gratia 
conciliare,  saltem  per  potentiam  Dei  abso- 
lutam. 

Caeterum  haec  evasio  praeclusa  manet  ex 
dictis  tract.  13,  disp.  16,  dub.  3  et  4,  ubi  la- 
tissime  refutavimus  contrarios  dicendi  mo- 
dos,  et  ostendimus  quidditatem  peccati  ori- 
ginalis  consistere  in  privatione  gratiae  ex 
peccato actuali  Adami  relicta  :  quod  iterum 
firmavimus  in  hoc  tractatu,  disp.  1,  dub.  1. 
Unde  istam  minorem  tanquam  certam  in 
praesenti  supponimus,  praesertim  cum  non 
pauci  ex  Adversariis  eam  doceant,  contra 
quos  proinde  argurnentum  in  suo  robore 

everat.  Sed  insuper  ostenditur  efficaci- 
ter  :  quoniam  peccatum  originale  est  ma- 
lum  eulpae  ab  Adamo  propagatum,  ad  ejus 
filios  transfusum,  ipsis  inhaerens,  et  uni- 
cnique  proprinm  :  sed  hujusmodi  conditio- 
ii(j:i,  et  velut  charaeteristicae  peccati  origi- 
nalis  notae  minime  conveniunt  eis  rationi- 

,  in    quibus   quidam    ex   Adversariis 

utiam  peccati   originalia  constituunt ; 

gruuntautem  optime  privationi  gratiae 

idami  relictae  :  ergo  in  hac  pri- 

i  me,  et  non  in  eis  rationibua  essentia 

peccati  originalis  consistit.  Major  habetur 

lenter  inConcilioTrident.  sess.  5,ca».2, 
illis  verbis  :  «  Si  quis  Adaa  praevaricatio- 
•  nem  ibi  loli,  etnon  ejua  propagini  a 

e1  acceptam  a  Deo  sanctita- 

titiam,  quam  perdidit, .  ibi  soli, 

non  nobi    etiam  ''11111  perdi  lii  ■<■ ;  aut 

-  Inquinatura  illum  per  inobedientiae  pec- 


«  catum,  mortem,  et  pomas  corporis  tan- 
«  tum  in  omne  genus  humanum  transfu- 
«  disse,  non  autem  et  peccatum,  ([uod  mors 
«  est  animao  :  anathemasit.  »  Et  can.  3,  di- 
citur  :  «  Si  quis  hoc  Adao  peccatum,  quod 
«  origine  unum  est,  et  propagatione,  non 
«  imitatione  transfusum  omnibus,  inest 
«  unicuique  proprium.  etc. »  Et  sess.  6,  cap. 
3,  haec  habentur  :  «  Nam  sicut  revera  ho- 
«  mines,  nisi  ex  semine  Abrahae  propagati 
«  nascerentur,  non  nascerentur  injusti,  cum 
«  ea  propagatione,  per  ipsum  dum  conci- 
«  piuntur,  propriam  injustitiam  contra- 
«  hant,  etc.  »  Quao  doctrina  damnavit,  et 
exclusit  tum  haoreticorum  errores,  tum  fal- 
sas  aliquorum  antiquorum  Scholasticorum 
opinationes,  qui  in  explicanda  propria  ra- 
tione  peccati  originalis  graviter  clecepti 
sunt.  Habentur  autem  in  hac  Concilii  doc- 
trina  omnes  conditiones  peccati  originalis, 
quas  recensuimus,  utex  verbis  relatis  liquet, 
efnemo,  nisi  errando,  negare  audebit,  Mi- 
nor  vero  quoad  primam  partem  etiam  cons- 
tat;  nam  in  primis  peccatum  Adami,  ut  phy- 
sice  praeteritum,  et  ut  moraliter  perseverans 
obparvulorum  nonretractationem,  non  est 
illis  intrinsecum,  et  inhaorens,  nec  unicui- 
que  proprium;  sed  est  simpliciter  quid  ex- 
trinsecum,  et  omnibus  Adami  filiis  com- 
mune.  Deinde  reatus  ad  pcenam,  et  non 
condonatiodivina  nonhabent  rationem  cul- 
pae,  sed  ipsam  consequuntur,  et  supponunt. 
Denique  nullus  habitus  positivus  potest  ex- 
cogitari,  ([ui  per  peccatum  actuafe  Adami 
producatur,  et  rationem  peccati  sortiatur, 
eo  vel  maxime,  quod  quidquid  positivum 
ab  Adamo  trahimus,  cum  gratia  sanctifi- 
cante  de  facto  conjungimus;  cum  tamen 
nemo  Catholicorum  asserat,  peccatum  ha- 
bituale  mortale,  et  gratiam  simul  de  facto 
coexistero.  Secunda  autemejusdem  minoris 
pars  facile  ostenditur  :  quoniam  privatio 
voluntaria  grati;c  nequit  non  esse  culpa  ; 
repugnat  qui[>pe  rectae  rationi,  hominem 
voluntate  propria,  vol  prout  in  se,  vel  prout 
in  capite,  donum  illud,  quo  Deo  subditur, 
adjicere.  Aliunde  autem  quilibet  parvulus 
prasdictam  privationem  contrahit,  et  habet 
in  seipso.  Maneat  ergo,  conditioncs  proprias 
peccati  originalis  11011  convenire  illis  ratio- 
nibus,  in  quibus  alii  essentiam  hujusmodi 
peccati  constituunt  ;  congruere  autem  op- 
time  privationi  gratiae  ex  peccato  Adami 
relictaa,  atque  ideo  quidditatem  peccatiori- 
ginalis  in  hujusmodi  privatione  consistere. 
E1   i':  argumenturn  permanetin  8UO  roboro. 


368 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Aiiacv.!-     99.  Secundo  quidam  ex  Adversariis  oc- 
M0-     eurrunt  probationi  illius  antecedentis  ne- 
gando  majorom  sequentis  syllogismi  ;  au- 
lumant  enim  fieri  posse  per  divinam  j)oten- 
tiam,  quod  forma,  et  ejus  privatioin  eodem 
^uhjecto  coexistant.  Nam  cum  formam  i  \- 
cludere  privationemsibioppositam  sitefiec- 
tus  secundarius  ejusdem  forma?,  fieri  divi- 
nitus  potest ,  quod  forma    communicetur 
subjecto   socundum  efiectum   primarium, 
ii  ad  communicalionem  secundarii  sese 
extendat,  licet  de  facto,  et  attentis  naturis 
rerum  utrumque   communicet.    Quod    in 
prccsenti  posse  ita  contingere,  vel  ex  eo  pro- 
batur,  quod  infusio  gratis,  et  remissio  cul- 
pa)  sunt  dupe  mutationea  realiter  distinctae, 
libus  infusio  gratiaB  est  prior,  ei  remis- 
sio  culj);c  posterior;  transit  enim  h<  d 
nbn  ratiae,  e1  af>  esse 

i>.Thr,  peccati  ad  non  esse  illius,  ut  docel  D.Thom. 
in  prssenti,  art.  6  ad  2  et  quwst.  28,  I    I   - 
ritat  ,  art.  1  <t  r>.  Unde  nulla  apparel  i 
quod  pratia  n<>r; 
ludendum  peccatum,  et  quod 
infusiogratiae,quin  soccedal  remissiocc 
:onfou      Sc  1  ii'"  i-t  i  responsios  :t         •  •  i!,> 

refellitur    ostendendo    fal 

iti,  quod  Bssumit.  Quoniam   rormam 

tisten  Bimul  in  eodem  Bubjecto  cum  Bui 

privatii  ne,  <•  I  prora  ic  impi  ssibile.  Et  i 

est ;  nam  licel  exclusio  privationi  ; 

sonum  verborum  prai  \  i 

•  privath  riui ; 

re  tamen  i|  ■  w  us,  el  pri- 

u  iua  :  non  enim  »'\,-i:i  ntia 

■   t  alia  carenti  i,     •  I 
:  ta  :  qua  rationecarentia  mortia 
•    .ti.i  umbrae  esl  lu\  :  n  ratione 

carentia  privationis  grati  i 
[mplical  autem  formam  inhaerere  snbj 
A  non  impertiri  ipsi  suum  effectnm  positi- 
\  um,  et  primarium  :ergo  implical  formam, 
etejus  privationem  coexistere simul  ineo- 
m  subjecto.  Hac  decausasicul  per  nnllam 
potentiam  fieri  potest,  qoo  l  \  lem  bu! 
tun  t  vitam,  el  Bimnl  privationem 

a  mortem  :  ita  fieri  non  poterit, 
I  i  lem  subjectum  habeal  gratiam,  et 
privationem  gratia,  Bive  peccatum  origi- 
nale.  si  semel  istud,  ut  jam  ostensum 
in  privatione  gratiai  consistit.  Qua  simili- 
v-,,m.,i.  tudine  utitur  expresse  Concilium  Trident. 
rrident. pri0ri  Ioco supra citato,  obi  inqnil  :  Siquit 
dixerit,  Adamum  inquinatum  per  inobedien- 
mortem,   et  ;><■••    -       "poris 
• 


,f,  anathema  sit,  cum 
toto  dicenti  .    V     •■  • 
intravit  in  mund\ 

at  Ua 

[uibus  Concilii 
verbis  instauratur  argumentun.  m  : 

quia  sicut  mors  est  privatio  vitc.  lti  pec- 
catum  originaleest  privatiogratia?,  qui 
vit  i  supernaturalis  anii.  nci- 

lium  peccatum  illud  appellat  mortem  : 
per  nullam  potentiam  fieri  potest,  ut  i  I 
subjectum  habeal  vitam  I  mortuum, 

velquud  vita  introducatur  in  subjectuir. 
mor' 

siomortis  per  vitam  -  secun- 

d  urins,  el  privath  dj  asio  peccati 

nullam 

nale  in  nt. 

.um.quodDwprtli 

exclu- 

sio  , 

:»ilis  cum  infu- 

sioni 

ex  modo  dictis  :  ile,  et  inin- 

• 

cit  a  im  intenl 

I 

jicitur  , 

:um 
motabili 

! 

.  ut 
■  :     Pai 

ii  • 

,|  im  rem,  secun  lnm  non 

intem  culpa  ali         ,    nit, 

rem,  alind  est  inl 

ut  mutatio 
iii  rati  Um  sinl  unura. 

intellige 
■ 

.  etin  n 

I     Q89,  non  autem  rationem  culpae,  nisi 

luni 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


369 


ertionc. 


o  luntatis  pra?cedenti  »  (et  ex  hac  parte 
importat  aliquid  positivum)  «  sicut  tenebra 
«  non  habet  rationem  umbrae,  nisi  secun- 
«  dum  quod  relinquitur  ex  interpositione 
«  corporis  opaci.  Sicut  ergo  ablatio  umbrae 
«  importat  non  solam  remotionem  tene- 
«  brae,  sed  remotionem  corporis  impedien- 
«  tis; ita  remissio culpae importat non solam 
«  ablationem  absentiae  gratiae,  sed  ablatio- 
«  nem  impedimenti  gratiae,  quod  erat  ex 
«  actu  peccati  praecedentis.  Non  ut  actus 
«  ille  non  fuerit;  quod  est  impossibile; 
«  sed  ut  propter  illum  influxus  gratiae  non 
«  impediatur.  Patet  igitur,  quod  infusio 
«  gratiae,  et  remissio  culpae  non  sunt  idem 
«  secundum  rem.  » 
urSo  ^*  Ex  <Iuifrus  verbis  magis  elucet,  quae 
proas-  sit  mens  S.  Doctoris,  et  quomodo  assertio- 
nem  nostram  teneat,  et  confirmet ;  quia  ita 
se  habet  peccatum  actuale  ad  habituale, 
sicut  interpositio  corporis  opaci  ad  um- 
bram  :  quemadmodum  enim  corpus  opacum 
impedit,  ne  lux  diffundatur  :  ita  peccatum 
actuale  obstat,  ne  infundatur  gratia.  Et  ita 
se  habet  peccatum  habituale  ad  gratiam, 
sicut  umbra  ad  lucem  ;  quemadmodum 
enim  umbra  est  privatio  lucis  relicta  ex 
interpositione  corporis  opaci,  ita  peccatum 
habitualeest  privatio  gratiae  relicta  ex  obs- 
taculo  peccati  actualis.  Constat  autem,  quod 
ubi  lux  diflunditur  per  aerem,  evanescit 
umbra,  et  corpus  opacum  desinit  exercere 
rationem  impedimenti ;  etoppositum  neque 
per  divinam  potentiam  fieri  potest :  impli- 
cat  enim,  ut  ipsi  Adversarii  fatentur,  in 
eadem  parte  aeris  coexistere  lucem,  et  um- 
bram ;  esto  expulsio  umbrae  sit  effectus  se- 
cundarius,  et  mutatio  diversa  ab  infusione 
lucis.  P>go  paritor,  nbi  primo  gratia  infun- 
ditur  anirr  irn  peccatum  habituale 

destruitur,  et  actus  practeritus  peccamino- 
sus  cessat  ab  exorcitio  impedimenti ;  etop- 
positum  per  nullam  potentiam  fieri  valet, 
destrnctio  peccati  .-it  effectus  secunda- 
nus  gratirc,   et  hnjns  infusio  sit  mutatio 
iter  diversa  ab  expulsionepeccati  :quod 
io  non  intei  licendis  disp.  4, 

D.Tbo.  dub.  1,  constabit.  Videatnr  l>.  Thom.  hac 
I,  2,  (pvnsl.  86,  nrl.    1  et  2,  et  qusfH.  100, 
liis  ploribus  locis,  quae  citavi- 
•'>.  1,  et  in  quibufl  essentiam 
habitualis,  sive  macuh-rj  fqu;e  apnd 
.  idem  mnt)  in  v<  luntaria  gra- 
'  privatione  constituit. 
102,  Tertio,  et  magie  npparenter  nostrae 

et  Curiel  infra 


referendi,  et  dicuntpeccatum  habituale  non 
essemeram,  et  physicam  carentiam  gratiae, 
sed  insuper  importare  moralem  connota- 
tionem  ad  actum  praeteritum  non  retracta- 
tum.  Quamvis  autem  quaclibet  forma  immc- 
diate  per  seipsam  excludat  privationem 
sibi  oppositam  ;  et  ideosemel  infusa  gratia, 
non  maneatejusprivatio  :  potest  nihilomi- 
nus  permanere  peccatum  habituale,  quia 
gratia  non  excludit  indispensabiliter  conno- 
tationem  illam  moralem  ad  actum  praete- 
ritum  non  retractatum ;  in qua  potius,quam 
in  sola  privatione  gratiae,  consistit  propria 
ratio  maculae,  seu  peccati  habitualis.  Unde 
fieri  per  divinam  potentiam  poterit,  quod 
gratia,  et  peccatum  habituale  simul  in  eo- 
dem  subjecto  coexistant. 

Sed  haecetiam  evasio  praecluditur  ex  dic- 
tis  :  quoniam  licet  macula,  seu  peccatum 
habituale  supra  privationem  gratiae  addat 
connotationem,  seu  respectum  moralem  ad 
actum  praeteritum  peccaminosum  ,  per 
quem  fuit  inducta ;  nihilominus  formaliter. 
et  in  recto  non  consistit  in  actu  praeterito 
non  retractato,  nec  in  respectu  ad  illum ; 
sed  consistit  in  privatione  gratiae,  quae  fun- 
dat  talem  respectum,  et  in  qua  virtualiter, 
tanquam  in  termino,  et  effectu  perseverat 
actus  praeteritus  peccaminosus  :  ergo  semel 
exclusa  hujusmodi  privatione  per  gratiam, 
impossibile  omnino  est,  quod  permaneat 
peccatum  habituale.  Patet  consequentia, 
quia  impossibile  est,  quod  aliquid  perma- 
neat  absque  eo,  in  quo  formaliter,  et  in  recto 
consistit;  esto  permanerent  alia  connotata, 
vel  obliqua  :  quod  inductive  potest  ostendi 
in  omnibus  aliis  essentiis,  tam  physicis, 
quam  moralibus;  tam  positivis,  quam  pri- 
vativis.Explicaturhoc  amplius  inquirendo, 
an  essentia  peccati  originalis  consistat  in 
actu  peccaminoso  Adami  non  retractato; 
an  vero  in  privationo  justitiae  originalis  ex 
illo  peccato  relicta  ?  Vel  (et  in  idem  redit) 
an  ad  constitutionem  peccati  originalis  suf- 
ficiat  Adamum  peccasso,  et  parvulum  con- 
notare  illud  peccatum  ;  an  vero  requiratur, 
quod  parvulus  ex  vi  illius  peccati  careat 
justitia  originali  ?  Primum  dici  non  potest, 
ut  supra  num.  5,  et  Iocis  ibidem  citatis  os- 
tendimus;  quoniam  unicuiqueparvulo  inest 
peccatum  originale  proprium.  et  intrinse- 
cum  :  quod  minime  verificari  potcst  de  pec- 
cato  Adami  practerito;  istud  quippe  non 
inest  formaliter  parvulis,  noc  est  uniuscu- 
jusquo  proprium,  ut  ex  se  liquet.  Asseren- 
duni  igitur  est secundum,  nempe  originale 


Tertia 
rcspoii- 

810. 

Suar. 
Curicl. 


Rcfclli. 
tur. 


:*70 


DE  JUSTIFICATIONE  I.Ml'11. 


peccatum  consistere  in  privatione  gratix-  : 

ergo  sublata  hujusmodi  privatione,   non 

perseverant  ea,  quaead  constituendum  pec- 

catum  originale  desiderantur  :  atquiimp    - 

sibile  est,  quod  gratia  insit  animae,  et  quod 

ab  anima  non  auferatur  gratiae  privatio,  ut 

hactenusostensumest:  ergoimpossihileest, 

quod  semel  infusa  gratia,  non  auferatur 

peccatum  originale  ;  et  consequenter  per 

•jullam  potentiam  peccatum  originale,  et 

gratia  valent  coexistere. 

impug-       103.Confirmaturdotoc;cndo  acquivocatio- 

jiaturul- A  ,  .  .     P  .  ^ 

terius.  nem  Aaversanorum  m  hac  parte  :  quoniam 

licet  peccatum  originale  non  conaistat  in 

privatione  physica  gratiaa,  sed   magifl  in 

privationemorali;  nihilominna  impossibile 

est,  quod  auferntur  privatio  physica  grati  e, 

quin  simul,  et  conaeqnenter  anferator  pri- 

vatio  moralia  :  aed  posita  gr  tti  i,  indk  | 

sabiliter  aufertur  privatio  phyaiea  il 

ut  satis  ex  Be  liquet,  et  Adveraarii  <■■ 

dunt:  ergo  irapossibile  est,  qao  I  p 

tia,  non  auferatur  peccatam  origin 

tera  constant.  Et  major  suadetur  :  tnmojuia 

privatio  moralis  habet  pro  fandamenl 

promateriali  privationem  phyaicam  : 

in  universum  ea,  qu  e  ad  ordinem  mor 

i  tant,  inaliquo  physico  fnndantnr  : 

I  ita  privatione  physic  i,  mfertnr  i 

privatio  morali8.  Tum  etiam, 

clu  !  privatione  ph  rati  e  per  [\ 

gratiam  actu  inhaerentem,  non 

bile,  qaid  sit  illa  privatio  morari 

in  qua  dicant  consistere  peccatnm  origi- 

nale.  Tam  praterea,  quia  licel  atel- 

ligatur,  quod  quia  habeat  physice  formam, 

I  |iiod  nihilominus  careat jure morali ad 

habendam  illam,  vel  habeat,  quantun 

•  \  5e,  debitum  ad  carendum  «-a  ;  nihil< 

nua   i  formam  vere,  el  physice  habet,  nul- 

Lam  habet  privationem  exercitam  illiua. 

Sicut  de  facto  qui  p<  irel  jun 

•l  vitam  naturalem,  etquantnm  eatei  \i 

peccaii,  indignua eat  naturaliter  vr 

l  i  i  tamen  nonsequitur,  q  10  I  habeal  mo- 

mletn  carentiam  vitae  natnralia;  aed  quili- 

bel  prudenter  judicabil  illum  actu,  • 

cite  habere  vitam,  quamvia    leberet  ea 

carere.  Optime  quippe  cohaerel  forma  cum 

Lebito,  ut  sic  dicamus,  carendi  illa;  nam 

debitum  illud  non  opponitur  form  B  imme- 

diate,  sed  mediante  carentia  qnam  ex  se  in- 

duceret  :  at  conjunctio  formaa,  el  privatio- 

nis  exercitaa  illius  est  prorsus  impossibilis, 

et  chimaerica;  quia  forma  immediatt 

per  seipsam  est  destructio  suas  priv  iti 


Ergo  Iicot  act  is  pratei 

mereatur,  quantum  t.ionem 

gratiae,  et  fundet  debitum  earendi  illa;  ni- 

hilominus  si  semel  iniunditur  gratia,  null  t 

manet  ejus  privatio,  ?el  physica,  vel  mora- 

lis  ;  et  actus  ille  praoteritus  d 

rationem  impedimenti  respectu  sanctifica- 

tionis  et  amicitiae  divinae,  ut  optime  sigru- 

ficavitl).  Thom.  loco  Bupi 

illis  verbis  :  i  Sicut  ablatio  umbr/E  im| 

"  tat  non  solam  remotionem  tenel  i 

y  remotionem  i  ita 

«  remissio  culpas  in. 

i  tionem  a!  -  om 

«  impedimenti  gra'  I 

i  :      ' 
"  fuorit,  qnod  cst  imposaibile  ;  sed  ut  pr 
i   illum  infl  non  impedia- 

t  ir.  ton  impe  ii- 

tur  i 

it :  ergo  anfertnr  non  aolum  al 

lerit 

lollitur  pr- 
phj  -ii'  i,  qu  .  Quid  enim  il 

adh 

m  prir  ili,  ,', 

itur,  nullnm  habent    1 
propriai 

:   : 

piunl 
catui 
aliqua  ;  ! 

rali 

aliuf 
tur.  Dein 

infa 

dent<  mni  act ,  ri- 

tum 

m,  ut  inl 

cam  nem,  ej 

que  sit,  q  i<  1  r 
privationem 

Tandem  ai  I 

nam  ginali  in 

unionem  hypoatatic  >mnem 

privationem    ipsiua    onionia    I 
m  etiam  prn  atior* 


r. 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


371 


tum  originale,  quantum  est  exse)  nec  per 
livinam  potentiam  fieri  posset,  quod  huma- 
nitas  illa  assumpta  a  persona  divina  priva- 
tionem  physicam  illius  unionis  exueret,  et 
simul  etiam  non  deponeret  privationem 
ejus  moralem ;  alioquin  adhuc  posita  unione 
hypostatica  maneret  in  peccato,  quod  est 
absurdissimum.  Id  autem  non  aliunde  pro- 
venit,nisi  quia  destructa  privatione  physica, 
destruitur  etiam  privatio  moralis  illi  inni- 
tens,  et  cessat  actus  peccaminosus  praeteri- 
tus  exercere  rationem  impedimenti ,  et 
obstaculi  :  sine  quo  exercitio  nequit  priva- 
tio  subsequuta  dici  moralis,  aut  voluntaria, 
prout  al  constitutionem  peccati  habitualis 
requiritur.  Idem  ergo  proportionabiliter 
de  infusione  gratiae,  et  exclusione  priva- 
tionis  ipsi  oppositae  dicendum  est. 
OLjtc-  103.  Nec  refert,  siobjicias,  rationem  hu- 
tl0'  cusque  expensam  non  probare  universaliter 
in  omni  peccato  mortali  :  ergo  inepta  est 
ad  evincendam  incompossibilitatem  omnis 
peccati  mortalis,  et  gratiae,  etiam  per  res- 
pectum  ad  divinam  potentiam,  prout  in 
assertione  statuimus.  Consequentia  liquet, 
etantecedenssuadetur  :  quoniam  non  omne 
peccatum  mortale  consistit  formaliter  in 
privatione  gratiae  :  sed  ratio  nostra  nititur 
in  eo,  quod  peccatum  originale  in  gratiae 
privatione  consistit,  :  ergo  non  probat  in 
omni  peccato  mortali.  Major  ostenditur 
primo,  quia  peccatum  mortale  actuale  non 
consistit  in  privatione  gratiae,  sed  vel  est 
ali  }uid  positivum,  vel  non  importatimme- 
diate,  nisi  privationem  rectitudinis,  quae 
actui  inesse  debebat  Secundo  :  nam  pecca- 
tum  habituale  in  statu  purorum  non  con- 

•rot  in   privatione  grati;e,  utpote  cum 
homonon  essot  ad  eam  iiabendam  elevatus, 

proinde  peecando  non  incnrreret  ejas 

.  ationem  ;  sedtam  ante,  quam  post  pec- 

eatn  teret  sub  me         [atione  illius. 

Tertio,  quia  rationes,   quibus  ostendimns, 

jupponimus  peccatum  originale 

consistere  formaliter  in  privatione  gratiae, 

non  militant  in  peccato  habituali  personali, 

n  consideranti  constabit  :  ergo  istad 

non  rn  privatione  grati  -.    edin  aliquoalio 

it.  I.x  quibu.s  fiet,  quod  licet  pocca- 

tum  originale,  el  gratia  non  possent  <livi- 

bjecto  coexistere,  ob  ra- 

ictam  ;  minime  tamen  repu- 

gnabithaec  coexistentia  peccato  actuali,  <•» 

bituali  pen  onali,  atqne  in    I  ita 

.  m. 

Non,  inq  rer!  haec  objectio    ne- 


gandum  enim  est  antecodens  ;  nam   ratioBesnon- 
recte  perpensa  universaliter  evincit,  im-    Sl0' 
possibilem  esse  conjunctionem  inter  gra- 
tiam,   et  quodlibet  peccatum   mortale  in 
eodem  subjecto,  ut  eam  formando  ostendi- 
mus  num.  97.  Cum  enim  rationes  Adversa- 
riorum  ad  oppositum  asserendum  univer  • 
sales  sint,  et  innitanturin  eo,  quodexclusio 
peccati  per  gratiam  sit  effectus  secundarius 
gratiae,  et  moralis,  sive  ex  divina  ordina- 
tione  dependens  :  probant  etiam  respectu 
originalis,  vel  nihil  evincunt.  Unde  e  con- 
trario  dum  ostendimus  repugnantiam  in- 
superabilem  inter  peccatum  originale,  et 
gratiam  ;  eo   ipso   ostensum    reliquimus, 
quod  gratia  nequit  cum  aliquo  peccato  mor- 
tali  coexistere.  Immo  illud  prius  sufficiebat 
ad  falsificandum  assertionem  Adversario- 
rum,  quae  indefinita,  et  universalis  est,  ut 
ex  se  liquet.    Ad    probationem    autem  in 
contrarium  dicendum  est,  omne  peccatum- 
mortale  vel  consistere  formaliter  in  priva- 
tionevoluntariagratia3,vel  habereillampri- 
vationem  sibi  essentialiter  annexam  :  pro 
robore  autem  rationis  nostrae  quodlibet  ho- 
rum  snfficit,  ut  ex  dictis  constat.  Unde  dis- 
tinguendo  praemissas  in  hoc  sc-nsu,  nega- 
mus  absolute  consequentiam.  Probationes 
vero,  quae  in  contrarium  expenduntur,  ad 
summum  evincunt,  quod  aliquod  pcccatum 
mortale  non  sit  formaliter  privatio  gratiae; 
sed  non  excludunt,  quod  dictam  privatio- 
nem  habeat  sibi  essentialiter  annexam,  ut 
ea  diluendoconstabit. 

106.  Ad  primam  dicimus,  peccatum  ac-  Proba; 
tuale  non  esse  formaliter  privationem  gra-^jJUSg? 
tiae,   inferre  tamen  illam  essontialiter  eolill|n(li- 
modo,  quem  dub.  prxceJ.  explicuimus.  Nec 
haec  sequela  divinitus  impediri  potest,  sup- 
positoquodDeuspermittatpeccatumactuale; 
eo  quod  Deus  non  causat,  vel  conservat  pec- 
catum  habituale  :  nec  aliter  illud  permittit 
in  suo  primo  esse,  nisi  permittendo  pecca- 
tum  actuale,  ex  quo   resultat  :  unde  hujus 
permissio,   et  existentia  noquit  divinitus 

;nrari  ab  oxistentia,etpermissione  illius. 
Prassertim  cum  homo  incausando  peccatum 
habitnale  non  subordinetur  Deo  agenti,  scd 
ipse  sit  primum  agens  ,  et  nonaliter  causet 
peecatum  habituale,  nisi  committendo  ac- 
tuale  :  istod  quippe  est  uniciTm,  (;t  adaequa- 
tum  fundamontum  illius  resultantiae,  quo 
proinde  tante,  nequitista  impediri.  1'ecca- 
tum  autem  habituale consistit  in  privatione 
gratis,  al  dUp.  \,dub.  1,  statuimus,  et  ex 
dicendis  n  n  I  ibit.  I  nde  ratio  supra 


372 


DE  JUSTIFICATIONE  J 


iacta  etiam  evincit  impossibilem  esse  con- 
junctionem  inter  peccatum  actuale,  et  gra- 
tiam.  Et  Lorca  qui  nobiscum  convenit  in 
asserendo  illud  prius,  inconsequenter  negat 
hoc  posterius,  ut  dub.  prxeed.  probavimus, 
suarez.  et  recte  vidit  Suarius  tom.  3,  de  (jratia,  lib. 
1,  cap.  20,  num.  11,  cum  fequentibus,  et 
prac-cipue  num.  17. 

Ad  secundam    respondemus,    peccatum 
habituale  in  statu  purorum  vel  consistere 
in  privatione  gratiae,  non  quidem  ut  de- 
bitcD,  sed   ut  aptac  vel  saltem  habere  sibi 
essentialiter  illam  privationem  annexam. 
Consistoret  enim  juxta  hunc  secundum  di- 
cendi   modum  in    privatione    rectitudinis 
naturalis  propriac  illius  status.  CJratia  au- 
tem    pracdictam    rectitudinem    eminentei 
continet  :  unde  nec  divinitus  conjungi  va- 
let  cum  opposita  privatione,  sed  came. 
tialiter  excludit.  sicut  etiam  privatio 
tiae,  in  qua  consistit    peccatam   habituale 
hujus  status,  tollitur  indispensabilitei 
essentialiter  pcr  unionem  hypostaticam  ad 
Deum  ;  quia  pracdicta  unio  continet  i 
nenter  totam  gralke  accidentalis  rectit 
nem.  Sed  de  hac  ditlicultate  latius  agemas 
infra  dub.  7. 

Ad  tertiamdicimus,  quod  si  semel  pecca- 
tum  originale  conaistit  in  privatione  in- 
ti'insecagrati;i'.ct  nou  r  tuali 

Adami,  ut  a  parvulia  aon  .  <•!  o 

Deo  non  ren  lem  a  fortiori  di  endom 

est  de  peccato  habituali  ili.  Si  i 

peccatum  actuale  Adami  habnil  efficaciam, 
ut  in  parvulis  relinqnerel  aliqnid  intri 
cum,  in  quo  ipanm  peccatum  actuale  vir- 
tualiter,  el  intrinsece  peraeverat ;  null 
ratio,  ut  peccato  peraonali  propri  i  negemas 
similcm  efficaciam  h-- 

curramus  de  peccato habituali  |  !i,  ac 

de  peccato  habituali  originali.  Recolantui 
quac  diximus  disp.  I,  duh.  1. 


Escpenditur  aliu<l  argumentum  in  ; 
verss  senteni 


Alia  ra- 
tio. 


107.  Secundo  probatai  nostra  conclusio 
sequenti  ratione  ;  quoniam  si  posl  infusio- 
nem  gratiae  sanctificantis  adhuc  permaneret 
peccatum,  ejus  conservatio  in  Deam  tan- 
quam  in  causam,  et  authorem  revocaretur: 
conseqaens  implicat  contradictionem  :  i 
implicat,  quod  post  infusionom  grati;r  pec- 
catum  perseverel  :  erco  pei  nullam  poten- 


tiam  fieri  valet,  quod  gra';  '  im 

simul  coexistant.   1'tiaque  <  :  li- 

quet.  Minor  etiam  estcerta;  nam  eju^ 
conservare,  cujus  est  ageie,  et  producere,  ut 
communiter  docent  Phi  :  repugnat 

autem  omnino  summac  Dei   perfoction. 
bonitati  peccatum  etlicere  :  nplicat, 

quod  Deus  illud  conservet.  M  tj  n  a 
tenditur  :  quoniam  grati  i   I  natura 

sua  vim   expellendi   peccatum   in  genere 
causac  formalis.  i  nalimodo,  quo 

calor  expellit  fri^i dil  item,  salus  infirrr. 
tem.  et  lux  umbram,  ut  supra  estendimus 
dut>.  1  ;  ergo  sicut  i 
infirmitatis,  et  umbrs,in  praesentia 
salutis.   el    l.iii 

tanqnam  c  i  i  attri- 

buenda  i  lia  peccati  in  prac- 

sent.  .  ct 

auth 

ofirmatar,  .r,  qui>. 

ilosam  I  ittribui- 

tur  :  aentia  peccati  in  pi 

i>er- 
manenti 
sentia  gi  ;ti  lei  att  '.ur. 

I  non  m 
auth 

impii  t  sancte  d  '.m-  ( 

aal  i  kmciliam  Ti 

rum 
naliam, 

nuni- 

ter  1  r  or- 

niurn   agentium  naturalium,   ne; 

authorem, 

.  r.  quia  ilh.  I 

•    1     t  ::.' 

absolutam,  et  secu 

eulura  : 
qua  latione  conjun  rario- 

rum  in  gradu  intem 
rum   formarum   s 

■ 
peccati,  etgiati  l  fieri  juj 

reium,  vel  secundum  piovidentiam  i 
munem 
potentiam 

denl  :n.  ut  i. 

sim 
crati  i  evincunt,  el  srt; 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


173 


contra  Lorcam  dub.  prxced.  diximus  :  ergo 

permanentia   peccati  in  praesentia  gratiae 

esset  opus  miraculosum. 

Prima       103.  Huic  argumento,  et  confirmationi 

crosio.  varia3  Adversarii  adhibent  solutiones,  sed 

insufiicientes,   ut  eas   referendo,  et  refel- 

lendo  constabit.  Primo  Scotistao,  et  Nomina- 

les  respondent,  gratiam  non  habere  ex  na- 

tura  sua  vim  expellendi  peccatum  ;  sed  il- 

lud   de    facto    expellere    ex    dispositione 

extrinseca    Dei  statuentis    peccatum  des- 

truere,  ubi  primo  infunditur  gratia  :  quae 

alioqain  pcsset,  nulla  sibi  illata  violentia, 

cum  peccato  conjungi,  quin  aliquod  in  hac 

conjunctione  interveniret  miraculum. 

Befeili-  ^    Sed  contra  est  :   Quoniam  doctrina,  cui 

Concii/haec  resp  jnsio  innititur,nequitsustineripost 

Tndent.  Concilium  Tridentinum,   ut  satis  ostendi- 

mus  dub.  I,  §  3.  Concilium  enim  sess.  6, 

cap.   7,  declarat  justificationem  peccatoris 

complecti   sanctificationem,   et   renovatio- 

nem  interiorem,   ac  remissionem  peccato- 

rum  ;  et  postea  determinat,  quod  justifica- 

tionis  «   unica  causa  formalis  est  justitia 

«  Dei,  non  qua  ipse  justus  est,  sed  qua  nos 

o  justos  facit,  qua  videlicet  a  Deo  donati  re- 

a  novamur  spiritu  mentis  nostrae  :  et  non 

«  modo  reputamur,  sed  vere  justi  nomina- 

«  mur;  et  sumus,  justitiam  in  nobis  reci- 

s  pientes,  unusquisque  suam.  »  Quae  Conci- 

lii  doctrina  verificari  nequit,  si  Adversario- 

rum  principia  sunt  vera.  Tum  quia  causa 

formalis  causat  suum  eifectum  per  exhibi  - 

tionem  suae  entitatis,    ut  inductive    potest 

ndi  :  atqui  gratia  non  remittit  peccata 

per  exhibitionem  suae  entitatis,  sed  per  ex- 

trinsecam  dispositionem  Dei  condonantis 

peccata,  cum  gratiam  alias    infundit,    ut 

docent  Adversarii  :  ergo  gratia   non  erit 

causa  formalis  justificationis,    ut  determi- 

nat  Conciliuin.  Tum  praeterea,  quia  si  gra- 

tia  ex  natura  sua  non  expellit  peccatum,sed 

requiritur  nova  actio  Dei  peccatum  remit- 

tentis,    perspicue    infertur,    remissionem 

i  um,  quatenufl  talem,  non  fieri  per 

:nam  intrinsecam   (licet   alias,    et   pro 

Eectibns  forma  intrinseca  nobis  in- 

fandatur),  sed  consistere  in  illo  extrinseco 

iavore  :  quodasserebanthajretici  Luthe- 

rani,  et   Tridontinum  damnavit.  Et  quia 

;  doctrina  satia  convulsa  manet  ex 

dictia  loco  citato,  ideo  in  ea  amplius  refel- 

m  immoramur,  led  hlsam,  et  inu- 

ntilandam  diflicultatem  praesen- 

iez  cit. 
}>.  1  I,  num.   11,  qui  licet  nobis  in 


decisione  hujus  dubii  adversetur  ;  nihilo- 
minus  relatis  Scoto,  Gabriele,  et  aliis  Au- 
thoribus  responsionis  supra  datae,  inquit  : 
«  Hi  vero  Authores  procedunt  ex  illo  fun- 
«  damento,  quod  gratia,  et  charitas  non  est 
«  qualitas  natura  sua  faciens  gratum,  vel 
«  habens  oppositionem  connaturalem  cum 
«  peccato.  Et  ita  possunt  pro  hac  sententia 
«  citari  Joannes  de  Medina,  et  alii  supra 
«  allegati  pro  illa  sententia  ;  nam  ex  illo 
«  fundamento  necessario  sequitur  haec  as- 
«  sertio.  Sed  illud  nobis  omnino  displicet, 
«  ut  supra  diximus  :  neque  illa  sententia, 
«  ut  in  illo  fundata,  est  probabilis  :  neque 
«  Theologi,  qui  ex  illo  fundamento  illi  ad- 
«  haeserunt,  authoritatem  illi  conciliant.  » 

109.  Secundo  respondet  Ripalda  tom.  2,  Aiiud 
disput.  ult.  sec.  16,  cum  seq.  gratiam  ha-  gjUm. 
bere  quidem  in  actu  primo,  et  ex  natura  sua  Rii,alda- 
vim  expellendi  peccatum,  et  naturalem  cum 
eo  oppositionem ;  non  tamen  naturaliter 
insuperabilem,  sed  quae  absque  ulla  gratia^ 
violentia,  et  sine  aliquo  miraculo  devinci 
queat.  Xam  gratia,  inquit  ille,  eatenus  ex 
natura  sua  gaudet  vi  ad  detergendum  pec- 
cata,  quatenus  sua  bonitate  allicit  Deum,  ut 
peccatum  remittat :  sicut  meritum  provocat 
ipsum,  ut  prasmium  largiatur.  Sed  quia  non 
est  tanta  bonitas  gratiae,  quanta  malitia  pec- 
cati ;  nec  Deus  sibi  tantum  complacet  in 
gratia,  quantum  ipsi  displicet  peccatum  ; 
idcirco  potest  absque  ulla  violentia,  vel  mi- 
raculo  post  infusionem  gratiae  destructio- 
nem  peccati  suspendere.  Unde  necessaria 
est  nova  actio,  novusque  favor,  ut  posita 
gratia,  peccatum  expellatur.  Quae  doctrina 
adeo  ipsi  arridet,  ut  asserat  eam  videri 
ConcilioTridentinomagisconformem  :  tum  Concil. 
quia  Concilium  distinguit  beneficium  infu-Tn  enl 
sionis  gratiae,  a  beneficio  remissionis  pecca- 
torum  :  nam  sess.  C,  cap.  7,  dicit,  quod  jus- 
tificatio  non  est  sola  peccatorum  remissio}sed 
est  sanctificatio.  Et  infra:  In  justificationc 
cum  remissione  peccatorum  hxc  omnia  simul 
infusa  accipit  homo,  etc.  Tum  quia  can.  1 1 
illius  sessionis  statuit,  homtnem  non  justifi- 
cari  solo  favore  externo  Dei :  ergo  insinuat 
ad  justificationem  requiri  favorem  illum, 
licet  habeat  adjunctam  gratiam. 

Sed  haec  solutio  non  diflert  a  responsioneConi'utu- 
nuper  impugnata,et  plures  inconsequentias  tw. 
involvit.  Nam  in  primis  Scotistae,  imo  et 
Nominales  non  negant,  gratiam  esse  quali- 
tatem  valde  excellentem,  et  quae  Deum  ali- 
qualiter  alliciat  ad  peccati  destructionem  ; 
sed  id  palam  concedunt,  ut  refert  Vasquez 


374 


bE  JUSTIFICATIONE  IMI'11, 


Vasq 


Luceruc 
Piehius. 


[mpug- 

tiulur 

Jiuplius. 


disp.  204,  cap.  I,  num.  5.  C&terum  quiaex 
una  parle  nori  agnoscunt  physicam  opposi- 
tionem  inter  peccatum,  et  gratiam ;  et  ex 
alia  parte  illa  motio,  et  allicientia  moralis 
est  imperfecta,  et  insuflicieus  :  propterea 
consequenter  asseruerunt,  gratiam  et  pec- 
catum  non  opponi  ex  natura  rei,  et  pecca- 
tum  non  expelli  formaliter  per  solam  gra- 
tiam,  sed  requiri  extrinsecum  Dei  favorem 
illud  condonantis.  Sed  Ripalda  convenit 
rum  eis  in  asserendo  illud  principium  : 
ergo  vel  inconsequentor  procedit,  vel  ejus 
opinio  non  diflert  ab  illorum  sententia  ; 
quam  tamen  ipse  temperare  cupiebat,  et 
quam  Suarius,  ut  nuper  vidimus,  dixit  i 
improbabilem.  Immo  relabi  videtur  in 
•  tentiam  Buceri,  Alberti  Pighii,  etCanoni- 
corum  Coloniensium,  qui  omn>  nos- 

cunt,   gratiam   esse  quandam    qo 
eximiam,    et  intrinsocam   justitiam, 
utcumque  m 

cata;  quia  tamen  existimanl  esse  jasiitiam 
imperfectam,  el  insufficientem  ad  peocato- 
rum  remiisionem,  consequenter  ;isserunt 
remissionem  pcccati  fieri  Bimpliciter  HOn 
per  formam  inhaerentem,  sed  perextril 
cam  Dei  itionem,  et  condonationem  : 

quod  jam  omnes  TheoL  -:   |     I  Concilium 
Tridentinum  communil 
rem  in  Fide,  el  damnari  in  Concilio  I 
pius  ei1  iii-,    ui   \  idimua  >lnh.   I ,  \ 
Eandem  autem,  el  \\"\\  majori  m  peri 
tionem  gratiae  attribuit  Ripalda  :  ergo, 

1  io.  Praetere  i  r  vi- 

detur  sibi  salvare,  peccata  remitti  de  I 
per  gratiam  tanquam  |  &m  f>>i  i 

lem,   ui  definil   Concilium  Tridentinum, 
quia  gratia  habet  vim  sufficientem  in 
primoad  movendum  Deum,  ul  re- 

mittat;  sicut  meritum  habel  vim  sufficien- 
lem  in  actu  primo,  ul  moveafl  Deom 

mii  collationem  :  qua  ratione  non  da- 
bital  gratiam  appellare  (insolita  Theol 
vocc)  meritum  ]>lt;/^  •  I        falso,  el 

inconsequenter  asseruntur  :  ergo  Rip 
doctrina,  el  ih-.-|" -n ~i< » sustineri  oon  p  I 
Suadetur  minor:  tum  quiti  meritum  non 
est  causa  formalis  pramii,  vel  ejus,  quo>f 
loco  pramiii  se  geril  ;  sed  magis  habel  ra- 
tionem   causs  efficientis  moralis  : 
tione  nullus    asseruit,  causam  formalem 
beatitudinisesse  opusbonum  factumio  i 
ergo  si  gratia  se  habel  per  m<  dum  meriti 
saltom  physici,  ut  ille  loquitur,  sequitur 
gratiam  non  esso  causam  formalem  remis- 
sionis  pcccatorum  ;  quod  esl  contra  Conci- 


lium  Tridentinum.   Tui  4aia  ut 

aliquid  sit  causa  formalis  alicuj 
nonsufikit,quod  ex  naturasuaillumexigat, 
si  eflectus  per  aliquod  aliud  superadditum 
pristandum  est.  Sicul  forma substanti 
petit  ex  natura  sua  >  iine 

ad  locum;  et  tamen  qui  uon 

fit  immediate  per  formam  sul 
i  l  per  quantitatem,  pi 
substantialis,  sed  quanti  rma- 

extensi 
natura  aubstantialis  noo  ett  caosa  form 

Efectuum,  q  . 
ab  ea  dim  tnantia.ut  pul  :lidum,  vel 

coloratum;  quann  i-  natura  prs  iid 
•  tiam  -I. 
i   uon  >  .    .'.ur  cau- 

plurium  eflectuum,   qc 
Domino,  ipientem,  vel  sanctum 

gratiam 

• 
i>-  un  unioo 
ab  unioo  un.  El  t 

.uius  ja 
sunt  rum 

iu  aiio  homi  ,am 

gratiam,  el  i  .  !»••  un 

e,  ut  alti 
i  non  u 
Rip 

rum  iu  proj 
vel  ii  tur.  vel 

tiam  oon 

■ 
i ll.im  r- 

u  aperte  contr . 
cilii  Tridentini 

Oam  pr  \ath>»r  ,m, 

I 

indispensabiliter  d< 

oon  \idet  m  ea  tantam  I 

malitiain  \  idet   in  1. 

complacet,  ac  displi  tem 

r\  identer  --t-.i  *  1 1 .:  i 
habere  adhuc  moraliter  vim  sut' 
actu  primo 

meritoo 
primo  ad  aliquo  1   pr  ami  n 
hal»  ■  nemcum  ill 

vim  Bufficientem,  el  in  acta  prii 
ille  non 

im  formalil 
tum  :  erj  >ibi,  nec  veritati 

[nenter  proce  lit.Tui 
qnia  ex  ejua  doctrio 
tritionis,vel  am  i 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


375 


facto  formam  remissivam   peccati  :  quod 
negant  communiter  Theologi,  ut  supra  vi- 
dimus  dub.  2.  Sequela  ostenditur,  quia  sicut 
gratia  habet  perfectionem,  et  bonitatem  in- 
trinsecam,  qua  Deus  possit  allici  ad  remis- 
sionem  peccati  :  ita  praedictus  actus  habet 
intrinsecam,  et  eximiam  excellentiam,  qua 
Deus  moveri  valeat,  ut  peccatum  remittat. 
Et  quemadmodum  bonitas  praedicti  actus 
non  adaequat  gravitatem  offensae  Dei :  sic 
bonitas  intrinseca  gratiae  non  adaequat  ma- 
litiam,  et  deformitatem  peccati,  ut  praedic- 
tus  Author  discurrit.  Ergo  ejus  doctrina 
ajque  probat  actum  contritionis,  vel  amoris 
Dei  esse  formam  justificantem,  vel  nihil 
probat. 
Primum      111.  Motiva  autem,  quae  ex  Tridentino 
^romra-'  assumit,  satis  levia  sunt,  et  in  ipsum  retor- 
riuindi-  quenda.  Primum  quidem  non  urget ;  nam 
Concilium  non  ideo  diversis   vocibus  si- 
gnificat  remissionem  peccatorum,   et  ho- 
minis  justificationem,  sive  internam  reno- 
vationem ;  quia  per  diversas  Dei  actiones 
fiant,   vel   per  diversas    causas    formales 
communicentur;   sed    quia  sunt  duae  mu- 
tationes  passivae,  et  duo  effectus  formales 
ejusdem   formae  intrinsecae,   nempe  gra- 
tiae.  Sicut  per  eandem  actionem  introduci- 
turforma  nova,  et  expellitur  praeexistens; 
et  utraque  mutatio  habet  eandem  causam 
formalem  intrinsecam,   videlicet  formam 
advenientem,  quae  seipsa  communicat  no- 
vum  esse,  et  expellit  antiquum.  Quo  exem- 
D  H»;  plo  utitur  D.  Thom.  infra,  art.  C  ad  2,   ubi 
ait :  k  Dicendum,  quod  gratiae  infusio,  et 
i  remissio  culpaedupliciter  considerari  pos- 
«  sunt.   Uno  modo  secundum  ipsam  subs- 
o  tantiam  actus,  et  sic  idem  sunt ;  eodem 
-  enim  actu  Deus  et  largitur  gratiam,  et 
i  remittit  culpam.  Alio  modo  possunt  con- 
iderari  ex  parte  objectorum ;  et  sic  dilTe- 
i  runt  secundum  diflerentiam  culpae  quae 
ilitur,  ot  gratiae  quac  infunditur.  Sicut 
etiam  in  rebus  naturalibus  generatio,  et 
u  corruptio  differunt,   quamvis  genoralio 
u  unius  sit  corruptio  alterius.   »  Quemad- 
modum   ergo  in  rebus    naturalibus    post 
eductionem,  et  introdactionem  unius  for- 
tos,  non  reqairitar  alia  actio,  quae  formam 
itentem  expellat,  sed  ipsaactio,  quae 
novam  tormam  induxit,  extenditur  conse- 
qoenter  ad  antiquae  destructionem  :  ita  po- 
lita gratia  noQ  reqairitur  alia  actio,  qoa 
>.  eed  ipsa  tendil 

ilsionem  illins,  quin  novus  tavor, 
lendojuxtanaturasrerum,  desi- 


deretur.  Et  profecto  ipsa  verba  Concilii, 
quae  Ripalda  opponit,  ejus  intentioni  ad- 
versantur  ;  ipse  enim  autumat  Deum  prius 
infundere  gratiam,  et  hanc  semel  infusam 
Deum  sua  bonitate  allicere,  ac  provocare, 
ut  novam  actionem  exerat,  per  quam  ex- 
pellat  peccatum  :  atque  ideo  sentit,  peccati 
expulsionem  esse  omnibus  modis  posterio- 
rem  gratiae  infusione.  Concilium  autem  e 
contra  se  gessit ;  nam  expulsionem  peccati 
collocavit  anteinfusionem  gratiae,  velsanc- 
tificationem  ;  sic  enim  habet  locis  a  Ripalda 
citatis  :  Justiftcatio  non  est  sola  peccatorum 
remissio,  sed  et  sanctificatio  :  Et  deinde  :  In 
justificatione  cum  remissione  peccatorum  hxc 
omnia   simul  infusa   accipit  homo,    ftdem, 
spem,  charitatem.  Quod  fecit    Concilium, 
quia  licet  utraque  mutatio  sit  simul  termi- 
nus  ejusdem  actionis ;  nihilominus  ordine 
generationis,  et  ex  parte  mobilis  prius  est 
emundari  a  culpa,  quam  sanctificari  per 
gratiam ;  sicut  etiam  in  naturalibus  secun- 
dum  genus  causae  materialis  prior  est  cor- 
ruptio  unius,  quam  generatio  alterius,  ut 
latius  explicabimus  disp.  4,  dub.  4. 

Secundum  motivum  levius  adhucest;  non  Alterum 
enim  negamus  ad  justificationem,  et  pecca-  conveiii- 
torum  remissionem  requiri  favorem  Dei ;    tur' 
nec   asserimus,   gratiam  independenter  a 
Dei  misericordia  mundare  nos  a  peccatis  : 
dicimus  tamen  hunc  favorem,  et  miseri- 
cordiam  non  supervenire  post  gratiae  infu- 
sionem,  vel  esse  ipsi  accidentarium  et  ad- 
ventitium  ;  sed  esse  indistinctum  ab actione, 
qua  gratia  infunditur,  et  in  ipsa  formaliter 
consistere.  Quod  non  aliunde,  quam  ex  ipso 
Concilio  Tridentino  discimus  :  nam  cap.  7rc9'jci{- 
cit.  (ubi  explicat  doctrinam,  quam  can.  1 1 
dilTmit),  simul  asseruit,  gratiam  intrinse- 
cam  esse  unicam  causam  formalem  nostrao 
justificationis,  et  occurrit  haereticorum  ob- 
jectioni,    quae  motivo  Ripaldao   simillima 
erat ;  sic  enim  habet :  «  Demum  unica  for- 
«  malis  causa  »  (nempe  juslificationis)  « est 
« justitia  Dei ;  non  qua  ipse  justus  est,  sed 
«  qua  nos  justos  facit :  qua  videlicet  ab  eo 
<t  donati  renovamur  spiritu  mentis  nostrae, 
«  et  non  modo  reputamur,  sed  vere  justi 
«  nominamur,  et  sumus,  justitiam  in  nobis 
«  recipientes,  unusquisquesuam,secundum 
«  mensuram,  quam  Spiritus  sanclus  parti- 
«  tur  singulis,  prout  vult,  ei  secundum  pro- 
«  priam  cujusquo  dis[)ositionem,  et  coope- 
v  rationem.  Quanquam  onim  nemo  possit 
«  esse  justus,  nisi  cui  merita  passionis  Do- 
«  mini  nostri  .Jesu  Christi  communicanlur, 


37G 


DE  JUSTIFICATIOM-:  LMI'II. 


Xertia 


«  id  tamen  in  hac  impii  justificatione  fit, 
«  dum  ejusdem  sanctissima»  passionis  me- 
■<  rito  per  Spiritum  sanctum  charitas  Dei 
«  diffunditur  in  cordibus  eorum,  qui  justi- 
<(  ficantur,  atque  in  ipsis  inhaeret,  etc.  Ex 
quibus  liqnet,  quod  licet  ad  hoc,  ut  peccator 
fiatjustus,  et  consequenter  a  peocatii 
purgetur,  egeat  favore  Dei,  et  merito  pas- 
sionis  Christi  Domini  ,  tamen  hic  favur  in 
ipsa  gratiae  communicatione  imbibitur,  et 
ab  ea  formaliter  importatur;  hunc  enim 
formalem  sensum  exprimunt,  et  intendunt 
verba  Concilii ;  et  non  meram  coucomitan- 
tiam  temporis,  vel  identitatem  subjecti. 
Relictis  ergo  his,  et  aliis  1 
quae  satis  demisse  de  forma  intrinseca  jus- 
tificante  Ioquuntur,  et  minorem  probabili- 
tatis  speciem  post  Concilium  Tridentinum 
habero  videntur. 

112.  Tertio  occurrit  rationi  n  ia- 

in>  rius  concedendo  aratiam  babere  ex  uatnra 

sioex  .  .  ° 

rjo.  sua  oppositionem  cum  peccato,  el  qns  na- 
turaliter,  ot  absque  speciali  miraco 
rari   non  possit  ;   i  I  erit, 

coexistentiam  gratis,  et  p 
set  non  implicare)  fore  miraculosam.F 
tamen  hinc  sequi,  quod  De 
cati,  vel  conservationis  illius,  vel  alt. 
indecentiae  ipsi  repugnantis  ;  qui  i 
dictum  miraculum  sufficen  -,  ona 

parte  peccatum  permitl 
tiam  infundere,  haben  I 

I     c  ttum,  <-t   iniluxive,  atqu<  I 

gratiam.  Inquo  nullum  absnrdnm  app 
Le  i  tcto  enim  permittit  peccatum,  et  ejus 
conservationem.  Sicut  calor  ut  sex,  v.  g. 
i  v  ludit  ex  natnra  sua  frigiditatem  utquin- 
que,  etmiraculum  foret  ntramque  qualita- 
i  cum  illis  inten  radibns  simnl  in 

eodem  subjecto  conservare :  et  tamenqnia 
frigiditas  nequit  destrni,  qnin  Deu 
!  tl  concnrsum  eju  rvatn  um,  q 

Deus  li!  tfert,  vel  negat  i  propt 

jjost   introductionem  i  Dens 

conservare  frigiditatem,  videlicet  non  sus- 
pendendo  concursum  conservativnm  illius. 

ergo,quia  peccatnm  conservatnr  d<  | 
denter  a  permissione  divina,  qa 
post  ininsionem  gratia  non  obligatur  sus- 
pendere ;  idcirco  fieri  divinitua  valet,  ut 
post  gratiam  infnsam  p  itnm, 

quin  ejus  esse,  vel  conservari  refundatur 
eum  tanquam  in  cansam,  Bed  tantum 
ut  permissive  se  habentem. 
i  npug-      Sed  ista  responsio  non  satisfacit  argu- 
r    mento,  et  refellitur  ex  eiadem  principiia 


hactenus  expensis ;  quoniar:. 
tere   peccatum   hahituale    nihil   ali  i  1 
quam  nonconferre  f'jrmam  ex  nat 
destructivam  illius  :  sicnl  Denm  permir 
peccatum  actuale,  nihil  aliu  I  :ion 

confem  auxilium  efficax,  quo  \  mo 

non  peccaret :  et  Deum  permittere  tene! 
in  aere  nihil   ;:  .  quan; 

communicare  aeri  lucem.qi. 
. 

tura  sua  furma  destruct. 
cusque  ostendimns,  Lmittit : 

ergocum  Deus  confert  homini  .  ,  eo 

ipso  non  permittit  ;  !•■ 

peccatum  statim 
•  1  i  tctis,  p    ita  tuce, 
brarum,  et  posito  auxil. 
dum  peccatum  a 
;       tndi,   ii. 

m  prodicta  hypothesi  adhu  etnr 

peccatiim  habituale,  unum  i 

!>eo 
•   •  . 

|  tre 

m  grat. 
;       1  I    |     ...-.;  10  falf  •::..    '. 

Snart  .s  tnetm  t r i- 

tinm 

biient)  vel  ii 

cum  gru: 

snpposita   repugnantia  inU 

gratiam  nat  per 

miraculum  fl 

et qnod  tale miraculum  <   tl  ibile 

cum  ipsum  1 
ti. 
ttar  amplius  vis  hujus  impugi: 

mm  po- 
sitivnm,   sed  solum  ut  ab  habt 

itionem,  ant  so 
xus,  ied  destmj  debet  per  intr  :em 

fom:  *io- 

nem  nm  tur,  quod  II 

suspendat  iniluxum  positivura  ;  sed  requi- 
ritur,  et  sufficit,   qnod  mtroducat  forn. 
umbra?   oppositam,   ne: 
autem,    ; 

non  dependet  a  Deo  positi  ke  in 

poccatum, 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


377 


peccatum,  alias  Deus  esset  illius  causa,  quod 

impium  est  asserere ;  sed  solum  dependet  a 

Deo  praecise  ut  ipsum  permittente.  Ut  ergo 

Deus  destruat  peccatum  habituale,  non  re- 

quiritur,  quod  suspendat  aliquem  concur- 

sum  positivum  circa  illud;  sed  sufficit,  quod 

introducat  in  homine  formam  peccatooppo- 

sitam.  Ergo  vel  dicendum  est,   quod  posita 

praecise  gratia,  destruitur  indispensabiliter 

peccatum ;  vel  quod  gratia  non  est  forma 

peccato  opposita;  vel  tandem,  quod  Deus 

posita  gratia  incipit  exercere  aliquem  no- 

vum  influxum,   quo  peccatum  specialiter 

conservet,  et  vim  gratiae  impediat,  et  sus- 

pendat.  Cumque  illud  primum  neget  Sua- 

rius,  compellitur  vel  admittere  secundum, 

quod  ejus  doctrinae  adversatur;  vel  conce- 

dere  tertium,  quod  est  prorsus  absurdum, 

et  impossibile. 

;em-       113.  Unde  obiter  elucet  discrimen  inter 

Jarii  exemplum  a  Suario  adductum,  et  materiam 

!hil.   praesentem  :  nam  frigiditas,  et  calor  sunt 
incit 

duae  qualitates  positivae.  quarum  quaelibet 

dependet  a  Deo  positive  influente,  et  con- 

servante  :   unde  ad    frigiditatis   destruc- 

tionem  praeter  introductionem  caloris  re- 

quiritur  suspensio  concursus  conservantis 

frigiditatem ;  atque  ideo  (si  aliunde  non 

implicat  coexistentia  illarum  qualitatum) 

fieri  optime  valet,  quod  Deus  post  introduc- 

tionem  caloris  nolit  conservationem  frigi- 

ditatis  suspendere,  et  ita  utramque  qualita- 

tem  simul  in  eodem  subjecto  componat.  Se- 

cus  accidit  in  peccato,  et  gratia,  ut  modo  vi- 

dimus.  Unde  etiam  eruitur  alia  differentia; 

nam  ideo  salvatur,  generationem  caloris, 

et  corruptionem  frigiditatisesse  duas  muta- 

tiones  inter  se  connexas,  et  hanc  dependere 

ab  illa,  quia  post  generationem  caloris  non 

requiritur  aliqua  alia  actio  positiva,   quae 

corrumpat  frigiditatem  ;  sed  suflicit  sus- 

pensio  divim  concursus  illam  conservantis, 

quae  cum  negatio  -it,  non   tollit  immedia- 

tionem,  et  connexionem  inter  mutationes 

illas.  AtSuariuspost  introdactionem  gratis 

ponit  in  Deo  novam  actionem  poiitivam, 

moralem,  quae  immediate  destruat 

peccatam,  ut  Btatim  videbimus.  Unde  ex 

ejoi  tententia  leqaitar,  remia  ionem 

cati.  et  renovationem  per  gratiam  esse  duas 

mntationet  pare  concomitanter  ae  baben- 

:  et  nnam  non  seqai  immediate  ad  aliam, 

nec  Dtramqae  provenire  ab  eadem  gratia 

tanquam   ab   anica  causa   formali.   Quod 

quani  absardam  lit,  constatei  mododicti  , 

eiei  bi  ipra  itataimoi dub,  l  §  2. 

8aknatU,  Curs.  theolog.  totn.  X. 


Nec  satisfacit,  quod  Suarius  addit,  nempe  Mpug- 

illud  quod  praeter  gratiam  ad  destructio-11^"-^1" 

nem  peccati  requiritur,  nec  esse  suspen-cjusrcs- 
r    ,.    .    .     u  ..   '  ponsio. 

sionem  divini  concursus  conservantis  pec- 

catum,  nec  esse  novum  influxum  physicum 

aliquam  formam  in  homine  introducen- 

tem;  sed  esse  novum  influxum  moralem, 

nempe  positivam  peccati  remissionem,  seu 

condonationem. 

Hoc,  inquam,  minime  satisfacit,  sed  in- 
currit,  si  recte  perpendatur,  circulum  nu- 
gatorium,  et  manifestam  petitionem  prin- 
cipii.  Nam  destructio  peccati,  et  remissio 
peccati  idem  prorsus  sunt,  saltem  ex  parte 
Dei  :  ergo  identice,  et  nugatorie  asseritur, 
ad  destructionem  peccati  requiri  peccati  re- 
missionem;  et  non  recte  dicitur,  ideo  posita 
gratia,  non  destrui  indispensabiliter  pecca- 
tum,  quia  ad  destructionem  peccati  requi- 
ritur  peccati  remissio.  Id  quidem  verissi- 
mum  est,  sed  ratio  nostra  unum,  et  alterum 
(quae  revera  idem  sunt)  convincit ;  et  res- 
ponsio  petit  principium,  dum  ad  negatio- 
nem  unius  causatur  negatio  alterius.  Unde 
impugnatio  superius  iacta  hanc  etiam  Sua- 
rii  responsionem  comprehendit,  et  valet 
sub  eisdem  fere  terminis  ipsi  applicari  : 
nam  id  quod  non  dependet  a  Deo  positive 
influente,  sed  tantum  permissive  se  ha- 
bente,  nequit  a  Deo  remitti  per  suspensio- 
nem  divini  concursus,  sed  solum  per  pro- 
ductionem,  et  introductionem  formae  oppo- 
sit:e  :  sed  peccatum  sic  se  habet,  et  gratia 
est  forma  peccato  opposita  :  ergo  ad  remis- 
sionem  peccati  non  requiritur  suspensio  di- 
vini  concursus,  sed  sufficit  productio;  et  in- 
troductio  gratiae.  FA  si  posita  gratia,  pecca-  . 
tum  adhuc  perseverat,  signum  est,  vel  quod 
gratia  non  est  forma  peccato  opposita,  vel 
quod  Deus  novo,  et  speciali  inlluxu  conser- 
vat  illud. 

1 1  l.Confirmaturprimoostendendoinsui- 
ficientiam  hujus  responsionis  ad  vitandum  matnr 
inconveniens  iu  nostro  argumento  inten-  i)lil110- 
tum  :quoniam  implicat,  permanere  aliquem 
effectum  phyiicam,  vel  moralem  absque 
aliqua  cania,  quaa  ipsumconservet :  sedpo- 
sita  gratia  lanctificante,  homo  non  conser- 
vat  peccatum  habituale  :  ergo  posita  graliii 
sanctificante ,  vel  Deui  indiipeniabiliter 
itam  habitaale  deitruit,  ac  remittit; 
ve\  Deai  eit  cauia  conservativa  peccati  ha- 
bitualis.  Major,  et  comequentia  comtant  : 
minor  autem  suadetur,  quoniam  licet  homo 
possitconservare  peccatum  habituale  secun- 
dum  se,   et  in  absentia  gratia?;  nequit  la- 

25 


378 


DE  JISTIFICATIONE  I.MI'11. 


l.Joan 
3. 


Confir* 
maturse 

rundo. 


men  stante  gratia,  et  in  sensu  composito 
illius,  peccatum  efficere,  vel  conservare, 
saltem  naturaliter,  et  per  proprias  vires,  eo 
quod  gratia,  ut  Suarius  admittit,  est  forma 
naturaliter  opposita  peccato,  et  illud  natu- 
raliter  indispensabiliter  expellens.  Quod  ad 
minus  significatur,  et  intenditur  in  1 ,  Joan. 
3,  illis  verbis  :  Qui  natusest  ex  P  >  pecca- 
tum  non  facit,  quoniam  semen  ipsitu  (nempe 
gratia)  in  eo  manet ;  ct  nonpotest  peccare, 
quoniam  ex  Deo  natus  est.  Sicut  licet  causa 
aliqua  naturalis  quoat  conservare  frigidita- 
tem  ut  quinque  secundum  se,  nequit  ta- 
men  illam  conservare  in  prrcsentia  caloris 
ut  sex  (quod  est  Suarii  exemplum ) ;  et  ideo 
in  hypothesi  conjunctionis  harum  qualita- 
tum  vel  solus  Deusconservaret  frigiditatem 
ut  quinque,  vel  saltem  fulcirot,  et  speciali 
influxu  corroboraret  concursum  antiquum 
causac  naturalis.  Krgo  posita  gratia  .-mcti- 
ficante,  homo  non  consenat  pt.-ccatum  ha- 
bituale,  vel  saltem  si  homo  peccatum  i 
^ervat,  fulcitur  ad  hoc  novo,  et  speciali  Dei 
influxu.  Quod  est  a?quo  absurdum,  ac  illud 
prius;  quia  non  minus  repuurnat  Deo  adju- 
vare  adconservationem  peccati.  ijuam  illud 
per  se  solum  conservare,  vel  efficere. 

Confirmatur  secundo  aperiendu  amplius 
■robur  argumenti  iu    hypothesi  possibili, 
imo  de  lege  ordinaria  contingenti. 
hominem   extra   Sacramentum  in  i 
instanti  elicere  actum contritionis  perfe 
vol  amoris  Dei  super  omnia,  el  gratiam  ha- 
bitualem   recipere.  Si  in  hoc   i         |    :  ina- 
neret  peccatum  hahituale,  a  solo  D 
servaretur.  Ergo  vcl  dicendam  est,  Deam 
non  possegratiam  cum  peccato  conjung 
vel  posseDeumpeccatumpersecons 
atque  adeo  efficere  :  conservatio  enim  est 
continuata  pToductio;   el  ille  t.mtum  ali- 
quem  effectum  per  se  conservare  valet,  qui 
illum  per  se  efficere  pol  imptum  au- 

tem  suadetur,  quia  homo  ille  per  gratiam 
habitualem,  quam  recipit,  exuit  privatio- 
nem  ejasdem  gratis,  in  qua  privatione 
asserimus  peccatum  habituale  consisterej 
et  per  actum  amoris,  vel  contritionis,  quem 
elicit,  suspendit.  interrumpit,  el  retn 
actum  peccaminosum,  quem  moralitercon- 
servabat,  et  in  quo  ut  sic  moraliter  perma- 
nenti  alii  essentiam  peccati  habitualis cons- 
tituunt  :  ergo  homo  ille  habet,  el  ponil  ex 
parte  sua  quidquid  ad  destructionem  p< 
habitualis  ex  parto  ejus  desideratnr.  Yel  di- 
cant  Suarius.  et  Adversarii,  qaid  amplias 
ex  parto  hominis  dcsideretur  ad  retractatio- 


nem,  et  destruction^m  peecati.  Nequit  enim 
culpa  aliqua  conservare  efiectum,  cum  ha- 
bet,  et  ponit  cuncta,  qurc  ad  ejusdestructio- 
nem  ex  sua  parte  desiderantur,  ut  d» 
constare  videtur,  et  potest  inductive  in  om- 
nibus  aliis  causis  ostendi.  Ergo  -i  in  ea  hy- 
pothesi  adhuc  permaneret  peccatum  habi- 
tuale,  ejus  permanentia,  et  conservatio  mi- 
nime  posset  in  hominem  revocari. 

Ad  h  bc,  si  stantr'  tota  entitate  gratiac,  eU'wu 
stantibus  tam  aclu  contritionis,  qaam  om-  'SBa 
nibus  alii-   I  nibus,  quse  ad  effectus 

gratiac,  et  ad  peccatorum  remissionem  na- 
tura'  iderantur,   adhuc   n<m   ad 

peccatorum  rcmissio,  sed  ulterius  requiri- 
tur  ille  actuscxtrinsecus  Dei,  quem  Suarius 
appellat  peccati  remissionem,  et  destrui  I 
nem  moralem,  el  hoc  actu  extrinseco  p 
infallibiliter  peccatum  destraitar  ;  DOn  ap- 
|       t  qua  ratione  dicatur  remissionem  pec- 

rnm  fieri  per  gratiam  intrin^ecam.  I 
quam  per  causam  ;  et  potius  non  dicatur 
pei  extl  i  actiu- 

nem,  ;i\.  per  1 1* *n  impatati  peccati  : 

i  enim  formalis  est  illa,  qo  itn- 

ralitrr^  .aablata 

aufertur.  I  n  I  -ritinum  Con 

cilium  d  justificationem  impii  com- 

lem  peec iti.  <t  anicam cau- 

•iam 
nubi.-  iuh  erentem,  tis- 

:   Iabitur 
uiuiiom,  ([uam  appel-  Cojfc 
lal  improbabUem,  et  qo 
connaturak.  Vi- 

: 

hoc  inconvi  .imc 

!  gratia  sua 

forma  destructi\     ,       iti,  etqood  nihil<>- 
min 

nationem,  veJ  cum  pecc  njungi. 

Vi  etiam  Becanus  M 

ubi  asseril  op]        m  opinionen  ;ffi~ 

ciliorem 
totli,  meritis,  rt  jusi 


;n. 

-    lU  i  r>i'i'>n>>  fulcitur. 

115.  Tertio  probatar  assertio  " 
argumontu  desumpto  ex  iia  quffl  diximus 

tract.  ™j 

uttimo  f: 

adimas 


DISP.  II,  DUB.   IV. 


379 


spopondimus  nos  firmaturos  csse  ex  prin- 
cipiis  traditis  praesentem  conclusionem , 
quod  nunc  exequimur  sequenti  discursu. 
Implicat  hominem  esse  conversum  ad  duos 
ultimos  fines  :  sed  si  homo  simul  haberet 
peccatum  mortale,  et  gratiam,  esset  conver- 
sus  ad  duos  ultimos  fines  :  ergo  implicat 
hominem  habere  simul  peccatum  mortale, 
et  gratiam.  Consequentia  est  legitima.  Mi- 
nor  etiam  liquet,  quia  homo  per  peccatum 
mortale  convertitur  ad  bonum  proprium, 
tanquam  ad  ultimum  fmem,  ut  statuimus 
tract.  de  ult.  fine,  disp.  cit.  dub.  3  et  4  cum 
sequcnt.  vel  ad  bonum  inordinatum  con- 

irez-  trarium  Deo,  ut  docet  Suarius  eodem  tract. 
disp.  13.  At  per  gratiam  convertitur  ad 
uitimum  finem;  nam  gratia  vel  est  ipsa 
charitas,  vel  radix  physica  charitatis,  ut 
declaravimus  tract.  prxced.  disp.  4,  dub.  5, 
et  charitatis  objectum  est  Deus  ultimus  finis 
supernaturalis  super  omnia  dilectus,  utte- 
net  communis  Theologorum  sententia  cum 

Tho.  D.  Thom.  2,  2,  quxst.  23 ;  ergo  si  homo  si- 
mul  haberet  peccatum  mortale,  et  gratiam, 
esset  conversus  ad  duos  ultimos  fines.  Ma- 
jorem  autem  late  ostendimus  lccis  citatis, 
et  nunc  breviter  probamus  :  quoniam  de 
ratione  ultimi  fmis  est,  quod  nulli  alteri 
subordinetur,  et  quod  omnia  alia  sibi  sub- 
ordinet ;  hoc  enim  indispensabiliter  im- 
portat  ly  amari  super  omnia,  quod  est  de 
essentia  ultimi  fmis  :  sed  eo  ipso  impli- 
cat  hominem  esse  conversum  ad  duos  ulti- 
mos  fmes  :  ergo,  etc.  Suadetur  minor  :  nam 
si  A,  v.  g.  et  B,  sunt  duo  ultimi  fmes,  in- 
quirimus  utrum  A  subordineturB,  autnon 
subordinetur?  Si  subordinatur  •.  ergo  jam 
non  est  finis  ultimus,  siquidem  subordina- 
tur  alteri.  Si  non  subordinatur  :  ergo  jam 
B  non  est  ultimus  finis,  siquidem  non  om- 
nia  sibi  Babordinat.  Quam  incornpossibili- 

uh.c.  tatem  significavit  Christus  Dominus  Matth. 

('),  illis  verbis  :  Nemo  potest  duobus  dominis 

servire;  aut  enim  unum  odw  habebit,  etalle- 

rum  diliget;  aut  unum  sustinebit,  ct  allerum 

itemnet. 

>mir-      110.    Confirmatur,  et  declaratur  primo, 

rteo.  (Iuia  nm:s  -f;  babet  ad  volunlatcm  sicut  ter- 
minus  suae  inclinationis  :  ergo  duoultimi 
finea  se  habent  tanquam  duo  tennini  ui- 
tirni  :  sed  implicat  eandem  rom  terminari 
duplici  termino  ultimo  :  ergo  implicat  vo- 
Lantatem  habere  duoa  ulijm<,  Gn<  .  Mi- 
mditur;  nara  qnod  est  ultimo  termi- 
im,  non  e  t  alteriu  terminabile,  alias 
id,  qnod  terminabile superest,  non  mane- 


ret  ultimo  terminatum  ;  qnae  est  manifesta 
contradictio:  ergo  implicat  eandem  rem  ter- 
minaridupliciterminoultimo.Quodiscursu 
ostendi  solet,  implicare  quod  idem  corpus 
habeat  duplicem  quantilatem,  et  quod  cons- 
tituatur  simul  in  pluribus  locis,  et  quod  li- 
nea  terminetur  duplici  puncto  ultimo,  et 
quod  eadem  nalura  existat  per  duplicem 
existentiam. 

Confirmatur  secundo  :  nam  impossibile  sc- 
est  eandem  voluntatem  esse  conversam  ad 
aliquem  finem,  et  aversam  ab  illo  :  sed  si 
voluntas  esset  conversa  ad  duos  fmes  ulti- 
mos,simul  converteretur  ad  unumquemque 
eorum,  et  ab  eodem  averteretur  :  ergo  im- 
plicat  voluntatem  esse  conversam  ad  duos 
ultimos  fmes.  Major  est  certa,  quia  aversio 
ab  aliquo  fine  includit  essentialiter  caren- 
tiam  conversionis  ad  eundem  finem  ;  sicut 
recessus  a  termino  a  quo  importat  essentia-  - 
liter  carentiam  accessus  ad  illum  :  sed 
forma,  et  carentia  formao  sunt  divinitus  in- 
conjungibiles  in  eodem  subjccto,  siquidem 
forma  per  semetipsam  excludit  immediate 
oppositam  sui  carentiam,  ut  late  ostendi- 
mus  §  1  ;  ergo  impossibile  est,  voluntatem 
esse  conversam  ad  aliquem  finem,  et  aver- 
sam  ab  illo.  Minor  etiam  liquet;  nam  quo- 
ties  fines  sunt  oppositi,  et  intcr  se  non  sub- 
ordinati  (cujusmodi  sunt  ultimi  fmes  cor- 
respondentes  gratiao,  et  pcccato)  conversio 
ad  unum  est  aversio  ab  alio  :  sicut  quia  loca 
sursum,  et  deo/sum  sunt  contraria,  acces- 
sus  ad  locum  sursum  est  recessus  a  loco 
deorsum;  et  accessus  ad  locum  deorsum, 
est  rocessus  a  loco  sursum  :  ergo  quemad- 
modum  si  aliquis  simul  accederetad  locum 
deorsum,  etad  locum  sursum,  simul  etiam 
recederet  ab  unoquoquc  corum,  quod  ma- 
nifeste  repugnat :  ita  si  voluntas  esset  simul 
conversa  adduos  ultimos  fmcs,  simuletiam 
esset  aversa  ab  unoquoquc  eorum.  Qui  dis- 
cursus  sumitur  cx  D.  Thom.  q.  13,  de  Malo,  D.Tho. 
art.  2,  in  corp.  ubi  ait  :  «  Convorli  ad  bo- 
«  num  crealum  sicut  ad  finem,  facit  aver- 
«  sionem  ab  incommutabili  bono,  quod  de- 
x  bet  es«e  altimus  finis,  eo  quod  non  pos- 
'<  sunt  esso  plurcs  ullimi  fmes.  » 

Confirmatur,  et.declaratur  ullimo;  nam  Tcrflo. 
:  i  peccator  haberet  gratiam,  csset,  et  non 
i  et  conversus  ad  creaturam^vel  ad  ]>o- 
num  proprium,  tamquam  ad  altimum  fi- 
nem  :  i  e  I  •■  et  non  esse  conversum  ad 
eandem  lerminum,  implicat  contradictio- 
iiciii ;  siquidem  e  le,  et  non  esseimmediate, 
et  contradictorie  opponuntur  :  ergo  im  plicat 


380 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


-.  ?pon« 

sio. 


contradictionem,  quod  peccator  haboat  gra- 
tiam.  Sequela  ostenditur  j  nam  in  primis 
peccator  esset  conversus  ad  bonum  pro- 
prium,  vel  ad  creaturam.  tanquam  ad  ulti- 
mum  finem,  ut  supponitur.  Deinde  non 
esset  hoc  pacto  conversus  ;  quia  creatura, 
velbonum  propriom  nonexercent  rationem 
ultimi  fmis  respectu  peccatoris,  nisi  quate- 
nus  habentsibiadjunctam  irreferibilitatem 
in  Ueum,  sive  carentiam,  aut  privationem 
subjectionis  ad  Deum,  qu?e  habetur  per 
gratiam  ;  aliter  enim  nullam  deformitatem 
important,  sed  optime,  et  absque  peccato 
ierminant  aflectum  voluntatis ;  nec  cons- 
tituunt  determinate finem  proprium  pecca- 
toris,  sed  tam  huic,  quam  justo  correspon- 
dent,  ut  explicoimns tract,  de  ult.  fin.t  disp. 
4,  dub.  .*>,  g  •"">.  Atqui  homo  habens  gratiam 
non  babet  privationem  gratiac,  vel  illius 
subjectionisad  Deum,  quam  grati.i  coinmu- 
nicat  :  ergo  si  peccator  baberet  gratiam, 
non  esset  convei  I  creataram,  vel  ad 
bonum  proprium  ,  taii([uam  ad  ultimum 
finem. 
suani  1 17.  Quae  ratio  cum  suis  confirmatioiii- 
bus  est  adeoefiicax,  at  facile  prosternat  plu- 
res  responsiones,  quas  Uli  a  Lhibent  Ai 
sarii.  Nam  primo  Suariua  lti>.  1  <l-  gratia, 
cap.  33,  <i  lib.  7,  cap.  18,  eum  MottenJi 
respondet,  quod  licel  repugnet  hominem 
actaaliconvi  simulconvertiad  Deum, 

et  creataram,   lanqaam  ad  duoe  ultim>.s 
fines.minime  tamen  repognat,  quod  habi- 
lualiler    t>ic    coiivurtatur,    vel  qaod  habi- 
tualiter  convertatur  ad  annm  finena 
actaaliter  ad  alium ■,  i 
habitus,  vel  Lnter  habitam,  et  actam  con- 
versionamad  daos  finesultimoa  mnlto  mi- 
nor  oppositio  reperiatur,  ac  int< 
versiones  actaales.  I  nde  Lantam  Lnfertar  ex 
nostra  ratione,   qaod   homo   i.  actu 

peccare,  etsimul  actu  diligere  Deam  Buper 
omnia  ;  minime  vero,  quod  aeqaeat  h .. 
peccatum  babitaale,  el  gratiam  habitualem; 
\cl  peccatum  habitaale,  et  actum  charita- 
tis ;  vel  gratiam  habitualom,  et  actum 
cati. 
evctU-     Sed  hajc  evasioestinsufiiciens,etpra 
tor.    ditur  ex  dictis,  et  sub  eadem  fiere  forma  : 
quoniani  si  duo  ultuni  fines  dominarentur 
habitualiter  voluntati.  qu i Libet  e-orum  vo- 
luntatem  sibi  perfecte  subjiceret,   et   non 
subiiceret  sibi ;  etquilibet  eoram  esset  ul- 
timus,  et  non  esset  ultunus  :  quao  sant 
aperte  contradictoria.  Sequela  ostenditur; 
nam  in  primis  qua  parte  voluntas  subjici- 


tur  habitualiter  alicni  ultimo  fini ,  orr. 
quae  sunt  in  voluntate,  eidem  fini  habit 
liter  subjiciuntur  :  atqueideo  si  habetduas 
convor.siono.->  habitualcs,  se  I  .abitus, 

autqnasi  habitus  sic  convertentes,  neo 
est  hai  conyersiones,  seo  babitusunJ 
ultimo  fini  subjici.  Aliundo  veroco:. 
habitualis  ad  unum  finem    non  subjicitur 
alteri  tini  ultimo,  cum   isti  fines  sint  inter 
iti.  et   non  subordmati  ;   et  c    l 
:o  habitualis  ad  Deum,  v.  g.  ultimum 
finem,  non  sit  illo  modo  c<  bo- 

num  commutabile,   .  otaru  vide- 

tur.  Ergo  si  volontas  osset  eon  ^bi- 

tualitor   ad    duos   ultin.  -  ,    quilibet 

eorum  voluntutem  sibi  perfecte  su! 
etnonsubjii  i  perfeete  volantat 

Deinde  si  volontasest  habitualiter  conv. 
a  1  finem  oltimom,  v.  p.  a,  et  ad  oltim 
finem  B,  Lnqairimasan  finis  A  subjiciatur 
habitnaliter  fini  B,  vel  non  sabjiciatar  i 
habitualiter  ?  Si  sobjicitar  :  erg 
ultimus    iini.s  habitualis  voluntatis;    huic 
enim  ^ubjici  habitualiter  alti 

Si  ii"ii  subjicitur  habitualil  non 

(.•.-t  ultimus 
i        !  i   habitoaliter  oinnia. 

voluntas  habitoalil  ut. 

i  le  prim 
l is  ad  tnicm  ultimum  aflerl 
,        ibiliter  ultimo  I 

illi  i  ,  .   qu:c    .  ibilis 

i  rco 
ijos 
ultn  tbitualii 

aliquem  ultimum  finem  affert  secum  in 
i        ibilitei  !>    alio    ultimo 

ilii  i'j>j)usit<«,  q .  ne- 

quit  cum  conver  i  Lpsnm,  il  |oe  i 

ignabit  dupl  io  habrtuaiifl  .  l 

illimos.  El  ratio  otrobi 
in  :   quoiii  un  quintum  quis 
inum  terminom,  tantum  recedit  a  I 
minoilli  iltimi  finea  ads- 

qnati  sonl   termini  extreu  j,  et 

:n  in   i:  |   loquimur. 

i  enim  magis  di 
nia  dilecto,  quam   l)onum 

rdinatum  amatum  super  om- 
ma  '." 
Adde  secondo,    bonum   proprium, 

:tionem 
finis  ultuni  babitnalis  i 
nisi  habeat  sibi  adjunctam  prh 
dinis.  et  subordinationishabitu  •  um 

tanqoam  ad  oltimom  finem ;  aliter  enim 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


381 


non  est  finisinordinatus,  nec  proprius  pec- 

catoris.  Qui  autem  habet  gratiam,  non  ha- 

bet  privationemordinis,  et  subordinationis 

habitualis  ad  Deum  tamquam  ad  ultimum 

finem ;  nam  gratia   per  seipsam  ordinat 

habitualiter  hominem   ad    Deum    ut    ad 

finem  ultimum.  Ergo    repugnat,  quod  bo- 

num  proprium,  vel  quodlibet  aliud  habeafc 

rationem  ultimi  finis  habitualis  respectu 

existentis  in  gratia ;  atque  ideo  repugnat, 

quod   habens  gratiam   maneat   conversus 

habitualiter  ad  alium  finem  ultimum,  nisi 

ad  Deum. 

CYa.     1 18.  Secundo  respondet  Curiel,  quod  li- 

.g    cet  implicet  aliquem  esse  conversum  mora- 

'  liter  ad  Deum   ultimum  finem,   et  simul 

aversum  moraliter  ab  illo;  vel  esse   simul 

moraliter  conversum  ad  Deum,  et  ad  crea- 

turam  ;  tamquam  ad  duos   ultimos  fines  ; 

minime  tamen  repugnat,  esse   conversum 

physice  ad  Deum,  et  aversum  ab  eo  mora- 

liter,  et  conversum  moraliter  ad  creaturam. 

Tum  quia  hujusmodi  conversiones   sunt 

diversi  ordinis  :  tum   quia  recte  cohaeret, 

aliquem  esse  recte  dispositum  physice  ad 

aliquem  finem,  et  moraliter  indispositum 

erga  illum  :  sicut  filius,  qui  graviter  offen- 

dit  patrem,  est  physice  loquendo,  ratione  na- 

turae  recte  dispositus  ad  haereditatem  pater- 

nam ;  et  nihilominus  est  moraliter  haeredi- 

tate  indignus  ratione  culpee.  Ille  autem,  qui 

simul  haberet  gratiam,  et  peccatum,   con- 

verteretur  physice  ad  Deum  per  gratiam, 

et  ab  eo  moraliter  perculpam  averteretur, 

ac  converteretur  moraliter   ad  creaturam. 

Unde  non  repugnabit,  quod  simul  habeat 

gratiam,  et  peccatum. 

c;u.      Sed  ha?c  etiam  responsio  est  insufTiciens, 

1,r    et  falso  nititur  fundamento.  Tum  quia  do 

ratione  ultimi  finis  creaturao  rationalis  cst 

illam  sibi  perfecte  subjicere  secundum  om- 

nes  ejoa  inclinationes,   et  affectiones,  tam 

physicas,  quam  morales ; aliter  quippe  non 

dili^itur  super  ornnia,  sod  cum  limitalione, 

c-t  restrictione  ad  quaedam  tantum  bona,  et 

ad  specialem  modum  amoris ;  ergo   impli- 

cat,  quol  homo  convertatur  ad  Deum  tan- 

un  ad  ultimum  finem,  et  non  converta- 

tur  ad  ipsam  tam  physice,qaammoraliter: 

I  cum  hac  conversione  inconjungibilis 

morali  i  a  Deo,  et  conversio  mo- 

rali-;  ad  creataram,  tanquam  ad  ultimum 

finfjrm,  ut  concedit  Cariel  :ergo  implical 

olate  hominem  manere  conversum  ad 

De  im,  et  creatoram  tanquam  ad  duoi  ulti- 

atqoe  ideo  habere  gratiam,  et 


peccatum,  quibus  illae  conversiones  essen- 
tialiter  conveniunt.  Tum  etiam,  quia  fal- 
sum  est,  hominem  per  gratiam  converli 
duntaxat  physice  adDeum  ultimum  finem; 
nam  gratia  estparticipatio  formalis  naturae 
divinao,  quac-  convertit  physice,  et  moraliter 
ad  bonum  proprium  Dei,  tanquam  ad  fi- 
nem  ultimum;  atquo  ideo  gratia  participafc 
eundem  modum  inclinationis.  Tum  praete- 
rea,  quia  amor  charitatis  Dei  super  omnia 
estformaIis,et  essentialisconversio,nedum 
physica,  sed  etiam  moralis,  ad  Deum  tan- 
quam  ad  ultimum  finem ;  nam  qui  illum 
amoremelicit,  appretiatDeumsuperomnia, 
tam  physica,  quam  moralia,  et  tam  physice, 
quam  moraliter,  ut  constat  ex  communi 
consensu  Theologorum  ,  qui  in  praedicto 
diligendi  modo  essentiam  talis  amoris  cons- 
tituunt;  etopposita  limitatio  esset  prorsus 
voluntaria,  et  essentiam  amoris  charitatis 
destrueret.  Gratia  autem  continet  eminen- 
ter,  et  habitualiter  amorem  charitatis  Dei 
super  omnia,  sicut  quaelibet  natura  conti- 
net  proprias  operationes  :  ergo  gratia  con- 
vertit  hominem  tam  physice,  quam  mora- 
liter  ad  Deum  tanquam  ad  ultimum  finem; 
cum  qua  conversione  inconjungibilis  est 
tam  aversio  moralis  a  Deo,  quam  conversio 
moralis  ad  creaturam,  tanquam  ad  ulti- 
mum  finem,  quae  indispensabiliter  comi- 
tantur  peccatum.  Tum  denique,  nam  ex 
oppositodicendi  modo  fieret,  hominem  posse 
simul  actu  peccare  graviler ,  et  diligere 
Deum  super  orhnia  ex  amore  charitatis ; 
quia  eadem  licentiadiceretur  per  peccatum 
averti  «a  Deo  moraliter  ,  et  per  amorem 
converti  ad  Deum  physice  :  consequens  est 
absurdum,  et  non  minus  repugnans,  quam 
idem  corpus  simul  moveri  sursum,  etdeor- 
sum  ;  quod  ipseCuriel  judicat  impossibile  : 
ergo,  etc. 

Ad  hacc  :  ut  deslruatur  aversio  moralis  a 
Deo,  sufiicit  conversio  habitualis  pcr  gra- 
tiam,  quin  indispensabiliter  requiratur 
alius  actus,  vel  conversio  libera  (quam  forle 
significavit  Curiel  nomine  conversionis  Curici. 
moralis)  :  ergo  signum  cst,  quod  gratia 
convertit  hominem  ad  Deum,  tam  physice, 
quam  moraliter.  Consequenliaconslat ;  nam 
aver.sio  deslruitur  per  conversionem  sibi 
oppositam  :  ergo  moralis  aversio  per  con- 
versionem  moralern.  Antecedens  etiam  li- 
quet  in  parvulis  baptizatis ;  bi  enim  ante 
infusionem  gratiao  crant  aversi  habilualiter 
moraliter  a  Deo  per  peccatum  originale;  et 
lamon  per   solam  gratiam  sanctificanlem 


382 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


contra* 

fiadis 

|ii:llun- 
:tir 


rerl  i 
respon< 
siocx 
Buario. 


absque  elicientia  alicujus  operationis,  aut 
conversionis  libera,  depordunt  illam  a- 
versionem  moralem;  alioquin  simul  de 
facto  haberent  gratiam,  et  retinerent  aver- 
sionem  moralem  a  Deo;quod  est  erroneum  : 
ergo  solaconversio  habitaalis  ad  Deum  per 
gratiam  suflicit  addestruendumaversionem 
moralem  ab  illo,  quin  alius  actus,  vel  con- 
versio  libera  requiralur. 

119.  Nec  motiva  Curielis  urgont.  Non 
primum,  quia  licet  conversio  physica,  et 
conversio  moralis  pertineant  ad  diversos 
ordines,  utraque  tamen  includitur  in  con- 
versione  ad  Deam  tanqnam  ad  ultimum 
finem ;  nam  hujusmodi  finis  suhjicit  sibi 
voluntatem  perfecte,  et  in  omni  ordine. 
Necsecundum,  qnia  illud  exemplom  non 
est  ad  rem;  filiusenim  non  comparatar  td 
hajreditatcm  velatad  ultiimim  fin 
physice,  vel  moraliter;  Be  I  B6  ): 
modum  sabjecti  capacis  illius  :  quod  qui- 
dem  socundum  naturam  non  importat  ina- 
jorem,  vel  minorem  aptitadinem  ad  eam, 
quamcajtcri  homines,  quibus  illa  natura 
estcommunis  :  sed  ut  filius  haberet  j 
illam;quod  tanicii  tollitar,  vel  impelitur 
per  gravem  injariam  patris.  Elinc  tamen 
iion  apparet,  qaid  b  Iversa  aam  su- 
pra  traditam  possit  concladi. 

120.  Tertio  p< 

Saarii  lib.  1  degratia,  .  non  repu- 

gnare  hominem  esse  aversom  b  I  su- 

pernaturali  fine ,  et 

tanquam  a  I  finem  n  tturatem  i  [ao  p 

existimat  se  habere  pan  aloa 

absque  Baptismo);  el   rimiliter  pli- 

carc  minem  conversnm  ad  Denm 

sapernaturalem  finem,  et  aversnmabeo  nt 

a  finenatarali.  i  ade  ratio  nostra  neeeril 

eilic;i\-,  nec  aniversalis ; qaippe  qna? 

concludit  inconjungibilital 

cati,  etgratia?;  sed  ad  Bommum,qaod 

possit  conjangi  gratia  cam  peccatis, 

suiit  contra  Deum  auth 

lcm,  velquae  hominem  a  fin  trali 

avertant. 

Cffiterum  haoc  evasio,  quasimilli 
proDcedenii.  eisdem  impagnationibns  refel- 
litur,  quasei  facilequivis  applicabit.  Qni- 
bus  addimas,  gratiam  converlere  hominem 
ad  Deum  tanqaam  ad  altimnm  finem  for- 
maliter  supernaturalem,  el  eminenter  na- 
taralem ;  inclinal  enimad  Deam  tamqaam 
ad  bonum  sammum,  et  perfectam  in  omni 
ordine  absolate.  Cam  qaa  conversione  in- 
conjangibilis  est  averslo  ab  ipso  ian 


naturali  fine,  vel  conversio  ad  creaturam 
velut  ad  ultimum  finem  natura' 
quodlibet  peccatum  mortale  violat,  sa!' 
indirecte,  subjectionem  debitamDeo  ultimo 
fini  naturali ;  nam  recta  ratio  dictat,  q  .    I 
Deo  ultimo  fini  perfecta  subject  I  it  ; 

cum  pra^dicta  vero  violatione  incompatiLu- 
lis  estamor  Dei  superomnia,  non  solum  ut 
supernaturalis  finis,  sed  etiam  ut  \ 
habet  rutionomultimi  finisnaturali-   Qo    t 
late  contra  .Suarium  ostendimof  tra 
cetl.  :,  eum  seaveniib  i 

quo  loco,  et  tract  it  i  de  nltimo  0*1 

per  totam,  preclusimus 
min>  menti,  quaepossent  rationi  n 

tra>  adhiberi ;  ol  diloima 

nes,  .  uti 

sunt  qu#  formantar 

.ul  cum  gr 
t  \  i  t  i  i  .  :  i  m 

i   remittimas  ,    ut 
■ 
121.  5  m  hact<  : 

.    I 
:  probat, 

njungi  cum 
i  tali ,  sed  i  1 1  u 

m  nltimnm 

a  qu  avertitur.  i 

altei 

: 

gratiam ;  q  i 

super  omnia  esse  omnino  in 

cum  quocui:. 

supr  .  li- 

mus  loco  prozime  etl 

tti  : 
ilat 
I       itum  ut  I 

lllu  ! 
cant. 

minem  i  i  l  vero  nnlli  •  d,  sed  i 

grati  ''iiit,  ul 

.  limus  dub.  2.Tumetiam, .;  nor 

;  N  i  raper  omnia  ail  ce- 

dit  a  gratia  e 
pio  sui  qKqq\  . 

sari><  iter 

peccatui  mtum  disposith 

• 

m  . 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


383 


mus.  Si  autem  fuerit  amor  naturalis,  nequit 

homo  potentia  consequerfti  in  illum  prodire, 

nisi  prius  expurgetur  per  gratiam  a  peccato 

habituali,  et  expediatur  ab  ejus  obice,  qui 

cum  praedicto  amore  conjungi  nequit,  ut 

statuimus  loco  citato  ex  tractatu  praecedenti, 

quem  Iector  adeat. 

iob-      122.  Objicies  secundo  :  unica  actio  potest 

:tio-  habere  simul  duos  ultimos  fines  :  ergo  non 

repugnat  eundem  hominem  ad  eosdem  fines 

converti,  tamactualiter,quam  habitualiter. 

Consequentia  patet  a  paritate.  Et  antece- 

dens  etiam  constat  in  actione  peccaminosa, 

quae  secundum  entitatem  est  a  Deo,  et  in 

ipsum  ordinatur  tanquam  in  ultimum  fi- 

nem  :  at  vero  secundum  malitiam  est  a  solo 

peccatore,  et  pro  ultimo  fine  respicit  ejus 

bonum ;  licet  entitas,  et  malitia  non  diffe- 

rant  realiter. 

)eiu-     Respondetur   negando    antecedens.   Ad 

cujus  probationem  dicendum  est,  actionem 

non  respicere  ultimum  fmem  ut  quod,  sed 

tantum  ut  quo ;  est  enim  id,  quo  operans 

fmem  attingit,  et  ad  eum  convertitur.  Prae- 

dictam  autem  denominationem  non  confert 

actio,  nisi  subjecto,  a  quo  elicitur,  et  in  quo 

est.  Unde  actioni  peccaminosae  non  conve- 

nit  adhuc  ut  quo   recipore  alium  finem, 

nisi  illum,  in  quem  ab  eam  eliciente,  nempe 

a  peccatore,  ordinatur.  Et  ita  tam  peccator, 

quamejus  actio  peccaminosa  habent  sim- 

pliciter  eundem  ultimum  finem,  videlicet 

bonum  proprium  ipsius  peccatoris.  Quod 

autem  illamet  actio  secundum  entitatem  sit 

a  Deo,  qui  illam  ordinat  ad  seipsum,  non 

facit,   ut  praedicta   actio   habeat  absolute 

Deum  pro  ultimo  fine.  Tum  quia  ad  Deum 

non  comparatur  per  modum  exercitii,  sed 

per  modum  effectus  ;  et  ita  respectu  Dei  non 

-ortitur  donominationem  conversionis,  ne- 

que  ut  quo,  neqoe  ut  quod.  Tum  qnia  ratio 

entitatis  est  conceptus  generalissimus,  et 

transcendens,  et  communis  actionibus  ho- 

nestis,  et  peccaminosis  :  unde  ineptua  est, 

ut  ratione  ejus  dicatur  actio  respicere  de- 

terminate  finem  bonum,  aut  malum.  Sed 

hax  determinatio  accipienda  est  ab  eli- 

ate  proximo,  qni  in  casu  objectionis  enti- 

tatem  actionis  sabordinaf  malitiae,  et  flnem 

entitatia  ftni  malitis.   Quocirca  praadicta 

actio  riori  habet  limpliciter  dnos  ftnes  ulti- 

mos,  aed  anicum  tantum,  nempe  ftnem  ul- 

timum  ip  iu  peccatori  .  Sicnt  etiam  entitas 

ip  i     |       '  l  a  DeOi  Bt  propter  Deum  ; 

H  nihilominua  noil  dicitnr  absolute,  qnod 

r  habet  de  facto  duos  altimoa  /incs, 


sed  eum  duntaxat  ut  ultimum  finem  respi  • 
cit,  quem  ipsi  praefigit.  Alius  enim  entitatis 
conceptus  est  universalissimus,  et  non  de- 
nominat  specialiter. 


§  IV. 

Corroboratur  eadem  conclusio  duabus  aliis 
rationibus. 

123.  Quarto  probatur  assertio  D.  Thomac  Quarta 
alia  ratione  desumpta  ex  eodem  S.  Doctore  Scf?i<?ne 
quxst.  28  de  Verit.art.  2,  quae  potest  ad  hanc    ratio. 
formam  reduci  :  nam  implicat  Deum  dili- 
gere  simpliciter  hominem,  eique  pacari,  et 
quod  homo  sit  in  peccato  :  sed  implicat  ho- 
minem  habere  gratiam,  et  quod  Deus  eum 
simpliciter  non  diligat,   ipsique  pacetur  : 
ergo  implicat,  quod  homo  habeat  gratiam, 
et  existat  in  peccato;  atqueiieo  impossibi- 
lis  erit  conjunctio  gratiae,  et  peccati  in  eo- 
dem  subjecto.  Ultima  consequentia  legitime 
infertur  ex  prima,  et  haec  ex  praemissis.Ma- 
jorem,  quam  quidam  ausi  sunt  negare,  recte 
probant  Cajet.  3  part.  quxst.  86,  art.  2,  etCajc(an 
exeo  Curiel locosupracitatoin respows.ac/  I,  Cnriel. 
quoniam  repugnat  summae  Dei  perfectioni, 
ac  bonitati,  non  odisse,  et  reprobare  pecca- 
tum,  et  peccatores.  Unde  Ecclesiast.  12,  di-  Eccies. 
citur  :  Altissimus  odio  habet  peccatores.  Etg  Jj|nt 
Sapient.    1 1  :  Cdio  sunt  Deo  impius,  ct  im-    14. 

pietas  ejus.  Et  Luc.  13,  et  Matth.  25  :  Nes- ^oc. 13. 

1  .  J.  ,  ,  ,  ,  Matth. 

cio  vos;  ldest,  non  approbo,  sed  reprobo  vos  :     25. 

et  hac  de  causa  peccatores  appellantur  vasa 

irx,  ad  Ephes.  2,  et  alibi  sacpe.  RepugnatEphcs.2. 

igitur  Deum  diligeresimpliciter  hominem, 

ac  pacari  simpliciter  illi,  quiexistit  in  pec- 

cato.  Minor  autem  ostenditur  :  quoniam 

cum  amor  Dei  erga  creaturam  sit  amor 

eflectivus,  tunc  Deus  dicitur  diligere  ho- 

minem   simpliciter,    quando   communicat 

illi  bonum,  quod  est  simpliciter  bonum  : 

sed  gratia  sanctificans  est  bonum  simplici- 

ter,  et  adeo  magnum  bonum,  ut  omnes 

substantias  creatas,  et  creabiles,  et  cuncta 

accidentia,  tam  naturalia,  quam  superna- 

turalia,  et  denique  cuncta  (si  unionem  hy- 

postaticam  excipiamus)  superet  simpliciter 

in  perfectionej  ut  late  ostendimus  tract. 

praced.  disp.  4,  dub.  7,  et  est  bonum  adeo 

BBstimabile,  ut  I).  Thom.  in  hao  quast.  art. (.)  d,  xi10i 

ad  2,  rnerito  asseruerit,  bonum  unius  gra- 

tiae  majus  esse,  quam  bonum  totius  uni- 

\< •! ■  a  :  ergo  implicat,  hominem  haberegra- 


384 


DE  JUSTIFICATIONE  LMI'II. 


tiam,  et  quod  non  diligatur  simpliciter  a 
Deo,  ipsique  reconcilietur.  Hinc  factum  est, 
ut  gratia  habitualis  communiter,  et  anto- 
nomastice  appelletur#ra/i'a  gratum  facicns, 
ut  loquitur  Doctor  Sanctus  supra  qusd.  111, 
art.  1  in  corp.  et  ad  1,  ubi  ait  :  Gratia  non 
dicitur  faccre  gratum  cffective,  scd  formali- 
ter,  quiaper  hanc  homojustifcatur,  ct  dignus 
cfficitur  vocari  Deo  fjratus,  secundnm  illud 
ad  Colossens.  1  :  Dignos  nos  fecit  in  paitem 
sorlis  Sanctorum  in  lumine. 

Primam      121.  Nec  satisfacit  primo,  si  cum  Scotis- 
sUim.    ^s>   et  Nominalibus  responrleas  n< 

gratiam  haberetantam  perfectionem,(iuan- 
tam  ipsi  attribuimus;  vel  habere  ex  natura 
sua,  quod  hominem  formaliter  Deo  gratnm, 
et  objectum  diviuo  amori  congruum  consti- 
tuat.  Existimant  quippe  ii  Authores  multo 
abjectiorem  esse  hujus  qnalitatis  naturam  ; 
evehiautem  ad  praedictos  effectus  ex  extrin- 
seca  Dei  providentia  illam  pro  libito  sic 
appretiantis,  et  valorantis. 

Praecia-      Non,  inqaam,  satisfacil  I  jiMiisio, 

Mtur'  sed  praeclusa  manet  ex  dicti  ipraci- 

tato  disp.   1,  fert  pcr  totamt  abi  oppositam 
doctrinam  late  firmavimus.  Nanc  breviter 
refellitur.  Primo,  qai  i 
tur,  gratiam  ex  natnra  eua  non  i 
mam  sanctificantem,  el  ani  isam 

formalem  nostrae  justificationis;  et  homi- 
nem  potiue  jastificari  per  acceptioner 
favorem  extrinsecam  Dei,  quam  per 
lii.iiu  inhaerentem  :  qnod  qaam  absordum 
sit,  qiiantuin  haereticis  nostri  lempori 
veat,  e1  quam  aperte  doctrin  b  i  kracilii  Tri- 
dentini  adversetar,  satis  liquet  ex  supra- 
dictis  §  -'  ei  dub.  1,  per  totum.  Secundo, 
quia  possibilis  esl  qualitas,  quae  sil  p  irtici- 
patio  formalis  naturae  divinae,  et  radix  in 
proprio  supposito  perfectionnm  Bupernatu- 
raliiun,  et  praestel  jus  ad  li  Bre  litatem 
nam,  et  bominem  in  seipso,  et  i  r^r  i  Deum 
sanctificet,  et  rectificet;  oec  enim  in  hoc 
apparet  ulla  implicatio  contradictionis  : 
quse  qualitas  eo  ipso  transcepdil  perfectio- 
nem  caeteroram  entiam  nataraliam 
sapernataralium  (unica  excepta  anione  hy- 
postatica)  atque  ideo  est  bonum  Bimpliciter 
tale,  et  terminal  amorem  Dei  effectivum 
simpliciter talem.  Hnjaamodi  veroqoalita- 
toin  asserimus  esse  gratiam  sanctificantem, 
quae  de  facto  existit,  et  qnam  SS,  Patrestot 
praeconiis  efferunt,  qaalia  vidimos,  el  ex- 
pendimus  disput.  cituta,  ut  communiter 
docent  alii  Theologi  contra  Scotistas,  et 
Nominales  ;  quibusjam  parum  authoritatis 


lur. 


inhac  partedefertur,et  quorum  doctrinam, 

cui  innititur  evasio,  Suarius  supra  , 

improbabilem  appellat. 

125.  Nec  satisfacit  secundo,  si  cum  a!. 
Authoribus  respondeas,  gratiam  per  suam 
entitatem  esse  quidem  in  ordine  physico 
boiium  maximum,   et  simpliciter  tale. 
eodem  modo   terminare  dilectionem    I 
simpliciter  talem  in  esse  physico ;  non  ta- 
men  esse  bonum  maximum,  et  simpliciter 
tale  in  esse  morali :  quia  ad  hoc  debebal  sibi 
adjunctam  habere  condonationem  pec< 
quae  non  um,  sed  idi 

pertinet,  et  quam  Deus  potest  pro  li! 
pendere.   Unde  non  implicat,  Deum  c<nn- 
muniear  ini  gratiam,  et  quod  illum 

non  diligal  simpliciter,  tam  physice,  quam 
moraliter;  cum  qua  ;  :io  con- 

tnr  indispensabilifa 
i 

quia  petit  prinripiam,dam  i 

tiam  terminare  amorem  Dei  sin 

;n,  «'t  i:i  -ibilem  cum  odio  Bimpli- 

citer  t  ili,  qoia  Deus  j>«jsi t.i  prati 
remittere  peccatam;  cum  tamen  ^\>-  bo 
tota  controi 

iminem, 
cui  conferl  gratiam,  inferat  di 
tn  hominei 

im,    qui : 
:ium  anionis  h\  \ 
tati  inum  inordine  phy- 

sico,  et  termin  ipli- 

citcr  talem  in  ordine  phj 

bonom  maximom  in  ordioe  morali, 
termin 
in  tali  ordine,  nisi  habeat  adjonctam 

aem   peccati  rn  hnmanitate,  quae 
[uam  i 

etiam  Hatum    b>»num 

anionis.  Atqae  1 1- 

rminet  ham  | 

in  <  tam.  Utrobique  enim  quantam 

ad  hoc  milil  tnter 

vel  dicendam  »>st.  non  solum  gratiam, 
etiam  anionem  hypostaticai  pos- 

sibilemcam  odio  Dei;  vel  neatrara bonam 
posse  Deum  creatur r  conferre.  qur. 
diligat  eain  simpliciter,    el    d 
odium.  atqne  peccatam  remittat:  Tam 
nique,  nam  ■  quod  Deus  commu- 

illud  bonum  supernaturale  simplicit- 

■  physico,  quod  i 
nem  simpliciterin  ease  niu;  lle  amor 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


385 


est  simpliciter  talis  in  esse  morali,  et  atten- 

tis  omnibus  :  sed  cum  hujusmodi  amore 

non  cohacret,  quod  objectum  illud  termi- 

nans,  nempe  homo,  sit  in  peccato,  ut  res- 

ponsio  nuper  data  concedit,  et  satis  constat 

ex  dictis  num.  123 ;  ergo  eo  ipso,  quod  Deus 

communicet  homini  gratiam,  desinit  homo 

esse  in  peccato  :  atque  ideo  conjunctio  pec- 

cati,  et  gratiae  est  impossibilis.  Major,  in 

qua  poterat  esse  difficultas,  suadetur ;  quia 

amor  in  morali  aostimatione  crescitjuxta 

magnitudinem  boni,  quod  confert,  et  juxta 

aestimabilitatem  illius  secundum  rectam  ra- 

tionem,  utin  omnibus  beneficiis  potest  in- 

ductive  ostendi  :  sed  hominem  fieri  forma- 

liter  participem  naturae  divinae,  habere  in 

se  radicalo,  et  connaturale  principium  vi- 

dendi  Deum  in  seipso,  in  quo  summa  homi- 

nis  felicitas  consistit,  aestimatur  secundum 

rectam  rationem  esse  bonum  supernaturale 

simpliciter,  immo  summum  bonum  inter 

dona  creata  ;  et  qui  minus  illud  aestimaret, 

perperam  de  ejus  dignitate  censeret  :  ergo 

eo  ipso,  quod  Deus  praestet  homini  pracdic- 

tum  bonum  (praostat  autem  cum  communi- 

cat  gratiam,   a  qua  praedicti  effectus  sunt 

divinitus  inseparabiles)  diligit  hominem 

simpliciter  in  esse  morali,  et  dilectione, 

quae  in  morali  ordine  est  talis  simpliciter, 

et  attentis  omnibus. 

Evcrti-      Confirmatur,  quia  amori  quo  Deus  com- 

\?Husn"  mumcat  gratiam,  debetur  non  solum  ex 

lege  Dei  extrinseca,  sed  etiam  ex  natura  rei 

amor  quo  remittat  offensam,  ita  ut  remis- 

sio  activa  peccati  sit  ex  natura  rei  proprie- 

tas,   vcl  extensio  amoris  conforentis  gra- 

tiam  :  ergo  amor  communicans  gratiam 

praecisesumptus,  etabstractusabalio  favore 

est  dilectio  simpliciter,  non  solum  in  esse 

physico,  sed  etiam  in  esse  morali.  Antece- 

dena  concesserunt  plures  ex  adversariis,  et 

facile  ex  dictis  ostenditur;  quiaad  gratiam 

litur  destructio  peccati  ,  tanquam  effec- 

tus  ejus  secandarius,  et  qui  ex  natura  rei 

neqait  gratiae  denegari ,  alioquin  ista  non 

t  forma  justificans,  ut  saepiua  pondera- 

vimus  :  ergo  amori  communicanti  gratiam 

debetiir  amor  remittens  peccatum ,  ita  ut 

o  activa  peccati  sit  proprietas,  vel 

extensio  amoris  conferentia  gratiam  ;  ean- 

dem  qaippe  propositionem  observant  actio- 

■,  acillaram  termini,  vel  effec- 

lentia  vero  probatur;  nam  eo 

.,  quod  remissio  activa  peccati  sit  pro- 

prietas,  ve\  extensio  connaturaliter  debita 

amori  communicanti  gratiam,  debetemi- 


tur. 


nenter  prachaberi  in  amore  communicante 

gratiam  ;  sicut  aliae  proprietates,  et  exten- 

siones  continenter  eminenter  in  eo ,   cui 

connaturaliter  debentur  :  sod  id,  quod  emi- 

nenter  continet  aliud  ,  est  praestantius  eo, 

vel  saltem  non  est  minus  praestans,  quam 

illud  :  ergo  amor  conferens    gratiam  est 

praestantior,  vel  aeque  praestans,  quam  amor 

remittens  peccatum  ;  atque  ideo  sicut  amor 

remittens   homini   peccatum   est    dilectio 

simpliciter  Dei  erga  hominem,  inconjun- 

gibilis  cum  odio  Dei  erga  ipsum  hominem: 

ita  de  amore  conferente  illi  gratiam  dicen- 

dum  est. 

126.  Nec  tandemsatisfacit,  quodSuarius,  Teriia 

et  Curiel  respondent,  scilicet  hominem  fieri  rcsSjo°n" 

Deo  gratum,  et  terminare  dilectionem  Dei  Soarez 

Curie  I 
simpliciter  talem  ,   esse  quidem   effectum 

gratiae,  sed  secundarium,  atque  ideo  posse 

gratiam  divinitus  praedicto  effectu  privari, 

et  afficere  hominem  ,  quin  illum  Deo  gra- 

tum,  et  ab  eo  simpliciter  dilectum  consti- 

tuat;  et  consequenter  fie-ri  potest,  quod  post 

infusionem  gratiae  odium  Dei  non  depona- 

tur,  sed  perseveret  peccatum. 

Hoc,  inquam,  non  satisfacit,  sed  rejicitur  itefelii- 

ex  dictis.  Primo,  quia  esto  terminare  dilec- 

tionem  Dei  simpliciter  talem  esset  effectus 

secundarius  gratiae,  nihilominus  gratia  de- 

bet  praecontinere  in  seipsa  praedictum  effec- 

tum  ,   sicut  universaliter   causa    formalis 

praohabet  in  se  suos  effectus  primarios  ,  et 

secundarios  :  ^rgo  amor  Dei  conferens  gra- 

tiam  continet  eminenter  dilectionem  Dei 

simpliciter,  quae  in  effectu  secundario  eluce- 

ret :  sed  eo  ipso  amor  Dei  conferens  gra- 

tiam  est  dilectio  simpliciter  talis,  ut  nuper 

expendimus  :  ergo  fieri  non  valet,    quod 

Deus  communicet  homini  gratiam,  et  quod 

ipsum  nondiligatsimpliciter.  Secundo,  quia 

eatenus  dici  potest,  quodgratiam  terminare 

dilcctionem  Dei  simpliciter,  cst  effectusejus 

secundarius,  quatenus  gratia  iu  hoc  effectu 

importat  respectum  ad   aliquod  extrinse- 

cum  :  sicut  Angelum  pelere  fieri  por  crea- 

tionem,  dicitur  esseeffectum  secundarium, 

vol  praedicatum  non  essentiale;  quia  ex  eo, 

quod  habcat  talem  essenliam,  nempe  per  se 

subsistentom,  postulat  lalom  productionis 

modum  :  hoc  autem  non  sufficit,  ut  gratia 

possit  illo  effectu  privari,  ut  patet  ex  prae- 

dicto  exemplo  :  ergo,  etc.  Ti~rtio,  quia  plu- 

res  sunt  effectus  secundarii  ,  sinc  quibus 

non  conservantur  ,  nec  divinitus  conser- 

vari  valent  rerum  cssenti;r; ;  siceriim  quan- 

litas  dari  nequit  absque  divisibilitate  in 


386 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


Confula 
tnralia 
Carielia 

cvasio 


ruiimiiii 
assertio- 

nisfun- 

damen- 

tum. 
D.Tho. 


ordine  ad  se;  et  lux  nequit  diffundi,  quin 
expellat  tenebras  :  ergo  ex  eo,  quod  termi- 
nare  divinam  dilectionem  simpliciter  ta- 
lem,  sit  effectus  secundarius  gratiae,  perpe- 
ramcolligitur,  quodpossitgratiainfundi,  et 
talem  dilectionem  non  terminare.  Quarto, 
quia  eodem  fundamento  dici  posset ,  gra- 
tiam  unionis  hypostaticas  non  terminare 
dilectionem  Dei  simpliciter ,  quia  prima- 
rius  conceptus  praxlictae  unionis  non  est 
terminare  illum  amorem  ;  sed  torminare, 
et  suppositare  physice  naturam  creatam, 
ad  quod  sequitur  illum  amorem  exk' 
sicut  Adversarii  philosophanlur  de  gratia, 
atque  ideo  non  minus  posset  compati  odium 
Dei  erga  humanitatem  prius  affectam  pec- 
cato,  et  doinde  assumptam  a  persona  di- 
vina,  quam  com[)atitur,  ut  Adveraarii  au- 
tumant ,  erga  hominem  peccatorem  ,  cui 
Deus  gratiam  communicat. 

127.  E\  qaibus  etiam  praeclusa  m 
alia  Curiolis,  ot  quorundam  ovasio,  tiui  di- 
cunt  argiiinontum   suporius  fuctum   i 
convincoro  ,  loquondo  de  amore  Dei  confo- 
rentis  gfntiam  in  esse  gratiss;  secu 

si  loquamur  de  amoro  Dei  pro  Lacentis  - 
tiam  in  esse  qualitatia.  Hoc,  inqaam,  e 
gium  manel  satis  pr  eclasam  :  qaoniam  no- 
mine  gratisa  in  esse  qaalitatis  vel  intelli- 
gitur  solus  conceptoa  generi  itis,  vel 

comprehenditur  etiam  ultii  iaediffe- 

rentia  phj  n  a,  el  ipecifica?  Si  dic  itai 
ultimum ,  perseverat  argamentam  sapra 
factumj  nam  gratia  secandum  snam  ulti- 
inam  differentiam  prsstat  nobis  con 
tium  natura  divinaa,  el  radicale,  et 
turalo  principium  ad  videndam  Deam  in 
soipso ;  atque  ideo  est  bonam  supernatu- 
ralesimpliciter,  quod  aeqail  non  provenire 
ex  dilectione  Dei  simplicitererg  i  hominem. 
si  autem  eligatar  primam,  nihil  dicitar. 
Tum  quia  impossibile  est,  gratiam  inha- 
rero ,  el  communicari  homini  Becundam 
gradum  genericam ,  qnin  ipsi  inhsreat 
communicetur  secandum  differentiam 
cificam.  Tum  quia,  illo    impossibili  gratis 
admisso,  si  controvor.M  1  ad  illud  revocetar, 
cessat  status  praesentis  dubii,  qnod  tantam 
inquirit,  an  peccatum  mortale  valeat  con- 
jungi  cum  gratia  Becundum  suam  oltimam 
differentiam  accepta;  in  hoc  qnippe  sensu 
tractatur  haec  difficultas  a  Doctoribus. 

128.  Ultimo  probatur  nostra  conclusio 
ratione  desumpta  ex  1).  Thom.  in  fnwsmUi 
art.  0,  et  supra  qumst,  1 10,  art...  ti  3  part. 
(juxst.  23,  fere   per  fofam,  quoe   potest  sic 


Joan.  8. 


formari  :  Nam   repugnat  hominom  pecca- 
torem  esse  filium  adoptivum  D  I    ro- 

pugnat  hominom  purum   habere  gratiam, 
et  non  esse  filium  Dei  adoptivum  :  ergo  ro- 
pugnat  conjunctio  grati  e,  <t  peccati  in 
dom  homim  qnentia  Liqnet,  ot  major 

est  corta  :  tum   quia   poccatoros   sunt  filn 
diaboli,  utdicitur  Joan,    ,    '  ■/ 
non  sunt  filii  adoptivi  DeL  Tum  (ja i  i  h 
cens  omnino  est,  quod  Deus  sit,  et  dicatur 
pator  poccatoris.  Tum  cmia  fiiio  ;i 
Dei  debetur  hTreditas  acferna  c 
\ i uone  i '-i  i;i  -'■ip-"1  jnxta  ill 
adKom.  $:  Si  filii,  et  h  Bl  peccatoi . 

r i< . n  debetni  ha  - 

im  :  l  j)  enam  aetern  un,  quc  i 
sistit  in  c  irenti 
antem  illad  jns,  ot  eo  car- 
roatum  adoj  i,  impli 

tionem  :  crg.j,  <.*tc.  alinoi  ;uia 

gratia  pr  &  I  il  indisj  aini 

filiam  1 1  ptivam,  juxta  illud  A| 

'ur, 

/n  tmii  /Uti  Dei  :  ubi  nomine  spiritus  intel- 
tiam  int  .  ut  coo 

[uentit) .       \  tpi- 

rilum  tervii  ■  Ml  in  tt 

pistis  ipirilum  adoplionii  /S/iomm,   iu 

(('llHUIli' 

timoniw 

:ninalium,  | 
rum,  qai  abjecti 

erant,  et  q 
quoad  pr 

lisp.  1,  dub,  rril 

I » minorem ;  quia  licet  gratia  ex  oat 

minem  filiam  I  ptivamj 

nihilominus  hi  ias, 

qno  proinde  privari  val  im 

commoo  im- 

|  ito  ad  habendom  pr.cdictum  effectum, 
uti  esl  peccator. 

Se  l  |  refellil  .  ater  :  ■      ■•■• 

quoniam  filiatio   Doi   adoptiva  nihil  aliu  l 

quam  parti 
Dei  oaturali 

liationem  Dei  nat  iralei  un  oihil 

aliud  requiritor,  qaam  q  ,  .   li- 

vina  habeat  naturam  Dei  slbi  tormaliter, 
el  per  se  commanicatam,  ut  cum  communi 
Theologornm  sententia  statoimos  m  n 

</<•  Trimt.  ditp.  2,  dmb.  2,  it  l  |d  fili 

adoptivam  nihil  alind  reqairitur,  o 
persona  nnaliter 

ab 


tur. 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


387 


ab  ipso  participationem  naturae  divinae.  Et 
quemadmodum  repugnat  dari  illud  prius, 
et  reperiri  aliquod  obstaculum  ad  filiatio- 
nem  Dei  naturalem ;  ita  repugnat  dari  hoc 
posterius,  et  reperiri  aliquod  impedimen- 
tum  ad  filiationem  Dei  adoptivarri.  Atqui 
communicari  nequit  gratia,  quin  ipsa  for- 
maliter  communicet  participationem  for- 
malem  naturae  divinae,  cum  ejus  essentia 
consistat  in  eo,  quod  sit  participatio  forma- 

Petni.  ijs  naturaa  Dei,  juxta  illud  D.  Petriin2 
canon.  cap.  1:  Per  quem  maxima  ,  et  prx- 
tiosa  nobis  promissa  donavil,  ut  per  hxc  effi- 
ciamini  divinx  consortes  naturx  .  Quibus 
verbis  significari  donum  gratiae  docent  com- 
muniter  SS.  Patres  et  Theologi,  ut  ostendi- 
mus  tract.  prxced.  disp.  4,  dub.  3,  §  2.  Re- 
pugnat  igitur  gratiam  communicari  homini 
puro,  et  non  constituere  illum  filium  adop- 
tivum  Dei.  Desumiturque  haec  doctrina  ex 

D.Tho.  D.  Thom.  loco.  cit.  ex  3  part.  quxst.  23, 
art.  3,  incorp.  ubi  ait  :  «  Tertio  modo  as- 
«  similatur  creatura  Verbo  Dei  aeterno  se- 
«  cundum  unitatem  quam  habet  ad  patrem; 
i  quod  quidem  fit  per  gratiam,  et  charita- 
«  tem.  Unde  DominusJoan.  17,  oratrSint 
<  unum  in  nobis,  sicut  et  nos  unum  sumus. 
i  Et  talis  assimilatio  perficit  rationem  adop- 
'  tionis  ,  quia  sic  assimilatis  debetur  hae- 
«  reditas  aeterna.  Unde  manifestum  est , 
'  quodadoptari  convenit  soli  creaturae  ra- 
«  tionali,  non  tamen  omni,  sed  solum  ha- 
"  benti  charitatem.  » 

impug-      Confirmatur    retorquendo  in   Curielem 

ampiiu?.  exemplum  ,  quod  nobis  opponit  ;  nam  m 
naturalibus  repugnat  hominem  accipere 
naturam  ab  alio  homine,  et  non  esse  filium 
ejus  naturalem  :  ergo  in  supernaturalibus 
repugnat  hominem  purum  acciperc  a  Deo 
participationem  naturae  divinae,  et  nonesso 
filium  Dei  adoptivum  ,  seu  per  participa- 
tionem  :  sed  eo  ipso,  quod  homo  accipit  a 
Deo  gratiam,  accipit  abeo  participationem 
divinae  naturae,  Biqaidem  essentia  gratiac  in 
hac  participatione  consistit :  ergo  eo  ipso, 
quod  homo  accipit  a  Deo  gratiam,  fit  filius 
Dei  per  adoptionem,  sea  participationem. 
El  qaemadmodum  si  filiatio  naturalisesset 
incompossibilis  cum  peccato  gravi  contra 
patrem,  non  \>  fura  patris  commu- 

nicari,  qnin  eo  ipso  peccatam  expelleretab 
1 1 1 o  cui  commanicaretar  :  it;i  qaia  homi- 
neu  liom  Dei  e  it  incompoe  ibilecum 

peccato  gravi  contra  Deura,  fieri  non  po- 
terit,  q'jo'l  natura  Dei  bomini  communi- 
■     -  itiam,  quin  eo  ip  o  emundet  ' 


illum  a  culpa,  et  sanctum  ac  justum  cons- 
tituat.  Accidit  tamen  contrarium  in  natu- 
ralibus,  quia  generatio  naturalis  solum 
confert  naturam  humanam,  quae  nullam 
habet  incompossibilitatem  cum  peccato  ad- 
versus  patrem  :  at  regeneratio  spiritualis 
communicat  homini  naturam  divinam  per 
participationem  ,  quae  hominem  constituit 
Deum  per  participationem,  et  filium  Dei 
adoptivum,  quae  praedicata  repugnant  pec- 
catori.  Atque  ideo  vel  homini  non  confe- 
i  untur  (quod  est  impossibile,  si  ei  commu- 
nicatur  natura  divina  per  participationem), 
vel  ab  illo  peccatum  expellunt ,  ipsumque 
justum  constituunt.  Quam  doctrinam  satis 
expressit  D.  August.  psal.  49,  in  principio,  d.auj? 
ubi  explicans  illa  verba,  Deus  Deorum,  in- 
quit  :  «  Manifestum  est  ergo  ,  quia  homi- 
«  nes  dixit  Deos,  ex  gratia  sua  deificatos, 
«  non  de  substantia  sua  natos.  Ille  enim 
«  justificat,  qui  per  semetipsum  justus  est  ; 
«  et  ille  deificat,  qui  per  seipsum,  non  al- 
«  terius  participatione  Deus  est.  Qui  autem 
«  justificat,  ipse  deificat,  quia  justificando 
«  filios  Dei  facit.  Dedit  eis  potestatem  filios 
«  Dei  fieri.  Si  filii  Dei  facti  sunt,  et  Dii 
«  facti  sunt.  Sed  hoc  gratiae  est  adoptan- 
«  tis,  non  naturae  est  generantis.  » 

130.  Sed  objicies  :  non  stat  filiatio  adop-objectio. 
tiva  absque  acceptatione  adoptati  ad  haere- 
ditatem  patris  :  sed  fieri  divinitus  potest, 
quodDeus  conferat  homini  gratiam,  et  il- 
lum  non  accoptet  ad  gloriam,  sed  potius 
decernat  eum  in  aeternum  gloria  privare,  ut 
statuimus  loco  supra  citato  ,  dub.  2  ,  §  2, 
concl.  2;  ergo  fieri  potest,  quod  homo  reci- 
piat  gratiam  a  Deo,  et  non  sit  filius  ejus 
adoptivus. 

Kespondetur  distinguendo  majorem.quaoDiiuitur 
si  intelligatur  de  adoptione  intcr  homines, 
concedenda  est;  negari  vero  debet,  si  intel- 
ligatur  de  adoptione  hominis  in  filium  Dei. 
Et  rursus  rninor  distinguenda  cst  ,  et  con- 
cedenda  de  acceptatione  extrinseca  ,  ne- 
ganda  vero  de  acceptationo  intrinseca  ,  se- 
cundum  dignitatem  subjecti.  Et  tandem 
negamus  consequentiam  absoluto.  Itaquo 
in  Ijoc  difTerunt  adoptio  humana,  et  divina, 
quod  illa  non  immutat  adoptatum,  ncc  ali- 
quid  intrinsecum  ponit  in  eo,  sed  adacqualo 
consistit  in  acceptationo  extrinseca  ad  h<crc- 
ditatem  patris:  undesi  hanc  acceptationem 
extrinsecam  excludamus  ,  tota  humana 
adoptio  penitus  evanescit.  Caeterum  adop- 
tio  divina  altior ,  et  nobilior  est ,  utpote 
f{u;e  communical  homini  naluram  divinam 


388 


DE  JUSTIFICATIONI-;  l.MI'11. 


Opinio 

contra- 

ri  i. 

D.Bod. 

Duraml. 

Palud. 

Bcotus. 

Gregor. 

Gabriel. 

Ocliam. 

AIl.HVll. 

Henriq. 

Wedin. 

Curiel. 

Suar. 
Eipalda, 


per  gratiam,  et  constituit  ipsum  intrinsece  . 
Doum  per  participationem  ,  et  intrinsese 
dignum  vita  aeterna,  sive  haereditate  patris 
divini,  ut  nuper  vidimus  ex  Augustino. 
Quamobrem  etiamsi  deficiat  illa  acceptatio 
extrinseca,  sive  (et  in  idem  redit)  licet  Deu3 
decernat  homini  hahenti  gratiam  non  con- 
forre  gloriam  ;  adhuc  nihilominus  persistit 
ille  simpliciter  filius  Dei  per  participatio- 
nem ;  quia  adhuc  retinet  formam,  qas  ip- 
sum  in  esse  filii  Dei  constituit;  nempe  gra- 
tiam,  quao  est  formalis  participatio  naturre 
divin.ie.  In  quo  filiatio  hacc  potius  filiationi 
natunali  inter  homines  ,  quam  adoptivrc 
comparanda  est.  Ouemadmodum  enim  qai 
retinet nataram  humanam  acceptam  a  pa- 
tre  ,  perseverat  necessario  filius  ejos  natu- 
ralis,  licet  excludatur  ab  haereditate  pa- 
terna  :  ita  qaandia  homo  retinet  pirtici- 
pationem  formalem  natnrae  divinro  per 
gratiam,  perseverat  filins  Dei  per  partici- 
pationem ,  el  adoptionem;  qaamvisDeas 
ij).si  denegat  haereditatem  ,  seu  gloriam. 
Quod  potest  declarari  exemplo  jastorum, 
sive  eoram  qai  habent  gratiam,  et  carent 
peccato  ,  quos  nemo  ni  -  e  filios  Dei 

adoptivos ;  ot  nihilominos  noo  repognat, 
qaod  Deua  decernal  denegare  illis  gloriam 
in  aeternum.  Signum  est  ergo,  filiationem 
Dei  adoptiv.un  non  constitui  | 
tionem  extrinsecam  ad  gloriam .  sed  per 
solam  gratiam,  et  condignitatem, 
ceptabilitatem  intrinse  -1111. 

9  v. 

Refertur  opinio  contrariat  ti  diluuniur 
ejus  motiua. 

131 .  Oppositam  nobis  opinionem  tuentur 
I).  Bonavent.  in  .*>,  dist.  31,  '//•/.  1.  quast.  I, 
Durandas  tn  1,  dist.  17,  qumst.  I"  sl  in  .'*, 
dist.  31,  quast.  I,  Palad.  dist.  28,  qu**t, 
art.  3,  Scotus  in  2,  dist.  37,  qusst.  un 
el  in  I.  dist.  16,  qiutst.  2,  Oreg.  in  1. 
dist,  17,  qwsst.  1.  art.  2,  Qabriel  qwsst,  I, 
art.  1  et  3,  Ocham  quxst.  1,  Miacensis  in  2, 
quwst. '.,,  art.  2,  Henricus quodlib,  5,  qumst. 
23,  Medina  Complut.  codice  de  Poenit.  qwtst. 
11,  Curiel  controu.  3  in  2.  P.  PetriZ,  num. 
188  el  in  prsssenti  <irt.  2,  duh.  3,  Saait 
:>  part,  disp.  9,  std.  3  et  lib.  7  degratiat 
cap.  20,  Ripalda  iom.  -2,  disp.  ult.  sect.  16, 
cum  seq.  et  denique  quotquol  non  agnoscant 
oppositionem  ex  natara  rei  inter  peccatum, 
et  gratiam,  sed  solam   oppositionem    1  1 


dispositione  extrinsec  1  Dei,  vel  a  Isummam 
demeritoriam,  quorum  plures 
mus  dub.  1,  num.  'A'J.  Cujus  opinionis  I 
damentum  (sicut  et  cujus.  ne- 

gantis  aliquid  esse  impossibile)  consistit 
majori  ex  parte  in  evasionibus,  el  respon- 
sionihus,  quihus  ejus  Authores  occurrunt 
argumentis  nostra?  sentenl  :nen 

supra  confutavimus,  et  prceclusimus. 
paacaadhac  argumentasupersunt  dj 

Arguitur  primo:  quoniam  poccatum 
gratiam   in  eodem  suhjecto  conjunei,  non 
implicatex  parte  divinx  omnip 
ex  partedivina  jastitiao,  vel  bonil  it 
nnllo  m 

quoad  prim  im  p  irtem,  qoia  vel  int.-r . 
tiam,  et  peccatum  <\.iw>r 
vel  solum  moralis ?  Si  r,  solum 

'iitrari.i,  qu  ilii 
coiitrir  en  con- 

jungi    possunt   per  divinam   \ 
auteni  d  multo   faeiliu 

vinci  p  >teril 

licel  pecc  ituiu  1  '1  im 

crr.it  1 1'.  imul 

cunl  1  eti  im  antcce  lenl 

n  im   trrati  im  C 

malum, 

tiri,  v. 

II"".  •  Mlt.ltl, 

tnctio  ; 

n  1,  el  1 

is:  und 

t.)  'h\  i  -on- 

bili  1  :  1 
justi 
qain  I». 

nderai  1 
prob  itionem  prioris  partu  . 
pon  letnr,  pe  rcatum  tam 

j)h\  im  mor 

- 

■;.•  t  ill  1  I  :net- 

ipsam  excl  1  •  1  i t :  otraq 
tant  1  est,  ul  tl  perdivin  11 

inci,  al  .tio- 

nem  I  d  partis  ej 

constat  1  \  proxi 

repognare  Dei  perfectioni,  qood  diligal  sim- 
pliciter  hominem  p<  m  ;  et  n 

:n  in  eo  C0D  1  gratiam.  quin 

diligat  simpliciter,  iti  ridio 


Prn.urn 

■OMSf 


■ 


DISP.   II,   DUH.   IV. 


389 


Kepugnat  ctiam  divinae  bonitati,  quod  Deus 
habeat  pro  filio  adoptivo  hominem  existen- 
tem   in  peccato  ;  et  nequit  homo  habere 
gratiam  in  se,  quin  sit  filius  Dei  adoptivus, 
ut  ostendimus  a  numero  128. 
piici\      132,  gcd  contra  insurgunt  Adversarii  : 
tum  quia  expulsio  peccati  est  ad  summum 
effectus    secundarius    gratiae  ;    primarius 
quippe  debet  consistere  in  aliquo  positivo  : 
sed  omnipotentia  divina  quit  separare  for- 
mam  a  suo  effectu  secundario,  cum  iste  sit 
extra  essentiam  illius :  ergo  non  repugnat 
divinae  omnipotentiae  producere  gratiam  in 
peccatore,  etimpediredestructionem  pecca- 
li.  Tum  etiam,  namidquod  est  morale,  non 
expelliiur,  aut  destruitur  indispensabiliter 
per  aliquid  physicum  :  sed  peccatum  habi- 
tuale  est  quid  mora!e,gratia  vero  est  aliquid 
physicum,   ut  ex  se  constat :  ergo  posita 
gratia,  non  est  indispensabile,  quod  des- 
truatur  peccatum,  sed  manet  absolute  pos- 
sibilis    eorum  conjunctio.    Tum   denique, 
quia  actus  peccati,  et  gratia  ad  summum 
possunt  opponi  physice,  oppositione  contra- 
ria ;  siquidem  tam  actus  ille,  quam  gratia 
suntquid  positivum,  et  absolutum  :  sed  non 
implicat,  quod  in  eodem  subjecto  conser- 
ventur  duo  contraria,  licet  valde  contraria, 
et  intensa  sint,  ut  communiter  docent  Phi- 
losophi  :  ergo  non  implicat  conjunctio  gra- 
ti£c,  et  actus  peccati ;  aliunde  vero  peccatum 
habituale  nihil  aliud  est,  quam  actus  pec- 
cati  ut  moraliter  perseverans  :  ergo  non 
repugnat,   quod  gratia,  et  peccatum  simul 
coexistant. 
iiuiiur      Haj  tamen  impugnationes  rnanent  con- 
"a-  vulsae  ex  supradictis.  Ad  primam  respon- 
detur,  non  esse  universaliter  verum,  quod 
forma  possit  privari  suo  effectu  secundario, 
ut  supra  diximus,  et  liquet  in  forma  cada- 
verica,   qaae  nec  per  divinam   potentiam 
impediri  valet,  ne  formam  viventem  exclu- 
datj  et  in  luce,  quae  impediri  nequit,  ne 
tenebram  expellat.  Quod  pr;ecipue  verifica- 
tur,  qnando  effectas  secundarius  non  est 
expalsio  formaa  positivao,  sed   privationis 
ipsins  f<>rm;r;,  qaae  inducitur,  ut  accidit  in 
exemplo  irnmediate  adducto,  et  contingit 
in  nostro  casu;  nam  peccatam  habituale 
I  privatio  gratiae,  vel  alicnjus  rectitudinis 
praecontentae  in  gratia.  Qnamobrem  impos- 
infundi  gratiam,  et  peccalum  ha- 
bitaale  non  expelli.  Et  eadem  est  ratio  de 
atoactaali  ;  hoc  qaippe  licet  in  priva- 
tionegratiae  formaliter  non  consistat,infert 
tamen  ex  ..<-.  ind  biliter  praedictam 


privationem,ut  supra  vidimus.  Kt  si  replica 
aliquid  probaret,  evinceret  eodem  modo 
possibilem  esseconjunctionem  unionis  hy- 
postaticae,  et  peccati  in  humanilate  anle 
unionem  peccato  affecta ;  nam  expulsio 
peccati  est  etiam  effectus  secundarius  illius 
unionis  ;  atque  ideo  poterit  stante  uniono 
impediri. 

Ad  secundam  dicimus,  peccatum  non°tccurri' 
esse  pure  quid  morale,  sed  lmportare  ve-  cund». 
ram,  et  physicam  privationem  gratiae,  ut 
saepius  diximus  ;  et  similiter  gratiam  ita 
esse  formaliter  aliquid  physicum,  quod 
eminenter  est  aliquid  morale  :  rectificat 
enim  simpliciter  hominem  in  ordine  mora- 
li.Unde  objectio  ex  hac  parte  nihil  evincit ; 
optime  quippe  fieri  potest,  ut  forma  emi- 
nenter  moralis  expellat  sui  privationem, 
tam  physicam,  quam  moralem.  Praosertim 
quia  illud  morale,  m  quo  essentia  peccati 
consistit,  nequit  ab  homine  conservari  in 
praesentia  gratiae,  cum  haec  ex  natura  sua 
peccatum  expellat,  ut  nobiliores  ex  Adver- 
sariis  fatentur :  unde  vel  posita  gratia,  eva- 
nescitnecessariopeccatum,  quod  asserimus; 
vel  non  conservabitur  ab  homine,  sed  a 
Deo;  atque  ideo  Deus  erit  causa  peccati, 
quod  est  absurdum,  et  impossibile.  Potest- 
que  doctrina  haec  confirmari  exemplo 
proxime  adducto  unionis  hypostaticae,  quae 
est  fcrmaliter  aliquid  physicum,  et  nihilo- 
minus  cum  peccato  non  cohacret,  sed  illud 
indispensabilPer  excludit. 

Ad  tertiam  jam  constat  ex  dictis  dub.  2,  Tcnii» 
a  num.  92,  peccatum  actuale,  et  gratiam  satls,lt- 
opponi  privative  mediate  ;  nam  actus  pec- 
cati  infert  inimpedibiliterprivationem  gra- 
tiae,  quac  cum  ipsa  gratia  non  valet  adhuc 
divinitus  conjungi.  Aliunde  etiam  oppo- 
nuntur  virtualiter  contradictorie,  ob  plures 
implicationes,  quae  ex  eorum  conjunctione 
resultant,  ut  hactonus  demonstravimus.  Et 
falso,  ac  sine  fundamento  assumitur,  posse 
omnia  contraria,  vel  extrema  positive  op- 
posita  in  eodem  subjecto  conjungi ;  alioquin 
posset  materia  habere  simul  formam  vi- 
ventem,  et  formam  cadavericam ;  et  idem 
mobile  posset  simul,  et  per  se  moveri  sur- 
sum,  et  deorsum  ;  et  eadem  humanitas  pos- 
setsimul  esse  assumpta  ad  personam  divi- 
nam,  et  perseverare  in  peccato  actuali,  vel 
habituali  ;  quae  tamen  essc  absurdissima,  et 
tmpossibilia,  censent  communiter  Adver- 
sarii.  Sicut  ergo  forma  objectionis  in  his 
exemplis  nihil  concludit,  ita  nihil  probat 
in  pracsenti  materia. 


300 


DE  JUSTIFICATIONK  IMI'II. 


Secun- 

dumar- 

gumen- 

turn. 


ConQr- 

natio. 


Koin.l. 
Coloss.l 

Psal.lQO 

D.Aur 


133.  Arguitur  sccundo,  quia  ut  gratia 
habeat  inevitabiliter  adjunctam  expulsio- 
nem  peccati,  debet  assignari  aliquis  con- 
ceptus  primarius  gratis,  qui  illam  expul- 
sionem  essentialiter  inferat ;  ab  aliis  enim 
secundariis  conceptibus  quit  divinitus  se- 
parari  :  atqui  primarius  conceptus  grati* 
non  infert  essentialiter  expulsionem  pec- 
cati  :  ergo  gratia  non  habet  inevitabiliter 
i  ibi  adjunctam  peccati  expulsionem.  Suade- 
turminor;  nam  primarius,et  dignior  con- 
ceptus  gratioe  est,  qitod  sit  participatio  na- 
turrc  divinac,  seu  natura  divina  per  partici- 
pationem  :  sed  hic  conceptus  sufiicienter 
salvatur  per  hoc,  quod  gratia  sit  radix  ha- 
bituum  supernaturalium,  et  quod  habeat 
moraliter  ex  quadam  decentia  annexam 
sibi  remissionem  peccati ;  cum  quo  tamen 
recte  cohacrot,  qnod  ipsa  remissio  peccati 
divinitus  impediatar,  sicut  impediri  pbtest 
resultantia  Bupernaturaliam  habitaam : 
ergo  gratia  cx  suo  primario  conceptu  non 
infert  essentialiter  remissionem  peocati. 

Confirmatur,   quia    pr   ter    i  ■.;  .  i  oem 
gratirc  requiritar  oova  Dei  actio,  qos  , 
catum  remittat,  et  destrual :  ie  i  i  >eoi  poteat 
iianc  actionem  suspendere  :  ergo  I 
test,  ([uod  post  infasionem  grati  b  aoo 
truatur  peccatum,sed  adhac  cum  ill 
veret.  Consecfuentia    patet.   Minor    etiam 
snadetur ;  aam  id,  quod  est  bonitatis  finit  e, 
neqait  obligare  Deam,  al  rcmittat,  et  I 
traat  id,  quod  habet  infinitam  gravitatem, 
saltem  ex  parte  olL  1  gratia  est  bo- 

nitatia  finita,  peccatum  vero  habet  gravi- 
tatem  infinitam  ez  parte  offens  b  :  i 
infusionem  gratiae  potest  Deus  suapen 
actionem  remittentem  peccatum,  ai  semel 
hacc  actio  succedit  post  grati.u  infasionem. 
Major  autem  probatar  pluribus  testimoniia 
Scripturs,  el  SS.   Patrum,  qas  cpngerit 
Ripalda  ubi  supra  rium.  226,  in  qoiboa  be- 
neficium  remissionia  pcccatorum  rcconse- 
tur  tanquam  distinctnm  a  beneficio  sancti- 
Rcationis  por  gratiam  :   nam  ad  Rom.  4, 
dicitur  :  i  Mortuus  est  propter  delicta  nos- 
«  tra,  ct  resarrexit  proptcr  justificationem 
• «  nostram.  i  Ad  Coloss.  I:  i  Bripoit  nosde 
«  potestate  tenebraram  ct  transtulit  tn  re- 
.  «  gnum  filii  dilectionissua?.'-'  EtPaal.  I' 
«  Avcrtc  faciem  tuam  a  peccatis  mei 
«  omnesiniquitatesmeasdele.Cormundum 
«  crca  in  me  Deus,  ct  spiritom  rectum  in- 
«  nova  in  visceribos  mcis.  »  Unde  Au 
tinus  lib.  defutresi,  cap.  88,  explicans  qoid 
sit  gratia,  pcr  quam  justificamur,  ait 


illam,  qua  eruimur  >im, 

et  in  rtgnum  Christi  transferimur.  Kt  similia 
habent  alii  Patres.  Krgo  praeter  infusionem 
gratiae  requiritur  nova  Dei  actio,  quae  pec- 
catum  remittat,  ct  destru  it. 

Kespondetur  argumcn  vlo  min 

rem.  Ad  cujus  probationem  neganda 
minor,  quia  conceptus  naturaa  diviHS  per    ' 
participationem,  in  quo  consistit  essentia 
gratin,  est  adeo  perfectus,  ut  nos  constitual 
simpliciter  Deo  gratos,  et  filios  i  ;>ti- 

vos:  cum  quo  necdivinit 
quod  simus  ;  r  iti.  efl  filii 

diaboli ;  qua?  pr  itur  in 

,        ibiliter    peccatum,    ut   declaravimus 

lm  conceptum  pri- 
marium  in! 

peccati,  esto  huj  t  efTec- 

tus  secund  u  sicat  fbrma  eada- 

et  tn  nem  umbf  e.  '  gan- 

dum  quadam  de- 

ceoti 

Iqaod  h  liri, 

•  divinitus  saspeadi 
habitaam  saperaataraliam. 

.m  nul!  . 
;itur  imper  tex  eo,  quod 

te  in  anima  gi  iti  i,  aon  destrn  il  ir  pec- 
catam,  arguitur 

mitti.   ut  BO| 
i  1".  gT 
sit  n.itur t  divin  irticipal  in- 

clinare,  re  hominem  anm 

divinum,   tamq  timum 

cum  tem  inclinatione,  ct 

componi  neqait  i  Deo  ultimo  finc, 

•utialit» 
Ad  confirmationem  negamus  majorem  •  q 

mmunicat  pec-  J 
r  itnm.  i  .transi- 

tive  rem  tructio  ofTei. 

ita  tamen,  quod  i; 
formaliter  |  ludat  offen 

in    I  ictu 

l  tm  ;    t-Tminus    aal 

lict  b  BCtionifl  exclo 
catam  habitnale  in  homiro 
erat  praedictaB  gratiae  privatio.  Und 

tructionem 
offenaa  formali  pce- 

cati  effective  ;  est  quippc  for: 
bilia  cum  ot;-  ns  i   |  i  cum   1 

1  Deus  ae  1. 

imul  est  prodactio  forms  incomp 
bilia  cum  peccato.  A1  y 


i  ! 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


391 


destructionem  peccati  formaliter,  et  ad  des- 
tructionem  offensae  se  habet  terminative;  est 
enim  forma  inconjungibilis  cum  peccato,  et 
terminus  actionis  inconjungibilis  cum  offen- 
sa,  ut  satis  liquet  ex  dictis.  Quamobrem 
sicut  gratia,  et  sanctificatio  hominis  suppo- 
nit  indispensabiliter  amorem  Dei,  ex  quo 
procedit,  et  quem  terminat :  ita  supponit 
depositionem  odii  Dei  erga  hominem,  et 
remissionem  offensae  ;  nam  hoc  odium  est 
inconjungibile  cum  eo  amore.  Desumitur- 
Tho.  que  h®0  doctrina  ex  D.  Thom.  q.  28  de  Ve- 
rit.  art.  2  ad  6,  ubi  ait :  «  Hoc  ipsum,  quod 
«  est  Deum  non  imputare  nobis  nostra  de- 
«  licta.  ex  consequenti  relinquit  in  nobis 
«  aliquid,  per  quod  a  reatu  praedicto  digni 
«  sumus  absolvi ;  et  hoc  est  gratia.  »  Ex 
quibus  satis  liquet,  superflue  post  infusio- 
nem  gratiae  poni  novam  Dei  actionem,  qua 
peccatum  remittat.  Et  si  haec  ponitur,  pro- 
fecto  sequitur,  gratiarn  de  facto  non  des- 
truere  peccatum,  sed  hujus  remissionem 
fieri  adaequate  per  formam  extrinsecam. 
Quod  quam  falsum,  et  periculosum  sit  asse- 
rere,  satis  constat  ex  supradictis  §  2.  Liquet 
etiam  nihil  interesse,  quod  gratia  sit  per- 
fectionis  finitae,  ut  ea  posita  queat  conser- 
vari  infinita  Dei  offensa ;  quia  gratia  non 
destruitoffensam  meritorie  (ad  quod  forsan 
requireretur  ea  proportio)  sed  terminative; 
est  quippe  terminus,  quem  Deus  eficere 
non  valet,  nisi  destruendo  peccatum ;  et 
istud  destruere  nequit,  nisi  deponendo 
odium,  et  injuriam  remittendo.  Nec  aliquid 
evincunt  illac  authoritates,  quae  ad  suaden- 
dam  majorem  inducuntur;  quoniam  ex  eis 
ad  summum  habetur,  infusionem  gratiae, 
et  remissionem  peccati  esse  duas  mutatio- 
nes,  et  duo  beneficia,  seu  potius  dona,  ut 
sic  dicamus,  passiva  :  minime  vero,  quod 
justificatioactive  sumpta  non  sit  unica  actio 
divina  ;  et  unicum  formaliter  beneficium 
conferena  peccatori  duo  bona  ab  invicem 
inseparabilia.  Immo  ipsatestimonia  doctri- 
nam  hactenus  datam  fulciunt ;  nam  in  eis 
prius signifieatur  destructio  culpae,  remissio 
offensae,  et  redemptio  hominis,  quam  sanc- 
tificatio,  vol  gratiao  infusio  ;  perqaod  insi- 
nuatur,  sanctificaiionem  per  gratiam  esse 
efiectnm  divini  amoria  deatraentia  pecca- 
turn,  et  remittentia  injariam.  Recolantur 

ra  dicta  §  2. 

134.  Argaitar  tertio,  qaia  gratia  neqait 

rui,  quifi  i  pendat  concarsuxo 

ti .  wm  illiaa  :  ..<  d  peccatum  non 

Infert  Deo  ;>!  i,  et  metaphj  licam  ne- 


matio. 


cessitatem,  utsuspendat  concursum  gratiae 
conservativum  :  ergo  peccante  eo,  qui  ha- 
bebat  gratiam  ,  potest  Deus  concursum 
conservativum  gratiae  non  suspendere,  at- 
que  ideo  conjungere  gratiam  cum  peccato. 
Suadetur  minor  :  tum  quia  nihil  crea- 
tum  potest  Deum  absolute  obligare,  ut  vel 
actionem  eliciat ,  vel  actionem  suspen- 
dat.  Tum  quia  eatenus  peccatum  inferret 
eam  necessitatem,  quatenus  reddit  subjec- 
tum  gratia  Dei  indignum  :  sed  Deus  potest 
hanc  indignitatem  absolute  non  attendere  : 
ergo  peccatum  non  infert  necessitatem  ab- 
solutam,  ut  Deus  suspendat  concursum 
gratiae  conservativum. 

Confirmatur,  quia  privatio  gratiac  est  confir- 
pcena  peccati  :  ergo  stat  bene,  quod  homo 
peccet,  et  quod  non  sequatur  gratiae  priva- 
tio.  Antecedens  est  certum  apud  Theologos, 
ut  ostendit  Suarez  lib.  1 1,  de  gratia,  cap.  4. 
Consequentia  vero  probatur,  quia  poena 
debet  esse  separabilis  a  culpa,  saltem  per 
divinam  potentiam  ;  alias  frustra  Deus 
comminaretur  illam  pcenam  peccanti,  si 
id  quod  dicitur  pcena,  consequeretur  indis- 
pensabiliter  culpam  :  sicut  etiam  frustra 
promitteret  pro  praemio  operis  illud,  quod 
cum  praedicto  opere  indispensabiliter  con- 
nectitur. 

Ad  argumentum  respondetur  concedendooccurri- 
praemissas,  et  negando  consequentiam  ;  ^JjJfa"" 
quia  licet  Deus  non  possit  absolute  necessi-  tioni. 
tari  ad  eliciordum,  vel  suspendendum  ac- 
tionem  ;  necessitari  tamen  valet  ex  aliqua 
suppositione  ipsi  libera.  Sic  cnim  ex  sup- 
positione,  quod  communicet  materiac  for- 
mam  cadavericam,  nccessitatur  suspendere 
concursum  conservativum  formac  viventis, 
quae  in  materia  praecxistebat  ;  et  ex  suppo- 
silione,  quod  permittat  fiori  peccatum  ac- 
tuale,  necessitatur  ut  neget  auxilium  effi- 
cax  ad  illud  peccatum  vitandum  :  idemquo 
pluribus  aliis  excmplis  ostendi  potost.Quod 
accidit  cum  effectus  utriusque  actionis,  vel 
lermini  actionis,  ct  concursus  pormissivi 
sunt  inter  se  incompossibiles.  Et  ita  con- 
tingitinpracscnli  ;  nam  gralia,  ot  pcccatum 
nequcunt  in  codcm  subjectocomponi  :  unde 
si  Deus  vult  pcrmitlorc  poccatum,  nccessi- 
tatur  consequontor  susjjondero  concursum 
gratiae  conservativum.  Ex  quibus  satis  pa- 
tot  ad  utramquo  minoris  proLationom. 

Arl  confirmationom  nogamus  conscquen-i>(.S|)(,ii. 

tiam.  Ad  cujus  probalionom  rcspondcmus.  (lclul* 

i      r  ...  l  '    con« 

non  essc  univeraaliter  vorum  pocnam  osso  flrma- 

divinitua  separabilcm  a  culpa  ;  sed   id  ad   """ 


392 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11, 


summum  verificari  quando  culpa  se  habet 
ad  pocnam  pure  moraliter,  et  demeritorie; 
non  autem  eflicienter,  et  physice,  sicut  ac- 
cidit  in  praesenti.  Nam  privatio  gratiaesub 
ea  ratione,  quae  peccatum  habituale  est;  vel 
ad  ejus  integritatem  spectat,  non  est  a  Deo, 
ut  ex  se  liquet  ;  sed  tantum  est  a  peccante. 
Ultima  autem  determinatio,  et  causalitas, 
quam  ponit  peccator,  ut  praedicta  privatio 
resultet,  est  peccatum  actuale  :  quocirca  eo 
posito,  statim,  et  inevitabilitersuccedit  pri- 
vatio  gratia},  tam  ut  est  carentia  pnlchritn- 
dinis,  qaa  Deus  hominem  exornabat  (quo 
pacto  non  est  culpa,  sed  pcena)  quam  ut  est 
carentia  subjcctionis  hominis  ad  beum 
(qua  ratione  non  est  pocna,  sed  culpa).  Ne 
quit  enim  unus  concoptus  ab  alio  rcaliter 
separari,  cum  sint  realiter  unica  ejusdem 
forma)  privatio,  ut  ex  se  liquct.  Ad  proba- 
tionem  autern  in  contrarium  r<  mas, 

quod  ut  Deus  comminetar  privationem 
tiac,  non  requiritur,  ut  hajc  p 
culpa  divinitus  separari  ;  sed 
quod  pracdicta  privatioad  eulp  u  itar  : 

nam  eo  ipso  potest  Dcus  horrore  hujuscer- 
tissinKcprriia)homiin'ina  peccato  deterrere, 
Ef  6i  argomentum  aliquid  probaret,  sua- 
deret  utique,  privationem  gratiao  velnon 
scqui  ad  culpam  c\  n;itura  80 
miraculo ;  velnon  esse  peenam  peccati  : 
[iiiin  frustra  videtar  (ut  in  bac  confirma- 
tione  arguitur),  Deam  pro  calpa  commi- 
nai  i  illam  pcenam,  qe  i  1 1  •■  dpam  ei  na- 
tura  sua,  et  secluso  miraculo  consequitar, 
ut  plares  Adversarii  asserunt.  Undevel  in- 
consequcntcr  loqaantar,  vel  oihil  adversas 
nostram  assertionemevincunt.  Quod  o 
pramnum  sit  separabilea  merito,  oon  pro- 
venitcxeo,  quodalias  frustra  Deua  j>r» >— 
mitterel  illud  (possel  qaippe  adhac  illa  m- 
separabilitate  supposita,  ipsum  offere,  ct 
repraesentare,  ul  homines  ;:'i  reote  operan- 
dum  allicei  I  ex  eo  provenit,  qno  I  ei 

separatione  meriti  a  praemio  Qulla  seqoitar 
contradictio.  Ez  scparatione  autem  pi 
ab  ea  pcena,  quaa  esl  privatio  gratiae,  plores 
sequuntur  contradictiones,  ul  sopra  vidi- 
mus.  Recolantur  qna?  diximos  iract.  de 
peccatis,  disp.  16,  a  num.  131, etditp.  17,  a 
num.  50. 
Qu.utun  135.  Arguitur  iiuarto,  quia  ita  se  haberet 
juciifuin.  nalura  cumomnibus  virtutibus  moralibus 
in  ordine  ad  finem  oataralem  respectu  ho- 
minis  conditi  in  puris,  sicut  se  habot  gratia 
cum  virtutibus  infusia  in  ordine  ad  finem 
supcrnaturatem  respectu  hominia  elevati 


ad  praedictnm  finem  :  i  I  qod  implicai 
quod  in  homine  condito  in  puris  reperire- 
tur,  et  conservaretur  tota  illa  perfedio, 
quamvishaberot  adjunctum 
tale  :  ergo  non  implicat,  quod  in  homine 
elevato  ad  sopernataralem  finem,  reperla- 
tur  tota  perfectio gratiae,  et  virtatam  infa- 
sarom,  qaam  vis  simul  a  lor- 

tale. 

■  :ifirmatur  primo,  quiahabitus  natura-  i 
lis   amicitiae    Petri    v.    g.    org  i   Joannem 
secundum  suam   entitatem    acceptus  c 
jungi  potesl  cnm 

Petri  contra  Joannem  ;  ita  qoidem,    ut 
stante  illo  p  inet  Petrnm 

amicum  Joannis  ;  quam  tamen  denom. 
tionem  ipei  tribaeret,  .-i  connol 
ti  un  pr  :iti- 

grati  e  ;  rvari  i:. 

ita  quidem  ot  stante  pecc  d  >minet 

hominem  amicnm  Dei,  et  i {»- i  cratum  : 
qaas  tamcn  denominati  i  tribo( 

nnotarel 

:itum  alli- 
ciunt  volontatem  hum 
natui  qoantom    p 

natorales  alliciunl  voinntatem  di. 

l    nnlla  tn 

homi  bli- 

•  :,   ut  odiam  d 

ittat,  ni  .  Dimnm  acqualis 

.  atisi  tia,  nec 

alia  ;  ita   in  ; 

I  infallibilitei  ; 
catum  remittat,  niai  mmom  a?qi; 

.  t  tmen 
;m  Doo  affert. 

Ad 
dum  csse  in  '  r  ejus  autliorem  ;  nam^iJJ^ 

ii  quid  pi  Qjanctionem 

gratiae,  et   peccati  i  na- 

fnra  rernm,  el  de  lege  ordinaria  ;  qno  1  ta- 
ir.cn  pra  .ittit.  N 

conjunctio  n  i  t  virtutum  moral; 

cnm  ;  in  statn  pni 

par  tt  conjnncti  ic  virtu? 

infusarum  in  statn  n  itin- 

indnm  conunnnem  providenti 
et  natnras  rerum  ;  quippe  cnm  in  prodicto 
statnnnllnm  fieret  miracnlom.  Deu 
pondetnr  primc  negando  majoi  Ua- 

pantas  est  satis  manifesta  :  quoniam 
cum  virtutibus  acquisitis   :.  il  homi- 

nemdilectnm  a  Deo  simpliciter, 
tituit  ipsum  formaliter   filium  adoptivnm 
Dei,  non  convertit  detenninate  homin 

I 


DISP.  II,  DUB.  IV. 


393 


ad  bonum   rationis  tanquam  ad  ultimum 

finem,  ac  denique  non  opponitur  peccato 

immediate,  sed  potius  est  subjectum  illius. 

Et  ideo  mirum  non  est,  quod  natura  prae- 

dita  virtutibus  acquisitis  conjungi  non  so- 

lum  divinitus,  sed  etiam  naturaliter  queat 

cum  aversione  a  Deo,  cum  reatu  ad  pcenam 

aeternam,  et  cum  aliis  praedicatis  propriis 

peccati  mortalis.  Oppositum  vero  accidit  in 

gratia  sanctificante  ;   haec  quippe  praestat 

indispensabiliter  illa  praedicata,  quae  cum 

peccatogravi  nequeunt  ullo  pacto  componi. 

pon-      Respondetur  secundo,  quod  ut  paritas  te- 

3m«dm  neat,  et  similitudinem  debitam  observet, 

mam   ...  . 

nOr-  debet  mter  praedicata  propna  status  puro- 

em°*  rum  recenseri  conversio  naturatis  actualis, 

vel  habitualis  ad  Deum  authorem  natura- 

lem,  tanquam  ad  ultimum  finem  super  om- 

nia  dilectum,  sicut  homo  pergratiam  con- 

vertitur  ad  Deum  ultimum  finem  superna- 

turalem  :  nam  prior  illa  conversio,    vel 

saltem  carentia  oppositae  aversionis  caderet 

sub  praecepto  in  statu  purorum,  ut  ostendi- 

mus  tract.  prxced.  disp.  2,  dub.  3,  §  4.  Sic 

autem  disposita  paritate,  admittimus  majo- 

rem,  et  negamus  minorem  ;  nam  eo  ipso, 

quod  homo  in  statu  purorum  peccaret  gra- 

viter,    amitteret    dilectionem    naturalem 

Dei  ut  ultimi  finis  ;  haec  enim  dilectio  in- 

conjungibilis  est  cum   peccato  gravi,    ut 

ostendimus  loco  cit.  dub.  4,  §  2.  Unde  homo 

conditus  in  puris  non  posset  omnem  per- 

fectionem  naturalem  propriam  illiusstatus 

conjungere   cum  peccato   mortali.   Et  ita 

argumentum  firmat  assertionem  nostram, 

quamvis  ob  plures  rationes  implicet  con- 

junctio  gratiae  et  peccati,  quam  conjunctio 

peccati  cumnaturacondita  in  puris,  et  cum 

perfectione   debita,     ac   propria  praedicti 

status. 

jy-ri.     Ad  primam  confirmationem   responde- 

JJJ   mus,  quod  si  quid  probat,  suadct  dc   lege 

ordinaria,  et  attentis  naturis  rerurn.  posse 

entitatem  gratiae  conjungi   cum    peccato  ; 

sicut  eodem  pacto  cum  illo  conjungitur  ha- 

bitus  amicitiao  naturalis  hominis  erga  ho- 

minem:  id  veronon  admittunt  Adversarii, 

quorum  plures,  et  graviorespalam  fatentur, 

conjunctionem   gratiae,  et  peccati  esse  na- 

turaliter,  seu  juxta  rerum  naturas  impos- 

sibilem.  Deinde  concesso  antecedenti,  ne- 

gamus  consequentiam  ;  quia  habitus  ami- 

citiac  existens  in  Petro  erga  Joannem  non 

est  effectus  amoris  Joannis  erga  Petrum, 

nec  ab  illo  conservatur ;  atqne  ideo  ex  of- 

fensa,   et  odio  Joannis  minime  sequitur, 

Salrnant.  Curs.  thcolog.  torn.  X. 


quod  pracdictus  habitus  destruatur.  Rursus 
de  ratione  praedicti  habitus  non  cst  conver- 
tere  Petrum  ad  Joannem,  tanquam  ad  ob~ 
jectumsimpliciter,etsuperomniadiIectum; 
unde  rccte  cohaeret  cum  peccato  Petri  erga 
Joannem.  Gratia  autem  est  terminus  amo- 
ris,  quo  Deus  diligit  hominem  simpliciter  ; 
quocirca  fieri  non  potest,  ut  gratia  sit  in 
homine,  et  hicsit  Deo  exosus,  et  abomina- 
bilis  per  peccatum.  Praeterea  gratia  conver- 
tithominemad  Deum  tanquam  ad  ultimum 
finem  super  omnia  dilectum,  a  quo  pecca- 
tum  indispensabiliter  avertit ;  quapropter 
gratia  ,  et  peccatum  nequeunt  divinitus 
conjungi.  Aliaeque  plures  implicationes  re- 
periunturinconjunctione  peccati,et  gratiae, 
quae  nequeunt  habitui  amicitiae,  et  peccato 
contra  hominem  accommodari  :  eas  autem 
supra  expendimus. 

Ad  secundam  eonfirmationem  dicendum 
est,  eam  fundari  in  suppositione  falsa,  et  a 
nobis  saepius  rejecta,  quod  gratia  solum 
moraliter  ,  et  alliciendo  Deum,  peccatum 
excludat  :  constat  quippe  ex  hactenus  dic- 
tis,  illud  expellere  physice,  ex  natura  rei, 
immediate,  et  per  seipsam.  Deinde  omit- 
tendopraemissas,  negamus  consequentiam  : 
quoniam  bonitas  naturalis  existens  in  ho- 
mine  offendente,  non  est  terminus,  vel 
effectus  amoris,  quo  homo  offensus  diligat 
simpliciter  offendentem ;  et  ita  recte  cohae- 
ret,  quod  offendens  habeat  quamlibet,  et 
maximamperfectionem  naturaIem,etquod 
nihilominus  oftensus  cum  odio  habeat,  et 
offensam  sibi  factam  non  remittat.  Contra- 
rium  autem  accidit  in  gratia  ;  haec  enim 
est  effectus,  et  terminus  divinae  dilectionis 
erga  hominem,  et  est  in  seipsa  bonum  sim- 
pliciter  :  unde  non  cohaeret,  quod  homo 
habeat  gratiam,  et  quod  non  terminet  di- 
lectionem  Dei  simpliciter  talem  ;  sive,  et 
in  idem  recidit,  quod  Deus  illum  hominem 
non  diligat  simpliciter,  odiumque  erga  il- 
lum  non  deponat,et  remittat  ipsipeccatum, 
ut  latius  declaravimus  §  \irxced. 

137.  Arguitur  quinto  ;  nam  si  conjunc-  Quintum 
tio  peccati  et  gratiae  esset  impossibilis,  se-  mS,ii- 
queretur  impossibile  esse  hominem  peccare 
in  instanti  v.  g.  A,  ex  suppositione,  quod 
habeatgratiam  in  illo  instanti  .-consequens 
est  contra  fidem,  qua  edocemur  hominem 
viatorem  posse  in  quolibet  instanti  pec- 
care  :  ergo  conjunctio  gratiae  et  peccati 
non  est  imppssibilis.  Sequela  ostenditur  ; 
nam  qui  habet  gratiam  in  instanti  A,  ne- 
quit  in  eo  instanti  peccare,  nisi  vel  compo- 

2G 


394 


DE  JUSTIFiCATIONE  IMPII. 


nendo  peccatum  cum  gratia,  vel ex pellendo 
gratiam  :  atqui  ex  suppositione,  quod  in  eo 
instanti  habeat  gratiam,  nequiteam  expel- 
lere;  nam  omne  quod  est,  ex  suppositione 
quod  sit,  necessario  est  :  ergo  si  impossi- 
bi!is  est  conjunctio  gratiae  cum  peccato, 
sequitur  impossibile  esse,  quod  homo  pec- 
cet  in  instanti,  inquo  habet  gratiam. 
Bespon-  Hoc  argumentum,  quod  aliunde  imple- 
s10-  xum  est,et  solet  afferre  difficultatem,  nihil 
in  prassenti  evincit.Tum  quia  si  ex  possi- 
bilitate  peccandi  inferreturpossibilitas  con- 
junclionis  gratiie,  et  peccati,  planeseque- 
retur  gratiam,  et  peccatum  posse  de 
ordinaria  conjungi ;  quandoquidem  habens 
gratiam  in  instanti  A,  potest  de  l 
naria  peccare.  Tum  etiam,  quia  idem  ar- 
gumentum  suaderel  gratiam,  et  careotiam 
gratiac  posse  in  mponi  ; 

nam  homo  in  eodem  instanti,  in  quo  b 
gratiam,    potest  ipsam  amittere,  »-t  ea  ca- 
rere.Tum  denique.nam  amoi  I  lium 

Dei  nequeunt  divinitaa  in  eodem  subjecto 
simul  existere  ;  et  multo  minus  amor,et  ca- 
rentia  amoris  :  et  hoc  non  obstante,  j 
homo  in  eodcm  instanti.inquo  Deumamat, 
illum  odisse,  vel  non  amare.  Solutio  igitur 
praedicti  argumenti,  q 
pluribus  rebus  quit  appli 
his,  quae  late  diximua  tract.  . 
dub.  l,  juxta  qu  l'  respondetur 
quelam.Adcujus  prob  ttionemdisti 
est  ea  propositio  :  Homo  in  instanti,  ii 
habet  gratiam,  non  j 
nendo  gratiam  cum  pe< 
pellendo:  el  si  intelligatur  de  p<  tenti 
quenti,  et  in  sensa  composito 
ad  circumstantias  hicetnunca  taliter 

occurrentes,  concedi  debet ;  si  autem  intelli- 
ir  de  potentia  an  nti,el  insensu  di- 

viso  aconjunctione  peccati  cum circumstan- 
tiis  accidentaliter  hicetnuncoccurrentibus, 
i.  Nam  stante  grati  tiam 

auxilio  efficaci  impossibili  cumacto  ; 
perseverat  adhuc  in  homine  potentia  \ 
tica  respiciens,  Licet  non  omnino  ; 
actum  peccati  ut  praecisum  a  circumstantiis 
hic  accidentaliter  occurrentibus  (inter  quas 
recensetur  tam  exclusio  gratia,  quam  con- 
junctio  cum  illa),atque  ideo  ut  tunc  simpli- 
r  possibilem  :  quaB  Qtia  antece- 

dens,et  in  sensu  diviso.  tem  potentia 

sufficit,  et  requiritur  ad  hoe,  quod  homo 
habens  gratiam  possit  absolute  peccare,  ut 
loco  citato  tam  exemplis,  quam  rationibus 
declaravimus .  Nec   obstat   impossibilitas 


consequens,  et  in  sensu  composito  orta  ex 
suppositione  accidentali  •  itiae  gratia^. 

138.  Arguitur  sexto.  quia  i  xta« 

ret  conjunctio  pecciti  habitualis,  et  gratia&mJJ5jlj 
habitualis,  minime  tamen  implicat   c 
junctio  actus   peccati  cum  habitu  gi 
ergo  non  esl  universaliter  verum,  gratiam 
non  posse  divinitus   conjungi  cum  ali 
peccato  mortali.  Probaturan  ;uia 

non  min  tionem  habent  int*  : 

habitus  fidei,  et  habitos  scienti  • 

quam  habituale  ,m,et  habi- 

tus  gratiae ;  sicut  enim  ;  □  importat 

pri\  gratiae,  it  i  fides  importat  pri- 

vationemevid  [uamsci  pen- 

sabili  ilis 

njunctio  actus  e  iSita  fi- 

dt-i.ut  C'.»mmuni'' 

Dod  ;  3,  ubi  ait : 

n   fnit  !  tbi- 

i  habuti    nrhim  //''  itnrum, 

.ul  tune 
it  tamensimul  in 
ergolicet  impli  ajunctio  habitualis 

peccati,et  habitoalii  minimetamen 

I  actna  peccati  conjungatur 
cum 

r,   quia  non  n  ;>ugnat  < 

conjonctio  actus  pecc  u""lttr* 

•  actus  i  i  ctun  i 

i 
I  liter 

■ 

avertimur   j  iale  :  al 

conju 

bituali    l  ilis  : 

tus 
I       :ti  cum  .  tur  mi- 

t  mtam 

... 

divin  iui- 

tur  ,  posito  .   infallibili 

auferri    pcccatum  :   • 

| 

I  item  :  q 

^o  praD- 
dictus  actuscomj 
cum  p*.  ali. 

.  entum 
ant>  n,  omit-:. .'  'n 

lo  praemissas,  n 
Ratio  disparital 

tum.  lis, 

et  imm  aut 

dispositiva,  qual 

•lit 


' 


DISP.  II,  DUB.  V. 


305 


ponit  ad  formam  incompossibilem  cum  ha- 
bitu  :  quam  si  efficeret,  eo  ipso  habitum 
destrueret.  Unde  si  impediri  divinitus  va- 
let  habitus  actui  correspondens,  componi 
etiam  divinitus  poterit  actus  cum  habitu 
sibi  mediate  tantum  opposito  ;  non  enim 
repugnat  idem  subjectum  attingere  actua- 
liter  aliquid,  et  ad  oppositum  habitualiter 
inclinari,  praesertim  cum  mera  attingentia 
actualis  ab  habituali  praccisa  non  domine- 
tur  perfecte  subjecto,  sed  tantum  illud  affi- 
ciat  per  modum  transeuntis.Sic  autem  acci- 
dit  in  conjunctione  habitus  fidei,  et  actus 
scientiae  circa  idem  objectum  ;  nam  actus 
scientiae  nec  producit  indispensabiliter  ha- 
bitum  scientiae,  nec  illum  sibi  essentialiter 
annectit ;  sed  potest  ab  habitu  sibi  corres- 
pondente  divinitus  separari(cumpraedictus 
habitus  debeat  a  Deo  produci)  atque  ideo 
actus  scientiae  est  divinitus  conjungibilis 
cum  habitu  fidei  circa  eandem  veritatem. 
Actus  autem  peccati  est  omnino  insepara- 
bilis  a  peccato  habituali,  eo  quod  habituale 
peccatum  nequit  a  Deo  produci,  ut  ex  se 
liquet  :  nec  ab  homine  aliter  fit,  quam  per 
peccatum  actuale,  quae  est  ultima  causali- 
tas  ad  resultantiam  illius  :  atque  ideo  pec- 
cato  actuali  posito,  impossibileest  impedire 
resultantiam  habitualis.  Quamobrem  sicut 
peccatum  habituale  opponitur  gratiae  oppo- 
r-itione  immediata  divinitus  insuperabili  : 
ita  peccatum  actuale  opponiturgratiae  tanta 
oppositione  mediata,  ut  nec  divinitus  de- 
vinci  queat. 

Adde  peccatum  actuale  esse  immediate, 
et  per  semetipsum  impedimentum ,  quo 
stante  nequit  gratiahomini  infundi,  vel  in 
illo  conservari  ;  nam  pracdictum  pcccatum 
per  semetipsum  constituit  liominem  Deo 
simplicitcrodiosum  et  abominabilem  ;cum 
quo  nullo  modo  componi  potest,  ut  homo 
terminet  dilectionem  Dei  simpliciter,  sine 
qua  nequit  Deus  gratiam  efTicere,  aut  in 
homine  con  .-,   nt  supra  expendimus 

o  num.  123.  Actus  vero  nnionis  non  impe- 
dit  Deum,  ut  habilum  fidei  spocialiter  con- 

v  rvet. 
Adcenfirmationemconcedimusmajorem, 

m  recteevincit  probatio  ipsi  inserta,  ul 

amus  minorem. 

admittimus  primam 

ndam.   Tum 

ntialiter 

a  gi  Lctificante,  tanquara  ;i  forn 

principio  effectivo,  ut  infra  dub.  6  de( 

unde  licet  praedict  nequeat 


cum  peccato  conjungi,  non  sequitur,  quod 
illud  formaliter  expeliat,  sed  quod  illud 
per  gratiam,  tanquam  per  causam  forma- 
lem,  supponat  exclusum.  Tumetiam,  quia 
esto  actus  charitatis  non  procederet  a  gra- 
tia,  adhuc  tamen  non  infertur,  ipsum  ex- 
pellere  peccatum  per  modum  causae  forma- 
lis,  sed  solum  per  modum  causco  dispositi- 
vao,  ut  confra  Vasquez  ostendimus  dub.  2. 
Adde,  quod  sicut  ex  eo,  quod  actus  charita- 
tis  sit  secundum  praesentem  providentiam 
inconjungibilis  cum  peccato,  nonsequitur 
esse  de  facto  formam  justificantem,  vel 
remissivam  peccati,  ut  omnes  Adversarii 
admittunt  :  ita  ex  eo,  quod  divinitus  cum 
peccato  conjungi  non  valeat,  minime  potest 
inferri,  quod  de  facto,  vel  de  possibili  sit 
forma  justificans  ,  ut  bene  declaravimus 
loco  proxime  citato. 


DUBIUM  V. 

Utrum  peccatum  kominis  clevati  ad  fiaem 
supernaturalem  possit  divinitus  auferri 
absque  mutatione  intrinseca  peccatoris. 

Ex  hucusque  dictis  constat  ,  gratiam 
sanctificantem  esse  necessariam  secundum 
praesentem  providentiam  ad  remissionem 
peccati  mortalis  ,  tantamque  habere  cum 
illooppositionem,  ut  nec  divinitus  valeant 
in  eodem  subjecto  conjungi.  Succedit,  ut 
invcstigomus,  an  praedicta  gratia  sit  adeo 
requisita  ad  destruendum  peccatum,  quod 
hujus  remissio  sit  impossibilis  absque  illius 
communicatione.  Cujus  difficultatis  enoda- 
tioni  deserviot  pracsons  dubium  cum  duobus 
sequenlibus.  Scd  ut  terminos  tituli  expli- 
comus,  otsimul  exponamus  punctum  diffi- 
cultatis  in  hoc  dubio,  ct  sequentibus  venti- 
landao,  oportet  aliqua  brevitcr  praelibare. 

§  I- 
Prwmittuntur  aliqux  observationes. 

139.  Poccalum,  pro  cujus  dcstruclione,  N0laI. 
(;t  destructionis  causis  elucidandis  praescns 
(luJnum  ordimur,  debet  csso  gravo,  seu 
mortale  ,    quod  videlicet    graviler  Iegem 
violat,  et  rationi  opponitur  :  istud  quippe 

;.   quod  hominem  consfituit  simpliciter 
im;  !   injustum  ;  et  cujus  destructio 

diciturjustificatio,»  testi  latei  ia  circa  quam 
ln'j'1    Tr  ictatU8  ;  vonialia  cnim  non  faciunt 


396 


DE  JISTIFICATIONE  IMPII, 


Divisio 
peccati 


hominom  simplicitor  injustum,nec  illorum 
romissio  est  rigorosa  justificatio,  sed  major 
pracciso  extensio  ,  vel  explicatio  justitiao. 
Dividitur  autem  peccatum  mortale  in  ac- 
tuale,  et  habituale  :  illud  est,  quod  actuali- 
ter  procodita  voluntatc,  ot  actualitor  violat 
legom,  vel  omittendo  quod  praocipit,  vel 
faciondoquod  prohibet.  Istud  veroest,  quod 
ex  pcccato  actuali  relinquitur,  et  quod  ho- 
minom  donominat  peccatorom  habitaaliter, 
<  t  intrinsocc.  Dari  qaippe  hoc  habitaale,  et 
mtrinsecum  sic  hominum  denominans  , 
satis  liquet  ex  dictis  di«p.  1,  dub.  1,  ei 
ihi  citatis.  Kursus  peccatum  mortalo  hahi- 
tuale  dividitur  in  originale,  ot  porsonale. 
Illud  dicitur,  quod  ex  pecc  itoactaali  Adami 
derivatur  ad  dcscondente.s  ah  ou  per  semi- 
nalem  propagationem  :  istud  verovocator, 
quod  ox  poccato  actoali  proprio  pelinqoitar 
in  eodem  supposito.  Utrumque  aatem 
manet  post  poccatum  actuale,  el  Bubjectom 
inficit ,  constitoitqoe  abominabile  coram 
Doo,  ut  latius  oxplicuimus  locis  proximo 
rolaiis.  (Jtramque  etiam  sobjicitnr  praesenti 
didicultati,  et  comprehenditur  uomine 
cati  mortalis,  quod  in  dabii  titulo  ponitur : 
quamvis  majoris  claritatis  gratia  speciali- 
ter  agomus  do  peccato  habituali  i 
et  deinceps  qns  de  eo  dixerimns,  originali 
Dpplicabimus .  Non  comprehendimus  au- 
tom  peccati  mortalis  nomine  peocatom 
actuale  ;  hoc  quippe  actu  o  dicitur, 

ii!  i  quando  actu  committitor  :  el  imp 
torium    supponimus   esse ,    quod    aliquid 
destruatur  iu  eadem  durationo,  inqua  iit  ; 
quamvis  de  Iioc  otiam  dobitaverinl  qui- 
dam   Recentiores,  quos   obiter   confuta- 
himus. 
NotaS.       I  ;i)-  Deinde  observa  cx  dictis  tract.  pr.r- 
ced.  disp.  1,0*116.  2,  hominem  in  doplici 
statu  considerari,  el  constitui  j        ■.  primo 
in  statu  pororom,  sive  inporis  uaturalibus, 
suh  eisvidelicel  conditionibos,  ac  disj 
tionibus,  tam  intrinsecis,qoam  extrinsi 
quso  naturam  rationalem  natoraliter con-  < 
comitantor  in  ordinc  ad  propriom,  ot  con- 
naturalem  finem  ;  quae  omnia  claodontor 
intra  ordinom  naturalom,  naturamquc  ad 
supcriorcm  finom   non  evehunt.  I'i. 
tali  stalu  non  darentur  praxepta  Boperna- 
turalia,  quibus  homo  in  fincm  supornatu- 
ralem  dirigitur  ;    ac  proindc   non  posset 
homo   in  pracdicto  statu   (saltem  dirccto) 
pra:cepta  supornaturalia  violare,  vel  Deum 
ut  lcgislatorem,  et  finem  supernaturalem 
offendere.  Sccundo  potost  considerari  in 


Onpta 

bominis 

status. 


prrcsenti  statu  naturae  elevat  r  linem 

gratiae,  et  adfinom  .-.upernaturalom,  in 
statu  adsunt  prajcopta  supornaturalia  tali 
ordini  proportionata,  ot  pradicto  fini  con- 
grua  ;  immo  ips  1  \  pta  naturalia  ca- 
dunt  suh  diroctiono  Doi  supernaturalis 
authoris,  et  oidom  fini  ex  I  :iatione 

descrviunt.  Quocirca  nemodefacto  ronscius 

licts  ordinationis,  etelevationi 
naturalem   violat,  qoin  simo]  etiam   1 
agat,  saltom  indirecte,  contra  legem  saj 
nataralem,  et  Deum  sopernatoralem  autho- 
rom  non  offendat.  Igitur  in  I 
duhio  agem  ccati  r. 

talis  hominis  elevati  ad  finem sopernato- 
ralem,  ut  in  dubii  litul  -uimu- 

posto.i  tract  ilumus  de  di  ati 

comr.n  -1  1:1    t  tt'i  pororom,  ut 
majorem  clarita  ici- 

lifficilioi 

1  11.    I:  anim  idverNn 

| 

habitoale  hojos  statos;  :ulam, 

oem  1.  >,  qua) 

istil  in  privatione  gr .  rqoam 

.in  habitoal 

m  habitoalem  ad  bonom  pro-  . 
prium,  exclu:  0  or  lim 

1    finem  :    .  -i   intrin 

;        itoris,  si  et  irapr 

::i.  ut  terminet  divinom  amorom  : 
dignitatem,  Bive  r 

inti  i  lm  prc; 

colpam  :  offensam  pasaivam  Dei,  qua  in- 
tciii^itur   I  itoa  ex  affi 

peccanti  .  ium    prodentoi  :ua- 

::i  abominator,  I  illum  1 

ia  amicitia  I      taex  consortio  gra* 
::i  peccal 

it.alia- 
que  plur.i  mala,  qa  • 

et  qas  l>.  Thom.  '/nrv.  1 

art . 

.    '.   J.  ,i  Mit  d-trinvntum  ij  iiui  n 
ralis  rtctitudmis.  EEx  iis  autei  tis- 

simum,  et  formalitt  r  constitoit 
habil  t  macul  .v  ■, 

nam  hax  »;t  primom  intrinsecom  inter 
mala  habitoalia,  qoae  ex  peccato  actuali 
relinquuntur,  el  0  mparatnr  ad  per 

modum  fundamenti.  t!  ius 

exposuimus  disp.  Itdai6.  1. 

1  12.  Unde  fit,  quod  triplox  remissio  p     -  : 

eati  ezcogitari  poaait.  Alia  perfecticsn 

qua) 


DISP.  II,  DUB.   V; 


397 


difficol- 
Ulishic 
deeiden 


quae  non  solum  removcat  peccatum,  sed 
etiam  restituat  hominem  ad  eum  statum, 
et  perfectionem,  quae  ante  peccatum  habe- 
bat.  Alia  imperfectissima,  quae  solum  des- 
truat  aliquod  malum  ex  peccato  causatum, 
ut  puta  poenam,  aut  poenalitates,  quao  ad 
peccatum  consequuntur.  Alia  denique  me- 
dia,  et  velut  perfecta  in  ratione  remissionis, 
quae  videlicet  non  restituat  omnia  bona  per 
peccatum  amissa,  destruat  tamen  omne  id 
quod  habet  veram  rationem  peccati,  et  quod 
hominem  peccatorem  denominat,  et  consti- 
tuit.  Primam  autem  ex  iis  remissionibus 
supponimus  omnino  impossibilem  esse 
absque  immutatione  intrinseca  peccatoris ; 
immo  absque  infusione  gratiac  sanctifican- 
tis.  Nam  cum  inter  alia  bona  per  peccatum 
exclusa  computetur  ipsa  gratia,  implicato- 
rium  est,  quod  peccatori  remittatur  pecca- 
tum  remissione  reparante  omnia  mala,  et 
restituente  omnia  bona ;  et  quod  denuo  non 
consequatur  gratiam  sanctificantem,  et  in- 
trinsece  innovetur.  Secundam  etiam  sup- 
ponimus  possibilem  esse  absque  immuta- 
tione  intrinseca  peccatoris  ;  nulla  quippe 
repugnantia  apparet  in  eo,  quod  Deus  ab 
extrinsecocondonet  v.  g.  pcenam,  quam  in- 
fligere  decreverat,  et  quam  peccatum  ex  se 
merebatur.  Totaergo  difficultas  devolvitur 
ad  ultimum,  et  quodammodo  medium  re- 
missionis  modum,  quo  scilicet  fit  oraecise 
destructio  ejus,  quod  veram  habet  rationem 
peccati ;  et  de  hoc  inquirimus,  an  fieri  va- 
leat  pure  ab  extrinseco,  et  absque  intrinseca 
peccatorismutatione,sive  utalii  loquuntur, 
absque  infusione  cujuscumque  doni,  vel 
gratiae. 

143.  Pro  cujus  decisionetandem  observa, 
neminem  negare,  quod  ad  remissionem 
peccati  aliquod  genus  gratia)  desideretur; 
nam  cum  ablatio  peccati  sit  quoddam  bo- 
nurri,  et  beneficium  peccatori  indebitum, 
nequit  non  esse  gratia,  saltem  extrinseca, 
quod  Deus  peccatum  remittat.  Sed  diflicul- 
tas  est,  an  desideretar  etiam  gratia  intrin- 
seca,  siveinhaerens?  Ilaec  autem  estdaplex  : 
alia  habitualis,  et  permanens,  quae  aflicit 
Lmmediate  sabstantiam  animac  :  alia  vero 
actualis,  et  transiens,  quae  afficit  immediale 
potentiaa  operativas,  eas  elevando,  et  pro- 
movendo  ad  aliquam  operationem,  ut  ex 
professo  oxplicuimus  traotatu  prwced,  fere 
ixr  totum.  Ergo  in  praBsenti  dabio  solam 
determinabimus,  an  ad  remissionem  pec- 
eati  requiratur  indispensabiliter  communi- 
catio  alicajas  gratias  inhsrentis,  per  quam 


homo  intrinsece  immutatur,  abstrahendo  a 
conditione  praedictae  gratiae.  In  sequenti 
vero  decidemus,  quaenam  gratia  ad  destruc- 
tionem  peccati  desideretur.  Ex quibus omni- 
bus  manent  explicati  titulus  hujus  dubii,  et 
dispositionis  ordo  ad  sequentia.  His  suppo- 
sitis. 

§  II. 

Rcfertur  negativa  D.  Thomx  senlemlia,  et 
unico  fundamenlo  munitur. 

144,  Dicendum  est,  impossibilem  esse,  Conciu- 
adhuc  per  respectum  ad  potentiam  Dei  ab-  S10' 
solutam,  remissionem  peccati  mortalis  per- 
sonalis,  absque  intrinseca  peccatoris  muta-^pb^ 
tione.  Ita  D.  Thom.  in  prxsenti  art.  2,  ubi 
concludit,  non  posse  intelligi  remissionem 
peccati,  si  non  adsit  infusio  gratix :  et  idem 
significat  3  yart.  quxst.  86,  art.  2  et  in  4, 
dist.  7,  quxst.  1,  art.  3,  quxstiunc.  1  ad  2, 
et  quxst.  28  de  verit.  art.  2.  Quibus  locis 
adeo  aperte  tuetur  assertionem  nostram,  ut 
prorsus  excludat  varias  interpretationes 
Adversariorum.  Nam  quod  aliqui  respon- 
dent,  S.  Doctorem  loqui  praecise  secundum 
providentiam,  et  potentiam  ordinariam, 
facile  refellitur;  quoniam  id  quod  est  sim- 
pliciter  possibile,  saltem  per  respectum  ad 
potentiam  absolutam,  licetde  facto  non  eve- 
niatsecundum  potentiam  ordinariam,  intel- 
ligi  optime  potest ;  ens  quippe  nequit  non 
esse  verum,  et  intelligibile  :  ergo  cum 
D.  Thomas  aiTirmet,  intelligi  non  posse 
remissioncm  peccati  absque  infusione  gra- 
tiae,  profecto  loquitur  nonsolum  secundum 
providentiam  ordinariam,  sed  per  respec- 
tum  etiam  ad  potentiam  Dei  absolutam, 
sive  ad  possibilitatem  rei  secundum  se. 
Quod  autcm  alii  dicunt,  S.  Doctorcm  loqui  varia 
de  necessitato  gratiac  in  esse  gratiac,  quae  ™u01' 
importat  extrinsecam  benevolcntiam  Dei,  jJjJSr" 
non  vero  in  essequalitatis  intrinseceinhae- 
rentis,  cvidentius  adhuc  confutatur ;  quo- 
niam  infusio  gratiao  non  est  mera  acceptatio, 
aut  benevolentia  cxtrinscca,  sed  productio, 
et  communicatio  alicujus  doni  in  homihe 
reccpti,  ut  satis  cx  se  liquet  :  crgo  cum 
S.  Doctorasserat,  non  posseintclligi  pcccati 
rcmissionem  absque  infusione  gratiae,  pro- 
caldubio  gratiaa  nomine  non  intelligit  ex- 
trinsecam  Dei  bencvolentiam,  sed  alicujus 
doni  intrinseci  communicationem.  Praeser- 
tim  cum  in  responsione  ad  1,  dicat :  Homo 
jtost  peeecUum  non  potest  esse  sine  culpa,  nisi 


308 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


gratiam  habeat.  Et  ad  2  :  Hoc  quod  est  Deum 
non  imputare  peccatum  homini,  importat 
guendam  effectum  in  ipsot  cui  peccatum  non 
imputatur.  Quae  nisi  violenter  ot  absurdis- 
sime  nequount  applicari  gratiae  extrinsecs 
accoptationis.sed  ovidonter  significant  com- 
municationem  alicujus  doni  intrinseci. 
Buarcz.  Quod  denique  alii  cum  Suario  rospondont, 
S.  Doctorom  sermonem  facere  de  remis- 
sione  peccati  perfectissima,  quae  importat 
roparationem  bonorum,  quae  homo  peo- 
candoamisit,utsupraexplicuimus  num  142, 
non  autem  do  sola,  et  pura  remissione  pec- 
cati,  facileetiam  ex  eisdem  testimonii 
jicitur,  quoniam  D.  Thom.  minime  studuit 
probare,  ad  restitutionem  grati;n  necessa- 
riam  essegraliam  ;  id  qnippe  cuilibet  el 
inepto  esi  per  se  notnm,  et  indignnm  pror- 
sus,   ut  a  Sanctissimo  I  in  dubium 

revocaretur  :  sed  ex  .  quos  pocca- 

tum  rolinquit,  conclnsit  necessari  tm 
gratiam  ad  destroctionem  peccali.   Q 
evidentiu8  adhnc  liqui  I 
tata  ad  1,  ubi  ait  :  L\  niam 

peccet,  potuerii  esse  rine  grai  ilp  i ; 

tamenposi  peccatum  non  \  :,pa, 

nisi  gratiam  habeat.  Et  q,  eit.  de   Verit.  in 

p.  ad  5,  inqnil  :    [dam  a  statu  g\ 
ciditf  et  non  solum  a  statu  natur     §       im«i 
si  a  solostatu  naturm  decidissett  nihilominus 
tarnen  ad  expiationem  infini  -       mum 

divinw  gratiss  requireretur.  I  bi  aperti 
quitur  de  rem  ;     :ati .  quod   non 

habet  adjunctam  amissionem  gratis  :  i 
independenter  ab  hoc, 
rit  gratiam  per  peccatam,  i 
necessariam  r  itiam  b 

truendum;  atque  ideo  non  loqnitnrde  i 
missione  peccati,  prootest  reparatiogi 
amissaa,  8ed  de  sola,  el  pur  i  uone 

peccati  secundum  se.  El  quia  de  mente  An- 
gelici  Praecepti  ria  evidenti  t  ex 

dicendis  dabio  sequenti,  idcirco  in  i  i  am- 
plius  asserenda  non oportet hic  immorari. 
Angelicam  Doctorem  seqnnntnr  commu- 
..     V(,  niter  ejas  discipali,  Capreolas  tn  idist.  1. 
F&lad.'  qwsst.  2,  art.  3,  in  respons.  ad  argumentum 
uterqne  conlra  2  conclusionetn,  Paladanns  cititus  a 
Soius.  Capreolo,  Soto  dist.   15,  qtusst.    I,  ari. 

Petras  de  Soto  de  institut.  >  .  1  de 

Caleun  P&*itentiat  Ferrara  3,  contra  geni 
Conrad.'  157,  Cajetan.  Conradas.  el  Medina  adhunc 
knuxo.art.  2,  ubi  euam  Aranxo duo.  3,  eonci .  1. 
£rUn"  ^um(jl  '^'SP-  ^i  concl.  3,   I  n  ::•  P,   Maitinez 
Gern.  dub.  3,  concl.   1,  Marcas  a  Serracfa6. 
s.iSom.  Joan.  a  s.  Th<  ma  disp.  27,  tsrt.  2,  §  D 


crgo,  ot  tom.  2  in  '.\  part.  d  firt .   I. 

Montes.  disp.  33,  num.  191, 

art.  1,  §  2,  Labai  dub.  ■  Nuno   : 

.  art.  2,  dub.  2  infine,  et  alii  p!u- 
rimi.    Quibus    ex    extr  nt  beium 

Richardus  in   l,  dist.   I,  art.  6,  (ptrst 
Bellarmin.   lib.  2,        /  ""• 

Valentina  disput.S,  quxst.  5,  punct.  ' 
quez  Merai 


Becanus  im  S 

num.  lisonus  3part.  , 

'.  9.  Ex  quibus  Vasquea  mus  af- 

firmant,  vel  • -ntiam  | 

ferendam  esse  conti  irirc,  qura  ha?c  p'. 
momfavel  Calvinist 

dicunt;  nam  omnes  subtilitates.  quas  Al- 
■ 
m  grati  e  pro  rei  ^V1* 

nistas  instruunt,  ot  argumi 
rnm  i  mt,  el  negent  peccatom  I 

lia)  inh 
S    !  i  de  hoc 

1 15.   Probator  i   unico  fun 

m.  locii 
ttis,  qni  1  f>  lesl  il 

rui  qoan 
net  hal  i 

imp 

motatione  :  • 

liquet;   nan 

a  qna  uni 

■ 
impl 

alb. 

l 

enim  al 

t.  .i  qua  huj  ism    h 
tmanicentur,  ni  •  im. 

riat  tal 
qnod  nihilominua  ; 

.t.  Minor  auterr. 
qnia  den  iminatio  intrii 
quandiu  non  cessant  prin  i  quibus 

|Oate  d<  it  i:i  un.  nut- 

lua  i  t,  nisi  ei  icu- 


DISP.  II,  DUB.  V. 


399 


jus  principii,  a  quo  dependet :  atqui  prin- 
cipia,  a  quibus  praedictae  denominationes 
dependent,  solum  possunt  esse  actus  prai- 
teritus,  non  retractatus,  qui  illas  denomi- 
nationes  causat,  et  moraliter  conservat ;  et 
ipse  homo,  in  quo  manent,  et  cui  confe- 
runtur;  etcarentia  gratiae,  vel  rectitudinis 
ex  actu  peccaminoso  relicta;  et  hujusmodi 
principia  cessare  nequeunt  absque  muta- 
tione  intrinseca  peccatoris  :  ergo  implicat, 
quod  homo  relinquat,  et  exuat  praadictas 
denominationes  absque  intrinseca  sui  mu- 
tatione.  Minor  hujus  posterioris  syllogismi 
quoad  primam  partem  satis  liquet;  nam 
Deus  sub  nulla  ratione  est  principium  con- 
servans  praedictas  denominationes.nec  aliud 
principium  desiderari,  vel  excogilari  po- 
test,  a  quo  dependeant,  praeter  illa,  quae 
recensuimus.  Secunda  etiam  minoris  pars, 
in  qua  est  difficultas,  ostenditur ;  nam  actus 
praeterilus,  ut  non  retractatus,  nequit  ces- 
sare  nisi  per  retractationem  vel  elicitam  ab 
homine,  vei  habitam  eminenter  in  aliqua 
forma  ipsi  infusa  :  homo  etiam  cessare  ne- 
quit,  nisi  per  sui  destructionem  :  carentia 
denique  gratia?,  vel  rectitudinis  nequit  ces- 
sare,  nisi  per  gratiam,  vel  rectitudinem 
oppositam  :  quae  omnia  satis  Iiquetfieri  non 
posse  absque  intiinseca  peccatoris  muta- 
tione. 

Sltor"  Conflrmatur  primo,  quia  nequit  peccatum 
primo.  destrui,  quin  homo  transeat  de  esse  aver- 
sum  a  Deo  ad  non  esse  aversum ;  de  esse 
maculatum  ad  non  esse  maculatum  ;  de  esse 
dignum  odio  Dei,  et  pcena  aeterna,  ad  non 
esse  dignum  tali  odio,  et  poena  :  sed  impli- 
cat  fieri  hunc  transitum  absque  intrinseca 
mutatione  peccatoris  :  ergo  implicat  pecca- 
tumdestrui,etquod  peccator  intrinsece  non 
mutetur.  Major  et  consequentia  patent.  Mi- 
nor  ostenditur ;  quoniam  implicat  variari 
denominationem  realem  absquo  mutatione 
reali  alicujuf  extremi,  aut  requisiti  exhis, 
qna?  ad  talem  denominationem  desideran- 
tur;  nam  ubi  cuncta,  quae  ad  determinatio- 
nem  realem  desiderantur,  manent  prorsus 
immota,  et  invariata,  opua  est,  qubd  eadem 
denominatio  immota,  et  inv  iri  ita  per 
ret,  juxta  illud  :  Idem  manem  idem  semper 
facit  idem  :  atqui  praedicta  mutalio  realia 
nequitponi  ex  parte  Dei,  qnippequi  immu- 
tabilia  esl  in  eip  o  :  nec  auffieil  poni  ei 
parte  alicujus  extrinaeci,  cum  ietud  imper- 
tinenter,  el  per  accidena  se  habeat  ad  prae- 
dictaa  denominationea :  ergo  solum  pote  I 
poni  (  <  p  irte  ipaiua  peccatori  i,  et  con  e- 


quenter  implicat  fieri  transitum  hominis 
ab  illis  denominationibus  ab  denominatio- 
nes  oppositas,  et  quod  homo  intrinsece  non 
immutetur. 

Confirmatur  secundo,  et  declaratur  am-  se- 
plius  robur  rationis  nostrae;  quia  nequit  cund0' 
Deus  destruere  denominationes  maculati, 
aversi  a  Deo,  et  digni  pcena  aeterna,  pecca- 
tori  intrinsece  convenientes,  nisi  vel  sus- 
pendendo  antiquum  aliquem  concursum, 
vel  exhibendo  concursum  novum  :  sicut  in 
naturalibus  nequit  Deus  destruere  aliquam 
denominationem  realem  subjecto  intrinsece 
convenientem,  nisi  vel  suspendendo  con- 
cursum  conservativum  formae,  et  principio- 
rum  communicantium  praedictam  denomi- 
nationem;  vel  producendo  aliquid  incom- 
possibile  cum  praedicta  forma,et  principiis ; 
aliter  enim  relinquit  intacta,  et  immutata 
cuncta  principia,  quae  ad  talem  denomina- 
tionem  concurrunt ;  et  sic  opus  est,  quod  ipsa 
denominatio  invariata  persistat,  ut  satis  ex 
se  liquet.  Deus  autem  nequit  suspendere 
concursum  conservativum  praedictarum  de- 
nominationum,  nempe  maculati,  aversi, 
dignipcena,  etc.  ipse  enim  nullo  modo  cau- 
sat,  vel  conservat  praedictas  denominatio- 
nes;  sed  sola  creatura  per  modum  primi 
principii  defectivi  eas  causat,  et  conservat ; 
quocirca  nequit  Deus  illas  destruere  per  sus- 
pensionem  proprii  concursus.  Posset  tamen 
eas  destruere  indirecte  suspendendo  con- 
cursum  conservativum  subjecti,  cui  conve- 
niunt,  et  de  quo  praedicantur  :  sed  hoc  fieri 
non  posset  absque  intrinseca,  et  maxima 
peccatoris  mutatione,  ut  ex  se  liquet.  Res- 
tat  igitur,  quod  vel  Deus  nequeat  illas  de- 
nominaliones  destruere,  quod  est  absur- 
dum  ;  vel  quod  eas  dostruere  valeat  exhi- 
bendo  novnm  aliquem  concursum.  Tunc 
ultra  :  Vel  illeconcursus  Dei  ponit  aliquid 
in  peccalore,  vel  nihil  in  eo  producit,  sed 
tantum  in  aliquo  exlrinsoco?  Si  primum, 
habemus  inlentum,  quia  repugnat  aliquid 
in  peccatore  poni  de  novo,  ct  quod  ipse  in- 
trinsece  non  mutetur.  Secundum  autem  non 
suflicit;  ([uoniam  illud  extrinsecum  non 
habet  ullam  repugnantiam,  vel  incompos- 
sibilitalemcum  stalu  intrinseco  peccaloris; 
et  idcirco  posita  qualibet  mutatione,  aut 
variatione  intrinseca,  adlrac  honu  mane- 
bit  in  peccato  :  aicut  qui  caocitatem  semel 
contraxit,  eam  minime  deponet  per  hoc, 
quod  Sat  mutatio  in  aliquo  extrinseco,  sed 
aolum  per  reparationem  visus. 


400 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Primnm 

CllLl- 

giuin. 
Scotus. 
Gabriel. 
Mertin. 


Confuta* 

lur. 


Tius  V 
Gre« 

XIII 


§•  IH, 

Confutantur  dux  responsiones  Nominalium, 
et  quorundam  Juniorum. 

146.HuicargumentooccurruntprimoSco- 
Gabriel.et  alii  Nominales,  etspecialiter 
•Joannes  de  Medina  codice  de  pcenitentia, 
tract.  1,  qumst.  7,  et  12,  asserendo  pecca- 
tum  habituale  nihilaliud  esse,  nisi  obliga- 
tionem  subeundi  pcenam  propeccato  actuali 
praeterito,  dicentem  ordinem  ad  praedic- 
tum  actum,  et  taxatam  ex  decreto  Dei. 
(nde  cum  Deus  possit  suspendere  illud 
decretum  in  tempore  determinat"  ex  di 
sitione  acterna,  quin  de  novo  aliquid  effi- 
ciat ;  soquitur,  quod  absque  mutatione  in- 
trinseca  peccatoris,  queat  cessareilla  obli- 
gatio.  sive  reatus,  ac  proinde  pec^atum 
habituale,  quod  formaliter,  •  t  in  recto  non 
differtab  illis.  Sicut  siPrinceps  \ 
metallum  usque  ad  determinatam  I 
eo  elapso,  absqueulla  nova  matatione  ces- 
saret  valor  monetaB ;  et  si  judex  damnaret 
aliquem  ad  carcerem  usque  ad  prafixum 
diem,  transacto  eo  die  cessaret  oblig 
manendi  in  carcere. 

Caeterum  haec  responsio  i  ns, 

et  eam  coinmuniter  impognanl  1 
post    Concilium  Tridentinam,  et  quidem 
merito  ;  nam  principinm,  cni    innititnr, 
absurdissimum  i  i  plnrib         isetnr 

improbabile.aat  etiam  erronenm.Tam  qnia 
transacto  actu  peccati,  aliqui  nandam 

est,  quod  habeat  veram  rationem  peccati 
habitualis ;  obligatio  aatem  sabeandi  | 
nam.sive  reatas  ex  di\  ina  lege  provenii 
minime  habet  rationem  peccati,  cum  sit  a 
Deo  illam  taxante,  el  infligente,  aqaota- 
men  nullum  valet  esse  ,  itum  :  i  rg  i 
peccatum  habitaale  non  consistit  formali- 
ter  in  praedicta  obligatione,  vel  reata.  Etsi 
in  solo  reata  consisteret,  fierel  in  justiflca- 
tione  non  auferri  peccatnm,  proprie 
quendo,  sed  solum  snspendi  obligationem 
subeundi  posnam  pro  peccato.  EJanc  aatem 
doctrinam,  et  ejus  appendices  damnarnnt 
Pius  V  et  Gregorius  XIII,  inter  alias  pro- 
positiones  Michaelis  Baii,  qnarnm 
in  hunc  modum  :  i  In  peccato  duo  sunt. 
o  actus,  et  reatus.  Transeunte  autem  actu, 
n  nihil  manet.  nisi  reatus,  sive  obligatio 
«  ad  pcciiam.  Unde  in  sacramento  l^aptis- 
o  mi,  aut  sacerdotis  absolutione  proprie 
«  reatus  peccati  duntaxattollitur,  et  minis- 
«  terium  sacerdotis  solum  liber  at  areata. 


Tum  etiam,  quia  transacto    actu  ; 
homo  vere,et  proprie  est.et  dicitur  avei 
aDeo,    maculatus,    indignus    Dei   amore, 
dignus  pcena  aeterna,etc.ut  passim  clamant 
Scriptura,Conciiia,etPatres:sed  formaaut 
quasi  forma  pracstans  hujusmo  li  denomi- 
nationes,  non  est  aliquis  actus  divinus,  vel 
terminus  ab  co  dependens  ;  siquidem  pl 
dictac  denominationes  sunt  de  generc  mali 
culpac,  a  quo  procul  omnino  absunt  acti" 
divina,  et  terminus  ab  illa  dependens  :  et 
rursus    obligatio   proxima   subeunii    ; 
nam,  vel  est  actio  divina,  vel  denomin 
:a  a  Deo  proveniensi  ut  autun. 
Nominales  :  er|- 

non  i  roveninnt  ab  huju.  Mi- 

gatii  i    aliquo  alio,  quod 

tum   habituale  dicitur,  i 
;  difiicultas.    Tum  denique,    quia 

damnati  inferno  committunl  ira 

pCCC  isequenterin 

:  :  et  nihil 

itum  fa 
;■  inobli 
benn  li  pcenam,  orta  ei  dn 
1  in  aliq 

. m.  Unde   cum 

data  I    id    i 

diffi  •  .:t  item  minime  tol 

in  suo 
ut ar  que  diximus 

.  Nominalium  opinionem 

refutavimus. 

l47.Confirmaturd  m,un-  Major 

de  ; 

nal.o. 

duplex  obligatio  subean  U  p  i  nam 
i  intrin 

»,  quod 

i,  illiqu 

minoi 

lignam 

Ali.i  extrinseca,  qnjB  esl  denomin 

impta   a  l  - 

[oalitat  hujus- 

li  v.ro  < j b I i _  plurimum  difl 

Dam ;  rprovenitnDeo.qnam  | 

libenter  concedimna  poeae  vel  absolute  im- 
ri.veldeterminato  temj  ibe- 

que  aliqua  peccatoris   mutation       |    I 
lam  Buspensionem,  vel 
divini  decreti.  Trior  autem  provenil  unice 
a  peccatore  non  minus,  quam  ipsum  pecca- 
tum  :  nnde  non  poteat  a  D. 
suspensionem   proprii    concursa?,  qni] 

q  : 


DISP.  II,  DUB.  V. 


401 


quac  a  praedicto  concursu  minime  dependet. 

Quamobrem  vel  semper  manebit,  vel  des- 

truenda    est  a  Deo  per  hoc,  quod  novum 

aliquem  concursum  eliciat,  quo  immutet, 

et  variet  principia  adaequata,  a  quibus  de- 

pendet,  et  in  quibus  fundatur  praedicta  obli- 

gatio  ;  aliter  enim  eodem  modo  persistet. 

Hujusmodi  vero  principia  sunt  actus  pecca- 

minosus  ut  non  retractatus,  et  peccatoripse 

in  rerumnatura  manens  ;  ethaec  immutari, 

aut  variari  nequeunt  absque  mutatione  in- 

trinseca    peccatoris,   ut  supra  ponderavi- 

mus.    Ergo  obligatio   intrinseca  subeundi 

pcenam,  peccatum  indispensabiliter  conse- 

quens,  ac  perinde  peccatum  ipsum,  destrui 

non  valent    absque    intrinseca  peccatoris 

D.Tho.  immutatione.  Quodoptime  docuitD.  Thom. 

in  4,  dist.  16,  quxst.  2,  art.  1,  inrest.ad.  1, 

his  vorbis  :  «  Peccatum  quodlibet  potest  di- 

«  mitti,    vel  remitti  quoad    duo,    scilicet 

«  quantum    ad    culpam,   et    quantum    ad 

«  reatum.  Non  autem  potest  esse  secunda 

«  remissio  sine  prima  ;  quia  quandiu  ma- 

«  net  culpa,   manet  debitum  pcenae.   Culpa 

«  autem  in  deordinatione  voluntatis  consis- 

«  tit.  Unde  non  potest  culpa  remitti,    nisi 

«  reordinetur  voluntas  :  quod  esse  non  po- 

«  test  quandiu  in  ipsa  deordinatione  ma- 

«  net,alias  duo  opposita  essentsimul  vera.» 

Alja        Ad  haec  :   ideo  obligatio    extrinseca,  et 

ejosdem  proxima  subeundi  pceriam  pro  peccato  po- 

eversio.  test  a  Deo  suspendi,  vel  impediri,  quia  pro- 

venit  a  solo  Deo,  et  non  a  peccatore  :  atqui 

obligatio  intrinseca,  et  radicalis  non  prove- 

nit  a  Deo,  sed  a  solo  peccatore  ;  siquidem 

praedicta  obligatio  coincidit  reipsa  cum  ali- 

quo  malo  culpae  :  ergo  praedicta  obligatio 

suspendi,  vel   impediri   non  potest  a  solo 

Deo  pure  ab  extrinseco,  sed  ad  id  desidera- 

tur  mutatio  intrinseca  peccatoris.  Et  urge- 

tur,  quia  si  Deus  decerneret  obligari  pec- 

catorem  ad  pcenam  absolate,  et  absque  ulla 

temporis  limitatione,    non  posset  cessare 

hujusmodi  obligatio  absqae  aliqua  Dei  mu- 

tationeper  novum  decretum  retractans  an- 

tiquum  :  sed  homopeccando  causat  in  seipso 

obligationem    intrinsecam,  et    radicalem 

subeundi  pcenam  absolate,  et  absqae  ulla 

poris  Umitatione ;  siquidem  ex  parte 

sua  ponit  fandamentam  sternam  predictae 

obligationis,  videlicetpeccatum  :  ergo  pr;r.>- 

dictaobligatio  cessare  oeqait  absque  intrin- 

•  peccatoris  immatatione,  qaa  videlicet 

vol  eliciat  actum  rctractationis,  vel  recipiat 

formam,  in  qaa   eminenter  habeatur   illa 

retractatio. 


148.  Responsioni  Nominalium  hactenusAiiorum 
impugnatae  aiTinis  omnino  est  doctrinaCar-  ^?,0"" 
dinalisde  Lugo  tract.  de  pcmitentia,  disp.  6.  £**&, 
sect.  5  cum  sequentibus,  Joannis  de  Ripalda 
iom.  2,  de  Ente  supernat.  disp.  ult.  sect.  22, 
cumseq.  et  quorundam  aliorum  Juniorum, 
qui  argumento  supra  facto  respondent  se- 
cundo,  peccatum  habituale  consistere  adae- 
quate  in  actu  peccaminoso  praeterito,  et  in 
non  condonatione  divina  ;  nam  transacto 
actu  peccaminoso.  nihil  aliudrecognoscunt, 
a  quo  dicatur  homo  formaliter  peccator, 
nisi  haec  duo,  videlicet  hominem  peccasse, 
et  Deum  illi  non  condonasse  peccatum. 
Unde  autumant,  quod  posita  condonatione 
extrinseca  Dei,statim  evanescunt  tam  deno- 
minatio  peccatoris,  quam  aliae  denomina- 
tiones,  quae  illam  comitantur,  ut  puta  ma- 
culati,  aversi  a  Deo,  dignipcena  sslerna,  etc. 
quamvis  nihil  peccatori  imprimatur,  per 
quod  immutetur  intrinsece. 

Sed  haec  doctrina  verbis  tantum  differt  anefeiii- 
sententia  Nominalium,  et  aliunde  est  falsa,  tur- 
et  insufficiens.  Quod  sicostenditur  primo  ; 
nam  eo  ipso,  quod  homo  graviter  peccet, 
et  antequam  intelligamus  Deum  ipsi  con- 
donare,  vel  non  condonare  peccatum,  in- 
telligimus  ipsum  maculatum,  aversum  a 
Deo,  etc.  Prius  enim  est,  quod  homo  pec- 
cet,  et  sit  in  statu  peccati,  quam  quod  Deus 
condonet,  vel  non  condonet  peccatum,  ut 
patet  etiam  in  humanis  :  prius  enim  Petrus 
oilendit  Paulum,  et  demeretur  amicitiam 
ejus,  quam  quod  Paulus  remittat,  vel  non 
remittat  oiTensam.  Ergo  peccatum  habituale 
non  consistit  formaliter  partialiter  in  non 
condonatione  divina  ;  implicat  enim  esse, 
aut  intelligi  effectum  formalem  absque  suo 
constitutivo.  Secundo,  quia  transacto  actu 
peccati,  vel  manet  intrinsece  in  peccatore 
condignitas  radicalis  ad  paenam,  quae  est 
ipsa  macula  peccati  habitualis ;  vel  solum 
datur  condignitas  proxima  ad  pccnam,  quae 
est  denominatio  extrinseca  desumpta  a  Deo 
non  condonanto  pcenam  a  se  taxatam  ?  Si 
eligatur  primum,  perseveratin  suo  robore 
rationostra,quiacondignitas  inlrinseca  tolli 
non  valet  per  mutationem  extrinsecam  ;  et 
aliunde  apparet  inconsequentia,  et  falsitas 
doctrinae  illorum  Juniorum  ;  siquidem  an- 
tecedenter  ad  non  condonationem  Dei  ad- 
mittitur  in  peccatore  aliquid  intrinsecum, 
quod  propriissime  habet  rationem  peccati 
habitualis.  Si  asseratur  secundum,  plane 
infertur,  qaod  transacto  actu  peccati,  nihil 
remaneat  nisi   reatus,    sive  destinatio   ad 


402 


DE  JISTIFICATIONE  I.MITI. 


Impug 

natur 


pcenam,  ot  ita  relabuntur  in  sontontiam 
Nominalium.  Tertio,  quia  non  condonatio, 
licet  sono  tcnus  significet  privationem,  re 
tamen  nihil  aliudest,  quam  actus  increatus, 
quo  Deus  docernit  pcenam,  et  vult  non  par- 
cere  peccatori  :  nam  liberlas  divina  noc 
valet  manere  suspensa,  nec  exerceri  potest 
per  omissionos,  scd  circa  quodlibot  objec- 
tum  habet  exercitium  positivum,  ut  osten- 
dimus  tom.  2,  tract.  de  volunt.  IJei,  disp.  5, 
dub.  3  ;  sed  Deus  decernens  pcenam,  et  vo- 
lens  non  parcero  peccatori,  supponit  ipsum 
peccatorom  maculatum,  dignum  pcena,  et 
indignum  misericordia,  qua)  donominatio- 
nes  sunt  habituales,  etpraestantur  ab  habi- 
tuali  peccato  :  ergo  non  condonatio  suppo- 
nit  peccatum  babitaale  existero  intrinsece 
in  peccatore,  atque  ideo  non  spectat  I 
ejus  constitutionem. 

Confirmatur  :   quoniam   aliud  ost,  quod 
.  ad  existontiam,  ot  pormanontiam  pec 
iiabitualis  reqniratur  non  condonatio  divi- 
na  ;  aliud  vero,  quod  pertineat  ad   ejus 
sentiam.ot  constitationem  ad  eqoatam.  Pri- 
mum    libenter  concedimus,  nam   imp] 
manere  peccatum,  qaod  Deus  remittit  :  at- 
qae ideo nt peocatam habitoale  ;  r<t, 

reqairitar  qaod  Deaa   illad  non  cond 
ea  remittat.  Hinc  aatem  perperam  infer- 
tarsecandam  :  namoptime  coharet,        I 
aliquod  reqoiratar  per  modam  conditi 
ad  aliqaam  denominationem,  \  tum, 

et  quod  nihilominua  ad  ejusconstitutionem, 
ot  essentiam  non  pertineat.  Sicat  in  n  \\ 
libus,  ut  homo  maneat  hahitnaliter 
requiritur   non   infusio   activa   v\ 
quod  Deus  non  reparel  visum  ;  el  t' 
nemo  sannc-  mentis  dic  itatem  hubi- 

tualem  constitai  per  non  infusiom 
vam   visus,  scd  omnes  assernnl 
1 1  equate  in  privatione  \i<  privatio 

manet  intrinsece  adaequate  in  homine, 
1 1  sui  existentiam  postulet,  quod  Deus  vi- 
sum  non   commun  in   idem 

redit,  quod    I).  t    non  reparare 

visum  :  qaod  dei  retam  est  intrinsi 
quate  in   Deo.  Unde  sicul  ex  eo,  quod  si 
Deus  decernit  destruere  caecitatem,    i 
infortur,  quod  caecitas  cossabit  •.    ita   i 
sequitur,  quod  si  Deus  vult  peccatum  con- 
donare,    peccatum    destraetar.   Csterum 
sicut  implicat  Deum  velle  destruere  caecita- 
tem,  et  quod  non  volit  immutare  intrin 
hominom  communicando  visum  :  ita  im- 
plicat  Doum  velle  de.-truere  peccatum  habi- 
tuale,  ot  quod  non  velit  immutaro  intrin- 


sece  hominem  commun  iliquid  in- 

haerens.  Nam  quemadmodum  ca^cr 
adaequate  intrinsece  in  homine  :  ita  pccca- 
tum  habituale  est  adaequate  intrinseee  In 
peccatore;  et  utrum  pracvonit  actum  divi- 
num,  quo  Dous  decornit  ca  destruero,  vol 
non  destruere. 

119.  Nec  satisfacit,  quod  respondent  illi    . 
Juniores,  peccatum  scilicet  habituale  non  re.- 
utcunque   importarc   non   condonationem 
divinam,  sed  illam  dicere  tanquam  part 
sui  essentialem,  et  non  ut  n.  nditio- 

nem.  Un  irte  essentiali, 

opus  est,  rju  fa- 

cillime  sibi  videntar  salvar 
condonatione  extrinseca,  evanoscat  pecc 
tum  habituale.  In  quo,   inquiant,   a! 
phi!  ;  privatione  vi- 

quid  physicom 
trui  ilel  per  torm  un  m 

trinsecam  sctas  di\  i 
rormam,  qu  i  } 
Hoc,  inquam,  i  sustineri  i 

■ 

Vl- 
t!  .[■  .   ut  coi  actum   I 

increatnm,  purum,  im,  immacala- 

nihil  |x  '  .:nmun- 

ltenim 

:.  ut 
sic  dicamus,  fal 

im   nu: 
hai  'rinam.  -  rrimwa 

hilominas  refelluntur, 
habitaalis  con 

ac!  lom- 

tione  d  '•  hi 

actu  Dei  !m, 

plui 

tur.  Nam  in  primis  sequitur  peccatum 
bitualo  nihil   intrinsecum  physicum,  vel 
morale  esse  inj  .  r»- 

teritns  non  est  aliqnid  physicum,  vel  mo- 

non  admittitur,  quod  ali ;  li  I  intrinsecum 
relinqual  in  pecccatore, inquoip 
Uter  |  rat,  »-t  qrj    I  :tum  habi- 

tualr  etiam  ii  »n  con- 

donatio  Dei  man  formalit»^r  in 

e(  oihil   |>. » ti i t    in   ;  I  sit 

itum.  ut  ■  i 
habitualo  esl   purum  oihil 
Falsitas    autem    cor  aditur  , 

quia 


DISP.  II,  DUB.  V. 


103 


Aliud 

inconvc 
niens. 


a  lern  n 
absnr* 
dom. 


quia  peccator,  transacto  actu  peccati,  vero, 
et  realiter,  ac  intrinsece  manet  habituali- 
ter  maculatus,  aversus  a  Deo  ,  indignus 
amore  Dei,  dignus  aelerna  pcena,  et  abomi- 
natione  divina  :  sed  implicat ,  dari  deno- 
minationem,  vel  effectum  intrinsecum  abs- 
que  forma,  vel  quasi  forma  intrinseca  ;  nec 
alia  forma,  aut  quasi  forma  pro  praedictis 
denominationibus  excogitari  potest,  nisi 
peccatum  habituale  :  ergo  absurdum  est 
dicere,  peccatum  habituale  nihil  intrinse- 
cum  physicum  ,  vel  morale  esse  in  pecca- 
tore. 

lcO.  Praeterea  sequitur,  gratiam  habi- 
tualem  non  destruere  de  facto  formaliter 
peccatum,  sed  hujus  destructionem  fieri  per 
extrinsecum  Dei  favorem.  Quod  sic  osten- 
ditur  ;  nam  gratia  non  destruit  formaliter 
nisi  malum,  qaod  reperit  in  peccatore  .  et 
cui  ipsa  formaliter  opponitur  :  sed  nihil 
reperit,  cui  ipsa  formaliter  opponatur;  ac- 
tus  enim  peccaminosus  praeteritus  supponi- 
tur  jam  non  esse,  et  aliande  non  opponitur 
formaliter  habituali  gratiao  :  acius  vero  Dei, 
quo  vnlt  non  condonare,  est  in  Deo,  et  ces- 
sat  per  actum  ,  quo  condonare  decernit  : 
praeter  haec  autem  nihil  aimittitur,  in  quo 
consistat  essentia  peccati  habitualis  :  ergo 
gratia  non  destruit  de  facto  formaliter  pec- 
catum  ,  sed  hujus  destructio  flt  pure  pcr 
extrinsecum  Dei  favorem.  Falsitas  autem 
consequentis  satis  liquet  ex  supra  dictis 
dub.  1,  ubi  ex  Concilio  Tridentino,  etcom- 
muni  Theologorum  sententia  ostendimus, 
remissionem  peccati  fieri  formaliter  de 
facto  pergratiam  habitualem  inhaorentem. 

Deinde  seqoitur,  peccatum  habitualenon 

vere  aliquod  malum  de  linea  culpae. 

Quod  sic  probatur  ;  nam   una  cjus  pars, 

nempe  actus  pr  peccaminosus,  non 

esl  aec  in  seipso,  at  liquet,  nec  in  aliquo 

effecta  positivo,  vel  privativo,  qaod  vere 

habeat  rationem  peccati  :  siqaidem  illud 

non  admittunt  Adversarii  :  altera  vero  il- 

lius  pars,  videlicet  actus  D<  i;  quo  vult  non 

coodonare,  noo  habet  rationem  mali  cul- 

pae,  sed  justissimus ,  et  saoctissimas  est  : 

peccatam  habituale  ooo  est  vere  ali- 

l  malumdo  lineacalpae.  Falsitas  autem 

equenti  .  tum  quia  inde 

i.  peccaturn  habitaale  n  •  pecca- 

tom  ,   qood  implicat  in  lerminis.  Pieret 

;  habitaale  esse  chimaeram, 

vel  purum  nihil;  nam  sublata  ab  eo  vera  ra- 

tione  peccati,  nihilejas  nisichimaericema- 

Pioret  |  peccati, 


peccatorem  non  esse  malum,  et  abomina- 
bilem  coram  Deo,  ut  supra  inferebamus. 
Exquo  tandem  fieret,  superfluam  esse  re- 
missionem  peccati,  et  reconciliationem  cum 
peccatore;  sed  sufficeret  non  ulterius  pec- 
care  :  quod  refuturunt  D.  August.  lib.  1,  de 
nuptiis,  et  concupis.  cap.  26,  et  D.  Thom.  m 
prxsenti,  et  cjuxst.  cit.  de  veritate. 

Denique  sequitur  ,  impossibilem  esse 
condonationem  extrinsecam  peccati  :  con- 
sequensest  contra  Adversarios,  qui  hujus- 
modi  principia  comminiscuntur,  ut  defen- 
dant  praedictam  condonationem  :  ergo,  etc. 
Sequela  ostenditur  ,  quia  condonatio  illa 
extrinseca  est  destructio  alicujus  mali  vere 
existentis,  saltem  moraliter  :  sed  illa  con- 
donatio  nihil  destruit  :  ergo  est  impossibi- 
lis.  Probatur  minor,  quia  vel  destruit  ac- 
tum  peccaminosum  praeteritum  ;  et  hoc 
nequitdici,  cum  praedictus  actus  ante  con- 
donationem  cessaverit  :  vel  destruit  actum 
Dei ,  quo  vult  non  condonare  ;  et  hoc  non 
sufficit,  ut  dicatur  destruere  malum,  siqui- 
dem  pradictus  actus  malus  non  est ,  sed 
justissimus  :  vel  destruit  peccatum  habi- 
tuale  ;  et  nec  hoc  dici  valet,  quia  peccatum 
habituale  consistit  essentialiter  adasquate 
in  actu  peccaminoso,  et  in  non  condona- 
tione  Dei ,  ut  Juniores  discurrunt  :  ergo 
destrui  non  valet  eis  non  destructis.  Quid 
ergo  destruitur,  et  cessat  per  illam  condo- 
nationem?  Non  superest,  nisi  malum  pcenae, 
vel  obligatio  proxima  eam  subeundi.  Et  sic 
coguntur  concedere  cum  Nominalibus,  et 
Michaele  Baio,  nihil  in  justificatione  impii 
destrui,  nisi  solum  reatum  :  et  cum  verbis 
videantur  ab  eis  recedere,  obligantur  fateri 
se,  quoad  rem  ipsam,  eorum  tenero  opi- 
nionem. 

151.  Quod  evidentius  constabit ,  si  ab 
ipsis  inquiramus,  quod  sit  objectum  illius 
condonationis  extrinsecao,  qua  Deus  vult 
non  fore  am{)Iius  peccatum  habituale?  Nam 
vel  Deus  vult  peccatum  actualo  non  esse  ? 
Et  hoc  non,  quia  jam  non  erat,  et  jam  ha- 
bebat  non  csse  ante  condonationem.  Aut 
vult  non  fuisse  ?  Et  nec  hoc  dici  valet,  quia 
impossibile  est,  peccatum  non  fuisse  ex 
suppositione,  quod  (uerit.  Autdeniqoe  vult 
carentiam  non  condonationis?  Et  nec  istud 
potest  rationabiliter  dici,  ijuia  carontia  non 
condonationis  ost  condonatio  ij)sa,  cujus 
objectum  investigamus.  td  vero,  quod  res- 
pondet  Lago  disp.  cit.  sect.  '.)  a  num.  1-18, 
videlicet  objectam  praadictae  condonationis 
esse  octom  peccaminosum  praeteritum,  at 


D,  Aim 
J).  Tho. 


Aliud  in- 
conve- 

nicns  att 
horni- 
ncm. 


Expen- 
dilurvis 
pracce- 
dentis 
impa^- 
nationis 


l  ii' 


104 


DE  JUSTIFICATIONI-;  IMI'11. 


lorminat  affectum  divinum  conditiona- 
tum,  quo  Deus,  quantum  est  de  se,  vellet 
non  praecessisse  peccatum  actuale,  nec  prac- 
buisse  fundamentum  divinae  indignationi, 
est  satis  futile  ,  et  insufficiens.  Tum  quia 
cum  homo  actu  peccat,  habet  Deus  hunc 
affectum  conditionatum,  siquidem  pecca- 
tum  ipsi  displicet ;  et  nihilominus  ex  vi 
hujus  affectus  non  impeditur  existentia 
peccati,  nec  voluntas  absoIuta,qua  Deus 
vult  illud  permittere  :  ergo  praedictus  affec- 
tus  est  insufficiens  ad  destructionem  pec- 
cati,  et  ad  excludendam  voluntatem  abso- 
lutam  ,  qua  vult  illud  imputare  ,  et  non 
condonare.  Tum  etiam,  quia  ipse  peccator, 
postquam  peccavit,  habet  multoties  illuin 
affectum  conditionatum,  quo  vellet  non 
peccasse ,  nec  divinum  odiam  incurrisse; 
et  nihilominus  haec  voluntasestinsufficiens 
ad  retractandum  aclmn  peccaminosam,  et 
ad  destruendum  statum  peccati  bibitualis, 
siquidem  actu  componitur  cum  illo  :  i 
idem  dicendum  est  de  illo  Dei  affecta 
ditionato.  Pracsertim,  quia  frustra  recur- 
rimus  ad  hos  affectus  imperfectisaimos , 
cum  possit  Deus  absolute ,  et  effica 
dicere  :  Remitto  tibi jpeccatum,  absoloo  (<•  a 
peccatis :  sicut  sacerdotea  Dei  aomine  dici- 
mus  in  absolutiono  Bacramentali.  Simili- 
KipaMa.  ter>  (lu°d  Ripalda  post  plan 

dosase  relatos ,  et  impugnatos  respondet 
disp.  cii.  sect.  25  ,   num.  >ndona- 

tionem  extri  i  Dei,  et  ejua  objectom 

sic  explicari  iStatuo  me  deineepi  .7*  i 
peccuture,  ac  si  nunouafH  /"  ' .  nullum 

ci  volendo  malum  .  nee  iniuitu  peccatorum 
aliter  agendo  <um  ill> ,  ac  cum  uliis,  qui 
nunquam  peccaverunt;  insafficiena  est,  et 
falsum  supponit.  <v>uoniain  impossibili 
([uod  Deus  eodem  modo  se  gerat  com  , 
catore,  accumaliis,  qui  peccatorea  doo  sunt, 
nisipriusde8traatarpeccatam;8tanteqaippe 
peccato,  nequit  non  BJt  i>  nt.- 1  ici  stareodium 
peccatoris ;  atque  ideo  non  se  geret  cui: 
sicut  cum  innocentibus  :  ergo  prius  ex  partfl 
objecti  intenditur,  et  decernitar,  destractio 
peccati  ,  quam  convictus  ,  ut  sic  dicamos, 
Dei  cum  peccatore,  sicut  cuin  aliis  :  et  con- 
sequenter  assignari  adhoc  debet  objectum 
condonationis,  qua  Deus  dicitur  destraere 
peccatum  ;  et  impugnationes  supra  EactaB  in 
suo  robore  persistunt.  I  nde  vel  aeganda 
est  vera  remissio,  et  destructio  pec<  iti ;  \  <  l 
admittendum  est  peccatum  habituale  dis- 
tinctum  ab  actu  peccati,  et  a  non  condona- 
tionedivina,  quod  intrinsece  afficiat  |)ecca- 


torem,  etqno  I  iminu- 

tatione  intrinseca  de.-.trui   non  ,  ut 

supra  diximus. 

152.  8ed   opponunt  Juniores  ;   nam  i 
humanis  per  hoc  pr  ffensm 

remittat  injuriam  offen -lenti  ,  destruitur 
offensa  absque  ulla  intrinseca  offen  lentia 
immutatione  :  ergo  idem  dicendum  est  de 
injuria  ,  sive  offensa  contra  Deum,  et  • 
destructionem  ,  saltem  per  respectum  ad 
potentiam  Dei  absolutam. 

Ad  hanc  objectionem  Iatius  infi 
bit  :  nunc  brevit-r  ;  ;  tur,  ([uod  Iicet 

in  hnmania  possit  offen  tr  lere  injo- 

riam,  qnantam  ad  j 

satisfactionem  pro  illa,    j)er  hoc  praci 
([uod  cedat  jiri  soo;  nihilomin  i 
humanis  neqail  tbi- 

tualis,  qnam  qnia  contraxil 

ix  il 
ntiam  c 
n  itaralem 
retractel ,  et  injariam  ise  facl 
tur.  Unde  Ucel 
sna  injori  nn.  sive  j 
neni  •,  adhuc  tan 

illum,  nisi  vo\ 
■ 

tionem  pr<>  peccato,  d(  cernen  lo 
oum  illud  non  panire,  qain  al 

desti 

tit  in  c  intrinseca 

hom  traxit, 

intrin 

i 
v    i  l  i 

sed  pol  ;i  inter 

nplnm  i  I  rem  ; 

:tis- 

.  >nem,  se  I  eti  im  aj  ot- 

lentem,  licet  bic  intr 

ruin  Deas,  re- 

milfa 

tamen  diligere  simpliciter  | 
intrinsece  mutetur.    Et  ratio  diacrimi 
sumitur  ex  imperfection 
summa  perfectione  amoria  livini;  illeenim 
I      -t  terminari  a  l  peraon  un  p  ;-,  et 

consequenter  diligere  simpliciter  ofien  len- 
tem,  licet  ipse  voluntatem  non  r»'tr 
inordinationem  non  deponal  :  hk  ai  l 
nequitnonpeccatorem  odisse,  ut  supra  di 

JS 


disp.  ii,  di;b.  v. 


105- 


mus  dub.  praeced.  num.  123,  atque  idco  non 
valet  eum  diligere,  nisi  homo  actum  pec- 
caminosum  formaliter,  aut  eminenter  re- 
tractet,  et  a  statu  peccati  recedat  :  quod,  ut 
vidimus,  fieri  non  valet  absque  ejus  intrin- 
D.Tho.  seca  mutatione.  Quae  est  doctrina  D.  Thom. 
3  part.  quxsU  80,  art.  2,  in  corpore,  ubi  in- 
quit :  «  Offensa  direcle  opponitur  gratiae  ; 
«  ex  hoc  enim  dicitur  aliquis  alteri  esse 
«  offensus ,  quod  repellit  eum  a  gratia  sua. 
«  Hoc  autem  interest  inter  gratiam  Dei,  et 
«  hominis,  quod  gratia  hominis  non  cau- 
«  sat,  sed  praesupponit  bonitatem  veram, 
s  vel  apparentem  in  homine  grato .  Sed 
«  gratia  Dei  causat  bonitatem  in  homine 
«  grato  ,  eo  quod  bona  voluntas  Dei,  quao 
«  nomine  gratiae  intelligitur,  est  causa  om- 
i  nis  boni  creati.  Unde  potest  contingere, 
«  quod  homo  remittat  offensam,  qua  of- 
«  fensus  est,alicui,  absque  aliqua  immuta- 
«  tione  voluntatis  ejus.  Non  autem  contin- 
«  gere  potest,  quod  Deus  remittat  offensam 
a  alicui  absque  immutatione  voluntatis 
■<  ejus.  » 

§  IV. 
Prxcluditur  alia  Suarii  evasio. 

A!ill(1  153.  Tertio  occurrit  rationi  nostrae  Sua- 
fcnu:-;iu  n  rius  tom.  3,  de  nratia,  cap.  22  et  23,  conce- 
dendo,  vel  potius  permittendo,  quodmacula 
peccati  habitualis,  a  qua  homo  denomina- 
turmaculatus,  aversus  a  Deo,  dignus  pcena 
ajterna,  etc.  importet  de  facto  privationem 
voluntariam  gratiae  sanctificantis  :  et  con- 
sequenter,  quod  nequeat  destrui  peccatum 
habituale,  qain  homo  exuat  praedictas  de- 
nominationcs,  et  maculam  illam  deponat. 
Ad  id  autem  asserit  non  esse  necessariam 
infusionem  alicujus  boni,  vel  intrinsecam 
immutationem  peccatoris,  sed  sufficereex- 
trinsecam  mutationem.  Quodsic  declarat  : 
etenim  carentia  gratiae  non  habet  rationem 
macula?,  aut  mali  moralis  ,  nisi  quatenus 
privatio  est;  sub  conceptu  quippe  purae  ne- 
onifl  nnllam  importat  malitiam ,  ut 
eonatat  in  Btata  purorum.  I'orro  ut  habeat 
rationem  privationis,  opoa  est,  qood  gratia 
debita  homini ;  nam  sublato  debito,  ca- 
rentia  forrme  non  est  privatio,  sed  mera 
negatio,  af  patet  in  eodem  purorum  statu. 
Debitum  autem  habendi  gratiam  non  inest 
bomini  ex  natura  rei,  sed  solum  ex  dispo- 
ritione  divina  elevante  hominem  ad  finem 
supernaturalcm  :  unde  sublata  hujusmodi 


ordinatione  ,  gratia  minime  deberetur  ho- 
mini,  ut  liquet  etiam  in  exemplo  proxime 
adducto.  Et  licet  de  facto  Deus  disposuerit, 
hujusmodi  elevationem  ,  et  promotionem 
ad  supernaturalem  finem  fore  perpetuam  ; 
absque  dubio  tamen  potuit  illam  ad  certum 
tempus  determinare  ,  quo  proinde  elapso, 
gratia  non  esset  debita,  et  consequenter  ejus 
carentia  non  esset  privatio,  nec  macula 
peccati,  sed  mera  negatio.  Hoc  igitur  modo 
censet  Suarius,  peccatum  per  divinam  po- 
tentiam  remitti  posse  absqueinfusionedoni 
alicujus ,  et  sine  peccatoris  immutatione. 
Si  enim  Deus  decerneret,  quod  gratia  per 
quatuor  tantum  annos  deberetur,  et  Petrus 
intra  illos  peccaret;  carentia  illa  intra  il- 
lud  spatium  esset  privatio,  et  macula,  ip- 
sumque  denominaret  aversum  habitualiter 
ab  ultimo  fine ,  et  dignum  poena  aeterna 
consistente  in  privatione  visionis  Dei  in 
seipso  :  at  elapso  eo  tempore,  jam  non  ma- 
neret  carentia  gratiae  sub  ratione  privatio- 
nis,  sed  esset  pura  negatio;  et  consequenter 
praedicta  privatio  cessaret  in  ratione  pec- 
cati  habitualis,  licet  nulla  adesset  mutatio 
realis  ex  parte  subjecti.  Posse  autem  id  ita 
contingere,  probatur  tum  ex  discursu  nu- 
per  facto,  tum  exemplis.  Nam  in  naturali- 
bus  potest  carentia  transire  ab  statu  nega- 
tionis  in  statum  privationis ,  per  solam 
mutationem  temporis,  et  absque  mutatione 
subjecti,  ut  patet  in  cane,  qui  ante  nonum 
diem  dicitur  caecus  negative,  et  postea  pri- 
vative  :  ergo  pariter  potest  carentia  ex  sola 
mutatione  temporis  transire  ab  statu  pri- 
vationis  ad  statum  simplicis  negationis„ 
Deinde  in  moralibus  potestobligatio voti  du- 
rare  usque  addeterminatum  tempus,  ita  ut 
ejus  transgressio  intra  illud  tempus  sit  pri- 
vatio,  et  post  illud  tempus  cessot  obligatio 
voti  ,  et  carentia  adimpletionis  ejus  sit 
mera  negatio;  ut  si  Deusa  principio  tan- 
tum  acceptaret  votum  usque  ad  determina- 
tum  tempus  ,  vel  si  post  determinatum 
tempus  in  voto  dispensaret. 

151.  Caeterum  haec  responsio  deficit  in  Everti- 
pluribus.  Primo,  quia  variat  statum  prae- llJj1[)l1l|,(!li; 
sentis  difficultatis;  supponimus  enim  ho- 
minem  manere  elevatum  ad  finem  super- 
naturalem  absolute,  et  sino  restrictione 
ad  determinatum  tempus  ;  ct  inquirimus 
utrum  stantehacordinationc,  possit  pecca- 
tum  in  tali  statu  commissum  remitti  abs- 
que  intrinseca  hominis  mutatione  ?  Cui 
difiicultati  nequit  Suarii  doctrinaaccommo- 
dari,  scd  eam   relinquit  intactam,    et  ad 


tCT. 


408 


DE  JUSTIFICATIONE  l 


aliam   hypothosin   divertit.   In   hypothesi 
autem  a  nobis  assignata  procedit,  et  urget 
argumentum  supra  factum ;  nam  eo  ipso, 
quod  homo  peccaverit,  manet  maculatus,  et 
aversus  a  Deo  ultimo  fine  supernalurali, 
absolute,  intrinsecc,  et  ahsque  iimitatione 
ad  certum  tempus  :  ergo  variatio  temporis 
nihil  confcrt,  ut  homo  liheretur  a  praedictia 
denomi  natiohibus. Securuio,  quia  ille  Suarii 
discursus   probat  plus  quam  oportet ;  nam 
~i  quid  evincit,  suadet  remissionem  peccati 
posse  fieri  non  solum  de  potentia  absoluta, 
sed  etiam  juxta  providontiam  ordinari  lm, 
absquc  immutatione  intrinseca  peccatoris  : 
nam  scrvatis  naturie  rerum,  et  citra  allum 
miraculum  potuit  Deus  deccrncrc elevatio- 
nem  hominis   ad  supernaturalem   finem, 
non  perpetuum.sed  usquead  tempua  d< 
minatum,  quoelapso,  naturaliter 
peccatum    priua    commissam,    tran 
quippe  privatio  gratiaa  in  simplicem  n 
tionem,  et  sicamitteret  rationem  i 
seu  pcccati,  ut  Suarius  discurrit.    T 
quia   probat  peccatum  commissam  contra 
Deum  authorem   supernaturalem ,    j 
remitti  non  solum  absque  mutatione  in- 
trinseca  peccatoris,  sed  etiam  ■  ulla 

speciali  Dci  misericordia,  i  tione 

>ns  e;  quod  tamenest  omnin  lum, 

etquodnoncredimu  lum. 

Seq  tenditnr  ;  nam  demua  Deum  ho- 

mines  i  m  fincm 

per  quatuor  tantum  annoa  -,  demua  omnea 
illos  intra  illud  tempua  peccasse;  demna 
denique  alioa  moi  se  intra    illud, 

alios  post  illud  \  ixisse  :  tunc  illi  q 
vixissent,  etiamsi  Deua  in  nihilo,  praeter- 
quam  in  conaervatione  naturali,  eoa  adju- 
\  aret,  elapso  temp  |    :cati  de- 

ponerent  per  solum  transitum  carentiae 
gratisa  privatione  in  .  aem.  l'\  quo 

ulteriua  fieret,  hominea   illoa  discerni  in 
negotio  salutia  absqne  ullo  Dei  speciali  au- 
xilio ,  tam  intrinseco,  quam  extrim 
namdepositio  peccati  adstatum  salutis 
tat.  Id  autem  admitl  .        et  plus  quam  er- 
roneum.  E1  haecsatis  eranl  ad  refeih  . 
praadictam  responslonem. 
Eefeiii-      155.  Sed  ne  vel  in  hypothesi  a  Snario 
pUus.u"  proposita  videamur  admittere  ,  lem 

esse  remissionem  peccati  commissi  ab  lio- 
mine  elevato  ad    finem   supernaturalem 
absque  mutatione    intrinseca    peccat 
oportet  ostendere  a  priori  falsitatem  ; 
dict;c  doctrinaa.  Ad  quo  I  pi 
vioc  occurruul.  Prima  desumitur  ex  diffe- 


rcntia  intcr  privatj 

Ics,  ct  juxta  illam  sic  arguitur  :  quuniam 

licet  in  physicis,  q 

senti  privatio,  attcndatur  pra 

hoc,  quod  forma  opp  >sit  i 

debita;  nihilominus  in   moralibo 

carentia  sit  de  ,  i  at- 

Utnr  pei  q  10  1   forma   i 

sit  de  praesenti  debi 

fucrit  dehit  i  quando  cai  t.i ; 

et hoc sufiicit,  ut cai 

veret  in   i 
nisi  vel  forma  i  actus  prac- 

tctetor    :   atqui   in  h> , 
quam  Suari  nit,  gi  Sita 

in  instanti,  .  .  ;ui- 

dem  lunc  anpponitur   1 

:i  a  l  fin 
qnod  postea  C4 
eofficit,  ut  c  irenti  i . 

privatio,  et  in 
itio,  de] 

t.  Major 
!  mi  partem,  in  qn  i 
difficull  lia  man 

nam  qui  die  vetil  i  com 
rit 

:  privatio  m  dhi- 

lominni 

incipial  alia,  in  q  '-um 

minime  privatio  sc- 

.it    mu'. 

:n   van 
i 

lum 
evid 

bili, 
.  1 1- 
citur  ;  ot  qnod  snfficit  tun  •.  ut 

aemper  maneat  privati 
tur. 

!um 
illo  ann 

I  non  i  • 
et  li 

tra  illum   annnm,    incnrrit  privationem 
irmitatis  ad  teg  >m  di  '.um 

aem  Bub  illa  privati  i  illam  i 

ictat  aliquo    m 
servandi  castitat  :it : 

maneal  pri\  l  'am 

;ui- 


DISP.  II,  DUB.   V. 


407 


ritur,  quod  perseveret  debitum  illud.  Et 
ratio  tam  in  his  exemplis,  quam  in  nostro 
casu  est  eadem  ;  nam  eo  ipso,  quod  caren- 
tia  fuerit  inductaperactum  voluntarium  eo 
tempore,  quo  debebatur  forma,  et  actus 
nullo  modo  retractetur,  censeturmoralitor 
permanere  actus  inducens,  et  conservans 
illam  carentiam  cum  omnibus  circunstan- 
tiis,  cum  quibus  eam  a  principio  voluit,  et 
produxit,  inter  quas  computatur  debitum 
non  ponendi  carentiam  ;  atque  ideo  perse- 
verat  etiam  moraliter  carentia  sub  eisdem 
circunstantiis,  sub  quibus  inducta  fuit  a 
principio  :  unde  cum  a  principio  fuerit 
carentia  formae  debitae,  et  vera  priva- 
tio  moralis  :  consequens  est,  ut  easdem 
rationes  conservet  quandiu  actus  praete- 
ritus  non  retractatur  :  quidquid  sit,  an 
forma,  qua  privat ,  sit  deinceps  debita, 
vel  non. 
Major  Confirmatur,  et  explicatur  ;  quia  homini 
natK?"  elevato  ad  supernaturalem  finem  duplici- 
ter  dicitur  gratia  debita  :  uno  modo  ex 
parte  Dei,  qui  statuit  gratiam  intra  tempus 
elevationis  homini  non  negare,  nisi  ipse  se 
indisposuerit :  aliomodo  ex  parte  hominis, 
qui  tenetur  saltem  intra  illud  tempus  non 
apponere  obicem  gratiae.  Unde  fit,  quod 
elapso  tempore,  Deus  non  debeat  homini 
gratiam  conferre  ;  ac  subinde  carentia  gra- 
tiao,utreferturadDeum,nonestcarentiafor- 
mae  debitae,  et  consequenter  non  habet  ra- 
tionem  privationis,  sed  simplicis  negatio- 
nis.  Ateadem  carentia  relatae  ad  hominem 
privatio  cst,  et  non  carentia  pura;  quia  eo 
ipso,  quod  homo  intra  tempus,  quo  teneba- 
tur  non  apponere  obicem  gratiae,  illum 
apposuerit,  amplexus  est,  et  induxit  veram 
privationem  moralem  gratiao.  Quandiu 
autem  non  retractat  pracdictum  actum,  per- 
severat  moraliter  in  amplectendo  idem 
objectum,  et  in  producendo  eundem  termi- 
num  ;  sicut  enim  repugnat manere  physice 
eandem  actum,  et  quod  non  maneat  idem 
illius  terminus,  et  objectum  :  ita  implicat, 
quod  p  t  moraliter  idem   actus,  et 

quod  non  eonservetar  idexn  terminus,  et 
ohjectam  illias.  Urj  il  actas  peccami- 

os,  quandiu  non  retractator,   perseve- 
rat  moraliter  idem  intra,  et  post  tempus 
ationis  :  ita  <■  rentia  gratiaa  ut  actui 
correspondens  eadem   p<  rseverat  intra,  et 
i.  illud  tempus.  Ergo  sicat  intra  Lllad 
erat  privatio,  et  macala  moi 

i  privatio,  et  macula  mora- 
:  illud  l  lapsum. 


15G.  Secunda  via,  et  satis  apta  ad  prae-  Nova 
cludendam  Suarii  evasionem  habetur  ex  l52J}§" 
dictis  tract.  prxced.  disp.  2,  dub.  4,  ubi  de-  [}raefjp" 
claravimus,  qualiter  omnis  homo  elevatus  respon- 
ad  finem  supernaturalem  teneatur  ex  lege  S10nis' 
naturali  non  violare  praccepta  Dei  superna- 
turalis  authoris.  Nam  ratio  naturalis  dictat 
quemlibet  subditum  debere   obedire    suo 
superiori  legitimo  praecipienti,  et  prohibet 
transgressionem  pracceptorum  ejus.  Quam- 
obrem  eo  ipso,   quod  naturale  lumen  con- 
notet  elevationem  hominis  ad  finem  super- 
naturalem,  et existentiam  supernaturalium 
praeceptorum,  extenditur  ad  imperandum, 
saltem  indirecte,  eorum  observationem,  et 
ad  prohibendam  transgressionem  opposi- 
tam.  Unde  fit,  nullum  esse  peccatum  ho- 
minis  actuelevati  ad  supernaturalem  ordi- 
nem,  quod  etiam  non  sit  contra  legem  na- 
turalem,  et  per  quod  homo  non  avertatur 
a  Deo  naturali  fine,    et  authore  ;   et  simul 
contrahat   privationem    conformitatis    acl 
legem  naturalem,  sive  rectitudinis  natura- 
lis,  et  maculam  moralem.  Ex  iis  principiis, 
quae  satis  perspicuasunt,  et  probatamanent 
loco  citato,  impugnatur  Suarii  responsio  ; 
quoniam  eo  ipso,  quod  homo  elevatus  intra 
determinatum  tempus  ad  ordinem  super- 
naturalem  oflenderet  Deum  supernatura- 
lem  authorem,  incurreret  verum  peccatum 
habituale  contra  legem  naturalem,  consis- 
tens  saltem  in  privatione  rectitudinis  na- 
turalis,  vel  conformitatis  ad  praedictam  le- 
gem  :  scd  hujusmodi  privatio   non  posset 
transire  in  negationem  cx  sola  variationo 
temporis  :   crgo  haec  temporis  variatio  est 
insufficiens,  ut  homo  deponat  maculam,  et 
exeat  ab  slatu  peccati.  Consequentia  liquot, 
et   major  constat  ex   nuper  dictis.  Minor 
autem  ostenditur  ;  nam  ideo,  ut  exisiimat 
Suarius,  privatio  gratiao  potcst  transire  in 
simplicom  negationem,  quia  gratia  non  do- 
betur  liomini  ex  natura  rei,  sed  ex  ordina- 
tione  Dei,  qui  polest  illud  debitum  ad  dc- 
terminatum  tempus  restringero;  quo  pro- 
inde  elapso,  carentia  gratiac  non  erit  caren- 
tia  form;c   debitae,   vcl  rigorosa  privatio  : 
atqui  doctrina  haec  minime  applicari  potest 
maculao,  quac  cst  privatio  conformitatis  ad 
lcgem  naturalem,   eo  quod  obligalio  ser- 
vandi  praodictam  tegem  inest  homini  natu- 
raliler,  et  sine  reslrictione  ad  tempus  ;  nec 
Deua  valet  hominem  eximero  a  praedicto 
debito,  saltem  circa  pracccpta  negativa,  ut 
modo  supponimus  ex  communi  Theologo- 
ruin  ententia  :  ergo  privatio  conformitatis 


408 


DE  JUSTIFICATIONE  IMl'11. 


Expcn- 
'liturvis 
ronfuta- 

tionis. 


iicspon- 

sioad 

exempla 

in  COn- 

trariuiu 
aiklucta. 


ad  Iegem  naturalem  non  posset  ex  sola  va- 
riatione  temporis  transire  in  simplicem 
negationem. 

Explicaturamplius  ;  nam  licet  homo  non 
teneatur  semper,  et  pro  semper  se  conver- 
tere  ad  Deum  finem  supernaturalem,  et 
habere  gratiam ;  nihilominus  semper,  et 
pro  semper  tenetur  non  apponere  obicem 
praylictae  conversioni,  et  non  impedire 
gratiam  ;  pra;cipue  quando  hahet  notitiam 
tam  praedictae  conversionis,  quam  gratia? ; 
appositio  enim  obicis,  et  impedimenti  ad 
hujusmodi  bona,  supposita  tali  notitia,  ne- 
quit  non  esse  mala,  et  deordinata  :  immo 
tangit,  et  violat  non  solum  jus  naturale, 
sed  etiam  praceptum  negativum  superrn- 
turale;  utrumque  enimjus  vetat,  stante  tali 
notitia,  appositionem  prac-dicti  impedi- 
menti.  Atqui  homo,  qui  post  elapsum  tero- 
puselevationis  ad  ordinemsupernaturalcm 
voluntarie  conservaret  carentiam  confor- 
mitatis  ad  naturalem  legem,  eo  ipso  volun- 
tarie  conservaret  obicem  ad  conversionem 
supernaturalem,  et  impedimcntum  ad  gra- 
tiam  rsiquidem  qoodlibefl  peccatum  est  iu- 
conjungibilecum  illis,  ut  dvb.  praced.  os- 
tendimus.  Et  alionde  homo  haberet  aoli- 
tiam  (vel  supponamu8  eam  h  tbere]  ordinia 
sopernatoralis ;  cum  illam  haboerit  ante 
illud  tempus,  nec  adsit  ratio,  ut  statim 
eam  amittat.  Ergo  adhnc  maneret  deordi- 
natus,  et  maculatus  per  privationem  ^on- 
formitatis  ad  Icgcm  Datoralem,  immo  et 
per  transgressionem  habitualem  pracepti 
supernaturalis  ca  impedimenta  pruhiben- 
tis  ;  et  consequcnter  pcr  solam  variationem 
temporis  minime  exoeret  statum  pecc  ti 
contra  legem  tam  naturalem,  quam  BU] 
naturalem.  Nechinc  tamen  fien 
vi  hujus  pra^cisc  committcret  novum  pec- 
catum  ;  namtota  ca  deordinatio  esset  habi- 
tualis,  et  rclicta  cx  actu  peccaminoso  urx- 
cedenti  :  et  non  adesl  praeceptom,  ut  homo 
quantocius  cam  destruat  pcr  actualem  con- 
versionem  ad  Deum,  ut  patel  instatu  pi 
sentis  providentia.  Unde  prxoccupata  ma- 
net  tacita  quscdam  objectio. 

ir»7.  Ex  his  satis  liquet  adexempla,  qui- 
bus  SoariOs  muniebat  suam  doctrinam. 
Primum  enim  procedebat  in  physicis,  in 
quibus  libenter  admittimus,  posse  ncgatio- 
nem  transire  in  privationem,  vel  e  con- 
verso,  ex  sola  variatione  temporis,  secun- 
dum  quod  debetur,  aut  non  debetur  forma 
opposita.  At  in  moralibus  secus  accidit,  ut 


modo  vidimus ;  qaia  quod  io  eii  earentia 
sit  privatio,  regnlatur  |  de- 

bitum  in  tempore,  in  quo  indu  I  pe- 

nes  actum,  quo   conservatur  :  et   ubi 
adsont,  carentia  non  estsimpl  :tio, 

sed  privatio.  Secundum  procedit  in  voto, 
cujus  obligatio  non  dependet  adsqoal 
vovent  tnte  :  unde  i 

Dcus  potest  votum  a  principio 
tare,  et  tunc  nullaex  voto  induceroturobli- 

i  :  iti   p  test    ill  id  acceptare  prrr 
osqoe  ad  determinatom  temposjet  tunc 
obligatio  ortaei  voto  dorabi 
tempus,  et  non  am:  iterum  ma 

•  1  causatur  unic 
hominc,  et  durat  <  i 

ni-t  homo  retractct   priorem   vo!  intatom, 
vel  eliciendo  actom 
cipiendo  tbrmam,  in  qua  eminent 
habeator  iila  n 

sitione,  qn<  11  rit  homi 

,  ilam  in  soi, 

pro  libitocam   maculam  u 
ad  d<  d  lempospermittere,  et 

solam  variatior.  imtransmir 

ab  statu  privationis  in  Btatom  nogati"ins  : 
sed  rmittere  in 

rnom,  vel  i;1-  un  d<  li  i  im- 

mutatione  intn  ia,   cui  con- 

ferat  aut  gratiam  sanctificantcm,  autauxi- 
lium  ad  retract  actom  ;  im. 

/;■  /f  llitur  alltra  t 

158.  Tertio  oocorrit  rationi  n 
tu  1  m  pi   lenti 

.,  ut 
peccator  macolatom, 

.  et  dignnm  p  bd  t,  ti  .  osse 

.  aliter  onim   fatetor,  : 
non  potae  transitam  ab  uno  contrario  in 
alium.  A  I  i  inqoil  necesaaii 

non  esse physicam  peccatoris  mutation 

tliqoiddenovoiniondatnri   •  i 
sati  I  mutatio  uno  ex  t: . 

iis.  /';•»/  i  mutati  .  1:1  pec- 

ut  si  Deus  decernat  dimitti  re  peocatair. 
tri  propter  preces  Dauli,  co  ipso  qucnJ  i:i 
Paolo  ponatur  talis  actus,  cessabit  pecca- 
tum  Petri,  et  transibit  ab  csse  maculatum 
ad  non  etsc  maculatum.  bicut  si  Deus 
tuat  propter  satisfactionem  Dauli  dimittere 
pcenam  temporalcm,  quamdcbebat  Vci: 

p^ 


DISP.  II,  DUB.  V. 


409 


posita  tali  satisfactione  in  Paulo  cessat  in 
Petro  reatus  ad  talem  peccatum.  Secundo, 
facta  mutatione  in  tempore,  ut  si  Deus  ab 
acterno  praeviso  peccato  Petri,  decernat  di- 
missum  fore  peccatum  illud  post  unam  ho- 
ram,  et  Petrum  deinceps  acceptum  fore  ad 
gloriam,  satis  esset  finiri  illam  horam,  ut 
statim  Petrus  deponeret  peccatum,  et  non 
esset  amplius  dignus  odio  Dei.  Sicut  Deus 
decrevit,  ut  lex  vetus  duraret  usque  ad  cer- 
tum  tempus,  quo  elapso.   sine  alia  muta- 
tione  cessavit  obligatio  legis.  Tertio,  facta 
mutatione,  non  physica,  sed  morali,  inipso 
peccatore;  nam  eo  ipso,  quod  Deus  ab  ex- 
trinseco   dimittat    peccatum  ,    immutatur 
peccator  moraliter  sufficienter  pro  quali- 
tate  materiae ;  aliter  enim  se  habet  secun- 
dum  prudentem  aestimationem,  siquidem 
cum  antea  terminaret  odium  divinum,  de- 
sinit  illud  amplius  terminare. 
Confata-     Sed  haec  responsio  parum  distat  a  prae- 
tar'     cedentibus  haclenus  impugnatis,  et  eisdem 
motivis  refellitur.  Tum  quia  id  quod  non 
dependet  ex  dispositione  arbitraria  Dei, 
sed  sequitur  ex  natura  rei  ad  aliquam  cau- 
sam,  non  potest  ex  sola  dispositione  ex- 
trinseca  Dei  immutari,stanteeadem  causa; 
nam.   ut  dici   solet ,   idezn  manens  idem 
semper  facit  idem.  Qua  ratione  quia  esse 
mortuum  consequitur  ex  natura  rei  ad  pri- 
vationem  vitae,  fleri  non  potest,  quod  sub- 
jectum  stans  sub  privatione  vitae,   non  sit 
mortuum,  nec  Deusvalet  oppositum  decer- 
nere.  At  hominem  esse  maculatum,  aver- 
sum  a  Deo,etc.  nondependetexdispositione 
arbitraria  Dei,  sed  consequitur  ex  natura 
sua  ad  actum  peccaminosum  non  retracta- 
tum,  sive  ad  privationem  gratiac  per  actum 
peccaminosum  inductam  :  ergo  hujusmodi 
effectns,  et  denominatio  cessare  non  potest 
per  solam  dispositionem  extrinsecam  Dei, 
nisi  auferantur  principia.  ad  qune  consequi- 
tur;  quae  tamen  auferri  non  possunt,  nisi 
homo  retractet  efficaciter  actum   praeteri- 
tam,  vel  gratiam  habitualem  recipiat,  in 
qua  eminenter  praehabetur  ea  retractatio. 
Tum  etiam  ad   hominem,   qnia   praedictns 
titnite  Jentiam  peccati  habitua- 
Iis  in  carentia  conformitatis  ad  Iegem,  ut 
ravidrmnsrfwp.  1,  dub.  1  ;sed  haecca- 
rentia  neqnit  expelli  per  mntationem  fac- 
tam  in  aliqno  extrinseco  ;  siquidem  hujus- 
modi   mutatio  nullani   Oppositionem ,    aut 
ineompossibilitatem  habet  cnm  tali  caren- 
tia  :  ergo  praedicta  mutatioestinsufficiensad 
idum  peccatnm  habituale.  Plane   i 
Sniniant.  Curs.  theolog,  tom.  X. 


quae  mutatio  posset  ad  hoc  deservire,  esset 
illa  qua  Deus  abrogaret  legem,  vel  in  lege 
cum  homine  dispensaret.  Hacc  tamen  ad 
hoc  tantum  deserviet,  ut  homo  deinceps 
non  peccet  contra  illam  Iegem ;  minime 
tamen  ad  hoc  proderit,  ut  contra  illam  non 
peccaverit,  et  ut  non  permaneat  in  peccato 
commissocontra  illam  legem,  quando  obli- 
gabat;  sicut  de  privatione  gratiae  contracta 
quando  gratia  erat  debita,  supra  argumen- 
tabamur  contra  Suarium. 

159.  Deinde  rejicitur  haec  responsio  os-  Dcciara- 
tendendo,   insufficientes  esse  singulos  mu-  Kjii- 
tationis  modos,  qui  assignantur  a  Curiele.  cicntia- 
Et  quidem  primus  non  sufficit ;  nam  quod 
ad  remissionem  peccati  habitualis  requira- 
tur  aliqua  mutatio  extra  Deum,  non  prove- 
nit  ex  eo,  quod  Deo  desit  intra  semetipsum 
sufficiens  motivum  ad  remissionem  peccati; 
posset  quippe  ad   ostendendum  vel  suam 
misericordiam  ,  vel  suam  libertatem,  vel 
suum  supremum  dominium  intendere,  et 
efficere  praedictamdestructionem,  indepen- 
denter  ab  alio  motivo  extrinseco,  ut  ex  se 
liquet.  Ergo  si  praedicta  mutatio  requiriturPiiwus 
essentialiter  ad  destructionem  peccati,  ntnS^mlST 
concedit  praedictus  author,  non  potest  prac- (lll!> a  Cu- 
cise  ad  eam  concurrere  in  genere  causae  me-  signatus 
ritoriae,  velper  modum  impetrationis;  nam c,- [cl^[' 
hocpactosolumimportatmotivumsufficiens 
vel  congruum,  ut  Deus  velit  destruere  pec- 
catum.  Atqui  preces  a  paulo  effusae  queunt 
praecise  concui-rere  ad  destruendum  pecca- 
tum  Petri  ingenere  causae   meritoriae,  vel 
per  modum  impetrationis;  necenim  appa- 
ret,  quo  alio  causalitatis    genere  valeant 
concurrere.    Ergo  mutatio  facta  in  Paulo 
perejus  preces  non  est  mutatio,  quaesuffi- 
cit,  et  desideratur  ad  destructionem  peccati 
in  Petro. 
Confirmatur  primo ,   quia  illa   mutatioAi)cli(ul 

l  ainnl  us 

extra  Deum  sufficit  et  requiritur  ad  des- 
truendum  peccatum  habituale,  quao  immu- 
tat  principia  ,  ad  quae  consequitur  per  se 
peccatumhabituale,et  inquibusossentialitor 
fundatur  :  atqui  mutatio  facta  in  Paulo  per 
ejus  preces,  praedicta  principia  non  immu- 
tat  :  ergo  insufficiens  est  ad  peccatihabitua- 
lis  destructionem.  Major  videtur  evidens, 
quia  stantibus  principiis.ad  quae  per  se  con- 
sequitur  peccatum  habituale,  et  in  quibus 
essentialiter  fundatur,  ne({uit  non  manere 
peccatum  :  sicut  in  universum  stantibus 
principiis  sufficientibus  ad  aliquam  deno- 
minationem, nequit  non  persistere  talisde- 
nominatio  :  ergo  si  ad  destructionem  pec- 

27 


410 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MPII. 


cati  habitualis  requiritur  aliqua  mutatio, 
talisdebet  esse,  ut  immutet  principia,  ad 
quao  per  se  consequitur,  et  in  quibus  essen- 
tialiter  fundatur  peccatum    habituale.  Mi- 
nor  etiam  liqnet,  quoniam  pra^dicta  princi- 
pia  nihil  aliud  sunt,  quam  actus  peccami- 
nosus  non  retractatus,  et  privatio  gr 
vel   carentia,   ut  docet  Curiel,    habitualis 
conformitatis  ad   legem  per  pracdictum  ac- 
tum    inducta  :  sed   mutatio  facta  in   1'aulo 
por  ejua  preces,  illa  principia  aonimmatat, 
aed  intacta  relinquit;  siquidem  nec  expellit 
carentiam  gratiae,   vel  conformitatis,  nec 
retractat  peccatum  praeteritam  Petri    i 
non  immutat  principia,  a  1  qua  per  se 
sequitur,et  in  qaibns  essentialiter  fundatar 
peccatum  habituale. 
Secundo.    Conflrmatar  secnndo,  qaiacausa  mora- 
lis  consistens  in  merito,  vel  impetrati 
non  causat  immediate  effectamr,  ad  q 
ordinatur.sed  tantnmmovet,et  allicit  Deam 
ut  pr.cdictum  effectam  prodacat,  aat  infe- 
rat :  sed  precea  Panli  solom  queuntcon 
rere  ad  destraendam  ,  m  Petri 

modum  caasae  moralia  consistentia  in 
rito  ,  aut  impetratione  praedicti  i 
siquidem  nec  Bunt  cana  i  i 
nec    causa   formalis    illius   :    ergo    solum 
queanl  movere,  el  allici 
destructionem    praedicti   peccati.   Et  nanc 
restat  examinandam,  an  possit  Deoa  eam 
efficere  absqae  mutatione  intrinsec  i  Petri, 
et  relinquitar  stataa  quaestioB 
mentum  a  nobia  factnm  in  ea  lem  disj 
tione,  ac  si  precea  ill  e  non  pi  sent. 

Fmpertinenter  igitar,  et  insufficientei 
habet  illa  prior  mutatio  a  Curi»  gnata 

ad  decidendamqu  estionem  hanc,  etdilaen- 
dum  argumentam  Bupra  factnm. 

160.  Nec  exemplum  ab  eo  allatum  ali- 
quid  probatjnamsatisfactio  respicit  poenam, 
qua}  a  Deo  taxatur,  et  infligitar  ;  ande 
cut  Deua  potest  pro  libito  illam  ab  extrin- 
seco  condonaiv,  rt   QOH   infi  test 

admittere  satisfactionem  uniaa  pro  alio. 
erum  calpa,  el  peccatam  habituale  snnt 
praecisea  peccatore,  et  supposito  actu  ; 
cati,  ad  ipsnmex  natura sua consequunturj 
el  ideo  aon  potest  Deua  illud  pu re  ab  i  \- 
trinseco  destruere,  sed  debet  immntare  pec- 
catorem  in  seipso,  vel  faciendo  ul  retractel 
efficaciter  actum  praeteritum,  vel  comma- 
nieando  ipsi  donum  aliquod,  in  quo  emi- 
nenter  habeatur  ea  retractatio.  Et  qnemad- 
modum  licet  unus  homo  queal  sansfacere 
per  opera  alterius,  nequil  tamen  esse  justua 


Empro 
portio 

CXtJlll 

l>li  in- 
tlucli. 


perejus  justitiam,  -  tbere  jo 

tiam  in  seipeo,  ut   supra  diximus  dnb.  I 
ita  qui  est  injustus,  rioquit  inju.-titiim  de- 
ponere  per  solas  preces  alterius,  s» 
inseipso  immutari ;  quia  t.im  justitia.quam 
injustitia  conveniunt  homini  intrinsec« 
prout  in  re.  M   vero  quod  admittimiM 
remissione  p  Ili- 

gendnm  est  de  posna  temporali,  <  bli- 

:  inducta  ex  Dei  ;  si 

enim  sermo  ••  reatu 

radicali  ad  poenamdamni,  1 

subinde  n  i  non  des- 

tructo  remitti, 

161.  Secnn  tm  mutatio:  loa  i,l> 

est  i  quoniam 

tempoi  riatio  impertinenter  se  ■< 

habent  a  l  exiatentiam,  vel  ^ionem 

peccati  babil  in- 

itionem 
int  i  n  le  li  Deos  neq  lit  iilud 

l  extra,  nt 
iel,  non  poterit  id  pra  stare 
m  temporia  mutationcm;  quij ; 
nde  se  I 
Cujaa   signum  i  nullum 

tempua  forel  tum 

itti.   Pra  sertim  oiente  tem- 

•  rno  decrei  it  j 

I  ;bii 
diffii 

illa  inti  ria  im- 

mntatioi  m    dicit  jm 

muta- 
tionem  tempori  tali 

ti-mi  Litur  principium  ;  <juia 

si  impofl 
aliqua  reali  mutatione,  impoasibili 

•  •rit  illud  ^inc    I 
matation  m- 
plum  ?ero  in  contrarium  addactom  nibil 

nem  di~,  as- 

.  ttamj  quia  ti 
qui  sicut   potait  eam  nullo 
it.i  p  bI  durai 

rminatum ;  qnoproin- 

ie  nlla  n 
eam  savit.  A1  mhabi- 

tuale  non  causatur  a  :  pec- 

catore,  medianti  tuali:  quoc- 

sicut  ox  suppositioni 
I  lale,  n  inltanti 

habitualis  impedire,  it.t  nisi  i 
catun  iletefficeretntbabituale 

t :  nequit  a  um  acto 

tractarisinemutationeintrin 


DISP.   II,  DUB.   V. 


411 


Terliu?; 

ihis  iii 

«•firien 

tior 


Tertius  mutationis  modus  insufficientior 
.  adhuc  est,  et  manifeste  petit  principium, 
dum  applicatur  argumento  supra  facto  : 
nam  quamvis  verum  sit,  quod  si  Deus  de- 
cernat  destructionem  peccati  habitualis , 
peccatam  habituale  destruetur ;  dubiu-m 
tamen  est,  an  Deus  possit  decernere,  quod 
destruatur  peccatum-absque  ulla  intrinseca 
peccatorismutatione  :  et  argumentum  pro- 
bai  partem  ncgativam,ob  impossibilitatem, 
et  implicationem  ex  parte  rei  faciendae. 
Unde  qui  respondet  posse  sic  remitti,  quia 
Deus  potest  id  velle,  manifeste  petit  prin- 
cipium  ;  prius  enim  videndum  est,  antalis 
destructionis  modus  implicet  ex  parte  ob- 
jecti,  quam  determinemus,  an  Deus  illum 
decernere  valeat.  Dum  autem  dicitur,  suf- 
ficere  pro  qualitate  materiae  mutationem 
moralem,  etiam  petitur  principium  ;  quia 
argumentum  probat  non  posse  fieri  illum 
transitum  moralem  secundum  prudentum 
acstimationem,  quin  prius  destruatur  ali- 
quod  exillis  principiis,  in  quibus  peccatum 
habituale  essentialiter  consistit  ;  stantibus 
enim  eisdem  principiis.  stat  etiam  funda- 
mentum  ad  idem  prudens  judicium,  et  non 
adest  ratio  ad  apprehendendum  transitum 
illum  moralem.  Pracdicta  vero  principia 
sunt  actus  peccaminosus  non  retractatus,et 
privatio  gratiae,  vel  conformitatis  ad  legem 
ex  tali  actu  relicta  ;  et  nihil  horum  potest 
destrui,  nisi  per  infusionem  alicujus  doni 
physici.  Carentia  enim  tollitur  per  for- 
mam,  qua  privat,  et  actus  per  actum  oppo- 
situm,  vel  elicitum  formaliter,  vel  habitum 
eminenter  in  aliquo  alio,ut  constat  ex  hac- 
tenus  dictis. 

§  VI. 

Consectarium  prxcedentia  doctrinx 
eatn  applicans  remissioni  peccati  originalis. 


tariiim 

■ 

oemad 
Rinalc. 


Ratio. 


162.  K.\  dictis  seqaitar,  impossibilem 
Ionem  peccati  origirialis  absque 
intrinseca  mntatione  ejas  qai  illudscmel 
contraxit.  Corollarinm  istad  docent  D. 
Thom.  3  part.  qusst.  70,  art.  1,  et  in  4, 
dist.  1,  qusest.  l,  art.  4, et  omnes»fere  Au- 
thoret  pro  nostra  assertione  num.  1 1 1  re- 
lati,  paacis  exceptis  infra  referendis.  Nec 
b  l  illad  .  idendam  oprj  \  e  il  novam  ratio- 
nem  expendere,  ed  sati  evincitar  ratione 
snperin  facta.Quaa  potesl  ic  applicari;nam 
repagnat  hominem  transire  de  e  e  m 
latam,  m  a  Deo,  et  dignum  poena 


aeterna,  ad  non  esse  maculalum,  etc.absque 
aliqua  intrinseca  sui  mutatione  :  sed  homo, 
qui  peccatum  originale  contraxit,  est  ma- 
culatus,  aversus  a  Deo,  et  dignus  pcena 
acterna  :  ergo  nequit  transire  ad  non  esse 
maculatum,  aversum  a  Deo,  et  pccna  acterna 
dignum  absque  intrinseca  sui  mutatione  : 
ergo  impossibile  est,  quod  absque  hujus- 
modi  mutatione  destruatur  peccatum  ori- 
ginalesemelcontractum.  Hacc  secunda  con- 
sequentia  liquet  ex  prima  ;  quia  impossibile 
est,  quod  homo  deponat  peccatum  origi- 
nale,  quin  transeat  ab  esse  maeulatum, 
aversum,  etc.  ad  denominationesoppositas. 
Prima  vero  recte  infertur  ex  praemissis. 
Major  autem  satis  constat  ex  hactenus  dic- 
tis.  Minor  vero,  in  qua  poterat  esse  difFi- 
cultas,  est  certa  secundum  fidem,  ut  late 
ostendimus  tract.  de peccatis,disp.\A,  dub.l . 

Confirmatur  ;  nam  implicat  destrui  id, 
per  quod  essentialiter  constituitur  pecca- 
tum  originale,  quin  homo  intrinsece  mu- 
tetur  :  ergo  impossibilis  est  destructio  pec- 
cati  originalis  absque  intrinseca  hominis 
mutatione.  Consequentia  patet,  et  antece- 
dens  probatur  ;  nam  peccatum  originale 
consfeituitur  essentialiter  per  carentiam 
gratiae  inductam  per  peccatum  Adami,  in 
quo  praehabebantur  omnium  ab  eo  descen- 
dentium  voluntates,  ut  declaravimus  tract. 
rit.  disp.  16,  dxib.  4  ;  sed  carentia  gratiac 
ncquit  destrui,  nisi  vel  directe  per  formam 
opposilam,  vel  indirecte  per  actum,  quo 
homo  retractet  actum,  quo  peccavit  in 
Adamo  :  et  uterque  dcstructionis  modus 
importat  necessario  intrinsecam  hominis 
immutationem :  ergoimplicat  destrui  illud, 
in  quopeccatum  originale  cssentialitcrcon- 
sistit,  quin  homo  mutclur  intrinsece. 

163.  Nec  refert,  si  cumVasq.  ubi  supra 
cap.2,ct  l.orc&disp/AlshibA,  et  quibusdam 
aliis,  quibus  oppositus  dicendi  modus  ma- 
gis  arridet,  respondeas,  peccatum  originale 
non  inesso  hominibus  cx  vi  proprii  pcccati 
personalis,  scd  supposito  pacto  Dei  cum 
Adamo,  fjuodispositum  est,  utsi  in  justitia 
peri  i  fceret,  cam  ad  postoros  transfunderet; 
si  autem  eam  descruerit,  eam  tam  pro  so, 
(juam  pro  illis  absque  determinatione  ad 
certam  tempus  amitteretj  hinc  enim  fac- 
tumest,  ut  carentia  praedictsajustitias  in  fi- 
liia  Ad;D  non  sit  mera  negatio,  sed  vera 
privaiio  eos  maculans,  et  a  Deo  avertens. 
Minime  autem  repugnat,  quod  praadictam 
l  > .  i « - 1 1  j  i  j  i  resHrictum  fui  1 1  ad  determinatum 
tempus,  <■!  non  amplius,  ut  si  Deu  i  decre 


Coulir- 
maiio. 


OllOlllll- 

Jaiu  rcs- 
ponsio 
Vas<|. 
Lorca. 


412 


DK  JUSTIFICATIONE  IMIMf. 


vissct,  quod  pactum  illud  duraret,  et  habe- 
ret  cflectum  per  spatium  praocise  mille 
annorum.  In  quo  eventu,  sicut  Aclamo  non 
peccante  ejus  posteri  intra  illud  spatium 
concepti  juslitiam  originalem  consequeren- 
tur,  non  vero  qui  deinceps  possent  concipi: 
itaAdamo  peccante,  solum  illi  priores  con- 
traherent  peccatum  originale  consistens  in 
pracdicta  privatione  justitiao,  secus  vero  qui 
post  illud  ternpus  conciperentur  ;  in  his 
quippe  haberet  rationem  simplicis  negatio- 
nis.  Et  consequenter  oon  app  irei  repugnan- 
tia  in  eo,  quod  peccatum  originale  cesset 
absque  intrinseca  hominis  mutatione. 

Everti-      Non,  inqaam,  hoc  refert.  Tum  qui  • 

mr'     responsio  fatetur,  impossibilei] 

sionem  jinalis  absqne  mutatiomi 

intrinseca  hominis ,  supposito  pacto  Dei 
cum  Adamo,  quod  de  facto  extitit.  M  autem 
satis  erat  o  ttem  Do  iti         ertionis, 

et  ad  conful  .  nam  qoi  di- 

cunt,  non  repugnare  destructionem  pi 
absque  mutatione  intrinsec  i  pecc  il 
doctrinam  extendunt  adpeccatumde 
commissum,  vel  contractnm.   Tam  etiam, 
et  prascipue,  quia  longissime  distant 
dao,  peccatum  non  contrahi,   el  peccatam 
semei  contractam  destrai,  ut  • 
minis  liqaet  .Tol  i  autem  doctri  mni- 

titur  ea  iornm  evasio  .   ttntam 

evincit,  pol  I  |       im   c  im 

Adamo  i  lire,  o1  homii  lentes 

■    p   '  ipus  peccatam  originale  non 

contraherent,   nempe  bj   pactum  I 

determinatum    tempus,    et    oon    amplius 
constitutum  fuisset.  Minimevero  pn 
quod    homines,  qui  semel    | 
kraxissent,  possenl  mondari  absqae 

intrinseca  sui  mutatione.  Primam 
concedimus  ndam  \< 

rationem  supra  factam  :  ande 
con  diximus,  impossibilem 

missionem  peccati  originalis  absgue  iuirin- 
seca  mutationeejus,quiiUud  semel  contraxit. 
Itaque  pos  et  contractio  peccati  originalis 
impediri  ex  \i  pacti  praacedentis  determi- 
nantis  traductionem  ejas  ad  certom  tempas: 
atsemel  contractam  non  destraeretaf  per 
adventam  praedicti  temporis,  neccarentia 
jastitiae  transmigrarel  in  simplicem  d 
tionem  ;  sed  adhuc  permaneret  in  rati 
maculaa,  et  privationismoralis.  Etratioest, 
quoniam  ad  existentiam,  et  coaservationem 
privationis  in  moralibas  non  reqairitur, 
quod  sif  carentia  forms  debitae,  qaandiu 
durat  carentia  ;  sed  sufficit  ease  carentiam 


formaa  debitae,  qnando  carentia  inti 
fuit,  atsupra  mim.  155,  rati< ■n*-.  e< 
plis  ostendimus  contra  Suarium. 

101.    Sed    objicies  primo  :   quoniam 
ratio  nostra  aliquid  probat,  suadet  uti 
non  posse  destrui  peccatum  originale  ;: 
que  infasione  justi' 
qaens  eel  falsam,  in  adultis. 

illud  deponunt  per  actum  contritionis 
in  parvulis,  qui  ab  eo  n.  ,r  per  cr  i- 

tiam  acceptam  in  i  .,  quamvii 

gratia,  nec  contritio  .-it  justil 

:  litur,  quia  pe 
tum    ori(  .~tit   in 

quam  filii  Adami  i 
si  ipse  non  pecc . 

jnstiti  e  :  ratio  superius  fa 

it,  evincit   atiqae  imj 
remi  nisi  pi 

dict  i  jastitia  denuo  infandatar. 

im,   qunmi 
indo  minime  evincit.Tam  q 

jastiti  i  urte 

recti 

simul  in  it  puta 

sabjectionem 
. 

minem  p  tur  in  j 

ii    ori_- 

un  cum 
1  in 
.VI, m  I  nn 

inale  ;  q 

formalifc 
recti, 

•  h.  Thi  • 
U  lmdoc- 

/   ntim  .  i 

\;>  in  pr  Bsenti, 
quia  stiti  i  origin  ilis 

quate  a  gratia  ;  nihi  entiajai 

tia?  originalis  non  constituil 
catum,   nisi    qnatenns  esl   rolontaria, 

adet  a  p  :iti  non  ret- 

:  qui  autem  el  itritioncm,  \I 

recipit  gratiam, 
catum  ; 

m    ultimum    linem    80] 
qaapropter,  posita  contritione,  toI 
statim  cessal  peccatum  orn. 

l' "  replicabia    et  sil  b 

jed 


DISP.  II,  DUB.  V. 


413 


Aii.i  ob-  jectio  )  hinc  apcrte  sequi,  quod  peccatum 
Jn'"°"  originale  possit  remitti  absque  intrinseca 
mutatione  ejus,  qui  illud  semel  contraxit. 
Quod  sicostenditur ;  nam  conservatio  pra> 
dicti  peccati  dependet  a  peccato  Adami  non 
retractato  :  ergo  si  Adamus  illud  retracta- 
ret,  statim  tale  peccatum  evanesceret,  abs- 
que  nova,  autdistincta  mutatione  ejus,  qui 
ipsum  contraxerat.  Nec  satis  erit,  si  res- 
pondeatur,  Adamum  retractasse,  vel  po- 
tuisse  retractare  voluntatem  praecedentem 
ut  propriam,  et  personalem  ;  minime  vero 
ut  erat  voluntas  aliorum  :  atque  ideo  cae- 
teros,  qui  peccatum  illud  contraxerant,  ab 
eo  liberari  non  potuisse  per  solam  retracta- 
tbnem  Adami.  Nam  contra  hoc  est,  quia 
nulla  repugnantia  apparet  in  eo,  quod 
Deusconslituerit  Adamum  caputcaeterorum 
in  ordine  ad  praedictam  retractationem. 
,  Si  enim  voluntas  hominum  ut  contenta  in 
Adamo  tanquam  in  capite,  fuit  sufficiens 
ad  incurrendum  voluntarie  peccatum  ori- 
ginale,  cur  eodem  modo  contenta  non  po- 
tuit  sufficere  ad  retractandum  ipsummet 
actum  peccati  ?  Praesertim  quia  non  mino- 
rem  vim  habet  voluntarium  in  capite  ad 
retractandum  voluntarium  in  capite  sibi 
oppositum,  ac  voluntarium  personale  ad 
rotractandum  voluntarium  personale  sibi 
contrarium  :  ergo  si  homo  per  actum  a  se, 
et  proutin  se  elicitum  retractat  sufficienter 
peccatum  a  se,  et  prout  in  se  commissum  ; 
pariter  per  actum  a  se,  et  prout  in  suo  ca- 
pite  contentum,  elicitum,  potest  retractare 
sufficienter  peccatum  a  se  commissum, 
nrout  in  suo  capite  praecontinebatur. 
ppon-  Kespondetur  negando  sequelam.  Ad  cu- 
jus  probalionem  dicendum  est,  nullam 
rcpugnantiam  in  eo  apparere,  quod  Deus 
pactum  cum  Adamo  faceret,  utco  re- 
tractante  suum  peccatum,  illud  ad  posle- 
ros  non  transfundoret  :  in  quo  eventu  , 
Adamo  retractante  actam  peccaminosum, 
minime  traduceretur  peccatum  originale 
ad  postoros,  qui  posttalem  rotractationem 
concipcrentur  :  sicut  supra  diximus,  even- 
turum  fbre,  si  Deus  pactum  illud  ad  tom- 
determinatam  restrinxisset.  Ilinc  au- 
tom  non  fieret,  otiod  qui  semel  ooccatum 
origirifile  contraxorant,  ab  oo  per  solam 
.  Adami  retractationem  absol- 
verentur.  Et  ratio  est,  quoniam  tota  causa- 
Adami  in  ratione  capitis  ergajusti- 
i,  vel  peccatum  originale  posterorum 
con  ummatur  in  instanti  conceptioni  . 
i  n  ]•  aon  poa  el  Iran  funderejusti- 


-10 


tiam  originalem,  nisi  his  qui  illam  in  prae- 
dicto  instanti  conscquerentur  ;  ita  non 
posset  liberare  a  poccato  originali  nisi  illos, 
qui  in  eodem  instanti  ab  co  mundarentur. 
Quocirca  supposila  contractiono  peccati 
originalis,  non  possct  illud  deslruore  per 
suam  retractationem.  Ubi  enim  descen- 
dentes  ab  Adamo  post  illud  instans  in 
semetipsis  formaliter  extra  causas  existunt, 
jam  non  censentur  moraliter  praccontenti 
in  capite,  vel  in  ordine  ad  justitiam,  vel 
in  ordine  ad  culpam  ;  sed  totum  hoc  ne- 
gotium  cum  illis  immediale  peragendum 
est.  Quare  sicut  repugnat,  quod  qui  semel 
absquepeccatofuisset  conceptus,  illud  dein- 
ceps  contraheret  ob  peccatum  ab  Adamo 
commissum  :  ita  repugnat,  quod  qui  semel 
in  conceptione  peccatum  contraxisset,  ab 
eo  mundaretur  praecise  ob  solam  retracta- 
tionem  Adami.  Existit  quippe  in  seipso,  et 
deinceps  ab  influxu  capitis  non  dependet  ; 
et  consequenter  nihil  retractatio  capitis 
conducit,  ut  peccatum  semel  contractum 
exuat.  Per  quod  patet  ad  exemplum  in  con- 
trarium  adductum  ;  nam  qui  retractat  pec- 
catum  personale,  influit,  et  immutat  reali- 
ter  semetipsum,  a  quo  fuerat  peccatum  : 
Adamus  autem  exercet  officium  capitis 
mediageneratione,  ea  vero  peracta,et  con- 
cepto  foetu,  a  praedicto  officio  desistit,  et 
perinde  se  habet,  ac  si  caput  non  esset,  vel 
non  fuisset.  Quamobremejusinfluxus  nihil 
post  instans  generationis  operatur  ;  et  con- 
sequenter  sua  retractatione^non  posset  pec- 
catum  semel  contractum  destruere.  Posset 
autem  ea  retractatio,  accodente  pacto,  ad 
hoc  prodesse,  ut  Deus  ejus  intuitu,  sicut  et 
ob  preces  alterius  justi,  liberaret  homines 
a  poccato,  conforendo  gratiam,  per  quam 
intrinsece  mutarentijr.  Videantur  quae  dixi- 
mus  tract.  de  peccatis,  in  comment.  ad  art. 
4,  quxst.  81. 

1GG.  Sed  adhuc  urgebis  :  quoniam  nulla  Re«ij 
apparet  implicalio  in  eo,  quod  Deus  cons- 
tituathominem  caput  moralealiorum,  quos 
physice  non  praecontineat,  scd  qui  vel  prae- 
contineantur  in  aliis  causis,  vel  jam  sup- 
ponantur  cxistorc  in  soipsis  :  atqui  in  eo 
eventu,  si  peccarot  illc  Iiomo,  peccarent 
omncs  moralitcr  in  co  contcnti ;  et  si  pro 
illis  retractaret  poccatum,  cuncti  a  poccato 
mundaronlur  :  ergo  possrbtLe  est,  quod  pec- 
catum  semel  contractum  deslruatur  absque 
retractatione,  et  mutatione  intrinseca  poc 
catoris;  eed  persolam  mutationem  cxlrin- 
secam  existenlem  iualio,  nempe  incapite 


K   i. 


414 


DE  JUSTIFICATIONE  IMDII. 


morali ;  et  ita  corruit  doctrina  proximo 
tradita.  Major  suadetur  :  tum  quia  praecon- 
tinentia  physica,  de  maleriali  se  habet  ad 
rationem  capitis  moralis.  Tum  qnia  Chris- 
tus  Dominus  est  caput  morale  hominum, 
quos  physice  non  praDContinet.  Tum  deni- 
que,  quia  in  humanis  consensus  uniuscen- 
setur  moraliter  consensus  aliorum,  licet 
eos  physice  non  pracontineat,  ut  patet  in 
his,  qua)  fiunt  a  principevel  per  prucurato- 
rem,  aut  mandatarium. 

Boiutio.  Respondetur  negando  majorem  intellec- 
tam  de  capite  morali  in  ordine  ad  hoc,  ut 
eo  peccante,  pecconl  caeteri ;  et  eo  peccatum 
retractante,  alii  mandentur  a  calpa  semel 
contracta.  Quam  resolutionem  docet  aperte 

D.Ang.  D.  August.  23,  ad  Bonifacium,  ubi  ait  :Jmn 
itaque,  cum  homo  in  seipsoest,  ab  eo  gui 
genuit,  aliter  effectus,  i>i'<eato  alterius  non 
lencinr  obnoxius.  Et  ratio  est,  quia  n 
catum  contraheretur  ab  eo,  qui  in  alio  phj  - 
sico  non  continetar,  ob  hujus  qai  capal  di- 
citur,  calpam,  non  posset  esse  peccatam 
personale;  istad  qaippe  propria  volootate 
personali  committitur,  nt  e  li  [aet : 

nec  valeret  ease  peccatum  origin 
peccatam  natnra;  hoc  enim  cam  aatara 
traducitar,  atqae  ideo  debel  • 
rante,  sive  nataraa   in  alii  i  prop  igatore  : 
qaod  absqae  eoram  continentia   \>\ .  ■■ 
nequit  intelligi.  I  *tsb  ertim  quia  si  poetqaam 
aliquis  esl  physice  existens  in  seipso,  <  t  ab 
alio  tanqaam  a  prsecontinente  pl 
dependet,  possel  per  hujas  peccatam  | 
tor  denominari,  et  constitui;  possel  pariter  i 
invitus,  et  renitens  sabire  hancdenomin 
tionem,  ut  puta  Bi   cum  aftei  ipse 

peccatum  detestaretur  :  consequens  autem 
est  implicatorium ,  siqaidem  de  ratione 
peccati  i  i  esse  volantariam.  Recolantnr 
quaa  diximos  traot,  13  de  /  .  disp.  1  I, 

dub.  '2  (t  ntiui.   1'.». 

Motiva      167.  Nec  probationes  majoris  urgent,  '  I 

uTrwx-V''1'11'1''1  dicimus,  praecontinentiam  physi- 

v.miur.  cam  in  riostro  casn  r  se  fandamen- 

tum  pra3continentiss  moralis,  ob  ea  quae 

proxime  tradidimas  ;  ;it  me  ideo  dici  mate- 

rialo  non  per  accidi 

tum  ad  praedictos  effectus,  et  sinequosalvari 
non  possunt.  Sicut  etiam  vitalitas  ph; 
et  voluntarietasphysicasuntmateri  ile  i<  - 
pectu  peccati  actualis  personalis  :  et  nihi- 
lominiKs  esse  morale  hujos  pecca.ti,  salvari 
non  Valet  absque  praedicta  materia,  et  fun- 
damento.  \<l  secundwn  dicendum est, Chris- 
tum   Dominum  esse  capnl  morale  homi- 


num,  non  quia  ipsius  actns, 

mines  immediat",  et  formaliter  sanctii 

in  seipsis,  vol  qoia  • 

hominum  immediate  retraetet  at ; 

sed  quiasua  satisfactione,  el  meritiaobti- 

oet  ,i  Deo  ^ratiam,  et  anxilia,  quibus  I 

mines  hnmediate  jostificantar 

it.   '^uihus  seclusi  mtamvis 

Christas  satisfactionem  pro  huminibus  of- 
i.  vel  hominom  nomim  n-trac- 

t,  adhuc  nihilominus  homines  mane- 
ront    in  .    I  n  le    el 

Christam  Dominam  tominam  capat, 

ratione  l".'i_  jumtur  ad  rem 

pr     fntcm.   Ad   tertian 

im  onio  ri  in  hamanii 

ram  all  [uando  alujuis,  aut  pl 

mittont, 

et  in  ipsum  t r  i ri ~ S ■ ;  .i ri t 

voluntate  non  fit,  at  ex  ip  minii  li- 

•  j  et  it  i  accidit  in  repobli 
principis,  et  in  mandan  :tu  man 

tirii.    aut    ; 

missio,  et  volantatnm  Irans 
qoidem 

minor  volantatam   intimil 
o  antem  a  i 

ndum  per  aliam.  Qooniam 
ituin   fiat  | 
fine,  ilie  tantom  poterit  voluntatem  on 
in  aliom  tr 

tus,  (jui  valet  volontafc  iltimom 

finem  ordinare,  illamq 

,  non  pertinet  a<l  Rempobli- 
cam,  \»'I  ad  creatm  lam  De 

nti- 
nentiam  physicam  hominum  in  alio,  lan- 
qaam  in  pi  d1  diximos 

9  VII. 

rtur  "}'< 

'  tumentis  >!t 


168.  « topositam  opini< 
In  t,  dist.   I.  '/ii 

»,  et  <iist.  l  | 
briel  ea  lem  dist.  qv 

conclusionem,  <  >kam  nu 

Ut.  M.  et  '.  I  rius  \n 

primo,  dist.  17.  qu 

cis  in  1.  j  .  U7/.  M.  Granad. 

B   de  gratia,  //•< 

Soa- 

rez  ! 


DISP.  II,  DUB.  V. 


415 


.Suarius  D.  Bonaventuram,  (Jersonem,  Ar- 
gentinam,  Alexandrum,  et  alios  plures  ; 
quamvis  nonnulli  ex  his  tantum  loquantur 
de  necessitate  gratiae  habitualis,  ut  dubio 
sequenti  videbimus. 
Primum  qu33  sententia  potestsuaderi  primo,  quo- 
memL.niam  licet  de  facto  Deus,  cum  remittit  pec- 
catum,  infundat  etiam  gratiam ;  nihilo- 
minus  remissio  peccati  non  fit  per  ipsam 
gratiam,  sed  per  extrinsecam  Dei  condona- 
tionem  :  ergo  non  implicat,  quod  peccatum 
mortale  hujus  slatus  remittatur  absque  ali- 
cujus  gratiae  infusione,  et  absque  ulla  in- 
trinseca  peccatoris  mutatione.  Consequentia 
liquet ;  nam  si  semel  de  facto  infusio  gra- 
tiae  non  concurrit  per  se  ad  remissionem 
peccati,  sed  pure  concomitanter  se  habet, 
nulla  est  ratio,  ob  quam  indispensabiliter 
requiratur  ad  peccati  destructionem ;  unum- 
quodque  enim  potest  divinitus  salvari  abs- 
que  illis,  a  quibus  per  se  non  dependet, 
quamvis  de  facto  ipsum  comitentur,  Ante- 
cedens  autem  probatur :  tam  quia gratia  non 
est.  ex  natura  sua  forma  incompossibilis 
cum  peccato  :  tum  quia  non  gaudet  tanta 
perfectione,  ut  mereatur  condonationem 
peccati,  et  multo  minus  ouensa  Dei,.quae 
habetgravitatem  simpliciler  infmitam. 
Coiiiir-  Confirmatur  primo,  quia  peccatum  ha- 
pjjjjfjf  bituale  nihil  aliud  est,  quam  obligatio,  sive 
reatus  ad  pcenam  aeternam,  propter  actum 
peccaminosum  praeteritum  :  ergo  potest 
Deus  illud  ab  extrinseco  remittere  absque 
ulla  peccatoris  immutatione.  Consequentia 
est  manifesta,  quiaobligatioprovenit  libere 
a  Deo  decernente,  et  taxante  poenam  :  ergo 
potest  libere  a  Deosuspcndi,  velcondonari, 
quamvis  nihil  de  novo  homini  communi- 
cet.  Antecedens  autem  probatur,  quiapec- 
catum  habituale  est  illud  malum,  quod  re- 
manet  post  peccatum  actuale  :  sed  post 
actum  peccati  nullum  aliud  malum  relin- 
quitur,  nisi  obligatio,  sive  reatus  ad  poe- 
nam  :  ergo  peccatam  habituale  nihil  aliud 
aisi  praedicta  obligatio,  seu  reatus. 
cSnio  Confirmatur  secundo,  quia  si  peccatum 
habituale  aliquid  adden  I  rapra  praedictam 
obligationenj,  et  reatum,  maxime  conver- 
sionem  ad  bonnm  commutabile,  tanquam 
ad  ultimum  finom  :  sed  potest  Deus  des« 
truere  hanc  conversionem  absque  infusione 
alicujus  gratiaa :  ergo  nulliusgratiaa  infusio 
requiritur  ad  destructionem  peccati.  Pro- 
batur  rnirior ;  narn  prasdida  COnversio  im- 
portat  taltem  materialiter,  et  ea  parte  fun- 
menti  aliqa  wa  ehtitatem  positivam  a  Deo 


dependentem,  quae  si  deficeret,  eo  ipso  des- 
trueretur  tota  conversio,  et  omnis  inordi- 
natio  in  ea  reperta  :  sicut  destructa,  vcl 
impedita  entitate  materiali  actus  peccami- 
nosi,  eo  ipso  destruitur,  et  impeditur  ejus 
malitia  :  nulla  autem  apparet  repugnantia 
in  eo,  quod  Deus  destruat  entitatem  con- 
versionis  illius  per  solam  supensionem 
concursus,  et  absque  infusione  alicujusgra- 
tiae  inhaerentis  :  sicut  in  universum  potest 
destruere  alias  entitates  per  solam  cessatio- 
nem  concursus  conservativi  illarum,  et 
absque  ulla  actione  alium  terminum  pro- 
ducente. 

Hoc  argumentum  cum  suis  confirmatio-  soiviiur 
nibus  continet  propria  principia,  et  funda-  mentum. 
mentum  Nominalium,  quae  Joannes  de  Ri- 
palda  extumulavit,  etquaeexhactenusdictis 
in  hoc  tractatu  manent  satis  convulsa.  Ad 
argumentum  ergo  negatur  antecedens,  quia 
doctrina  ei  inserta  est  contra  Concilium 
Tridentinum,  utlate  ostendimus  dub.  1,§  I 
et  dub.  3,  §  1,  quibus  locisdiluimus  primam 
illius  antecedentis  probationem.  Ad  secun- 
dam  etiam  liquet  ex  dictis  num.  100  ;  nam 
gratia  non  expellit  peccatum,  et  olTensam 
Dei  praecise  moraliter  per  modum  meriti, 
vel  impetrationis,  vel  satisfactionis ;  sed 
physice  per  modum  formae  essentialiter 
incompossibilis  immediate  cum  peccato,  et 
mediate  cum  Dei  offensa  :  implicat  enim 
hominem  per  gratiam  habitualem  converti 
ad  Deum  tanquam  ad  ultimum  finem,  et 
quodvelipseperseveret  in  peccato,  vel  Deus 
se  habeat  ut  offensus.  Praesertim  cum  pec- 
catum  habituale  hujus  status  consistat  in 
voluntaria  gratiae  privatione  :  quare  posita 
gratia  statim  evanescit  praedictum  pecca- 
tum;  eo  autem  destructo,  nequit  offensa 
Dei  moraliter  permanere,  connectuntur 
quippe  essentialiter  inter  se. 

Unde  etiam  liquet  ad  primam  confirma-  Contir- 
tionem  ;   hbenler  enim  admittimus,  obh-   nibus 
gationem  proximam  ad  pnenam  posse  sus-SaUs,lL 
pendi  absque  aliqua  intrinseca  pcccatoris 
immutatione.    Adhuc   tamen    permaneret 
peccatum  liabituale  importans  obligationem 
radicalem,  et  reatum  intrinsccum  ad  sub- 
eundam  prenam,  in  quibus,  et  non  in  illa 
proxima  obligatione  consistit  propria  ratio 
peccati   habitualis,   ut  latius  ostendimus 

ili\j).    I  ,  (luh.   1. 

Ad  secundam  etiam  constat;  nam  essen- 
tia  peccati  habitualis  non  consistitincon- 
mi'  ionead  bonum commutabile,  tanquam 
ad  ultimumfinemj  sed  in  privationovolun- 


410 


DE  JUSTIFICATIONE  IMTII. 


Secun- 

(Jiim 

arga- 

nifiiiiiiii 


ConGr- 

lll.illu. 


1>.  Tlio. 


Bespon- 

detur 
argu- 

JlHMlTO. 


taria  gratiae,  per  quam  homo  ad  Deum  ul- 
timum  finem  habitualiter  convertebatur, 
ut  oslendimus  loco  proxime  citato.  Prajter- 
quam  quod  conversio  habitualis  ad  bonum 
commutabile  non  habet  inordinationem,  et 
rationem  pecrati,  nisi  quatenus  connotat 
voluntariam  privationem  gratiac  ex  actu 
peccati  relictam;  hinc  enim  provenit,  ut 
amor  boni  proprii,  qui  dose  malus  non  est, 
sed  indilferens,  fiat  irreferibilis  ad  Deum, 
etsistat  in  praedicto  bono  proprio,  tanquam 
in  ultimo  fine.  Unde  nequit  ea  conversio 
destrui,  nisi  destruatur  illa  gratia?  privatio 
quae,  ut  vidimus,  destrui  non  valet  absquo 
immutatione  intrinseca  peccatoris. 

169.  Arguitur  secundo,  quia  Deua  Di 
minus  potensad  remittendum  ofionsamsibi 
factam,  quam  homo  :  sed  homo  potesl  re- 
mittere  offensam  sibi  factam  absqne  ulla 
offendentis  mutatione  :  ergo  I  teat 

remittere  offensam  absque  nlla  mutatione 
peccatoris  :  atqui  remissa  offens  i  ci 
peccatum  :  ergo  possibilia  es1  d  itructio 
peccati  absque  mutatione  peccatoris.  Pro- 
batur  minor,  quia  per  hoc,  quo  I  bomo  of- 
fensus  offendenti  parcat,  remittil  offensamj 
et  tamen  ex  eo,  quo  I  ipsi  ,  nihil  in 

eo  producit,  ut  ex  se  liquel  i 

Confirmatur ;  nam  eo  i|  l  Deus 

peccatorom  acoeptet,  seu  pra  or  lin<  t  ad  vi- 
tam  aeternam,  destroitur  peoc  itum  : 
potesl  Deus  ipsum  acceptare,  et  praeordi- 
nare  ad  vii.un  aeternam  absque  aliqua  i 
mutatione  :  ergo  potesl  peoc  il  im  di  strui 
sine  aliqua  peccatoris  mutatione.  Major  vi- 
detur  certa,  quia  homo  accepl  ttus,  el  pi 
ordinatus  ad  \  itam  aeternam,  habel  jus  i 
consequendi  :  sed  cum  hoc  jure  non  com- 
patitur  reatus  ad  pcenam  aeternam,  qui  est 
inseparabilis  a  peccato  :  ergo  eo  ipso,  ; 
Deus  acceptet,  el  pr  i  ordinet  peccatorem 
vitam  aeternam,  destruitur  peccatum. 
nor  suadetur,  quia  in  humanis  per  I 
quod  unus  homo  acceptet,  el   praeordinei 
altorum  ad  haereditatem  suorum  bonornm, 
nihil  intrinsecum  in  eo  ponit,  nec  illum 
immutat :  ergo  idem  dioendum  esl  de  Deo 
hominem  acceptante,  el  praeordinanti 
vitam  eeternam.  Quod  satis  aperte  docuit 
D.  Tliom.  1  p.  qumst.  23,  art.  rens 

praadestinationem  nihil  ponerein  praadee- 
tinato,  cum  tamen  praadestinatio  illam  ac- 
ceptationem  importet. 

Ad  argumontiim  respondetur  omiltendo 
praamissas,  e1  negando  consequentiam  ab- 
solute.  Katio  disparitatis  jam  supra  insi- 


nuata  est :  quoniam  optime  t,  quod 

homo  offensus  diligat  alterum  hominem 
offendentem,  etdesinat  esse  ipsi  "ITensus, 
licet  hic  maneat  adhuc  in  peccato,  ■ 
prosequaturoffensum.  Implicat  autom.quod 
Deus  non  sit  infensus  peccatori,  eumque 
respiciatutobjectumsibi  abominabile;  quia 
odio  sunt  Deo  nnpius,  et  impietas  ej 
que  ideo  implicat,  quod  'mittat  of- 

fensam,  nisi  mutando  homincm  in  seipso; 
quod  fieri  non  \  [ue  inti. 

minis  mutatione,  ut  ox  se  liquet.    i 
argumontum  debet  retorfjuori  in  A  ! 
rios;  nam  ticet  in  hum 
remittore  injuriam  i  i,  quan- 

tum  •  ;  nihiluininus  nisi  of- 

muteturin  seipeo,  adhucper 
irtesua  naaaiUi- 

I  eocato  injnri  mmis- 

.   signum  est,  peecatnm  ha- 
bituale,  et  i  m   habitualem  activam 

d    •  ri   non  |  ,       :t.«ris.   - 

offendentis  immutati 

;aii 
contra  Deom  I  re- 

odii  detur  differenti  rnat 

|        >l   n<<n  <  m.  licel 

.  imo  iu  actuali  intenti 
peccandi  :  Deus  aul  mam  suam 

i 
■ 

i  it  culpam  formalem,  aut  aeqoivali 
tem  ejoa  retract  itiom  men  imj 

sibilia  est  al  Jiqua  ipsius  \* 

mutatioE  tis. 

Ad  confirmati 
cujus  fals  m  in  plun-  ',|  (':|r 

bus  peccatoribus  tinatis,  qui  accepti, 

ot  prasordinati  sunt  ad  vitam  aeternam 
ninili  minoa  ieml  de 

I       iti  :  tum  qui 

\  it.im  aeternam  homin 
actoaliter  atem ;  quem  tan  am 

o.>t  tunc  non  eate  mundum  a 
actualiter  non   ;  Ad  probation 

m  in  contrariom  respondetur,   ij 

I  hominem  habere  jus  ad  vitam 
itionem,  et  di- 
gnitatem  intrinaecam ;  el  quod  nihilomii 
habeal  simul  reatum  b  1  pcenan  im  : 

nulla  tamon  datur  repugnantia 
secnndum  intrinsecam 

trinsecam  Dei  ordinationem  --it  •dvit 
aeternam  .  ul  patet  ini  i 

mo 


DISP.  II,  DUB.  V. 


417 


me  adductis,  etin  reprobo  justo,  qui  secun- 
dum  praesentem  dispositionem  est  dignus 
vita  aeterna,  et  secundum  extrinsecam  Dei 
dispositionem  afc  aeterna  vita  excluditur. 
Et  ratio  est  ubilibet  eadem  ;  quoniam  prae- 
ordinatio  extrinseca  Dei  non  est  secundum 
dispositionem  praesentem,  et  intrinsecam 
subjecti,  sed  respicit  finalem  perseveran- 
tiam,  vel  defectum  illius.  Unde  sicut  ex  eo, 
quod  quis  perseveraturus  sit  finaliter  in 
bono,  non  sequitur,   quod  de  praesenti  sit 
mundus  a  peccato ;  cum  evidens  sit  posse 
aliquem  de  praesenti  esse  peccatorem,  et 
posse  postea  obtinere  justitiam,  et  in  ipsa 
perseverare  :  ita  ex  eo,  quod  praeordinetur, 
et  acceptetur  ad  vitam  aeternam,  minime 
infertur,  quod  eo  ipso  mundetur  a  peccatis. 
Inferretur  autem,   si  ea  praeordinatio,  et 
acceptatio  respiceret  hominem  secundum 
praesentem  dispositionem  ;  tunc  quippe  de 
praesenti  mundus  esset,  vel  actu  fieret  ab 
illis.  Sed  implicat  fieri  talem  acceptationem, 
quin  peccator  intrinsece  mutetur  per  gra- 
tiam,   qua  aptetur   ad  vitam  aeternam,  ut 
constat  ex  dictis,  et  latius  ostendimus  tract. 
prxced.  disp.  4,  dub.  I. 
eniurn      170.  Arguitur  tertio,  quia  peccatum  ha- 
SSSai.  bituale,  et  gratia  supernaturalis  non  oppo- 
nuntur  immediate  :  ergo  potest  destrui  ha- 
biluale  peccatum  absque  infusione  gratiae 
supernaturalis  :  ergo  absque  ulla  intrinseca 
peccatoris  mutatione.  Haec  secunda  conse- 
quentia  patet  ex  prima,  quia  si  semel  re- 
quiritur  aliqua  peccatoris  mutatio  ad  expia- 
tionem  culpae,  consistere  debet  in  infusione 
alicajas  doni  supernaturalis,  ul  supponunt 
contrariac  sententiae  Aulhores.  Frima  vero 
coaseqaentia  Iegitirne  infertur  ex  antece- 
denti  ;   nam   in   opposilis  solum  mediate 
potest  unum  destrni  sine  communicatione, 
vel  productione  alteriua  :  qaa  ratione  ut 
subjectum  desinat  esse  album,  non  reqairi- 
tur,  qaod    i\  it   nigrnm,  afficit,  qnod 

fiat  non  albnm,  eteconveno.  Antecedens 
autem  laadetar;  qaia  inter  peccatam,  et 
ratiam  mediat  statos  natarae  existentis  in 
•  baberet  bomo  si  consideretnr 
absqae  elevatione  ad  finem  supernatura- 
lem;  necenim  haberet  peccatnm,  nec  habe- 
ret  gratiam,  led  hae,  et  illo  eareref  :  ergo 
peccatam,  etgratia  sapernaturalii  nonop- 
i  int  ir  immediate. 
;oniir-      Etconfirmatar;  nam  ideocarentiagratiaa 
i  i    urtu  parorom  non  erat  peocatam  habi- 
qoia  non  eral  carenti  i  formaB  debits, 
otpote  cam  grati  i  non  fai    et  pro  illo  statn 


debita,  nec  homo  fuisset  ad  supornatura- 
lem  ordinem  elevatus  :  atqui  Deus  suppo- 
sito  hominis  pecccato,  potest  suspendere 
ejus  elevationem  ad  ordinem  supernatura- 
Iem,  et  disponere,  ut  gratia  deinceps  non 
debeatur :  ergo  carentia  gratiae  non  erit 
amplius  privatio  formae  debitae,  sed  mera 
carentia,  et  simplex  negatio ;  et  consequen- 
ter  cessabit  peccatum  habituale  absque  in- 
trinseca  peccatoris  mutatione  per  solamex- 
t,  msecam  Dei  dispositionem. 

/espondetur  ad  argumentum,  quod  licetoccurri 
intei  oeccatum  habituale  hominis  non  ele-  argu- 
vati  ad  finem  supernaturalem,  et  gratiam  ment0- 
supernaturalem,  non  detur  immediata  op- 
positio;  nihilominus  inter  peccatum  habi- 
tuale  hominis   ad  supernaturalem    finem 
elevati,  et  supernaturalem  gratiam  datur 
immediata  oppositio  :  quoniam  peccatum 
habituale  hujus  status  nihil  aliud  est,  quam 
voluntaria  gratiae  supernaturalis  privatio, 
sive  habitualis  aversio  a  Deo,  ut  authore, 
et  fine  supernaturali.  Unde  licet  absolute 
queat  excogitari  status  medius  inter  p:cca- 
tum,  et  gratiam  supernaturalem,  vidclicet 
status  purorum  ;  attamen  ex  suppositione, 
quod  homo  fuerit  elevatus  ad  supernatura- 
lem  finem,  et  quod  peccaverit  contra  illum, 
impossibile  est,  quod  reducatur  ad  illum 
statum  medium,  sed  vel  permanebit  in  statu 
peccati,  vel  mundandus  est  ab  illo  per  gra- 
tiam  supernaturalem,  sive  haec  sit  habitua- 
lis,  et  tollat  immediate  sui  privationem  ; 
sive  sit  auxilians,  et  faciens,  ut  homo  re- 
tractet  actum  peccaminosum  praeteritum,  a 
quo  carentia  gratiae  dependet  in   ratione 
privationis  moralis.  Sicut  etiam  Fides,  et 
error  contra  Fidem  non  sunt  opposita  im- 
mediate  respectu  intellectus  secundum  se  ; 
potesl  enim  intellectus  manere  sine  illis  in 
.-lilumedio;etnihilominusexsupposilione, 
quod   intellectas  erraverit  contra  Fidem, 
iinpossibile  est   deponere  illum  errorem, 
nisi  per  ipsam  fidem,  vel  pcr  aliud  lumen, 
in  quo  certitudo  fidei  praohabeatur.  Qua; 
responsio  desnmitar  ex  D.  Thom.  qusest.  28  D.Tho. 
de  Verii  art.  2  ad  •">,  abi  inqait  :  «  Dicen- 
«  dum,  quod  nihil  prohibet,  aliqua  contra- 

*  ria  esse  mediata  respeclu  alicujus  sub- 
« Jecti  simpliciter  acoepti,  quaa  sunt  imme- 
«  diala  quantum  ad  tempus-d£lerminatum : 

•  sicut  eaeeus,  vx  videns  sunt  mediata  in 
i  cane,  non  tamen  post  nonam  diem.  Si- 
c  militer  et  homini  respectu  status  naturai 
"  conditaa  gratia,  et  culpa  comparantur  al 
"  contraria  mediata;  sed  post  illud  tempus 


118 


DE  -irsTlFICATlONK  IMI'11. 


iiom. 


Replha. 


«  quo  Adam  gratiam  accepit,  vol  accipere 
«  potuit,  ita  quod  in  omnes  ejus  posteros 
«  transiret,  nullus  caret  gratia,  nisi  per 
«  culpam  actualem,  vel  originalem.  i  Efl 
sirnilia  habet  in  praesent.  art.  2  ad  1,  et 
in  4,  dist.  17,  quaest.  1,  art.  3,  quaestiunc. 
1  ad  2. 
Begpon-  Ad  confirmationem  omittendo  praemissas 
Jjjy«J  negamus  consequentiam  ;  nam  ut  carentia 
matio-  gratiao  sit  privatio  moralis,  et  peceaminosa, 
non  requiritur  quodquandiu  durat  carentia 
gratiac,  gratia  sit  debita,  vel  promiss  ■  .  ■•  I 
suflicit,  quod  in  tempore,  iii  qao  est  inducta 
praedicta  carentia,  adfaeril  debitam  ba- 
bendi  gratiam,  vel  non  apponendi  illi  obi- 
cem,  at  supra  declaravimas  niim.  155. 

171.  Nec  refert,  si  hoic  responsioni  op- 
ponas :  nam  adhac  sapposil  t  hominis  i 
vatione  ad  finem   sapernatoralem,    I 

t,  athomo  per divinam  potentiam  re- 
ducatur  ad  statum  mediam,  in 
catum,  nec  gratiam  habeal 
natpeccatom,  non  reqairitar  in  ibi- 

liter  gratia.  Antecedens  saadetar  primo: 
nam  i  peccator  elevatus  ad  finem 
aaturalem  eliceret  actum  amoris  Deisaper 
omnia  at  finis  aaturalis,  mandaretur  a 
peccato,  istudquippeinconjungibileest  cum 
pr  i'  licto  amore  ;  el  aihilominas  r. 
seqaeretur  gratiam,  cam  praedictus  amor 
sit  naturalis,    ut   Bupponitur,  in  Le 

improportionatas  a  I        e  [uutionem  I 
iti  i'  sapernataralis :  ergo  homo  I  ilem 
tumeliciens  n  l  io  rel  ir    I  Btatam  medi  im, 
et  nec  aaberel  gratiam,  nec  peccatum.  s 
cundo,  quia  potesl  Deua  aaf<  i  itiam  a 

justo  absque  allo  ejas  peccato,  •-«••I  atendo 
sua  libertate,  el  titulo  supremi  dominii ;  in 
([tio  casu  manerel  homo  absqae  |»> 
gratia,  et  hujus  carentia  non  h 
nein  privationis  moralis :  ergo  idem  q 
prius.  Tertio,  nain  quod  I»' 
mediante  aliqaa  creatara,  i  im- 

mediate  per  seipsum  :  sed  potesl  Deos  des- 
truere  peccatam  infandendo  gratiam,  •  t 
immediate  post  destruere  ij  ratiamj 

m  quo  eventu  manerel  hom 
peccato :  ergo  potesl  Deus  immediate  ] 
seipsum,  el  absque  allo  grati 
interventu  redacere  hominem  ad  statunj 
medium,  in  quo  nec  gratiam,  d  ttam 

habeat/qaanqaam  perseverel  Btatos 
tionis  ad  supernataralem  finem. 

Haec,  inquam,  objectio  non  refert,  -  I 
diluitur  e\  dictis  ;  qaia  cam  asserimas  ho- 
minem  elevatam  ad  supernaturalem  finem 


sio. 


non  posse  reduci  id  stal  im  mediom,  in 

nec  gratiam,  nec  peccatum  t,  loqui- 

mur  de  homine,  qui  semel  peccatum  i 
traxit,  etde  redactione  imme  ii  il ; ,  minime 
n-^amus,  qaodqoi  poccatum  non  corn- 
misit,  queatdivinitusmanereabsquegra' 
(•t  peceato  ;  et  quod  qui  semel  peccatum 
exuit  per  gratiam,  valeat  eam  amittere  sine 
culpa,  et  it  i  ad  statum  medium  redoci  .  i 
id  libenl  limus.  cum  nihil  pi 

cet  veritati  rtionis.  In  hoc  i 

t  respondetur  a  I  tem  neg  t 

anteredens  intellectum 
I  mpernal  finem,  i  •■  in  pec- 

i  mortali 
El  ad  primam  i  tum 

est,  hominei  i  oa- 

tur  ilem  item  in  peccato  mortali. 

uere  aversom  i  Deo,  ut  fine,  tam  a 
qaam  Bapernatorali 

to  ahsqai 
atra 

utramque  rationem  tur.  Et 

implicat,  quod  elici 
lis,  quin  prius  mun 
tiam,  ut  I  tte 

ertim  >[ 

uitbor  n 

Ut    I: 

ralis  conver 

nem  •,  nam  lum 

riori  le- 
gitii  lipienti.  m  homo 

vertitur  ad  ip 

:■•  ;:i    I'    . 

ainem  u 

iium,  r 
tum,   oec  gratiam   haJ  ater 

jorem  non  esse  an  i 

faisificari  in  his, 

formali,  vel  mi  ..'iiti  vitali  ; 

non  enim  potest  effi 

sine  forma, 

principio  viventi.  El  hujuamodi  • 

trnctio  pecc  itt  •.  fieri  enim 

forma  sanctificante  din 

catum  habituale,  vel  mediante  operal 

\  itali,  qua  homo  actum  pr 

tet,  llt    B&piUS   dl\i: 

is  hominem   peccatorem  elevatam      l 

sapi  dem    ti:: 

gr 


DISP.  II,  DUB.  V. 


AV.y 


Kuixla- 
lentum 
pracc- 
•Jeiitis 
doc- 
trinae. 


irauxo. 


< 


gratia  reducere  ad  statum  medium  ;  minime 
tamen  sequitur,  quod  valeat  hanc  reductio- 
nem  perficere  absque  infusione  alicujus 
gratiae. 

172.  Ratio  autem,  ob  quam  supposita  ho- 
minis  elovatione  ad  supernaturalem  finem, 
gratia  valeat  absolute  destrui  absque  omni 
peccato,  et  possit  fieri  transitus  immediatus 
a  gratia  ad  naturam  puram  ;  e  converso 
autem  repngnat  peccatum  destrui  absque 
aliqua  gratia,  et  fieri  transitum  immedia- 
tum  a  peccato  ad  solam  naturam,  habetur 
ex  supra  dictis.  Quoniam  gratia  directe 
conservatur  a  solo  Deo,  et  conservatur 
libere;  quapropter  valet  a  Deo  pro  li- 
bito  destrui  absque  omni  hominis  culpa  ; 
atque  ideo  fiet  transitus  immediatus  a  gra- 
tia  ad  naturam  puram.  (An  autem  homo- 
queat  in  hujusmodi  transitum  consentire, 
quin  consentiendo  peccet,  non  interest  ad 
praesentem  difficultatem.  Videatur  tamen 
Arauxo  ubisupra,  §  Secus  aulem.)  At  pecca- 
tum  habituale  unice,  et  directe  conservatur 
ab  homine,  qui  illud  in  se  causavit,  unde 
nequit  destrui  per  aliquam  cessationem 
divini  concursus  ;  sed  destruendum  est  vel 
per  hoc,  quod  Deus  communicet  homini  ali- 
quid  incompossibile  cum  peccato,  vel  per 
hoc,  quod  homo  desistat  ab  ejus  conserva- 
tione.  Uic  vc-ro  tandiu  intelligitur  illud 
conservare,  quandiu  antiquum  peccatum 
non  retractat ;  cum  conservatio  peccati  ha- 
bitualis  in  hac  non  retractatione,  seu  mo- 
rali  permanentia  consistat.  Implicat  autem, 
quod  homo  ullo  modo  retractet  peccatum 
praeteritum,  quin  intrinsece  mutetur ;  nam 
-,i  eodem  modo  se  habet,  nallum  praestat 
fundamentum,  ut  dicatur  peccatum  retrac- 

• ;  sed  potius  offert  fundamentum  a-l 
oppositum,  ut  ex  se  liquet.  Unde  liqaet  itn- 

ibilem  esse  transitum  immediatum  ho- 
miiii  i  ad  finem  sapernaturalem  ab 

stata  peccati  habitualis  ad  statum  soliua 
nat  ira?,  sed  necessario  debere  aliquam  gra* 
tiam  intervenire;  qua  t  apposita,  el  per  eam 

ructo  peccato,  non  repugnat,  quod  Deus 

gratiam   deinceps  neget,  et  hominem  ad 

statum  nat  irae purae  reducat,  nt  optimeex- 

it  !).  Thom.  loco  snpra  cit.  et  in  prx- 

M-nii  art.  2  ad  1,  nbi  ait :  Linet  homo  ante- 

■  ■  qruti  i,  '  i   ine 
culpa;  tamen  po  t  peccatum  ii<>n.  pote  t  ■ 
ine  culpa,  nisi  gratiam  hobeat. 
I7w.  \rguiturquarlo  etsimul  impugnatur 

i  ina  proximc  tradita  :  quoniam  ut  \><  c 
i  per  divinam  poten 


tiam,   mundari  a  peccalo,  non  requiritur 

aliqua  peccatoris  retractatio  :  ergo   potest 

mundari  a  peccato  absque  ulla  receptiono 

gratiao,  et  sino  intrinseca  sui  mutatione. 

Consequentia  constat,  quia  infusio  gratiae, 

etinterior  mutatio  ad  hoc  praicipue  requi- 

runtur,  ut  homo  actum  praeteritum  pecca- 

minosum  formaliter,  vel  virtualiter  retrac- 

tet.  Antecedens  autem  suadetur  motivo,  et 

exemplo,  quibus  utitur  Scotus ;  nam  potest  Scotus- 

Deus  peccatorem  annihilare,  et  iterum  ip- 

sum  sine  aliqua  gratia  inhaerente  produ- 

cere,  et  consequenter  sine  aliqua  peccato- 

ris   retractatione ;    nulla  quippe    in    hoc 

apparet  implicatio  :  sed  in  hoc  eventu  homo 

reproductus  non  haberet  peccatum  :  ergo 

ut  peccator  valeat,  saltem  per  divinam  po- 

tentiam,  mundari  a  peccato,  nulla  requiri- 

tur  retractatio.  Minor,  in  qua  sola  poterat 

esse  difficultas,   videtur   satis  manifesta  : 

tum  quia  Deus  est  unica,  et  specialis  causa 

hominis  reproducti  :  ergo  repugnat,  quod 

in    instanti    reproductionis  homo   habeat 

peccatum  ;  hac  enim  ratione  probant  com- 

muniler  Thomist33,  Angelum  in  primo  ins- 

tanti  non  potuisse  peccare.  quia  videlicet 

Deo  ut  Angelum  producenti  attribueretur. 

Tum  etiam,  quia  destructo  homine,  pecca- 

tum  in  eoexistens  penitus  destructum  est; 

nam  destructis  nobis  destruuntur  ea,  quao 

sunt  in  nobis  :  ergo  impossibile  est,  quod 

illud  peccatum  redeat ;  hac  quippe  do  causa 

docent  commjititer    Doctores,    implicare 

quod  peccata  extincta  per  pcenitentiam  re- 

viviscant  per  subsequens  peccatum,   quia 

nimirum  praedicta  peccata  omnino  extincta 

sunt  in  seipsis. 

17  1.  Iluic  argumento  respondent  Orego-  p,.illl(( 

rius  Martinez,  Arauxo,  Joan.  a  S.  Thoma,  aliquo- 

riiui  rcs- 
Montesinos,  Gonetus,   et    alii,   quod   nihil  ponsio. 

iis  Thomistarum  sententiam  evincit.  Arauxo." 

Nam    ciitn  asserimus,   impossibilem   esse  Jnan.  a 

dcstructtonem  peccati  mortahs  absquo  in-Montes. 

fusione  alicujus  gratiao,  et  sine  intrinseca  Gonet 

itoris  mutatione,  supponimus  peccato- 
rem  permanere ;  eo  quippe  destructo,  tolli- 
tur  de  i  tedio  status  quaestionis,  cum  evi- 
den  sil  peccatum,  sicut  et  quamlibet  aliam 
formam,  ve\  privationem,  destrui  ad  dcs- 
tructionem  subjecti ;  et  deinde  non  rema- 
aeat  subjectum,  cui  possit  condon;tri  jjecca- 
lum.  I  nde  concedunt,  quod  si  peccator 
annihilaretur,   et    postea  reproduceretur, 

t  et  sine  grafia  produci,  et  non  infici 
uil(;  pec<  ato  i  sed  quod  media  annihilatiorie, 
et  reproductione  posset  absque  gratia,  el 


DK  JUSTIPICATIONE  JMIMI. 


retractatione  peccati  reduci  ad  stalum  pu- 
rorum. 
Nonsa-      Caoterum  ha^c  responsio,  quamvis  salvot 
reipsa  veritatem  nostrae  assertionis,  nompo 
peccatum  non  posse  destrui  absque  iritrin- 
seca  peccatoris  mutatione,  siquidem  anni- 
hilatio,  et  reproductio  maxima  mutati< 
nihilominus  non  tuetur  D.  Thomae  princi- 
pia,  quihus  innititur illa  assertio,  sedea  de- 
serit,  et  aliundeest  insufliciens.  Tum  quia 
implicat,  Deum  esse  homini  offensum,  et 
quod  homosit  mundus  a  peccato  :  sed  per 
hoc,  quod  peccator  annihilotur,  et  repro- 
ducatur,  non  sequitur,  quol    Deoi  desinal 
esse  illi  offensus  •  ergo  nee  sequitur, 
ex  vi  illarum  mutationuni  homo  dej 
peccatum.  Suadetur  minor,  quia  in  buma- 
nis  si  Petrus f aisset  offi  foanne,  mi- 

nime  extingueretur  offensa  per  h< 
Joannes  essel  a  Deo  annihilatus,  et  repro- 
ductus,  .-("I   posl  reprodactionem Joannls 
maneret  Petrus  offensas,  et  |» 
.loariii''  e  itisfactionem 
a  fortiori  dicendam  est 
peccator  annihiletur,  et  repn  r.  Et 

ratio  e  I  e  i  Lem  atrobiqae,  qaia  \  idi 
offendentis  annihilatii 
esl  e  itisfactio  ez  p  irte  offendentis,  ai 
gratuiU  condonatio  ex  p  irteofl 
alia  mutatiodisparata,e1  longe  divi  i 
proinde   offensam  ioextioctam   relinqoit. 
Tumetiam,qui 

diu  oon  retractatar,  manel  in  abomina- 
tione  dh  iii  |  impedimentam  incon- 

jangibile  cam  gratia,  infertqoe  proinde 
quantum  est  de  Be,  si  jectum 

luntariam  ejua  privationem,  qoaa  neqoil 
non  habere  rationem  macals,  el  peccati  : 
atqui  annihilatio  j"  .  -  non  fuit  retrac- 

tatio  j"  ■  cati,  ut  ex  se  liqaet  :  i 
aihilationem  mansi!  adha  :mi- 

nosus  in  abominatione  divina,  ut  imj 
mtom  inconjungibile  com  grati  i 
inferens  quantum  esl  de  Be,  illini  privatio- 
oem, si  oaberet,  vel  connotarel  sobjectam: 
sed  abi  primo  reprodacitar  homoj  jam 
sl  Babjectom  capax  praedicl  e  privatio- 
ois :  ergo  illam  contrahit,  atqae  ideo  pec- 
cator  annihilatus,  et  reproductus  non  ma- 

Oet  6X  vi  hujus  inundi;  I  \A 

antiquum  peccatum  retinebit,  vel  gratiam 
habebit,  quae  peccatam  formaliter,  aal  vir- 
tualiter  retractet   Tum  denique,  qaia 
rentia  voluntaria  gratis  oeqail  noa 
privatio,  et  peccatam  •.  sed  j  Bine 

gratia    reproductus  haberet    volantariam 


carentiam  grati  d  :  <m. 

Suadetur  minor ;   nam  in   primifl   habei 
carentiam  gratia>,    ut  sapponitur  : 
praedicta  carentia  esset  volantai 
pectum  ad  actum  peccaminosum  praet. 
tam,   qui   nunquam   retracl  rgo 

haberet  volantariam  carentiam  gratia*. 
175. 1  n  r  a  1  argumentum  r 

lo  antecedens  : 
batiooem  iteram  neganda  est  minur,qujm^,||»*« 
non  evincunt    indocl  B    pn 
prima,  quia  licet  DOl 

ceretur  t  m  [uam  ab  i  •.  nihi- 

Lominus  iof<  re- 

in   aetum 
I        >ritum  non  •  '  in 

abominatione  divin  [ail  cum  grati  i 

ponjongi ;  <-t  it  i  un 

voluntariam  itet 

iuc- 
tum  :  nam  .'.  OOO 

supponit  aliquem  actum  pi 
minosum  oi  [uil 

i    hujus    ioi 

gratj 

privati 

rom 

I 

. 
tur.  Nec  se,- 

itum  dcfecerit  phj 

live   io  di- 

camioosam  . 
tim  c ;  isat,  ubi 

ttiiu.  I  •  mplum 

iii  contrari  im  ; 
vel  pcsnitent 
•  •t  oul 

commisil  •.  i 

ictatom,  ioel  m  i 

in  aliqoo  alio,  B€  1  t.mtum  r 

di\  iu  i ;  et  t  imeo  il  , 

ulu  pri 
pinntur,  quin  in 

di\ii  -      14, 


DISP.  II,  DUB.   V. 


421 


ij  7,  ubi  latius  hanc  doctrinam  confirma- 
vimus. 

bjectio.  n6.  Sed  objicies  cum  Gregor.  Martin.  in 
'  pr&senliart.  2,  dub.  3,in  resp.acl  6,  quod  pec- 
eatumoriginale  non  contrahitur  ex  vicrea- 
tionis,  vel  ex  vi  actionis,  quae  tantum  est  a 
Deo,  sed  ex  vi  generationis  naturalis,  me- 
dia  qua  Adamus  tam  naturam,  quam  pec- 
catum  naturae  transfudit,  ut  expresse  docet 

'•  Th0-  D.  Thom.  supra  qusst.  83,  art.  1  ad  4. 
Unde  si  aliquis  miraculose  formaretur  ex 
carne  Adami,  et  non  media  generatione 
naturali,  minime  contraheret  peccatum 
originale,  ut  tradit  idem  S.  Doctor  quxst. 
81,  art.  4.  Atqui  reproductio  hominis  ncn 
est  generatio  naturalis,  nec  fit  mediate,  aut 
immediate  ab  Adamo,  sed  unice  tantum  a 
Deo  :  ergo  homo  reproductus  minime  con- 
traheret  peccatum  originale. 
Miuitur.  Haec  tamen  objectio  ex  dictis  manet  con- 
vulsa;  libenterenimconcedimus,  hominem 
vel  primo  productum,  vel  reproductum  per 
actionem  miraculosam,  qui  prius  non  ha- 
buerat  peccatum  originale,  illud  minime 
contracturum  fore.  Quod  tantum  evincunt 
testimonia  D.  Thom.  et  ratio  illis  inserta; 
nam  pactum  cum  Adamo  initum  solum 
respexit,  et  comprehendit  eos,  qui  ab  ipso 
per  generationem  carnalem  descenderent. 
Caeterum  ex  suppositione,  quod  quis  ab 
Adamo  praedicto  modo  descenderit,  et  ori- 
ginale  peccatum  in  se  contraxerit,  et  ab  eo 
per  gratiam  mundatus  non  fuerit,  quan- 
quam  postea  annihiletur,  et  reproducatur, 
pracdictopeccatoinficietur,  nisi  inreproduc- 
tione  gratiam  recipiat.  Quoniam  adhuc  ac- 
tus  Adami  in  quantum  fuit  pcccatum  natu- 
rae,  manet  irretractatus  in  abominalione 
divina,  ei  est  impedimentaiD  inconjungi- 
bile  cum  gratia  sanctificante,  et  consequen- 
ter  reddit  voluntariam  carentiam  illius. 
Quo  nihil  amplius  requiritur,  ut  praedicta 
privatio  habeat  rationem  privationis  mo- 
rali.s,  et  inficiat  hominem  originali  peccalo. 
item  inquiras,  an  in  casn  objectionis,  et 
argamenti  peccatam  in  reprodactione  re- 
sultans  sit  idem  namero  cum  co,  quod 
homo  habebat  ante  annihilationem,  vel 
distinguatur  namerice  ab  illo?  Responde- 
tur,  esse  idem  namero,  saltem  moraliter, 
cum  peccatb  antecedenti;  quoniam  moralis 
identitas  peccati  habitaalis  non  desumitur 
ex  tempore,  ve\  aliis  circanstantiis  acciden- 
talibos,  sub  quibua  ponitarjsed  regulatar 
per  babitudinem  ad  actam  peccaminosam 
non  retractatum,  a  quo  in  sua  conserva- 


tione  dependet  :  praedictus  vero  aclus  uiius 

tantum  fuit,  ut  supponitur,  et  idem  numero 

perseverat  in  abominatione  divina  :  unde 

etiam  peccatum  habituale  csset  idem  nu- 

mero  ante  hominis  annihilationem,  et  post 

raproductionem  illius. 

177.    Arguitur  quinto   :   quoniam  Deus<iuUiUuu 

potest  destruere  peccatum  absque  quolibet  mentum. 

dono  intrinseco  determinato  sumpto  :  ergo 

absque  omnibus  donis  :  ergo  absque  omni 

mutatione    intrinseca    peccatoris,    Ultima 

consequentia  legitime  infertur  ex  prima,  et 

haec  ex  antecedenti :  quoniam  quodDeus  ne- 

queat  destruere  peccatum  absque  infusione 

gratiae,  nequit  provenire,  nisiex  oppositione 

immediata  inter  gratiam  et  peccatum;  op- 

positio   autem    immediata  versatur   inter 

extrema  determinate  sumpta  :  ergo  si  pec- 

catum  potest  destrui  absque  quolibet  dono 

determinate  sumpto,  pariter  destrui  valebit 

sine  infusione    alicujus  doni.  Antecedens 

autem  suadetur;  nam  peccatum  non  petit 

ad  sui  destructionem  gratiam  habitualem 

determinate  sumptam ;  nam  destrui  potest 

per  actum  contritionis,  vel  amoris  elicitum 

cum  gratia  auxiliante.  Et  similiter  non  pe- 

tit  determinate  ad  sui  destructionem  actum 

amoris,  vel  contritionis  ;  quia  destrui  valet 

per  solam  infusionem  gratiao  habitualis, 

secluso  omni  actu,  ut  tradunt  communiter 

Doctores.    Ergo  ad  destructionem   peccati 

nullum  donum  determinate  sumptum  re- 

quiritur. 

Confirmatur  primo,  quia  si  aliquod  do-  Prima 

•         ,  •  .    confir- 

numintrcsecumrequireretur,maximequod  matio. 

afTiceret,  et  immutaret  vel  substantiam  ani- 

mae,  vel  voluntatem  :sed  ad  destructionem 

peccati  non  requiritur  aliquod  donum  aifi- 

ciens,  et  immutans  velsubstantiam  animae, 

vel  voluntatem  :  ergo  nullum  donum  in- 

trinsecum  requiriturad  destructionem  pec- 

cati.  Scquela  ostenditur,  quia  donum  in- 

trinsecum  non  requiritur    ad   destructio- 

nem  peccati,  nisi  ut   cxcludat  formaliter 

peccatum  habituale  existens  in  substantia 

animao,  vel  ut  retractet  actum  peccamino- 

surn  praeteritum  perseverantem  moraliter 

in  voluntato,  in  qua  consummatus  est :  ergo 

si  aliquod  donum  intrinsecum  requireretur 

ad  d(jstructionem  peccati,  deberet  alTicere, 

et  immutaro  vel  subslantiam  animae,  vel 

voluntatem.  Minor  autem  suadetur  :  tum 

quia  posita  praecise  visione  beatifica  in  in- 

tellectu,  et  seclusa  tam  omni  gralia  a  subs- 

tantia   animae,  quam  omni   operatione  e 

voluntate,  eo  ipso  expelleretur  peccatum; 


422 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


non  enim  compalitur  ejus  miseria  cum 
beatitudine,  quac  in  prac-dicta  unione  con- 
sislit.  Tum  etiam,  quia  peccatum  habituale 
dependet  ab  aliquo  judicio  inconsiderato, 
vel  dictamine  erroneo  intellectus ;  sicut 
omne  peccatum  actualo  supponit  in  i r  1 1 < ■  J - 
lectu  aliquom  defectum  :  sed  potest  I)eus 
destruere  illud  dictamen,  et  judicium,quin 
immulet  subslantiam  animre,  vel  volunta- 
tem  ;  siquidem  praedicti  dictaminisdeitruc- 
tio  nullam  connexionem  habet  cum  infu- 
sionegrali;c  :  ergo  utdestruatur  peccatum, 
non  requiritur  aliquoddonumintrinsecum, 
quod  afficiat,  et  immulet  vel  substantiam 
animae,  vel  voluntatem. 
Confirmatur  sccundo  :  qaoniam  p^cca- 
confir-  lum  habituale  in  Btato  paroram  p 
matio  mitti  absque  infusione  gratiaB  intrinsecaB : 
ergo  et  peccatam  habitaale  instato  naturae 
eleval  e.  Consequentia  probatar  :  qaoniam 
sicut  peccatum  habituale  in  stato 
elevatae  inficil  bominem,  el  avertit  illum 
ab  altimo  fine  supernaturali  ■,  ita  peccatom 
habituale  in  statu  puroram  macui 
minem,  et  ab  nltimo  fine  naturali  ipsom 
averteret  :  ergo  si  in  eo  sl  ita  poasenl  ha- 
jus  denominationes  c>  ibsqoti  infa- 

sione  gratiao,  pariter  in  praBsenti  Btal 
terant  ccssare  absque  info  latiae,  et 

sine  immutatione.  Antecedena  buI 
detur,  quia  peccatum  habitaale  in 
pororumesset  remissibile,  siqoidem  « 
quod  liomo  in  praodicto  Btato  peccaret,  oon 
Btatim  fieret  obstinatoa  in  malo,  ul 
ex  se  liquet :  atque  in  eostato  nallad 
turgratia,  alioqain  natara  non  manerel  in 
puris:  ergo  peccatum  habitaale  pra  li<-ti  sta- 
tus  possel  remitti  absque  infusione  grati  e. 
Tertia,      Confirmator   tertio,   quia   peccatun 
niale  habituale  non  solum  importat 
tum  ad  poanam  temporalem,  sed   etiam 
aliquam   macalam    permanentem,   »t    ei 
peccato  actuali  relictam  ■.  e1   nihilominoa 
destruitur  per  solam  extrinsecam  Dei 
donationem  :  ergo  peccatum  mortale  habi- 
tuale  potest  saltem  per  divinam  po^entiam 
destrui  ex  sola  extrinseca  I >t ■  i  condonatione, 
et  absque  mutatione  intrio  iria. 

Consequentia  patel  a  paritate.  E1  major  i  il 
satis  manifesta,  potestque  vel  ex  eo  saaderi, 
quoniam  (^\  i>ii])o.-it'>  fieret,  absolationem 
sacramenlalcm  venialium  solum  relaxare 
pccnam  pro  illis  debitam,  non  vcro 
truere  aliquam  culpam,  quod  esl  omnino 
falsum.  Minor  autem  probatur;  nam  in 
primis  peccata  venialia  non  destruunto  r  j>er 


gratiam,   siquidem 

tiuntur  curn  illa,  ut  patel  iri  plui 

deinde  non  petunt  destrui  [»'-r  i  umcon- 

Lritionis,  vel  charitatis,  com  multol 

mittantur  sine  illo,  ut  patet  ineo,  qui  cum 

attritione  recipil  mentum  :  ei  3 

cata  venialia  non  destruunl  ir  ; 

intrinsecum,  sed  per  extrinsecam  Dei  con- 

donationem. 

afirmator  aUimo,qaia  mult<  I 
peccatum  habil  1  ri   \  ibi- 

tuali  |  B  : 

j»  tcrit  anom  peecatam  habil  - 
pelli  pe 
cladil  actam  pi  :sio 

im,  non  fit 
gratiam,  ol  :  :  ergo  ad 

destroctionem  pecc  iti  habil  1  ilia  non  1 
ritur  alicojoa  gratiaa  inf  ■ 

17  • 
Latioa  1  enti.  abi 

investigabimas,  an  a  I  remi 

iratur  determinate   ur.i t i  1   habil 
sancl  Nonc  omitten 

imus  conseqaentiam  ;  nam 
tum  habituale  sil  pri \ .: * 

ii  :  nn 
irmam 
Uam  sanctifieantem  .  q  am 

!o  iudir  r  contri- 

imorem,  qai  actam  peccamii 
sum  ret?  rentiam 

involontariam.  Neatrum  aateoa 

le  intrio 
aliqo 
minime  evincitar,  qood   possil   peccatam 

ie  omnJ  mitti.  Sicut  etiam 

ambra  p 
nem  lacis,  \»'l  1  im  ablal 

•  im  borum 
rminate  itrnction 

ombi  itiqoam  ir,  qood 

ombra  absqae  aliqaoeorum  destrui.  Pi 

.  autem  in- 

cit,  n«'ii  il  im  li 

inlosiooi 
cui  immediate  opponitor  :  al  indin 
trui  possel  per  actum  contrii  \ia- 

ritati  actum  ;  im 

praBteritum,  a  quo  ;  taale  in 

sua  conservationi  S  •  tem- 

j)lo  proxime  rail  oml  trui 

le,  nisi  per  lucem,  cui  oppooitur  im- 
mediate  tollitur  etiam  | 

ablationem  corporis  int  [ao   in 

ratione  umbi  ira- 

nus 


DISP.  II,  DUB.  V. 


423 


vimus  dub.  2.  num.  64,  Adest  tamen  inter 
cxemplum,  et  rem  pracsentem  hacc  diffe- 
rentia,  quod  ablatio  corporis  impedientis 
nihil  intrinsecum  ponit  in  aere;  et  ideo 
destructio  indirecta  umbrae  potest  divinitus 
fieri  absque  intrinseca  aeris  immutatione. 
CaGterum  retractatio  actus  peccaminosi  pra> 
teriti  per  actum  contritionis,  vel  amoris, 
aliquid  intrinsecum  in  peccatore  ponit, 
nempe  ipsum  actum,  et  auxilium  ipsi  de- 
serviens  ;  quocirca  peccati  destructio  nec 
directe,  nec  indirecte  fieri  valet  absque  ali- 
qua  mutatione  intrinseca  peccatoris, 
Prima  Ad  primam  confirmationem  posset  dici, 
fatiodi- parum  interesse  ad  veritatem  nostrao  asser- 
luitur.  tionis ,  quodgratia  constituatur  in  substan- 
tia  animae,  vel  in  hac,  aut  illa  potentia, 
dummodo  concedatur  necessaria  ad  peccati 
remissionem  ;  semper  enim  salvabitur , 
peccatum  non  posse  remitti  absque  vera 
peccatoris  immutatione,  quod  praecipue  in 
nostra  assertione  intendimus.  Quao  autem 
gratia  ad  id  requiratur,  vel  quod  subjec- 
tum  debeat  immediate  afficere,  late  consta- 
bit  ex  dicendis  dubio  sequenti.  Sed  nihilo- 
minus  respondetur  concedendo  majorem, 
et  negando  minorem.  Ad  cujus  primam 
probationem  dicendum  est,  unionem  bea- 
tificam,  si  a  gratia  sanctificante  non  oria- 
tur,  vel  non  inferat  exercite  amorem  Dei 
super  omnia,  non  expellere  peccatum ,  quia 
nec  privationem  gratiao  directe  excludit, 
nec  gratiao  carentiam  reddit  involuntariam; 
et  ideo  adhuc  homo  Deum  videns  maneret 
sub  voluntaria,  ac  proinde  sub  morali,  et 
culpabili  privatione  gratiac.  Quanquam  au- 
tem  visio  beatifica  permanenler  habita 
constituat  simpliciter  slatum  beatitudinis, 
et  consequenter  miseriam  peccati  excludat ; 
visio  tamen  quae  non  oriretur  a  gratia  ha- 
bituali  non  esset  permanens,  sed  transiens; 
nec  constitaeret  hominem  simpliciter  boa- 
tum,  sed  pfrmitteret  in  ipso  miseriam  poc- 
cati.  Et  ita  intelligenda  sunt  quao  diximus 
iiub.  3,  num.  73,  ubi,  sicut  et  in  pracsenti, 
loquimur  in  hypothesi  conditionata,  quod 
daretur  vi-io  beatifica  separata  a  gratia  ha- 
bituali ;  an  autem  hoc  .-it  absolute  possibile, 
constabit  ex  dicendis  dnbio  sequenti. 

Ad  Becnndam  probationem  pafd  oxmodo 
dictii ;  nam  mntatio  facta  in  intellecta,  ct 
nou  ite  ad  immntandnm 

roluntatem,  relinqnil  actum  peccaminosum 
ii  retractatum ;  atqne  ideo  e -i  in  rafficiens  ad 
destructionem  peccati.  Unde  licet  variare- 
dictamen  parvum;  adhuc  tamen  pecca- 


tum  habituale  perseveraret  :  istud  quippe 
non  dependet  essentialiter  ab  hujusmodi 
dictamine,  nisi  in  suo  produci;  poslea  vero 
potest  conservari  independenter  ab  illo,  ut 
patet  in  pluribus  peccatoribus  fidelibus, 
qui  post  peccatum  commissum  judicant  se 
male  egisse,  et  corrigunt  praocedcns  dicta- 
men;  et  nihilominus  ex  vi  hujus  non  mun- 
dantur  statim  a  peccatis. 

Adde  dictamen,  a  quo  peccatum  actuale 
dependet,  et  per  quod  regulatur,  debere 
esse  omnino  practicum,  et  exercite  inferens 
actum  peccati;  id  autem  non  habet  intellec- 
tus  ex  se,  nec  a  Deo,  sed  ex  motione  volun- 
tatis,  quae  vel  per  ipsum  actum  peccati,  vel 
per  alium  actum  antecedentem  peccamino- 
sum  movet.  et  applicat  intellectum  ad  judi- 
candum  defectuose  :  unde  ratio  practici  de- 
fectuosi,  reperta  in  dictamine  intellectus 
derivatur  ex  ipsa  voluntate.  Quamobrem  ut 
varietur  illud  dictamen  in  ratione  practici, 
vel  a  voluntate  ut  auxiliata  inchoandum 
est,  vel  auxilium  intellectui  concessum  de- 
bet  exercite  voluntatem  immutare.  Hac 
quippe  omnino  immota,  perseverabit  in~ 
variatum  judicium  practicum,  a  quo  actus 
peccati  dependet;  licet  varietur  judicium 
speculativum  vel  per  visionem  beatificam, 
vel  per  actum  fidei,  vel  per  aliud  quodlibet 
lumen. 

179.  Ad  secundam  confirmationem  cons- 
tabit  ex  dicendis  dub.  7,  ubi  ex  professo 
tractabimus  difTicultatem  in  hac  confirma- 
tione  propositam,  quao  est  satis  gravis,  et 
obscura.  Modo  respondemus  negando  artjte- 
cedens  intellectum  de  gratia  intrinseca, 
tam  naturali,  quam  supernaturali,  saltem 
prout  gratia  naturalis  importat  aliquod 
donum  intra  ordinem  naturac  ;  nam  pecca- 
tum  in  statu  purorumcommissum(estopos- 
set  remitli  sino  infusione  gratiac  superna- 
turalis)  minime  doleri  valeretabsquealiqua 
hominis  mutatione  per  contritionem,  vel 
amorem  Dei  super  omnia  entitativc  nalura- 
lis,  quibus  retraclaret  peccatum  praotcri- 
tum,  et  averteretur  a  bono  commutabili,  ad 
quod  inordinatc  conversus  erat.  Id  quippc 
evincit  ratio,  quarn  supra  expendimus,  ut 
consideranli  apparebit. 

Ad  tertiam  constabit  cx  diccndis  dub.  8, 
ubi  illam  ex  profcsso  diluemus.  Nuncbrc- 
viter  respondetur  negando  ^ninorem.  Ad 
cujus  probationom  dicendum  est,  maculam 
peccati  vcnialis  consistere  in  carenlia  fer- 
voris  charitatis ,  ut  communiler  doccnt 
Theologi  ;ei  sufficienter  auferri  poraliquem 


Satislit 

secun- 

dse. 


Rcspon« 

sioad 

terliam. 


424 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


actum  virtuosum  gratia,  etcharitate  infor- 
matum,  qui  peccatum  veniale  practeritum 
formaliter,  aut  venialiter  retractet;  et  sine 
hujusmodi  motu  repugnat  maculam  venia- 
lium  auferri,  ut  latius  declarabimus  loco 
citato. 
Ultima  Lltimac  confirmationi  recte  occurrit  D. 
d.tiio.  Thom.  inprms.  art.  inresp.  ad  3,  his  verbia  : 
"  Dicendum,  quod  sicut  Augu-t.  dicit  in 
"  lib.  de  nuptiis,  etconcupisc.  cap.  26  i  Si 
i  a  peccato  desistere,  hoc  esset  non  habere 
'(  peccatum,  sufTiceret  uthoc  m<  rip- 

>.(  tura  :  Fili  peccasti,  non  adjicias  itorum. 
"  IIoc  autem  non  suflicit,  sed  additur  :  E1 
«  de  priatinia  deprecare,ut  tibi  remittantur. 
«  Transit  enim  peccatum  actu,  et  remanet 
«  reatu,  ut  sopra  dictoo  uempe  a/uaat. 

87,  art.  6).      El  Ideo  cuin  aliquis  a  peccato 
«  unius  vitii  transil  io  peccatum  contrarii 
"  vitii,  desinit  quidem  babere  aetnm  prac- 
teritum,  aed  oon  deeinit  bah  im  ■ 

itoa  nomine  macolam,  et  peccatom  babi- 
taale  significat).  <  I  nde  simol  habet  reatom 
«  otriusque  peccati;  nonenim  peccatasunt 
<(  sibi  contraria  ex  parte  aversionia  i  Deo, 
«  ex  qoa  parte  peccatom  re  itom  babet.  E1 
quacst.  cit.  <!<■  Verit.  art.  Pec- 

«  catn,  quamvia  aint  contraria  ex  parte 
«  conversionis,  aon  tameo  op  >rtet,  q 
«  aversiones,  vel  i  remanentei  sinl 

icntraria  ;  qnia  sont  effectofl  oontrario- 
«  ruin  per  acci  im  evenianl  pr  Bter 

«  intentionem  operantia,  Bx  conti 
«  autem  caasarom  seqaitar  contrariet 

effectibus,  qai  Bunl  per  se,  el  non  qai 
«  sunt  per  accidens.  Unde  ex  contrarii 

tibofl   i  qauntur  contrarii  habitoa,  si  dia- 
«  positiones;  hujusmodi  enim  sanl 

ctaum  |"  candamsaamspeciem.i 

Unde  licet  unus  habitos  \  itiosus  expell 
aliqoando  per  aliam  babitam  vitiosom  ; 
uniiin  tamen  peccatum  habitoale  ni 
cludi  per  aliud  peccatum  habitaale . 
tius  magis  firmatur  ob  nOTOm  obicem 
gratiam ,  iu  cujus    voluntaria   privatione 
consi^t  i t  essenti  i  peccati  habitualia  hominia 
elevati  ad  finem  Bupernaturalem,  ut  e  epius 
diximus. 

DUBIUM  VI. 

Utrum  peccaium  mortale  hominis  elevati  ad 
finem  supematuraiem  pauit  de  poUntia 
Dei  absoluta  auferri  absaue  \nfus\ane gr<s~ 
lix  sanctificantis. 

Habemus  ex  dictis  dubio  praBcedenti,  re- 

missionem  peccati  habitualis  liominis  ele- 


vati  ad  supornaturalom   finorn,   fi< 

posso  absque  mutatione  inti 

ris.  In  cujus  dubii    .  ie,  el  pr<  _'ressu 

prajcipue  egimus  advcrsus  Author 

scholam  I).  Thomaa ;  aan 

puli  summu  consensu  e  int  in  ; 

pognanda  doetrina  bactenaa  tradil 

i  intrinaeca4 
reqoirator  a 

oon  parum  um 

(juibus  proii  ipua  nobia  concert 

erit.  Nam  cum 

immutatione   . 

intrinsece  e  itom,  n  :um 

udunt,  ad  id  e  i 
actum,   utput  i  contritionem;  quidam 
rant,    reqairi    formam    h  ibituakm  . 
,.nn  san 

iter  praemil 
in  ejoib  .    I 
bium,  i:  int. 

■ 

In  pri; 
•   fnrxi-nl.  ?j  I,  promisin 
tum 
pernaturalem  finem  plurii  m- 

i.   inter  qa  im  pri- 

vatio 
remissionem  pei 

m  reparationem  .   \n 

quo 
truai 
gratia  homini  communii 

.   et   iii  intrin 

ite  tolli  Bine  intri 
;       itoris  m 

cuum.  Thomisl  v  autem 
lur  neaj  itivam  aententiam,  ut 

ivimua.   E1  iti  in 

affirmando  m  ta  intrina 

radditi,  ul  destruatur  maos 

raitas  intrinsi  ca  p<  i 
iveniunl  pr 

intrinsecum  d« 
nem  aopernataralem,  ul  homo  eraundi 

cnm  foret 
ordinem  elevatus,  commisit  I 
infortur  im  principue.    Tum  qoiaj 

illud  intrinsecum,  quod  requiritor  ad   i 
tractionem  peccati,  .  ii     | 

axpellendam  averaionem  ■  Deo  ultimo  f': 

quandiu 


DISP.  II,  DUB.   VI. 


425 


quandiu  enim  hujusmodi  aversio  persistit, 
nequit  non  inficere  hominem,  et  peccato- 
rem  denominare  :  constat  autem,  quod  cum 
homo  eievatus  ad  supernaturalem  ordinem 
peccat,  avertitur  a  Deo  ultimo  fme,  tam 
naturali,  quam  supernaturali  ;  siquidem  ad 
eundem  sub  utraque  ratione  debebat  esse 
conversus  :  ergo  requiritur  aliqua  mutatio 
supernaturalis,  ut  peccatum  hominiselevati 
ad  supernaturalem  ordinem  destruatur. 
Tum  etiam,  quia  praedicta  mutatio  deside- 
ratur,  ut  homo  actum  peccaminosum  prae- 
teritum  ellicaciter  retractet  :  sed  peccatum 
hominis  elevati  ad  supernaturalem  finem 
nequit  efTicaciter  retractari,  nisi  adsit  ali- 
qua  supernaturalis  operatio,  eo  quod  prae- 
dictus  actus  peccaminosus  offendit  Deum 
authorem  supernaturalem  et  ideo  quandiu 
non  retractatur  sub  aliquo  supernaturali 
motivo,  manet  ex  ei  parte  irretractatus  : 
ergo  ad  expiationem  peccati  commissi  ab  ho- 
mineelevato  ad  supernaturalem  finem  ne- 
cessaria  est  supernaturalis  aliqua  mutatio. 
Tum  denique,  quia  ex  omnibus  naturalibus 
mutationibus  ea  videtur  perfectior,  quae  fit 
per  amorem  naturalem  Dei  naturalis  fmis 
super  omnia  dilecti  :  sed  hujusmodi  muta- 
tio  est  insufficiens  ad  destrueadum  pecca- 
tum  commissum  contra  Deum  ut  superna- 
turalem  finem  ;  siquidem  non  convertit  ad 
id,  a  quo  homo  peccando  aversus  fuerat ;  et 
ita  relinquit  intactam  aversionem  a  Deo 
supernaturali  fine,  quae  nequit  non  esse 
peccatum  :  ergo  ad  destructionem  pracdicti 
peccati  non  sufficit  aliqua  naturalis  muta- 
tio,  sed  requiritur  determinate  immutatio 
supernaturalis. 

Nec  satis  erit  dicere,  amorem  super  om- 

nia  Dei  authoris  naturalis,  esse  incompos- 

sibilem  cum    peccato  mortali  ;  nam  hinc 

minirne    sequitur,   quod    peccatum  contra 

supernaturalem  finem  valeat  destruere  ;  sed 

evincitar  manifeste,  quod  praedictus  amor 

neqaeat  elici  potentia  consequenti,  et    in 

osito,  mi  i   prius,  vel  simulta- 

lestruatur  peccatum  illud  per  muta- 

tionem  supernaturali  m      tque  i  leo,  quod 

supposito  peccato  mortali  contra  Deumsu- 

pernaturalem  finem,  sit  impossibilis  con- 

o  ad    ipsum    ut    naturalem    finem, 

absque  ione  ad  eundem  ut  finem 

tlem,  ut  ex  prof<  endimus 

i i'k i .  j,i  vced.  '/'  j"'i .  '■'-.  dub,  4. 

ISl.Undeetiam  fit,non  qnamlibetmuta- 
tionem  ipernaturalem  sufficereaddestruc- 
uonem  peccati  mort  l  requiri  muta- 

Salmant.  CuTS.  theolog.  loin.  X. 


tionem,  quae  velprivationom  grafi;e  direcfce    ::<.,, 
excludat  introducendo  ipsarn  gratiam,  vel  ''^j^:1 
praedictam  privationem  reddat  simpliciter    tatio 
involuntariam  per  efficacem  retractationem  natiralis 
actus  peccaminosi  practeriti.  In  riuo  etiam  ^11"10',1 
conveniunt  communiter  fhomista},  et  qui-dendom 
dem  merito  ;  quia  peccatum  habituale  ho-  [\cuc,cna* 
minis   elevati  ad   supernaturalem   finem, 
consistit  essentialiter  in  privatione  volun- 
taria  gratiae  sanctificantis  ;  atque  ideo  per- 
manet  praedictum  peccatum  quandiu  per- 
manet  illa  privatio:  atqui  praodicta  privatio 
perseverat,  nisi  vel  directe  expellatur  per 
formam  sibi  oppositam,nempegratiam  ha- 
bitualem.velexcludatur  indirecteperactum 
supernaturalem  efficaciter  retractantem  ac- 
tum  peccaminosum  praeteritum  :  ergo  non 
quaelibet  mutatio  supernaturalis  est  suffi- 
ciens   ad  destructionem  peccati,  sed  deter- 
minate  requiritur  vel  gratia  sanctificans, 
vel  actus  supernaturalis  efficaciter  retrac- 
tans    actum    praeteritum    peccaminosum. 
Idque  satis  fiquet  ex   eo,  quod  plures  im- 
mutationes  supernaturales  conjunguntur  de 
facto  cum  statu   peccati  mortalis,  ut  actus 
fidei,  spei,  et  plurimi  alii  actus  supernatu- 
rales,  tam   indeliberati,  quam  deliberati, 
quibus  homo  ad  justificationem  remote  dis- 
ponitur  :  quod  minime  contingeret,  siquae- 
libet  immutatio  supernaturalis  suiriceret 
ad  destructionem  peccati. 

Ex  quo  etiam  fit,  motum  attritionis  su- 
pernaturalis  esse  mulationem  insufficien- 
tem  ad  peccatum  destruendum  :  tum  quia 
non  converiit  ad  Deum  ultimum  finem  su- 
pernaturalem,  et  sic  relinquit  indestruc- 
tam  aversionem  ab  codem  fine,  quac  nequit 
non  esse  peccatum.  Tum  etiam,  quia  de 
facto  componitur  cum  statu  peccati  morta- 
iis,  ut  patet  in  attritione  separata  aSacra- 
mento,  etdocent  communiter  Theologi. 

l   2.Necrefert,siopponasprimoquiacum  objeo 
sola  attritione,  adjuncto  Sacramento,   Deus  li(,)1('s- 
remittit  peccatum  :ergo  curn  solaaftritione, 
Sacramento  secluso,  poterit  absolute  pecca- 
tum  destruerej    asus    quippe  Sacramenfi 
non    requiritur  de  potentia    absoluta  ad 
remissionem  peccati.  Secundo,  quia  attri- 
tio,  quaj  est  dispositio    ad  Sacramentum, 
importat  propositum  efficax  vitajjdi  omnia 
peccata,  et  dolorem  de  peccatis  pra3teritis  : 
ed  obhanc  rationem  dicitur,  quodcontri* 
lio  retractat  efficaciteracfum  peccaminosum 
praateritum,  <-i  quod  indirecte  expellil  pec 
catum  habituale  :  ergo  idem  de  pr&dicta 
attritione  diceuduin  est. 

28 


420 


DK  JUSTIFICATIONE  IMI'II. 


D'.luun 

tur- 


Punctus 

diffloul- 

latis. 


Hae,  inquam,  objectiones  non  referont. 
Prima  enim  (qua  convincitur  Vasquez,  ut 
asserat  mutationom  essentialiter    requisi- 
tam  ad  expiationem  peccati  posse  divinitas 
salvari  in  sola  attritione) est  satis  debilis, 
quoniam  Deus    habenti    attritionem  cum 
Sacramento  remittit  peccatum  conferendo 
gratiam,  per  qaam   formaliter    peccatum 
destruitur  :  ex  quo  tantum  seqoitar,  <; 
habenti    attritionem  absque    Sacramento 
possit  etiam  absolute  gratiam  infandi 
qua  remittatar  peccatam.  Hinc  vero  mini- 
rae  probatur,  quod  attritio  se  sola,  et  sepa- 
rata  a  gratia  sit  mutatio  sufficiens  ad  d 
tructionem    pei 

constat  ex  dictis.  .'  'l  secundam  objectionem 
respondetur,  attritionem  nec  form  tliter  nec 
virtaaliter  com  Deum  ultimum 

finem  ;  atque  ideo  non  destraere  itam 

aversionem,  nec  red  lere  invol  tntariam 
carentiam  gratiae.  Quoniam  propositom 
non  peccandi  in  attritione  incl 
cit  aliquod  motivum  inferius,  et  minas 
aniversale,  utpata  convenientiam  vitandi 
poenam  aeternam  :  et  ideo  in  evento, 
i        i  ea  poena  \  itari  absq  I  ione 

praeceptorum,  el  p<   -•  I  vitatio  cum 
conjungi,  miniB  ta  attritione  indi 

remur  efficaciterad  servandnm  pr  i 
v  itandam  peccata,  at  explicnimns  toract.  \'>. 
disp. 20, num. &7 .Quod  liquido  evincit  uttri- 
tionem  non  esse  aniversalem,  1 1  • 
retraci  ttionem  peccati  Bub  ratione  , 
el  quatenus  opponitur  Deo  ultimo  fini 
consequenter  esse  ina  ifficientem,  ut  reddat 
privationem  gratiae  simpliciter  involunta- 
riam.  I  nde  non  aequivalel  contritioni,  aut 
amori  Dei  Buper  omnia ;  nam  hi  actus  ha- 
benl  universalios  motii  om,  et  lunl 

ad    Deum  ultimum   finem,    destruunl 

nde  oppositam  aversion 
lem,  quam  habitualem.  Kt  certe  si  attritio 
haberet  eas  conditiones,  qo  is  ipsi  attribuit 
objectio,  non  conjungeretur  de  facto  cum 
ito,  nec  differret  a  contritione  ;  quod 
esl  omnino  falsam. 

l83.Major  poteral  esse  difficult 
tum  \  isionis  Dei  in  seipso,qui  ob  suam  i 
nam  perfectionem  videtur  essentialem  cum 
I     cato  oppositionem   habere  ;  praesertim 
cam  reddat  hominem  ab  intrinseco  impec- 
cabilem,  at  docent  commaniter  Thomi 
hac  1.  '-).  '/'"•>'.  l,  art.  l.  Sed  qai  I 
operatione  praBcisive  accepta  a  gratia  sanc- 
tificante,  et  amore  Dei  superomniadi 
dum  sit;  satis  constat  ex  dictis  Jub.  pr.vceJ. 


num.    17 

resolationi  hajas  dabii  suLjicitur,  et  ex  di- 
cendisoper  ibitur.  Undedabiam 

redacitar  ad  d  tos,  amorem   icilic»t 

ntritionem,  qoi  volontat 
convertont  ad  Deum  mnia  dileetnm, 

vel  quia  hanc  con\ 
asseronf,ut  amor  charitatis  ;  vel 
lam  .  int,   el  j 

important,   ut    contritio.    Et  quia    hojus 

t    in   amore,  quam    in 
contritione  ;    et    aliunde    vocum     multi- 

i    ing»-- 

■ 

:..  :  .     itio- 

nem  lam 

iliter 
appl 

an  p 

.   in- 
din  rit.:- 

ab  infu- 

'  ruc- 

tionem  ,  .,  ut 

imp 

Dixim 
aopi 

ti  habitoaiis  huj 

_•■ 
lictom  | 
1    in  pri 
ef  prival 

t.nn.  In  quo  etiim 
niunt    . 
qnod  infasi  \  mutat 

ttom,  ut  aatifl  1. 

1.  '/    dub.    I.  Ii:. 
I     in   aliquibus. 
a''(l  n  valet. 

qnam  j  :n  gratiam 

uti  -  m  pan 

cum  hi  sint  ir: 
ti«»;i  raatorali 

im  destroi  per  illat,  sed  \. 
bit,  vel  bitnali  - 

quud  etiam  ao  ideret  in 
ejos,  qui  perpetuam  amentiam  incorru 

iterom  agemus  \.  i. 

Soppo&ito  jgitor,  quod  aliqua motatio  su- 

ralis  intrins  uratur 

trnctionempeccati,etqi 
facta  per  infusionem  gratia-  habitoalia, 
Lium  est,  an  etiam  aoffici 


DittP.  II,  DUB.   VI. 


427 


per  actum  supernaturalem  amoris  Dei  su~ 
per  omnia,  quatenus  retractat  eflicacitor 
actum  peccaminosum,  a  quo  privatio  gra- 
tiac  in  esse  voluntariae  dependet  ? 

§11. 
Slaiuiiur  prima  conclusio. 


rinu 

DClU- 


184.  Dicendum  est  primo,  aclum  super- 

To."   naturalem  amoris  Dei   super  omnia  esse 

suflicientem  ad  destruendum  indirecte  pec- 

catum  habituale  hominis  elevati   ad  ordi- 

nem  supernaturalem ;  atqueideopraedictum 

actum,  si  poneretur  separatus  agratiasanc- 

tificante,  exclusurum   fore  tale  peccatum. 

Hanc  conclusionem  statuimus  contra  ali- 

quos  Authores,  qui  ex  una  parte  asserunt, 

amorem  supernaturalem  Dei  super  omnia 

non  dependere  essentialiter  a  gratia  sanc- 

tificante    habituali,  sed   posse    de   poten- 

tia  absoluta  fieri  medio  auxilio  transeunti ; 

et  ex  alia  parte  docent,  peccatum  habituale 

hujus  status  nullo  modo,  et  pernullam  po- 

tentiam    posse    destrui    absque   infusione 

gratiae  sanctificantis  hahitualis.  De  quorum 

onct.  numero  est  Gonetus ;   nam  primum  illud 

asserit  in   traci.  de  Incarnat.  disp.  10,  arl. 

2,  n.  46,   cum  sequent.  et  hoc  posterius  do- 

cet  in  praesenti,  disp.  1,  art.  4,  §4,  num. 

aieat.  88,  ct  num.    101,  et  Gregorius  de  Valentia 

tom.  2,   disp.  8,  quzst.  5,  punct.   5,  in  2, 

ejusparte,  ubi  aftirmat,  quod  etiamsi  da- 

retur  contritio,  adhuc  privatio  gratiao  esset 

peccaminosa,  et  homo  permaneret  in  pec- 

cato.  Cui  doctrinae  suffragari  videntur  Ca- 

preol.  preolus   in  4,  dist.  1,  (pvxst.  2,  art.  3,  ad 

ispai.  argumenta  Scoti,ei  Hispalensis  ibidem  art. 

'.).  Sed  nostram  assertionem  tuentur  com- 

muniter  Doctores  ;  nam  praeter  illos,  quos 

dedimus  >l>/h.   prxced.    num..    111,    qui    a 

fortiori  hanc  resolutionem  defendunt;  i psi 

rr;,r-  subscribunt   Ferrara  3,  contra  gentes,  >"i>. 

1 57  ;  Sotus  in  4,di8tA  ~>,  quxst.  1 ,  art.  i, ( •  re- 

jrtjn   gorius  Martinez  inprxsenti,  dub.3,concl,  3, 

o;in.  a  u(;i  Joan.  ;i  S.  Thom.  disp.  27,  art.  2,  g  Sed 

-uno.  adhm  inquires,  Arauxo  dub.  '.',,  a  num.  26, 

d\  put.  '.>'■>,  (jursi .  f;,  §  2,  Vas- 

qnezdub.  prxced.  citatua  et3   part.  disp.  2, 

dub.  1,  et  alii  quamplares. 

Probatur  primo  rattone  :  quoniam  pec- 

"um!"  catum   habituale  homiriis  elevati  ad  ordi- 

nem  supernaturalem  con  i  titin  privationc 

gratisD,  non  quidem  materialiter  accepta, 

i  ntvolantaria  :  sed  eo  ipso,  quod  dare- 

tur  actus  •upernaturalis  amori  i  Dei   oper 


omnia,   praedicla    privalio    desineret  esse 
voluntaria ;    ergo    desineret  esse    pccca- 
tum   habituale  :    crgo  possibilis  est    in- 
directa  hujus  deslructio,  si  scmel  actus  su- 
pernaturalis  amoris  Dei   super  omnia  non 
dependet    essentialiler  a  gratia  habituali 
sanctificanle.   Ilacc    secunda    conscqucntia 
patet  ex  prima,  et  ex   his  qua;  §  prxccd. 
praanotavimus.   Prima  etiam  legilime  in- 
fertur  ex  praomissis.Major  autem  satis  cons- 
stat  ex  dictis  disp.  1,  dub.  1,  ubi  esscntiam 
peccati  habitualisdescripsimus  ;  sed  insuper 
probatur.et  declaratur  :  tum  quia  de  ratio- 
ne  cujuscumque  peccati  est,quod  sit  volun- 
tarium;  siquidem  malitia  est  quacdam  spe- 
cies  moralitatis,  quao  sub  genere  voluntarii 
constituitur  :  ergo  sola  carentia  gratiae  ne- 
quit  essentiam  peccati  habitualis  consti- 
tuere  ;  sed  requiritur,  quod  sit  voluntaria, 
sive  per  actum  voluntarium  inducta,  et  ab 
eo  tam  in  fieri,  quam  in  conservari  depen- 
dens.  Tum  etiam,  quia  in  statu  purorum 
daretur   carentia   gratiae,  et    nihilominus 
quia  non  esset  voluntaria,  non  haberet  ra- 
tionem  privationis,   aut  peccati  :  idemque 
accideret  in  praesenti  statu,  si  ahsque  aliquo 
hominis  peccato  Deus,  ut  potest,  conserva- 
tionemgratiae  suspenderet  :ergo  utcarentia 
gratiae  sit  peccatum  habituale,  debet  esse 
voluntaria.    INlinor    dcnique    ostenditur, 
quoniam  privatio  gratiae  nec  fit,  nec  con- 
servatur  voluntarie  immediate  per  seip- 
sam,  sed  dependenter  abactu  peccaminoso, 
ut  non  retractato,  sivc  ut  moraliter  perma- 
ncnli  :  atqui  praodictus  actus  efucaciter  re- 
tractatur  per  actum  supernaturalem  amo- 
ris  Dei  supcr  omnia  ;  siquidem  hujusmodi 
amor  essentialiter   converfit  liominem  ad 
Deum,  a  quo  avcrlit  actus  peccati ;  et  essen- 
tialiter  avertit  hominem  a  bono  commuta- 
bili,  ad  quod  por  actum  pcccati  conversus 
faerat :  ergo  co  ipso,  quod  daretur  amor 
supernaturalis  Dei  supcr  omnia,  privatio 
gratiae  desincret  esse  voluntaria. 

Confirmatar  ;  nam  de  cssenlia  pcccaliha-  Conflr- 
bitualis  cst  habitualis  aversio  a  Dco  ultimo  lll"'n 
fine  ;  sed  implicat,  qaod  fionatur  amor  su- 
pernaturalis  Dei  saperomnia,  clquod  non 
destruatur  aversio  habitualis  a  Deo  ultimo 
fine ;  ergo  eo  ipso,  qaod  poneretur  praodic- 
tii.s  amor,  destraeretur  essen4ig  habitualis 
peccati.  Major  est  certa,  quoniam  peccatum 
habituaieconsistitin  privationegratiae:ergo 
.  icutdee  sentia  gratiae  ei  I  quod  sit  convor- 
sio  habitualis  hominis  ad  Deum  tanquam 
ad  ultimum  finem,  ita  de  essentia  peccati 


428 


DE  JUSTIFICATIONE  IMIMI. 


Augmcn 
tuni  ro- 
Iioii- 


■ 


habitualis  est,  qood  sit  carentia  habitnalis 
praedictae  conversionis,  sive  (et  in  idem  re- 
dit)  quodsit  aversio  habitualis  a  pi  licto 
fine.  Minor  autom  saadetar;  nam  implicat 
hominem  habitualiter  averti  ab  eo  fine, 
quem  actu  diligit  super  omnia  ;  Biqui 
hujusmodi  com  ctaalis  subjicit  fini 

omnia  quae  sunt  in  diligente ipsum,  et  po- 
tior  est  conversione  habituali,  per  quam 
certum  est  destrui  aversionem  habitualem 
oppositam  :  ergo  repugnat,  qaod  ponatur 
amor  Dei  super  omnia,  etquod  aon 
truat  aversionem  habitualem  a  Deo  ultimo 
fine. 

Ad  haec,  si  amor  supernaturalis  Dei  su- 
per  omnia  conj  I  ir  cum  |  ha- 

bituali,  e  -;'t,  1 1  aon  < 
omnii  ;  qaod  impUcat  contradictionem  •. 

;  isito  praedicto  amore,  statim 
troeretur  pecc  itum  habitaale,  etconseq 
ter  si  semel  praedicl  n  depen 

essentialiter  a  gratia  habituali ,  optime 
fieri  poteril  perabsolutam  Dei  potentiam, 
fjuod   absque   pi  afusione 

destruatur,  saltem  indii  tum  ha- 

bituale.  Suadetur  an  aam  •  !»•  ra- 

tione  ultimi  finis  est,  qnod  alteri  nonsub- 
itur,  alioquin  ptam  altimi 

amittel  :  ati  i   p  cc  ;'i  babitaalis 

est,  quod  homd  in  <  I  ttur 

ad  bonum  propriam,  tanquam  ad  ultimam 
finem  :  -  imor  Di  i  omnia  con- 

ilur  cub   i        to  babituali,  ei . 
Dei  super  omnia,  ot  aupponitar;  etnon 
eril  super  omni  i,  siqaidem  sibi  oon  snb- 
jii  iet   bonam  proprium,  qu  altimos 

fmis  existentis  in   peccato  mortali,  al 
irreferibilis  ad  ulteriorem  finem.  I 
colantur  qoae  diximus  dub.  1.  g 

l  probationea  huic  argumeoto, 

1 1  confirmationi  inserl 
non  supponente ;  nam  iicet  Authores  oppo- 
siti  sentiant,  amorem  supernaturalem  Dei 
soper  omnia  oon  dependere  essentialiter 
a  gratia  sanctificante,    ,  proinde, 

quantum  es  t  de  se,  ab  ea  separari :  nibilo- 
minus  do  :ent  qaod  supj  .       tto  habi- 

tuali  hominis  elevati  ad  supernaturalem 
ordinem,  nequit  homo  praedictum  actom 
elicere,  oisi  in  eodem  instanti  hab 
tiam  sanctificantem  ;  quia  peccatum 
valet  conjangi  cam  tali  actu,  at  bactenas 
ostendimus;  oec  sine  infasione  ca- 

jus  est  privatio,  expelii.  Sicnt  etiam  ac 
natoralis  Deisuperomnia  t>>t  inconjungibi- 
iis  cum  qoolibet  peccato  mortali,  el 


coodam    ,  tdependens  « 

gr  tl  tificante,  et  ab  omni  n. 

ordinia  sopern  l 

peram  inferretor,  peccatom  babit 
minis  elevati  ad  sopei 

tentia  absoluta  deleri  j 
rem   illom  natoralem,  et    in  I 
tam  ■  -  .  quam  ab  omni 

sopernatorali  bominis  mol 
tumenim  tanqoam  omnino  certum 
Thomisl  tssupi  ■  ■  ; 

latius  traci.  ,  lub.  l. 

oiam  plui 
Authoril 

ifBrmant,        letia 

tritio,  iiturah 

omnia,  oon  ,       itom,  u 

r  iti  i   habil  qji 

:rao- 

iinj 

sopra  factis  |  § 

tit  principiom,  dam  -I 

ti  habi- 

toali  .  ar_ 

gomentom  ,  ten- 

iriam   privationem  gr  .<.    .    in 

qoa  essenti  tstif, 

■ 

:mo- 

plio 
am< 

tanquam  a   prii 
ratio  ob  qua 

ti..| 

-ua- 
detu 

ivin 

;om 

i 

tnconvei 
absit  gratia  ba- 

tur  minor,  qui  i 
effica:  altimua 

truit  omnin»  iltimo  fine, 

oatorali 
dem  ad  ipsom  sub  otrtq  inenter  i 

lione  eflB  onvertit  :  d 

;i  prival 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


420 


iiae  in  ratione  voluntariao,  et  poccaminosae; 
baec  quippe  ratio  aversionem  consequitur, 
utdocet  D.  Thom.  1,  2,  quxst.  86,  art.  1  et 
2  ;  ergo  posito  praedicto  actu,  nullo  modo 
maneret  peccatum.  Unde  minime  sequere- 
tur  inconveniens  conjunctionis  inter  amo- 
rem  illum,  et  peccatum  ;  sed  determinate 
peccatum  expelleretur,  non  quidem  directe, 
et  per  formam  oppositam,  sed  indirecte  ob 
defectum  causae,  a  qua  in  sua  conservatione 
dependet. 

iiivu;.i     186.  Ex  quibus  liquet  ad  exemplum  in 
f"  contrarium  adductum  ;  nam  ideo  supposito 

jPf1*  peccatocontra  Deumfinemsupernaturalem, 
nequit  homo  potentia  consequenti  elicere 
amorem  naturalem  Dei  super  omnia,  nisi 
prius  peccatum  expellatur  per  gratiam  su- 
pernaturalem,  quia  licet  pracdictus  amor 
secundum  se  a  tali  gratia  non  dependeat, 
nihilominus  ex  una  parte  est  inconjungibi- 
lis  cumquolibet  poccato  mortali,  et  ex  alia 
partenequit  adhuc  indirecte  illudpeccatum 
contra  Deum  supernaturalem  fmem  exclu- 
dere.  eo  quod  solum  convertit  ad  Deum 
tanquam  ad  fmem  naturalem,  et  ita  relin- 
quit  intactam  aversionem  habitualcm  ab 
ipso,  ut  a  supernaturali  fine  ;  in  qua  potius 
aversione,  quam  in  aversione  a  Deo  fine 
naturali  consistit  de  facto  essentia  peccati 
habitualis.  Unde  ut  homo  illum  amorem 
naturalem  exerat,  debet  prius  a  peccato  per 
supernaturalemgratiam  mundari.  Quae  ra- 
tio  minimc  urget  in  amoro  supernaturali, 
si  a  gratia  sanctificante  cssentialiter  non 
dependet  ;  nam  sicut  essentialiter  convertit 
ad  Deum  sub  utraque,  vel  ut  aplius  dica- 
mus,sub  omni,et  universalissima  ratione  : 
ita  destruit  omnino  aversionem  oppositam, 
et  aihil  ejas  indeslructum  relinquit  :  et 
consequenter  reddit  privationem  gratiao 
simpliciter  involuntariam. 

ttpro      ^~ -  Secflodo  probatur  nostra  conclusio 

argumento  ad  hominem  contra  Gonetum  : 

quoniam  sicut  se  habet  amor  naluralis  Dei 

supor  omnia  ad  macalam  peccati  habitaalis 

contracti  in  statu  naturaa  non  elevatae  ad 

ernaturalem  finem  ;  ita  so  habet  amor 

ernataralis  Dei  mper  omnia  ad  macu- 

Lam  peccati  habitaalis  contracti  in  statuna- 

turaB  elevatae  ad  finem  Bupernaturalem 

macala  peccati  habitaalia  contracti  in  stata 

naturae  non  elevatae,  sufficienter  tolleretur, 

e,peramorem  aaturalem  Dei 

r  omnia  ;  el  praedictus  amor  oon  solum 

t  incompossibilis  cum  talimacula,       I 

r  illam  excluderel  \  ergo  ma- 


cula  peccati  habitualis  conlracti  in  statu 
naturae  elevatae  sufficienter  tollitur,  saltem 
indirecte,  per  amorem  supernaturalem  Dei 
superomnia;  et  hujusmodi  actus  non  so- 
lum  est  incompossibilis  cum  praedicta  ma- 
cula,  sed  ctiam  illam  efficaciler  oxpollet,  si 
semel  potest  elici  independontor  a  gratia 
sanctificante.  Consequentia  constat  a  pari- 
tate.  Major  autem  videtur  perspicua  ;  quia 
sicut  macula  hujus  status  consistit  in  aver- 
sione  habituali  a  Deo  supernaturali  fme, 
ad  quemconvertit  amor  charitatis  :  ita  ma- 
cula  in  statu  purorum  consisteret  in  aver- 
sionehabitualiaDeo  fmenaturali,  ad  quem 
amor  naturalis  Dei  super  omnia  convertit  : 
ergo  eandem  proportionem  habet  amor 
charitatis  ad  maculam  hujus  status,  quam 
amor  naturalis  Dei  super  omnia  haberet  ad 
maculam  in  statu  purorum.  Minorem  de- 
nique  expresse  docet  pracdictus  Author  in 
praosenti,  disp.  I,  art.  4,  a  num.  96. 

188.  Nec  refert,  si  Hicas  hoc  argumen-  objec- 
tum  in  nos  retorquendum  esse  ;  nam  tracl. 
prxccd.  disp.  2,  dub.  3  et  4,  statuimus,  quod 
licet  homo  conditus  in  puris  possct  diligere 
Deum  dilectione  naturali,  etefficaci,  et  su- 
per  omnia  ;  nihilominus,  supposito  lapsu, 
et  statu  peccati  mortalis,  non  potcst  poten- 
tia  consoqucnti  proodictum  actum  elicere, 
nec  talis  actus  valet  maculam  illius  peccati 
excludere  :  ergo  si  proportio  in  argumento 
proposita  convincit,  inconsequonter  affir- 
mamus,  quod  macula  peccati  hominis  ele- 
vati  ad  supernaturalem  finem  valet  auferri 
pcr  amorem  supernaturalem  Dei  super  om- 
nia,  et  quod  homo  lapsus  possit  praDdictum 
actum  elicere  ;  sed  tenebamur  oppositum 
affirmare. 

Non,  inquam,  hoc.refert,  sed  ex  aequivo- Di^peHt 
catione  procedit  :  nam  cum  loco  cit.  asse-  tu 
ruimus,  liominem  lapsum  non  posse  poten- 
tia  consoquenti  elicere  actum  amoris  natu- 
ralis  Dei  super  omnia,  loquebamur  de 
homine  Iapso  secundum  praosentem  statum, 
ol  providentiani,  ut  rccolcnti  praDdictum 
locum  evidontor  apparebit.  Id  vero  merito 
affirmavimus,  quia  homo  nunc  lapsus  ma- 
not  aversus  a  Deo  fine  naturali,  et  supor- 
naturali  :  quam  aversionem  nequit  adae- 
(]u;il(.1  destruere  amor  pr<'eciso  naluralis  ; 
siqaidem  solam  convertit  EJd  Deum  sub 
ratione  naturalis  finis  :  ot  aliunde  neqail 
cum  aversiono  a  Doo  fine  sapernatarali 
conjangi.  Qaamobrem  homo  Lapsus  non 
valet  iii  praedictum  actum  prodire,  non 
qaidem  ob  defectam  virium,  el  potentia 


130 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


antecedentis,  quac  rospicit  actum  secundum 
se;  sod  ob  impodimontum   poccati  contra 
finem  supornaturalem,  quod  nec  valot  per 
amorom  naturalom  expelli,  nec  cum  prao- 
dicto  amore  componi  ;  quaa  o.^t   impotentia 
consequens,  et  secundum  c[uid.   Si   autem 
objectio  referatnrad  peccatum,  inqao  hi 
sit,  et  dicatar  (apsus  a  solo  stalu  purorum, 
siveasola  rectitudine  naturae  non  elevatae 
ad  supernaturalem  finem,  falsum  qui 
supponit,  nam  hactetius  nallibiex  professo 
decidimus,  atram  talia  macala  pot  it  au- 
ferri   por  amorem    naturalom    Dei    super 
omnia,  an  vero  ad  id  requiratur  gratia  bo- 
pernaturalis  :  sed  hanc  difficultatem  dubio 
sequenti  tractabimus.  Et  quidem  si  pecca- 
tum  in  quocumque stato  avertat  non  solum 
a  Doo  fine  naturali,    •  i  etiam  ab  eodem, 
saltom    indirecte,   nt  fine  sopernal  irali, 
consequena  erit,  quod  in  nullo  statu  \ 
auforri  absque sopernatarali  grati 
rumsi  peccatam  in  statu  pui 
oiiin  nullo  modo  avertat   .1  Deo  ut  fine 
pernaturali,  sed  ut  pure  naturali,  legitime 
infertur,  posse  praedictum  peccatum  ab 
mutatione  supernaturali  auferri  p  1 
dilectionem  naturalem  I>  mia. 

Et  hoc  posteriori  m  lurrunl  1 

etqui  asserunt,  peccatam  commissam  in 
stata  parorum   ;  >late  aafei  ri  1  er 

naturalem  eam  dilectionem.  Contraqnos 
stat  argumentum  supra  factum,  quia  non 
minorem  vim  habet  amor  supernaturalis 
Dei  super  omni  1  a  l  destruen  I  im  avei 
nem  a  Deo  supernaturali  fine,  qaam  amor 
naturalis  ad   destraendam   a\  m   a 

Deo  fino  naturali :  sed  amor  nataralia 
truit  suificienter  aversiom  m  a  Deo  fine 
naturali,  et  ho  gatum  excludit  : 

ergoamor  supernatoralis  sufficienter 
truet  aversionem  a  Deo  fine  Bupernaturali, 
et  hoc  modo  peccatom  expellet.  1  0  I 
praodidus  actus  non  dependet  essentiali- 
ter  a  gratia  sanctificante  babitaali,   mi- 
nime    repagnabit,    qaod   peccatam   habi- 
tuale  hujus  status  destruatur,  saltem  in- 
dirocto,  independenter  a  gratia  habituali 
sanctificantt'  per  solam  mutationem  actua- 
lem  :  et  qui  prius  illud  admittant,  ina 
qaenter  negant  hoc  posterias. 
Illu.       189.  Nec  iteruru refert, si  dicas  maculam 
.-"""•  in  statu  purorum,  et  maculam  praBsentis 
status  habero  rationos  lonpo  diversas  ;  illa 
enim  non  esset  privatio  alicujus  formaa  ha- 
bitualis  debitae,  cam  nalla  sit  assignabilia  ; 
sed  ad  pummum  essel  privatio  amoris 


tualis  iid  Doum  naturalem  finem  \  ma< 
vero  hujus  status  est  determinate  priv 
formae  habitualis,  nemi 
cantis.  Cum  autem  quaclibet  pn  . 
excludi   por  formam,  qua  pri'. 
quens  est,  quod  macu!  -tus 

aaferri  aon  possit  peraliquamoperationem, 
macula  in  statu  pururum  potu 
q  excludi. 
Doc,  inquam,  parum  refert,  et  facile  im-< 
pngnaturex  dictis.  Tum  quia  negari  d 
1  homo  in  Btatu  pororam  | 
actam  peccati  maneret  habitualiter,  et  ; 
manenter  aversusa  Deo  ultii  [ni- 

dem  habitaaliter,         ,     manenter  1 
steret  in 

c  habito 
manena  disp 

;n    nal 
omnia,  ut  Advers  ir 
riter 

turali,    quam    I  nti 

ttntrahit, 

bituali  a  Deo  supernaturali 

I 
cum  u'~ 

titudo  li  ibi 
lis,  a  q 

•  im    \ 

•.  ut  du' 

| 
alicujua 

li  macula 

pelli 

!il  t  :  ei 

macula  hujo 

bitualis, 

pelli  per  an  1  naturalem  Dei 

per 

itialiter  a  gratia  babituali,  I 
principi  m  deniq 

l  macula  hujus  statas  ^it  : 

qaitur,  quo  1  non   possit  dii 
dicamas,  physi 

b  habitualis ;  nam  ut  in  prima  rati 

expendimus,    moraliter    I 

omnino,  et  indii  iluditur  rac- 

tationem  efficacem  a 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


431 


vari  depcndet :  quae  retractatio  habetur  per 
amorem,  quo  homo  converlitur  ad  Deum, 
tanquam  ad  ultimum  fmem  supernatura- 
lem  ;  destructa  autem  moraliter  privatione 
gratiae,  impossibile  est,  quod  remaneat  pec- 
catum,  eo  quod  peccatum  habituale  hujus 
status  non  consistit  in  privatione  gratiae 
physice  sumpta,  sed  moraliter  considerata, 
ut  ex  se  liquet :  ergo  actus  amoris  superna- 
turalis  Dei  super  omnia  separatus  a  gratia 
(si  ab  ea  essentialiter  non  dependet)  des- 
truet  efficaciter,  licet  indirecte,  peccatum 
habituale  hominis  elevati  ad  supernatura- 
lem  finem. 

Quae  omniapossunt  amplius  confirmari, 
et  urgeri  ad  hominem  contra  eundem  Go- 

Gonet.  netum  ;  quoniam  ultima  dispositio  connexa 
ex  natura  rei  cum  aliqua  forma,  non  solum 
est  incompossibilis  cum  ultimadispositione 
ad  formam  contrariam,  sedetiam  cum  ipsa 
forma  :  sed  amor  supernaturalis  Dei  super 
omniaest  dispositio  ultima  ex  natura  rei 
connexa  cum  gratia  sanctificante,  ut  docet 
pra&dictus  Author  tract.  deGratia,  disp.  4, 
art.  3,  concl.  2,  et  nos  late  probavimus  disp. 
seq.  dub.  5 ;  ergo  amor  supernaturalis  Dei 
super  omnia  non  solum  est  incompossibilis 
cum  peccato  actuali,  quod  so  liabet  quasi 
ultima  dispositio  ad  peccatum  habituale, 
cui  gratia  formaliter,  et  immediate  oppo- 
nitur  ;  sed  etiam  est  incompossibilis  cum 
ipso  habituali  peccato  :  atque  ideo  si  prae- 
dictus  amor  potest  separari  a  gratia  sancti- 
ficante,  expellet  ex  naturu  sua  peccatum 
habituale.  Caetera  constant.  Et  major  vi- 
detur  manifesta ;  hac  quippede  causa  calor, 
et  actio,  qoi  est  ultima  dispositio  ad  formam 
ignis,  cui  contrariatur  forma  aqnae,  est  in- 
compossibijis  Qon  solum  cum  uitima  dis- 
positione  ad  formam  aquae,  sed  etiam  cum 
t  aquae  forma ;  et  sicut  directe  expellit 
frigiditatem,  expellit  etiam  indirecte  for- 

J;  Jii"  mam  aquae.  VideaturD.  Thom.  quaut.  unica 

Charilate,  <ni.  2  in  /</<>■,  et  art.  0  in  cor- 

pore,  <i  ad  7  et '.),  quibua  locis  probat,  cha- 

ritatem  non  posse  cum  peecato  mortali  con- 

jungi. 

B  III. 

Objectionet  contra  prxcedentem  doctrinam,  <■/ 
<■<hii.ul  enodatio. 

190.  Ad  .<■[   i  no  Iram  i  lertionem  plura 

nta  opponunt  Authores  opinionia 

eontraria?  num,  184  citati  :sed  quaeeffica- 


ciam  aliquam  videntur  habere,  solum  pro- 
bant  conclusionem§sequenti  stabiliendam; 
quae  autem  praecedentem  assertionem  im- 
pugnant,  minoris  ponderis  sunt,  et  facile 
diluuntur;et  idcirco  ea  statim  subjiciemus, 
ut  ab  illis  expediti  ad  difficiliorem  dubii 
partem  procedamus.  Primo  ergo  potest  ar- 
gui  in  favorem  praedictac  sententiae,  quia 
majorem  oppositionem  habet  cum  peccato 
visio  beatifica,  quam  amor  supernaturalis 
Dei  super  .omnia  :  sed  visio  beatifica  sepa- 
rataa  gratia  habituali  non  destrueret  habi- 
tuale  peccatum  ;  ergo  praedictus  amor  sepa- 
ratus  agratia  illud  non  expelleret.  Conse- 
quentia  patet  tum  a  paritate,  tum  a  fortiori. 
Minorem  concessimus  dub.  prxced.  num. 
178.  Major  autem  probatur  :  tum  quia 
peccatum  habituale  hujus  status  habetoppo- 
sitionem  cum  perfectionibus  supernaturali- 
bus,  atque  ideo  debet  habere  majorem  op- 
positionem  cum  formis  perfectioribus  :  sed 
perfectior  est  visio  beatifica,  quam  amor 
supernaturalis  Dei  super  omnia,  ut  docent 
communiter  Thomistae  :  ergo  majorem  op- 
positionem  habet  cum  peccato  visio  illa, 
quam  hic  amor.  Tum  etiam,  quia  majorem 
oppositionem  habet  cum  peccato  actus,  qui 
redit  hominem  impeccabilem,quam  qui  ho- 
minem  relinquitcum  potestate  proxima,  et 
expedita  ad  peccandum,  ut  ex  terminis 
constare  videtur  :  sed  visio  beatifica  reddit 
hominem  impeccabilem,  ut  cum  communi 
Thomistarum  sententia  statuimus  tract.  9, 
disp.  6,  dnb.  unico  ;  amor  vero  charitatis 
relinquit  hominem  cum  potestate  proxima, 
et  expedita  ad  peccandum;  siquidem  fit 
libere  libertate  contrarietatis  :  ergo  idem 
quod  prius.  Tum  denique,  quia  illa  operatio 
habet  majorem  oppositionem  cum  peccato, 
f]ii ae  intimior  est  formae  sanctificanti,  per 
quam  peccatum  formaliterexpellitur  ;  nam 
contrariorum  eadem  est.  ratio  :  sed  visio 
b eatifica  intimior  est  formae  sanctificanti, 
nempe  gratiae,  quam  amor  charitatis  ;  si- 
quidem  immediatius  procedit  a  gralia,  et 
regulal  ariKjrem  :  majorem  ergo  oppositio- 
nem  cum  peccato  habetvisio  beatifica,  quam 
amor  charitatis. 

Huic objectioni  (facta  suppositione,  <[uod 
visio  beatifiea,  et  amor  supernaturalis  Dei 
super  omnia  non  dependeant  essentialiter 
a  gratia  habituali  tanquam  a  principio  ef- 
fectivo)  respondetur  negando  majorem, 
quam  inductae  probationes  non  evincunt. 
[mmofere  omnes  possunt  in  Adversarios 
retorqueri ;  quia  si  homo  permaneret  in 


Prirnurn 

argu- 
mentam 

contra 

nostrarn 

asserlio- 

nem. 


Kcspoii' 

sio. 


432 


.     DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Aristot. 
D.Tho 


J).  Tho 


Proba 

tiones 

opposita 

cnervan 

lur. 


statu  purorum,  perfectior  esset,  simpliciter 
loquendo,  contemplatio  Dei  authoris  natu- 
ralis,  quam  amor  naturalis  Dei  super  om- 
nia  ;  in  illoque  proinde  potius  quam  in  hoc 
bealitudo  naturalis  consisteret,  ut  ex  Aris- 
tot.  et  D.  Thom.  ostendimus   tract.  '■'.  dis~ 
put.  6,  dub.  2,  et  pnccipue  a  num.29;et 
nihilominus  amor  naturalis  Dei  super  om- 
nia  peccatum  expelleret,  ut  Adversarii  af- 
firmantj  contemplatio   vero  Dei   aut! 
naturalis  illud  non  excluderet,  sed  quan- 
tumcumquo  in  suo  genere  perfecta   es 
possetcum  habituali  poccato  componi  :i 
ex  eoquod  visio  Dei  in  aeipsosit  perfi  ctior, 
quam  amor  charitatis,  et   visio  peccatum 
habituale  non  expelleret,  minime  seqaitur 
quod  amor  charitatia  illud  non  excluderet. 
Et  ratio  est  eadem  utrobique,  quia  vid< 
bonitas,  et  malitia  ;  iunt  volun- 

tatem,  inqna  consummantur,  quam  intel- 
lectum,  quo  diriguntnr  :  unde  cam  n 
tudine  cognitionis  ,   aal  el 

practic  d  ineffi  :acis  Btar  l  imj 

at  minime  coroponi  valel  c  im   rectitudine 
effectus  simpliciter  tali,  qualia  esl  illa,  qua> 
in  amore,  quo  convertimur  a  i  Denm  u 
ultimum  Bnem,  reperitur.  Qnam  dodj  i 
expressil  D.  Thom.  supra quast.  109,  irf.  2 

I  ;   \  erbis  :  '■■ 
rupta  esi  p  i  m  quantup\  ad  apj 

tum  boni,   quam  quantum  a  >  nem 

m  i.  Cujus  manifestam  signum  esl    q 
ad  destructionem  ip 
ponimur  per  ad  la   voluntatis,  qa  . 
actas  intellectus  :  unde  nalla  cognitio, 
naturalis  ,  vel  supernaturalis  ,   pr 
Bumpta  ab  actu  voluntatia   afferl  de  I 
infallibiliter  remissionem  peccati  ;  b 
autem  contritionis,  vel  ch  tritatis  iliam  in- 
fallibiliti  to  infert,  u1  infra  \  i  li 

mus  disp  \ub.   5.  El  hae  -  pr 

ordinaria  providentiu  e  lo  *t  noa    ,r 
cemus  de  illia,  quae  posaent  Becun  lum  , 
videntiam  extraordinariam  conting 

101.  Ad  primam  ergo  majoria  probatio- 
nem  respondetur,  peccatum  habitnale  hojus 
statua  habere  oppositionem  cnm  perfectio- 
nibua  supernaturalibus,  non  quidem  praa- 
ciso  consideratia  metaphysice,  et  in  i 
entis,  sed  consideratia  moraliter,  el  quate- 
nus  rectificant  appetitum,  quem  peccatum 
deordinat.  Quamvis  autem  viaio  clara  Dei 
considerata  inesse  entis,  et  quoad  speciem 
sit  perfectior  amore  charitatis  eodem  m 
considerato )  nihilominua  hujuamodi  amor 
pr  ■  nninet  visioni    quantinn   ad    virtut 


rectifieandi  appetitum,  quiaillumefl 

convertit  ad   Deum  ultimum  finem;q 

visio  praacisive  sumpta  non  praestat.   i 

peccatum  magis,  et  immediatius  opponitur 

amori charitatis,  quam  visioni  Dei  insei; 

Sicut  etiam  peccatum  in  statu  \> 

beret  tionemcum  natura  rationali, 

et  perfectionibna  propriia  illius ;  et  nihi 

minus  magis opponeretnr  amori  Dei.quam 

contemplationi  Dei ;   licel   metaph] 

quo  iem  perfecti 

platio,  quam  an  litur 

ex    D.  Thurn.  2,  2,  q 

ubisimili  motivo  occurrit  \  0  - 

'  ihi,  quodper  charitatem  toUUw 
■  I  > 

n.  El  ideo  i  harit 
dilig  n  lo  animam  immc  liate  Deo  conjun- 

A  I  n  cun  1 1  ni  ■{•- 

rati 

vel  l 

Dei  m 
qui  I 

ilis  cum  dicl  imineprai 

I  I      ; 

1 

intransiti> 
vertil  homi  im  ultimom  fin 

'  etiam  I  im. 

I  non  exclu 
potentiam  |  oihilomino  atp- 

sum 

tuali  <i(,tu  offen- 

r  Deum, 
t.in-i  inn  le  r-tr 

iritum,  i 

tm  .  nan  artil 

a^ver  Ri  lit  ). 

Dei  in 
potenti  !•  proxim 

qnam  amor  :  ; 
nihil  i n t  tructiom  ten- 

. 

Imitti  ;    n  im  dicunt  tnm 

non  posse  auferri  absque  infuaaone  grattiae 
habitualis,  cujua  voluntaria  privatio  pec 
tum   habituale   constituit  :  et    nihil 
gratia  n  minem  .bi- 

irl  proximam  ,  ;  ec- 

cai.  ; 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


433 


candi ;  quos  effectus  praestat  visio  Dei  in 
seipso  :  signum  igitur  est,  quod  ad  opposi- 
tionem.et  majorem  oppositionem  cum  pec- 
cato  ,  parum  refert  oppositio  major,  vel 
minor  cum  potestate  ad  peccandum.  Ex 
quibus  etiam  patet  ad  tertiam  probationem; 
nam  quod  visio  prius  et  immediatius  pro- 
cedat  a  gratia,  quam  amor,  solum  probat 
praeeminentiam  visionis  supra  amorem  in 
esse  entis,  et  quoad  praedicata  essentialia  ; 
non  autem  quantum  ad  oppositionem  cum 
peccato,  et  quantum  ad  moralem  rectitudi- 
nem.  Nam  secundum  has  posteriores  ratio- 
nes  (quae  sunt  propriissime  formae  sanctifi- 
cantis)magis  seexplicat  gratia  in  actu  amo- 
ris,  quam  in  visione  Dei  in  seipso.  Expellit 
quippegratia  peccatum,quatenus  habituali- 
ter  radicaliter  convertit  hominemadDeum, 
a  quo  peccatum  habitualiter  avertebat  :  et 
huic  habituali  conversioni  per  gratiam  non 
correspondet  directe  visio  ,  sed  conversio 
actualis  per  dilectionem  Dei  super  omnia. 

c[.hca.  192.  Sed  replicabis  :  quoniam  gratia  ha- 
bitualis  habet  rationem  formae  sanctifican- 
tis,  quatenus  est  participatioformalis  naturao 
divinae,  ut  constat  ex  supra  dictis  dhp.  1, 
dub.  l;sed  gratia,  quatenusestnaturadivina 
per  participationem,  potius  se  explicat  in 
actu  visionis,  quam  in  actu  amoris;  et  ma- 
gis  connectitur  cum  illa,  quam  cum  isto  : 
ergo  eodem  etiam  modo  se  habct  in  ratione 
formae  sanctifLcantis,  atque  ideo  visio  habe- 
blt  majorem  connexionem  cum  forma  sanc- 
tificante  quatenus  lali ;  et  subinde  majorem 
oppositionem  cum  peccato  illi  contrario. 
Minor,  inqaa  polerat  esso  difficultas,  vide- 
tur  certa,  quia  natura  divina,  ut  in  seipsa, 
magis  connectitur  cum  visione  sui,  quam 
cum  amoro;  siquidem  visio  ost  intra  lineam 
ejusdem  naturae,  non  automamor,  utdixi- 
mus  tract.S,  disp.  4,  dub.  2,  et  tract.  1,  disp. 
2,  duh.  3  ;  orgo  idem  dicendam  est  de  na- 
turadivina  per  participationem. 

pondetur,  duoes  edeconceptuformae 

""■  sanctificantis,  nempe  radicare  operationes 
■  ipernaturales,  et  expellere  miaculam  pee- 
cati.  Et  qoidem  gratia  sab  ratione  radicis 
divinarnm  operationum,  magis,et  intimius 
connectitar  cam  risione,  qaam  cum  amore; 
oam  '.  i  io  e  I  operatio  altior  et  divinior, 
aperioris  lineae,  al  replica  recte  convin- 
cit.  a I  gratia  sub  ratione  formali  expellen- 
tis  maculam  peccati  magis,  et  immediatius 
inelinatad  amorem,  quam  ad  vieionem; 
quiaamor  magis  conducil  ad  praedictum  ef- 
::i  vi  i  i,  Pro  CQjus  doctrinae  in- 


telligenlia  recolenda  sunt  qua>  diximus 
tract.  13,  disp.  16,  dub.  5,  nwn.  130,  videli- 
cet,  gratiam  bifariam  considerari  posse  : 
uno  modo  quatenus  convertit  Deum  ad  ho- 
minem,  et  ipsum  perficit,  conferendo  illi 
consortium  naturaeDei,  etradicem  videndi, 
ac  possidendi  Deum  in  seipso  :  quo  pacto 
gratia  est,  et  dicitur  bonum  homiiris.  Al- 
tero  modo  quatenus  convertit  hominem  ad 
Deum,  subjiciendo  totum  hominem  volun- 
tati  divinae  ;  et  hoc  pacto  est,  et  dicitur  bo- 
num  Dei.  Privatio  autem  gratiae  (in  quo  es- 
sentiam  peccati  habitualis  hujus  status 
consistere  saepius  diximus  )  non  habet 
rationem  maculae,  et  peccati,  quatenus  est 
carentia  gratiae,  prout  gratra  erat  bonum 
hominis,  illumque  perfrcrebat  in  seipso; 
nam  talis  carentia  sub  hac  ratione  habet 
rationem  poenae,  et  inducitur  a  Deo.  Ratio- 
nem  autem  maculae,  et  peccati  sortitur, 
quatenusestcarentia  gratrae,  prouthaec  erat 
bonum  Dei,  sive  quatenus  hominem  Deo 
ultimo  fini  subjiciebat.  Undefit,  quodgratia 
sub  expressione  formae  destruentis  pecca- 
tum  habituale,  explicet  formalissime  con- 
ceptum  habitualem  subjectionis  ad  Deum, 
tanquam  ad  ultimum  frnem ;  licet  etiam  sub 
ratione  formae  adaequate  sanctifrcantis  alias 
perfectiones,  ut  puta  radicis  videndi  Deum 
in  seipso,  complectatur. 

(^uia  ergo  actus  directe  correspondens 
gratiae  sub  conceptu  subjectionis  habitualis 
ad  Deum  ultimum  finem,  nonest  visio,  sed 
subjectio,  sive  conversio  actualis  per  amo- 
rem,  ut  ex  se  liquet  ;  propterea  praedictus  • 
amor  magis  connectitur  cum  gratia,  sive 
cum  forma  sanclificante,  quatenus  est  ex- 
pulsiva  peccati  ;  quamvis  visio  magis  con- 
ncctatur  cum  eadem  gratia,  quatenus  par- 
ticipat  naturam  divinam,  ethominom  per- 
ficil  in  seipso.  Et  consequenler  amor  habot 
majorem  oppositionemcum  poccato,  quam 
visio;  licot  hacc  sit  simpliciter  perfoclior, 
quam  ille.  Quam  doctrinam  insinuavit 
D.  Tliom.  in  4,  disp.  1 .  quaest.  I,  art.  3,D. iho. 
mmttiunc.  in  corp.  ubi  ait  :  «  Gratia  quae 
k  datur  ad  recte  vivendum,  et  pcccatorum 
"  romissionem,  per  prius  respicit  volunta- 
«  tern,  (juam  alias  potentias  ;  per  eam  enim 
«  peccatur,  et  rocto  vivitur  :  et  ideo  oportot, 
i  quod  infusiogratiaa  justiftcsmiissitsecun- 
«  dum  talem  modum,  qui  volunlalicompe- 
«  tat.  »  Et  ad  2,  inquit  :  «  Sapientia  magis 
-  respicit  intellectum,  quam  voluntatem  ; 
«  sed  gratia  magis  voluntalom,  ut  dictum 
c  cst.  b  Et  in  pra3senti  quaest.  art,  3  ad  " 


434 


DE  JUSTIFICATIONK  IMDII. 


Secini- 

iliim  ;ir- 

gumen 

lUII). 

Goiut 


inquit :  «  Sciendam  est,  quod  non  est  ea- 
«  dem  ratio  de  dono  sapientiae,  et  de  dono 
'(  gratia)  justificantis;  nam  donum  gratia) 
«  justificantis  praecipue  ordinat  hominem 
«  ad  bonum,  quod  est  objectum  volun- 
«  tatis  ;  et  ideo  ad  ipsum  movetur  homo 
(  per  motum  voluntatis,  qui  est  motus  li- 
«  beri  arbitrii.  Sed  sapientia  perficit  intel- 
«  lectum,  qui  praccedit  voluntalem  ;  ande 
«  absque  completo  motu  liberi  arbitrii  po- 
«  test  intellectus  dono  sapientiac-  illumi- 
«  nari.  »  Quaa  omnia  procedunt  iu  hyj 
thesi  conditionata,quod  ii  actusnon  depen- 
deant  essentialiter  a  gratia  tanquam  a 
principio  effectivo  :  si  enim  oppositum  88- 
seratur  (de  quo  statim)  uterqueactua  sup- 
ponet  essentialiter  destructionem  peccati 
per  gratiam. 

193.  Secundo   arguit  Gonet   :  quoniam 
j)cccatum  habitaale  huju  nihil  aliad 

est;  quam  privatio  grati.n  inducta  per  ac- 
tum  peccaminosum  :  sed  quandiu  aon  in- 
funditur  gratia,   habet  homo  privationem 
gratiae  inductam  peractum  peccaminosum, 
i  imetsi  amorem  charitatia  elicial   :  i 
adhuc  permanel  in  stata  peccati  habitn 
Probatur  minor;  oam  in  primia  quandiu 
non  infunditur  gratia,  adesl  grati 
tio,  utex  ipsis  terminia  liquel  :  deindi 
riiin  eat,  hancprivationem  inductam  I 
per  actum   peccaminosam  homo 

non  recipil  gratiam,  licel  amorem  charita- 
tis  eliciat,  idbuc  retinel  privationem  | 
tia1  per  peccatum  indoctam. 
Boiutlo.     Ad  hoc  argamentam  satia  consl  it  ex  dic- 
tis  ;  nain  peccatum  habituale  n^n  consistil 
in  privationegrati  e  physice  solum  accepta, 
sed  moraliter  considerata  :  quo  pacto 
in  fieri  dependel  ab  acta  peccaminoso  tunc 
elicito,  ita  in  conservari  dependel  ab  eodem 
actu  ut  moraliterpermanente.  Dicitur  vero 
actus  moraliter  perseverare,  quandiu  effi- 
caciter  non  retractatur  ora- 

liter  per  efficacem  sui  retractationem  ;  nam 
hujusmodi  retractatio  est  moralis  destruo- 
tio  illius.  [Jnde  posita  efficaci  retractatione 
per  amorem  charitatis,  statim  eessarel  pri- 
vatio  gratiae  moraliter  considerata,  atque 
ideopeccatam  habitaale.  Carentia  vero  gra- 
tia»,  qus  gratia  uon  infusa  perseveraret, 
solum  esset  carentia  physica,  quae  pusito 
amore  Dei  super  omnia,  jun  non 
vatur  effective,  aal  quasi  effective  a  pi 
tore  :  sed  conservatur  a  Deo,  qui  titalo  sa- 
premidominii,  vel  libertatis  nollel  gratiam 
mfundere.  Nec  m  eo  casa  pnedicU  carentia 


esset    privatio    subjectionia    homin  I 

Deum,  in  quo  consistit  peccatum 
homo,  ut  supponitur,  convertitar  efficadter 
ad  Deum  super  omnia  dilectum  :  s« 
privatio  conversionis  perfectai  Dei  ad    I 
minem,qu2D  non  haberet  rationem  j>cc:ati, 
sed  magis  cujusdam  pxnalitatis   velut   ne- 
gativas:  essetenim  carentiacujusdam  Lene- 
ficii,  cujus  homo  erat  ca;  it  in  st 

purorum  contingeret.  El  quamvis  verum 
semper  esset,  praedictam  carentiam  ■  prin- 
cipio  inductam  fuL-  tum   j)e<cami- 

nosom,  id  tamenminimesofficereta  I 

adam  maculam  peocati  habituaiia ;  nam 
lum  in  SUO  jirirnn  !  n- 

det  a  |  -  :ictuali.       leti  'ii- 

servari.  i  bi  aatem  liun.  ertitar  effi- 

caciter  ad  Deam  super  omni  i  m, 

nullo  modo  manel  acto  i  vel  phy- 

Bice,  \<-i  mortaliter 

nservativa  pri\  ationis  grati 
194.  Tertioargnil 
nam  implic  it  destrui 

• 
liom 
deponat,  nisi  infundatui  . 
tametsi 

i  h\  pothesi  non 
tiir  pi 
quoniam 

se  h  ibeal  erg  in- 

citur,  qa 

habi  I  '  divini  in- 

in  in  ol  impli- 

idem  i  parte 

rel  etiam  idem  pecc  itai  i  le  hominis 

contra  Deam  ;  • 

'  ;r.    el 

aon  deponal  odiom  erg \  pi  m.  Mi- 

:n  probatar  :  tam  qaia  Dena  i 
dicitor  o  li"  li  i! 
truat  ejus  perfectionea  n 
etiam  post  j)cccatum,  et  odi  pei 

verani  .  sed   quia  prival  illum  » 1  »_•  1 1  *  > 
grati  -        '  i 

quandiu  -D.mis  non  commun 
gratiam,  adhnc  retinei  odiam  - 

m  ;  atqae  ideo  implicai  deponi  lllod 
odium  quandio  huj  .   gratia   ltcrum 

imii  infanditur.  Tnm  etiam,  •  r- 

minoa  amoria  Dei  esl  gratia  in  nobis  jtr^- 
docta,  it.i  terminnsodii  Dei  esl  ablati  >,  -  i 
privatio  gratia^  :  sed  quandiu  non  infunli- 
torgratia,    j)ersevtirat  ejas  pi 
I    quaudiu  non  infunlr 

ium 


DISP.  II,  DUR.  VI. 


435 


odium  Dei,  eo  quidem  proportionali  modo, 
quo  quandiu  permanet  gratia  in  nobis,  per- 
manet  eliam  amor  Dei  ad  nos.  Tum  deni- 
que,  quia  odium  non  tollitur,  et  cessat,  nisi 
per  amorem  :  ergo  ut  Deus  deponat  odium 
erga   peccatorem,   debet  habere    amorem 
erga  iilum  :  sed  terminus  divini  amoris 
erga  hominem  est  gratia,  qua  homo  cons- 
tituiturin  esse  objecticongrui  ad  terminan- 
dum  praedictum  amorem  :  ergo  implicat, 
quod  Deusdeponat  odium  erga  peccatorem, 
quin  huic  gratia  habitualis  communicetur. 
b.  Tiio.  Quj  discursus  videtur  expressus  D.  Thom. 
in  praesenti  art.   2,    et   supra  auxst.   110, 
art.  1,  et  alibi  saepe. 
Diiuitur.     Respondetur  huic   argumento   negando 
minorem  :  nam  sicut  posito  acfcu  conver- 
sionis  eificacis,  sive  amoris  supernaturalis 
Dei  super  omnia,  tolleretur  aversio  homi- 
nis  a  Deo  ;  ita  tolleretur   aversio  Dei  ab 
homine,  ac  subinde  odium  proprie  dictum 
Dei  erga  hominem.  Posset  fcamen  manere 
odium  negative,  efc  improprie  dictum,  sive 
carentia  amoris  simpliciter  sumpti,  consis- 
tens  in  negatione   gratiae  sanctifieantis   : 
quam  gratiam  Deus  independenter  a  pec- 
cato,  et  injuria  non  provocatus,  posset  ho- 
mini  denegare,  ut  contingeret  tam  in  statu 
purorum,   quam   in  statu  naturaG  elevatae, 
si  non  supposito  aliquo  hominis   peccato 
Deus,  ut  absolute  potest,  gratiam  auferret. 
Ad  primam  aulem   minoris  probationem 
dicimus,  Duumdici  odiohaberepeccatorem, 
quia  abominatur  ejus  peccatum,  et  in  pce- 
nam  cjus  aufert  ab   homine  gratiam  :  si 
autem   homo  eliceret  amorem  Dei  super 
omnia,   nec    haberet   peceatum,    ut    satis 
probatum  est,  riec  prcinde  grathe  carentia 
I  pcen  i.  peccati,  sed  simplex  quredam 
rieg  itio  ;  negaret  quippe  Deua  in  eo  eventu 
gratiam,  non  quia  homo  manerel  in  pec- 
cato,  sed  quia  Deus  est  absolute  su;e  gratiae 
dominus,  potestque  illarn   pro    libilo  non 
corr  >icut  in  exemplo  proximead- 

ducto,  si  Deus  ab  homine,  qui  non  peccavit, 
auferret  gratiam,  non  propterea  diceretur 
illum  odisse  odio  proprie  dicto,  quod  versa- 
tur  erga  culpam ;  sed  odio  improprie,  et 
npio,  quod  tiihil  aliud  est,  quam 
non  ;jrr:or,  vel  non  conce    lo  beneficii,  quod 
pot  et  alias  conferri. 
Ex  quo  patet  ad  tecundam  probationem  ; 
terminus  odii  Dei  rigorose  dicti  non 
[aaelibet  carentia  gratiae;  hanc  enim 
atiam  haberent  hominea  justi  in    tatu 
a,qui  tamen  non  terminarenl  o»lium 


illud.  Sed  est  carentia  grafci;e  fundata  in 
culpa,  et  propter  peccatum  inflicla.  I.bi 
autem  homo  diligeret  Deum  amore  chari- 
tafcis,  jam  cessaret  culpa,  quao  cum  illo 
amore,  utsatis  probatum  est,  conjungi  non 
valet ;  et  ideo  carentia  gratiae  nec  fundare- 
tur  in  peccato,  nec  propter  illud  infligere- 
tur.  Ad  tertiam  dicendum  est,  quod  sicut 
peccatum  non  tollitur  directe  nisi  per  for- 
mam,  seu  gratiam  habitualem,  qua  privat ; 
potest  tamen  indirecte  auferri  per  disposi- 
tionem  sibi  incompossibilem,  nempe  amo 
rem  Dei  super  omnia  :  ita  odium  Dei  erga 
peccatorem  non  potest  directe  cessare,  nisi 
per  actum  directe  oppositum,  nempe  amo- 
rem,  quo  conferat  gratiam  habitualem  ; 
potest  nihilominus  indirecte  cessare  per 
alium  actum,  quo  conferat  auxilium  efficax 
ad  eliciendum  amorem  charitatis.  Nam  eo 
ipso,  quod  praBdictum  auxilium  conferat, 
intendit  efficaciter  destructionem  indirec- 
tam  peccati,  qua  posita  nequit  conservare 
odium  proprie  dictum  erga  hominem  ;  sed 
iilud  necessario,  facta  tali  suppositione, 
deponit.  Testimonia  autem  D.  Thomae  non 
oppugnant  hanc  doctrinam  (quae  tota  est 
conditionata,  et  innitens  suppositioni  ab 
Adversariis  admissae)sed  firmabunt  resolu- 
tionem  §  sequenti  statuendam. 

Adde primo,  actum  illum,  quo  Deus  prae- 
beret  auxilium  efficax  ad  eliciendum  actum 
amoris  supernaturalis  Dei  super  omnia, 
licet  ob  defectum  communicationis  in  na- 
tura  non  esset,  saltem  exercite,  amor  ami- 
citiae,  forte  tamen  amorem  insignis  bene- 
volentiae  Dei  erga  hominem  :  et  licet  com- 
parative  ad  actum,  quo  infunditur  gratia 
sanctificans^possetdiciamorsecundumquid;- 
nihilominus  absolute  consideratus  possefc 
non  incongrua  ratione  amor  simpliciter  ap- 
pellari.  Tumquiaamor  non  solumdirigitur 
ad  communicandum  bona,  sed  etiam  ordi- 
natur  ad  auferendum  malum  ;  et  quo  majus 
malum  aufertur.eoamorpraedictimaliabla- 
tivus  est  major  benevolentia  :  cum  ergo  pec- 
catum  habitualesit  malum  simpliciter,  se- 
quitur  quod  collatio  auxilii  olIicacis,quo  au- 
f(.'iTetur,esset  simpliciter,et  absolule  amor, 
et  benevolentia.Tum  etiam,  quia  ipse  amor 
supernaturalis  charitatis  est  quidem  actus 
excellentissimus,  et  magrn  uominis  jierfec1- 
tio  ;  ijuocirca  auxilium  ad  eliciendum  prae- 
dictumactum  non  posset  non  habere  ra- 
tionem  insignis  beneficii,  et  amor  tate 
auxilium  conferens  feret  amor  simpliciter. 
Undesi  Deus  hiijusmodi  auxilium  confer- 


436 


DK  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


ret,  licet  gratiam  habitualem  negaret,  non 
se  haberct  ut  prius  sc  habcbat ;  sed  amaret 
hominem,  licefc  non  amore  amicitia?,  ob 
defectumcommunicationisinnatura,amore 
tamen  magnao  benevolentia3,  quo  prac-i 
tons  odium  deponerct. 

Quartum      195.  Arguunt  quarto  ;  nam  implicatdari 

menium. effectum  formalcm  sine  causa  formali,  ut 
puta  album  sine  albedine,  aut  lucidum  sine 
luce  :  sed  destructio  peccati  habitualis  hu- 
jus  status  est  effectus  formalis  gratiae  sanc- 
tificantis,  ut  cum  communi  Theoh-gorum 
sententia  supradu6.  2  ostendimus  contra 
Vasquium  :  ergo  quamvis  daretur  amor 
supernaturalis  Dei  super  omnia,  si  tamen 
simul  nonadesset  gratia  sanctificans,  mi- 
nime destrueretur  peccatam  habituale  hu- 
jus  status. 

3oiviiur.     Ad  hoc  argumentura  -  itia  constal  tam 
nuper  dictis,  quam  ei  dictis  loco  in  b 
mento  citato.  Non  enim  quaelibel  exp 
peccati,  vel  expulsio  quomodoli 
effectus  formali   gratiae  sanctificantis : 
ea,  qUarj  fit  directe,  el  in  \  i  form  i 
itishominem.Indirecte  autem  p 
catumexpelliabsquegratiahabituali,aiactu8 
supernaturalis  amoris  Dei  super  omnia 
.  el  elici  in  lependenter  ab  illa.  Nec  t 
in  <  o  eventu  actus  amoria  essel  forma,  aut 
caui  b  formalis  depulsiva  pea  tti,  aed  tolum 
esset  dispositio  altima  ph^ 
ter  ipsi  repugnans.  Nec  alia  causa  formalis 
quaerenda  esael  hujus  effectus,   qui    forel 
homincm  esse  mundum  b 
ipsa  carentia  p  tntia  gi 

quarj  cum  prius  fuiasel  rigorosa  privatio 
moralis,  posito  actu,  transirel  i:i  Bimplicem 
negationem  ;  nam  ad  effectus  o<  g  ttivos 
sufficit  sola  negatio,  el  geril  mun  i 
formalis.  Sicut  ablato  corpore  opaco,  a  quo 
ombra  dependet,  etiamsi  non  diffunderetur 
lu\,  cessaret  umbra  in  lis  •,  qui  i 

rentia  lucis,  quaa  connotando  corpus  ii 
positum,  es1  privatio,  eo  ablato,  transirel 
in  simplicem  negationem.  Recolantur 
loco  citato. 

[jmmnm     196.  i  Itimo  arguitur  :  nam  cum  aliqua 

"■J"   extremasunl  immediateopposita,  desti 

mcnturc.   .         .  .       .       , '  '   . 

Uo  unius  est  mtroduciio  alterius,  el  e 
verao  :qua  ratione  destructio  caecitati 
introductio  visus,  e1  cessatio  mortis  est 
viia  :  sed  facta  suppositione,  quod  homo 
fucrit  elevatus  ad  ordinemsupernaturalem, 
et  quod  peccaverit,  peccatum,  et  gratia 
sanctificans  immediate  opponuntur,  al  ex- 
presse  docel   D.  Thom.    locis  citatiaatuo. 


praced.  iii  respons. 

sappositione,  minimi 

tum,  quamvis   homo  amaret  Deum  su| 

omnia,  nisi  gratiam  sanctificantem   simul 

reciperet  :  nec  b 

tum  aclum,  ni^i  priua  sanctiftcarclur   ; 

gratiam  habitualem. 

Respondetnrassertionem  illam  l>.  Thom.  i:..s<o» 
minori   insertam  pi  ita  vera 

doctrina,  quam  ;>ro- 

ponemus.  Si  autem  amor  charitatia  non 
dependeret  *  * — *  -  r  1 1  i  iliter  .1  gratia  sanctifi- 
cantc,  peccatum   habil  I  1.  ibituali- 

uniu  :  in- 

dispens  tbilil  »r  in  au- 

trui ,  uno  modo  di 

.  qua  privat  :  alti 
vide 

advers  itur   Sicut  a 
lel ;  tum  dii 
indii 

pm   vera   inte 

im 


s 

aulhorii 

itra  lictionem,  q 
linis  elevati  .1 1  ordi 
lem  destrual  ha- 

bitualis 

. 
fallimur  ,  constabil  um 

. 

expn 
cis  huj  . 

disp.  1,  dub.    .         .51,  ri  i 
1  a  num.  1 

'A,   nnm 

mim.  3  l.  el  disp.   16,  dub.  5  <i  m 

disp.  20,  dub.  2,  nnm.  ■ 

etiam  d 

mist  e.  Capreol 

nmn.  184.  Cajet.  it  1  is  in  prasenti. 

ubi   etiam  Me  lina  coru  lus.  6,  1-  I 

II. m  ra  m  mnnuscrtptis  ,  art. 

supra,   Petrus  ^jr 

dub.  2,  Idem  eti  im 

1    •• 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


t37 


Eollar 


I,  2,  quasst.  86,  disp.  180,  inresp.  ad3,  et 
lib.  5,  respons.  cap.  13,  nvm.  2-8.  Quibusex 

vuci    .;  extraneis  subscribunt  Bellarminus  /i"6.  2, 

Becan  de  Justificat.  c.  16,  Valentia  w6i  supra,  Re- 
canus  /o;h.  2  Summx,  tract.  4,  cap.  .'5  a 
num.  20,  et  alii. 

Probatnr     Probatur  primo  authoritate  D.  Thomae, 
qui  hanc  ventatem  satis  expressit ;  nam  m 

d  Tho  Prsesen^t  art-  ~i  concludit :  Et  ideo  nonpos- 
set  intelligi  remissio  culpie,  si  non  adesset  in- 
fusio  gratix.  Kt  loquitur  de  gratia  habituali 
sanctificanto,  ut  constat  ex  itlis  verbis  im- 
mediate  antecedentibus  :  «  Effectus  autem 
«  divinae  dilectionis  in  nobis,  qui  per  pec- 
«  catum  tollitur,  est  gratia,  qua  homo  fit 
8  dignus  vita  aeterna.  »  Et  quxst.  28,  de 
Verit.  art.  2,  ait :  «  Respondeo  dicendum, 
«  quod  remissio  peccatorum  nullo  modo 
«  sine  gratia  gratum  faciente  esse  potest  » 
Et  infra  :  «  Non  potest  aversio  removeri , 
'<  nisi  fiat  conjunctio  ad  bonum  incom- 
«  mutabile,  a  quo  homo  per  peccatum  dis- 
i  cessit  :  haec  autem  conjunctio  non  est  nisi 
<  per  gratiam,  per  quam  Deus  mentem  in- 
i  Labitat ,  et  mens  ipsi  Deo  per  amorem 
"  charitatis  inhaeret  :  unde  ad  sanandam 
«  praedictam  aversionem  requiritur  gra- 
«  tiae,  et  charitatis  infusio  ;  sicut  ad  sana- 
"  tionem  caecitatis  requintur  restitutio  po- 
'<  tentia  visivae.  »  Et  in  4,  dist.  1  quxst.  1, 
art.  3,  quxstiunc.  1,  incorp.  concludit,  quod 
sicut  ad  merendum  vitam  wternam,  ita  ad 
remissionem  offensx  rcquiritur,  qnod  gratia 
infundatur.  Gratia  autem  ,  quae  est  princi- 
pium  meriti  vitao  aeternae,  est  gratia  habi- 
tualis,  et  sanctificans.  Idemque  significat 
Doctor  aliis  locis  infra  expendendis  : 
ergo  eecandum  ejus  sententiam  implicat, 
qaod  peccatum  habituale  hominis  elevati 
ad  supernaturalem  finem  destrualur  abs- 
que  infusione  grati'e  habitualis  sanctifi- 
cantis. 

[namvis  rolata  tostimonia  sint 

identia,  plares  tamen  ex  Adversa- 

riis  conantur  eorum  vim  declinare,  varias- 

<[ui'  Lhibenl  interpretationes.  fx<>n- 

nulli  veroea  alto  silentio  praetereant,  inter 

:  I.  Joan  i  homa  :  quod  non 

.    :i  demirari  in  doctissimo,  et 

fidelissimo  S.  Doctoris  discipulo,  quem  nec 

lerunt  latere  prasdid  i  U  itimonia,  oec 

libel  meditato  ea  silentio 

<-,  nea  propria,  ef  expressa  Ange- 

lici   Praeceptoris  sententia  palam  recedere 

videretur).  Re  pondent  orgo  s.  Doctorem 

loqai  d<  ione  praedicta  peccatorum, 


prout  importat  restitutionem  eorum  quo 
per  peccatum  ablata  sunt,  inler  quao  rocen  • 
setur  gratia  sanctificans,  sinecujusproinde 
infusione  impossibile  est,  quod  peccatum 
perfocte  destruatur.  Ex  quo  tamen  nonso- 
quitur,  quod  sit  impossibilis  praecisa  remis- 
sio  peccati  absque  praedict;e  gratiae  infu- 
sione. 

Sed  haec  responsio  non  lam  vidotur  I). 
Thom.  interpretari,  quam  irridore  ;  nam 
indignum  erat  tanto  Doctore  inquirere,  an 
reparatio  gratiae  habitualis  fieri  posset 
absque  gratiae  habitualis  restitutione  ,  seu 
infusione ;  hoc  quippe  evidens  apparebat 
ex  ipsis  terminis  ,  nec  ad  id  resolvendum 
opus  erat  subtili  discursu,  quo  D.  Thom. 
utitur  ad  evincendam  necessitatem  gra- 
tiae  habitualis  pro  destructione  peccati . 
Si  enim  alii  Authores,  tam  veteres,  quam 
moderni,  cum  hancdiflicultatemtractamus, 
supponimus  ut  per  se  notum ,  ablationem 
peccati,  prout  includit  reparationem  eorum 
quae  per  peccatum  amissa  sunt,impossibilem 
prorsus  esse  absque  gratiie  habitualis  res- 
titutione,  eo  quod  ipsa  per  peccatum  fuerit 
amissa;  quomodo  mentem  S.  Doctoris  pul- 
sare  potuit  similis  difficultas  ,  quae  omni 
difficultate  caret?  Et  si  indignum  censent 
Juniores  dubium  in  hoc  sensu  tractare  ;  qua 
fronte  arrogant  sanctissimo  Praeceptori  si- 
mile  studium,  et  comminiscuntur  laborasse 
in  ejus  rei  expositione  ,  quam  ipsi  vel  at- 
tingere  dedignantur?  Aliter  ergo,  et  valde 
aliler  processit  D.  Thom.  quam  ipsi  existi- 
mant ;  non  enim  ex  eo,  quod  gratia  sit  re- 
paranda,  probavit  necessitalem  gratiae;  sed 
ex  ipsa  ratione  peccati  intulit  non  posse 
aliter  destrui,  quam  per  habitualis  gratia^ 
infusionem.  Unde  nunquamex  parte  prae- 
missarum  proposuit  restilutionem  gratic3, 
sed  expendit  eirectus  peccati,  nempe  macu- 
Iam,  olfonsam  Dei,  interruptionem  divina? 
amicitiae,  etc.ex  quibus  concludit,  nonposse 
peccatumaliter  expelli,  nisi  por  infusionem 
graticO  sanctificanlis  .  (Juod  sola  lectione 
testimoniorum,  quae  supra  citavimus,  Lec- 
tor  evidonlor  censebit. 

199.  Non  absimilis  est  aliorum  oxjjositin, 
c[ui  dicuntS.  Doclorcm  intelligendum  i 
secundum  potentiam  ordinariam,  non  au- 
tem  socunduni  polcnliam  absolutam  :  ox 
quo  solum  sequitur,  quod  peccatum  secun- 
dum  praesentem  jjrovidenliam  nequeat  re- 
mitti  absque  infusione  habitualis  gralia? ; 
minime  vero  quod  praedictum  poccatum  sit 
absolate  irremissibile,  nisi  per  praedictam 


Prima 

interpre- 

tatio. 


Everti- 
tur. 


A I  ii  CJI 

posilto 


438 


DE  JUSTIFICATIONE  I 


gratiam.  Quam  interpretationem  confir- 
mant,  quia  argumentum  Sed  contra  ,  quo 
ulitur  S.  Doct.  solum  probat  secundum 
pracsentem  providentiam. 

<jonfuta-  Sed  rj;ec  otiam  expositio  evidenter  rofel- 
lur-  lilur  ox  pra?dictis  testimoniis.  Tum  quia  id, 
quod  est  absolute  possibile  per  respectam 
ad  potentiam  Dei  extraordinariam  ,  licet 
non  sit  factibile  secundum  providentiam 
praesentem,  est  absolute  intelligibile ;  in- 
telligibilitas  enim,  sicut  ot  veritas  trans- 
cendentalis,  consequuntur entitatem  rei.  ut 
absoluto  possibilis;  et  ideo  plura  sunt  in- 
telligibilia ,  qua?  socundum  providentiam 
ordinariam  non  fiunt,  utputa  omnia  mira- 
cula  :  at  D.  Thom.  in  praesenti  asscrit,  qnod 
non   posset   intelligi   remissio  <  i  non 

adesset  infusio  gratix  :  ergo  non  tractat  dif- 
ficultatem  hahc  per  solam  respectam  ad 
providentiam  l>  i  or  linari  tm  .  I  etiam 
per  respectum  ad  providentiam  Dei  ■ 
lutam  ;  el  [n  uiroque  sensu  aegative  concln- 
dit.  Tum  etiam,  quia  id  qu  "I  neqait  fieri 
secundum  ordin  triam  pro\  identiam 
fieri  valet  per  potentiam  Dei  absolatam 
aliquo  modo  factibile,  videlicel  per  absolu- 
tam  Dei  potentiam  i  atqui  D.  Thom. 
citato  ex  quaestione  de  Verit.  asserit,  quod 
issio  pecoatorum  nullo  modo  ritu  gratia 
gratum  faciente  esse  potesi  *ergo  aegative 
concludit,  aon  solam  per  respectum  ad  mo- 
dum  pro\  identiaa  ordinari  •  I  etiam  ad 
modum  providentiae  absolutae.  Tam  deni- 
que,  quia  id  plane  evincit  exemplum ,  quo 
ibi  utitur  :  Ad  sanandam,  injuit,  pradic- 
tam  aversionem  requiritur  gratimt  ti  chari- 
tuiis  infusio  ;  sicui  ad  sanationem  caoitatis 
requiritur  potentim  visiva  restitutio.  Nam 
certumest,  sanationem  caBcitatis  nec  divi- 
nitus  fieri  posse  absque  restitutione  poten- 
tiae  visivae.  Id  vero  qnod  pro  confirmanda 
hac  evasione  adducebatur,  nullina 
estjquoniam  sicut  multoties  D.  Thom.  tn 
argumento$ed  contra,  concludit  sententiam 
extremi  itam  argumentia  pi 

principio,  et  postea  in  corpore  articuli  eli- 
git  sententiam  mediam,  quam  taetur  :  ita 
in  argnmento  Sedcontra,  solet  minus  con- 
cludere,  quam  intendit,  el  postea  in  cor- 
pore  firmat. 
Aitn.a      200.  Eadem  etiam  facilitate,  et  evidentia 

expUca-  refelluntur  alii,  qui  dicunt  D.  Thom,  solum 
docoro,  quod  ad  destructionem  peccati  re- 
quiritur  gralia  actualis  ,  vel  gratia  ab  ac- 
tuali,  ethabituali  praescindens  •,  nam  etiam 
gratia  actualis  dicitur  gratum  faciens,  non 


quidem  form  1 1 1 ■  •  i       I  . Iio 

modo,  ut  nos  etiam  I 
disp.  1,  cap.  I,  nuw 

II  !■■.-,    inquam,   interprelatio  <-;t  adeo  i:-  r. iu- 
alienaaD.  Thom.  ut  pudeat  in  <  uda 

immorari.  Nam  I).  Thom.  in  boc  arti< 
cum  asserit,  n<m  pos 

nom  culpa  slne  infusi  tlla 

gratia  loqaitur,  de  qaa  immediate  prius 
dixerit  :  Effectus  autem  dioin  t  d 
nobiSi  qui  per  pe  catum  toUitur, 
qua  homo  fit  dign 
autem  gi 

sancti  lalis  qo 

minem  \  gnum  ,  i 

tollitur  per  p<  cc  itura.  Prasertim  quia  gra- 
ti  i,  quae  esl  termia  is  di\  in  c  di  3  in 

nobis,  est  illa  qu 
amicabiliter  ipsi  conj  in 

ibitaalia  .  ul 
suj)ra  qumtt.   110,-art.    1 

:n  omni  m- 

dem  \  im  ha 

de  \  erit  tte:  /■'  rum  nui 

sine  gratia  gratum  faciente  •  n  tm 

licet  gr  itia  a  i  talis 

dici  ratia   t  imen  .  q 

abso  ivil 

titulun  habitui  :  ric- 

tns,  ut  l'"-"  cil  ti 
quip| 
form  iliti  r  D. 

m.  eo  loco  ,  ut 
;  1   .».  obi  ail  : 

a  calpam  expellil .  n<>n  eam  q 
i  qoa  non  est,  prius  autem  •  aim 

llp  un  p.-r   i  •  ili- 

i  i  xpellil  culpam  I 

matsubj 
i  tura,  seqaitor  uon 

mil  tte  .  »'t  iufirini- 

t  tte. 

201.  Aliter  interpi 

aia  '. r .  ix  •  <•  |     i.  Utb.  :\,  n 

dil 

ad  poti  utiam  Dei  absolul  im, 

non  loq  ti,  ut  aJ 

late,  libili,  se  1  al  exi  r- 

cend  jem  or  lin  u 

de  facto  fil  in  Ecclesia.  Et  q 
missio  peccati  complectitar  .  h<>- 

minis  renovationem ,  et  justificationem , 
qoae  tit  per  habitaalemgratiam;  pr 
inquit  ille  ,  mei  ■m. 

hujusmodi    peccati   ren  m   intelligi 

non 


DISP.   II,  DUB.  VI. 


43!) 


11011  possc  absque  infusione  gratiae  sanctifi- 
cantis. 
Praeciu-      Vcrum  haec  expositio  haud  magis  consona 
1,ur    est  menti  D.  Thom.  quam  praocedentes,  et 
omnino  coincidit  cum  prima  ,   et  eisdem 
motivis  refellitur.  Quibus  addimus  S.  Doc- 
torem  nullum  quidem  verbum  eis  locis  fe- 
cisse  legis  ordinariae,  qua  modo  in  Ecclesia 
impii  justificantur ;  sed  tantum  conside- 
rasse  proprias  rationes  peccati,  et  gratiae, 
et  ex  illis  conclusisse  ,  impossibilem  esse 
remissionem  peccati  absque  infusione  gra- 
tiae  :  ergo  voluntarie,  et  sine  fundamento 
limitatur   ejus    resolutio  ad  remissionem 
peccati,  prout  de  facto  fit  in  Ecclesia.  Prse- 
terea,  remissio  peccati,  prout  de  facto  fit  in 
Ecclesia,  complectitur   infusionem  gratiae 
sanctificantis,  seu  gratum  facientis;  etcon- 
sequenter,  si  D.  Thom.  solum  concluderet, 
necessariam  esse  infusionem  gratiae  habi- 
tualis  ad  remissionem  peccati ,    prout  de 
facto  fit  in  Ecclesia  ,  tantum  evinceret ,  ad 
infusionem  gratiae  habitualis  esse  necessa- 
riam  habitualis  gratiae   infusionem  :  quae 
propositio  est  identica,  et  evidens  ex  termi- 
nis,  et  indigna  tanlo  Doctore.  Denique,  si  in 
iocis  supra  relatis  non  egit  D.   Thom.   de 
remissione  peccati  absolute,  et  secundum 
se  considerata,  atque  independenter  a  dis- 
positione  exlrinseca  Dei,  prout  splendet  in 
Ecclesia,  sequitur  S.  Doctorem  nullibi  prae- 
dictam  difTicultatem  tractasse,  sed  eam  in- 
tactam  reliquisse  :  nullibi  enim  operosius, 
et  magis  ex  professo  ,  quam  praedictis  lo- 
cis  remissionem  peccati  contemplatur.  Hoc 
autem  apparet  incredibile  :  tum  quia  hujus- 
modi  difficultas  est  satis  gravis,  et  D.  Tho- 
mam  minime  latebat.  Tum  quia  cum  resol- 
vit,  impossibilem  esse  remissionem  peccati 
absque  infusione  gratiae  sanctificantis,  ma- 
nifeste   permittit  hypothesim  ,  quae  nun- 
quam  fuit  in  Ecclesia  ,  imo  nec  in  rerum 
natura  :  quod  satis  evincit,  ipsum  non  adeo 
re trinxisse  suam  doctrinam,  sicut  Arauxo 
intendit.  Id  vero  Liqaet  ex  qaaestione  citata 
de  Verit.  in  resp.  ad  5,  ubi  ait  :  «  Dicen- 
'liim,  quod  etei  Adam  in  statu  suae  con- 
ditionis  gratiam  non  habait  secundum 
"  qaosdam,  ponitar  tamen  ab  eisdem,  qnod 
"  anto  casum   gratiarn  est  adeptus  :  unde 
«  a  itata  gratis  decidit ,  et  nonBolnma 

t-ilu    niturr:.   Sed    t;nnon  si  a  solo  statu 

«  oaturae  decidisset,  nihilominaa  tamenad 
axpiationem  infinita  offenssdonum  di- 
iti  b  reqaireretar.  »  De  qao  da- 
bio  teqaenti. 


202.  Sed  opponit  Arauxo ;  nam  D.  Thom.  qbjee- 
in  praesenti  articulo,  in  corpore  de  eadem  Arailxo 
remissione  peccati  loquitur,  de  qua  inquirit 
in  ejus  titulo  :  sed  in  titulo  inquirit  de  rc- 
missionc  peccati,  prout  remissio  peccati 
importat  impii  justificationem,  ct  interio- 
rem  hominis  renovationem  ;  sic  enim  ha- 
bet  :  Utrum  ad  remissionem  culpx,  qux  est 
justificatio  impii,  requiratur  gratix  infusio  : 
ergo  cum  resolvit,  non  posse  inlelligi  re- 
missionem  peccati  absque  infusione  gratiae, 
non  loquitur  de  remissione  peccati  secun- 
dum  se,  et  praecisive  considerata;  sed  de 
eadem  ut  complectitur  interiorem  hominis 
renovationem,  et  prout  fit  secundum  legem 
ordinariam.  Eo  vel  maxime,  quod  S.  Doc- 
tor  in  hoc  articulo.  et  art.  1 ,  prsoced.  de  ea- 
dem  remissione  peccati  loquitur  ;  alioquin 
minus  consequenter  procederet  :  ergo  cum 
art.  I,  sermonem  fecerit  de  remissione  pec- 
cati,  quae  importat  interiorem  impii  reno- 
vationem,  sequitur,  quod  de  eadem  prout 
sicconsiderata,  debeat  intelligi,  cum  in  prae- 
senti  affirmat,  non  posse  intelligi  remissio- 
nem  peccati  absque  gratiae  infusione. 

Secundo,  et  urgentius  potest  opponi ;  nam  sc- 
sicut  D.  Thom.  in  praesenti  affirmat  non  cunda* 
posse  intelligi  peccatum  remitti,  quin  gra- 
tia  infundatur;  sic  in  3  part.  quxst.  86, 
art.  2,  in  corpo^e,  asserit  :  Quod  impossi- 
bile  est,  peccatum  actuale  mortale  sine  pceni- 
tentia  remitti,  loquendo  de  poeniteniia,  qux 
est  virtus  :  et  nihilominus  hacc  verba  intel- 
liguntur  de  rcmissione  peccati  facta  secun- 
dum  ordinarias  remissionis  leges,  ut  expo- 
nunt  communiter  Thomistao,  ct  tradunl 
etiam  alii  Doctores  :  ergo  codem  modo  po- 
test,  et  debet  D.  Thom.  in  praesenti  exponi. 

Ad  primam  objectionem  rcspondctur,  S;)ivilul. 
verba  illa,  quae  D.  Thom.  in  articuli  titulo  prima. 
adjecit,  nempe,  qusestjustificatio  impii,  non 
ideo  addita  fuisse,  quia  S.  Doctor  intenderit 
agere  de  remissione  peccati,  prout  est  for- 
maliter  justificatio  ;  satis  quippe  constabat 
a  1  id  requiri  gratiao  infusionem,  ut  jam 
D.  Thom.  ostenderat  quxst.  1 10,  art.  1 ,  cum 
sequentibus.  El  ideo  in  resolutione  difficul- 
tatis  non  probavit  necessitalem  gratiae  ex 
eo,  quod  impius  renovandus  sit;  sed  potius 
ex  eo,  quod  peccatum  sit  remiltendum, 
conclusit  peccatorem  renovandum  fore  pcr 
gratiaB  infusionem,  ut  eWenter  conslat  ex 
texta.  Et  quia  ostensurus  erat,  peccatum 
non  posse  remitti,  quin  impius  justificetur 
per  infusionem  grati;esanctificanlis,  prop- 
terea  ab  ipso  cxordio  articuli  onjunxit  rcc- 


440 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


1  ccorri 
torsc- 

niml.i'. 


missionem  peccati,etimpiijustificationem : 
et  hanc  energiam  habent  verbailla  in  titulo 
proposita.  Quamvis  satis  verisimile  etiam 
sit,  D.  Thom.  praedicta  verba  addidisse,  ne 
ab  his,  quae  promiserat  in  hac  quaestione 
tractare,  videretur  aliquo  modo  discedere. 
Praemiserat  enim  in  principio  quaestionis  : 
Deinde  considerandum  est  de  effectibus  gra- 
lix,  et  primo  de  justificatione  impii,  qu 
effectus  gratiw  operantis.  Ethac  rationedam 
iutenderet agere de  remissione  peccati,  no- 
men  justificationis  adjecit,  nc  (ut  diximus) 
ab  instituto  abscedere  videretur.  Cujus 
gnum  est,  quod  cum  illa  quaestio  complecta- 
tur  decem  articulos,  nullus existit,  incujus 
titulo  non  ponatur  nomen  justificationis, 
aut  in  recto,  aut  in  obliqao,  ut  Lectori  fa- 
cile  apparebit.  Et  profecto  hoc  motivam 
Arauxii  minime  applicari  valet  aliia  t< 
moniissupra  relatis;  in  eisquippe  non  in- 
veniet  Bimile  effugium  :  aam  quxst.  illa  de 
Verit.  art.2,  inqaitS.  Doctor  :  Utrumpee- 
catorum  remissiopossU  esse  Hnegratia,  nullo 
iddito  verbo,  quo  signi  loqui  di 

missione  peccati,  prout  formaliter  est  jus- 
tificatio.   E1   nihilomin  i    i      Ivit  :  Di 
dum,  quod  remissio  peccatorum  nullo  i 
sine  gratia  gratum  faeiente  esse  potest.  '  nde 
etiam  patet  ad   difficultatia   augmentum; 
uim  cum  D.  Thom.  in  primo  articolo 
junxerit  et  renovationem  impii,  el  i 
sionem  peccati,  atq  Efec- 

tusjustificationis.satis  conseqaenter  deinde 
processit  ad  agendum  di  cati 

considerata  divisim,  el  secundum 
pi  aestitil  art.  2  sequenti. 

\  l  secundam  objectionem  late  constabit 
ex  dicendis  disp.  wo.  dub.  2,  ubi  illan 

imas.  Nunc  ei  dictis  facile 
ondetur,  quod  si  semel  ad  destructio- 
aem  peccati  requiritar  essentialiter  gratia 
habitaalis,  impossibile  prorsus  est,  eliam 
per  respectam  ad  potentiam  Dei  absolotam, 
quo  I   remittatur  peccatum  moi  lulti 

absque   pcenitentia,  saltem  radicaliter, 
eminenter  accepta,  quo  pa  l 
tia  sanctificans.  N>  •  i  pposita  interpretatio 
est  communis  inter  Thomistas,  aul  alios 
Doctores,  al  loco  citato  videbimus.  & 
sermo  sit  de  pcenitentia  formaliter,  et  ao- 
tualiter  aca  pl  l,  verba  D.  Thom.  solum  re- 
!■  runtur  ad  potentiam  ordinariam, 
elacet  in  praesenti  dispositione  justificatio- 
nis,  tam  intra,  quam  extra  Sacramentum, 
ut  ex  ipso  discursu  articuli  constat,  et  am- 
plius  apparebit  ex  dicendis  loco  citato. 


Expendttut  rotio  fundamentulu 
asseri  lonis. 

203.  Deinde  prob  itur  rim» 

ratione  ex  D.  Thom.  ■  !• 
sic  proponi  :  nam  si  peccatum  habita 
hajas  status  posset  remitti  absqo    i 
gratiae  sanctificantis,  n. 
indii 

tantem  actum  peccati  p  ea. 

iii  hoc  t  iu  pi  itj  dixi- 

mus  :  atqui  ipse  actaa  non 

valrt  a!  .  ipsom 

inflaente  de  primo  <;'!  altimam  im- 

possil  ;n  babil 

tus  remitti  absque  infusi  t i f I - 

itis.  Minor,  in  q  -  i  esl  d 
tur  primo  • 

Joan.  ubi  ait  :  Xullus  i 
"m  habeat  !>\n\ 

ir,  aisi  ; 
eontt 

i 

mam,  el  | 
ostendil  i 

itur  in  /i;i'  m  ',un 

- 
homo  dirigitur  \ 

homini  laiur  aliq* 

lunili>  I 

nienter  ordinetur  in  finem  pr.niictum 
autem  dilectioni 

omn.  iti.iulti 

sapernatura  t|_ 

luxnq  ,m: 

•  fundari 
permanenti  i 

ia,  n im  gratia 
denti 

ratione  2,  bia 
i   unus    lirn 

"'.  in  q  i  inl  im  ordinantor  td  fin- 
■  I  :  .  civitate  hominea  perq 

mtur,  ut 

-  in  acie 
t    uniri.   et  eon 
toriam, 
«  fitiiBi  i  -ltur.  Pinisaotem  ultin. 

1 1  quem  homo  per  auxilium  divii 
ti  b  perducitur,  est  \  U 
i   tiam.  quae  pi 

hoc 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


441 


■  hoc  finale  bonum  communicatur  homini 
«  a  Deo.  Non  potest  igitur  homo  ad  hunc 
«  finem  perduci,  nisi  uniatur  Deo  per  con- 
«  formitatem  voluntatis,  qui  est  proprius 
«  effectus  dilectionis  ;  nam  amicorum  pro- 
«  prium  est  idem  velle,  et  nolle,  et  de  iis- 
a  dem  gaudere,  et  dolere.  Per  gratiam 
«  ergo  gratum  facientem  homo  constituitur 
«  Dei  dilector,  cum  per  eam  homo  diriga- 
«  tur  in  finem  ei  communicatum  a  Deo.  » 
Ubi,  ut  vides,  tradit  S.  Doctor,  non  posse 
duos  tendere  in  eundem  finem,  nisi  per 
unionem  aliquam  conjungantur ;  nec  posse 
Deum,  et  hominem  habere  eundem  finem 
ipsis  communem,  nempe  visionem  Dei  per 
essentiam,  nisi  uniantur  per  dilectionem ; 
nec  tandem  hominem  posse  hanc  dilectio- 
nem  habere,  nisi  prius  participet  naturam 
Dei  per  gratiam  gratum  facientem.  Cum 
ergo  amor  charitatis  sit  essentialiter  tenden- 
tia  ad  ultimum  finem  Dei  proprium,  et  ac- 
tualis  conjunctio  cum  Deo  per  dilectionem, 
necessario  radicari  debet  in  gratia  sanctifi- 
cante,  et  supponere  hominem  Deo  unitum, 
sive  deificatum  per  consortium,  et  partici- 
pationem  naturae  divinae,  ut  eleganter  si- 
gnificavit  idem  Angelicus  Praeceptor  qusest. 
unica  de  Charitate,  art.  2  ad  15,  ubi  ait  : 
Dicendum  quod  charitas  (idem  intellige  de 
ejus  actu  primario,  qui  eam  specificat)  non 
est  virtus  hominis,  in  quantum  est  hovio,  sed 
in  quantum  per  participationem  fjratix  fit 
Deus,  et  flius  Dei,  secundum  illud  1  Joan.  3. 
Videte  qualem  charitatem  dedit  nobis  Pater, 
ut  fiii  Dei  nominemur,  et  simus. 

Deinde  eadem  minor  probatur  ratione  : 
nam  primum  principium  intrinsecum  mo- 
tus  in  ultimum  finem,  et  ipse  ultimus  finis 
debent  esse  formaliter  ejusdem  ordinis  : 
sed  ultimus  finis,  in  quem  tendimus,  et  in 
quo  sistimus  per  amorem  supernaluralem 
charitatis,  estsupernaturalis;  cumsit  Deus 
in  seipso  :  ergo  primum  principium  intrin- 
secum  praedicti  motusdebet  esse  formaliter 
ordinis  snpernatnralis  :  ergo  debet  esse 
gratia sanctificans.  I  taec secunda conse({uen- 
tia  patet  ex  prima,  quia  primum  principinm 
motus  est  natara;  siqnidem  haec  definitur, 
qnod  sit  primum  principium,  et  cansamo- 
tus  ejus,  in  quo  est;  atque  ideo  primum 
principium  intrinsecnm  motus  supernatn- 
ralisdebet  esse  natara  supernataralis,  sive 
participatio  naturae  divinas,  quaa  non  aliter 
babetur,  nisi  per  gratiam  sanctificantem, 
ut  late  ostendimus  traci.  jpraced.  disp.  4, 
dub.  i.  Prima  vero  consequentia  legitime 
Sahnant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


infertur  ex  praemissis.  Et  minor  est  satis 
manifesta.  Major  autem  suadetur  :  ([uoniam 
primum  principium  intrinsecum  motus,  et 
ultimus  finis  ejusdem  motus  mutuo  sibi 
correspondent;  nam  qualis  est  ordo  agen- 
tium,  talis  est  ordo  finium,  ut  vulgo  dici 
solet  :  ergo  primum  principium  intrinse- 
cum  motus  in  ultimum  finem,  et  finis  ipse 
debent  esse  formaliter  ejusdem  ordinis. 

204.Respondebiscum  Authoribuscontra-Adversa- 
riae  opinionis,  hanc  rationem  solum  pro-  occu? 
bare,  esse  magis  juxta  naturam  actus  cha-  sus- 
ritatis,  quod  in  gratia  fundetur,  et  ab  ea 
dependeat,  quam  quod  fiat  per  auxilium  ali- 
quod  transiens  :  minime  veroevincit,  quod 
dependeatessentialiter  a  gratia,  atque  ideo 
quod  nec  per  divinam  potentiam  valeat 
fieri  independenter  ab  illa.  Nam  licet  na- 
tura  secundum  se  non  possit  tendere  in  fi- 
nem  supernaturalem  ;  nihilominus,  ut  su- 
bordinata  Deo  authori  supernaturali,  et  ut 
mota  supernaturaliter  ab  illo,  optime  ten- 
dere  valet  in  supernaturalem  finem,  sive 
in  finem  altiorem  se.  Sic  enim  aqua  maris 
ex  impressione  Lunae  movetur  quodam 
motu  sibi  non  connaturali ;  et  lapis  ex  im- 
pulsu  projicientis  movetur  sursum  ;  et  de- 
nique,  ut  ad  rem  praesentem  magis  acceda- 
tur,  homo  elevatus  per  habitum,  vel.  auxi- 
lium  Fidei  Theologicae,  et  Spei  Theologicae 
attingit  Deum  supernaturale  objectum,  et 
appetit  supernaturalem  beatitudinem,  licet 
nonhabeat  in  se  participationemformalem 
naturae  divinae,  sed  gratia  sanctificante  des- 
tituatur,  ut  patet  in  peccatore  fideli.  Idem- 
que  apparet  in  motu  supernaturali  attritio- 
nis,  et  in  actibus  correspondentibus  gratiis 
gratis  datis,  ad  quos  certum  est  nullum  ha- 
bitum  requiri.  IIoc  ergo  modo  potest  homo 
per  divinam  potentiam  diligere  Deum 
amore  charitatis  super  omnia,  quamvis 
non  habeat  in  se  gratiam  sanctificantem, 
sed  solum  moveatur,  et  elevetur  per  motio- 
nem  transeunlem. 

205.    Sed   haec   responsio   nec   penetrat  Praeno- 
mentem  D.  Ihom.  nec  dilurt  vim  rationis    ejus 
superius  factao.  Pro  cujus  majori  intelligen-  ^J^" 
tia  notandum  est  primo,  amoremcharitatis 
Dei  sub  ratione  ultimi  finis  esse  motum  vo- 
Luntarium,   cum  nihil  sit  magis  volunta- 
rium,  quam  amor  elicitus  circa  finem,  ut 
docent  communilerThcologi,etPhiIosophi. 
De  ratione  autem  voluntarii  est,  quod  sit  a 
principio  intrinseco  principali  :  tum  quia 
voluntarium,   quatenus  tale,  est  quodd.im 
genus  vitac,  et  hauc  exposcit,  quod  movens 

29 


442 


DE  JUSTIFICATIONF  IMIMI. 


moveatur  a  so  :  tum  quia  supponit  essentia- 
liler  cognilionem,  quam  nemo  instrumen- 
taliter  elicere  valet.  ut  modo  supponimus 
excommuni  Philosophorum  sententia.  IIu- 
jusmodi  vero  principium  principale  debet 
esse  necdum  proximum,  sed  eiiam  radi 
>b  proxime  dicta  ;  quiaubi  nonadest  prin- 
cipium  principale  radicale  alicujus  opera- 
f i *> 1 1 i s ,  vel  nullo  modo  operatio  fiet,  vel  6et 
instrumentaliter  a  supposito.i  onstatautem, 
principium  radicale  operationis  esse  nata- 
ram,  ut  li(i uot  ex  ejus  definitione.  I  nde 
amor  charitatis  nequit   non  essentialiter 
supponere  aliquam  naturam.  in  qua  fnnde- 
tur,  et  a  qua  principaliter  radicaliter  eli- 
ciaiur.  Quam  doctrinam  tradil  D.  Thom. 
DTho.  2,  2.  qusBSt.  23,  art.  2 
Nota  2.        ecundo  observa,   principinm   radicale 
operationis  praestare  in  genere  canss  effi- 
cientis,  quod  ejua  finia  pra  Btal  per  eandem 
operatioaem  i ..  •  cans  e  finalis. 

cum  finis  ex  una  parte  movi  al  p  r  am 
sui,ct  ex  alia  parteamorem  efficere  neq 
alioquin  jam  non  esset  cauaa  finalis,       l 
effectiva  ;  oportel  quod  fini  corn 
principium  radicale  amoria,  quod  pr 
efficiendo  id  ipsum,  quod  finis  alliciendo, 
el  attrahendo  ca  isat.  De  q  io  \  i  lei  i 
N.  Complut.  in  lib.  Physic.  disp.  1  1,  quxst. 
5.  i  nde  ulterius  fit,  quod  principinm  radi- 
cale  amoria  di  m  effica- 

ciam,  e1  universalitatem  in  moven 
ii\ e,  qnam  babel  finia  ipsiua  amoris,  secnn- 
dum  quod  per  pradictom  amorem  m 
finaliter.  Quamobrem  si  finis,  d1  movel  per 
amorem,    taliter  movet,  quod   in  genere 
caus  b  finalia  habeat  \  im  snbjiciendi 
efficaciter  omnes  hominia  potentiaa,e(  actus, 
et  omnia  qua  snnl  in  aliqno  supposito  «u- 
trahat,  el  com  [uod 

principium  radi  ectivum  talisamoria 

habeal  in  genere  caua  b  efficientia  \  im  sub- 
jiciendi  efficaciter  omnea  hominia  virl 
el  operationes,  et  convertendi  totum  bomi- 
nem  ad  finem,  quem  tali  amore  prosequi- 
tur.  Aliter  enim  eril  minna  in  i 
active  quam  iinis  in  movendo  tinalitei 
sub  ea  ratione  nullum  agens  fini 
pondebit,  quodest  impossibile. 
Nota8L      Ultimo  observandum  est,  objectum  pi 
*  prium  amoris   charitatia  secundum  Buam 
rationem  specificam  |  a  qua  praescin 
nequit)  esse  Deum  iinem  Bupernaturalem 
D.Tho.  supcr  omnia  diiectum,  utdocel  D.  Thom. 
2,  v?,  qwtst.  25,  art.   I,  et  cnm  eo  commu- 
nitcr  Theologi  :  ita  quod  ratio  ultimi  iinis 


simplicii  r  i  ;   oi  line  t  im  i  iam 

supernaturali,  quae  se  habel  velut  mediate, 
et  remote  al  actus   aliarum   virtutjn: 
propria,  «-t  proxima  rat.  ivaactna 

amoria  charitatls,  juam  si  amor  non  attin- 

oon  erit  charitatis  an 
ratione  antem  ultimi  finia  simpli 
subji  -,  et 

!.  a    [  .  ita 

I   nihil  i  ;r  in  ipc  1   actua- 

tem  h  ibitaaliterfini  nonsu! 
dinetur  .  :    :litatem  im- 

tt  l\  amari  nnia,  (juod  ponitur 

itione  ultimi  finis simpliciter,  nl  latius 
explicuimua  tra 

i  n  1«  it  lermin  it  amorem  ch 

subjicit  sibi  in   - 
; 

lem  amorem  •.  <-t   totum  <\    -  l 

ertit,  t  un  in  naturalib.,  d  in  su- 

I      latnralil 

•  .  V.\  hia  inatauratur  rati<»  superi  -    ' 
tur  in  i 
niun   primiim,  •  principium  in-1 

trinsecnm  charil  il 

ali(ju<i   form  i,  '|  icm  princi- 

paliter  conti  r  es- 

:  : 

;  : 

gral  rgo 

|  riraum. 
rincipiom  intrii 
charitati 

ntialiter 

ih>n  poteril  ;  rantem 

tran  [oentia 

patel  ex  prima,  et  prima  legitime  infertor 

raotem  bis, 

aotavimoa  •.  n.un  ai 

ratio  Voluntari  idet 

a  principio  intrinai 
principa  atinente,  al  pai 

I)ili  primo  :  el  q  livi- 

Bibilil  effi- 

cientis,   debel   j  i  taii  princij 

Sicientii 

tat  in  genere  finalis,  ut  i 

notabili  observavimus.  Minor  denique  i 
tenditur,  qnia  finia  i  ]  •  r  amor 

charitatis  (nempe  I 
natnralia,  qoam  Bopernataralia  diltx-t 
subjicil  Bibi  in  gi 

irationes,  el  affectos  nal 
et  Bopernataralea  hominis,  cuj 
terminat  ;  alioqoinnon  '  ir  simpli- 

Clt' 


DISP.  II,  DUD.   VI. 


443 


citer  super  omnia,  nec  terminaret  amorem 
charitatis,  sed  alium  effeclum  longe  inferio- 
rem  :  ergo  principium  radicale,  et  princi- 
pale  hujusmodi  amoris,  et  tali  fini  corres- 
pondens,  debet  in  genere  causae  efficientis 
subjicere  praedicto  fini  omnes  potentias  , 
operationes,  et  affectus  propriisupposili.  Id 
aulem  praestare  nc-quit  sola  natura  creata 
secundum  se  :  tum  cjuia  secundum  se  non 
praecontinet  in  actu  amorem  supernalura- 
lem  charitatis  :  tum  quia  solum  potest  sub- 
jicere  fini  potentias,  et  affectus  in  ordine 
naturali,  et  sub  naturali  motivo  ;  cum  ipsa 
spectet  formaliter  praecise  ad  ordinem  na- 
turalem.  Nec  id  praestare  valet  aliquod 
auxilium  transiens;  istud  quippecum  unica 
dumtaxat  operatione  commensuratur,  et 
solum  valet  esse  proximum,  et  immedia- 
tum  ejus  principium.  Ergo  sola  gratia 
sanctificans  potest  habere  conditiones,  quas 
essentialiter  exposcit  primum,  et  radicale 
principium  intrinsecum  amoris  charitatis. 
Nam  gratia  sicut  in  ordine  supernaturali 
est  natura,  ita  est  prima  radix  omnium 
virtutum,etoperationum  supernaturalium, 
quas  proinde  potesl  active  ultimo  fini  su- 
pernaturali  subjiccre  ;  et  cum  sit  participa- 
lio  formalis  naturae  superioris,  dominatur 
naturae  inferiori,  eamque  subinde  cum 
omnibus  suis  potentiis,  et  affectibus  prae- 
dicto  fini  subordinare  valet. 
concr-  Explicatur  haec  ratio,  ct  urgetur  amplius: 
raiio  su-quoniaminnaturalibus  non  posset  voluntas 
pcnor.  su}jjicfjre  se>    q{  omnes   hominis  potentias 

ultimo  fini  naturali  per  efTicaccm  ejus  amo- 
rem,  nisi  radicaretur  in  anima,  quae  est 
prima  radix  omnium  potentiarum  hominis: 
ergo  repugnat,  quod  in  supernaturalibus 
aliqua  virtus  voluntati  impressa  subordinet 
omnes  hominis  potentias  Deo  ultiino  fini 
supernaturali  efficaciter  supor  omnia  di- 
lecto,  nisi  ipsa  virtus  subordinetur  princi- 
pio  radicali,  qaod  possit  omnes  hominis 
potentias  m<  t  in  eas  influere  :  hujus- 

modi  voro  principium  radicale,  el  aniver- 

aeqait  aliud  esse,  quam  gratia  sancti- 
ficans,    cum  ip  i  habeat    rationem 

nataraa  in  ordine  supernatarali  :  ergo  sub- 

gratia  sanctificante,  impoi  ribile  est, 
<{uo(\  voluntas,  quantumvis  supernaturali 
motione  transeante  elevetur,  eliciat  amo- 
rem  charitatis,  quo  omnes  hominis  poten- 

et  aiTectus  Deo  fini  supernaturali  effi- 
caciter  Bubordinet.  Minor  subsumpta,  et 
hsc  posterior  consequentia  constant.  Ante- 
cedens  b  item  enthymematis  videtur  ma- 


nifestum  ;  nam   potenlia   inferior,  qualis 

est  voluntas,   nequit  subordinare,  etoffica- 

citer  movere  potentiam  superiorem,  qualis 

est  intellectus,  nisiin  virtute  allerius  prin- 

cipii  universalioris,  inquo  radicetur  una, 

ot  allera  potentia,  et  cui  in  agondosubor- 

dinetur  :  quod  principium  nihil  aliud  est, 

quam  anima,  in  qua  intellectus,  et  voluntas 

radicantur.   Consequentia  ejusdem  enthy- 

mematis  etiam   constat   a  paritate;  nam 

virtus   voluntati  impressa  accommodatur 

ejus  indoli,  et  naturae  :  ergo  sicut  voluntas 

non  habet  vim  movendi  eJTIcaciter  omnes 

animae  potentias,  nisi  in  virtute  principii 

radicalis,   cui  in  movendo  subordinatur  ; 

ita  virtus  voluntati    impressa  non  potest 

habere  vim  efiicaciter  movendi  omnes  po- 

tentias,  easque  subordinandi   proprio  ob- 

jecto,  nisi  fundetur  in  principio   radicali 

eminentiori,    quod    possit  omnes    animae 

potentias  movere,  et  ineas  influere. 

207.  Exquibus  palet  ad  ea,  quibus  res-  Dirmtur 

contra-i 
ponsio  num.  20-1  data  fulciebatur  :   namriummo* 

primum,  et  principale  principium  effecti-  tlVH,n' 

vum   amoris  charitatis  non   sufficit,  quod 

sit  solus  Deus,  cui  virtus  proxime  effectiva 

praedicti  actus  subordinetur  ;  sed  requiritur 

aliquod  primum  principium  principale  in- 

trinsecum,  ob  rationem  supra  factam  num. 

203 ,    quod  principium   nequit  esse  aliud, 

quamgralia  sanctificans,ut  hactenus  osten- 

dimus.    Ncc  oppositum   evincunt  exempla 

ibidem  pro^osita  ;   nam  motus  maris  non 

est  effective  ab  illo,  sed  a  principio  extrin- 

seco,  cum  sit  motus  non  vitalis  :  cujus  op~ 

positum  accidit  in  amore  charitatis,  ut  ex 

se  Iiquet.   Similiter  motus,  quo  lapis  sur- 

Dismri 
sum  ascendit,  nec  est  vitalis,  nec  ipsi  con-tasmter 

naluralis  ;  sed  omnino   violentus  ,   atqueJJJJ^ 

ideo  ab  exlrinseco,  nempe  ex  impulsu  pro-  i|s,  ci 

jicientis  ipsum.  Actus  autem  Fidei,  et  Speia  jJJJ0" 

\  itales  sunt,  et  supernaturales  :  sed  nihilo- 

minus  non  attingunt  ex  specie  sua  Deum 

sub  ralione  ultimifinis,nec  ipsi  sub  tali  ra- 

tione  esscntialitcr  subordinantur,  et  multo 

minus  proprium  suppositum,  et  omnia  ejus 

praedicto    fini  subordinant  :  sed    queunt 

praecisive  sistere  in  bono  proprio  in  com- 

muni,  quod  est  ultimus  finis  pcccatoris,  et 

ad  quod,  quando  ordine  charitatis  desti- 

tuuntur,  saltem  habitualiter  ordinantur  . 

Unde  non  exposcunt  essentialiter  princi- 

pium  radicale,  quod  possit  omnes  hominis 

potentias,  et operationes  i>(30  ultimo  fini 

supernaturali  subjicere  :  led  solum  illud, 

quod  possit  omnia  hacc  ad  bonum  in  com- 


444 


DE  JUSTIPICATIONE  I.MPII. 


muni  sub  rationo  proprii  ordinare  ,  ad 
quod  sufticit  ipsa  natura  secundum  se. 
Quamobrem  ad  praedictos  Fidei  ,  et  Spei 
actus  secundum  praedicata  essentialia  con- 
sideratos  suilicit  virtus  proxima  supernalu- 
ralis  actualis,  vel  habitualis,  et  principium 
radieale  habens  potentiam  obedientialem 
ad  eos  eliciendos. 
tfota.       208.  Diximus,  secundum  prsedicata 

lialia  ;  quia    praedicti   actus  ut   relati   ad 
Deum  ultimum  finem   super  omnia  dilec- 
tum,  necessario  postulant  gratiam  sancti- 
ficantem  ,  quae   est    primum    principiam 
praedictae  relationis.  Et  ideo  licel  I. 
titutus  tali  gratia  possit  credere 
credere   Deum,  quo  I  pertinet   ad 
actus  fidei  ;  nequit  tamen  cre  lere  inDeum: 
nam  ly  in  Deum,  denotat  Deum  BOperom- 
nia  dilectum  esse  ultimum  finem  praedicti 
actus  ;  quo  l    i  grati  1   sanctificante 

D.Tbo. haberi  non  potest,  ut  docel  l>.  Thom.au 
28,  <le  Verit.  art.  6,  his  verbis  :  Dicendum, 
quod  licet  credere  /)<  >,  vel  Deum,  j 
sine  justilia  •  tamen  credere  in  Deum,  auod 
cst  a  tus  ;  dei  formats,  tinegratia,  veljus- 
titiaesse  non  potest.  Cum  tamen  ea  forma- 
tio  lidci,  el  l  \  in  /  riim  credere,  super  habi- 
tus,  etactus  speciem  solumaddant  relatio- 
uem  ad  Deum  sub  ratione  ultimi  fini 
significavit   idem  S.   Doct. 
art.  -',  i  i  '  "i>.  abi  ait  :  S         i  consideretur 
tertio  modo  objectum  /1  undum  guod 

intelleclus  est  motus  <i  voluntai  nitur 

actus  i"1  i  •  re  tei  ■  in   D  \tm.    I  tnim 

prima  ad  voluntatem    refertur  .   tecundum 
quod  habet  rationem  finis,  Quam  doctrinam 

Angost  accepitex  V.ugust.  term.  181,  ds  tempon 

Auscim.  tract  .„_,_  tll  jnUL  Anselmo 

super  illa  verba  :  Credenti  in  eum,  quijus- 
,.(.|1:|    tificat  impium  ;  et  Beda  in  cap.  2  Jacobi,  abi 
docent,  qao  1  credere  in  Deum  convenit  his, 
qui  Deum  amant.  i  nde  magis  roborator 
doctrina  supra  tradita  :  nam  si  ad 
ut  accidentaliti  r  vestitus 
Deum  ultimum   finem  super  omnia  d 
tum,  nequit  dari  sinegratia  jostifieante ; 
multo  minus  amor  charitatis,  i    .        ntia- 
lisestille  ordo,  poteril  elici  independeuter 
u  tali  gratia.  E1  quod  de  lns  actibus  dixi- 
mus,  applicandum  est  motui  attritioni 
aliis  actibus  imperfectioribus  ,  qui  m 
responsione  expendontorj  quianemi 
rumex  specie  sua  convertit  hominei 
Deum  ultimum  finem. 


luditur  tpusdam 

'.  Aliter  occurrunt  rationi  m 
dam  ex  Advei  ltenim  illam  -^ma. 

evin  od  principium  radicale  am 

supernaturalis  Dei  superomni  J  in 

seipso  fulciri,  »-t  elevari  per  aliqoam  qua- 
lii  item  Bupernatoralem,  qo 
dicti  amoris  •,  ut  si<.-  detor  debita  proportio 
inter  principiom    i  \imum 

amoris  ;  el  ul  principiom  radicale  b  il 
virtotem  sufficientem  ad  subjiciendum  I 
fini  supernaturali  cuncta,  qucesunt  in  pro- 
prio  suppoeito.  Dicunl  tamon,  quod  sicut 
qoal  in  principio  pr<\imeope- 

ratii  :na- 

nens  ;  aliqoando  vero  ti 

ifi  principio  radicali 
manenter,  •  i  h 

iam 
munic  iri  p»-r  moddm  ti  otis,  1 1- 

valel  de  potenti  1 11 

elici  absqoe  princi]  -tu- 

rali. 

lu  mi  ;  minim  i  t  m  i  ji- 

,:         piam 
•i,i  h  ibitaali 
1      '  im, 

>on- 
.   '. 
art. 
■ 

:  quoniam  l 
in  principio    tur 
1  mi- 

■    i 
determi 

ha- 
ritati  in 

volontate  reqoiritor  ali  i  qoali 
immedi  ite    in  principi 

nisi    d 

a  gr,;tu  sam 

tia  patet.  El  anfc  letor,      ia  il   > 

quod    recipitur    immi 
animae,  nonordinatur|  i  im      I  ope- 

rationem,  mmuni- 

candom   ammae,  ut  sit  m  aliquo  ordme 

non  pol 
sive  ad  constituendom  animamin 
naturali   :  ergo   ordinitur    pei   N   |>rimo 

I 


;< 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


445 


ad  esse  supernaturale,  sive  ad  constituen- 
dum  animam  in  esse  divino  :  ergo  estgra- 
tia  sanctificans.  Haec  secunda  consequentia 
patet  ex  prima,  quia  munus,  sive  effectus 
primarius  gratiao  sanctificantis  est  consti- 
tueresubjectum  in  essesupernaturali,sicut 
conceptus  primarius  naturae  divinao  in- 
creatae,  quam  gratia  formaliter  participat, 
«st  constituere  Deum  in  esso  divino,  ut  ex 
professo  ostendimus  tract.  prxced.  disp.  4, 
dub.  3  ;  ergo  si  qualitas  immediate  recepta 
in  anima  debet  eam  constituere  in  esse,  et 
ordine  supernaturali,  sequitur  quod  prae- 
dicta  qualitas  sit  gratia  sanctificans  ;  ubi 
<mim  effectus  primarii  suntejusdem  ratio- 
nis,  opus  est  quod  a  forma  ejusdem  ratio- 
nis  proveniant.  Prima  vero  consequentia 
legitime  infertur  ex  praemissis.  Major  au- 
tem,  et  minor  simul  probantur;  nam  id 
quod  recipitur  immediate  in  substantia 
animae,  nequit  ordinari  per  se  primo  ad 
•operandum,  eo  quod  substantia  animae  sit 
incapax  recipiendi  per  se  primo  operatio- 
nem,ut  ostendunt  N.  Complut.  in  lib.  Phy- 
sic.  disp.  10,  qucvst.  4;  ergo  debet  per  se 
primo  ordinari  ad  esse  :  atqui  substantia 
animae  nequit  recipere  aliquod  aliud  a  se 
distinctum,  per  quod  ad  esse  naturale  or- 
dinetur,  vel  quod  ipsam  in  ordine  naturali 
constituat ;  siquidem  anima  ex  seipsa  or- 
dinatur  ad  tale  esse,  et  cum  eo  indissolu- 
biliter  conjungitur,  constituitque  proprium 
suppositum  in  ordine  naturali  :  ergo  id, 
quod  recipitur  immediate  in  substantia 
animae,  nequit  ordinari  per  se  primo  ad 
naturale  esse,  sive  ad  constituendum  ani- 
mam  in  ordine  naturali.  Videantur  quae 
diximus  Iract.  13,  disp.  10,  dub.  2,  §  2,  ubi 
haric  rationem  latius  expendimus,  et  eva- 
siones,  quibus  posset  illi  occurri,  praeclu- 
simus. 

Confirmatur,  quia  participatio  formalis 

JIJ1^"  naturae  divinaesubconceptu  naturac  estgra- 

tia  sanctificans  :  sed  qualitas  illa,  uuae  ani- 

ric-mae  lmmodiatc  inhaereret,  et  esset   radix 

^SJJfi amoris  charitatis  existentis  in  voluntate, 

'i-  non  posset  non  esse   participatio  formalis 

natnra  divinaa  subconceptu  naturaa  :  ergo 

non  possel  non  esse  gratia  Banctificans: 

orgo  si  arnor  charitatis  depencjet  essentiali- 

tor  non  solum  a  qualitate  sifpernaturali 

voluntati  communicata,quae  estprincipium 

proximum   praedicti  amoris,  sed  etiam  a 

qualitate  supernatnrali  impresi  a  immediate 

tantia/  animae,  qaae  eit  principiam  ejus 

radicale;  palam  infertar,  hujusmodi  amo- 


rem  depcndere  essentialiter  a  gralia  sanc- 
tificante  ,  ut  in  conclusione  asseruimus. 
Utraque  consequentia  satis  liquet  ex  prae- 
missis.  Major  autem  ostenditur,  quia  gra- 
tia  sanctificans  nihil  aliud  est,  quam  parti- 
cipatioformalis  naturaodivinaesubconceptu 
naturae,  ut  probavimus  tract.  prxced.  disp. 
4,  dub.3,  et  admittunt  communiter  Adver- 
sarii  :  ergo  perticipatio  formalis  naturae 
divinac  sub  conceptu  naturae  estgratia  sanc- 
tificans.  Patet  consequentia  :  tum  quia  in- 
fertur,  per  simplicem  conversionem  :  tum 
quia  a  defmitione  ad  defmitum,  et  e  con- 
verso,  est  legitima  consequentia,  tam  affir- 
mativa  ,  quam  negativa.  Minor  denique 
suadetur,  quia  natura  divina  increata  sub 
conceptu  naturae  est  radix  amoris  Dei  in 
seipso  :  sed  qualitas  illa  animae  immediate 
inhaerens,  quae  esset  radix  amoris  chari- 
tatis,  esset  formaliter  radix  amoris  Dei  in 
seipso ,  ut  liquet  ex  terminis  :  ergo  esset 
participatio  formalis  naturae  divinae  sub 
conceptu  naturae. 

210.  Nec  refert,  si  dicas,  naturam  divi-R^on* 
nam  in  seipsa  non  constitui  praecise  per 
esse  radicem  amoris  Dei,  sed  multo  magis 
per  esse  radicem  intellectionis  divinae,  cum 
intellectio  sit  potissima  operatio,  quam  ra- 
dicat,  et  ad  quam  inclinat  natura  intellecti- 
va.  Unde  cum  haec  qualitas,quam  Adversarii 
dicunt  substantiae  animan  imprimi,  ut  sit 
radixamorisDei  superomnia,  nonsit  prin- 
cipium  visionis  Dei  in  seipso,  sed  tantum 
amoris;  minime  sequitur,  quod  sit  parti- 
cipatio form-alis  naturac  divinae  sub  conceptu 
naturae. 

Non,  inquam,  hoc  refert  :  tum  quia  na-Rcfciii- 
tura  divina  in  seipsa  non  constituitur  per  ,ul* 
esse  radicem  intellectionis  primordialis, 
cum  ab  ea  nec  formaliter,  nec  virtualiter, 
nocquovis  alio  modo  ex  parte  objecti  dis- 
tinguatur ,  ut  ostendimus  in  Tractatu  de 
Scientia  Dei,  dist.  4,  dub.  2;  sod  munus  ra- 
dicis  cxplicat  per  habitudinem  ad  primam 
operationem  virtualitcr  a  so  distinctam, 
quae  est  amor  Dei  in  seipso.Cum  crgo  quali- 
tas  ab  Adversariis  assignata  sit  radix  amo- 
ris  charitatis,  qui  est  participatio  formalis 
amoris  incroati,  sequitur  necessario,  quod 
sit  participatio  formalis  naturae  divinae  sub 
conceptu  naturao.  T um  etiam,  et  praecipuo, 
quia  implicat,  quod  praedtcta  qualitaa  sit 
radix  amoris  Dei,  <?t  (juod  non  sil  radix 
cognitionis  Dei,  vel  in  seipso,  vcl  saltem 
mediate,  etperfidem  :sed  eo  ipso  habet 
quidquid  requiritur,  ut  sit  participatio  for- 


1 10 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


Quidam 
admit- 

lunt  {,'ia 
liam 

sanc- 

tiilcan- 

!cin  iran 

seunter. 


rauxo 


malis  riaturaj  divinae  sub  concoptu  natn 
orgo  praedicta  qualitas  nequit  non  esse  par- 
ticipatio  formalis  naturaediviriac  sub  con- 
ceptu  naturae.  Conseqaentia  patet;  Minor 
otiam  videtur  certa:  nam  idoo  gratia  sanc- 
tificans  ost  participatio  formalis  naturae 
divinae  sub  concoptu  naturso,  quia  ost  i 
videndi  Deum  ve\  inseipso,  vel  per  fidem. 
ot  simul  amandi  Deum  in  6(  i  .  e,  ot  io 

idem  redit,  quia  est  r  perationam, 

quae  sunt  participationes  formales  operatio 
num  divinarum;  implicat  onirn,  q 
ratio  participet  formaliter  operationem,  et 
quod  radix  nort  participet  radicem,  sea  oa- 
turam  :  ergo  si  qualitas  illa  ab  Adversariis 
assignata  est  radix  cognitionis  Dei   in 
vel  per  fidem,  et  simulamoris  Deiin 
nequit  aonesse  participatibformalis  naturae 
divinae  sub  conceptu  aatarae.  Major  aatem 
ostenditur,  quia  sicut  au 
tialiter  cognitionem,  ita  radixamorisdi 
per  prius  radicare  cognitionem  :  qaa  de 
causadocent  communiter  Theologi,  el  Phi- 
losophi,omnem  naturam  volitfvam  esse  in- 
tellectivam,  et  oppositum  implj  ntra- 

dictionem,  nec  fieri  posse  per  potentiam 
Dei  absolutam,  licel  aliqui  dubitent,  an 
omnis  natura  intellectiva  debi  i  oli- 

tiva  :  ergo  implicat,  quoi  qualitas  illa  tran- 
siens  sit  radix  amoris  Dei   in  .  vel 

saltem  mediate,  el  per  fidem. 

211.  Propter  haec  non  de  unl  aliqui  ei 
.  Advers  triis,  qui  concedanl  praedicl  im 
litatem  transeuntem  receptam   immediate 
insubstantia  anim  ratiam sanctifi- 

"cantem  transeunter,  Bive  participationem 
formalem,  et  formaliter   transeuntem  na- 
turaa  dh  inae  sub  concepta  natar 
Arauxo  supra  citatus  in  n 
secundae  sententiae,  el  confirmat,  acexpli- 
ca1  in  hunc  modum  :  Sicui  depotentia  a 
lutu  potest  Deus  per  auxilium  actuaU  consti- 
tuere  potentiam  in  actu  primo  ad  productio- 
iwm  dilectionis,  et  visionis  beat* :  ita  etiam 
potest  media  aliqua  qualilateactualianimam 
nostram  jusiificare,  etgralam  reddere,  atque 
principium  merendi ;  licet  ju 
set  diversx  rationis  ab  hae,  qua  modo  I1 
nosjustificat ;  hssc  enim  fit  />/v  dona  habitua- 
liu,  vt  sine  illis,   ut  I  nequit  inteltigi  : 

tllu  vero  fierei  per  donum  aliquod  actua 
gratia  habituali  distinctum.  Idemque  signi- 
ficaverat    praedictus   Author  in  kac   I, 
qtmst.  1 13,  art.  2,dub.  1  in  resp.  ad  4. 1  nde 
licet  concedatur  amorem  sopernaturalem 
Dei  super  omnia  dependere  essentialiti 


gratia  sanctificante,  minime  tamer: 
tur,  quod  dependeat  agratia  babituali 
terminate sumpta,  ut  nos  affirmam 
solum,  quod  dependeat  a  i  mctifi- 

cante,  qo  indit  ab  actuali.it  I.  :L»i- 

tuali,  ot  per  atramque  participatar. 

teram    hoc  effagiam  plura  contir. 
falsa,  etincerta,  potestqueex  dictis  effi 
ter  praecludi.  Et  ut  aequivocationem  in  h 
partc  vitemus,  observandum  est.  dopli 
intelligi  |  I  iliquaqualitassittran- 

siens,etconi 
Uno  i 
sit  Quida,  et  facile  m 

itialiter  *  ab  habitu 

distingaitnr,  atdocent  y-  >!ut.  in  / 

disp.  \~>,  qti  i  princi] 

operativis  b  i  lit,  qoi  I 

cum  anica  tantum  oj 
rantur,  el  l 

nti  un  .  hinc  enim  |  t,  quod 

il- 
Iud  principiam  i  i 

.   flaxibilitas  .-it  ipt 
conv<  ab  intrii 

'.  itisj,.  : 
•  i  -     • 

.  im 
naturalit 
tr  tnseunti,  et    '       li  :  ita  quod  Iiu 

a  iit  ab  in- 

I   implicatio  in  I   forma 

aferatar   modo 
transeanti,  »-t  d 
tione,  vel  ab  uoi 
Sicul  enim  i 
;        t  dh  in 
sibi  i  rali  inh  t  io  ac- 

■ 
sua  tr  insien 
ut  liquel  iti  elevatii  □ 
inferni  i  spiril 

repugnare  \  idetur.q 
el  ex  natura  sua  perm  u 
alicui  modo transeunti, et o  iti. 

El  hunc  philosophandi  i  an- 

turplun  int, 

omne   principium  proximam  visionis  I 
iii  seipso,  aempe  lamen  gli  r  ;  ra- 

litatem  habitualem,  i't  permanenl 
tamen  bifariam  communicari  :  prv 
manenter,et  hic 

I  in  patria  :  tecumdo,  transeon- 
ter,  et  hic  n  -t  illi  pi 

et  miraculosus,  utaccidit  D.  Paaloio 

raptu. 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


117 


apre  i.  raptu.  Quam  doctrinam  tradunt  Capreol. 
Ferrar.  Cajet.  Ferrar.  Soto,  Bannoz,  Navarrete,  et 
soto-    Gonzalez,  quos  refert,  et  sequitur  Godoy 
favarr. '  tract.  de  visione  Dei,  disp.  18,  §  4.  Idemque 
Godov  tueritenentur  qui  affirmant,  posse  habitum 
supernaturalem,    utputa  gratiam  sanctifi- 
cantem,  qua3  modo  datur,  constitui  in  la- 
pide ;  nam  in  eo  eventu  forma  recepta  esset 
ex  natura  sua  habitualis,  et  permanens,  ut 
supponitur;  et  nihilominus  communicare- 
tur  modo  innaturali,  et  miraculoso,  atque 
ideo  ex  se  non  permanenti,  sed  facile  tran- 
seunti.  Et  eodem  modo  posset  imaginari, 
quod  anima  rationalis  uniretur  materiae 
mediis  dispositionibus  fluidis,  et  transeun- 
tibus  ,    et  ab  intrinseco  defectibilibus  :  in 
quo  casu  forma  quidem  unita  esset  perma- 
nens,  sed  uniretur  modo  transeunti.  Et  hoc 
exemplum  magis  accedit  adpraesentem  ma- 
teriam;  nam  si  forma  substantialis  ex  se 
permanens,  et  incorruptibilis  unitur  modo 
corruptibili,   atque  ideo  non  permanenti, 
uptime  intelligi   potest,  quod   forma   acci- 
dentalis  ex  se  permanens  uniatur,  et  com- 
municetur  modo  transeunti. 
Refeiii-      212.  Ex  hisconfutaturpraedictaresponsio; 
l?ecR  nam  cum  dicitur,  possibilem  esse  qualita- 
respon-  tem  transountem,  quae  sit  formalis  partici- 
patio  naturae  divinae  sub  conceptu  naturae, 
sive  gratiam  sanctificantem,  quae  sit  tran- 
siens  ;  inquirimus  an  ly  transiens,  referatur 
ad  ipsam  essentiam  qualitatis,  et  denotet 
ipsam  non  essehabitum,  sed  dispositionem, 
sive   motiouem   essentialiter  fluidam;   an 
autem  praecise  referatur   ad  modum ,  quo 
il!a  qualitas  uniretur,  et  denotet  qualitatem 
quidem  exse  permanentem,  et  habitualem 
esse;  communicari  tamenmodo  transeunti, 
et  innaturali,sicut  in  exemplis  proxime  re- 
latis  contingit  ?  si  dicatur  hoc  ultimum, 
minime  prejudicatur  ex  vi  hujus  veritati 
nostra  assertionis;quia  ad  eam  tuendam 
satis  <:.-A.  quod  actus  amoris  dependeat  es- 
-entialiter  ab  babitu   gratia)   sanctificantis 
immediato  in   anima  recepto,  qnidimid  sit 
de  modo,  quo  praadictas  habitus  commuui- 
catur,  ethaeret.  Semper  qnippe  verificabitur 
impossibilem  e  -.<■  remissionempeccatynor- 
laliB  hominis  elevati  ad  finem  supernatu- 
ralem  absque  infa  lione  ^ratiajsanctificantis 
babitualis;  liqnidem  amor  charitatis,  por 
q u^rn  aatamantAdvenarii,  posse  iK.-ccatum 
abeolute,  licet  indirecte,  remitti,  dependel 
ntialiter  ;i  prasdicta  gratia,  et  ad  eam 
seqoitur  ;  ac  subinde  lapponit  remiasionem 
•  i  factara  formaliter  per  illam.  sicut 


?10. 


inexemplissupra  adductissempersalvatur, 

quod  visio  beatifica  dependet  essentialiter 

ab  habitu  luminis  gloriae,  si  semel  hoc  lu- 

men  est  essentialiter  habitus,   licet  possit 

communicari  modo  transeunti  ;  et  discur- 

sus  hominis  dependet  essentialiter  a  forma 

essentialiter  permanenti,  nempe  anima  ra- 

tionali,  esto  possit  haec  forma  communicari 

modo  transeunti.  Diximus,  minime  prxju- 

dicatur  ex  vi  hujus,   etc.   quia  modo  non 

oportet  decernere,  an  habitus  gratiae  possit 

absolute    communicari   modo   transeunti, 

necne  ;  sed  satis  est  id  admittere  (quod  ut 

vidimus,  sua  probabilitate  non  carel)  et  os- 

tendere,  quod  eo  admisso,  adhuc  perma- 

nent  et  veritas  nostrae  assertionis,  et  robur 

rationis  pro  illa  factae. 

213.  Si   autem   primum   illud   eliaratur J'??Possi- 

r  o         bilis  es* 

(quod  magis  sentire  videntur  illius  respon-  gratia' 

sionis  Authores,  dum  illam  qualitatem  ap- ^"Sab 
pellant  actualem,  eamque  condistingunt  a  tatria- 
gratia  habituali,  et  dicunt   praestare  effec-    tran- 
tum  formalem  distinctae  rationis),  adver-    siens* 
satur  quidem  nostrae  assertioni,   sed  non 
minus  adversatur  veritati.    Primo,  quia  de 
ratione  naturae  divinaesubproprio  conceptu 
naturae  est  quod  sit  permanens  :  sed  quali- 
tas  illa  immediate  in  anima  recepta  esset 
natura  divina  sub  conceptu  naturae  :  ergo 
deberet  esse  qualitas  permanens,  esto  com- 
municaretur  modo  transeunti.Consequentia 
est  legitima.  Minor  etconceditur  ab  Adver- 
sariis,  et  facile  ostenditur  ;  nam  id,quod  in 
ordinesupernaturali  est  prima  radix  ope- 
rationum  praedicti  ordinis,  habet  rationem 
naturaein  tali  ordine  :  sicut  prima  radix 
operationum  naturalium  est  natura  in  or- 
dine  naturali  :  quo  discursu  probant  com- 
muniter  Thomistac,  habitum  gratiao  sancti- 
ficantis  esse  naturam  divinam  per  partici- 
pationem,  ut  late  ostendimus  tract.  prxced. 
disp,  4,  dub.  4  ;  sed  qualitas  illa  in  anima 
immediate  recepta,  esset  in  ordine  super- 
naturali  radix  operationum  praodicti  ordi- 
nis,  siquidem  esset  radix  amoris  superna- 
turalis,  ut  oxpresse  admittunt  Adversarii, 
etcognitionissupernaturalis  illum  amorem 
regulantis,  utsupra  ostendimus  :ergo  prae- 
dicta qaalitas  in  ordine  supernaturali  esset 
natura  divina  sub  conceptu  naturae.  Major 
autem  ostenditur  :  tum  quia  de  ratione  na- 
karaaestconjtitaeresimplicitersuppositum, 
in  quo  est,  inesse,   in  ordine,  et  in  statu  : 
ied  omnia  hasc  explicant  permanentiam  : 
ergo  deratione  naturas divinas sub conceptu 
natur;e  est,  qaod  sit  permanens.  Videatur 


448 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


D.Tho.  D.  Thom.  qwest.  27  de  Verit.  art.  2,  in  resp. 
ad  7.  Tum  etiam,  quia  de  ratione  naturac 
divina?  per  participationem  est  constituere 
filium  Dei  per  participationem,  et  conse- 
quenter  praestare  jus  connaturale  ad  hacre- 
ditatem  paternam,  sive  ad  beatitndinem, 
qi  ae  quid permanens  est,  ut  de  se  liquet: 
sed  forma  exigens  ab  intrinseco  aliquid 
permanons,  ut  sibi  connaturalitor  debitam, 
debet  esse  permanens,  cumexigentia  rei  ab 
intrinseco  permanentis  nequeat  fundari  in 
re  ab  intrinseco  transeunti :  ergo  de  ratione 
natune  divinae  sub  conceptu  naturae  est, 
quod  sit  permanens. 

Secundol  quia  omnia  qu  e  diximus  irocf . 
prsBced.  disp.  1  dub.St  al  ostenderemns  im- 
possibilem  esse  aliain  gratiam  babitaalem 
specifice  distinctam  a  gratia  habitoali 
modo  datur  (quod  etiam  tuetur  Araaxo  ibi- 
dem  relatas)  pariler  evinconl  impossibili- 
tatem  alterius  gratiaa  actualis, 
ticipatio  formalis  naturae  divina.  Etenim 
ideo  repugnat  alia  gratia  habitaali 
diversa,  quia  propri  i  species  grati  e  sancti- 
ficantis  consist^l  in  participatione  formali 
naturae  divinae  snb  concepta  naturae,  sive 
radicis  oj>erationum  divinarum;quae  ratio 
est  in&ivisibilis  tam  ex  parte  form  e  p  irti- 
cipatae,  qnam  ex  parte  modi  participandi. 
Si  enim  vel  non  p  irticip  itnr  conceptus  na- 
tur;t>  divinae,  vel  n<>n  participatur  formali- 
ter,  et  imitando  illam  proutest  in  se,  non 
datur  participatio  formalis  natarae  divina 
sub  conceptu  aataraa,  ac  subinde  nec  gratia 
sanctificans :  abi  autem  atrnmque  salvatnr, 
nulla  differentia  specifica  a  ngnatar  bj 
parte  gratiaa  sanctificantis  :  ande  qnslibet 
difierentia,  quaa  inter  grati  intes 

assignari  valet,  es1  acci  lenl  ilis,  nemj 
cundum  aliqnos  modos,  qni  snnl  extra  ejns 
speciem,  utpnta  quod  in  ano  sit  intensa,  in 
alio  remissa;  in  ano  radicel  qnaadam  vir- 
tutes,  quas  non  radical  in  alio ;  in  uno  di- 
catur  justitia  originalia,  el  non  in  all 
in  uno  praestet  confirmationem  in  bon 
alio  vero  sit  amissibilis,  etc.  Sed  qnalitas 
hacc  ab  Adversariia  1 1  esl  participa- 

tio  formalis  naturae  divinaB  sub  conceptn 
naturae,  et  praestal  enndem  effectnm  pri- 
marium  specificum,  qnem  praestal  gratia 
sanctificans  habitualis,  nempeconatil 
nos  Deos  per  participationem,  sive  consor- 
tes  naturae  divinae,  pront  eat  in  ae.  Krgo 
vel  praedicta  qnalitas  esl  esaentialiter  gratia 
sanctificans  dese  habitualis.  et  permanens, 
licet  habeat  modum  unionis  transeuntem 


fquod,   ut  supra  diximna,  nihil  rofert  ad 
veritatem  nostrae  aasertionis);  vel  sidiflerre 
specifice,  et  essentialiter  a  gratia  sanctifi- 
cante  habituali  dicatur,  esl  prorsus  imj 
sibilis.  Recolantnr  quae  diximus  loco  cit  i 
21  1.  rs  irii  dicant,  qualita-  f 

i  ,  .rr  .•      turam- 

tem  hanc  actualem  satis  diuerre  a  grati  .• 
habituali  adhuc  sub  munere  ra 
turae;  qnia  grati  i  habitualisestradix  \ 
B,  et  amoris  charitatis ;  qo 
tas  vero  La  solum  lix  arn 

charitati  nmum  actus  f;  I 

quem  i!  inquam,  si 

dicatur,  satis  impugnatur  ex  dictis  :  tum 
qnia  non  cohaeret,  qood  qaalitat  illa  sit 
P  irticip  itio  forn  divinaB  sub 

l  b  L-- 
re  lit  item  p  i  Dei  in 

■in    fundatum  in  n 

:  itum  in  .  itarali  alic 

form  b  intri 
jus  physi 
gentiam  physicam  visionis  Dei  in 

minimi 
radii  illi  la.  T  im  •  U  im  iri- 

galatiom 

nem  Dei  in  - 

qui  erat  ni  \  in  patl  rfi- 

citur 

charitatii 

vi- 
sionem  I 

um 

mittunt  possibilitatem  qualitati  dis, 

tura 
.  eti  im  debenl  admitten 
bilitatem  qo 
illum  amorem,  • 

manenfc  :turali- 

■••  1  in  ial  ir  iliter,  el  lr  i 
ti  qnalitaa  non 
tialifc  iem  ■  gratia  babtto 

ut  argnmentum 

/  Hm  rejicitnr  pr  e  ticta  n  .  im 

anxilia  fluid  snnt,  qaatenu 

commensnrantur  cum  nnica  ts 
ratione,  q  1 1 

quuta.    Btatim  mferuntur 

qnippehnjnai         laxiliaadinoi  an- 

dam  spiritnalinm    cor..  im,   nt 

communi  Thomistarum  aeotenti  ui- 

mu> 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


44i) 


nius  tract.  prxced.  disp.  5,  dub.  3.  Unde 
auxilium  fluidum,  seuqualitas  actualis  non 
«concurrit  ad  duas,  vel  plures  operationes  ; 
sed  ad  unam  tantum  determinat,  eamque 
immediate,  et  per  se  primo  respicit ;  et  ideo 
semper  recipitur  in  potentia  immediate 
operativa.  Sed  qualitas  illa,  quae  in  ani- 
ma  immediate  reciperetur  ad  radicandum 
amorem  charitatis,  respiceret  non  uni- 
cam  tantum  operationem,  nempe  amo- 
rem  charitatis ;  sed  alias  plures,  omnes 
videlicet,  quas  Deo  ultimo  fini  subjiceret, 
ut  argumentum  supra  factum  probat;  et 
aliunde  non  reciperetur  immediate  in  po- 
tentiis,  nec  ab  operatione  specificaretur,  ut 
Adversarii  concedunt,  et  satis  ex  se  liquet. 
Ergo  absque  fundamento  appellatur  auxi- 
lium  transiens,  seu  qualitas  actualis,  et 
condistinguitur  contra  gratiam  sanclifican- 
tem  habitualem. 

215.  Adde  omnia,  quibus  Thomistae  pro- 
hacpartebant  impossibile  esse,  quod  operatio  aliqua 
ioent?a"  s^  f°rma  sanctificans,  suadere  etiam,  quod 
repugnat  qualitas  fluida  formaliter  sancti- 
ficans  ;  quia  sicut  operatio  intelligitur  per 
modum  viae,  et  tendcntiae,  et  subinde  ne- 
quit  constituere  statum  justitiae,  qui  de  se 
exprimit  stabilitatem,  sed  debet  supponere 
formam,  in  qua  radicetur,  et  quae  eam  sta- 
bilitatem  formaliter  communicet  :  ita  qua- 
litas  fluida  intelligitur  a  fortiori  per  mo- 
dum  viao,  et  tendentiae;  et  consequenter 
nequit  statum  justi,  et  propriam  rationem 
gratisimpliciterconstituerercumqueAraujo 
prius  illud  asserat,  minusconsequenter  ne- 
gat  hoc  posterius. 

§  VII. 
Major  confirmatio   nostrs  rationis. 

jviiu  j  216.  Fundamentum,  cui  veritatem  nos- 
PJj^    tr  rnmisimus,  potest  amplius 

^:rii<:nt  .<  roborari  ex  dictis  tract.  8,  disp.  4,  dub.  3, 
ubi  nura.  51,  insinuavimus  rationem,  ob 
quam  repagnat  dari  amorem  charitatis  Dei 
saper  omnia  absque  inflaxu  gratis  sanctifi- 
cantin  habitualis.  Potestaatem  sic  proponi : 
quoniam  <\<;  essentia  praedicti  amori  e  I 
inclinare  perfecte  sab jectam  ad  bonum  pro- 
priam  natars  divinse  •  sed  implicat,  quod 
detur  hujasmodi  inclinatio  absque  influxu 
gratias  sanctificantis  habitaalis  :  ergo  impli- 
cst,  dari  amorem  charitatis,  et  qaod  non 
procedat  a  gratia  lanctificante  habituali ;  et 
con  .<-qu':/ii(T  impo  i  ibili   e  \i  remi  sio  pec- 


rnoti 


cati  per  solum  actumamoris  Dei  super  om- 
nia,  sed  necessario  exercenda  est  per  gra- 
tiam  habitualem  sanctificantem,  quae  ad 
talem  amorem  pracsupponatur,  ct  in  eum 
influat.  Haec  secunda  consequentia  patet 
ex  prima,  et  ex  his  quae  supra  observavi- 
mus.  Prima  vero  legitime  infertur  ex  prae- 
missis.  Major  autem  est  certa  :  quoniam 
amor  charitatis  respicit  Deum  ut  finem  sim- 
pliciter  ultimum,  etsuper  omnia  dilectum, 
referendo  se,  et  proprium  suppositum,  et 
cuncta,  tam  naturalia,  quam  supernatura- 
lia,  ad  Deum  in  seipso  :  et  quaelibet  opposita 
restrictio,  vel  limitatio  propriam  rationem 
specificam  praedicti  amoris  destrueret  :  ergo 
de  essentia  hujusmodi  amoris  est  inclinare 
perfecte  subjectum  ad  bonum  proprium  na- 
turae  divinae. 

Minorautem.in  qua  est  difFicultas,  osten- 
ditur  :  nam  de  essentia  inclinationis  per- 
fectae.  est  respicere  bonum  proprium  illius 
naturae,  a  qua  inclinatio  procedit,  et  in  qua 
radicatur  :  ergo  implicat,  dari  inclinatio- 
nem  perfectam  ad  bonum  proprium  naturae 
divinae,  et  quod  a  natura  divina  non  proce- 
dat,  et  radicetur  in  illa  :  atqui  natura  di- 
vina  in  nobis  habetur  per  gratiam  sanctifi- 
cantem  habitualem  :  ergo  si  de  essentia 
amoris  charitatis  est  inclinare  ad  bonum 
proprium  naturae  divinae,  implicat  reperiri 
talem  amorem,  et  quod  non  procedat  a 
praedicta  gratia,  et  in  ea  non  radicetur. 
Caetera  constant.  Et  antecedens  suadetur  : 
tum  quia  ad  hoc  per  se  primo  deservit  in- 
clinatio,  ut  ejus  principium  propendeat  in 
bonum  sibi  proprium,  et  suae  conditioni 
conveniens  :  ergo  de  essentia  inclinationis 
perfecta?  est  tendere  in  bonum  proprium 
illius  naturae,  a  qua  procedit,  et  in  qua  ra- 
dicatur.  Tum  etiam,  quia  sicut  accidens 
non  est  propter  scmetipsum,  sed  propter 
substantiam,  cui  inest ;  ita  inclinatio  non 
cst  propter  seipsam,  sed  propter  naturam, 
in  qua  fundatur  :  sed  natura  quaelibet 
summa  intimitate,  et  propensione  est  ad 
seipsam  :  ergo  quaelibet  inclinatio  perfecla 
debet  tendere  in  bonum  proprium  illius 
nataras,  a  qua  procedit,  et  in  qaa  fundatur. 
Tum  praeterea,  quia  si  regula,  ut  sic  dica- 
mus,  et  terminus  prnefixus  cujuslibet  incli- 
nationis  non  esset  bonum  proprium  illius 
naturao,  in  qua  est  inclin;:,J/\  nulla  posset 
assignari  ratio,  ob  quam  tali  naturae  talis 
inclinatio,  et  non  alia  convenirel  :  quare 
v.  g.  ignis  inclinaret  ad  locum  sursum, 
terra  ad  locum  deorsum,  elc.  ergo  idem 


Amor 

charita- 

lis  de- 

pcndet 

essentia- 

lilcra 

gratia 

sanctili- 

cantc 


450 


DE  JUSTIFICATIOM-:  I.\II'If. 


quod  prius.  Tum  denique,  narn  inclinatio 

manifestat  vim,  et  conditionem  sui  princi- 

pii,  vel  naturae,  a  qua  procedit,  et  ij)si  com- 

mensuratur  :  sed  quaelibet  natura  adaequa- 

tur  cum  bono  sibi  proprio,   tanquam  cum 

fine,  eo  quod  idem  est  ordo  agentium,  et 

finium;  et  terminus  correspondet  princi- 

pio  :  ergo  de  ratione  cojuslihet  inclinatio- 

nis  perfeetae  est  propendere  ad  bonum  pro- 

prium  illius  naturae,  a  qua  procedit,  et  in 

qua  fundatur. 

Confir-       Confirmatur  :  nam  ciuia  iustus  habet  in 
rnatio.  ...  ,  •   •      . 

se  naturam  divinam  participatam  per  gra- 

la(]Cor  tiam  habitualem,  et  dominantem  propriae 
13.  hominis  naturae,  propterea  non  amat  ut 
ultimum  finem  bonum  proprium,  sive  pro- 
prias  natura  conveniens,  sed  boimm  pro-1 
prium  naturye  divinaB,  juxta  illud  Apo 
ad  Corinth.  [3:Charitasnonau9riiaui 
sunt.  Econtra  vero,  qoiaexistens  in  peocato 
rnorlali  solum  habet  naturam  propriam, 
non  sabordinatam  naturaa  Buperiorij  id- 
circo  non  annit  ut  ultimum  finem  bonam 
proprium  naturaa  divinao,  un,  et 

omne  bonum,  ut  propriae  naturae  conve- 

adriiii.  niens,  juxta  illud  ejnsdem  Apost.  ad  Phi- 
lipp.  1  :  Qjnnet  qua  tua  suni  qtutrunt,  non 
qusJesu  Christi.  Signum  igiturest,  omnem 
inclinationem  perfectam,  sive  respicien- 
tem  ultimum  finem,  tendere  a  1  bonnm  pro- 
prium  illius  naturaa,  a  qna  procedit,  et  in 
qua  fundatur.  Krgo  repognat,  quod  homo 
non  habens  in  seipso  uaturam  divinam 
participatam  per  gratiam  habitnalem,  amel 
super  omnia  bonnm  propriam  natnrai  di- 
vinae;  atque  ideo  implicabit  amorcharita- 
tis,  qui  a  gratia  sanctificante  habitnali  non 
procedat,  et  qui  aonradicetnr  in  illa.  N>-  ■■ 
hic  oportet  auferre  recursumad  participa- 
tionem  naturs  divinaa  sub  concepto  natu- 
rae,  media  qualitate  Qnente,  et  actuali . 
nani  hoceffugium  Batis  praeclnsimns  B  i"  a- 
cedenti.  Recolantar  quaa  diximns 
pra  citato,  ex  quibns  poterit  hic  disco 
amplius  fulciri. 

objectio-  217.  Sed  adversnm  illom  occorrnnt  ali- 
pjfjlj  quae  difficultates,  ex  qoarom  solotione  ejos 
efficacia  magis  apparebit.  Prtmo  igitor  op- 
pones ;  nam  si  ea,  qoaa  diximns,  vera  sunt, 
sequitur  hominem  in  stata  purornm  non 
posse  diligere  Deumfinem  natnralem  snper 
omnia  :  cujus  oppositom  statnimns  //•</(•/. 
praced.  dinp.  2,  dub.  1.  Sequela ostenditur, 
quia  homo  in  statu  purorum  non  haberet 
nisi  naturam  propriam  omni  gratia,  et  na- 
turali,  et  supernatnrali  destitutam  :  atqne 


ideo  omnis  hominis  inclinatio  i 
praocise  in  ejus  natura  i  i  inclin  i 

in  aliqua   natura  radicata  solum  tendit 
bonum  proprium  praedictae  naturae,  sequi- 
tur  hominem  instatu  purorum  non  pt 
diligere  Deum  finem  naturalem  super  om- 
nia,  sed  tantum  seipsum. 

>    undo,  si  ratio  supra  facta  aliqui 
bat,  evincit  potius,  naturam  in 
fundari,  et  a  qua  deberel  procedere  amor 
charitatis,  esse  ipsam  increatam  Dei  nato- 
ram,  prontesl  in  se,  quam  natoram  divi- 
nam  per  particip  itionem,  - 
in  grati  i ;  n  un  amor  ch  inclina- 

:  1  bonnm  n  iturae  divin  b  incn 
proot  est  in  se,  non  i      >num  ipsi 

grati  e  sanctific  mtis  ;  atqne  ideo  si  oltim 
terminos  ca  [ue  inclin  tti 

•  ni  n  itura,  .  lamentom, 

i  I   i  idix  illi  litor,    n  itoi 

increat  im  !••  >bis  oniri,  ol 

mns  elicere  amorem  charitatia.  II" 
est  omnino  absnrdnm,  et  imp  •.  ut 

muniter  docent  Autl 
Thomistae  contr 

Spiritnm  m  nobis  nniri  in  i 

principii  pi 

/    tio,  nam  bj  inclin  u. 
tati  .  I  p  irti  i 

en  !•  r- 1 

itia  habitnaii,  'i  i  b  esl  |»  irl 
malis  natura?  dit  in  I  in  le,  inclina- 

tionem,  sive  amorem  increatum 
virtoaliter  assentiaUter  a    natara  divina 
tta  ;  el  o  n  >  \  lenter  n<  d  |  <»m- 

mnnicari  per  se  amorem  divinnm,  qnin 
commnn  .  itoi  i  i 

l>"i ;  sicol  in  ii'  tentia  neqoil  I 

concurrei  morem  charitatis,  qoin  ; 

.-.•  prios  concurral  a  I  pi  aem  gr 

sanctificanti  - 

I   falsum,  quia  Spiritui  sanci 
ex   \i  BuaB    prodnctionia   communi- 
catnr  amor,  el  tamen  non  communicatur 

.1    BUS  | 

di\  ina. 

Quarto,  qnia  actos  Sp 
indinatii  nnm  proprium  di- 

vinae  naturaa,  aiqnidem   procedita  virl 
Theologica  aftectiva,  de  cujus  ratii 
attingere  Denm  in  seipso  •.  et  nihilomii 
praa  licl  atialiter 

a  gratia  habituali,  ut  p  ite!  in  pluribus  pec- 
catoribus,  qni  illum   absquo  tali  srati.i 
ciunt  falsnm    eat,  qnod  iuclin 

perfecta  ad  bonum  alicojos  naturae  debeat 

praDsuppor.' 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


451 


praesupponere  tanquam  principium  ipsam 
naturam,  et  ab  ea  procedere. 

Qi!i.,ta.  Quinto,  et  ultimo  :  nam  esto  discursus 
supra  factus  suadet  esse  magis  consonum 
naturis  rerum,  ut  inclinationes  in  eis  re- 
pertae  tendant  ad  bonum  proprium  ipsarum, 
efficax  tamen  non  est  ad  probandum,  quod 
hic  ordo  sit  ipsis  essentialis  ;  potest  enim 
natura  inferior  exmotione  causae  superio- 
ris  inclinari  ad  bonum  altius  se  ;  sicut 
multoties  corporagraviamoventursursum, 
ne  detur  vacuum  ;  et  instrumenta  moven- 
tur,  et  inclinantur  ad  effectum  superio- 
rem,  et  eorum  naturis  non  convenientem. 
Oppositusque  philosophandi  modus  probat, 
si  quid  probat,  neminem  amare,  vel  effi- 
cere,  nisi  quod  est  consonum  suae  naturae  ; 
quod  videtur  essecontra  rationem,  et  expe- 
rientiam. 

Solyitar  218.Haec  tamen,quamvis  difficultate  non 
careant,robur  rationissuprafactaenonener- 
vant,  ut  eis  occurrendo  constabit.  Ad  pri- 
mam  objectionem  respondetur  negando 
sequelam  ;  nam  ut  loco  in  objectione  citato 
diximus,  Deus  ut  author,  et  finis  naturalis, 
non  se  habetutquidextraneum  ad  hominis 
naturam,  sed  potius  ut  totum  ad  partem  ; 
est  quippe  bonum  universalissimum,  non 
quidem  generice,  et  in  praedicando,  sed 
eminentialiter,  et  in  infiuendo.  Inclinatio 
autem  partis  est  per  se  primo  ad  bonum 
totius,  potius  quam  ad  sui  conservationem. 
Et  ideo  homo  in  puris  conditus  teneretur, 
et  posset  diligere  Deum  finem  naturalem 
super    omnia.    Quam    solutionem    docet 

l>'1\k>.  D.   Tliom.    1    part.    quxst.    GO,   art.  5,  ubi 

ad  I,  quod  sic  se  habebat  :  «  Dilectio  natu- 

i  ralis  fundatur    super   unione   naturali  : 

ed  natura  divina  maxime  distat  a  natura 

><  Angeli  :  ergo  naturali  dilectione  Angelus 

«  minus  Deurn  diligit,  quam  se  ;  »  respon- 

det  in  hunc  modum  :  »   Dicendum,  quod 

ratio  illa  procedit  in  his,  quae  ex  aequo 

i  dividantur,  qaoram  unum  non  est  alteri 

ratio  existendi,   et  bonitatis.  ln  talibus 

-  enim  anumquodque  diligit  nataraliter 
<  magi  eipsum,  quam  aiterum,  in  quan- 
"  tum  e.st  magis  sibi  unurn,  quam  alteri. 

ed  in  illis,  quorum  anam  est  tota  ratio 

i  rtendi,  et  bonitatis  alii,  magis  diligi- 

"  tur  oataraliter  tale  alterum,  quam  ip- 

"  sum  :  sicat  dictum  est,  quod  anaquaeque 

pari  diligit  naturaliter  totum  plusquam 

e.  Et  quodlib  ulare  natnraliter  di  - 

'  ligil  plus  bonum  suae   pec  ei,  quam  bo- 

-  n  im  lingulare.  Deu  •;  autem  non 


«  solum  est  bonum  unius  speciei,  sed  est. 
«  ipsum  universale  bonum  simpliciter. 
«  Unde  unumquodque  suo  modo  naturaliter 
«  diligit  Deum  plus  quam  seipsum.  »  Et. 
ad  3,  inquit  :  «  Natura  reflectitur  in  seip- 
«  sam  non  solum  quantum  ad  id,  quod  est 
«  ei  singulare,  sed  multo  magis  quantum 
«  ad  commune.  Inclinatur  enim  unum- 
«  quodque  ad  conservandum  non  solum 
«  suum  individuum,  sed  etiam  suarn  spe- 
«  ciem.  Et  multo  magis  habet  naturalem 
«  inclinationem  unumquodque  in  id,  quod 
«  est  bonum  universale  simpliciter.  »  Et 
similia  docet  in  hac  1,  2,  quxst.  109,  art. 
3,  et  2,  2,  quxst.  26,  art.  3.  Juxta  quam 
doctrinam  Deus  ut  author,  etfinis  naturalis 
non  omnino  condistinguitur  a  natura,  sed 
comparatur  ut  tota  ratio  existentiae,  et  bo- 
nitatis,  quae  in  ipsa  reperitur.  Quamobrem 
inclinatio  in  natura  hominis  radicata,  et 
ad  ejus  bonum  juxta  rectam  rationem  pro- 
pendens,  magis  tendit  ad  bonum  Dei,  sive 
ad  Deum  sub  ratione  ultimi  fmis ;  oritur 
enim  a  natura,  ut  estquoddam  bonum  par- 
tiale  comparative  ad  divinum  :  et  eo  modo 
reflectitur  supra  naturam  tanquam  supra 
partem,  et  tandem  sistit  in  Deo  tanquam 
in  ultimo  fine. 

Quae  doctrina  (uttacitamreplicam  praeoc- 
cupemus),  non  habet  locum  in  homine 
gratia  sanctificante  destituto,  et  comparato 
ad  Deum  ut  ad  fmem  supernaturalem, 
quantumvis  auxiliis  transeuntibus  adjuve- 
tur.  Quoniam  homo,  dum  praedictam  gra- 
tiam  non  recipit,  non  existit  actu  in  ordine 
supernaturali,  nec  in  hoc  ordine  compara- 
tur  ad  Deum  sicut  ad  totam  rationem  exis- 
tendi,  et  velut  pars  ad  suum  lotum  emi- 
nentiale  ;  constituitur  quippe  simpliciter 
actu  in  praedicto  ordine  per  gratiam  habi- 
tualem.  Sicut  enim  natura  divina  in  se 
est  propria  Deo  ratio  existendi  in  ordine 
increato  ;  ila  eadem  natura  parlicipata  per 
gratiam  est  ratio,  et  radix  existendi  in  or- 
dine  supernaturali,  et  ul  homo  se  habeat 
ad  Deum  velut  pars  ad  totum.  Quandiu 
vero  praedictam  graliam  non  habct,  existit 
pra.'cise  in  ordine  naturali  ;  et  nequit  com- 
parari  ad  Deum  velut  pars  ad  totum,  nisi 
intra  hujusmodi  ordinem  :  comparatio 
enirn,  et  habitudo  exlremorum  in  aliquo 
ordine  exposcit  existenliam  extrcmorum 
intra  ipsum.  Unde  omnis  inclinatio,  quao 
in  natnrd  bominis,  et  non  in  gratia  radica- 
tur,  reflectitur  sapra  ipsam  naturam,  ut 
ad  ordinem  naturalem  spectat,  et  ad  sum- 


452 


DE  JUSTIFIGATIONK  I.MPJf. 


D.TIio. 


Diluilnr 
secund  i. 


mum  polcst  tendore  in  Doum,  quatenus  est 
fmis  pra^dicti  ordinis;  non  autem  quate- 
nus  est  ultimus  finis  in  omni  ordine,  et 
terminat  amorem  supernaturalem.  Sed  in 
ordine  ad  pradictam  habitudinem  perinde 
se  habet  natura  hominis  per  Dei  naturam 
non  elevata,  ac  si  non  existeret  in  aclu  a 
parto  rei.  Nec  proderit  recurrere  ad  polen- 
tiam  obedientialem  (latentem  aliam  repli- 
cam  solvimus),  quia  licethomo  haboat  actu 
potentiam  obedientialem,  per  eam  tamen 
non  constituitur  actu  in  ordine  divino,  sed 
solum  habet  aptitudinem  passivam,  ut  in 
pra^diclo  ordine  constituatur  per  gratiam 
habilualorn.  Videatnr  D.  Thom.  quodlib.  1, 
ar£. 8, ubi  in  resp.  ad  l,dirTerentiam  proxime 
assignatam  satis  expressit  his  verbis  :  i  Di- 
«  cendum,  quod  diligere  Deam  prout  est 
«  pjrincipium  totius  esse,  ad  naturalem  di- 
'(  Iectionem  pertinet.  Sed  diligere  Deam 
«  prout  est  objectum  beatitadinis,  est  gra- 
c  tia  dilectionis,  in  qna  meritam  consis- 
«  tit.  »  Dilectio  autem,  in  qaa  meritum 
consistit,  supponit  gratiam  habitualem, 
qua)  totum  suppositum  dignificat,  et  est 
principium  merendi,   ut  h  /.  ditp. 

'■'>,  dub.  1,  o\  professo  dicemus. 

211).  Ad  secundam  objectionem  m 
seqaelam  :  quoniam  licet  amor  charit  itis 
praecisive,  et  secundam  speciem  consider  i- 
tus  soluin  sit  connataralis  natara  divina 
increatae  tanquam  principio,  et  Babinde  de- 
herot  eam  supponere  tanqaam  propriam 
radicem  :  nihilominos  idem  amor  conjunc- 
tus  modis  limitationis.et  vitalitatia  creal  e, 
ot  participatas  accidentaliter,  petit  pri 
dero  non  quidem  a  natura  divina  in 
nec  a  natura  <li\  ina  Bobstantialiter  homini 
uniia  ;  sed  ab  eadem  natara,  ut  modo  fini- 
to,  etaccidentaliterparticipatar  p<  rgratiam 
sanctificantem.  Sic  enim  adesl  debita  pro- 
porlio  inter  praedictum  actam,  et  saam 
principiam.  Namqua  parte  amorcharita- 
tis  ost  inclinatio  ad  bonam  propriam  nata- 
rsi  divina^  tanqaam  ad  altimom  finem,  de- 
bet  in  eadem  natara  radicari,  ut  ita  radix 
inclinationi  proportionetar  :  et  qaa  parte 
estoperatio  vitalis,  debet  principiam  radi- 
cale  intrinsecam  sapponere,  et  ab  eo  elici  : 
sed  denique  qua  parte  est  operatio  acciden- 
talis,  ot  aliunde repugnat  nataram  divinam 
sub  concepta  natur.T  homini  sabstantialiter 
uniri,  debel  supponere  eandem  naturam 
participatam  accidentaliter,  sive  (et  in  idem 
redit)  gratiam  habitaalem,  quae  est  partici- 
patio  formalis  naturae  divinaa  sub  conccptu 


I    natura?.  Quod  ab  Ad  q- 

dum  est  ;  nam  quia  amor  charit  iti-  ox  una 
parte  attingit  torminum  ordinis  divini,  ot 
ex  alia  vitalis  est,  censont  im 
esse  amorem  charitatis,  quin  dotur  princi- 
pium  intrinsecum,saltom  proximum,  ojus- 
dem  ordinis.  Ex  qao  tamen  quitur, 

quod  huju.smodi  principium  proximom  sit 
aliquid  increatum,  sicut  ojus  torminus  ; 
sed   sufiicit,  quo  I  srticipatio  forn. 

illius  virlutis  incro al  b,  qua  D- 

se  diligit. 

Ad  tertiam  etiam  neganda  juela,  inruuur 

cuju.s  probationem  diluere  pariter  tenentor 
Advers  irii  ;  nam  qoidqoid  fit  de 
tia   essentiali   amoris  charitati  ti    a 

gratia  habitaali,    certom  esl 
increatoa  sapponit  | 

i  !''i   aaturam  :  nec  enim  ibi  ex- 

fluida,  vel  .i  l  a  principi 

lom 
probari,   qoi  i  \  incti 

commonicel  i|i-i  per  pri  ui  ord  iu- 

tionis  oatoram  divinam,  qoam  amorem  ; 
minime  \<i  Lntentioni   oon 

mmonicetor  i  r,  qoam 

natura.  i  bi  enim  natora  babet  doplii 
common 

BJ  ita  licet  loqoi,  in  divi 
qoidem  per  se  ]  vi  prii 

sioni 

ceqaotive  comm  i i  alt«'rius 

:it   in  gi  tio. 

et  angmentatione  planta;  nam  in  priori 

communicatur   ij  ntia 

lo  : 
at  in  posteriori  quantitasesj  lerminos] 

:  imo  inti 
intenditor,   nec  producitor    per   modom, 
veJ  .-.i!>  m  inere  o  itoraa  -.  qoam  .ti- 

.  et 
itione  pro  l 
de  hoc  \  i  leantor  qu  b  diximos    U 
disp.  3,  dub. 

220.  Ad  ({uartam   dicendom  est,  acl  n 
Spei  Theol  econdom  suam  spveiem111!,' 

ium  prupnum 
naturo  di\  inae  ^ - r i  — 

mariom,  et  tanquam  m  finem  proximom 
i  1/riiii'i.  ia  non 

vendicat  sibi  essentialiter  uitimum  fin 
simplicil  inatur  per 

naturam,  inqua  radicator,  el  iic- 

tus  finis  correspondet.  Undi  tur 

in  natara  divina participaUi  per  gratiam, 

tendil 


• 


DISP.   II,  DUR.  VI. 


453 


tendit  ox  ejus  inclinatione,  ct  ex  informa- 
tione  charitatis  in  Deum,  tanquam  in  ul- 
timnm  finem  cui,  et  cujus  gratia ;  licet  ex 
propria  specie  appetat  bonum  divinum 
proprio  supposito,  tanquam  fini  cui  ;  est 
enim  amor  concupiscentiae.Si  autemsolum 
radicetur  in  natura  creaturae,  sislit  in  ejus 
proprio  bono  tanquam  in  ultimo  fine  cujus 
fjratia,  et  in  ipsa  natura  tanquam  in  ulti- 
mo  fine  cui.  Quod  polius  firmat  doctrinam 
nostram,  et  declarat  quamlibet  inclinatio- 
nem,  licet  auxilio  supernaturali  elicitam, 
sistere  tanquam  in  ullimo  fine  in  eadem 
natura,  a  qua  procedit,  et  in  qua  fundatur. 
Unde  si  actus  charitatis  respicit  essentiali- 
ter  bonum  naturae  divinae  tanquam  fmem 
ultimum,  opusest,  quod  radiceturin  eadem 
natura  participata  per  gratiam.  Quam  dif- 
ferentiam  inter  praedictos  amores  docuit 
DTh0-  D.  Thom.  2,  2,  qusst.  17,  art.  8,  his  ver- 
bis:  «  Amor  quiclam  est  perfectus,  quidam 
«  imperfectus.  Perfectus  quidem  amor  est, 
«  quo  aliquis  secundum  se  amatur,  utpote 
«  cui  aliquis  vult  bonum,  sicut  homo  amat 
«  amicum.  Imperfectus  amor  est,  quo  quis 
«  amat  aliquod  non  secundum  ipsum,  sed 
«  ut  illud  bonum  sibi  ipsi  proveniat,  sicut 
«  homo  amat  rem,  quam  concupiscit.  Pri- 
«  mus  autem  amor  pertinet  ad  charitatem, 
'<  quae  inhaeret  Deo  secundum  seipsam. 
«  Sed  spes  pertinet  ad  secundum  amorem, 
«  quia  ille  qui  sperat,  aliquid  sibi  obtinere 
"  intendit.  »  Nec  propterea  sequitur,  prae- 
dictum  spei  amorem  fore  peccaminosum  ; 
quia  licet  ex  specie  sua  non  respiciat  deter- 
minate  essentialiter  Deum  ultimum  finem 
dilectum  simpliciter  super  omnia  ;  nihilo- 
minus  praedictum  respectum  ex  se  non  ex- 
cludit,  nec  affert  ex  se  aliquid  incompossi- 
bile  cum  tali  dilectione  ;  sed  praecisive  se 
habet,  sistendo quasi  negative  in  creatura, 
tanquam  in  fine  cui.  Quod  minime  suflicit, 
ut  reddatur  actus  peccaminosus,  ut  patetin 
attritione,  et  in  pluribus  actibus  moraliter 
bonis,  qui  eliciuntur  a  peccatore,  etsistunt 
ultimate  in  ejus  propfio  fine;  sed  quia 
hanc  Iiiki,  sive carentiam  ulterioris 

ordinis  ad  Deum  finem  ultimum  ex  6e  non 
afferunt,  nec  aliunde  aliquod  objectum 
inordinatum  attingunt  ;  propterea  nullam 
induunt  malitiam,  aut  deformitatem.  In 
quo  lifTerunt  a  peccatis  mortalibus, 

et  venialibus ;  illa  quippe  afferunt  ex  se 
ibordinationem,    el  repugnantiam    ad 
Deum  finem  ultimum;  ha.-c  vero  licet  non 
opponantur  fini  ultimo,  aitingunt  tamen 


aliquod  objectum  inordinalum,  ul  diximus 
tract.  8,  loco  supra  citato. 

Ad  ultimam  constatex  dictis  ;  nam  ra-  rjltim» 
tio  supra  facta  non  solum  probat  inclina-  Sd  ISI  ' 
tionem  debere  supponere  naturam,  ad  cu- 
jus  bonum  primario  inclinat,  et  id  esse  ma- 
gis  congruum  naturis  rerum  ;  sed  idetiam 
evincit  per  respectum  ad  quamcumque  po- 
tentiam  ;  fundatur  quippe  praedicta  ratio 
in  exigentia  essentiali  cujusvis  inclinatio- 
nis.  Nec  oppositum  probant  illa  exempla, 
et  alia  quae  afferri  possent  ;  quia  vel  ea, 
quae  inclinationes  dicuntur,  inclinationes 
non  sunt,  sed  quidam  motus  ab  extrinseco 
impressi,  ad  quos  natura  ipsa  non  concur- 
rit  vel  concurrit  violenter,  ut  cum  lapis 
sursum  projicitur.  Vel  natura  per  eos  mo- 
tusattingit  bonum  commune,  et  ipsi  deser- 
vit ;  et  in  eo  eventu  bonum,  ad  quod  motus 
inclinant,  non  est  omnino  diversum  ab 
ipsa  natura,  sed  comparatur  ad  eam,  tan- 
quam  totum  ad  partem  ;  sicut  accidit  in 
gravibus,  cum  moventur  sursum  ad  re- 
plendum  vacuum,  et  instrumentis  natura- 
libus  divinae  virtutis,  juxta  ea  quac  dixi- 
mus  inresponsionead  primamobjectionem. 
Vel  denique  illi  motus  ut  a  natura  proce- 
dunt,  collimant  ultimo  ad  ejus  perfectio- 
nem,  dum  manifestant  virtutem  suae  radi- 
cis  ;  quamvis  ex  intentione,  et  inclinatione 
agentis  superioris  ordinentur  quasi  ab  ex- 
trinseco  ad  diversum  fmem  ;  sicut  accidit  in 
rebus  natu^alibus,  cum  assumuntur  ut  sint 
instrumenta  ad  attingendum  effectus,  vel 
supernaturales,  vel  artificiosos.  At  inclina- 
tio  quae  suopte  pondere  fertur  in  bonum 
alicujus  naturae,  uti  amor  charitatis  se  ha- 
bet  in  bonum  divinum,  necessario  suppo- 
nit  ipsam  naluram  tanquam  sui  funda- 
menlum  et  radicem  ;  et  oppositum  nulla 
efficaci  vel  ralione,  vel  experientia  potest 
ostendi. 

§  VIII. 

Roboratur  ulterius  fundamentum 
nostrx  assertionis. 


221.  Deinde  principium  illud,  cui  inniti- 

tur  noslra  conclusio,  potcst  ulterius  confir- 
mari  sequenti  discursu  :  quoniam  implicat 
hominem  vivere  simpliclti  r  vita  superna- 
turali,  et  morali,  nisi  per  gratiam  sanctifl- 
cantem  :  sed  homo,  qui  amore  charitatia 
diligeret  Deum  finem  ultimum  super  om- 
nia,  viverel  simpliciler  vila  supernalurali, 


Amit 

charita- 

tiscst 

vitaac- 

lii;ilissu- 

pernatti- 

ralissiiii- 
plifiter, 

ct  ideo 
pendet 

cssentia- 
litcr  u 
gralia. 


454 


DE  JUSTIFICATIONE  i.Mfl 


et  morali  :  orgo  implicat  hominem  clicere 
talem  amorem,  nisi   prius  habeat  gratiam 
sanctificantem ;   et   consequenter   impossi- 
bile  cst,  quod  peccatum  hominis  elevati  ad 
supernaturalem  finem  destruatur  praccisc 
indirccte  per  lalem  amorem;  sed  necessario 
deatruendum  est  omnino  directe  per  gra- 
tiam  sanctificantem.  Utraque  consequentia 
constat  tam  cx  pracmissis,  quam  cx  supra 
pracnotatis.  Major  autcm  ostenditar  :  tum 
quia  sicut  vivcre  est  moveri  a  principio  in- 
trinscco  ejusdem  ordinis  cum  actu  vivendi ; 
ita  vivcresimplicitcr  vita  supernaturali,  et 
morali,  debet  cs.se  ab  eo,  quod  habet  ralio- 
nem  principii  simpliciter  t.ili.s  in  praadicto 
ordine  :  sed  principiam  simpliciter  tale  in 
ordine  supernaturali  est  sola  grati  i  sancti- 
ficans ;  siquidem  sola  gratia  participat 
maliter  id,  qaod  in  l>eo  habet  ratii 
principii ,  nempe  nataram   sub  i 
natura? :  reliquaB  aatem  qaalitates  Baperna- 
tarales  solam  habent  rationem  vel  "i 
tionum,  vel  virlutuin  proximaram  iu  | 
dictoordinc  :  ergo  implic  it  hominem  \  i 
simpliciter  vita  Bapernatarali,  »'t  morali, 
nisi  pcr  graliam  sanctificantem.  Tom  etiam, 
quiasicul  operari  supponil  esse,  it.i  op 
simpliciter  in  aliquo  ordine,  supponil 
simpliciter  in  tali  ordine  :  sed  \  it.i  actaalis 
est  qusdam  spe  iiea  operationi  »  \  i- 

vere  simpliciter  \it.i  Bupernatorali,  <t  mo- 
rali,  supponif  esse  simpliciter  in  ordine 
supernaturali  :   atqai  per  -   itiam 

sanctificantem  habemas  esse  Bimpliclter  in 
ordine  sapernaturali  ;  cum  ipsa  ordinetur 
per  sc  primo  ad  esse  in  tali  01  Line,  ali 
tem  qualitates  ad  operari,  o1  explicoimns 
tract.  prmced.  disp,  1,  dub.  5;  vr«o  i 
liomincm  vivere  simpliciter  vita  superna- 
turali,  el  morali,  nisi  per  gratiam  sancti- 
ficantem,  Tam  deniqae,  qaia  vita  acto 
supernataralis,  el  moralis  simpliciter  talis 
importat  rectitudinem,  seajustitiam  a 
lem  simpliciter  talem  :  ergo  debet  pr 
lineri  in  aliquo  principio  intrinA 
constituat  hominem  simpliciter  justum,  el 
rectum  •.  sed  sola  gratia  sanctifi 
principium  constituens  hominem  simplici- 
ter  justum,  el  rectum;  cum  ipsa  sola  sil  tam 
de  facto,  qnam  de  possibili  forma  justifi- 
cans,  ut  Bupra  ostendimus  dub.  1  ei  2;  ergo 
implicat,  quod  homo  vivat  simpliciter  vita 
supernaturali,  el  morali,e1  hoc  habeat,  nisi 
per  gratiam  sanctificantem.  VideaturD.  Au- 
n"  gust.  concion.  28,   in  psalm.    118,  ad  illa 
verba  :  Feci  judicium,  etjustitiam,  abi  ve- 


ritatem  in  majori  pi 

satis  expressit  in  bunc  modjm  :  •/»/>/■ 

nomine  ir>  hoi  Uh  i  n  m  \\ 

ejut  rignifi   Uum  est.  Quii  enim  fecii  in  h<>- 

j-li  just 
Fecii  ergo  justitiam, 

Minoraatem  probatur  multipliciter.  A  "'  x 
nrtmo,  qaia   per  illam  operationem  vivil 
homo  simpliciter  vil  irali.eti 

r.tli,  per  quam  or  lin  il  ir  ad  ultimom  finem  ■  • 

licti   ordini  •.  atting  Uum  in  n 

sicut  e  r   illam   operationem     *• 

homo  moritar  simpliciter   morte   m  »rali 
vit  c  supernatai  I  ili. 

per  qa  im  avertitur  rali 

fine,  et  converlitur  a  I  'qui 

homo,  cum  diligit  amoi  'um 

finem  altimum 

ultimum    finem  'uralis  . 

attingendo  illum   in  se ;  nam  hajnau 

:  jtr  e  lictum 
I 

atiam,  et  ipsum  in  i,  «-t 

•3 

omnia,  \  iver(  t  simpli< 

,  el  morali.  Desumitarque  1. 
ei  D.  Thom.  iu  I.  ic  I, 

i  iplei  • 
■  ui 

: 

pdin  iti  b  sunt  ; 

priucipium.   Sicol  in  corporc  anim 

i  comple- 
lionis  procedil  d 

principii  \  il  Q- 

i  princi ,  r- 

lin  itio  qn  e  lam  in  bo  :ic 

Prindpium  aut  t- 

dinis  in  moralibus  est  fm 

princi- 

pium  in  Irabile  in  at 

:itur  i:i  7  Ethic  Unde  qa 

rdinatar  :  itum  i.  r- 

«  Bionem  ab  altimo  fine,  ii 

animar  |»«t  charitatem,  t 
<(  tum  mortale  :  qaan 

oem  a  Deo,  ton 
i  catum  veniale.     E1  oi         3  .  m 

rp.  ait  :     Cujaslibel  ordio  liquod 

«  principiam,  per  qao  1  aliqaid  fit  pai 
«  illios  ordihis.  I"t  i  m 

ti^llitur  principium  ordinis,  quo  volunt 
hominis  sobditor  Deo,  eril  inordinatii 
i  quantum  ilis,  ct. ; 


DISP.  II,  DUR.   VI. 


4.>.> 


«  rari  possit  virtute  divina.  Principium 
«  autem  hujus  ordinis  est  ultimus  finis,  cui 
«  homo  inhaeret  per  charitatem.  Kt  ideo 
«  quaecumque  peccata  avertunt  a  Deo,  cha- 
«  ritatem  auferentia,  quantum  est  de  se,  in- 
«  ducunt  reatum  aeternae  pcenae.  »  Et  quxst. 
88,  art.  1  inquit  :  «  Peccatum  mortale  di- 
«  citur  ad  similitudinem  morbi,  qui  dicilur 
«  mortalis  ex  eo,  quod  inducit  defectum 
«  irroparabilem  per  destitutionem  alicujus 
a  principii.  Principium  autem  spiritualis 
«  vitae,  quae  est  secundum  virtutem,  est  ordo 
«  ad  ultimum  fmem  ;  qui  quidem,  si  desti- 
«  tutus  fuerit,  reparari  non  potest  per  ali- 
«  quod  principium  intrinsecum,  sed  solum 
«  per  virtutem  divinam.  »  Quam  doctri- 
nam  latius  adhuc,  et  satis  eleganter  tradit 
idem  S.  Doctor  quxst.  7,  de  Malo,  art.  1,  in 
corp.  Sicut  ergo  homo  in  ordine  naturali 
vivit  simpliciter,  quandiu  salvatur  princi- 
pium  vitae  naturalis  :  ita  vivit  simpliciter 
in  ordine  supernaturali,  et  morali,  quan- 
diu  datur  principium  vivendi  in  praedicto 
ordine  ;  quod  principium  consistit,  ut  in- 
quit  D.  Thom.  in  ordine  ad  ultimum  finem, 
cui  unimur  per  charitatem.  Cum  igitur 
praedictus  ordo  sit  inseparabilis  ab  amore 
charitatis,  qua  Deum  super  omnia  diligi- 
mus,  plane  infertur,  hominem  qui  talem 
amorem  dicit,  vivere  simpliciter  vita  su- 
pernaturali,  et  morali. 

223.  Nec  refert,  si  dicas  primo  D.  Thom. 

intelligendum  esse  de  ordine  radicali,  qui 

habetur  per  gratiam  sanctificantem ;  nam 

praedictum   ordinem   appellat   principium 

vitae  spiritualis,  quod  non  actui,  sed  alicui 

forma^  habituali  potest  convenire.  Secundo, 

loqui  de  ordine  actuali,  ut  informato  per 

gratiam  habitualem;  nam  loquitur  de  eo 

ordine,  quo  homo  adhaeret  Deo  per  charita- 

tem  :  quo  pacto  debet  supponere  gratiam, 

in  qua  charitas  radicatur.  Tertio,  loqui  de 

ordine  actuali  ad  ultimum  finem,  vivo  in 

ratione  meritorii  :  qua  etiam  ratione  debet 

mpponere  gratiam,  qnae  est  principium  me- 

riti.  Quario  non  pos.se  S.  Doctorem  loqui  in 

j  a  nobis  intenlo;  alioquin  impossibilis 

f  aliqnifl  actna  Bnpernatnralia  vitalia  in 

praxUeto  ordine  absque  aetn,  vel  ordine 

charitatis;  siqnidem  sublato  principio  vitae, 

tollifur  omni  i  operatio  vitalia,  nt  in  natn- 

ralibaa  con  taf  :  qnod  tamen  eet  talsum,  nt 

apparel  in  peccatoribna  elicientibui  actua 

Fidei,  etSpei,  el  aliaa  operationea  snperna- 

tnrales  vitales. 

Hae,  inquam,  re  pon  ionea  minime  sa- 


siooes. 


tisfaciunt.  Non  prima,  quia  ordo  actualisEvertun- 
ad  ultimum  frnem,  sivc  actus  charitatis  me-  lur 
rito  potest  appellari  principium  vitao  spiri- 
tualis;  quia  est  primus  molus,  in  quo  gra- 
tia  se  explicat,  et  per  quem  causat  alios 
motus,  referendo  ipsos  ad  ullimum  frnem 
supernaturalem.  Sicut  ob  eandem  propor- 
tionabiliter  rationem  motus  cordis  dicitur 
principium  vitae  in  animalibus,  ut  inquit 
D.  Thom.  I  part.  quxst.  20,  art.  1  acl  1,  etD.  Tho. 
in  hac  1,  2,  qusost.  17,  art.  9  ad  2,  ubi  ait  : 
In  corporalibus  motibus  principium  est  se- 
cundum  naturam;  principium  autem  corpo- 
ralis  motus  est  a  motu  cordis  :  unde  motus 
cordis  secundum  naturam  est,  et  non  secun- 
dum  voluntatem.  Quamvisergo  gratia  sanc- 
tifrcans  sit  simpliciter  primum  principium 
vitae  supernaturalis,  quia  habet  in  hoc  or- 
dine  munus  naturae,  et  radicis,  et  tam  in 
ordine  ad  operationes,  quam  ad  virtutes  ha- 
bituales;  hoc  tamen  minime  tollit,  quod 
aliquis  ejus  motus,  nempe  amor  charitatis, 
dicatur  principium  ejusdem  vitae,  compa- 
rative  ad  alias  operationes,  quibus  ad  super- 
naturalem  frnem  ordinamur.  Quod  aperte 
docuit  D.  Thom.  in  3,  dist.  30,  qussst.  1, 
art.  4  ad  2,  ubi  loquens  de  tota  vita  super- 
naturali,  et  contemplativa,  et  activa,  inquit : 
Dilectio  Dei  est  principium  eorum,  quse  ad 
utramque  vitam  pertinent. 

Nec  secunda  prodest,  quia  manifeste  petit 
principium  ;  authoritates  enim  D.  Thom.  et 
ratio  supra  expensa,  sicut  probant,  quod 
actus  charitatis  est  vita  simpliciter  in  ordine 
supernaturalr;  ita  probant,  quod  habeat 
sibi  essentialiter  conjunctam  gratiam  sanc- 
tifrcantem,  quai  est  primum  principium  hu- 
jusmodi  vitae  :  undo  informatro  praedicti 
actus  per  gratiam  non  est  ipsi  accidentalis, 
sed  pertinet  ad  ejus  speciem.  Et  eodem 
modo  refellitur  tertia  resporrsio,  quia  eliam 
ratio  mcriti  in  actu  primo  est  inseparabilis 
ab  actu  charitatis. 

Nec  doniquo  quartaost  alicujusmomenti, 
quia  vila  supernaturalis  simpliciter  talis 
attenditur  per  ordinem  ad  ullimum  frncm 
supernaturalis  ordinis,  et  per  attingentiam 
ipsius;  sub  qua  ratione  gratia  dicilur  pri- 
mum  prirrcipium  eorum,  quao  ad  supernatu- 
ralem  ordinem  pertinent.  Actus  autem  fidei, 
et  speiex  speciesuanon  vindicantsibi  atlin- 
gentiam  ultirni  fmissub  ra!ionolalis;scdhoc 
participant  a  gratia  media  charitate.  Hnde 
sccundum  speciem  possunt  reperiri  in  pec- 
catonbu.s,  licet  ut  onlinali  ad  Denm  fiirem 
ultimum  per  charitatem  sint  inseparabiles 


456 


\)E  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


a  gratia  sanctificante.  Quod  magis  confir- 

mat  nostram  doctrinam,  ut  statim  expen- 

demus. 

Aiii  ac-      224.  Secumlo  probatur    eadem  minor  ; 

bcUriiesscfIuomam  actus   ille,    rationo  cujus  c&teri 

simplici- actus  habent  esse  simpliciter  vitales  in  or- 

tor  vitH" 

lesab  dine  supernalurali,  et  morali,  nequit  doo 
^jjjj? "ewe  simplicite-r  vitalis  in  prac-dicto  ordine, 
juxta  illud  :  Propter  quoJ  unumquodque  tale, 
et  illud  magis  :  atqui  amor  charitatis,  quo 
fliligimus  Deum  super  omnia,  est  ratio,  ut 
carjteri  actus  sint  vitales  simpliciter  in  or- 
dine  supernaturali,  et  morali  :  ergo  pr  e- 
dictus  actus  est  simpliciter  vitalifl  in  tali 
ordine  :  ergo  homo  qai  diligeref  Deam  su- 
per  ornnia  amore  charitatis,  viveret  sim- 
pliciter  vila  supernaturali,  et  morali.  Ma- 
jor ,  et  atraque  consequenti  i  constant 
Minor  autem  saadetar,  ({uia  caeteri  actoa 
habenl  esse  aimpliciter  vitalea  in  ordine 
sapernatarali,  el  mor  ili,  quatenus  forman- 
tur  per  ordinem  ad  Denm  altimnm  finem: 
v  iiii  quippe  actualis,  qoalia  solam  p 
tibus  convenire,  consistil  ad  equate  in 
iii r 1 1  tendentia  ad  snam  objectam,  el  in 
relatione  ad  altimam  finem;  non  enim 
apparet,  qaid  aliad  ad  \  itam  actaalem,  et 
propriam  operationis  valeal  pertinere  :  at- 
qai  amor  charit  itia  ordinat,  el  ref<  ri  c 
ros  actus  ad  Deum  oltimnm  finem 
omnia  dilectum ,  tanqoam  ad  proprinm 
suum  objectam  :  ei  [ui  actua  habent 

esse  simpliciter  vitales  in  ordine  superna- 
tarali,  el  morali,  ratione  actaa  charii 
D.Tho.  Quem  discursum  docet  D.  Thom.  pluribua 
in  locis,  el  pr  ecipue  2,  2,  tpmst.  % 
ubi  inqoit  .•  i  Dicendum,  quod  in  moralibas 
«  forma  attenditar  principaliter  ex  parie 
«  finis.  Cujua  ratio  est,  quia  principium 
«  moralium  actnum  est  \  olonl  ia,  cojua  ob- 
« jectum,  el  quasi  rorma  est  Bnis.  Semper 
«  autem  forma  actua  conaequitur  formam 
«  agentis.  i  ndeoportet,  qnod  in  moralibus, 
«  quod  dal  actui  ordinari  a<l  finem,  »1 

et  formam.  Manifestum  est  antem  a 
«  dum  praedicta,  quod  per  charitatem  i 
«  nantur  actas  omnium  aliarnm  virtntom 

ad  ultimum  finem.  Et  secundnm  hoc  ipa  i 
«  dat  formam  actibus  omnium  aliarnm  vir- 

iutnm ;  el  pro  tanto  dicitm  rma  vir- 

8  tatum.Namel  ipsaa  virtntesdicnntnr  in  or> 
«  dine  ad  actus  formatos.  I't  qusst,  unica 
deCharit.  art.3,  inquit:  i  Inomnibus  acti- 
«  bus  voluntariis  id,quodestex  partefinis, 
«  est  tormale.  Qnod  ideoest,  qnia  anusqnis- 
«  que  actus  formam,  el  speciem  recipit  se- 


«  cundum  formam  agentis,  ut  calofactio 
«  secundum  calorem.  Forma  autem  volun- 
k  tatis  est  objectum  ij  jonum, 

el  finis  :  unde  oportet,  qn<  l  i  I,  ;  i  I 
«  cx  parto  finis,  sit  formale  in  actu  V'jlun- 
i  tatis.  Ifanifesl  im  esl  autem,  qnod  actus 
«  omnium  aliarum  virtutum  urdinanturad 
•  finem  propri  im  charitatis,  quod  est  ejus 
i  objectum,  scilicet summom  bunum.  I  i 
«  manifestnm  est,  qood  in  actibus  omnium 

■  \  irtutnm  est  formale  i  I  irte 
«  cbaritatis.  Et  .tur  furma 
«  omnium  virtutum,  in  quantum  scilicet 
«  omnes  actus  omninm  virtutum  ordin 

i  tur  ad  summum  bonnm  amatum.  Et  quia 

pr  !  cepta  .  'ibus  virtat  im, 

indei  rt,  q  .  t.  dicit  moth.  1 : 

i  Finis  praacepti  est  charil  i  hac 

■t.  l  ait  :     i  >rdine  perlec- 

tionia 

qoo  l  t  mii  fides,  qaam  ri- 

■  tatem  formator,  i 

I  lirit ;  sic  enim  m- 

im  virtutum,  et  ralix,  in  qnantom 

i  omninm  form  i,  ut  infi  :npe 

qu  9$t.  65.  art.  1,  obi  id  ostendit,  el  in  r 

>i  i  1,  h  ec  h  il 

ntia ;  pradentia 

i  totem  inl  i 

1  primum  prin- 
:  inis.  Fides  au- 

i.  et  ap  m  propi 

Di  ntia,  necachari 

i  Et  iih.-ti  siin»  rliaril 

non  si  ■  charil 

repetit  in  ijm- 

tiunr.  :?,  et  alil  i 

lur,  ct   : 
amplina 

niam  impiicat,  acl 
virtutis,   ut  itis,  nisi 

t  ■  natura  ejo  nania(lt' 

virtus,  ut  definit  PhiK 
tio  |  a 

ram,  ut  explic 
pretea  i  •  I  pernaturales,  ut 

in  ultimum  liin-m.  aanl  rirtutis, 

im,  otc 
tat  ex  testimooiia  D.  Thom.  nii\  tia  : 

debent  ;  .nte, 

qoaa  sola  in  ordine  r  t- 

Qonem  natorae.  Cuu  r  eharitatis 

secondamsoam  eaaentiam  ait  ordo  in  fii 
ultimum  supernaturalem.  etflil  simulratio. 
ut  caeteri  actus  sapernatoralefl  ordinentur 

.'.rr 


DISP.    II,  DUB.  VI. 


157 


actualiter  ad  eundem  finem;  sequitur,  quod 
debeat  essentialiter  procedere  a  gratia  sanc- 
tificante.  Per  quod  refellitur  evasio  cujus- 
dam  juniorisThomistaedicentisS.Doctor.  in 
pracdictis  testimoniis  intelligendum  esse  de 
ordine  ad  ultimum  finem  supernaturalem, 
ut  informato,  et  dignificato  per  gratiam 
sanctificantem ;  non  vero  de  praGdicto  or- 
dine  secundum  speciem  considerato.  Id, 
inquam,  refellitur  ex  dictis  :  quoniam  aeque 
probant,  et  actus  reliquarum  virtutum  fieri 
formatos,  et  vivos  per  ordinem  ad  Deum 
ultimum  finem  supernaturalem  ;  et  quod 
ut  sic  formati  debeant  radicari  in  gratia,  et 
per  eam  dignificari.  Nam,  ut  repetit  D. 
Thom.  forma  moralis  est  ordo  operationis 
ad  ultimum  finem,  sicut  ipse  fmis  ultimus 
est  forma  voluntatis,  et  primum  princi- 
pium  in  operativis.  Et  consequenter  im- 
plicat,  actum  in  ordine  supernaturali,  et 
morali  ordinari  actualiter  ad  ultimum  fi- 
nem,  et  quod  in  eodem  ordine  non  sit  sim- 
pliciter  vivus,  et  formatus  :  quae  vita,  et 
formatio  non  habetur  absque  gratia  sancti- 
ficante. 
Confir-  226.  Id  quod  amplius  ostenditur  ex  eo- 
doctrinscdem  S.  Doctore ;  nam  credere  in  Deum 
SenUsT  supra  credereDeo,  vel  credere  Deum,  quod 
pertinet  ad  speciem  essentialem  actus  fidei, 
non  addit  nisi  ordinem  actus  fidei  ad  Deum 
ultimum  finem  supernaturalem,  ut  tradit 
D.Tho.  D  Thom.  2,  2,  quxst.  2,  art.  2,  his  verbis: 
«  Si  consideretur  objectum  fidei  secundum 
«  quod  intellectus  est  motus  a  voluntate, 
«  sic  ponitur  actus  fidei  credere  in  Deum. 
«  Veritas  enim  prima  ad  voluntatem  re- 
"  fertur  ,  secundum  quod  habet  rationem 
v  finis.>.  Et  in  resp.  ad  4,  inquit  :  '(Voluntas 
«  movet  intellectum,  etalias  vires  animae 
«  in  finem  ;  et  secundum  hoc  ponitur  actus 
Lei  credere  Deum.  »  Et  nihilominus 
quamvis  credere Deo,  ve\  Deum  possit  sal- 
vari  absque  gratia  sanctifi cante,  hoc  tamen, 
quod  est  credere  in  Deum,  minime  reperiri 
valet  absqne  praedicta  gratia,  at  tradit  idem 
I  >octor  qumst.  28,  de  Veritate,  art.  4  ad  6, 
hia  verbis  :  Dieendum,  quod  licet  <  redere 
!)<■<>,  vel  Deumposrit  esse  sine  justitia f  tamen 
credere  in  Deum,  quod  esi  actus  fidei  for- 
rnatx,  tine  gratia,  vel  justitia  esee  non  po- 
test.  Et  loqnitur  de  gratia  sanctificante,  ut 
lenter  constat  ex  argumento,  cui  res- 
pondet.  Ergo  apud  D.  Thom.  actoa  fidei,  et 
aliarurn  virtutum,  quatenus  tendunt  actu 
m  Denm  ultimum  firiem,  sunt,  et  dicuntur 
formati,  et  iub  eadexxi  ratione  agratia  sanc- 
Salmant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


tificante  procedunt.  Et  consequenter  cum 
amor  charitatis  essentialiter,  et  intransi- 
tive  importet  praGdicturn  ordinem,  debet 
essentialiter  esse  formatus,  et  a  gratia  sanc- 
tificante  procedere.  Unde  voluntarie,  et 
absque  fundamento  asseritur,  praedictum 
ordinem  secundum  se  non  esse  formatum, 
vel  ab  informationegratiao,  seu  vitae  super- 
naturalis  simpliciter  talis  praDscindere,  et 
posse  manere  informem.  Quod  aperte  re- 
futavitidem  D.  Thom.  in  3,  dist.  27,  q.  2, 
art.  4,  quxstiunc.  4,  in  corpore,  et  ad  3,  et 
in  2,  2,  quxst.  24,  art.  12  ad  5,  ubi  ait  : 
«  Charitas  importat  unionem  quandam'  ad 
«  Deum,  non  autem  fidcs,  nec  spes.  Omne 
«  autem  peccatum  consistit  in  aversione  a 
«  Deo.  Et  ideo  omne  peccatum  mortale  con- 
«  trariatur  charitati.  Unde  patet,  quod 
«  charitas  non  potest  remanere  informis, 
«  cum  sit  ultima  forma  virtutum  ex  hoc, 
«  quod  respicit  Deum  in  ratione  ultimi 
«  finis.  »  En  rationem  adaaquatam  forma- 
tionis,  et  vitaa  supernaturalis  moralis.Quid 
evidentius? 

227.  Tertio  ostenditur  eadem   minor  :   Amor 
quoniam  homo  nequit  non  vivere  simpli-  ctfcest" 
citer  vita  supernaturali,   et  morali,  cumj6?11^" 
adimplet  formaliter,  vel  aaquivalenter  totam   nium 
Iegem  Dei  naturalem,  et  supernaturalem, p Xt oTri?m" 
faciendo  cuncta,  quae  lex  jubet,  et  nihil  fa  observa- 
ciendo,   quod  lex   prohibeat   :   hujusmodi 
quippe  observantia  importat  reciitudinem 
simpliciter  talem,  et  non  est  actus  hominis 
mortui,  vel  infirmi,  sed  vivi,  et  sani  vita, 
et  sanitate  gratiae,    ut  ex  se  constare  vide- 
tur  :  atqui  homo,  dum  amore  charitatis 
diligit  Deum  finem  ultimum  super  omnia, 
adimplet  formaliter,  vel  aoquivalenter  to- 
tam  legem  Dei  naturalem,  et  supernatura- 
lem,  eo  quod  praodictus  amor  aifert  secum 
infallibiliter    observantiam    cujuscumque 
pra?cepti  tunc  occurrentis,  et  non  compati- 
tur  cum  transgressione  alicujus;  alioquin 
tunc  homonondiligeret  Deum  superomnia, 
sed  polius  averteretur  ab  illo  :  ergo  liomo, 
qui  amore  charitatis  diligit  Deum  ullimum 
finem  super  omnia,  vivit  simpliciter  vita 
supernaturali,   et  morali.    Quem    discur- 
sum  accepimus    ex.Apost.    ad  Hom.    13,  Rom  13 
ubi  ait   :   «  Qui  diligit  proximum,  legem 
«  irn[)Ievit.    Nam,    Non  adulterabis,    Non 
«  occides,  Non  furaberis,  Non  falsum  tes- 
«  timonium  dices,  Non  concupices,  et  si 
«  quod  est  aliud  mandatum,  in  hoc  verbo 
■<  instauratur,  Diligee  proximum  tuum  si- 
«  cut  te  ipsum.  Dilectioproximi  malum  non 

30 


4H8 


DE  JUSTIFICATIONE  LMIMI. 


a  operatur.  Plenitudo  orgo  legis  est  dilec- 

D-Tho-  «  tio.  »  Quae  verba  sic  illustrat  D.  Thom. 

ibidem   lect.  2  :   «  Tota  impletio  legis   ex 

«  proximi  dilectione  dependet.  ■  •  d  h(  !  non 

«  videtar  verum.   Dicitur   1,   ad   Timoth. 

"  <[uod  fiiiis  praecepti  charitas  est.  Unum- 

«  quodque  enim  perficitur,   cum  ad  finnm 

«  pervenit :  et  ideo  tota  tegia  perfectio  in 

«  charitate  consistit.  Sed  charitaa  daos  ha- 

bet  actus,  scilicet  dilectionem  Dei,  1 1  pro- 

«  ximi.  Unde  et  Dominus  dixit  Matth.  22, 

«  quod  tota  lex,  et  Prophetae  pendet  in 

daobusmandatischaritatis,quorum  unum 

«estdedil(  Dei,  aliud  de  dilectione 

«  proximi.  Non  i  rgo  videtur  verum,  qaod 

-(  qui  proximam  diligit,  impleari  totom  le- 

«(  gem.  Sed  dicendum  i  I  illa  dil 

«  proximi  ad  charitatem  pertinet,  i 

«  implet,  quia  proximos  diligitar  propter 

«  Deum  :  ef  ita  in  dilectione  proximi  inclu- 

«  ditur  dilectio  Dei,  sicut  causa  includitur 

«  in  eflectu.  Dicitar  enim   I,  Joannis :  E1 

«  hoc  mandatum  habemaa  a  Deo,  ut  qoi 

«  diligit  Deum,diligal  el  proximum  suam.» 

Et  infra  addit  :      fn  qaantam  dilectio 

«  ximi  includil  dilectionem  Dei,  intelligi- 

ci  tur,  qood  dilectio  proximi  excludit  ma- 

«  lum,  non  solum  qn<  mtra  pi 

«  mum,  sed  etiam  qaod  68l  contra  Deam 

»  El  Bic  incladantor  etiam  pr  Bcepl  i  prima 

«  tabulae.  i  Itimo  autem  inferl  inclusionem 

«  principaliter  intentam,  dicena  :  Pleni- 

«  tudo  ergo  legisesl  dilectio;  idest,  per  di- 

«  lectionem  lex   impletur,  el  perficjtur.  i 

coi.  4.  ldem  significal  Apost.   ad  I  i,    illia 

verbis :  a  Super  omnia  autem  haec  charita- 

«  tatem  habete,  qaodesl  vincalum  pei 

d.  tiio.  (( tionis. »  Quae  D.  Thom.  ibidem   tect. 

explical  in  hunc  modum :  i  Superomnia, 

«  idest,  magi8  qaam  omniaj  qaia  eat  finis 

a  omnium  virtutum.  1,  adTimoth.  1  :  Finia 

«  praacepti  esl  charitas.  Vel  super  omnia 

«  debemus  habere  charitatem,  qui  i  i 

«  peromnia  aliu.l.  adCorinth.  12  :  Adhuc 

xcellentiorem  viam  vobia   demorj 

etc.  el  qnia  sine  ipsa  nihil  valent  alia.  El 

«  ratio  hujus,  quare eat  habenda,  subditur, 

«sciliivt  qaia  eal  vinculum  perfectionis. 

«  Secundum  GJossam  per  omnes  virtutes 

«  homo  perficitur  :  sed  charitaa  connectil 

«  eas  ad  invicem,  el  facit  eas  perseveran- 

«  tes  :  et  ideo  dicitar  vinculum.  Vel  ex  na- 

irasuaest  vinoulum,  qaia  es!  amor,  qai 

«  estuniens  amatum  amanti.Oees  11  :  ln 

«  funiculis  Adami  iraham  eos,  in  vinculia 

«  charitatis.  Sed  addit,  perfectionis  ■.  quia 


«  est  unumquolque  perfectam,  qaai 

«  hacret  fini  altimo,  seili  :  icit 

"  charitas.  »  Omittimas  alia  plura  >crip- 

.  et  Patram  testimonia,  qaaa  eandem 

item  eonfirmant.  Videatar  \'asq. 

!.  2,  disp.  -!^'-',  ubi  n  -rit, 

ut  probet  actum  charitatis  aaiora 

saaformam  jofllifieantem  :  q  >\Ti- 

•  sirtt  ad  evincendam  I  im  as- 

sum;  r   l  imen  [ir.^b.int  pr.T- 

dictum  actan 

minis  justificati  tiam ;  n 

Bimpliciter  jaste,  atl  pri- 

mam  reg  il  imjustitiae,  supponitessentiali- 
ler  hominem  I  rectom  in  se. 

• 

nia    i nt ■  p 

.  inenti,  princi]  nim 

habituali 

eanti  per  principiam  ab  intrin 

•  ur.  Unde  Don  repngn 
[oin  tril 
•  il 
tribaunt  Scriptui  in- 

tur  '; 

qaali  ■  1  itar. 

Hoc,  inqaam,  i  l  1     lei    :i-  • 

ir.  Tum  ([ui  t  Scriptora,  <t  l\it: 

iti  ti  propri  ha- 

i  ba- 

bitoali,  vel  tranaeunti  ;  immo  nullum 
hoc  vrrh  nn  faciunt, 

illaa  •  ttin- 

ganl  imi  :n  ultimum  finoin.  di- 

ligendo  ipsui  r  omnia  :  qao  1  pr 

catam  convenil  essentialiter  actoicfa 
secundum  saam  m  con-; 

salvari  debel  in  qaacumqtfe  h> , 
el  aimal  cnm  eo  <>m: 

lantar.  Et  cam  hajafli 
lonti.o  salvari  non  nossint  al  rineipio 

manenti,  el  habitoali,  q 

to  i  \  propri  i 
colligimus,  qaod 

tiam  jantem.        ti   rias  aotem  dis- 

cnrren  li  s  manif 

petil   prrncipiam.  Tum  etiam,  qoia  nmor 
charitatis  Dei  soper  omnia,  i  matt- 

bilitate subjecti  quan  iit.nihilo- 

min  iim 

appretial  Deam  saperomnia  aine  ulla  n 
trictione  ad  aliquod  ten 
et  firmando,  atque  inciinando  efiicaciter 
Bnbjectai  .autiam  divin.-e  l.  . 

qaotiescamqne  divina  pra  curre- 

rint  :  quo  I  n  I  al>  intrin- 

|  o 


DISP.  II,  DTJB.  VI. 


459 


seco  transiens,  et  non  exposceret  oriri  a 
principio  permanenti.  Quae  est  doctrina 
D.  Tho.  D.  Thorn.  2,  2,  quxst.  24,  art.  1 1  ad  2,  ubi 
ait  :  «  Dicendum,  quod  charitas,  quao  defi- 
«  cere  potest  ex  ipsa  ratione  charitatis, 
«  vera  charitas  non  est.  Hoc  enim  esset,  si 
«  hoc  in  suo  amore  haberet,  quod  ad  tem- 
«  pus  amaret,  et  postea  amare  desineret  ; 
«  quod  non  esset  verae  dilectionis.  Sed  si 
«  charitas  amittatur  ex  mutabilitate  sub- 
«  jecti  contra  propositum  charitatis,  quod 
«  in  suo  actu  includitur,  hoc  non  repugnat 
«  veritaii  charitatis.  Et  quaest.  unica  'de 
Charit.  art.  12  ad  2,  inquit :  «  Charitas 
«  inamissibilis  est  secundum  potestatem 
c  propriam  ;  amitti  tamen  potest  secundum 
«  potestatem  subjecti  vertibilis.  »  Quibus 
omnibus  robur  accedet  ex  dicendis  tract. 
seq.  disp.  4,  dub.   1  et  5. 

§  IX. 

Refertur  opinio  sccundx  assertioni  contra- 
ria,  et  aliqua  illius  motiva  convellun- 
tur. 


Opinio 

contra- 

ria. 


Arauxo. 
Martin. 
Zumel. 
Joan.  a 
S.Thom 
Alontes. 

Vasf|. 

Boto. 

Oino. 


229.  Adversus  noslram  secundam  con- 
clusionem  sentiunt  non  solum  illi,  qui 
docent  peccatum  mortale  hominis  elevati 
ad  supernaturalem  finem  posse  absolute 
remitti  absque  mutatione  intrinseca  pecca- 
toris,  quos  dedimus  dub,  prxccd.  §  7,  sed 
etiam  non  pauci  ex  illis,  qui  nobiscum  af- 
firmant,  requiri  ad  praedictum  effectum 
aliquam  intrinsecam,  et  supernaturaiem 
peccatoris  mutationem  ;  plures  enimeorum 
autumant  ad  id  sulTicere  aliud  mutationis 
genus,  et  non  desiderari  indispensabiliter' 
infusionem  gratire  habitualis  sanctificantis. 
Ita  Arauxo  in  praesenti,    dub.  3,  com  I .  2, 

gorius  Martinez  dub.  3,  conclus.  '.>,  Xu- 

mel  disp.  2,  dub.  5,  Joan.  a  S.  Thom.  </is- 

])ut.  -^T,  art.  2,  §  Sed  adfcuc  inquires,  Mon- 

tesin.  disp.    33,   qu&gt.  0,  §  2,  Vasquez  m 

i,  et  3  ]»nt .  t!tsj>.  2,  dub,  4,  et  alii. 

Pro  eadem  etiam  sententia  referuntur  So- 

tus,  Canufl,  et  Vietoria  :  et  ipsi  apertesuf- 

fragatar  Godoy  tom.  2,  in  '■>  part.  <Iisj>.  s',, 

in  primi*  probari  vulgari 

argumento,  quod  videlicel  actus  amoris,  el 

contritioni  i  sunt  di  positiones  ad  infusio- 

ctificantis,  cum  quo  non  vi- 

detur  cohaerere,  quod  ab  ipsa  effective  pro- 

;  r 1 1 ;  atque  ideo  solnm  ab  auxilio  tn 
eunti  <•   entialiter  dependebunt,  et  ab  eo 

iti  expellent  indirecte  peccatum.     i  I 


quia  hanc  didicultatem  late  versabimus 
disp.  seq.  dub.  4,  ubi  ostendcmus  praedictos 
actus  de  facfco  semper  procedere  a  gratia, 
quamquam  gratis  admitteretur  non  depen- 
dere  essentialiter  ab  illa ;  idcirco  in  eis  eno- 
dandis  non  opportet  hic  immorari.  Praa- 
sertim  cum  possit  ha^c  opinio  aliis  pluribus, 
etnonparum  difTtcilibus  argumcntis  sua- 
deri  :  quidquid  sit  de  iilius  principii  cer- 
titudine,  ac  veritate. 

Arguitur  ergo  primo  :  quoniam  actusprimum 
amoris  supernaturalis  Dei  super  omnia  non  mentnm- 
dependet  essentialiter  a  charitate  :  ergo 
neque  a  gratia  sanctificante.  Consequentia 
patet;  nam  pra^dictus  amor  non  refertur 
immediate  ad  gratiam  sanctificantem,  sed 
mediante  virtute  proxima,  per  quam  ^ratia 
influit,  nempe  charitate  :  ergo  si  talis  amor 
non  dependet  essentialiter  a  charitate,  nec 
dependet  essentialiter  a  gratia.  Antecedens 
autem  suadetur ;  quoniam  non  magis  de- 
pendet  praedictus  amor  a  charitate,  quam 
visio  beatifica  a  lumine  glorias :  at  visio  non 
dependet  essentialiter  a  lumine  gloriae,  sed 
potest  per  potentiam  absolutam  elici  sine 
tali  lumine  :  ergo  amor  supernaturalis  Dei 
super  omnia  non  dependet  essentialiter  a 
charitate.  Minor  ,  in  qua  sola  potest  esse 
difTicultas,  est  D.  Thom.  qusest.  10,  de  Verit.  D.Tho. 
art.  11,  incorp.  ubi  inquit  :  «  Sicut  divinae 
«  omnipotentiae  subjecta  sunt  corpora,  ita 
«  et  mentes.  Unde  sicut  potest  aliqua  cor- 
«  pora  perducere  ad  effectus,  quorum  dis- 
«  positio  in  praedictis  corporibus  non  inve- 
«  nitur  ,  sicut  Petrum  fecit  super  aquas 
«  ambulare  sine  hoc,  quod  ei  dotem  agili- 
«  tatis  tribueret.  :  ita  potest  mentem  ad  hoc 
«  perducere,  ut  divinae  essentiae  uniatur  in 
«  statu  viae  modo  illo  ,  quo  unitur  sibi  in 
«  patria  sine   hcc,  quod  a  lumine  gloriae 

«  perfundatur.  » 

Kespondetur  negando  anlecedens.  Ad  cu-Respon* 
jus  probalionem  itcrum  neganda  est  minor    SI°" 
intellecta  de  lumine  gloriae  collato  tam  per 
modum  pormanenlis  ,  quam  i)er  modum 
transeuntis.  Necoppositum  docet  D.  Thom 
[<><■<>  tit/ito;  nain  solum  Intendit,  posso  in 
telleclum  nostrum  perduci ad  visionem Dei, 
li.it  non  perfundatur  lumine  gloriac  per- 
manenter,  et  ad  instar  habitus  communi- 
cato;  minime  vero,  quod  possit  pr;edictam 
\  i  ionem  elicere  absque  ojnni  lumine  col- 
latosaltem  transeunter,  etper  modumdis- 
po  itionis.  td  vero  -satis  Qquet  :  tum  ex 
exemplo,  quo  utiturj  quia  licet  D.  Petrus, 
cum  ambulavit  super  aquas,  non  habuerit 


460 


DE  JUSTIFICATIONE  IMIMI. 


dotem  agilitatis  per  modum  habitus,  et  in 
esse  quieto  ;  habuit  tamen  illum  per  mo- 
dum  passionis,  et  transeunter,  ut  manifeste 
D.Tho.  colligiturex  eodem  I).  Thom.  3part.  qustst. 
45,  arf.  2.  Tum  etiam,  quia  mens  Angelici 
Doctoris  eo  prac-cipue  collimat ,  ut  statuat 
neminem  viatorum  secundum  dispositm- 
nem  viae  posse  Deum  videre  in  seipso  ;  ot 
in  hoc  sensu  negat,  lumen  gloria?,  quod 
nimirum  reducatur  ad  -tatum  viao,  et  in  \  ia 
permanentercommunicetur ;  minime  vero 
negat  qaalitatem  elevantem  inlrinsece  in- 
tellectum,  ut  praedictam  visionem  eli 
Quod   satis   liquot  i  textu,  et  ex  iia, 

quac-  docet  in  4,  dist.  49,  qumst.  2,  art.  7,  in 
corp.  ubi  simillimam  doctrinam  tradit  his 
verbis*:  -  Potest  miraculose  fieri,  quod  di- 
«  vina  virtute  aliquia  intellectua  non  ba- 
«  bens  nisi  dispositionem  viae  [atque  idso 
non  habens  lumen  gloria  permanenter 
«  vetur  ad  videndum  Deum  per  i    i  nti  un. 
«  Nec  tamen  ex  tali  visione  potest  dici 
«  tus  simpliciter,  red  secundum  quid  tan- 
«  tum,  in  quantum  scilicet  communic 
a  actn  Beati.  Sicut  etiam  aliquod  corpus  in 
«  statu  gravitatis  existens  potest  miracn- 
«  lose  participare  actum  agilil  itis,  vel  im- 

passibilitatis  :  sicut  de  Abacuch  h-_ 
«  Daniel,  ult.  et  de  tril  n  i- 

a  tis  in  fornace ,   Daniel,  3,  nec  tami  • 
«  rum  corpora  erant  gloriosa.  Ea  aotem, 
«  quae  fiunt  miraculose,  non  dicantur 
«  sibilia  secundum  naturam,  in  qua  fiunt, 
«  sed  secandum  virtutem  facientis  tantum. 
«  Non  enim  dicimus,  proprie  loquendo, 
«  quod  caeciis  potesl  fieri  \  idei 
«  Deus  potest  eiun  facere  \  identem.  Fi 
«  dicendum  est,  quod  nnlla  pura  creatura 
«  in  statu  viae-existens  potesl  Deum  p( 
«  sentiam  \  idere ;  Bed  Deus  potesl  fa 
«  quod   videat   adhuc  in  statu   viae  ma- 
«  nens.  »  Tum  denique,  quia 
tor  clarissime  se  explicat  2,  2,  quwst.  175, 
art.  i>  ad  2,  abi  inquit  :  «  Dicendum, 
«  divina  essentiavideri  ab  intellectucreato 
«  non  potest,  nisi  per  lumen  gloriae,  dequo 
«  dicitur  in  psal.  35  :  In  lumine  tuo  r 
«  bimus   lunien.   Quod   tanien   dupliciter 
«  participari  potest.  l':io  modo  per  modum 
«  ibrmae   immanentis.  EStsic  Beatos  facit 
«  sanctos  in  patria.  Alio  modo  per  modnm 
«  cujusdam  passionis  transeuntis,  sicut  dic- 
«  tum  est  de  lumine  prophetiae.   Et  hoc 
«  modo  lumen  illud  fuit  in  Paulo,  qaando 
«  raptus  fuit.  E1   ideo  ex  tali  visione  non 
«  fuit  simpliciter  beatas,  ut  fieret  redun- 


c  dantia  ad   coi ;  I  Ijm 

«  quid.  Et  ideo  talis  raptui  aliquo  mod 
«  prophetiam  pertinet 

•:pli«. 

tionali  modo  dependel  amor  charitatj 
gratia  sanctificante.  qui  .  lel  a  ch  m- 

tate  :   traditam  -lonem, 

non  dependi  kialiter  ab  Iiabitu  chari- 

tatis,  sed  solom  a  qualitate  lluida,  ut  exem- 
plum  i  isionis  Dei  in  Bei]  rtimonia 

I».  Thom.   proxime  relata satis  evincunt  : 

tus  amor  non  d< 
tialiter  ab  habitu  gi  .  lem 

est,  a  gratia  habituali ;  sed  fien  divini 
i  Quidam,  sive  auxilium 

transiens  ;  q  praBcipue  in- 

tendit.  I  instant,  et  major  suadetur, 

i[uia  nulla  operatio conjungitur  imo 
cum  gratia  existente  in  anii 

. 
portion  ili  m 
gratia,  q  10  dependel  ab  ipea  chalil 

Hiii  I  primo  i 

doctrinaplurimumgravium 

loi  ubi 
ado  minorem . 
quo   essenti  i   visio  Dei   in 

•       M  ; 

vel  quali  '  li  la 

. 

un  transeuntis. 
Nulla  quippe  imj  .    I 

forma  ab  intrinseco  perman  mmnni- 

il 

•  ::i  eal  | 
manens  -.  el  hoc  non  >mmuni 

valel  per  mo  lum  transeuntis.  Quam  doctri- 
nam  possum  v  D.   Tbom.   : 

/  inth.  12,  /"  /.  I,  i  ■  rTi,  ubi  ait : ~ 

i  Aliquod  lumen  communicatur  alicui 
■   m  modum 

form  e  inhaerentis:  sicut  I  in- 

venitur  tn  carbunculo,  el  in  steliis,  ut 
forma  inb 

r  al  forma 
tr :  >n  permanens,  qoia  br 

sil   ,t!  .imiliter   et  lui 

tnenti  infunditm 
Constat  enim  lucem 
litatem  permanentem,  quamvis  ah 
transeunter  commnnicetur 
tinel  eadem   pr  lifica  ,  licel  di  - 

lodo  afl  tbjectum,    (Jnde 

amor  charil  itis  visioni,  ut  replica  intendit, 
asaimilandus  est;  tantnm  evinciUii 
praadicl  i  ili- 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


461 


ter  ab  habitu  charitatis  collato  per  modum 
habitus  ;  minime  vero  quod  non  dependeat 
ab  eodem  habitu,  saltem  ut  communicato 
per  modum  transeuntis.  Ex  quo  ulterius 
consequetur  ,  quod  hujusmodi  amor  non 
dependeat  a  gratia  sanctificante  ,  et  habi- 
tuali ,  communicata  per  modum  habitus  ; 
minime  autem,  quod  non  dependeat  ab  ea- 
dem  habituali  gratia,  saltem  ut  communi- 
cata  per  modum  transeuntis.  Hinc  vero 
nullum  urgens  praejudicium  nostrae  asser- 
tioni  infertur,  ut  consideranti  constabit. 

231 ,  Sed  huic  doctrinae  nolumus  alligare 
replicae  responsionem  :  tum  quia  est  minus 
•  certa  ,  et  communis.  Tum  quia  oppositam 
satis  aperte  insinuavimus  tract.  2,  disp.  4, 
dub.  5,  §  5,  ubi  diximus  ,  lumen  collatum 
D.  Paulo  in  raptu,  consideratum  adaequate, 
distingui  essentialiter  a  lumine,  quod  com- 
municatur  in  patria.  Tum  denique,  quia  id 

D.  Tho.  significare  videtur  D.  Thom.  loco  citato  ex 
2,  2,  ubi  dicit ,  illud  lumen  assimilari  Iu- 
mini  prophetiae,  quod  essentialiter  est  quid 
transiens,  ut  docet  idem  S.  Doctor  ibidem, 
quxst.  171,  art.  2,  ubi  concludit  :  Unde  ma- 
nifestum  est,  quod  prophetia  ,  proprie  lo~ 
qwmdo  non  est  habitus.  Et  idem  significat  3 
part.  qwest.  45,  art.  2,  in  fine  corp.  Nec  op- 
positum  tradit  loco  cit.  ex  2  ,  ad  Corinth. 
quia  ibi  solum  assimilat  lumen  gloriao  col- 
latum  PauJo  in  raptu  luci  receptae  in  aere, 
quantum  ad  modum  communicationis  (nam 
utrobique  est  transiens,  et  per  modum  pas- 
sionis)  non  autem  quantum  ad  quidditatem 
rei ,  quae  communicatur  ;  nec  enim  haec 
comparatio  erat  necessaria  ad  intentionem 

Mciior  S.  Doctoris.  Relicta  ergo  prima  responsione 
'  ia  sua  probabilitate  ,  secundo ,  et  melius 
respondetur  ad  replicam,  vel  negando  ma- 
jorem,  velea,  et  minori  omissis  ,  negando 
consequentiam.  Et  ratio  dispantatis  habe- 
t  ir  ex  supra  dictis  a  num.  200  ,  quoniam 
virtus  immediate  operativa  potestesse  per- 
rnanens  ,  vel  transiens  ,  et  deservire  vel 
pluribus  operationibus,  vel  uni  dumtaxat, 
et  utrumque  ex  genere  suo  permittit.  Cae- 
terum  conceptus  naturaB  importat  ex  seper- 
manentiam;  quia  debel  esse  radix  eorum, 
quae  ad  suum  ordinemspeetant,  et  respicere 
plnres  operationes ,  at  loco  citato  pondera- 

vimus  :  r:um  quo  miriiiiic  cohsret,  quodfiit 

qnalitaaab  intrinseco  fluida,  Bed  debotesse 
permanena  determinate.  Ad  probationem 
autem  in  contrarinm  dicendam  est,  quod 
licet  amor  charitatia  dependeat  a  gratia 
liante  \  irtute  proxime  operativa,  ei  hac 


mediante  conjungatur  cum  illa;  nihilomi- 
nus  magis  dependet  a  gratia,  quam  a  vir- 
tute  proxima  :  sicut  amor  naturalis  magis 
dependet  ab  anima,  quam  a  voluntate,  ut 
significavit  D.  Thom.  quxst.  20,  de  Verit.VTho. 
art.  2.  Immo  virtus  proxima  non  elicit 
operationem,  nisi  ut  subordinata  principio 
radicali  ,  a  quo  operatio  principaliter  de- 
pendet.  Quamobrem  potest  ut  subordinata 
principio  radicali  permanenti ,  concurrere 
ad  operationem  permanentem,quamvis  ipsa 
virtus  sit  fluida.  Et  hoc  pacto  visio  beati- 
fica,  et  dilectio  charitatis,  quae  sunt  opera- 
tiones  ex  se  permanentes  ,  fieri  divinitus 
possunt  media  virtute  proxima  ab  intrin- 
seco  transeunti,  subordinata  tamen  gratiae 
habituali  sanctificanti  ab  intrinseco  perma- 
nenti.  Per  quod  diluitur  tacita  quaedam  ob- 
jectio. 

Quae  differentia  confirmari  potest :  tum 
quia  de  facto  ita  contingit ;  nam  illi,  qui  in 
hac  vita  viderunt  essentiam  divinam,  v.  g. 
Moyses  ,  et  Paulus  ,  lumine  gloriae  tran- 
seunti,  vel  transeunter  perfusi  sunt  -.  at  ii 
dem  habuerunt  gratiam  sanctificantem  ha- 
bitualem,  etejusdem  rationis  cum  nostra. 
Unde  D.  Thom.  2,  ad  Corinth.   12,   lect.    I, 
cum  ageret  de  visione  Pauli,  praenotavit 
illam  habuisse  in  principio  suae  conversio- 
nis  :  Et  ideo,    inquit,   quidam   clicunt  satis 
probabiliter ,  quod  Apostolus  has  visiones  ha- 
buit  in  illo  triduo,  quo  post  prostrationem 
suam  a  Domino  stetit  neque  videns,  neque 
manducans  ,   neque  bibens.  Quo  tempore 
certum  omnino  est,  ipsum  praeditum  fuisse 
gratia  habiluali  sanctificante.  Ncc  opposi- 
tum  potest  aliquo  exemplo  vel  in  visione, 
vel  in  amorecharitatisostendi.  Tum  etiam, 
quia  licet  D.  Thom.  admittat,  et  frequenter 
doceat  differentiam  illam  luminis  gloriae  in 
ratione  permanentis,  et  transeuntis  ;  illam 
tamen  nullibi  applicat  gratiae  sanctificanti, 
sed  ubique  supponit  eam  esse  qualitatem 
pormanentem,  et  habitum,  utvideri  potest 
hac  1,  2,  quxst.    1 10  ,  fere  per  totam.  Tum 
denique,  quia  radix  debet  esso  permanen- 
tior,  et  firmior  iis,  quao  a  radice  depondent: 
gratia  autem  in  anima  exislens  comparatnr 
ad  qualitates  existentes  in   polentiis   per 
modum  radicis  earum  ,  cum  habeat  ratio- 
nem  naturao  in  ordine  divino  :  undo  licet 
qualitates  immediate  aflicientes  potentiam 
possintesse  vel  habituales,  vel  transeuntes; 
gratia  tamen  in  anima  existens  debet  esse 
detcrminalo  qaid   perrnanons.  Quod  moti- 
vum  insinuavit  D.  Thom.  loco  proximeD.  Tho. 


462 


DK  .JCSTIFICATIONE  IMIMI, 


citato,  art.  4,  et  (jwest.  20,  de  Vcrit.  art.  2, 
in  corp.  ubi  ait :  «  Indiget  autem  poteniia 
«  aliqua  superaddito  duplici  ratione  ,  et 
u  propter  conditionem  natura),  et  propter 
«  rationem  ipsius  gratiae;  nec  immerito, 
«  cum  actio,  qua)  a  potentia  procedit,  a  na- 
(f  tura  dependeat,  quaBestpotentiaorigo.  » 

AViarc-      232.  Sed  adhuc  instabis  :  nam   operatio 

i'ii<  i       ,   .       .  .  . 

ah  intnnseco  transiens  non  petit  essentia- 

liter  principium    permanens   :   sed   amor 

charitatis  in  via  elicitus  est  operatio  ab  in- 

trinseco  transiens  :  ergo  non  petit  essentia- 

liler  principium  permanens,  cujusmodi  est 

gratia  sanctificans  habitualis.  Snadetar  mi- 

nor,  qaia  actus  Liber  est  operatio  ab  intrin- 

seco  transiens ;  siqaidem  potesl  esse,  <'t  non 

esse  ad  nutum  voluntatis  :  sed  amor  cha- 

ritatis  in  via  elicitus  cst  actus  liber,  ut  i 

constat  :  ergo  est  operatio  ab  intrii 

tran  ien  .   I  ade  apparet  differentia  inter 

hujusmodi  amorem  ex  una  parte,  el  i 

nein  Dei  in  se,  1 t  amorem  a  1 1  im  i 

quutum  ex  alia  ;  nam  hi  posterioree  actos 

sunt  necessarii,  atque  ideo  permanenl 

quamobrem  debent  in  principio  aliquo 

manenti  radicari,  nempe  in gratia  :  cujus 

oppositum  apparel  in  amore  charit 

cito  in  \  i;i.  El  propterea  aliter,  de  li 

morli  operationibns  philosophari  oportet 

Diiaiinr.     Rcspondetur  neg  mdo  minorem. 

[ua  probationem  dicendum  est,  aonomnia 

([ii.i'  in  suo  esse,  el  con  lenl  i 

Libero  urbitrio,   recenseri  debere  inU  i 

tia  transeuntia ;  optime  quippe   i 

quod  ;ili(iuiil  secundum  suam  speciem 

quid  completum,  et permanens,  el  quod  ni- 

hilominus  possit  pro  nutu  voluntatia  i 

ta}  deiicere, «'!  quod  ab  ejus  Libert  il 

conaervatione  dependi  enim  habitoa 

grati;p  ,  el  plurea  habitua  supern 

sunt  ex  sua  specie  qualitates  comp 

permanentes;  el  hoc  non  obstante  secun- 

dum  prsesentem  statum  dependent  i  . 

conservatione,  saltem  indirecte,  a  volun- 

tate  ;  el  ea  peccante,   deficiunt.  Hoc  i 

pacto  amor  charitatis  i  tndum  suam 

speciem  quid  complelum  ,  el  permani 

quamvia  Libere  eliciatajr  a  voluntati 

possit  lam  in  elicientia,  qnam  in  conserva- 

tione  impediri.  El  ratio  esl  proportionabi- 

liter  eadem  ;  quoniam  sicul  praesena  statoa 

est  extra  speciem  gratia,  el  ip-^i  accidenta- 

liter  convenit  ;   ita  accidit  actui  charitatia 

secundum  speciem  considerato,  quod  libere 

eliciatur  a  volantate  :  el  ipse  qaippe  secun- 

iluin  essentiam  i'l  non  exposcit,  sed  magis 


inclinat  admodum  inamissibiliter  amandi, 
quem  retenla  eadem  ?;• 
patria.  Unde  plures  probabiliti 
eundem  numero  actum  chantatis  elicitum 
in  via  posse continaari  in  patria  :  quolsa- 
tis  evincit  imperfectionem  amissibilil 
non  oriri  ab  eo,sedipei  accidentaliti 
venire  ob  imperfectionem  subjecti,   »t  sta- 
tus.  Qnapropter  praedictns  amor  lom 

speciem  acceptas  exposcit 
nabiiiter  pi  ugunt  visio 

inse,  et  amor  illam  [aamvis 

hi  posteriores  actus  illa  principia  exigant 

luribus capitibos,  nemp  :rto 

■  fiunt. 
Adde  quo  1  licet  op 
non  i  am  proximnm  | 

aens,  omnis  tan  di- 

i  principiom  permai 
principi  iti  i. 

mne  pri 
. 

[uet.  i  d 
:n  infertur,  amorem  cbaritati 
elici  inlltixu   alicuj 

t  abinti 

oi  i 

t.   Arguil  ?«■» 

itar  doctrina  pn 

h. mt.it 

I 

etiam  dependeret  :  i 

:n,  ut  liqoet  in  peccaton 
• 

mtis  inflaxa  :  ergo  amorcharil 
depi 

enditur,  quia  n 
i  debel   amor  ch  iril 

atialiter  a  gratia  [oii 

huju 

el  prim  r  indi  i 

naturali,  ac  subinde   di 

lictum  amorem 

m  omni  acto  s  ipern  .    ut 

facile  consideranti  constabit  :  i  un<  r 

charitatis  r  a  §t 

sancti^cante,  idem  de  omnibus  aliia 

Iluie  argumento  quidam   plus   roborii.  tia94tm 

qoam  habet,  deferentea  utf  con- 

i.  el  n<  :  cujus 

bationem  ut  diluerent,  ltquod 

qaotiescumqi  ej  ■  •  t 

sp 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


463 


spei,  loties  recipitaliquidanimaeimmediate 
impressum,  nempe  gratiam,  non  quidem 
permanentem,   aut  permanenter  ;  sed  flui- 
dam  praecise,  et  transeunter,  quao  proinde 
non  opponitur  statui  peccati,   neque  illud 
expellit. 
Rejid-      Sed  hanc  responsionem,cujuscumque  sit, 
censemus  improbabilem.  Tum  ob  superius 
dicta,  quia  repugnat  gratiam  sub  conceptu 
naturae  esse  qualitatem  transeuntem.  Tum 
etiam,  quia  ideo  ponitur  praedicta  qualitas 
transiens,  ut  concurrat  per  modum  naturae 
ad  actum  fidei,    et  spei  :  sed   natura  per 
prius  radicat  virtutes  proximas,  quam  ope- 
rationes  ipsis  correspondentes  :   ergo  prae- 
dicta  qualitas  per   prius  deberet  radicare 
habitus  fidei,  et  spei.  Exquo  ulterius  fieret, 
esse  qualitatem  permanentem,   sicut  habi- 
tus,quos  radicat  ;  quod  tamen  hasc  responsio 
non  admittit,  et  ita  implicat  in  terminis. 
Tum  praaterea,  quia  ex  opposita  fieret,  pec- 
catorem   esse  justum,    et  gratum,  saltem 
transeunter,  quandiu  durant  actus  fidei,  et 
spei  ;  nam  sicutgratia  permanenter  inhae- 
rens  constituit  hominem  permanenter  jus- 
tum  et  gratum  ;  iia  gratia  transeunter  com- 
municata  deberet  ipsum  constituere  tran- 
seunter  gratum,  et  justum.  Ex  quo  ulterius 
sequeretur,  ipsum  esse  justum,  etinjustum, 
et  habere  simul  duos  ultimos  fines  ;   haee 
quippe,  etsimilia  absurda  necessario  con- 
sequuntur  conjunctionem  peccali,etgratiae, 
ut  supra  dub.  4,  latius   expendimus.  Tum 
denique,  quia  absque   necessitate  ponitur 
talisgratia  transiens,  ut  statim  explicabi- 
Godoy.  mus.  Videatur  Godoy   ubi  supra,   a  num. 
14,  ubi  latius  praedictam  responsionem  im- 
pugnat. 
Legitirn;i     234.  Ad  argumentum  ergo  respondetur 
mftiitiso-neganao  sequelam   uiiivcTsaliter  mtellec- 
utl°-   tam  ;  et  ad  probationem  iterum  neganda 
major,  qaatenus  ratio  illi  inserta  appli- 
catur    cuilibot    supernaturali   oporationi  . 
Nam  ea,  qaibas  probavimus  necessilatem 
grati;/;  habitualia  ad   eliciendum  amon.m 
supernaturalem    Dei    saper   omnia  ,    non 
innituntur  conditiohibus   generalibus  su- 
pernaturalitatis,    vol  vitalilalis    in  ordine 
divino,  ted  speciali    conditioni   praedioti 
amons  ;  qaia  videlicet  attingit  immediate 
ultirnum  finem  illiafl  ordinis  ;  Bubordinat 
ipd  totom  hominem,  etomnes  <-\n  poten- 
tias ;  inelinat  ei  se  perfecte  ad  bouum  pro- 
pri  j m  naturaa  divins;  format  alioi  virtu- 
tjin    actfJS  ,   et   trahit  secum    totius   Icgis 
idimpletionem.  Hujusmodi  autem  motiva 


non  militant  universaliter  ln  qualibet  ope- 
rationesupernaturali,  ut  ex  se  liquetj  nam 
utalia  praetermittamus,  actus  fidei,  et  spei 
non  attinguntperseipsos  Deum  sub  ratione 
ultimi  finis,  sed  subordinari   valent  habi- 
tualiter  ultimo  fini  proprio  peccatoris,   ut 
explicuimus  tract.  8,  disp.  4,   dub.  3.  Nec 
subordinant  hominem,  sed  potius  ipsi  pec- 
catori  subordinantur  :  nec    inclinant   ad 
bonum  proprium   naturae   divinae,   respi- 
ciendo  ipsam  ut  finem  cui,  sed  possunt  sis- 
tere  tanquam  in  fme  cui  in  ipsopeccatore. 
Nec  denique  formant  alios  actus,  aut  affe- 
runt  secum  infallibiliter  actualem  obser- 
vantiam  Iegis  ;  sed  magis  forinantur  per 
actum   charitatis,  et  compatiuntur,  quan- 
tum  est  de  se,  cum  actuali  divinae   legis 
transgressione.    Pro  his  ergo,  et  similibus 
actibus    supernaturalibus   non    requiritur 
gratia  sanctificans,  vel  alia  qualitas  tran- 
siens,   aut  fluida   animao  immediate   im- 
pressa ;  sed  satis  est,  quod  ipsae  potentia? 
proxime  operativae  eleventur  per  aliquam 
qualitatem    supernaturalem  ;  haec    quippe 
sicut  elevat  immediate  potentiam,  ita  me- 
diate  elevat  poteiitiam  obedientialem  ani- 
mae,  ut  possit  radicaliter  ad  praedictas  ope- 
rationes  concurrere.Quod  de  actibus  remote 
disponentibus  ad  justificationem,  de  pro- 
phetia,et  aliis  gratiisgratis  datis,etdenique 
dequalibet  operatione  instrumentalitereli- 
cita  docent  communiter  Theologi.  Unde  in 
hoc  aequiparandus  non  est  supernaturalis 
ordo  ordiiii  naturali  ;  nam  si  ab  isto  seclu- 
damus  naturam,  nihil  remanet,  quod  pos- 
sit  in  operationem  prodire  :  at  licet  ab  illo 
abstrahamus     naturam    ejusdem    ordinis 
propriam,    nompe  gratiam,  adhuc  perma- 
nent  principia  sufficientia  ad  operandum, 
saltem  imperfecte,  in  praedicto  ordine;  quia 
remanent  potenlia  obedientialis  substantiae 
animae  congenita,  et  virtus  supernaturalis 
proxime  activa,  qure  potentiam  immediate, 
et  animam  mediate  elevat  ad  supernatura- 
literoperandum.  Quam  differentiam  inter 
charitatem.et  alias  virtulesdocuit  D.Thom.D,  tiid. 
i/ii •'■■-./.  14,  de  Verit.  art.  5,  inresp.  ad  3,  his 
\  i  rbis  •.  Dicendum,  quod  modus,  auo  charitas 
dicitur  forma,  appropinquat  ad  modum  il- 
lum,  quo  exemplar  formam  dicimus ;  quia 
id,  quod  esi  perfectionis  in  fide,  a  charitate 
deducitur  ;   ita  quod   charitas   habeat  illud 
essentialiter,  fidas  verof   6t  reliquse  virtutes 
participative.   Et  ad  6,  inquit :  Ab  aliqua 
virluir  superiori  dehet  csse  inferiorum  virtu- 
lum  formalio,  non  a  gratia  immediate,  Undc 


101 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MPII. 


communtter  dicitur,  rjuod  charitas  sit  forma 
virtutum,  non  solum  in  rjuantum  habet  gra- 
tiam  inseparabiliter  annexam,  sedeliamex 
hoc  ipso,  quod  est  charitas.  Per  quae  supe- 
rius  dicta  non  leviter  roborantur. 
Nota.  235.  Diximus  negandam  esse  majorem 
universaliter  intclkctam  ;  quia  in  praesenti 
nec  libet,  nec  vacat  examinare,  ad  quas 
operationes  supernaturales  requiratur  de- 
terminate,  et  essentialiter  gratia  sanctifi- 
cans.  Sod  suflicit  mododicere,  gratiam  ad 
eas  operationesessentialiter  requiri, in qni- 
bus  eajdem,  vel  similes  rationes  militant, 
ac  in  actu  charitatis.  <,)uod  forte  non  veri- 
ficatur  nisi  in  aclu  visionis  Dei  in 
nam  (ul  alia  motiva  praetermittamus)  prae- 
dicta  visio  infert  naturaliter,  etn< 
amorem  Dei  super  omnia  :  und  ntia- 

liter  petif  proce  lere  i  principio,  quo  1  p 
talem   amorem    eli  quamvis    \  i      ; 

Deus,  adhnc  posita  visione,  eum  am< 
per  suspensionem  com  nim 

est,  quod  visio  infer  it  naturaliter  amorem, 
ut  uterque  ai  I  lem  pri  . 

tialiter dependeat.  !n  aliis  autem  Buperna- 
turalibus  operationibns    non  sic   apparel 
essentialis  dependentia  a  grati 
nam  licet  aliquarum    rectitudo 
per  habitudinem  ad  appetitum  rectum,  et 
sanum  per  gratiam  b  inctific  intem 
modi  sunl  actus  prudentiaB,  et  virtutum 
moralium  infusarum  ;  binc  I  >lum 

probari  \  idetur,   praedictas  operatiom 
connaturalilcr  i  supponere  habi 

lem  gratiam.  Caeterum  non  ita  clare  evin- 
cit  essentialem  earam  agratia  depen 
tiam  ;  quia  possel   verosimiliter  dici,  pi  ■■'- 
dictas  operatio  e  in  Bbsentia  v\ 

rectas  per  habitudinem  ad  appetitom 
tum  ,  non  qnidem  exercil  iate, 

id  est  non  per  ordinem  a  1  id,  qaod  I 
nunc  appetitus  i  lum   dispositionem 

praesentem  expos  it ;  sed  per  i  □  ad 

id,  quod  appeti  itas, 

peteret.  Inqua  hypothesi  salvaretor  pro- 
prius,  et  specificus  praedictarom  operatio- 
num  conceptus  ,  quamvis  non  haberent 
statum,  quem  naturaliter  exigunt,  el 
rent  ea  firmitate,  et  efficacia,  quam  ei 
titudine  appetitus  participant.  Sed  hujus 
rei  exactior  discassio  nostra  in  praesenti 
non  interest.  Videantur  quaediximus  tract. 
12,  disp.  4,  dub,  1.  a  nirni.  8,  et  in  generali 
divisione  virtutum  §  6. 

230.  Arguitur  tertio  ;  quia  gratia  sancti- 
ficansnequit  influere  in  operationem,  nisi 


radicando  virtutem  proxime  elicitivam  ta-Tertium 
lis  operationis  :   sed  ad  amorem  charitatis  JJJ: 
non    requiritur  essentialiter,    quod  gr  i 
radicet  virtutem,  qi.  me  elicit  illum 

amorem  :  ergo  ad  eum  innturea- 

sentialiter  gratia?  inlluxus  ;  i 
poterit  absolute  dari  hujusmodi  an. 
que  gratia  sanctificante.    et   indirecte 
cludere  peccatum  .  Utraque   consequentia 
patet.  Major  autt-m  probatar,  quia  natura 
non  infloit  immediate  in  operati^n^m,  sed 
agit  me  li  i  virt  sed 

nequit  Iioc  pact^  vir- 

tutem  proximam.   (j  l  in  gefl 

itionem 

:  alioqui 
in  pi  re  import  it  operati 

I 
tur  i;  aaturam  :  i  ;nc- 

tificms    i;i    ordi 

natai  it,    ot    constat   ex    fa 

dictis,  wju  poterit  influei 
niai  ido   virtutem  proxime  elieiti- 

vam   illius.   Min  >t 
dietis  in  I  primom  ar. 

tam,   abi   admi 

e  <li\  inil  lio. 

.  im  \ ii ■• 

xilium,  vel  quali 

infu-  m  charitatis  non 

t   \  irtutem 

llllUS. 

3pOth 

\)T< 

inflaal   i  Ame 

|  iod 
i  natura  din  iifi- 

ciet,  q  10  1    lit   virtii  irac 

i  Iui.it  i.  et  commun 
.  1 
dependet  in  g  :n  a 

virtate,  qaam  a  ntt  jue, 

Licet  dii  i 

peetum,  el  habitudinem. 
virtus  agit  ut  euo,  et  subordinata  nat . 
cai  communicatur,  et  unitur,  rincipio 

l  liquet  exemplk  ; 
nom  calor,  quanqu  nn  j 
manaret  ab  .  li- 

tur  ;adhuc  t  geret 

nati  lum  et  tio  ut  inductiva 

ignis  generandi,    i  lbitudinem  de- 

pendentiae   non   .-"Ium    ad   calorem, 
etiam  ad  ignem.  Similiter  qaamvis  intel- 

tus 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


465 


lectus  non  per  dimanationem  ab  anima 
produceretur,  sed  infunderetur,  etuniretur 
ipsi  per  distinctam  actionem  ;  adhuc  tamen 
anima  concurreret  active  ad  intellectiones, 
quas  intellectus  sibi  unitus  proxime  elice- 
ret.  Objectum  etiam  concurrit  active  media 
specie  intelligibiliad  intellectionem,quam- 
vis  species  non  semper  dependeat  ab  objecto 
in  genere  causae  efficientis,  nec  abstrahatur 
ab  illo,  ut  patet  in  Angelis.  Et  quod  magis 
ad  rem  praesentem  accedit,  ipsi  Adversarii 
fatentur,  potentiam  obedientialem  animae 
(quamvis  gratia  non  elevetur)  influere  ac- 
tive  in  amorem  charitatis,  elicitum  media 
aliquavirtute  transeunti  ;  quamvis  nec  hasc 
virtus,  nec  alia  supernaturalis  dimanet  a 
potentia  obedientiali,aut  in  ipsa  radicetur. 
Idem  ergo  a  fortiori  dicendum  esset ,  si 
amor  charitatis  eliceretur  media  virtute 
proximn,  quae  non  dimanaret  a  gratia. 

Adde,  posse  non  incongrua  ratione  dici, 
quod  virtus  elicitiva  amoris,  quamvis  foret 
transiens,  dimanaret  a  gratia  :  quia  haac  ex 
natura  suaexposcit  aliquam  virtutempro- 
ximam  elicitivam  amoris  charitafis,  et  hoc 
pacto  determinat  Deum  ad  productionem 
illius,  in  quo  potissimum  consistit  influxus 
effectivus  per  dimanationem.  Unde  si  Deus 
nollet  conferre  virtutem  proximam  habi- 
Ualem,  sed  tantum  fluidam,  haec  ipsa  dice- 
retur  dependere  per  dimanationem  a  gra- 
tia.  Praesertim  cum  illa  virtus  fluida  subs- 
titueretur  loco  habitus  charitatis  ,  quem 
gratia  naturaliter  radicat.  Et  in  hoc  sensu 
respondetur  ad  argumentum  negandomi- 
norem. 

§  X. 

Suii/ii  aliis  duobus  prxdicfo  opinionis 
motivis. 

Quainua  ^:,)~-  r-,IJ  irto  probatur  eadem  sententia 
••  alio  argumento,  ouo  convincuntur  aliuui 
ejas  Authores  :  quomamquoties  homo  pec- 
oat  omittendo  amorem  charitatia  sibi  prae- 
ceptam,  toties  babet  auxilia  adaequate  sufli- 
cientiaad  eliciendum  praadictum  amorem  : 

multotieshomo  peccat  omittendoactum 
amoris  charitatis  sihi  praeceptum,  licet  ca- 
reatgratia  sanctificante  :  ergo  independen- 
k-r  ab illa  salrantur  auxili;i  adaaqriatesuffi- 
eientia  ad  talem  amorem  :  ergo  praedictus 

»r  potest  sine  gratia  sanctificante  elici, 
01  exeludere,  saltem  indireete,  peceatum. 
f  traque  cpnsequentia  liquet.  Et  majoreat 


tur. 


cerla,  quia  nemo  peccat  non  eliciendo  ac~ 
tum,  quem  elicere  non  potest  ;  quippe  cum 
impotentia  reddat  eam  carentiam  involun- 
tariam,  etinculpabilem  :ergoquoties  homo 
peccatomittendo  actum  amoris  sibi  praecep- 
tum,  totics  habet  auxilia  adacquate  suffi- 
cientia  ad  eum  eliciendum.  Minor  etiam 
constat,  quia  non  semel  homo  existens  in 
peccato  mortali  tenetur  elicere  actum  amo- 
ris  charitatis,  vel  quia  tunc  urget  praecep- 
tum  eum  eliciendi,  vel  quia  est  medium 
necessarium  ad  vincendam  gravem  aliquam 
tentationem  tunc  occurrentem:  et  tamen 
homo  existens  in  peccato  mortali  non  habet 
gratiam  sanctificantem,  ut  satis  ex  se  cons- 
tat,  et  ex  supra  dictis  club.  3,  et  4,  ergo  etc. 

Hoc  argumentum  probat  actum  amoris  ^ur 
charitatis   posse  secundum   providentiamcuiiiui- 
ordinariam  elici  absque  influxu  gratiac  sanc- 
tificantis,   ut  facile  consideranti  constabit. 
Unde  retorquendum  est  in  aliquos  ex  Ad- 
versariis,  qui  docent  praedictum  amorem 
semper  de  facto  procedere  a  gratia  sancti- 
ficante,  etiam  cum  ad  primam  ejus  infusio- 
nem  disponit;  inter  quos  est  Vasquez,  ut 
videbimus  disp.  seq.  dub.  4.  Sed  responde- 
tur  negando  majorem  universaliter  intel- 
lectam,  quamejus  probatio  minimeevincit; 
quoniam  ut  aliquispeccet  omittendo  actum, 
non  requiritur  determinate,   quod  habeat 
de  praesenti  potentiam  ad  eum  eliciendum  ; 
sed  sufficit,  quod  vel  eam  habeat,  vel  eam 
habuerit,  et  voluntarie  excluserit  :  nam  eo 
ipso  impotentiasubsequuta  non  est  simpli- 
citer  antecedens,  sed  consequens,  et  quae 
a  peccato   omissionis  minime  excusat ,  ut 
pluribus,  et  vulgaribus  exemplis  ostendi 
potest.Sic  autem  accidit,quoties  homo  omit- 
tit  amorem  charitatis  sibi  praeceptum;  nam 
prius  habuit  alium  actum  peccaminosum, 
quo  gratiam  sanctiflcantem  exclusit,  et  se 
fecit  impotentem  proxime  ad  elicientiam 
praedicti  amoris.  Cum  enim  ad  quamlibet 
omissionem  peccaminosam  requiratur  ali- 
quis  actus,   qui   directe,  vel  indirecte  sit 
causa  omittendi,  et  qui  eo  ipso  per  respec- 
tum  ad  praedictum  cHectumest  peccamino- 
sus  ut  late  oslendimus   tracl.   13,  disp,  5, 
dub.  2  et  3,  et  rursus  actus  peccati  mortalis 
excludat  necessariogratiam  aanctificantem, 
ul  supra  ostendimus  dub.  3,  conscquens  fit, 
quod  quicumque  peccat  omittendo  amorem 
charitatis  sibi  pncceptum,  prius  peccavcrit 
eliciendo  actum,  (juo  directe,  vel  indirccle 
voluit  praadictam  omissionem  ;  et  quod  per 
praedictum  actum  anlecedentem  ad  omissio- 


466 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


nem  excluserit  gratiam  sanclificantem,  per 
quam  poterat  non  omittere  ,  sed  elicere 
amorem.  Unde  nullam  ex  capite  impoten- 
tiae  ob  absentiam  gratia?  potest  sibi  practen- 
dere  excusationem . 

3Godov'  ^*'  ^  contra  nanc  responsionem  in- 
snrgitGodoy  ubi  supra,  num.  42,  quoniam 
pueri  nonbaptizati,  cum  primo  perveniunt 
ad  usum  rationis,  tenenturse  convertere  ad 
Deum  tali  amore,  ad  quem  sequatur  infal- 
libiliter  justificatio  ;  nam  ex  hoc  principio 

u.tiio.  infert  D    Thom.  sapra  eu 

non  posse  peccatum  originale  cum  solo  ve- 
niali conjungi,  ut  docent  communih-r  om- 
nes  S.  Doctoris  discipuli  :  ergo  tenetnr  ad 
amorom  supernaturalem  Dei  BDper  omni  i; 
et  tamen  non  omnes  tunc  habent  gratiam 
sanctincantem,  siqaidem  plures  tanc 
cant  mortaliter  omittendo  praedictam  amo- 
rem  :  ergo  debent  habere  aliqaod  alind 
auxilium,  qaod  ad  enm  amorem  elicien- 
dum  sufficiat.  Patet  conaeqoentia,  qoia  bIio- 
qain  essent  simpliciter,  efl  antecedenter 
impotentea  ad  aetnm,  in  cujua  omissione 
peccant ;  quod  est  omnino  absurdum. 
in  eo  evento  non  datar  recarsafl  ad  ali 

catum  antecedens,  per 
rit  exclusa,  el  qnod  indoxerit  impoten- 
tiam  ;  nullum  enim  peccatum  per 
puero  praecessit,  ut  Bapponitar  ;  aiqai 
tunc  primo  i   origin  ile  aatem  aon 

sufficiens,  at  peccat  i  person  tli  i  Lmpa- 
tentur,  et  carentia  potenti  isits  ad 

adimplenda  prascepta  dicator  volunl 
ut  ao&  ipsi  contra  Cornelium  Janseniom 
ostendimua  trat  t .  \  lub.  1. 

,ilu      Haec  tamen  objectio  param  arget,  et 
dictis  loco  proxime  citato,  > 
manet,  et  insuper  diluitur  persistendo  in 
responBione  proximedata.  i  ude  ri 
tur,  quod  licet  paer  pervenieni  ad  n 
rationis,  et  in  eo  omittens  conversionem 
Bupernaturalem,  ad  qnam  tanc  tenetar,non 
peccaverit  ante  illnd  instana  morale  ;  ni- 
hilominas  in  eodem  instanti  priua  pt 
eliciendo  actum,  ([uo  directe,  vel  indii 
vult  omittere,  quam  exercendo  immediate 
ipsam  omissionem.  Namamissio  peccami- 
nosa  non  egreditur  a  voiantate,   niai  me- 
diante  aliqao  actn,  vel  exereitio  poaitivo, 
qnodirecte,  aat  indirecte vait  ipsam  omis- 
sionem ;  sive  praedictus  actus  sit  prior  lem- 
pore,  quam  omiaaio,  sive   illam   anteCedal 
solo  ordine,   et  prioritate  natnna,  Porro 
praedictum  actam  potait  pner  cohibere  abs- 
que  adjutorio  gratia  habitnalis,  imme  et 


absqne  ullo  auxilio  _ujernaturali ;  quia  li- 
cet  homo  nequeat  propriil  viribus  adim- 
plere  praecepta  supernataralia  positiva, 
cum  eorum  adimpletio  exerceatur  per  actus 
supernaturales  i  ropriis  vi- 

ribus  adimplere  iva,  aaltem 

divisive  ;  quia  ad  eorum  adimpletionem 
suiTicit  cohibere,  ac  susj  BCtni  pro- 

hibitos,   quod  profecto   i 
arbitrii.  Quodlibet  autem  peccatum  mortale 
est  impedimentum  inconjongibUe  cum  gra- 
tia.   Unde  cum  omnis  puer  omittens  t 
versionem  aupernaturaiem,  ne- 

tur,  ante  omissionem  actus  debiti  peccet 
mortalit"  r  ,  ,rn  imj 

infosi  in- 

ipiom   |  8  sufli- 

;   elicieu  im  qu-  * t i t . 

iv>ua::  ilis, 

qoam  adulti  cum  omittu 
charitatis,  q 

I  trobi  |  Q  refellitur   exco- 

mortalifc  r,  et  pe 

habita  ili  I  am 

; 

lr  evit .'..  ;  et 

qum   huj  ; 
:t  hom  ,  ;ra- 

I 
quiritur  :  est  enim  ii 

:t.ini.  Recolant 
diximoj  // 

.  i  non  ita  i 

nionem  i 

usum  rationi  :tu- 

ralia  pi 

quam  inqoit  b-igari  ; 

nam  i  inam  Ir 

>i.   tt'H  I  j   I.  L)t    \  i  iimus 

< .  prmotd.  </. 
'    Ajrguitar  quinto  ;  nam  int  ;t_tu__ 

ritatts  utnjJJSJi,, 
inten  liu«r  a  _• 

mctificante,  t  inquam  a  prii 

:  ergo  nec  actoa  cl  .  lum 

suam  eesentiam  considi  en- 

ti i  videtar  perspicaa,  (juia  intentio  op- 
tionis  est  ejosdem  Linesfi  cum  operati 

atia  ;  ■  rgo  u  actos  charitatu  ut  irr 
sus,  non  dependet  aaaentialiter  i 
tanqnam  b    principio  effectiv* 
amorecharitatia  imsaam 


DISP;  II,   DUIJ.    VI. 


407 


eonsiderato  dicendum  est.  Antecedens  au- 
tem  probatur  in  hypothesi,  quod  quis  ha- 
bet  gratiam  ut  quatuor,  et  eliciat  actum 
charitatis  utocto:  nam  in  eo  eventu  gratia 
non  continet  eamintensionem  :  ergo  nequit 
illam  producere,  sed  fietmedio  aliquo  au- 
xilio  actuali,  et  transeunti  :  ergo  actus  cha- 
ritatis  ut  intensus  non  dependet  essen- 
tialiter  a  gratia  tanquam  a  principio  effec- 
tivo. 
incidcns  ^ec  refert,  si  cum  aliquibus  respondea- 
respon-  tur,  quod  sicut  in  prima  infusione  gratiae 
extra  Sacramentum  amcr  charitatis  proce- 
dit  effective  a  gratia,  et  ad  eandem  dispo- 
nit,  et  ita  gratia  est  prior,  et  posterior 
amore  charitatis  in  diversis  causae  generi- 
bus,  ut  disp.  seq.  declarabimus  :  ita  etiam 
quando  elicitur  acSus  charitatis  ut  octo, 
procedit  praediclus  amor  a  gratia  intensa 
utocto  per  modum  intensipnis,  qui  in  eo 
instanti  producitur;  et  simul  idem  amor 
disponit  ad  eandem  gratiam  intensam  ut 
octo,  quae  sub  hac  ratione  tunc  primo  pro- 
ducitur,  ita  quod  gratia  intensa  ut  octo  sit 
prior,  et  posterior  dilectione  ut  octo  in  di- 
versis  causaegeneribus.  In  quo  nulla  major 
apparet  repugnantia,  quam  in  eo,  quod  in 
pnma  infusione  gratiao  extra  Sacramentum 
contingit. 
insuiii-  Hoc,  inquam,  non  satisfacit  ;  quiagratia, 
ciens.  qUae  pracexistebat  intensa  ut  quatuor,  cum 
elicitactum  charitatis  ut  octo,  meretursal- 
tem  de  congruo  suum  augmentum  :  sed 
opus  meritorium,  quatenus  tale,  est  prius 
in  genere  causae  eflicientis  moralis,  quam 
praemium,  ut  docent  communiterTheoIogi  : 
ergo  actus  charitatis  ut  octo  non  dependet 
tanquam  a  principio  effectivo  a  gratia  in- 
tensaut  octo.  «Patet  conseqnentia,  quia  ex 
opposito  fieret,  ([uod  idem  esset  prius,  et 
posterius  alio  in  eodem  genere  causae  effi- 
cienti.s,  quo  lest  ibsardum. 
aikj  540.    Hflic  replica  quidam  apparenter 

52JS  occurrunt   dicendo,   qnod    licet  repagnet 
s  prius,  et  posterius  alio  in  eodem 
genere  causaa  specmco,  et  proximo  ;   non 
tamen  repugnat  quod  id  habeat  ineodem 
genere  caa  e  remoto,  si  reperianturdiversi 
ie  dicamu.s,  1 1  jpecifici  cansandi  modi 
intraillad  genas.  Hac  enim  de  causa  non 
repagnat,Christum  Dominnm  esse  priorem, 
(;t  posteriorem  salate  hominis  in  genere 
eaass  finalis ;  qaia  est  prior  in  genere  finis 
cnjai  grati  i,  et  po  terior  in  genere  finii 
qoa  sunt  rationes  intra  aniversale 
e  finali  -.  satis  differentes.  Etsi- 


militer  ibrma  substantialis  est  prior,  et 
posterior  suis  accidentibus  in  genere  causae 
materialis ;  quia  illa  praecedit  in  genere 
causae  receptivae,  et  est  illis  posterior  in 
genere  causae  dispositivae,  quae  sunt  ratio- 
nes  diversae  intra  idem  genus  remotum 
causae  materialis.  Et  ut  exemplum  materiae 
praesenti  magis  conforme  attingamus,  me- 
rita  Christi  Domini  fuerunt  priora  meritis 
SS.  Patrum  veteris  legis,  et  fuerunt  eis  pos- 
teriora  intraidem  genus  causae  meritoriae; 
nam  et  Patres  meruerunt  Incarnationem 
Christi,  et  Christus  meruit  Patribus  gra- 
tiam,  ut  communiter  docent  Thomistae, 
quin  in  hoc  appareat  aliqua  contradictio  ; 
quoniam  meritum  Christi  fuit  prius  in  ge- 
nere  causae  meritoriae  de  condigno,  et  Pa- 
trum  meritum  fuit  prius  in  genere  causae 
meritoriae  de  congruo  :  quae  rationes  sunt 
valde  differentes  intra  idem  causae  genus. 
Idem  ergo  proportionabiliter  dici  posset  ad 
impugnationem  contra  datam  responsio- 
nem  ;  nam  actus  charitatis  ut  octo  depen- 
det  a  gratia  intensa  ut  octo  in  genere  causae 
efficientis  physicae;  et  causat,  ac  prscedit 
gratiam  in  genere  causae  efficientis  mora- 
lis  :quae  rationes  nonminus  differunt  intra 
genus  causae  efficientis  remotum,  quam 
aliae,  quas  proxime  recensuimus.Praesertim 
quia  meritum  de  congruo  potius  pertinet  ad 
genus  causae  positivae,quam  ad  genus  causae 
elficientis  ;  non  enim  inducit  debitum  rigo- 
rosae  justitiao.  sed  solum  coaptat  subjectum, 
congruumque,  et  dispositum  reddit  ad  ali- 
quod  bonum,  quod  decet  Deum  misericor- 
diter  ipsi  conferre.  Minime  vero  repugnat, 
quod  aliquid  dependeat  ab  alio  in  genere 
causao  eilicientis,  et  quod  ad  ipsummet  prae- 
snpponatar  in  genere  causae  dispositivao,  ut 
disp.  seq.  ostendemus.  Et  hac  via  quidam 
facile  exponunt,  qualiter  SS.  Patres  potue- 
rint  de  congruo  mereri  Incarnalionem 
Christi  Domini,  licet  gratiam  habuerint 
propter  meritum  Christi  de  condigno,  ut 
videri  pjtest  apud  CJonet  tract.  de  Incarnat.  Ctonet. 
disp.  7,  art.  4,  §  2.  Nec  hinc  inferri  dicunt, 
quod  prima  gratia  possit  cadere  sub  me- 
ritoadhucde  congruooperumillorum,  quae 
ab  ipso  procedunt;  quia  gralia  nonesset  so- 
lum  principium  eifectivum  operum,  quao 
dicerentur  mei-ila;  sed  etiam  esset  causa 
formalis  eorum,  quatemn  meritoria  sunt : 
et  ita  opaa  ut  meritorium  causaret  seipsum, 
qnod  est  impossibile.  Videatur  praodictus 
Author  loco  citato  art. ."',  a  num.  47. 

Ihec  tarnen  doctrinn,    licot    verosimilia 


468 


DE  JUSTIFICATIONE  IMIMI 


Non  sa- 
tisfacit 


Evasii 
praeclu 

«liHir 


existat,   non  plane  satisfacit ;  quia  inniti- 
tur  principiis  minus  communibus;  et  quia 
objectio,  quim  diluere  intendit,  potest  de- 
nuo  eflicaciter  instaurari  alia  replica,  cui 
applicari  non  valet.  Est  vero  hujusmodi  : 
quoniam    nulla  opcratio  potcst  dependcre 
tanquam   a  principio  physice  efficiente  ab 
illa  forma,  quamelfectivephysice  producit; 
alioquin  csset  prior,  et  posterior,  quam  illa 
in  eodem  proximo  causandi  genere,  quod 
e  i  impossibile  :  sed  actus  contritionis  pro- 
ducit  aliquando  gratiam  sanctificantem  in 
genere  causae  efficientis  physice  :  crgo  non 
depcndct  ab  illoin  praedicto  genere,  et  con- 
scqucnter  nec  contritio,  nec  amorcharita- 
tishabentessentialem  dependentiam  a  g 
tia  sanctificante,  tanquam  a  princip 
tivo.  i  traque  consequentia  patet.  Et  minor 
suadctur :  quoniam  Sacramentum  pceniten- 
tiae,  ct  ejus  partee  sunt  instrumenta  phy- 
sice  efficientia  gratiam  Banctificantemj 
cominuncin   Thomistarum     Bententiam  3 
part.  q.  62,  assi  rentium  Sacramenta  novs 
Uegis  esse  instrumenta  physica  divinae  vir- 
tutis  in  ordine  ad  effectus  ipsis  correspon- 
dentes  :  sed  contritio  aliquandn  est   para 
Sacramenti  p  enitentiae  :  ergo  efficit  instrn- 
mentaliter  physice  gratiam  Banctificantem. 
1 1.  Nec  referl  -i  dic  itur,  contritionem 
quaa  es1  pars  Sacramenti  pcenitentiaa,  sup- 
poni  productam  ante  altimnm  instan 
quo  illud  Sacramentum  efficil  suum  efl 
tiun  ;  et  similiter  Bupponore  pr  Bdicl  im 
tiam,  aqua  contritio  ipsa  dependet  :  in  ul- 
timo  autem  instantj  non  efficere  gratiam, 
sed  producere  ejus  augmentum  ;  atque  ideo 
minime  inferri,  quod  efficiat  suum  princi- 
pium  effectivum,  sed  solum,  quod  depen- 
deal  .i  gratia  secundumsubstantiam  accepl  i, 
el  quod  efficiat  eam  uon  ita  Bumptam,    i  I 
ut  intensam  :  ad  quod  satis  est,  quod  pro- 
ducat  modum  intensionis. 

ll<H\  inquam,  non  referl  :  tmn  quia  pra- 
tia  in  riullo  instanti  babel  dnos  modos  in- 
tensionis,  sed  unicum  tantum;nec  ag 
\  alet  nisi  ut  affecta  aliqno  intensionis  m 
sed*  contritio  in  instanti,   in  quoperficitor 
Sacramentum  pcenitentiae,  prodncil  phj 
saltem  aliquem  modum  intensionis,  nl  haec 
responsio  admittit,  el  negari  non  valel  : 
ergo  non  dependel  a  gratia  tanquam  a  prin- 
cipio  physice  eam  eliciente  i  vel  eodem 
pacto  dependel  ab  illo  modo  intensi  nis, 
quem  tunc  actu  producit,  quod  est  impossi- 
bile.  Tum  etiam,  el  nrgentins,  quia  fieri 
potcst,  ut  homo  non  eliciat  contritioncm, 


vel  alium  dolorem  mferiorcm  u  I  ul- 

timuminatans,  in  quo  perficitur 

tum  pcenitentiae;  ct  quodtunc  contritionem 

eliciat  :  in  quo  eventa  contritio,  ut  Saetft- 

mcnti  pars,  producit  effi  pfi- 

mam  gratiam,  q 

ponimus,  effi  iramenti  :  ergo  in  tah 

casu  ncquitcontritin 

quam  a  principio  effectivo  physiee;  al 

qnin  esset  prior,  et  ;  r,  qnam  illa  in 

eodem  genere  caosa  proxim 

242.  Ab  hac  difficultate,  qa 
pnngit,  facile  se  explicabnnt,  qni  assernnt 
intensionem  qnalil  it  ;io- 

nem  realem  gr  idos 

bnnt  enim  tam  in  c  i         -  per 

i  un  in  eventu, 
contritl  it  ir  in  ultic  inti 

in  itivo  Sacramenti  p  enitenti 

dictOI  m   cr.it; 

dibu 

t    •  •Hi- 

aliam  grati  tm  at  ibu- 

itl  1    lllt.Tl-  l  Ql  '  1U- 

qaem  falsam  Bupponim 

contrariam,  ot  lal  ','** 

•/».  I.  au  vst.  8.  I  in  lem 
iltatem  non  absimili  \  ia  com| 

i  Ii- 
cet  minime  admitterel  in  qnalil  tt> 
reaiiteractu  iliterdii 
tatis  intensio 

lentialiter  di 
sxistenti  qnalil  iti  p.-r  ii 
jicerentur  :  a  1  enm  x 

Complot.  »/(  lisp.  5,  </ 

irant,  qualit 

r  nutri- 
.  ritur.  i  it  illa 

tio  potenti  i  ifficiens,  ol  iti  i 

ndnm  nnam  p  irt.>n  ium 

aliam  patiatur  ;  -it  prin- 

cipium effectivom  nntritioo  ium 

alteram  lermin  i  ita  sufficiet,  ul  - 

uin 
effectivnm  amoria  ch  iritatis  inl 

indom  alioa  ait  termin  mo- 

•Iuin  praemii ;  el  similiter  ol  I  im  ali- 

elicial  contritiones  in- 

dnmaliossiteffectosejns  aoseonti 

eei  p  u  menti. 

Qna  doctrina,  si  vera  est,  nollo  fere  m 
gotio  evacu  il  difficoltatem  pi 
alias  hic  occorrentes.  Se  1 
tiun  quia  nullum  ejm  fundainontum  i". 

niiv 


DISP.  II,   DUD.  VI. 


169 


Argn- 

mentum 

supra 

facturn 

rctor- 

fjueturin 

ejusAu- 

thores. 


nimus  apud  D.  Thomam,  et  S.  Doctoris  dis- 
cipulos.  Tum  quia  rationes,  quae  militant 
insubstantia  corporea,  ut  ipsi  attribuamus 
partes  potentiales,  minime  applicari  pos- 
suntqualitatibus  spiritualibus,ut  facilecon- 
sideranti  constabit,  et  insinuarunt  Com- 
plutens.  Abbreviati  in  lib.  de  generat.  disp. 
1,  quxst.  6,  a  num.  60.  Tum  denique,  quia 
licet  illae  partes  potentiales  possent  deser- 
vire  ad  majorem  quandam  gratiae  extensio- 
nem,  vel  ad  hoc  ut  daretur  plus  gratiae ;  non 
tamen  ad  majorem  ejus  intensionem,  vel 
ad  hoc  ut  gratia  esset  magis  perfecta  in 
seipsa,  utpatetexemplosubstantiae,  etquan- 
titatis,  quae  per  adventum  novarum  par- 
tium  non  fiunt  simpliciter  perfectiores,  sed 
majores,  seu  magis  extensae.  Ex  quo  fieret, 
quod  octo  gradus  grati^e  non  plus  praesta- 
rent  intensive,  quam  unicus  gradus  gratiae  ; 
omnes  quippeessenl  ejusdem  rationis,  alio- 
quin  non  possent  comparari  inter  se  ut  par- 
tes  potentiales,  nec  uniri  per  identitatem 
actualem.  Quo  motivo  impugnant  commu- 
niter  Thomistae  eos,  qui  asserunt  qualitatis 
intensionem  fieri  per  additionem  gradus  ad 
gradum. 

243.  Aliter  ergo  difficultati  propositae  oc- 
currendum  est,  sed  prius  oportet  ostendere 
eam  urgere  in  omnium  Thomistarum  sen- 
tentia,  ac  proinde  diluendam  esse  abeisdem, 
quos  nunc  Adversarios  habemus.  Etenim 
licet  plures  existiment  actus  dilectionis,  vel 
contritionis,  quibus  homo  disponitur  ad  jus- 
tificationem  factam  extra  Sacramentum , 
non  elici  a  gratia  sanctiftcante,  quae  tunc 
primo  infunditur;  nemo  tamen  eorum  ne- 
gat,  quod  gratia  sanctificans  sit  principium 
effectivum  praedictorum  actuum,  qui  dein- 
cepsajusto  fiunt.  Unde  gratia  praeexistens 
intensa,  utquatuor,  concurrit  active  ad  ac- 
tum  ferventiorem  charitalis  ut  octo,  per 
quem  bomo  meretur  augmentum  ejusdem 
gratiaj;  licet  gratia  in  illo  instanti  nec  ha- 
beat  gradus  realiter  distinctos,  nec  duos 
modos  intensionis,  nt  secundam  unum  sit 
principiam  dilectionis,  et  secundum  alium 
terminus  ejus.  Qnocirca  debent  explicare, 
quomodo  ille  actns  attingat  effective  mora- 
liter  gratiam,  qaamvis  ab  eadem,  ut  a  prin- 
cipio  pbysice  effectivo  procedat.  Similiter 
in  casa,  quo  boxno  existens  in  gratia,  et 
acceden  i  a  I  icramentum  pcenitentiae,  eli- 
cit  actom  contritionis,  illumque  continaat 
tead  ultimum  instans,  inquo  perficitur 
ramentum,  certum  est  praedictum  ac- 
lum  in eo  instanti  elici  agratia  sanctifi- 


cante,  a  qua  prius  eliciebatur;  et  shniliter 
certum  est,  quodut  pars  Sacramenti  produ- 
cit  in  eo  instanti  gratiam  instrumentaliter 
physice,  ut  communiter  docent  I).  Thom. 
discipuli;  quamvis  nec  gratia  habeat  gra- 
dus,  vel  modos  realiter  distinclos,  ut  se- 
cundum  unum  possit  esse  principium,  et 
secundum  alium  terminus,  et  eftectus  con- 
tritionis.  Unde  satis  elucet,  difficultatem 
hanc  nec  ex  nostra  sententia  specialiter 
oriri,  nec  eam  specialiter  impugnare;  sed 
generalem  esse,  et  ab  omnibus  Thomistis 
diluendam. 

244.  Relictis  autem  aliis  dicendi  modis,  Notanda 
ille  ad  veritatem  magis  accedere  videtur,  tima  dif- 
quem  tradidimus  tract.  prxced.  disp.  5,  ^o^al5 
dub.  5,  nempe  ad  quamcunque  operatio-  tione. 
nem  requiri  (praeter  habitum  ipsi  corres- 
pondentem)  aliquod  auxilium  sufficiens  su- 
peradditum  habitui,  ut  hic  valeat  attingere 
ultimam  operationis  actualitatem,  quam 
nunquam  ex  propria  perfectione  adaequat, 
sed  ab  ipsa  potius  exceditur.  Qui  excessus 
estadeoeminens,  et  insuperabilis,  ut  nullus 
habitus  valeat  eum  principaliter  attingere, 
sed  tantum  instrumentaliter,  et  ut  adjutus 
per  motionem  transeuntem,  et  auxilium 
Dei,  cui  praedicta  actualitas  ut  causae  prin- 
cipali,  et  speciali  correspondet,  ut  ibidem 
§  2  e(  3,  declaravimus.  Quo  non  obstante 
meretur  homo  per  actum,  et  ejus  actualita- 
tem  :  tum  quia  principaliter  elicit  operatio- 
nis  substantiam  :  tum  quia  ipsam  actualita- 
tem  attingit  absque  omnimoda  necessitate, 
sed  sola  necessitate  orta  ex  suppositione 
libera  eliciendi  substantiam  operationis,  ut 
ibidem  explicuimus  §4,  et  ita  moraliter  lo- 
quendo,  est  causa  illius  principalis.  Quae 
doctrina  majori  adhuc  certitudine  appli- 
canda  est,  cum  operatio  ex  parte  modi  in-  • 
tensionis  excedit  modum  inlensionis  con- 
venienlem  habitui;  sicut  contingit  quando 
habitus  intensus  ut  quatuor  concurrit  ad 
actum  intensum  ut  octo ;  tunc  quippe  licet 
habitus  concurrat  princii^aliter  tam  ad  subs- 
tanliam  operationis,  quam  ad  modum  in- 
tensionis,  ut  aequivalet  modo  ut  quatuor ;  ad 
modum  tamen  ut  octo  non  concurrit  nisi 
instrumentalilcr,  adjnla  per  auxilium  suf- 
ficiens,  et  subordinata  Deo  principaliter 
agenti.  Idemque  a  fortiori  dicendum  est, 
quotiea  habitus  praeexist^Tm;  Vrel  operatio  ab 
eoelicitaassumunturaDeoad  producendum 
instrumentaliter  aliquem  effectum;  elevan- 
tur  enim  per  aliquam  virtulem  ipsissupcr- 
additam,  sicut  de  omni  inslrumento  phy- 


470 


DE  .IUSTIFICATIONK  IMril. 


sico  docent  communitor  ThomistaD,  ut  vi- 
N.Comp.  dere  est  apud  N.   Complut.   in  lib.  Physic. 

disp.  12,  (juxst.  I. 
Applica-  Ex  his  ad  argumcntum  supra  factum  n. 
eecfeniis  289,  respondetur  negando  antecedens ;  nam 
cufiu"5  arnor  charitatis,  et  secundum  se,  et  secun- 
nicruiso-dum  suam  intensionem  dependet  essentia- 
liter  a  gralia  tanquam  a  principio  effectivo; 
(fiiia  tendentia  in  Deum  sub  ratione  ultimi 
finis  super  omnia  dilecti,  quae  nec  ab  spe- 
cie,  nec  ab  intensione  pracclicti  amoris  est 
separabilis,  produci  non  valet  absque  in- 
fluxu  gratiae  habitualis,  ob  rationes  supe- 
rius  factas.  Ad  antcccdentis  vero  probatio- 
nem  dicendum  est,  quod  in  eo  instanti,  in 
quo  gratia,  quaa  praeexistebat  intensa  ut 
quatuor,  elicit  actum  intensum  utocto,  ha- 
bet  uuicum  tantum,  et  indivisibilem  inten- 
sionis  modum,  nempe  ut  octo,  per  actum 
amoris  efficienter  moraliter,  videlicet  me- 
ritorie  productum.  Hinc  tamen  non  requi- 
ritur,  quod  idem,  et  secundum  idem  sit 
realiter  prius,  et  posterius  alio  in  eodem 
genero  causae  efficientis,  quod  videtur  ab- 
surdum;  adestenim  realis,  et  sufficiena  dis- 
tinctio  inter  gratiam  in  esse  principii,  et 
eandem  gratiam  in  esse  effectus.  Princi- 
pium  enim  est  gratia  secundum  suain  subs- 
tantiam,  etentitatem  accepta,  el  Qtelevata 
per  auxilium  Dei  in  voluntate  receptum  ; 
quin  modus  intensionis  in  eo  instanti  exis- 
tens  se  teneal  ex  parle  principii,  vel  active 
concurrat  ad  amorem.  Effectus  vero  m 
gratia  secundum  entitatem  accepta,  quippe 
quao  praasupponebatur  producta  •.  nec  est  au- 
xilium  Doi,  sed  est  prrccise  modus  intensio- 
nis  ut  octo,  qui  a  gratia  realiter  modaliter 
differt,  vel  ipsa  gratia  ul  perfecta  pei  ilium 
modum.  Quamvis  autem  repugnet,  quod 
idem,  el  secundnm  eandem  realiter  r 
nem  sit  prins,  el  posterins,  agena,  el  paa- 
sum;  minime  tamen  implicat,  quod  hax 
munia  praBstet  secundnm  diversas  realiter 
rationes.  Sicenim  intellectna  possibilia  ei 
motione  intellectus  agentis  prodncit  in  u 
habiius,  quos  tamen  secundum  sc  aceeptua 
recipit,  et  per  eos  perficitnr  :  el  idem  po- 
test  explicari  aliisexemplis,  quae  facile  quis 
inveniet. 

-mt>.  Unde  etiam  patel  ad  instantiam 
num.  241  propositam,  quatenus  possel  huic 
casus su- doctrinaa  adversarij  libenterenim  conce- 
?™li'  dimus,  contritionem  (sive  eliciatur  ante  ul- 
limum  instans,  in  quo  perficitur  Sacramen- 
tum  Poenitentiea ;  sive  primo  eliciatur  in 
eodem  instanti)  concurrere  active  instru- 


Legm- 
ma  ex- 
plicatio 


mentaliter  physice  ad   gratiam   ut  m 
perfectam,  sivead  modum  ii 
gamus  tamen,  quod  cfliciat  adhuc  instru- 
mentalitor  ipsam  gratiaB  Bnbstantiain  :  et 
hoc  posterius  requirebatur,  ut  evinceretur, 
contritionem  non  dependere  a  grati  i  tan- 
quam  a  principio  effcctivo.  In   pi  stei 
enim  casu  (qui   argenti  •  n- 

dum  est,  dua.s  Dei  actiones  intervenire, 
plures  mutao  causali 
producit  entitatem  - 

ipsi  unioneo  bjectum,  et  existeniiam ; 

subtrahendo  tamen  ei  vi  hojusactioi 
dum  intensionis,  utpote  incom 
cum   alio    iii')  1)    intensionis   ;  ri  , 

quem  Deua  in  eodem  instanti  decernit,  et 
praevidet  adfuturum.  Deindegratia  j»r>>rlu- 
cil  contritionem  \.  g.  ut  qual  in- 

vicem  dependel  in  gi  -iti- 

vac,  ut  ditp.  teq.  declarabimus 
contritio  ul  conjuncta  cum  aliis  parti 
Sacramenti,  iliqu  um  virtu- 

tt-in  recepl  nn  vel  in  ae,  vel  in  eoo  princi] 
producit  instrumentaliter  physi  ura 

intensionis,   v.  g.  ul  octo;  nam 
grad  ttur  ei  .  el 

tionem  ,  alii 

quatuor  debenl  rato,  et 

fiunt  lu  virtute  Sacramenti.  Und 
cel  re  tlis  distinctio  inter  principinm  effec- 
tivum,  ct  effectum  contritionis  in 
ficientis  :  nam  principinm  • 

bstantiam  ac  I  ut  ele- 

vata  per  a  ixilium  transiens;  iti  qnidem  ut 
Becundun  mtiam  i  iniluat 

principaliter   in   eontritiom  umptam 

qnoad  tendentiam  Bpecificam  in  objectum  ; 
el  qnatenus  i  concurrat  in  uta- 

liter  ddi-  indem  contritionem  snmptam 
cundnm  actualitatemtet  inti  o.Etad 

rationem  principii  non  intr.it  modns  inti 
sionis,  qui  in  eo  instanti  ipai  graiiai  eom- 
municatur,  el  |  i  amentnm,  1 1  i 

partes,  atque  ideo  per  eontritionem  pro  l  t- 
citur.  Sed  hic  mi  an^atia,  al  per  illum 

perfecta  suni  effectna,  qui  contritioni  a1 
parti  Sacramenti  in  - 
physice  con  t.   Certnm  aulam, 

piciunm  videtnr,  gratiam  aecundam 
Bubstantiam  simul  cum  auxilio  transeunti 
distingui  realiter  tum  a  modo  intensionis, 
tum  a  seipsa  n1  perfecta  pet  Ulum  modum. 
Quamobrem  ntritio  attinf 

effective  gratiam  modo  proxime  declarato, 
minime  infertur,  quod  non  prooedal  al 
dem  gratia    I  inquam  a  principi 


DISP.  II,  DUB.   VI. 


471 


Prima       246.  Sed  adhuc  oLjicies  primo:  quoniam 

objcctio.  jmp0ssibile  cst^  qUOC[  gratia  existat  a  parte 

rei  absque  aliquo  modo  intensionis  :  ergo 

repugnat,  quod  Deus  producat  gratiam  se- 

cundum  substantiam,  et  quod  ex  vi  ejusdem 

actionis  non  communicet  ipsi  aliquem  in- 

tensionis  modum  ;  aliter  enim  non  posset 

ex  vi  talis  actionis  reducere  gratiam  ad 

existentiam.  Cum  ergo  in  illo  instanti  non 

detur  nisi  unicus  modus  intensionis,  et  hic, 

ut  supponitur,  producatur  a  contritione,  se- 

quiturquod  contritio  non  supponat  gratiam 

productam ;  sed  potius,  quod  ipsam  effective 

sirunda  attingat,  sicut  et  modum  intensionis.  Se- 

°'cundo,  quia  prima  gratia  post  peccatum  ac- 

tuale  est  effectus  Sacramenti  pcenitentiae, 

quae,  ut  communiter  tradunt  Theologi,  est 

prima  tabula  post  naufragium  :  ergo  per 

Sacramentum  pcenitentiae  producitur  non 

solum  modus  intensionis  gratiae,  sed  gratia 

ipsa  :  atque  ideo  contritio  concurrit  active 

non  solum  ad  modum  intensionis,  sed  etiam 

ad  gratiae  substantiam,  a  qua  subinde  non 

poterit  dependere  tanquam  a  principio  ef- 

fectivo. 

Eespon-      Ad  primam  objectionem  posset  respon- 

primam.  deri,  antecedens  non  esse  certum ;  nam  cum 

modus  intensionis  non  sitentitas,  vel  unio, 

vel   existentia  gratiae,    sed  quaedam  ejus 

accidentalis  affectio,  non  videtur  impossi- 

bile,  quod  Deus  possit  efiicere,  et  conservare 

gratiam  nudam  ab  omni  intensionis  modo. 

i  eo  admisso,  negatur  consequentia ;  quia 

satis  est,  quod  actio  Dei  producentis  entita- 

tem  gratiae,  connotet  aliam  Dei  actionem, 

quae  medio  Sacramento  producat  modum 

intensionis.  Sicut  etiam  in  generatione  ver- 

mium  ex  speciebus  sacramentalibus  con- 

tingit  :  nam  Deus  per  actionem  creativam, 

vel  conversivam  producit  entitatem  mate- 

riae    pnmae,    nullam    ipsi   communicando 

stentiam;  et  deinde  media  generatione 

agentinm  naturalium  communicat  existen- 

tiam,  et  formam.sine  quifmsmateriaprima 

nequif  existere.  Posset  etiam  satis  probabi- 

litcr  dici,  unicam  tantum  Dei  actionem  in 

prsdicto  casu  adesse,  cnra  dnplici  tamen 

terminatione  :  nam  primo  attingit  seipsa 

itatem  gratis,  deindesimnl  cum  Sacra- 

mento  attingit  modum,  et  reddit  gratiam 

perfectam,  quaesub  hac  ratione  est  effectua 

ipue  intentus,  jnxta  quem  proinde  to- 

I  .   Dei  influxusibi  interveniena  potest  dici 

anicuf.Ad  veritatem  antem  prscipae  ano- 

im  parnm  refert,  quod  dentur 

duae  actione«,   ve\  dns  ejufldem  actionia 


terminationes,  ut  facile  consideranti  cons- 
tabit. 
Ad  secundam  dicendum  est,  quod  licetRespon- 

•  ■  sio  2  (1  so- 

pnmagratia  post  peccatum  actnale  depen-  cundam". 
deat  a  Sacramento  pcenitentiae  accepto  vei 
in  re,  vel  in  voto ;  opus  tamen  non  est,  quod 
determinate  producatur  per  illud  in  re  sus- 
ceptum.  Quodsatis  liquet  in  casu,  quo  quis 
ante  ultimum  instans,  in  quo  perficitur 
Sacramentum,  eliciat  actum  contritionis; 
nam  statim  posita  contritione  justificatur, 
antequam  Sacramentum  perficiatur,  et  pos- 
sit  influere;  et  deinde  ipsa  contritio,  ut 
conjuncta  aliis  Sacramenti  partibus  produ- 
cit  majorem  gratiam,  seu  modum  intensio- 
nis.  Et  idem  proportionabiliter  contingit, 
quando  contritio  elicitur  in  illo  ultimo  ins- 
tanti;  nam  per  modum  dispositionis  phy- 
sicae,  et  ut  imbibens  votum  Sacramenti 
pcenitentiae  concurrit  in  genere  causae  ma- 
terialis  dispositivae  ad  gratiam  sanctifican- 
tem,  a  qua  in  genere  causae  efficientis  de- 
pendet :  et  deinde  in  alio  signo  naturae,  et 
ut  pars  Sacramenti  causat  effective  modum 
intensionis,  etreddit  gratiam  magis  perfec- 
tam.  Ratio  autem,  quare  illud  munus  sit 
prius,  et  hoc  posterius,  constat  tum  ex  eo, 
quod  contritio  dependet  essentialiter  a  gra- 
tia  sanctificante  tanquam  a  principio  effec- 
tivo,  ut  patet  ex  omnibus  rationibus  supra 
factis  :  unde  nequit  primam  gratiam  effi- 
cere,  sed  debet  eam  supponere ;  licet  ut  est 
pars  Sacramenti  valeat  gratiam  intensio- 
rem  efficere.  Tum  etiam,  quia  in  unaquaque 
re  prius  est  illud,  quod  convenit  ei  secun- 
dum  suam  essentiam,  et  naturam,  quam 
quod  convenit  ipsi  ex  accidentaria,  et  ex- 
trinseca  Dei  dispositione  :  quod  autem  con- 
tritio  dependeat  a  gratia  tanquam  a  princi- 
pio  effectivo,  et  quod  ad  eandem  physice 
disponat,  convenit  illi  secundum  suam 
essentiam,  et  naturam,  ut  hactenus  ostcn- 
dimus,  et  amplius  constabil  ex  dicendis 
dUp.  seq.  dvb.  1  et  5,  quod  vero  contritio 
sit  pars  Sacramenli,  cteffective  inslrumon- 
taliter  physice  gratiam  attingat,  convonit 
ipsi  ex  accidcntaria,  et  cxtrinseca  Dei  dis- 
positione,  ut  de  se  liquet.  Unde  licet  hacc 
omnia  in  unico  indivisibili  instanliconcur- 
rant,  priua  nihilominusest,  quod  contritio 
eliciatur  a  gratia,  et  ad  eam  pfiysice  dispo- 
nat,  (juam  quod  sit  pnrs  Sacramenti,  et 
gratiam  intensiorem  efficiat.  Unde  tandem 
fit,  qnod  licet  Sacramentum  pocnitentiae 
cuin  BOla  attritione  (quam  praociseessentia- 
liter  exposcit)  causet  primam  gratiam  post 


472 


DE  JUSTIFICATIOM-:  LMI'II. 


peccatum  actuale  ;  at  ut  conjunctum  cum 
contritione  elicita,  vel  ante  ultimum  sui 
instans,  vel  in  ipso  instanti,  numquamefli- 
ciat,  nec  efficere  valeat  in  re  primam  gra- 
tiam,  sed  solum  ejus  augmentum  :  nam 
quaedam  ejus  pars,  nempe  contritio,  soppo- 
nit  primam  gratiam  productam. 

§  XI. 

licliqua  ejusdem  smtcntix  argumcnta  con- 
veUuntur. 

sextum      247.  Arguitur  sexto  :  quoniam  si  amor 
rnentam  cnarilat'-s  dependeret  ossontialiter  a  gratia, 
esset  essentialiter  meritorius  vitao  ajternae : 
sed  non  est  de  essontia  amoris  charitatis 
esse  meritorium  vitac  acternae  :  ergo  | 
dictus  amor  non  dependet  essentialit 
gratia.  Consequentin  patet.  Major  etiai 
certa ;  nam  a<  tufl  procedena,  el  dependens  a 
gratia  sanctificante  participatejos  valorem, 
et  habet  condignitatem  ad  vitam  aaternam, 
ut  dicemus  tract.  seq.  <li^j>.  '.'>,  dub. 
si  de  esscntia  amoris  charitatis  esl  depen- 
dere  a  gratia,  de  ejus  etiam  essentia  eril 
esse  meritorium  \  it  b  aeternae.  Minor  a 
D.Tho.  probatur   tum  ex   l>.  Thom.  qwut.   .'7  dt 
> erit.  ///•/.  2  '/'/  t,  ubi  ait  :  Dicendum,  ■, 
charitas  n  >n  sufficerei  ad  merendum  bonum 
mternum,  nisi  przwpposita  idoneitatt 

tis,  tjur  est  \><r  ijnitiiun  ;  alitrr  mim  dtlectio 
nostra  n<>n   essei   tan/o  jir.rmio  cunili;/'* 

autem  actus  charitatii  ntialiter 

meritorius  vitae  aeternaa,  hoc  praedicatum 
retineret  m  quacumque  suppositione ;  q 
tamen  negal  i>.  Thomas.  Tum  etiam  »'\ 
eodem  S.  Doctore  quwsi .  cit.  art.  5  t 
ubi  inquit,  quod  actua  virtutom  moralium 
<f  est  quasi  materiale  rcspectu  ordinis 
«  in  finem  ultimum,  qui  quidem  ordo  op- 
ponitur  actui  virtutis  ex  imperio  chari- 
«  tatis;etsic  charitas  dicitur  ease  fbrma 
«  omnium  aliarum  virtutum.  Ulterios  au- 
«  tem  efficaciam  merendi  adhi  itia; 

((  nullus  enim  operum  nostrorum   \ 
<■(  reputatur  dignus  aeternaa  gloria),   nisi 
«  praesopposita  acceptatione  divina;  el  tic 

ratia  dicitor  esse  forma  et  charitati 
((  aliarum  virtutiun.  i  Ergo  informatio 
gratiae,  secundum  qnam  attenditur  condi- 
gnitas  ad  vitam  aeternam,  Bupervenit  ordini 
ad  ultimum  finem,  m  quo  essentia  amoris 
charitatis  consistil .  ei  consequenter  praa- 
dictus  amor  secundum  propriam  speciem 
praccisive  consideratus.  atque  ideo  essan- 


tialiter  acceptus,  non  i  itorius 

acternae.  Tum  denique  ratit  :npta  ex 

relatis  D.  Thomaa  testimoniis;  qm 

sub  ratione  meritorii  explicat  specialem 

modum  dependentiaa  a  gratia,  tanquam  a 

printipio  effectivo,  et  formali  :  atqui 

tia,  et  specics  amoria  chai  i 

sistit  in  prasdicto  d 

salvatur  adaeqoate  in  i  ad  propriom 

objectom,  nempe  Deum  sub  ratione  ultimi 

finis  dilectom  super  omnia :  ergo 

•1»'  esseoti  i  am<  . 

rium  vit 

m.   ('uj  . 
probationibos  Ut  dare  occurramus,  obl 
vandom  eei,  qood  sicol  i 
tionis  naturah  I  dopliciter 

rari,   n. 

et  iic  solum  exprimit  habitudi 
jectum  dilectom  .  1 1  mpli- 

oplectitu 
principiom  proximom,  qnod  eat  i   .. 
qoam  a  I 
qoe  aatural.      . 

itiam  :  ita  amur  charitati 
bifariam  o  ri.  I  n  idaa- 

qoate,  »-t  |  >;  quu  \  lum 

rimit  hahitodin  tum  sp> 

..  oempi  :  oatora- 

lem  dilectom  - 

imbibiti  ium 

rimnm,  item,  <j 

amuris  charitat  mli- 

memdi 
cit  e  depen  lenti  e  a  gratia 

lentiam  in- 
cludat.  Sicot  in 

■  dilectionis  natoraiis  a  I 

dentiae  a  princij  ui  ht  t,:: 

illum,  estqoi 

bilis.  Imo  \  ■ 

ad  objectum  est  intransitive  habit 

gratiam  ;  qoia  ut  sopra  vidimoa  num.  \ 

fficientis  in  mo- 

tione  coincidunt  :  . 

rem,  et  Deos  trahit 
hominem  cratia  praeditom,  et  nrati 

i  t  hominem  m  Deom  :  it  iui- 

dam  tua  inter  utrumque,  di 

Bentialem  habitodinem   1 1  gratiam,  q 
trahit  actualiter.  et  ad  Deom  ad  quom  tra- 
hit.  Qnamobrem  sicot  in  exemplo 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


473 


sito  non  accidit  dilectioni  naturali,  quod 
dignificetur,  et  informetur  per  animam,  et 
quod  hinc  participet  quandam,  ut  sic  dica- 
mus,  condignitatem  naturalem  ad  natura- 
iia  praemia;  ita  non  accidit  actui  charitatis, 
quod  participet  dignitatem  gratiae,  et  per 
eam  informetur,  fiatque  meritorius  vitae 
aeternae.  Quod  exemplum,  et  doctrinam  pro- 
P.Thom.  ponit  D.  Thom.  in  3,  dist.  27,  quxst.  2,  art. 

4,  quxstiunc.  3,  ubi  ait  :  Non  potest  esse, 
quod  aliquis  habitus  existens  in  aliqua  po- 
tentia  animx  habeat  rationem  virtutis,  lo- 
quendo  de  virtutiuus  meritoriis,de  quibus  hic 
loquimur,  nisi  secundum  qaod  in  illapoten- 
tia  participatur  aiiquid  de  perfectione  volun- 
taiis,  quam  chariias  perficit;  et  ideo  charitas 
est  forma  virtutum  aliarum  omnium.  Et  in 
resp.  ad  2,  ait  :  Essentia  animx  superior  est 
voluntate,  in  quantum  ab  essentia  et  volun- 
tas.  et  omnes  animx  vires  fluunt.  Et  ideo 
f/ratia,  qux  estperfectio  essentix  anirax,  cons- 
iituens  ipsam  in  esse  spirituali,  est  forma 
charitaiis.  Unde  quxstiunc.  4,  sequenti,  con- 
cludit  :  Dicendum,  quod  charitas  nunquam 
potest  esse  informis,  et  in  hoc  omnes  conve- 
niunt.  Et  infra  :  Xon  putest,  inquit,  esse 
charitas,  nisi  sit  participatio  divinx  vitx, 
qux  est  per  gratiam ;  et  ideo  charitas  sine 
yratia  esse  non  potest.  Et  in  resp.  ad  3,  ait  : 
Dicendum,  quod  amor  (nempe  supernatura- 
lis,  de  quo  procedebat  argumentum)  non 
requiril  participationem  divinx  vitx,  sicut 
amor  charitatis  ;  et  ideo  non  est  simile  de  ti- 
more,  et  amore.  Eiquxst.  14,  de    Verit.  art. 

5,  asserit,  charitatem  habere  gratiam  inse- 
parabiliter  annexam,  ei  charitatcm  esse  es- 
setUialiter  formatam.  Videantur  alia  plura 
D.Thom.testimonia,  quajsupradedimus§8. 

Siagnlae      2  1S.  Ex  iis  facile constat  adsingulas  pro- 

tJorain bationes  in  contrarium.  Ad  primam  qui- 

ra:  dem  ;  nam  D.  Thom.  eoiocosolum  intendit 

luumur.  charitatem  non  esse  totalem,  et  adaequatam 

rationem  merendi  vitam  aetern  im,  sed  re- 

quin  insuper  idoneitatem  sttbjecti  per  gra- 

tiam  :  unde  optime  concludit,  quod  actus 

charitatk  oon  esset  meritorios,  si  a  gratia 

sanctifi  iretAr.  Hinc  autem  per- 

igitur,    ,  im   actum   non 

i  iliter  iii'  ritorium.Tum 

quia  propositio  D.  Thom.  est  condition 

qaae  nihil  ponit  in  esse  :  tam  quia  in  prae- 

dicta   hypothesi   non  ealvaretar   essentia 

adaeqaata  actua  eharitatis,  .s<;4  solo 

qnaJ  .  qii(;m  explical 

bjectum  :  tum  q  ipso 

conditionali  modoloqaendi  i).  Thom.  i 
///"////.  Cur  .  theolog,  tom,  X. 


nuatur  oppositum  absolute  verificari.  Quae 
omniapossuntexplicariexemplodilectionis 
naturalis  ;  nam  si  haoc  separaretur  al>. 
anima,  non  participaret  ejus  dignitatem  : 
ex  quo  tamen  prave  inferretur,  hujusmodi 
dignitatem,  seu  valorem  naluralem  non 
pertinere  absolute  ad  ejus  essentiam. 

Secunda  probatio  tantum  evincit,  infor- 
mationem  pergratiam.etefficacemmerendi 
esse  conceptum  inadaequate  distinctum  ab 
actu  charitatis  considerato  inadacquate  se- 
cundum  tendentiam  in  objectum.  Cum  quo 
tamen  recte  cohasret,  quod  uterque  concep- 
tus  pertineat  adessentiam  adaGquatam  prae- 
dicti  amoris;  et  consequenter,  quod  hic  sit 
essentialiter  meritorius.  Potestque  hoc  de- 
clarari  exemplo  proxime  adducto. 

Unde  etiam  diluitur  tertia  probatio  ; 
quia  essentia  adaequata  amoris  charitatis 
non  consistit  unice  in  respectu  ad  objectum, 
sed  complectitur  etiam  habitudinem  ad 
gratiam,  tanq^am  ad  principium  radicale. 
Quan:obrem  nequit  praedictus  amor  a  gra- 
tia  separari.  Si  autem  separaretur  ab  illa, 
utraque  contradictionis  pars  sequeretur, 
nempe  fore  actum  charitatis,  ut  supponitur, 
et  non  fore  actum  charitatis;  atque  ideo 
fore,  et  non  fore  meritorium,  sicut  etiam 
in  dilectione  naturali  contingeret. 

249.  Nec  refert,  si  dicas,  nullam  appa-  R  . 
rere  implicationem  in  eo,  quod  habitus 
charitatis  separetur  ab  habitu  gratiae  sanc- 
tificantis;  s;quidem  sunt  entitates  realiter 
distinctae,  completae  et  receptae  in  diversis 
potentiis  :  ergo  conditionalis  a  D.  Thom. 
proposita  est  absolute  possibilis;  et  conse- 
quenter  nonest  de  essentia  amorischarita- 
tis  vel  esse  meritorium,  vel  a  gralia  proce- 
dere;  possetquippe  habitus  charitatis  in  ea 
hypothesi  propriam  operationem  elicere, 
sicuteam  eliciunt  Fides,  et  Spes  existejitis 
in  peccato. 

IIoc,  inquam,  non  refert,  sed  manet  exDilUjlar> 
supra  dictis  satis  exclusum;  nam  omnes 
rationes,  quibus  supra  ostendimus  actum 
charitatis  dependere  essentialiter  a  gratia 
tamquam  a  priucipio  ellectivo,  probant  si- 
milem  dependentiam  in  habitu  charitatis, 
ut  facile  consideranti  conslabit.  Kepugnat 
enim  aequaliter  dari  et  inclinationem  in 
actu  secundo,etinclinationemin  actu  primo 
proximo  ad  bouam  alicujuo  naturae,  tan- 
quam  ad  nltimum  finem  super  omnia  dilec- 
tum  asupj)osito,nisi  islud  habeat  naturam, 
cui  praedictum  bunuincorrcspoiidet,  quaB  in 
nostro  casu  est  gratia  sanclificans.  Simili- 

31 


474 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


ter  repugnat,  quod  aliquis  habitus  habeat 
viin  univorsalem  movendi  omnes  sappositi 
potenttas,  nisi  radicetur  in  natura  quac-  pos- 
sit  in  omne.s  potentias  influere  in  ordine 
ad  ultimum,  et  universalem  earum  finem. 
Unde  cum  de  essenlia  habitus  charitatis  .-it 
habore  praedictam  vim.  essentialiter  radi- 
catur  ingratia.ij  i  i  per  modum  natarae  om- 
nibus  potentiis  suppositi  dominatur,  et  in 
ratione  principii  efficientis  intrinseci  cor- 
respondet  Deo,  ut  habet  rationem  ultimi 
finis  in  omni  ordine,  ut  latius  supra  expli- 
cuimus. 
sepii-  0.  Arguitur  septimo :  quia  nemo   iu 

JfJJi   hac  vita  potest  de  lege  ordin  re  corto 

mcntum.  se  esse  in  gratia,  ut  ostendimus  traci.  \ 
ced.  disp.  9,  dub,  unico  :  se  1  si  amor  c! 
tatis  dep  i  iliter  i  gratia,  pos- 

set  liomo  cortocognoscere  se  esseingratia  : 
ergo  praedictus  amor  non  dep 
tialiter  a  gratia  tanqaam  a   princij 
tivo.  Suadetar  minor,  qaia  plares  de 
ordinaria,  et  seclusa  revelati  raeexperian- 
tur  se  diligere  Deum  amore  charitatis  ;  cai- 
libet  quippe  satis  ex  propria  conscientia 
innotescit,  an  habeat  Deam  pro  altii 
el   appetat   ipsam  muia  : 

praa  I  imor  dependet  essentialiter    a 

gralia,  sequitur  quod  homo  i 
certitudine  gratiam 

Cajetan.  Quod    motivum  latius    expendit    <'.ij''' 

tom.  1  Opuscul.  tract.  1,  quwst.  1 . 
soiuiio.     A.d  hoc  argnmentam  Batisconstat  ex  dic- 
tis  loco  citato  :  quo  1  profecl  tm  difli- 

cultatem  habet,  ab  omni  I  diluendum; 

quia  esto  amOr  charitatis  non  dependeat 
essentialiter  a  gratia  Banctificante  tanquam 
aprincipio  effectivo,  nihilominus  I 
connectitur  certissime,  el  infallibiiiter  cum 
illa,  saltem  tanqaam  cam  forma,  ad  qoam 
disponit,  ot  eine  qua  in  nallo  momento  in- 
venitur,  ut  commaniter  jam  docent  Theo- 
logi  :  ergo  si  quis  potest,  seclusa  omni  r«'- 
velatione scire certo  sediligere  Deom  amore 
charitatis,  eadem  certitadine  ag 
esseingratia  :qaod  tamen  aequil  admitti. 
Respondetur  ergo  aegando  minorem.  Ad 
cujas  probationem  dicendum  est,  qao  1  i 
clusa  divina  revelatione,  neqnit  homo  evi- 
dentor,  el  certocognoscere  se  diligereDeum 
amore  charitatis:  tumquia  prsedictos  amor 
est  supernaturalis  :  tum  quia  homo  difficile 
deprehendit  saam  conscientiam,  et  utrum 
seipsum,  vol  solum  Deum  in  propriis  ope- 
rationibus  unice  qufflrat.  (Jnde  eademin- 
certitudine,    et    ignorantia    laborat    circa    I 


existentiam  gi  tti  circa  elicientiam 

amoris   charitatia  ,    ut   optime  significavit 
D.    Thom.    in    '.),  d\ 

qwutiunc.    1  ad  2  his  verbia  :  n, 

Y"  ione,  quam  aliqn  i- 

I  utrum  sit  d\  haritatis:  m 

sicnt  homc  gratiam,  U 

charitatem. 
[uod  licet  aliquis  certo  f  di- 

ligereDeumaj  i  itis,  adhuc  t 

rtionis  non  inferretur, 
eum  certo  scire  se  esse  in  -  -  :iam  qu<  l 
pr  »r  dependeat  essentialiter  a 

tanquam  a  principio  efFectivo.   non 
eel  -jmmum  pr  - 

babiiis,  obmotivasu]  :  onde 

ne(iui:  it  hom  ti  i 

pr  in 

-ummum.  ut  inb-r.it  prubabi- 
liter.  Diximos,  tm  ci  ><•"' 

aiiande  pi  .  t  infal- 

tibiliterconnectiturcom  _  ::itan- 

quam  cum  form 
i  lenti  i 

lgratia. 
251.  Argaitar  .-!m« 

litas  divina  uniretur  natur 

1 
itim  pr  .  i  mun- 

divina  sic  eomn 

i 

aliq 

ciat  :  que 

ulla  ei  m  il  ttionibn 
diximos  ad  destr 

maniter  Th 
2  p§rt.  , 
El  confirmatar 

ttum  ik  loili,  m 

nisi  vel  auferatur  carenti  i  .  per  ac- 

tum  p  cc  iti  in  locta,  vel  |  effi- 

cacil  1  io  hypothesi  ar- 

gumenti  non  t 

alias  humai:  I  gratiam   l 

dentalem  recip  \itur  a 

uitur  hununi- 
tatem  nollam  eli  ionem  :erg 

hoc  d  ittnte  ao 

quitur  rattones  a  nobis  allatas  nullius  i 
borii 

Ad  argumentum  respondetar  conee  -arri- 

totum.  qaod  concludil .-  ex  qao  aihil* 

inforri  valet,  q 

jadicet.  Tum  qaia  illa  proeedit  in  sap| 
tiono.  qaod  perseverei  idem  Buppositum, 

quod 


DISP.  II,  DUB.  VI. 


475 


quod  peccavit;  id  vero  minimesalvatur  in 
argumenti  hypothesi  :  nam  suppositum, 
quod  peccaverat  in  illa  natura,  quae  assu- 
merelur  a  persona  divina,  excluderetur,  et 
destrueretur  per  assumptionem ;  unde  des- 
trueretur  peccatum  ad  destructionem  sup- 
positi.  Quod  fieri  absolute  posse  saopius 
(Lub.  prseced.  insinuavimus.Tum  etiam  quia 
quod  praocipue  intendimus,  est  peccatum 
non  posse  destrui  vel  absque  efficaci  sui  re- 
tractatione,  vel  absque  infusione  gratiae 
sanctificantis  :  in  praedicta  autem  hypothesi 
infunderetur  quasi  aequivalenter  gratia 
sanctificans  ;  nam  naturadivinamedia  per- 
sonalitate  sanctificaret  formaliter,  et  subs- 
tantialiter  humanitatem.  Tum  denique, 
quia  assertiones  nostrae,  tam  in  hoc  dubio, 
quam  in  praecedenti  propositae,  praecipue 
intendunt  peccatum  non  posse  remitti  per 
solam  condonationem  extrinsecam,  etabs- 
que  intrinseca  mutatione  subjecti ,  quod 
peccato  inficiebatur  :  oppositum  vero  mi- 
nime  contingeret  in  casu  argumenti  ;  nam 
ibi  non  adesset  sola  condonatio  extrinseca, 
sed  insuper  conferretur  donum  intrinse- 
cum,  et  summae  excellentiae ;  ipsaque  hu- 
manitas  aliter  se  haberet  per  unionem  ad 
personam  divinam,  ut  ex  se  liquet. 

'onfir:      Unde  etiam   patet  ad   confirmationem ; 

ausiit.  nam  licet  in  humanitate  assumpta  adhuc 
maneret  carentia  gratiac  sanctificantis  acci- 
dentalis,  nihilominus  non  haberet  ratio- 
nem  maculae  :  tum  quia  non  diceret  exer- 
cite  ordinem  ad  suppositum,  quodpeccavit. 
Tum  quia  humanitas  esset  grata  etsanctifi- 
cata  altiori  modo,nempe sanctitate  increata. 
Tum  quia  licet  humanitas  careret  gratia 
accidentali,  haberel  tamen  jus,  et  exigen- 
tiam  ad  eam  habendam  propter  unionem 
ad  personam  divinam;  cum  quojure  non 
cohaeret  status  peccati.  Rationes  autem  nos- 
tryj  procedunt  in  suppositione  communiter 
proposita  a  Theologis,  qaod  videlicet  per- 
m  suppositum,  qaod  peccavit;  in 
quasuppositione  haudobscureevincant,im- 

onem  peccati  absque 

inti  ttori     mutatione.  I  nde  hic 

tert,  ionis   modus  in  argumento 

propositus  nec  impugnat  nostrasa    ertio- 

i  .']'■  pro  'i-  propo  ita i  labe- 

it. 

m  inquiras,  an  data  hypo- 

thesi,  quod  persona  divina  relinquerel  eam 

humanitatem,    rediret   iterum    antiquam 

m,  quo  ante  a    umptionem  erat  in- 

mdetur,  posse  atramque 


parlem  probabiliter  sustineri.  Prima  qui- 
dem,  et  affirmativa,  propter  ea,  quae  dixi- 
mus  dub.  prxccd.  num.  174,  quia  videlicet 
carentia  gratiae,  quae  stanto  unione  hypos- 
tatica,  non  dicebat  exercite  ordinem  ad 
suppositum,  quod  eam  causavit,  cessanto 
unione,  et  reproducto  antiquo  supposito, 
diceret  exercite  antiquum  respectum  ad  ac- 

tumpeccaminosumpraeteritum,etnunquam 
a  tali  supposito  retractatum.  Unde  cum 
macula  habitualis  consistat  in  carentia  gra- 
tiae  relicta  ex  actu  peccaminoso  non  retrac- 
tato,  nihil  deficere  videtur,  ut  praedicta  ca- 
rentia  esset  peccatum  habituale.  Secunda 
vero,  et  negativa,  propter  ea,  quae  proxime 
dicebamus,  quia  nimirum  humanitas  illa 
non  solum  exuit  peccatum  habituale  per 
cessationem  proprii  suppositi,  sed  etiam 
facta  est  sancta,  et  Deo  grata  per  sanctita- 
tem  divinae  personae;  quae  tanta  est,  ut 
nullum  peccatum  relinquat  ,  nec  in  hu- 
manitate.;  nec  in  abominatione  divina ;  sed 
illud  perfectiori  modo  extinguit,  quam  si 
humanitas  gratiam  sanctificantem  recipe- 
ret.  Unde  nullum  fundamentum,  vel  de- 
terminatio  relinquitur,  ut  reproducto  anti- 
quo  supposito,  redeat  vetus  peccatum  •  sed 
requiritur  novum  peccatum  actuale  ab  illo 
supposito  commissum,  ut  humanitas  peccato 
habituali  inficiatur.  Et  haec  secunda  pars 
est  probabilior,  et  verior,  satisque  diluit 
prioris  partis  motivum. 

253.  Arguitur  nono  :  quia  posito  actu  Nonuai 
contritionis,  statim  cessat  peccatum  habi-mag"m 
tuale,  utstatuimus§  2  ;  atqui  actus  contri- 
tionis  non  dependet  essentialiter  a  gratia 
habituali,  tanquam  a  principio  efiectivo, 
sed  potest  divinitus  a  praedicta  gratia  sepa- 
rari  :  ergo  possibilis  est  remissio  peccati 
absque  infusione  gratiao  habitualis.  Conse- 
quenlia  patet,  et  minor  suadetur;  nam  ac- 
tus  contrilionis  non  procedit  a  charitate, 
sed  a  pcenitentia,  quae  a  charitate  distin- 
guitur,  ut  docent  communiter  Thomistae 
3  part.  (jiursi.  85  ,  unde  non  habet  excellen- 
tias  proprias  actus  charitatis,  ob  quas  ne- 
gavimus  charitatis  amorem  posse  adhuc 
divinitus  elici  independenter  agratiasanc- 
tificante  :  ergo  contritionon  depondet  es- 
sentialiter  a  gratia  habituali,  tanquam  a 
principio  effectivo,  sed  polest  ab  illa  divi- 
nitus  separari. 

Ilocargumentum  tangit  gravem  difficul-soiutio. 
tatem,  quam  loco  citato  examinabimus. 
Nuncbreviter  respondetur,  duplicem  con- 
tritionem  distinguendam  esse  :  unam  quae 


476 


DE  JUSTIFICATIONE  LMPII. 


dolet  de  peccatis  propter  Deum  summe  di- 
lectum,  et  quia  peccata  opponuntur  bono 
divinoin  seipso  :  aliam  qua3  supra  praedic- 
tum  aflectum  addit  intentionem  destrnendi 
peccatum,  ut  per  salisfactionem  reparetur 
jus  divinum,  quod  per  peccatum  fuerat  vio- 
latum.  Prior  est  actus  secundarius  virtutis 
charitatis;  nam  ad  eandcm  virtutem,  et 
amicitiam  pertinet  gaudere  de  bono  amici, 
et  abominari  malum  pradicto  bono  repu- 
gnans.  Posterior  vero  est  actaa  primarius 
virtutis  pcenitentiae,  quia  illa  intentio 
trucndi  per  satisfactionem  peecatum  I 
vum  juris  divini,  addit  specialem  honi 
tem,  et  difficultatem,  pro  qua  n  [uiritur 
peculiaris  virtus,  quam  pcenitentiam  voca- 
n.Tho.  mus.  Quam  distinctronem  traditD.  Thom. 
loco  cit.  art . :'  in  resp.  ad  1  ,hia  \  Si  in 

actu  pcenitentis  consideretur 
peccati  praeteriti,  hoc  itn  ad  charita- 

tem  pertinet,  sicut  et  gaudere  de  bo 
terilis.  Sed  intentio  <    <t<l  d  I 

peccati  prseteriti  requirit  specialem  virtutem 
8ub  charitate.  Si  ergo   loquamur  de  priori 
contritionc,  ipsam  argumentum  supponit, 
illam  haberi  oon  posse  absque  infl 
tiac  sanctificantis ;  unde  solum 
cari  contritioni,  proul  i 
Et  in  hoc  etian  i n» >i-«'in , 

quia  licel  li  ec  contritio  non  biI  foi 
actue  charitatis,  illam  i  im 
sapponit,  ul  ver  icontritio  sit,  at  t\ 
gnificavil  i>.  Thom,  /"  "  cit.  oW.5,  ul 
censen    i  ;  tus,  qui  ad  actam  virtutis 
nitenti  •   desiderantur,    inqait  :   Qmintus 
actusest  motus  charitatis,  tju<>  alicui  p 
tum  displicet  secundum  ,  et  nm 

propter  suj>j>li<         §    tius  actus  est   n 
timoris  filialis  (qui  necessario  sharitatem 
supponit),  quo  propter  reverentiam  Dei  <///- 
quis  emendam  luntarius  offert,    v 

igitur  patet,  quod  actus  pcenitentuea  timore 
servili,  sicut  <i  j<rim<>  motu  ad  hoc  ord 
procedit :«  timore  autem  filiali  sicut  ab  im- 
mediato,  et  proximo  j>ri>uij>i<>.  Et  quast. 
art .  3,  ail:  Non  poi  \  wenitem . 

dt  uno  peccato  pamitet,  et   non  </ 
mim  displiceret  ei  illud  peccatum,  quia 
eontra  Deum   super  omnia  dilectum  i 
rtauiritur  urf  rationem 
queretur,  quod  </<•  omnibus  peccatisp 
Ex  quibus,  et  aliis,  quae  omittimus,   !■ 
veram  contritionem,  quae  esl  proprius  actus 
virtutis  pcBnitentias,  includere,  vel  suppo- 
nere  dilectionem  charitatis  :  etconsequen- 
iereodom  modo  ac  illam  dependere  a  gra~ 


tiasanctificante.Si  autem  alia  impei 
contritio   excogitetur,   ea   [ 
non  erit  incompossibilis  cum   peccato, 
illud  snfficienter,   ac  eflica'  ractabit, 

ipellet,  sicut  de  attritione  dici 
und^  nihil  nostra  refert,  quod 
deat  essentialiter  a  gratia. 

DUBIUM  VII. 

/  om- 

missi  dl>  hcmii  tfu  /><.//•"  iui- 

retW  iittituti)  intrii' 

T.rminos,  qaicontinentorindobiititu 

buj  gitimum  xplicui- 

mufl  dub.  i 

haii  I  iirti- 

cultatis  in  titolo  i»i  inde 

At    cii    .  lam. 

ainplius 

immorabimur. 


Staluitur  /;- 

r-   !«,.;, 

Thon  el   plor 

n.    1 1 1.  ipeiqoc 
banl  hi 

ll   i 

I 

pon  j     '■ 

applicemus 

pugnat  destrui 

sum 

ris, 

stato  lim  baj 

• 
est,  qaod  ipsum 
I 

hac  per  divinam  potenti 
mntatione  intric 

tur 
minor,    quouiam    | 

fundamentis, 


DISP.  II,  DUB.   VII. 


477 


fundamentis,  et  principiis  alicujus   deno- 

Iminationis,  perseverat  ipsa  denominatio; 
eo  quod   idem  manens  idem  semper  facit 
idem,  ut  ex  so  liquet :  atqui  fundamenta, 
et  principia  praedictarum  denominationum 
inimpedibiliter  permanerent,  quandiu  pec- 
cator  non   immutaretur  intrinsece  :   ergo 
praedictae  denominationes  non  possent  ad- 
huc  per  divinam  potentiam  cessare  absque 
mutatione    intrinseca    peccatoris.    Cactera 
constant,  et  minor  in  qua  est  dillicultas, 
suadetur  .  quia  nequeunt  alia  fundamenta, 
vel  principia    praedictarum   denominatio- 
num  excogitari,  nisi  vel  peccator,  cui  con- 
veniunt,  vel  actus   peccaminosus  praeteri- 
tus  non   retractatus,  a  quo  causantur,  vel 
denique  aliqua  carentia  rectitudinis  habi- 
tualis,  quae  se  habeat  per  modum  formae  : 
nam   his   positis,    et    quibuscumque  aliis 
praecisis,  adest  fundamentum  adaequatum, 
ut  homo  denominetur  peccator,  maculatus, 
etc.   sed   peccator  permanet,  nisi   desinat 
esse ;  et  actus  peccaminosus  perseverat  non 
retractatus,  nisi    retractetur  ;   et  carentia 
rectitudinis  durat,  nisi  rectitudo  restitua- 
tur  ;  et  nihil  horum  fieri  valet  absque  mu- 
tatione  intrinseca  peccatoris,  ut  facile  con- 
sideranti  constabit  :  ergo  principia  praedic- 
tarum    denominationum    inimpedibiliter 
permanerent  quandiu  peccator  non  immu- 
taretur  intrinsece. 
Confir-      Confirmatur,  quia  ad  destructionem  pec- 
primo.  cat*  niortalis   commissi  in   statu  purorum 
essentialiter    requireretur   aliqua  mutatio 
realis  :  ergo  requireretur  ex  parte  peccato- 
ris  :  ergo   absque  hujus  intrinseca   muta- 
tione  impossibilis   foret  remissio  praedicti 
peccati.  Haec  secunda  consequentia  legitime 
infertur  ex  prima;  nam  implicat  aliquem 
immutari  realiter,  et  non  immutari  intrin- 
ice  ;  cum  mutatio  realis  sit  vera,  et  intrin- 
•  l  alietas  :  ergo  si  ex  parte  peccatoris  re- 
quireretar  mutatio  realis,  non  posset  non 
-iri    mutatio  intrinseca.   Prima    vero 
probatur,  q  semel  ad  destructionem 

ati  requiritur  mutatio  realis,  ex  parte 
lenda  est,  qnod  inficitur  pecca- 
to,  et  quod  peccatum  fecit,  <-t  conservat : 
i  hic  est  Bolua  peccator,  ut  ex  se  liquet  : 
tructionem  peccati  requiritur 
mutatio  realis,  ex  parte  peccatoris,  et  in 
itore    con  tituend  i    est.    Anteceden  i 
m  probatur,  quia  ubi  omnia  realiter 
e  habenl  uunc,  ac  antea,  iidem  effec- 
lemque  denominationes  realee  per- 
erant,  ni  liquet :  ergo  at  cessarel 


peccatum  mortale  commissum  ab  homine 
in  statu  purorum,  necessaria  essentialiter 
esset  aliqua  mutatio  realis. 

Ad  haec  :  ita  proportionabilitor  se  hahet  se- 
peccatum  commissum  in  statu  naturae cundo* 
purae,  ac  peccatum  commissum  in  statu 
naturae  elevatae ;  utrobique  enim  inficit 
hominem,  avortit  a  Deo,  et  subjicit  pcenae, 
cum  hujusmodi  rationes  sint  inseparabiles 
a  peccato.  Unde  plures  ex  Adversariis  af- 
firmant,  peccatum  habituale,  v.  g.  furti, 
esse  ejusdem  prorsus  essentiae  in  utroque 
statu,  licet  nunc  habeat  sibi  accidentaliter 
adjunctam  aversionem  ab  ultimo  fine  su- 
pernaturali.  Sed  peccatum  commissum  in 
statu  naturae  elevatae  destrui  non  potest  abs- 
que  imrautatione  reali  peccatoris,  ut  fuse 
ostendimus  club.  VI.  Ergo  nec  peccatum 
commissum  in  statu  naturae  purae  destrui 
valeret  absque  reali,  et  intrinseca  peccatoris 
immutatione.  Esto  quod  mutatio  illa  foret 
diversae  rationis  ab  ea,  quae  nunc  desidera- 
tur,  et  proportionata  conditionibus,  quas 
ille  status  exigeret  ;  de  quo  nihil  nunc  af- 
firmamus. 

255.  Evasiones  autem  praecipuae  quibus  Effu- 
posset  huic  argumento,  etconfirmationibus  glUQ1* 
occurri,  praeclusae  manent  ex  dictis  dub. 
citato.  Adhuc  tamen  respondebis,  Ionge 
aliter  discurrendum  esse  de  remissione 
peccati  commissi  in  statu  purorum,  ac  de 
remissione  peccati  in  praesenti  statu.  Quo- 
niam  peccatum  habituale  hujus  status  po- 
nit  aliquid  intrinsecum  in  peccatore,  nem- 
pe  privationem  gratiae  sanctificantis,  quae 
secundum  hanc  providentiam  debetur,  et 
per  actum  peccati  excluditur.  Unde  mirum 
non  est,  quod  ad  reparationem  hujus  in- 
trinseci  damni,  et  ad  exclusionem  maculae 
internre  requiratur  aliqua  renovatio  intrin- 
seca,  ut  ita  qualitas  remissionis  conditioni 
peccati  respondeat.  Caeterum  peccatum  ha- 
bitualein  statu  purorum  nullum  intrinse- 
cum  damnum  importaret  :  non  quidem  po- 
sitivum,  cum  istud  nequeat  assignari  nec 
etiam  privativum,  cum  nulla  habitualis 
forma  homini  tunc  debita  per  pcccatum 
excluderetur.  Sed  ad  summum  peccatum 
habituale  prredicti  status  consisterol  in  ali- 
qua  denominatione  extrinseca  relicta  ex 
peccato  actuali  praecedenti.  Ad  destructio- 
iiciii  autem  donominationis  exlrinsecae 
satis,  superqucsufTiciens  vidctur  exlrinseca 
mutatio.  I  ndo  Ikcc,  ot  non  rnajor  require- 
retur  ad  remissionem  pcccati,  quod  homo 
in  statu  jnirorum  committeret. 


478 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Praeciu-  Hacc  tamen  responsio  operosius  infra 
ilrhfto.  confutabitur,  ubi  assignabimus,  in  quo  po- 
tissimum  consisteret  macula,  qua  homo  in 
statu  purorum  peccans  inficeretur.  Nunc 
potest  duplici  via  breviter  refelli.  Primo, 
quia  licet  homini  in  statu  purorum  non 
esset  debita  aliqua  forma  supernaturalis, 
in  cujus  privatione  consisteret  peccatum 
habituale;  deberet  tamen  homo  naturali 
lege  conservare  rectitudinem  naturalem 
habitualem  erga  Deum.  Hanc  autem  recti- 
tudinem  per  quodlibet  peccatum  mortale 
excluderet,  sicut  modo  excludit  supernatu- 
ralem  rectitudinem  gratiae.  i  nde  sicut 
nuncex  peccato  actuali  relinquitur  privatio 
intrinseca  gratiai  cum  habitadine  ad  i] 
peccatum  actuale,  inqna  privatione  es 
tiam  peccati  habitualis  constituimus  :  ita 
in  pra^dicto  statu  relinqaeretar  ex  peccato 
actuali  privatio  intrin ••  :a  i  titodinis  na- 
turalis  cum  respecta  ad  actum  prateritum, 
in  qua  proinde  merito  \m 
cati  habitaalis  constitai.  I"t  conseqaenter 
omnes  rationes,  qus  prbbant  volantariam 
privationem  gratiae,  atqae  id<  |  itum 
hajus  statas  non  posse  deleri  absqae  mata- 
tionc  intrin  toris,   per  qaam  vel 

gratiam  recipiat,  vel  actnm  |  item 

retractet,  evincunl  etiam  voluntariam  pri- 
vationem  rectitudinis  naturalis,  al 
peccatum  habituale  statos  purorum  auferri 
non  possesine  intrinseca  peccatoris  muta- 
tione,  per  quam  aut  rectitudinem  oatura- 
lem  assequeretur,  aul  actum  peccati  effica- 
citer  retractaret.  Quamobrem  eodem  pro- 
portionali  modo  philosophari  oporterel  de 
remissione  peccatl  i  si  ab  homine  in 

statu   purorum,  quo  nunc  discurrimo 
remissione  peccati  in  praesenti  ^t.itu  com- 
missi.  Si  autem  inquiratur,  in  quo 
teret  rectitudo   naturalis  habitualis  , 
dicti  status,  et  qualiter  per  peccatum  a 
retur?  Dicendum  est,  praedictam  rectitudi- 
ncm  uaturalem  esse  ipsam  inclinationem 
natura?  in  Deum,  connotando  adimpii 
nem  praecepti  obligantis  in  primo  instanti 
usus   rationis  ad  amorem  naturalem  Dei 
super  omnia  :  rescindi  autem  hanc  rectitu- 
dinem,  et  auferri   non  quidem  entitative, 
et  e\  parte  objecti,    sed  moraliti    , 
parte  termini  :  aam  peccatum  mortale  im- 
pediret,  ne  natura  proprium  finem  atti 
ret,  scilicet  Deum  dilectam  saper  omnia, 
ut  latius  explicuimus  tract  13,  disp.   16, 
dub.  5,  a  num.   154,  ubi   aliqoas   difBcnl- 
tates,  qu  e  possenl  hic  Opponi,  diluimus. 


Secundo,  quia  esto  nihil  intrinsecum  h 
bituale   positivum,  vel    privativm  .:oq<jo. 

set  assignari,  in  quo  essentiam  peoctti 
habitualis  in  statu  purorura  cunsti- 
tueremus ;  nihilominus  fateri  oporteret, 
tale  peccatum  consistere  saltem  in  actu 
peccaminoso  prseterito  ut  moralit 
manenti,  sicut  modo  discurrunt  com- 
munitw  Adversarii,  qui  essentiam  peccati 
habitualis  hojaf 

clarant,  ut  vidimus  dup,  1,  >luh.  I,  et  locis 
ibi  citatis.  1 1  ifficit  ad  > 

:  li- 
tam  ;  in  ;   quuniam  tandiu  \ 

manet  moraliter  actus  peccaminosus  praj- 
terit  is,  qo  va  lernon  r  :r  : 

.-.  l    im]  ractetar   ef 

I  ie  matatione  intri 

ttum  habituale  status  parorum 
ret  in  acto  ,  rito 

ut  II. 

bsqoe  intri: 
entia  li 
tum  qui 

ralis  ii: 
non  retractation  ti .  Tam 

tractati 

.   Tum 
com  hon 

t,  el   ani  i>  irti  '  »*• 

Don  valt  oppositam, 
rat,  efficaciter  n 

.  htur.  q  ii  i  retractatio  • 
vitali 
liter,  vel  \  ir 

itoa  imm 

suum  princrpiom  ;  cum  vr. 

a  sei]  :  -ri  rt-'11 

mutat. 

ris. 
Ad  :  itum  habitaale  i 

(qaalitercam 

i 

I       ttore.  I    • 

lam  saspeiu  divini  i 

ruendanj  r  aliqo 

ipsi  oppositam,  vel 
ej  us 

interrompat  :  quorum  neutrum 
absque  matatione  intrinseca  ipsi 
ris,  utdo6.  5  fusius 
nnnc  quali 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


479 


§". 


Asseritur  nccessitas  immutationis  superna- 
turalis. 


5J?  256.  Dicendum  est  secundo,  peccatum 
*io.  habituale  hominis  conditi  in  puris,  non 
posse  adhuc  per  divinam  potentiam  deleri 
sine  aliqua  supernaturali  mutatione  pecca- 
toris.  In  hac  assertione  non  determinamus, 
an  praedicta  mutatio  deberet  fieri  per  for- 
mam  habitualem,  vel  per  actualem,  sive 
auxiliantem;  sed  solum  statuimus,  requiri 
infusionem  alicujus  gratiae  supernaturalis. 
Proba-  In  quo  sensu  nostram  conclusionem  satis 
d.tik).  apertedocetD.Thom.gruaw*.  28,  de  Veritate, 
art.  2  ad  5,  his  verbis  :«  Adam  a  statu  gra- 
«  tiae  cecidit,  et  non  solum  a  statu  naturae. 
«  Sed  tamen  si  a  solo  statu  naturae  decidis- 
«  set  ;  nihilominus  tamen  ad  expiationem 
"  infinitae  offensae  donum  divinae  gratiae 
«  requireretur.  » 

B<s!o0n"     Nec  Prodest>  si  curn  Adversariis  respon- 
deatur,  vel  S.  Doct.  in  ea  conditionali  non 
excludere  ab  Adamo  elevationem  ad  ordi- 
nem  supernaturalem,  et  debitum  habendi 
gratiam,  sed  solum  gratiam  exercite  habi- 
tam  ;  atque  ideo  non  loqui  de  Adamo  ut 
considerato  in  puris  ;  vel   non   adstruere 
necessitatem    gratiae   supernaturalis,    sed 
solius  gratiae   naturalis,   qualem  Deus  ut 
naturg"  autnor  natur#  potest  dispensare.  Hoc,  in- 
quam,  non  refert ;  quia   utraque  responsio 
confutatur  ex  eodem   S.  Doct.  loco    citato 
in  corp.  art.  ubi  probat  impossibilem  esse 
remissionem    peccati    sequenti    discursu, 
quem  etiam  tangit  verbis  supra  relatis  : 
«  Offensa,   quae   ex   peccato   sequitur,  sine 
•  gratia  aboleri  non  potest,  sive  accipiatur 
«offi  ex    parte    hominis,  in  quantum 

"  homo  peccando  Deum  offendit ;  sive  ex 

parte  Dei,  secundum  quod  peccatori  est 
«offensus,  secnndum  i\\\i&psal.  5  :  Odisti 
"  cmnes,  qui  operantar  iniqaitatem.  Qai- 
«  cumqae  enim  aliquam  rem  digniorem 
« indignipri  postponit,  injariam  ei  facit; 
"  ot  tanto  amplius,  quanto  res  est  dignior. 
«  Quicumque  autem  in  re  temporali  finem 
"  sibiconstituit,  quod  facit  omnis  mortali- 

terpeccans,   ex  hoc   ipso   quantum  ad 
Fectum  suum  preponitcreaturam  Crea- 

lori,  diligens  pluscreaturam,  quarn  Crea- 
"  torem.  Pinis  enim  est,  quod  maxime  di- 
-  ligitur.  Cum  ergo  Deus  ereaturam  in  in- 

flnitum  excedat,  erit  peccantis  mortaliter 
"  contra  Deum    infinita  offensa    ex   parte 


«  dignitatis  ejus,  cuiper  peccatum  quodam- 
«  modo  injuria  fit,  dum  ipse  Deus  contem- 
«  nitur,  et  ejus  praeceptum.  Unde  ad  hanc 
«  offensam  abolendam  non  sufliciunt  vires 
«  humanac,  sed  requiritur  munus  divinae 
«  gratiae.  » 

Qui  discursus  vel  nullius  roboris  est,  vel 
generaliter  probat  in  remissione  cujuscum- 
que  peccati  mortalis,  sive  homo  supponatur 
elevatus  ad  fmem  supernaturalem  ,   sive 
non  :  quia  non  innititur  in  eo,  quod  Deus 
sit,  et  cognoscatur  finis  supernaturalis;  sed 
in  eo  ,   quod  ratio  offensae  gravis  contra 
Deum  est  infinita  :  quae  ratio  universalis- 
simaest,  et  urget  in  omni  statu,  ut  ipseS. 
Doctor  expressit  illis  verbis  :  Quod  facit 
omnis  mortaliter  peccans.   ErgoquandoD. 
Thom.  in  responsione  supra  citata  asserit, 
si  Adam  a  statu  naturse  decidisset ,  egeret 
divina  gratia  ad  expiationem  offensae..  ex- 
cludit  ea  conditionali  tam  gratiam  exercite 
habitam,  quam  statum  elevationis  ad  eam 
habendam ;  et  ex  sola  ratione  peccati  gra- 
vis  infert  necessitatem  divinae  gratiae  ad 
ejus  expiationem.  Rursus  in  verbis  ultimo 
relatis  eam  formam  expulsivam  peccati  de- 
siderat;,  ad  quam,  inquit,  non  sufficiunt  hu- 
manx  vires.  Quicumque  vero  actus  entita- 
tive  naturalis,  qua.lis  est  amor  naturalis 
Dei  super  omnia  (per  quem  asserunt  Ad- 
versarii  peccatum  in  statu  purorum  delen- 
dum  fore),  cadit  sub  sphaera  activitatis  hu- 
manarum  virium,  et  potest  elici  ab  homine 
sine  adjuto.io  gratiae  ,  ut  late  ostendimus 
tract.  prxctd.  disp  .  2,  dub.  3  ,  et  amplius 
constabit  ex  dicendis.  Ergo  gratia,  quam 
S.   Doct.    pro   expiatione  peccati  requirit, 
non  est  actus  entitative  naturalis,  vel  auxi- 
lium  ipsi  deserviens,  sed  aliqua  perfectio 
supernaturalis.  Praesertim  quia,  ut  constat 
ex  contextu  illius  articuli,  tam  in  corpore, 
quam  in  argumentis,  loquitur  S.  Doctor  de 
necessitate  supernaturalis  gratiae.  Et  om- 
nirro  similia  tradit,  et  a  fortiori  confirmat 
in  1,  dist.  17,  q.  1,  arf .  3,  quxstiunc.  1  ad  2, 
ubi  ail  :  «  Dicendum,   quod  quamvis  se- 
«  cuirdum  consequutionem  argumenti  non  DT,'rJ;j^ 
«  sequatur  posilio  gratiao  ad  remissionem 
«  culpie ;    lamen  destructio    culpao   prius 
«  existentis  non  potest  freri  nisi  per  gra- 
«  tiam,  quia  illa  irrnocentiae  bonitas,  quaB 
"  inter  atrumque  media  videtur,  non  suffi- 
«  ceret  ad  hoc,  quod  dignum  redderet  ab 
«  immunitate  persons,  vel  ab  infinita  of- 
'  fensa  commissa  prius ;  quamvis  suflice- 
«  ret,  utimmunem  rcdderet  illum,  in  quo 


480 


DE  JUSTIFICATIONK  I.MPII. 


Cajct. 


«  peccatum  non  praccessit.  In  eo  enim,  qui 
«  peccavit,  requiritur  non  solum,  quod  pec- 
«  catum  absit  actu,  sed  etiam  quod  pecca- 
«  tum  prius  commissum  expietur,  et  quo- 
«  dammodo  tegatur  :  quod  fieri  non  potest 
«  nisi  ab  aliquo  habente  infinitam  virtu- 
o  tem.  »  Ubi  manifestum  est  S.  Doctor. 
loquide  gratia  supernaturali,  et  generali- 
ter  de  omni  peccato  mortali  in  quocumque 
statu  commisso;  et  impugnare  remissio- 
nem  peccati  per  solam  reparationem  inno- 
centiae,  aut  rectitudinem  ad  purenaturalia. 
Quod  etiam  tradit  aliis  pluribus  locis,  qua) 
expendit  Capreol.  in  4,  dist.  1,  qtuut.2, 
art.  3  ,  in  resp.  ad  1  argumentum  > 
contra  2  concl. 

I  nde  nostram  assertionem  tuenturplu- 

caprcoi. res  S.  Uoctoris  discipuli,   Capreolua  loco 
»J«1.  proxime  citato,  Hispalensis  ibidem,  srf .  2, 
ad  argumenta  Scoti,  Cajetanna  hac  1. 
/.  7  1,  art.  6,  §Ad  eujus  evidenti  in 
in  praeaenti  art.  2,  §  Ad  >>h 
el  §  Ad  illam  autem  propositionemt  in  jinc, 

Medin.  Medina  ibidem,  >^  Adhujus  rei  expli* 

nem,  Arauxo  in  dub.  introductorio  hujus 
(jwrst.  1 13,  in  resp.  ad2t  el  in  prsuenti  art. 
2,  dub.  3,  num.  22  ei  2  '.  ubi  alioa  refert. 

Herror.  Herrera  in  manuscriptis  ad hune  art. dub. 
concl.  2,  N.  <  tornejo  tract,  de  \ 
disp.  4,  dub.  6,   Petrua  Labal 
justificat.   dub.  2,  g 

.  ■/    l.  rffet.  15|  qusfst.  I,  orf.  2,  circa  finem, 
Alvarez  l .  2,  rfisp.  131,  nu  r».    1  l.  el  - 
180,  num.  19,  el  alii.  Qnil 
corisentiunl  Vasquez  1,  2,  disp.  96,  caj 
1 1  disp.  207,  c//>.  l,  Meratiua  ' 
//>,*  ,  ilisp.   lo ,  •  et  alii.  i  tiam 

eandem  assertionem  expressimua  in 
hujufl  CorjBUs  tractatibas,  at  tract.  9,  disp. 
6,  Pium.  1  >,  et  tract.  13,  rfiip.  1,  num.  34, 
r/  (//>/>.  7,   ntim.  18  ct  niim.  21. 
257.  Pfobatur  ratione  desumpta  ex  l». 

mentnm.Thom.  locis  supra  citatis,  el  1  /><//•/.  <{itr^t. 

D.Tho.    ;S)  „r/     ^  (jin>  po^  snl)  ;,,,,-  f(,nn  ■ 

j)oni  :  Peccatum  offendena  Deum  authorem 
supernaturalem,  el  avertena  a  Deo  saper- 
natarali  fine,  non  valel  auferri  absque  mu- 
tatione    sopernatarali    peccatoria  i  atqui 

peccatum  grave  commissum  in  Btata  puro- 
rum  offenderet  Deum  authorem  superna- 
turalem,  et  averteret  a  Deo  Bupernaturali 
fme  :  ergoauforri  non  possel  absque  muta- 
tione  supernatarali  peccatoris.  Consequen- 
tia  est  legitima.  Major  etiam  Batia  constat 
o\  dictis  duobus  dubiis  praecedentibus,  Mi- 
nor  autem,  in  qua  esl  difficultas,  probatur: 


Arauxo. 


Cornejo.  „// 


Soto. 
Alvar. 


Vasq. 
Mera 


Ponda- 


quoniam  actus  ofiendons  Deum,  prout  est 
inseipso,  offendit  Deam  authorem  super- 
naturalem,  et  avertit  a  Deo  supernaturali 
fine-,  eo  quod  ratio  authoris,  et  finis  su{ 
naturalis  convenit  Deo  prout  est  in  seipso, 
et  non  prout  praecifle  spl< 
sed  peccatum  grave  commissum  in  statu 
purorum  offenderet  Deom  ,  pi  in 

seipso;  tum  quia  ox  atluctu  peccatoris  des- 
ret  totom  Deom;  tnm  quia  poneret  of- 
fensam  passivam  in  ipso  Deo  :  ergo  pecca- 
tum  grave  commissum  in  statu  purorum 
ofienderel  Deum  authorem  supornatura- 
terel  8  I>eo  supernaturali  fine. 

1».    liiom.  loOO  rit.  P.Th" 

ex  1  part.  hia  verbis  :     Malum  culp.econ- 

trariatur  proprie  I  I  '•  Contra- 

■    ii  il  ir  enim  impletioni  divin  ita- 

el  divino  amori,  q  im  divinum 

in  um  secun- 

■  ira. 
i    nfirmatur,  et  explicatar  primo  :  nam 
homo  i.: 
offen 

fective  con  Ution  I  u  in 

•  .  et  Deum,  inm 

non  Bolum  ut  ;:  •  anem  natura- 

lem,  in  ut  auth<  I  finem 

pern 
offen  iit  i 

I  ne- 

rnatural  'io. 

I 

n  lin  a  1  lestr  am 

auth  iralem   i 

■ 

;iru- 

denl  >ra- 

. 

affective  inti 

iciter  in  I  i 

Minor  eti 

'  ra- 
tio  aothoria,  el  finia  \\y  m- 

ipernatural 
catam  i".  irji 

in  effecta  .  atrai  lionem  ret. 

Maj<  [ae  probatur;  nam  qui  p 

suum  ultimum  finem  in  en  truit 

ffectu  Denm  ;siquidem  aufert  affectiw 
ab  ill<>  rationem  propriam  ultimi  finis : 
quj  -    sraviter    in   stato  purorum 

snnm  ultimum  finem  in  cr 
tura.  sive  in  bono  proprio,  qu 
plus  quam  Deum ;  haec  quippe  inoi 
in  nnllo  statu  p< 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


481 


peccans  graviter  in  statu  purorum  destrue- 
ret  affective  absolute,  et  effective  conditio- 
nate  Deurr.. 
sc-  Confirmatur  et  explicatur  secundo  :  nam 
enfldo.  ra^0  rjej  authoris,  et  finis  naturalis  subor- 
dinatur  rationi  Dei  authoris,  et  finis  super- 
naturalis  :  sed  homo  conditus  in  puris,  et 
graviter  peccans  offenderet  Deum  autho- 
rem,  et  finem  naturalem  :  ergo  offenderet 
saltem  ex  consequenti  Deum  authorem,  et 
finem  supernaturalem.  Major,  et  minor 
constant.  Consequentia  vero  probatur:  tum 
quia  ille,  qui  excutit  a  se  minorem  subjec- 
tionem  Deo  debitam,  a  fortiori  excutit  ma- 
jorem;  qui  enim  non  vult  Deo  subjici  in 
minoribus,  multo  minus  vult  in  majoribus: 
sed  major  est  subjectio  ad  Deum  authorem, 
et  finem  supernaturalem  ,  quam  ad  Deum 
authorem.  et  finem  naturalem  ;  cum  prior 
illa  universalis  sit ,  et  nullam  habeat  res- 
trictionem  :  ergo  si  homo  conditus  in  puris 
offendit  Deum  authorem,  et  finem  natura- 
lem  ,  debitam  ei  subjectionem  excutiens  ; 
etiam  offendet  ,  saltem  ex  consequenti , 
Deum  authorem,  et  finem  supernaturalem. 
Tum  prasterea,  qoia  eo  ipso,  quod  ratio  Dei 
authoris,  et  finis  naturalis  subordinetur 
rationi  Dei  authoris,  et  finis  supernatura- 
lis,  impossibile  est,  quod  homo  recedat  a 
Deo  authore.  et  fine  naturali,  quin  recedat 
ab  ipso  Deo  authore,  et  fine  supernaturali: 
quemadmodum  si  aliquis  terminus  subor- 
dinetur  alteri  ,  impossibile  est  recedere  a 
primo,  quin  recedatur  a  secundo  :  ergo  si- 
cut  homo  conditus  in  puris,  recedendo  a 
Deo  authore,  et  finenaturali  ipsum  offen- 
deret;  ita  recodendo  ab  eodem  authore,  et 
fine  supernaturali  eundem  offenderet.  Tum 
denique,  nam  ita  se  habet  in  Deo  ratio  au- 
thoris  ,  et  finis  naturalis  ad  rationem  au- 
thoris,  etfinis  supernaturalis,  sicutse  habet 
in  creatura  natura  ad  gratiam  :  sed  qui  tol- 

t  naturam,  tolleret  ex  consequenti  gra- 
tiam  :  ergo  qui  offenrJit  Deum  authcrem,  et 

n  naturalem,  offendit  ex  consequenti 
Deum  authorem,  etfinem  supernaturalem: 

i  homo  conditus  in  puris  ,   et  graviter 

iriH.  Doumsub  utraque  rationeoffendit. 

§  III. 

Varix  •:>  ariones  Adversariorum  prxclu- 
duntur. 

ftim       ^7'*-  ^uic  argumento,  et  confirmationi- 

j  nt  Adversarii.  Primo  res- 


tur. 


pondent ,  eis  tantum  evinci  ,  quod  homo 
elevatus  ad  finem  supernaturalem,  etgra- 
viter  peccans,  Deum  ul  authorem,  et  finem, 
tam  naturalem,  quam  supernaturalem  of- 
fendat;  secus  vero  si  praedicta  elevatio  non 
supponatur.  Quoniam  respcctu  hominis 
non  elevati  ad  supernaturalem  ordinem 
perinde  se  habet  Deus  ut  author,  et  finis  su- 
pernaturalis,  ac  si  author,  et  fims  super- 
naturalis  non  esset  ;  quippe  qui  nullum 
munus  proprium  authoris,  et  finis  super- 
naturalis  obiret  respectu  hominis  non  ele- 
vati.  Unde  cum  homo  existens  in  puris  non 
esset  elevatus  ad  supernaturalem  ordinem, 
ut  ex  ipsis  terminis,  et  ex  propria  talis  sta- 
tus  conditione  liquet,  minime  offenderet 
Deum  ut  authorem,  et  finem  supernatura- 
lem ;  Iicet  contra  ipsum  ut  authorem,  et 
finem  naturalem  graviter  peccaret.  Et  con- 
sequenter  ad  expiationem  praedicti  peccati 
sola  naturalis  aliqua  mutatio  sufficeret. 

Sed  h33c  responsio  non  satisfacit  :  quo-Confuta- 
niam  ut  homo  offendat,  saltem  indirecte, 
et  ex  consequenti,  Deum  authorem,  et  finem 
supernaturalem,  non  requiritur  quod  sit 
elevatus  ad  supernaturalem  fmem ;  sive, 
et  in  idem  redit,  quod  debeat  esse  conver- 
sus  ad  ipsum  sub  ratione  authoris,  et  finis 
supernaturalis  :  ergo  negatio  elevationis  ad 
supernaturalem  ordinem  non  excusaret 
hominem  conditum  in  puris,  et  graviter 
peccantem,  ab  injuria,  sive  offensa  contra 
Deum  authorem,  et  finem  supernaturalem. 
Probatur  antecedens  :  tum  quia  licet  homo 
non  elevatus  careat  obligatione  tendendi  in 
Deum  authorem,  et  finem  supernaturalem; 
tenetur  tamen  non  apponere  obicem  prae- 
dictac  tendentiao ,  et  subjectioni ;  nam  ma- 
lum  ab  intrinsecoest ,  quod  creatura  se 
constituat  incapacem  exhibendi  eam  sub- 
jectionem,  quam  Deus  potest  ab  ea  exigere, 
et  ad  quam  polest  illum  permovere  :  sed 
homo  non  elevatus  ,  et  in  puris  existens, 
peecando  graviter  se  redderet  incapacem, 
quantum  est  ex  se,  subjectionis  dcbitao  Deo 
authori,  et  fini  supernaturali,  quam  posset 
ab  eo  exigere;  siquidem  quodlibet 
peccatum  est  impedimentum  inconjungi- 
bilecum  gratia,  per  quam  Deo  authori,  et 
fini supernaturali subjicimur :  ergouthomo 
offendat ,  saltem  indirecte  ,  et  ex  conse- 
quenti,  Deum  authorem  <jt  finem  superna- 
turalem,  non  requiritur  elevatio  ad  super- 
oaturalem  finem.  Tum  eliam,  quia  si  homo 
iion  elevatus  ad  supernaturalem  fincm  di- 
ceret  :  Nolo  Deum  csse  auUwrem,  ct  (inem 


482 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


naturalem,  et  supernaturalem ;  vel,  Odio  ha- 
beo  Deurn  authorem,  et  finem  naturalem,  et 
supernaturalem,  procul  dubio  Deum  autho- 
rem  et  finem  non  solum  naturalem  ,  sed 
etiam  supernaturalem  offenderet :  sed  homo 
non  elevatus  ad  supernaturalem  ordinem, 
et  graviter  peccans,  idem  interpretative,  et 
moraliter  dicit ;  cum  omnis  mortaliter  pec- 
cails  destruat  moraliter,  et  ex  parte  affec- 
tus  omnem  rationem  veri  Dei,  et  omnes 
perfectiones  in  eo  contentas,  et  interpreta- 
tive  dicat  :  Voh  <juod  verus  Deus  nullo  modo 
sit,  et  me  averto  ab  omni  eo,  <jw>d  Ihui 
in  se,  quidquid  illud  sit :  qui  actus  profecto 
ac-quivalet  illi  priori,  licet  sit  minus  expli- 
citus  :  ergo  non  elevatio  minime  excusaret 
hominem  graviter  peccantein  ab  offi 
saltem  indirecte,  et  interpretative  volita 
Dei  autlioris,  et  finis  supernaturalis.  Tum 
denique,  qnia  offensa  Dei  exqoocumque 
peccato  grovi  resultans  recipitar  moraliter 
in  ipso  Deo,  et  gravificatur  ab  ill       | 
est  in  seipso,  ut  docent  satis  commoniter 
Thomista?  .'5  part.  qumst.  1;  sed  Deu 
seipso ,  est  supernaturalis  .-  ergo  off< 
gravis  in  eo  resultans  tangit  ,   I,i  lit,  et  of- 
fendit  ipsum,  non  solum  ut  est   aathor, 
et  finis  naturalis,  sed  eiiam  atestaathor, 
et  finis   supernaturalis  :  nec  valet  ab   hac 
nota  liberari  per  solam  nou  elevationem 
peccantis. 
.\iicri-      259.  Confirmatnr  primo,  quia<homo  non 
jJLJ?.  elevatua  ad  finem  supernaturalem,  et  gra- 
oatioms.  viter  peccans,  aliter  Be  baberet  erga  Deum 
aathorem,  el  finem  sapernataralem 
peccalum,  quam  ante  peccatum  :  •  rg 
gnum  est,  quod  homo  nonelevatus,  el 
viter  peccans  tangit,  et  offendit  Deam  aa- 
thorem,  et  finem  Bapernataralem.  Saadetnr 
antecedens,  quia  homo  ant    |        I  ..  . 
lum  erat  aversaa  a  Deo  fine  Bupernaturali 
aversione  negativa,  bou  non  c 
sed  post  peccatum  esset  aversua  aversione 
privativa,  et  contraria  :  ergo  aliter  bo  ha- 
beret  post  peccatam.  Probatar  minor:  tum 
rationo,  quia  ut  carontia  alicujos  perfectio- 
nis  transeat  a  Bimplici  negatione  in  priva- 
tionem,  non  requiritar  ,  quod  forma  Mt 
debita,  sed  suilicit,  qaod  sabjectum  fial  im- 
potetts  ad  oam  habendam  ,   amittatque 
pacitatem  illius;  nam  eo  ipso  amittit  for- 
mam,  saltem  ut  in  ea  capacitate  contentam: 
sed  homo  non  elevatus   peccando  gravi- 
ter  amitteret  capacitatem,  et  aptitudinem 
tendendi  in  Deum  supernaturalem   finem 
per  gratiam  ;  siquidem  quodlibet  peccatom 


graveexcludit  gratiam;  et  quandiu  manet, 
impedit  subjectum,  ne  gratiam  i 
ergo  homo  non  elevatus,  et  graviter  pec- 
cans,  non  solum  non  esset  non  conversus 
in  Deum  finem  supernaturalem,  quod  prius 
habebat  ;  sed  etiai..  Deo 

supernaturali  fine,  aversione  privativ  i 
excludente  contrarie  tam  coir-  m  in 

ipsum  ,  quam  capacitatem  proximam,  et 
expeditam  illius.  Tam  iplo,  quo 

utitur  N.  Cornejo;  quia  simplex  sncerdos 
nondicitur  privatus  poiitificatu  ,  quamvis 
eo  non  potiatur,  nc  t  debitum  conse- 

qaendi  ipsam  :  caBteram  si  labatur  in  . 
im  basresis,  vel  i;i  aliad  dignitati  | 
tificicO  cuiitrarium.  licit  ir  pnvatus 

pontific  . .  ationem  incurnt  ; 

(juia  vi  iistituit  contra- 

rio,  ( t  a  non  d  ive  trai. 

atrarie  :  erg<> 

din.  |  .  .:...  et 

•  ante  peccatum  sin  .itiil- 

omi 
tem  ad  gratiam,  ».t  indignitatem  prii 

vam   ob 

m  se  li 
authorem  g  I  ira- 

im. 

rdinem  sapernatur 
tminem 

contra  Doum  Ql 

naturalem,  qnatenas  i  il  author, 

sapernaturalis  oon  infloit 
dum  principii,  oec  |  lam  fini 

homini 
ralem  ordinem  ;  el  ita  peri 

lictum  hominem,  ac  .-i  autl 
Bapernaturalis  oon 
nall  .  :tus  gra\ 

|  ,r  ab  ot:  atra 

m  aothi  : 
Probatar  mii  ..i  .-i  homini 

!U'in  sapernaturalem  aliqna  \ 
inn< 

supernaturalem  non  apparel  im| 

sibile,  si  v.  g.  alter  homo  elevatoi 

ret,  cui  ips  lem  naturai 

i\  iter  i 
habendo  Deam  Bupernataralem  authorem, 

oem,  proculdubio  ipsum  ut  author. 
et  finem  Bopernaturalem   offenderel  . 
tamen  ea  notitia  nec  hominem 
altiorem  statum,  nec  prsDstaret,  qu 


i  IMfi 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


483 


per  modum  authoris,  et  finis  supernatu- 
ralis  influeret  in  operationem  praedicti  ho- 
minis  :  ergo  idem  quod  prius. 
Aitera       260.  Secundo  respondent  Adversarii,tam 
evasio.  argumentum  supra  propositum,  quam  im- 
pugnationem  priorissolutionis  proxime  ex- 
pensam  recte  concludere,  si  homo  peccans 
supponatur  habere  aliquam  notitiam  Dei 
authoris,  et  finis  supernaturalis :  secus  vero 
si  supponatur  habere  ignorantiam  invin- 
cibilem  illius.  Nam  cum  de  ratione  peccati 
sit  esse  voluntarium,  et  voluntarii  ratio 
absque  cognitione    salvari   nequeat  ;   im- 
possibile  est,  Deum  ut  authorem,  et  finem 
supernaturalem  offendi  ab  illo.qui  invinci- 
biliter  ignorat  Peum  esse  supernaturalem 
authorem,   et  finem.  Ob  hanc  enim  ratio- 
nem  qui  acceditad  mulierem,  quam  invin- 
cibiliter  ignoratesseconjugatam,  non  com- 
mittit  adulterium,  nec  offendit  maritum; 
et  similiter  qui  interficit  hominem,  quem 
ob  invincibilemignorantiam  nescit  esse  cle- 
•    ricum,  excusatur  a  crimine  sacrilegii.Quod 
adeo  verum  est,   ut  licet  haberet  intentio- 
nem  occidendi  clericum,  et  vellet  esse  cle- 
ricum  eum,  quem  occidit ;   nihilominus  si 
invincibiliter  ignorat  esse  clericum,  quem 
interficit,  excusatur   a  crimine  sacrilegii, 
licet  occisus  vere  clericus  sit.    Cum  ergo 
homo  in  puris  constitutus  laboraret  igno- 
rantia  invincibili  circa  Deum  authorem,  et 
finemsupernaturalem,  quippe  qui  per  prin- 
cipia   propria   praodicti   status  nullatenus 
posset  assequi  notitiam  Dei  supernaturalis 
authoris,  minime  offenderet  Deum  ut  su- 
pernaturalem  authorem.et  finem;  quamvis 
interpretative,   aut  etiam  expresse  diceret 
se   velle   offendere  totum  Deum,  et  rece- 
dere  ab  omni  eo,  quod  Deus  est  in  seipso. 
Pnecia-      Cacterum  nec  responsio   haoc,    quamvis 
mjjjpli.  magis  apparens  sit,  diluit  vim  nostrae  ra- 
eRer.    tionis.  Tum  quia   licet  homo  in  statu  puro- 
rorum  invincibiliter  iguorare-tDeumautho- 
rem,  et  finem  supernaturalem  secundum 
propriam,  et  specialem  rationem  superna- 
turalitatis;  minime  tamen  ignoraret  ipsum 
seeundamhanc  eandem  rationem  sumptam 
in  confuso,  et  implicite  ;  nam  eo  ipso,  quod 
aosceret   Deum,   seu   veram  rationem 
primas  causaB,  posset  etdeberet  cognoscere 
Deum  esse  altius  quid  omnf  creatura,  et 
eontinere  omnia  possibilia;  inter  quae  cer- 
tum  esi  contineri  reip  t  entia  Bapernatura- 
lia,  per  ordinem  adqasDeua  dicitar  su- 
pernaturalia  author,  et  finia  :  ergo  eo  ip  o, 
qaod  averteretar  a  Deo,  incurreret  aversio- 


nem  ab  illo,  non  solum  ut  authore,  et  fine 
naturali,  quod  explicito  cognosceret,  sed 
etiam  ut  ab  authore,  et  fine  supernaturali, 
quod  cognoscit  implicite,  et  in  confuso  :  haec 
autem  cognitio  implicita,  et  inconfuso  suf- 
ficit  ad  rationem  voluntarii,  saltem  inter- 
pretativi  :  ergo  ex  defectu  scientiae ,  vel 
voluntarii  non  posset  peccatum  in  statu 
purorum  commissum  excusari  a  ratione 
offensae  contraDeum  supernaturalem  autho- 
rem,  et  fmem.  Tum  etiam,  quia  de  facto 
multi  simplices,  etidiotaeignorant  invinci- 
biliter  proprias  rationes  aeternitatis,  im- 
mensitatis,  providentiae,  omnipotentiae,  et 
aliarum  plurium  divinarum  perfectionum, 
ut  experientia  liquet  ;  et  nihilominus  quia 
cognoscunt  Deum  esse  altius  quid  omni  eo, 
quod  excogitari  potest,  cognoscunt,  saltem 
confuse  et  implicite,praedictas  perfectiones  ; 
quod  satis  est,  ut  cum  graviter  peccant, 
offendant  Deum  ut  aeternum,  immensum, 
omnipotentem,  etc.  (ly  ut  reduplicante  non 
motivum  peccandi,  sed  rem  per  se  offen- 
sam,  et  injuriatam),ergo  licet  homo  condi- 
tus  in  puris  ignoraret  invincibiliter  Deum 
secundum  propriam,  et  formalem  ratio- 
nem  authoris,  et  finis  siipernaturalis;  quia 
tamen  cognosceret  Deum  esse  altius  quid 
omni  creatura,  et  continere  omnia  possi- 
bilia  ;  et  consequenter  quia  cognosceret, 
saltem  in  confuso,  effectus  supernaturales, 
ut  praecontentos  in  illa  causa,  non  posset 
non,si  graviter  peccaret,  offendere  Deum  ut 
supernaturalem  authorem,  et  fmem;  ita  ut 
offensa  non  sisteret  praecise  in  ratione  , 
quam  ex  parte  Dei  explicite  cognoscit,  sed 
pertingeret  etiam  ad  rationes,  quas  non 
cognoscit  explicite. 

Tum  denique,  et  praecipue,  quia  tunc 
ignorantia  invincibilis  excusat,  ne  actio 
peccaminosa  attingens  objectum  contrahat 
malitiam  ex  aliqua  ratione,  quae  objectum, 
prout  est  in  se  circumstat,  quando  adjungi- 
tur  judicio  probabili,  quod  praodicta  ratio 
non  inest  objecto,  ut  contingit  cum  acce- 
dens  ad  mulierem  judicat  probabiliter  , 
post  debitum  examen,  quod  cst  soluta,  licet 
revera  conjugata  sit;  etsimiliter  cum  in- 
terficiens  hominem,  post  debitum  examen 
probabiliter  judicat  non  esse  clericum, 
quamvis  in  re  clericus  sit:  excusantur  enim 
ob  dictamen  probabile  B  crimine  adulterii, 
et  sacrilegii  .  Econtra  vero  ,  qui  stante 
ignorantiapraodictarum  circumstanliarum, 
non  format  dictamen  probabile,  quod  ob- 
jectum  caret  illis  ,   sed   ali([ualem  suspi- 


484 


DE  JUSTIFICATIONE  LMPII. 


cionem  habet ,  quod  objecto  inest  aliqua 
lalens,  et  specialis  malitia,  et  hac  suspi- 
cione  per  dictamen  probabile  non  exclusa, 
objectum    amplectitur  ,    proculdubio    non 
excusabitur  in  casu  proposito  ab  adulterii 
et  sacrilegii    criminibus,  quia  voluit  sal- 
tem  in  communi,  et  in  confuso  prajdictas 
ciicumstantias,  et  non  habuit  ignorantiam 
invincibilem  eorum  prout  inconfuso,quam- 
vis  non  liabuerit  earum  explicitam  noti- 
tiam.    Quam  doctrinam  latius  tradidimus 
tract.  13,  disp.  10,  num.    164    et  disp.    13, 
num.  Setnum.  97,  cum  sequentibus,  ilomo 
autem  in  poris  constitutus,  licet  non  posset 
habere  explicitam  notitiam  Dei  supeniatu- 
ralis  aulhoris,  et  finis  secun  lum  propriam, 
et  formalem  supernaturalitatis  rationem, 
ethacratione  haberet  ignorantiam  invin- 
cibilem  illius  (prout   videlicet  ignorantia 
opponitur  notiti;e  rei  secondom  propriam 
rationem  acceptae),   minime  tamen  p 
formare   judiciam  probabile,  qood 
non  esset  author,  et  finis  supernaturalis ; 
sive,  et  in  idem  recidit,quod  Deoa  erat  praa- 
cise  naturalia  author,  el  finis.  Nam 
qupd  cognoscerel  Deom  esseDeum,  nempe 
ens  summe  perfectom,   posset,  Bl 
cognoscere  esse   infinitom,  omnipotentem, 
et  incomprehensibilem ;  atque   id< 
plura  efficere,  quam  homanoi 
qui  valeat,  nihilque  ejos  potentiam  sobter- 
fugere  ;  in  quo  reipsa  implicil 
ret  Deom   sopernatoralem    aothorem,  et 
effectus  supernaturale8,  licet  explicare  non 
posset  eorum  propriam  rationem.  Comhoc 
qoippe  dictamine  \\on  cohsret,  qoodjodi- 
cium  asserens  Deom  esse  pi 
ef  finem  naturalem,  ipsumque  iddet  rmi- 
natoa  effectus  restringens,  ait  probal 
sed  potius  est  erroneom,  et   falsum,  tam 
practice,  quam  apecolative.  Ergo  homo  in 
puris  conditos,  et  graviter  Deum  o 
noii  posset  excusari  ab  injuria  contra  Deam 
supernaturalem  authorem,  el  finem  ;  nec 
dicendus  esset  laborare  circa   praedictam 
finem  omni  ignOrantia  invincibili  opp 
notitiae,  tam  implicitaa,  quam  explicit 
tam  in  confuso,  qoam  in  particulari  ;      I 
tantum  opposita  notitiaa  expresss  soperna- 
toralitatis  secundum  propriam  rationem. 
Motivnm     261.  Per  quod  satis  liquet  ad  motivom, 
rtnmdi*  ot  exenipla,  quae  in  illa  responsione  afle- 
mitur.  runtur ;  nam  accedena  ad  molierem,  vel 
interficiens  hominem,  potest  moltotiespro- 
denter  jodicare,  molierem  non  esse  conju- 
gatam,  et  hominem  non  esse  clericum;pr  b- 


sertim  cum  ea?  rationes  n  t  necessario 

illis  objectis,  vel  in  i  tdom  q 

hic,  et  nunc  praesentantor  intellectui ;   al 
ideo  peccans  excusatur  a  pe>  I  llterii, 

et  sacrilegii.  Caeterum  qui   verum  iJeum 
cognoscit,   nequit  prodenter  judicare  e 
authorem  pra^cise  illorum  effectuom,  quos 
ipse  cognoscit  ;  usjudican- 

Deum  posse  plurae  captnm 

excedunt :  in  qoo  reipsa,  afuso  clau- 

ditur  ratio  authoris  sopernatoralis.    I  nde 
qui  I  aitione 

cat,  offendil  Ueum  auth  tam 

natoralem,   qoam   b 

que  rationem  avertitor  ;  q 
dum  unam  rationei  cie, 

f  iso. 

trom  ca- 

sum  mtrari .  rta;nam 

■ 
tam  •  implicil 

tiam  molier  . qui 

intei 

:ni- 
cidii  m- 

tor, 

aothoris,  et  tiri 

autl  juilibet 

per  : 

fun  lit  i  i  tm 

malil 

aothorem,  el  a  ;  qoa 

■ 

ir  in  qu  I  hic 

lem  liq  lieet 

;tur  iu  : 
atqu»'  i  i 
bominis  clerici   in  i  :  nihil 

- 
Dei  ut  Bopern  >. 
offensa  hominia  clerici 
fical 

rentia  hab 
aothoris,  et  fini 

essentialiter  in  Deo,  n<  st  per  d 

men  prodena  ah   i  ludi :  nnde  tjui 

Deum  graviter  offen  iit. 
qoenti   afaj  iralia 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


485 


authoris,  et  finis.  Cacterum  dignitas  cleri- 
calis  non  clauditur  in  essentia  hominis 
occisi,  sed  est  circumstantia  prorsus  acci- 
dentalis,  quam  potest  quis  prudenter  judi- 
care  ab  homine,  quem  occidit,  abessse  ; 
quocirca  in  tali  casu  non  offendit  dignita- 
tem  clericalem,  nec  offensa  passiva  a  tali 
dignitate  gravificatur.  Ex  quibus  manent 
obiter  exclusae  aliquae  objectiones,  quae  pos- 
sent  contra  rationem  nostram  formari. 
Tenia  262.  Tertia  denique  Adversariorum  res- 
resK)°n'  ponsio  est,  hominem  in  puris  conditum,  et 
graviter  peccantem,offendere  quidem  Deum 
supernaturalem  authorem,  et  finem  ;  non 
quidem  formaliter,  et  immediate,  sed  me- 
diate,  et  fundamentaliter  :  quatenus  aufert 
a  Deo  rationem  ultimi  ilnis  naturalis,  quae 
se  habet  ut  fundamentum  ad  rationem  au- 
thoris,  et  fmis  supernaturalis,  et  sine  qua 
nec  in  re,  nec  in  affectu  potest  altera  ratio 
consistere  ;  sicut  destructa  natura,  destrui- 
tur  fundamentaliter  gratia,  seu  gratiae  fun- 
damentum.  Hinc  vero  non  sequitur,  quod 
ad  remissionem  peccati  commissi  in  statu 
purorum  requiratur  mutatio  aliqua  super- 
naturalis  ;  sulTiciet  enimmutatio  naturalis, 
quae  hominem  ad  Deum  supernaturalem 
authorem,  et  finem  fundamentaliter  con- 
vertat :  ad  quod  satis  erit  amor  efficax  Dei 
naturalis  aulhoris,  et  finis.  Quoniam  sicut 
peccatum  illud  avertebat  fundamentaliter  a 
Deo  supernaturali  fine,  et  authore,quatenus 
auferebat  a  Deo  rationem  authoris  et  fmis 
naturalis  :  sic  amor  naturalis  efficax  Dei 
converteret  fundamentaliter  ad  Deum  su- 
pernaturalem  authorem,  etfinem,  quatenus 
convertit  ad  Deum  authorem  et  finem  na- 
turalem.  Nec  aliud  poscit  acqualitas  inter 
reparationem,et  damnumjnam  si  damnum 
consislit  in  ablatione  ejus,  quod  est  funda- 
mentum  ad  conversionem  in  Deum  super- 
naturalem  finem,  sufficienter,  ct  adaeqaate 
reparabitur  per  restitutionem  praedicti  fun- 
damenti,  sive  per  conversionem  in  Deum 
finem  naturalem. 

■,  u t  constat  ex  hacte- 

nititur  fundamento  j  quo- 

oiam  peceatam  gra\  fm  in  statu 

>rum  non  sistil  in  om  nsa  Dei  auctoris, 

etfinis  natui  ii  explicitecognosciturj 

;   etiam  offendend  e  ad 

rationem     ipernataralia  authoris,  etflnis, 

qu  e  implicatur  in  Deo  gr  iviter  offen  :o,  et 

qaam  peccans  nequit  prudenter  exclndere  i 

llud  offendit  formaliter 

m  ut  authorem,  et  finem  necdum  natu- 


Kvcrli 
lur. 


ralem,  sed  etiam  supernaturalem  :  at  pec- 
catum,quod  reipsa  formaliter  offendit  Deum 
supernaturalem  finem,  et  authorem,  deleri 
non  valet  absque  aliqua  supernaturali  mu- 
tatione,  per  quam  peccator  convertatur  in 
Deum  ut  authorem,  et  finem  supernatura- 
lem,  ut  haec  responsio  supponit,  et  satis 
constat  ex  dictis  duobus  dubiis  praecedenti- 
bus  :  ergo  peccatum  grave  commissum  in 
statu  purorum  auferri  non  posset  absque 
aliqua  supernaturali  mutatione  ex  parte 
peccatoris.  Major,  in  qua  poterat  essediffi- 
cultas,  satis  liquet  ex  hactenus  dictis  :  tum 
quia  offensa  passiva  Dei  illi  peccato  corres- 
pondens  destruit  affective  non  solum  illas 
rationes,  quas  peccator  explicite  cognoscit  ; 
sed  etiam  totam  perfectionem  divinam,  et 
consequenter  ipsam  rationem  authoris,  et 
finis  supernaturalis,  quam  implicite,  et  in 
confuso  attingit,  et  quam  nequit  prudenter 
a  Deo  excludere  :ergo  praedicta  offensa  non 
sistit  in  sola  ratione  Dei  authoris,  et  finis 
naturalis,  sed  pertingit  offendendo  usque 
ad  rationem  supernaturalis  authoris ,  et 
finis.  Tum  etiam,  quia  offensa  Dei  conse- 
quitur  aversionem  ab  ipso  :  sed  homocon- 
ditus  in  puris,  et  graviter  peccans,  averte- 
retur  formaliter  a  Deo  sub  quacumque 
ratione  ultimi  finis ;  siquidem  converteretur 
ad  creaturam  tanquam  ad  bonum  sibi  suffi- 
ciens  :  cum  qua  conversione  est  inconjun- 
gibilis  conversio  ad  Deum  ultimum  finem, 
vel  naturalem,  vel  supernaturalem  :  ergo 
offenderet  formaliter  Deum  secundum 
utramque  rationem.  Tum  denique,  quia  ut 
aliquis  offendat  formaliter  Deumsecundum 
aliquam  rationem,  non  requiritur,  quod 
formaliter  cognoscat  illam  rationem  secun- 
dumsuum  proprium,  etspecificum  concep- 
tum  ;  sed  satis  est  cogncscere  aliam  ratio- 
nem,  in  qua  prior  illa  includitur,  et  a  qua 
ncquit  prudenter  praescindi  :  plures  quippe 
idiotao  graviter  peccantes  non  cognoscunt 
formaliter  divinam  omnipotenliam  ,  vel 
infinitatem  secundum  suum  proprium,  et 
specificum  conceptum  ;  et  nihilominus  eas 
formaliter  offendunt,  et  in  affectu  destruunt ; 
quia  destruunt  affective  Deum,  quem  im- 
perfecte  cognoscunt,  et  in  quo  praedictae 
pationes  clauduntur  :  ergo  idem  proportio- 
nabiliter  in  nostrocasu  dicendum  est. 

263.  Explicatur  amptras  detegendo  aaqui-  impug- 
vocationem,  ex  qua   hujusmodi   responsio ampSus. 
procedit;  nam  ut  ratio  Dei  authoris,  et  fi- 
nis  vel  naturalis,  vel   supernaturalis  sit 
ratio  qux  per  sc,  et  formaliter  offensao,  non 


486 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


requiritur,  quod  homo  peccet  ex  motivo 
offendendi  Deum ,  vel  naturalem,  vel  su- 
pernaturalem  authorem  etfinem.  Id  quippe 
si  desideraretur,  nec  homo  peccans  offen- 
deret  Deum,   ut    naturalem  authorem,   et 
finem;  nam  raro  contingit,  quod  quis  pec- 
cetexodio  vel  contemptu  expresso  pracdicts 
rationis;  immo  multoties  vult,  saltem  in- 
efflcacitcr,  delectari  in  objecto  prohibito,  et 
non  offendere   Deum.    Sed  sufficit,    quod 
homopeccando  se  convertat  ad  bonum  pro- 
prium,  tanquam  ad   ultimum   finem  ;  nam 
eoipsorecedita  Deoultimo  fine.tam  natura- 
li,  quam  supernaturali ;  cum  conversio  ad 
bonum  commutabile  trahatsecumindispen- 
sabiliter  aversionem  a  bono  rationis,  tan- 
quam  ab  ultimo  fine.  Hacc  autem   aversio 
(quamvis  non  sit  per  se  cxj>Iicito  intenta), 
est  inlerpretative,   affective.  et  moraliter 
gravis  offensa  Dei ;  cum  tollat  ab  ipso  ra- 
tionem  ultimi  finis,  quod  esl  velat  intentata 
quac-dam  affective  destructio  Dei,  i  ' 
quenter   lacdit   moraliter  totum   Deum   ut 
authorem,  et  finem,  tam  naturalem,  qaam 
supernaturalem.  Ergo   homo   conditus   in 
puris,  et  graviter  peccans,  offenderet  Deum 
authorem,  et  finem  supernaturalem,   non 
solum  materialiter ,  et   fundamentaliter, 
quatenus  ab  ipso  auferret  rationem  finis 
naturalis,  sinequa  nequit  ratio  supernato- 
ralis  flnis  salvari ;  sed  quia  ipsa  ratio  finis 
supernaturalis  esset  ratio  qus  pi 
formaliter  offensa  :  quamquam  offendens 
prius,  el  immediatios  averteretura  Deo  al 
fine  naturali,  quam  a  Deo  nt  fine  Buperna- 
turali  :  et  quamquam  homo  non  , 
exmotivo  offendendi  Deumsapernaturalem 
authorem,  etfinem.  i  odead  expiationem 
procdicii  peccati  hon  Bufficerel  subjecti 
conversio  naturalis  ad  Deam   aataralem 
iinem;sed  subjectio  e1  coaveraio  Buperna- 
turalis  ad  Deum  ut  Bupernaturalem  finem 
requiritar. 
Rcfciu-      A.d  hsec  :  aversio  formalis  a  Deo  in  uti 
uirui!o-qUe  ordine,  nempe  naturali,  el  sapernatu- 
rali,  nequit   auferri  sine  conversiou 
Deum  in  utroque  ordine,  naturali  et  super- 
naturali  :  sed  homo  conditus   in   puri 
graviter  peccans,  averteretur  formaliter  a 
Deo  in  utroque  ordine  :  ergo   non   p 
aversionem  a  Deo  deponere  sine  conver- 
sione  ad  ipsum  in  ordine  naturali.  et  su- 
pernaturali  ; et consequenter  conversio  per 
solum  amorem   naturalem   non   sutV 
ad  destructionem  praedicti  peccati.  Utraque 
consequentia  constat,  el  majorliquet,  sup- 


posita  doctrina  ,  quam  statuimas 

quia  sicut  aversio  in  gen  [aitaaferri 

sine  conversione,  et  aversio  a  fine  naturali 

sine  conversione  formaliter,  aut  eminenter 

tali  ad  finem  naturalem  :  it 

malis  a  fme  sopernatarali  auferri  non  va- 

let  al  tum  finem. 

Minor  autem   satis    constat  ex   hactenus 

dictis  :  tum  qnia  ille,  qui  ■!■  iliquem 

terminum.  destrait  omnem  motnmvet  mo- 

tum   tendendi    al   illum  terminum   : 

omnis  homo  graviter  peccn 

raliter   interpretati 

estii  m  affect  i  t  ab 

illo  |  i  ultimi  fim  :ion 

I  in  1 
nem  motom,  .m : 

atqoe  ideo  eontrahit  formaliter  oem 

ab  illo  in  omni  ordine,  t  im 
supernaturali.  Tum  etiam,  n  r  non 

vult  Deo  sobjici  minoi  i 
convincitur    nolle    int 
majori  subj<  -••  l  m 

i-     l   !'■  ,::.  itaralem 

finem,  quam  n  ituralis  um 

m  natoralem ;  el  homo  in  poria  condi- 

na- 
turali  fini  per  Bobje 

tnn«*  debitam  :  i  ^t  intei  | 

tative  ipai  at 

rn  itoralem 

iem 
formalem  :  •  homo  i 

formaliter  averaofl   ai  lum  in 

ordine  natorali,  sed  etiam  in  •  >r«li i; 
. 

;.    cum  I  lum 

r 

in  ii'  peccati  induc- 

tam,  juxta  ill  un  : 

li  mum  iialum 

CtimOIM  dcjrrtu. 


•tr  amplim  verii 
r. 

i.  Secundo  probatur  nostra  conclu- 
mamfestando  inconvenienti 
trina  op]       '        nsequuntur.  Nam  ex  ejus 
principiis  int,  infertur  plores 

graviter  p  lere  de 

facto,  el  Becondom  praaeentem  pr. 

tiam 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


487 


tiam  authorem,  et  finem  supernaturalem  ; 
et  plures  nunc  existentes  in  peccato  mor- 
tali,  non  esse  aversos  a  Deo  supernaturali 
fine  :  consequens  est  absurdum;  ergo  prin- 
cipia   praedictae  opinionis  vera  non  sunt. 
Sequela  ostenditur;  nam  ideo  homo  in  pu- 
ris  constitutus,  et  graviter  peccans  non  of- 
fendit,  nt    Adversarii    autumant ,    Deum 
supernaturalem  authorem,  nec  avertitur  ab 
illo  ut  supernaturali  fine,  quia  invincibili- 
ter  ignorat,  Deum  esse  authorem,  et  finem 
supernaturalem  :  atqui  de  facto  innumeri 
sunt  barbari,  qui  eadem   ignorantia  labo- 
rant,  illi  videlicet,  qui  nihil  de  Deo  super- 
naturali  authore,  et  fide  mysteriorum  Fidei 
audierunt  et  sunt  infideles  negative  ,  ut 
tradunt  communiter  DD.   cum  D.  Thoma 
2,  2,  qu-Tst.  10,  art.  1  ;  ergo  ex   principiis 
praedictae  opinionis  sequitur,  dari  de  facto 
plures,  qui  graviter  peccant ;  et  tamen  non 
offendunt  Deum  authorera  supernaturalem, 
nec   manent  aversi  a  supernaturali  fme. 
Falsitas  vero  consequentis  ostenditur  ;  nam 
ideo  peccatum  grave   commissum  in  statu 
purorum  posset  absque  gratia  supernatu- 
rali  deleri  per  solam  aliquam  mutationem 
naturalem,  quia  praedictum  peccatum  non 
offenderet  Deum  supernaturalem  authorem, 
nec   averteret    a  supernaturali    fme ;   his 
quippe  fundamentis  innititur  tota  machina 
adversae  opinionis  :  ergo  si  de  facto,  et  se- 
cundum  praesentem   providentiam  dantur 
plures,  qui  peccant  graviter,  et  tamen  non 
offendunt  Deum  authorem  supernaturalem, 
et  non  avertuntur  a  supernaturali  fine;se- 
quitur  plures  homines  posse  de  facto,  et 
secundum  praesentem  providentiam  mun- 
dari  a  peccato  absque  auxilio  gratiae  super- 
naturalis;et  consequenter  manere  absque 
gratia,  et  absque  peccato.  Hoc  autem  quam 
absurdum  sit,  vel  ex  eo  liquet,  quia  nemo 
hominum  reperitur  de  facto  in  aliquo  statu 
hujus  vit33,cuicertusaliquis  locus  vel  poenae, 
velglorirc  in  futuravita  noncorrespondeat, 
utcumD.Th.  ostendimus/rv/'/.  13, disp. 20, 
dub.  2,  §  1,  sed  his  hominibus,  qui  essent 
absque  gratia,  et  absque  peccato,  nullus  de- 
terminatus  locus  posset  m  futura  vita  cor- 
ndere;  non  quidemcoilum,   purgato- 
rium,  vel  lymbus  1'atrum,  cum  ad  haec  Ioca 
solum  deforantur  morientes  in  gratia  :  nec 
infernus,    vel   lymbus  puerorum  docedon- 
tium  sine  baptismoj  siquidem  in  his  locis 
solum   r:on  tituuntur  qui  moriuntur  in  pec- 
cato  :  ergo  concedi  non  potest,  esse  de  facto 
aliquos  hojnines  absque  peccato,  et  gratia. 


2G5.  Nec  refert  primo,  si  dicatur  omnesprimum 
homines  de  facto  fuisse  elevatos  ad  super-''llU{,'iuin 
naturalem  finem,  et  consequenter  ab  illo 
averti  quando  graviter  peccant:  undemun- 
dari  nequeunt  a  peccato,  nisi  per  gratiam 
supernaturalem,  quae  ad  praedictum  finem 
convertit. 

Non,  inquam,  hoc  refert,  sed  facile  re-Prsnciu- 
fellitur  ad  hominem  :  quoniam  ideo  prae-  dllur* 
dicti  Authores  affirmant  hominem  condi- 
tum  in  puris,  et  graviter  peccantem  non 
offendere  Deum  supernaturalem  authorem, 
et  finem,  quia  illum  secundum  hanc  ratio- 
neminvincibiliter  ignorat;  atque  ideo  per- 
inde  se  habet  Deus  ad  hominem  in  eo  statu 
peccantem,  ac  si  author,  et  finis  superna- 
turalis  non  esset  :  sed  plures  homines 
de  facto  existentes  ignorant  invincibiliter 
se  esse  elevatos  ad  ordinem  supernaturalem, 
ut  argumentum  evincit ;  et  consequenter 
respectu  illorum  perinde  se  habet  hujus- 
modi  elevatio,  ac  si  nullatenus  esset  :  ergo 
ex  vi  praedictae  elevationis  non  sequitur, 
quod  dum  graviter  peccant,  contra  ipsam 
agant,  et  avertantur  a  supernaturali  fine. 
Vel  si  haec  ignorantia  invincibilis  non  ex- 
cusat,  ne  hominesgraviter  peccantescontra 
elevationem  ad  ordinem  supernaturalem 
agant,  et  Deum  authorem  supernaturalem 
offendant ;  qua  ratione,  nisi  inconsequen- 
ter  dicitur,  hominem  conditum  in  puris 
non  offendere  Deum  authorem  superna- 
turalem,  qui  illum  sic  acceptum  invin- 
cibiliter  ignorat?  Profecto  sicut  de  facto 
datur  elevatio  ad  supernaturalemordinem, 
ita  Deus  esset  de  facto  in  ea  hypothesi  su- 
pernaturalis  author  ;  et  sicut  tunc  homo 
ignoraret  Deum  esse  supernaturalem  au- 
thorem,  ita  plures  homines  modo  ignorant 
se  esse  elevatos  ad  supernaturalem  finem. 
(Jnde  nulla  est  ratio,  ob  quam  barbari  of- 
fendant  Deum  authorem  supernaturalem, 
et  homo  in  puris  conditus  ipsum  non  of- 
fenderet,   et  e  converso. 

Confirmatur  evertendo.fundamentum  in  Impug- 
liac  responsione  insinuatum;  nam  ut  ali-  pnds. " 
quis  offendat  Deum  authorem  supernatura- 
lem,  non  requiritur,  quod  sit  elevatus  ad 
supernaturalem  finem  :ergo  ratio,  ob  quam 
omnes  homines  graviter  de  facto  peccantes 
offendant  Deum  supernaturalem  authorem, 
non  est  quia  sunt  de  facto  ad  supernatura- 
lem  ordinem  elevati.  Consequentia  patet, 
etantecedens  constatex  supra  dictis  :  tum 
quia  si  aliquis  judicaret  Deum  esse  super- 
naturalem  authorem,  et  graviter  peccaret, 


488 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


proculdubio  offenderet  Deum  ut  authorem 
supernaturalem,  quamvis  ad  supernatura- 
lem  ordinem  elevatus  non  esset.Tum  etiam, 
quia  ut  aliquis  contrahat  privationem  ali- 
cujus  boni,  suflicit  quod  sit  capax  illius,  et 
quod  se  reddat  ineptum  ad  ejus  consequu- 
tionem,  licet  pr.edictum  bonum  ipsi  debi- 
tumnon  esset;  et  hac  ratione  clericus  ha> 
resim  committens  fit  privative  indignus 
pontiflcatu.  Tum  denique,  quia  licet  aliquifl 
nonhabeat  debitum  contrahendi  amicitiam 
cum  aliquo  ;  si  tamen  ipsum  gravit  r  ofien- 
dat,  incurrit  veram  privationem  amicitire, 
et  fit  ejus  inimicus  contrarie,  quamvis  an- 
tea  solum  esset  non  amicus  negative.  Ad 
oiTendendum  igitur  Deum  supernaturalem 
authorem,  et  ad   incurrendum  inem 

privativam  ab  illo,  non  reqairitnr  debitam 
tendendi  in  ipsam,  velelevatio  ftd  partici- 
pandam  ejns  ainicitiam;  sed  suftk-it  Deum 
gravitor  offen  I 
sccunda     200.  Nec  refert  secundo,  ?i  dicatar,  I)ir- 
cvasio.  })aros  peccantes  ignorantia  Dei  aathi  r 
pernaturalis  nonoffendere  ipeum  al  suj 
nataralem  authorem,  et  finem,  nec  averti 
ah  ipso  sub   hac  ratione  consi  I 

solum  averti  ab  eo  tanquam  ab  altimo  fine 
natarali.  Sed  quia  huj 
pcccatum    |  le    inducta 

aversioni  a  Deo  fine  supernatnrali,  q 
peccatutn  originale  induxit,  propt 
quil  naturali, 

quaolianc  posteriorem  aversionem 
r      Unde  accidere  nequit,  qu<  I  b  mo  maneat 
de  facto  sine  Lr.  sine  1 1  I 

erat  inconveniens  praecipue  intentum. 
Eveiti-      Hoc,  inquam,  minime  it;  quia 

lur-    cundum  pro^  identiam  ordin  iriam,  et  jaxta 
pi  esentem  st  itum  fieri  optime  val 
plures  barbarorum  parvuli   baptizenl 
el  a  originali  mundentnr ;  qui  1 1- 

men  apn  1  tpsos  barbaros  enatriti  nihil  de 
Deo  aathore  supernatarali  andiant,  sed  ip- 
sum  ignorent  invincibiliter.  !Ii  ergo,  si 
cum  perveniunt  ad  usum  rationis,  an1  etiam 
alio  vitaj  temj  viter  peccent,  amit- 

tont  gratiam,  ut  ex  se  iiqnet;  el  alinnde 
non  manebunl  aversi  a  Deo  fine  superna- 
turali;  nam  peccatum  originale  jam  fuit 
ablatum,  el  peccatum  personale,  n1  di 
runt  Adversarii,  Deum  anthorem  superna- 
turalem  non  offendit,  ob  ignorantiam  in- 
vincibilem  circa  ipsum.  Dnm  igitnr  aversio 
a  Deo  authore,  et  fine  praecise  nataralisnf- 
ficienter  exclndatur  per  converaionem  nt- 
turalem  ad  Deum  ultimum  finem,  sequitur 


!ur 


j   posse  homines  illos  barbaros  secnndnm  prac- 
sentem  providentiam,  et  citra  omne  mir 
culum  manere  absqnegi  ;je  pec- 

cato,  si  tamen  coi  lem  eliciant.  Sicut 

in  Adversariorum  opinione  ma  mo 

conditusinpuris,  graviti  i 
eliciens  actum  conversionis   naturalis 
Deum  ultimum  finem. 

T.  Droph-r  haec  Curiel,  et  quidain  aliirjjj*; 
Juniores  concednnt,  fiori  posse,  ut  secnn- 
dum  prajsentem  providentiam  j 
manere  aversus 
natui 
tum  est  de  se,  sutfic; 

m  naturalcm  a  i  m  fincm 

absque  gratia  80]  m- 

I  m  statu  purorum. 
I       •.  ut  secandom 
mnndetar  a  . 

ilis  graticC;  quia   I  nt, 

i 

.  finem  ultimum-  et  in  I 
| 
pro\  i  lentia. 

principiom ;  qnoni 

:n;nihilon. 
depressit,   v( 

I 
uatnna, 
t  un  • 

ut  inducth 
I 
disp. 

:.nis  na- 
ipsum  converti  tanquam  ad  nltii 

dentiam 

supernaturaiis  ordin 
natorales.  E1  i 

.  lum  pr  i  provi •!• 

plur  uri  sint  fine 

naturali ;  el  um 

aulerri  uoo  corr 

sionemnatm  lmultimumfm 

nl  admittunt   prasdicti  AntJ 
quonter,  et  voluntarie  ni  .aod 

peccatum  de  tac 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


489 


providentiam  auferri  absque  infusione  gra- 
tiac  supernaturalis.  Unde  elucet  quantum 
in  hac  parte  nostra  sententia  praeemineat 
adversae ;  quia  nos  optime componimus  prae- 
sentem  providentiam  cum  naturis  rerum, 
dum  dicimus  omne  peccatum  grave  offen- 
dere  Deum  supernaturalem  authorem,  ac 
proinde  non  posse   deleri  absque  auxilio 
supernaturali  :  cui  doctrinae  omnino  con- 
sonat  Dei  providentia,  quae  illud  peccatum 
nunquam  remittit  absque  tali  auxilio.  Ad- 
versarii  autem  ex  una  parte  dicunt,  posse 
secundum  praesentem   providentiam  dari 
aliqua  peccata  gravia,  quae  a  Deo  fine  su- 
pernaturali  non  avertant.  et  quae  proinde 
ex  natura  sua  possent  citra  omne  miracu- 
lum  absque  gratia  supernaturali  deleri;  et 
ex  alia  parte  dicunt  (quia  oppositum  salva 
fide  dicere  non  possunt)  nullum  peccatum 
de  facto,  et  secundum  praesentem  providen- 
tiam  auferri  posse   absque  supernataralis 
gratiaeinfusione.  Unde  discordantiam  cons- 
tituunt  inter  naturas  rerum,  et  praesentem 
providentiam ;  et  hanc  cum  illis  minime 
conciliant. 
i^pu'-      Confirmatur  occurrendosimultacitaecui- 
natio?  dam  objectioni ;  nam  ideo  licet  homo  lapsus 
habeat  easdem  vires*.  quas  haberet  in  statu 
purorum,  et  consequenter  quamvis  gaudeat 
eadem  potentia  antecedenti  ad  diligendum 
amore  naturali  Deum  ultimum  finem  super 
omnia,  qua  gaudebat  in  statu  purorum ; 
nihilominus  non  potest  potentia  consequenti 
praedictum  amorem  elicere;  quia  de  facto 
habet  aversionem  a  Deo  authore,  et  fine 
supernaturali  :quam  aversionem  nec  valet 
cum  illo  amore  componere,  ncc  per  illum 
amorem  excludere,  ut  late  declaravimus 
Ioco  supra  citato,  duh.  4.  Si  autem  esset 
aversus  praeciseaDeoauthorenaturali,  pos- 
set  per  easdem  vires  et  Deum  finem  natu- 
ralem  diligere,  et  oppositam  aversionom 
excladere  ;  nam  amor  Dei  naturalis  finis 
sufii  -t  ad  destruendam  aversionem 

i  Deo  fine  naturali  ;  sicut  aclus  scientiao 
naturalis  sufiicit  ad  tollendum  errorem 
oppoeitum.  El  sic  non  solumesset  potens  ad 
amorem  lecandum  se,  et  potentia  antece- 
denti :  ed  etiam  ad  amorom  ut  exercite  ex- 
pellentem  averstonem  oppositam,  et  po- 
tentia  consequenti ;  atqne  ideo  \  iri- 

bus  nataralibas  excladere  a  se  maculam 
peccati  contra  Deum  authorem  naturalem 
i.  '  'im  ego  plurea  barbari  sint,  at 
trii  autumant,  aversi  praeci  le  a  D<  o 
aathore  natarali,  sequitur  qaod  de  facto, 
Sal.irtant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


et  secundum  vires,  quas  juxta  praesontem 
providentiam  habent,  possitit  mundari  a 
peccato  absque  gratia  supernaturali  ;  et 
conscquenter  possint  constitui  in  tali  statu, 
in  quo  nec  peccatum  habeant,  nec  gratiam, 
sed  sint  in  statu  naturae  purao. 

268.  Quod  si  cum  eodem  Curiel  dicas,  Aiiudef- 
Deum  de  facto  disposuisse,  ut  nunquam  re-  /S" 
mitteretur  peccatum,  quin  gratia  superna-  ditor. 
turalis  simul  infunderetur:  tum  quia  de- 
crevit,  ne  homo  de  facto  careret  gratia  nisi 
ob  suam  culpamj  tum  quia  elevavit  homi- 
nem  ad  finem  supernaturalem,  cui  conver- 
sio  per  gratiam  est  magis  proportionata, 
quam  conversio  per  naturam.  Id,  inquam, 
si  dicatur,  refellitur  ex  dictis.  Nam  heec 
responsio  solum  salvat,  quod  ineodem  ins- 
tanti ,  in  quo  homo  existens  in  peccato 
habituali  commisso  praecise  contra  Deum 
authorem  naturae,  eliceret  de  facto  actum 
amoris  naturalis  erga  Deum  finem  natu- 
ralem,  simul  reciperet  gratiam  habitualem 
sanctificantem  ;  minime  vero,  quod  des- 
tructio  peccati  illius,  in  quo  homo  praee- 
xistebat,  non  fieret  per  amorem  naturalem, 
et  independenter  a  gratia  supernaturali, 
tanquam  a  forma  :  sed  haec  posterior  pars 
sustineri  non  valet  :  ergo  nec  praedicta  res- 
ponsio.  Probatur  major  :  tum  quia  licet  in 
eodem  instanti,  in  quo  poneretur  amor  na- 
turalis  Dei  ultimi  finis,  infunderetur  etiam 
gratia  sanctificans;  nihilominus  prior  esset 
amor  ille,  quam  gratia,  siquidem  ab  ea  non 
dependet  :  sed  praedictus  amor  est  sufficiens 
ad  destruendam  aversionem  a  Deo  ultimo 
fine  naturali,  in  qua  tantum  homo  suppo- 
nitur  praeexistere,  cum  opponitur  directe 
hujusmodi  aversioni  :  ergo  licet  in  eodem 
instanti  concurrerent  amor,  et  gratia;  ni- 
hilominus  destructio  pcccati  contra  Deum 
naturalem  finem,  et  authorem,  potius  fieret 
per  amorem  naturalem,  quam  per  super- 
naturalemgratiam.Tumetiam,quiaquando 
concurrunt  duae  formae,  aut  quasi  formae 
allcui  contrario  oppositao,  contrarium  des- 
truitur  per  illam  formam,  quam  per  se  ex- 
poscit  ad  sui  destructionem;  non  vero  pcr 
illam,  quam  por  so  ad  sui  destructionem 
non  cxposcit,  quamvis  tunc  accidontalitor 
ibi  concurrat  :  nec  haec  posterior  forma  va- 
let  causalitatem  alterius  impedire;  ea  enim 
(jn.i:  sunl  peraccidens,  non  impediunt cau- 
salitatem  eorum,  quao  surtt  principia  per 
se  :  atqai  poccatum  conlra  Deum  praociso 
aumorem,  <'\  flnem  naturalem,  non  cxpos- 
cit  «id  sui  deslructioncm  gratiam  superna- 

32 


490 


DK  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


turalem,  sod  solum  naturalom  amorem, 
quo  homo  ad  Deum  naturalem  finem  con- 
vertatur,  ut  Adversarii  afTirmant  rergo  licot 
naturalis  amor,  et    supernaturalis  gratia 
concurrant  in  eodem  instanti,  in   quo 
truitur  poccatum,  qnod   Doum   pnrcise  ut 
authorom,  e!  fihem  naturalem  offenderat  j 
nihilominus  illius  poccati   dostructio  non 
fiot  formalitor  por  gratiam,  sed  per   natu- 
ralem  amororn.  Ergo  gratis  concesso,  quod 
in  eodem  instanti,  in  quo  illi  barbari  (qui 
secundum  pransentem  providentiam  dicun- 
tur  avorsi,  vel  posso  averti  a  Dco  ut  pr 
authore,  ot  fino  naturali)  eliciunt  amorem, 
et  convertuntur  ad  Deum  finem  nal 
recipianl  etiam  gratiam  sapernaturalem j 
nihilominus  aversio,  inqaa  praeexistebant, 
atque  i  I"'»  peccatum  m 
tiam  ;  sod  por  amorem. 

I'  ilsitas  aatem  conseqaenl  aditar  : 

tinn  qaia  secundum  pi 
tiam,  per  eandem  formam  mnndator  homo 
a  poccalo,  ot  juslificat,  seu  sanctificatur,  ut 
Concii,  aperte  docct  Concilium  Trident.   i 
Trident.  cap.  7 ;  sed  unica  caosa  formalis  nostraej 
tificationis  est  gratiasuperi  acti- 

ficans,  nt  tradil  eti  tm  i !  tncilium  ' 
orgo  concedi  non  pote.st.  quod  de 
secundum  praesentem  providentiam  aliquis 
homo  mundctur  a  |  >nnam. 

non  sit  gratia  sopernaturalis.  Tum  etiam, 
quia  nemo  de 

cato,  nisi  per  merita  Chri  oini,  qoi 

est  universalissimus  omninm  i  lor  : 

scd  merita  Christi  communicantur  homini 
pcr  hoc,  qu<>>l  gratia  sancl  iperna- 

turalis  homini  infundatur,  ut  docei  0 
lium  Tridont.  loco  cit  |  eandem 

can.  1 ;  orgo  nemo  de  facto  mundal 
cato,  nisi  pergratiamsupernataralem.Tum 
denique,  quia  pereandem  formam  destrui- 
tur  reatus  ad  pcenam  sternam  cuil 
cato  gravi   inseparabiliter  annex 
qnam  acquiritur  jus  oppositum  id  et  rnam 
vitam;  namde  facto  nullus  existit,  nisivel 
sub  illo  roatu,  vol  cum  hocjure  ;  et  subinde 
communicatio  unius  esl  destructio  alterius  : 
atqui  omnis  homo,  qui  do  facto  liberal 
peccato,  habel  per  gratiam  jus  ad  vitam 
a&ternam  :  ergo  per  eandem  gratiam  libe- 
ratur  a   roatu   ad  pcenam  aeternam,  atquo 
idoo  ab  ipso  peccato.  Unde  nullo  modo  con- 
codi  potest,  quod  homo  do  facto  mundetur 
ab  aliquo  peccato  mortali  por  amorom  na- 
turalom  orga  Doum  ultimum  finom.  Reco- 
lantur  quaa  supra  diximus  dub,  1 ,  per  tatum. 


tm  bM 


200.  Adde,  ex  praedicta  CurielU  doetrina  srajor 
perspicue  inferri  quod  homini  facienti  quod^JJJJjJJ 
esl  ia  so  ex  viribus  naturs,  Deus  infallibi-  i 
litor  conforat  gratiim  snpern  ituralem,  non' 
solum  actaalem,  et  aoxiliantem,  sedetiam 
habitnalem,  et  sanctificantem.  Qaod  quam 
absurdum  sit,  etalienum  a  communiTheo- 
logorur:  ostendimue  I 

disput.  3,  dub.  7.  Seqnela  vero  ostenditnr, 
quia  Deos,  ul  inquit  Cni  .'uit,  utquo- 

tieshomoe:  le  Cacto  in  peeeato  mor- 

tali  convert  turali  ad  Deum 

ultimum   finem,    t  iperet  trratiam 

sanctificantem,  p^r  quam  nem 

ultimum  supornaturalemconvertat 
etin  idem  i  nunquam  converte- 

retur  ad  Doum  ultimum  finon.  "m. 

quin  -imul  reciperet  _  actifican- 

tem  •.  alio  inin  vitari  nequit  inco:: 
a  nobis  intentum;  nem]  iroa, 

qui  secundum  |  itiam  in 

Adversariorum  opinion  pna- 

timo  fi-  r  lli,  va- 

ie  infu- 
g  r  I 1 . 

'uralem 
ionem  in  Deom  ultimum  finem 

ex  ]  hajoamodi  con- 

int,  infallib  un- 

tur  gratiam  sanctifi 

ntem   pr 

viribus  natnrs  Deus  infallibiliter  confert 
gr  itiam  Bupernaturalem,  n< 

etiam,  et  sanctificantem.  Kt 
licet  leretur, 

jr  itia  actaalis 
fulci  minis  laj  ihuc 

tamenhnjnamo  li  grati  i  ntitative 

lis  juxt  tionem  opei  ,  cui 

rviret,  et  nve- 

niens.  Qaoniam  Calsnm  est,  q  nti 

!  eal  in  se  ox  solis  viribos  naturalibus 
entitative  sint 
etian  r  Christnm  .  .fal- 

libiliter  conforat  gratian 
ut  contra  Vasquez  i  i  is  ditp, 

9. 


$  v 


DISP.   II,  DUB.  VII. 


491 


§  v. 

Ulicrior  confirmaiio  verx  sententix. 

[Titimum  270.  Denique  potestsententia  nostra  con- 
uotivumfirmari  destruendo  praccipuum  fundamen- 
tum  adversae ;  quia  si  peccatum  grave  homi- 
nis  conditi  in  puris  posset  remitti  absque 
aliqua  gratia,  vel  mutatione  supernaturali, 
pariter  posset  remitti  absque  omni  vera,  et 
speciali  gratia,  tam  naturali,  quam  super- 
naturali ;  et  tam  intrinseca,  quam  extrin- 
seca  :  consequens  nequit  sustineri  :  ergo 
peccatum  grave  hominis  conditi  in  puris 
remitti  non  posset  absque  aliqua  superna- 
turali  mutatione,  vel  gratia.  Falsitas  con- 
sequentis  patet  :  quoniam  remissio  peccati 
gravis  habet  inseparabiliter  annexam  con- 
donationem  infinitae  offensae  contra  Deum 
commissae,  et  cessationem  odii  divini  erga 
peccatorem  :  sed  quod  Deus  condonet  offen- 
sam,  et  deponat  odium,  nequit  non  esse 
insignis  gratia,  et  speeialis  misericordia 
Dei  erga  peccatorem  :  ergo  peccatum  grave 
hominis  conditi  in  puris  remitti  non  posset 
absque  omni  gratia.  Sequela  vero  ostendi- 
tur:  nam  ideo  Adversarii  dicunt,  praedic- 
tum  peccatum  posse  remitti  absque  gratia 
supernaturali,  quia  posset,  et  deberet  re- 
mitti  per  providentiam  Dei  authoris  natu- 
ralis,  et  gubernantis  naturam  humanam 
in  illo  statu  ;  quam  providentiam  existi- 
mant  fore  imperfectam,  et  Deo  indignam, 
nisi  Deus  ut  ea  utens  posset  remittere  pec- 
cata  in  praedicto  statu  commissa  :  atqui  pro- 
videntia  Dei  ut  gubernantis  hominem  in 
statu  purorum,  talis  esset,  ut  nullam  ei 
specialem  gratiam,  vel  naturalem,  yel  su- 
pernaturalem,  vel  intrinsecam,  vel  cxfrni- 
secam  COnferret :  ergosi  ])eccatum  hominis 
conditi  in  puris  posset  absque  gratia  super- 
naturali  remilti,  parit^r  remitti  valerel 
omni  gratia.  Suadetur  minor,  quia 
Deus  ut  gubernans  naturam  in  puris  condi- 
tam,  tantum  praastatea,  quae  naturas secun- 
dum  se  debentar ;  nam  .^i  plua  praestet,  jam 
natura  non  relinquitur  in  puris,  et  tollitur 
status  quaestionia  :  sed  natur 
debetur  aliqaa  grati  i 

Biquidem  id,  quod  debetur, 
I10n  i  ili    :  ergo  Deus  at  gu- 

bernans  nataram  conditam  in  puris,  nul- 
lam  ialem  gratiam  communicaret. 

1  onl  ■     ttur,  el  declaratur;  nam  si  quaa 
gratia,  quam  D(        l   pber- 
naL  ram  in  statu  purorum  con  titu- 


tam,  homini  conferret  ad  destructioncm 
pecciti,  maximo  aliquod  auxilium,  ut  dili- 
geret  Deum  authorem,  et  finom  naluralem 
super  omnia,  per  quam  conversionem  des- 
trueretur  aversio  ab  eodem  fine  ex  praece- 
denti  peccato  relicta  :  atqui  hujusmodi  auxi- 
lium  non  esset  specialis  gratia,  sed  pertine- 
ret  ad  concursum  generalem  statui  purorum 
debitum  :  ergo  remissio  peccati  instatu  pu- 
rorum  fieret  independenter  ab  omni  gratia 
speciali.  Major  conceditur  ab  Adversariis, 
et  facile  ostenditur  ;  quia  si  semel  specialis 
gratia  desiderata  ad  destruendum  peccatum 
in  statu  purorum  commissum,  non  consis- 
tit  in  aliquo  dono  supernaturali,  nequit  in 
alio  consistere,  nisi  in  auxilio  naturali  ad 
amandum  Deum  ut  ultimum  fmem  natu- 
ralem  super  omnia,  vel  saltem  in  hoc  auxi- 
lio  prascipue  consisteret ;  nec  enim  in  statu 
purorum  alia  operatio  perfectior,  et  ad  des- 
truendum  peccatum  aptior  apparet,  quam 
dilectio  convertens  hominem  ad  Deum  ul- 
timumflnemnaturalem.  Minor  autem  pro- 
batur,  quia  auxilium  collatum  homini  ad 
eliciendum  actumsuis  viribusproportiona- 
tum,  non  pertinet  ad  specialem  gratiam, 
sed  ad  concursum  generalem,  et  ad  provi- 
dentiam  communem  :  qua  ratione  auxilium 
collatum  homini  in  puris  ad  intelligendum 
objecta  naturalia,  vel  ad  eliciendum  opera 
naturalia  moraliter  bona,  non  esset  gratia 
specialis,sed  potius  dicereturgeneralis  con- 
cursus  :  atqu'  amor  naturalis  convertens 
hominem  lapsum  in  peccato,  quod  commi- 
sit  in  statu  purorum,  csset  operatio  propor- 
tionata  ejusdem  hominis  viribus  :  ergo  au- 
xilium  ad  prncdictam  operationem  elicien- 
dam  non  esset  gratia  specialis,  sed  generalis 
concursus.  Suadelur  minor  :  tumquiaprae- 
dicta  operatio  esset  voluntati  humanaecon- 
naturalis  non  minus,  quam  intellcctio  : 
ergo  csset  proportionata  viribus  voluntatis. 
Tum  quia  homo  in  puris  conditus  easdem 
vires  naturaleshabet  ante,  vel  post  lapsum  : 
sed  ante  lapsum  haberet  vires  naturales 
sulTicientes  ad  praodictam  dilcctionem  :  ergo 
'"m  post  lapsum  liaberct ;  atque  ideo 
praedicta  dilectioessetproportionataviribus 
naturalibua  hominis  Lapsi. 

271.  Iluic  argumento  posset  occurri  ex  En„. 
Adversariorum  doctrina negando,  (|uod  au-  tlm 
xilium  collatum  homini  au  diligendum 
Deum  finem  naturalem  super  omnia,  ct 
1 1  tractandum  iioccatum,  pertineret  ad  com- 
munem  concursum.  Vel  quia  eorum  quidam 
exislimant,   tiominem  in  puris  conditum, 


492 


DE  JUSTIFICATIOXE  IMI'11. 


tur. 


etiam  antcquam  labatur  in  peccatum,  non 
habcre  vires  naturales  ad  praedictam  dilec- 
tionem  ;  scd  ad  eam  indigere  speciali  gratia, 
quai  ipsi  in  praedicto  statu  conferrctur.  \'cl 
quia  corurn  alii  autumant,  quod  Iicot  homo 
in  puris  conditus,  et  constitutus  posset  per 
vires  naturalcs  Dcum  praedicto  amore  dili- 
gere ;  nihilominus  post  lapsum  non  valct 
elicere  cam   dilectionem   absque   speciali 
gratia  :  tum  quia  per  pcccatum  imminuun- 
tur  vires  naturales  :  tum  quia  homo  pec- 
cando  demcruit  concursum,   ct   auxilium 
Dei  ad  eam  dilcctioncm;  ct  ita  hujusmodi 
auxilium  post  lapsum  habet  rationem  gra- 
tiae  specialis. 
Confuta-     Sed  hacc  rcsponsio,  et  motiva,  quibus  in- 
nititur,  minime  satisfaciunl  argumento.  E1 
quidcm  primnm  motivum  refeliitor  i  i 
tia  tracl.prxced.disp,  ?,  dub.  3,  ol 
fesso  probavimus,  hominem  in  pui 
tentcm  posse  ex  viribus  propriis,  e1 
generali  concarsn  diligere  Deam  a 
et  finem  naturalem  super  omnia.  Qood  bre- 
viter  hic  i  sten  litur,  quia  homo  in  quocum- 
que  stata  constituatur,  tenetar  a  1  diligen- 
dum  Deum  finem  natorali  i  omnia  : 

sed  potest  Deas  constitaere  hominem  in 
statu  purorum,  quin  ullamei  gratiam 
cialem  praep  tret,   vel  communicel  :  • 
homo  in  puris  conditos,  1 1  n  .  mni 

specialigratia  lenel  irad  diligendum  Di 
authorem,etfinemnataral<  romnia: 

ergopossel  per  vires  natural 
rali  concursu  praedictam  dilectioncm  eli- 
cere.  Ii  [uentia  legitime 

infertur  ex  prima,  quia  nemo  tenetur  a  1  id, 
quod  non  potest ;  atque  ideo  si  homo  in  I»'- 
pendenter  ah  omni  speciali  gratia  tenetur 
ad  dilectionem  Dei  naturale  len<- 

ter  ab  omni  grati  i  potesl  eam  elicere.Pi . 
vero  sequitur  ex  praemissis.  Major  autem 
probatur,  quia  praecepta  natoraliacomitan- 
tur,  et  oblij  >minem,  in  quocum 

statu  constituatur  :  sed  homo  tenetui 
praecepto  naturali  diligereDeum  authorem, 
et  finem  naturalem  super  omnia  :  ergo  in 
quocumque  Btatu  constituatur,  tenetar  \ 
dictam  dilectionem  elicere.  Minordenique 
ostenditur,quoniam  Deus  potesl  itasegerere 
cum  homine,  ul  nullam  ei  Bpecialem  gra- 
tiam  faciat,  quin  in  hoc  aliqua  injuria 
homini,  vel  aliqua  imperfectio  Deo  attri- 
buatur;  nam  specialis  gratia  eo  ipso,  quod 
talis  sit,  non  debetur, etpotesicitra  omnem 
injuriam  hominis,  el  imperfectionem  Dei 
denegari ;  alioquin  specialis  gratia  non  es- 


set,scd  potius  aliquid  natura?dcbitum  : 
potuit  Deus  hominem  ita  in  puris  i 
quere,  ut  nullam  ei  special  »am  con- 

ferret  Recolantur  qus  diximus  loco  citato, 
cx  quibus  palam  constabit  Deum,  sei 
communi    providentia   ordinis   naturalis, 

-c  hominemconstituere,  etgubernai 
statu  purorum,  nullam  ei  communicando 
specialem  gratiam. 

Ad  hax  :  licet  gratis  admittatur,  homi- 
nem   in  puris  conditum,  et  omm    \\ 
gratiadestitutam,  nont  nem 

absolutam  Dei  ultimi  I 
omnia;  adb 

minus  perfuctam,  \  iumactum.quem 

illius  b! 
inquoi  retrectil 

etjustil  licti  status,  ut  ei 

videtur.  Tnm  sic  :  ad  destruen 
tnm  commissnm  instata  j)urorum,  vel 

ultimum  i. 

- 
i 
eum  statum,  ir. 

lll;  nai: 
ut    . 

titudo,  quai 

mis 

titudim 

[uitur,  :rguunt, 

vel   | 

inconvi 

titul 

I 

lom 
gratiasupei 

I 
sum  retinei 
ante  laj 

. 
illuma 

:et  :  er_ 

sum  eisdem  viribus,  el 

ad  antiquam 

que 

mundahit 


ni>ia 

PU.TU 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


493 


mundabit  a  peccato.  Quo  quid  absurdius? 
Aiiud  -272.  Sc-cundum  etiam  motivum  refutatur: 
e ve rt?-n  q u o n i a m  semel  admisso,  quod  homo  in  pu- 
tur-  ris  conditus  posset  viribus  naturalibus,  et 
seclusa  omni  speciali  gratia  diligere  Deum 
finem  naturalem  super  omnia;  et  quod 
peccando  graviter  non  fuerit  aversus,  sal- 
tem  indirecte,  a  Deo  supernaturali  fine; 
palam  sequitur,  quod  post  lapsum  retineat 
easdem  vires,  quas  ante  peccatum  habebat 
in  ordine  ad  praedictam  dilectionem.Et  ra- 
tio  est.  quoniam  si  loquamur  de  potentia 
antecedenti,  haec  eadem  manet  ante,  et  post 
lapsum ;  cum  nihil  aliud  sit,quam  voluntas 
comparata  ad  diiectionem  Dei  secundum  se 
consideratam,  et  praescindendo  a  circums- 
tantiis  accidentalibus  hic,  et  nunc  occur- 
rentibus.  Si  autem  loquamur  de  potentia 
consequenti ,  haec  tunc  deficere  dicitur, 
quando  nequit  vel  proprium  actum  cum 
aliquo  impedimento  hic,et  nunc  occurrente 
componere,  vel  ipsum  impedimentum  ex- 
cludere.  Et  hac  ratione  dicitur,  quod  homo 
praemotus  auxilio  efficaci  ad  amorem,  ne- 
quit  potentia  consequenti  ponere  odium; 
quia  licet  habeat  potestatem  ad  odium  se- 
cundum  se,  nequit  tamen  vel  odium  cum 
illo  auxilio  componere,  vel  ipsum  auxilium 
abjicere.  Et  similiter  homo  lapsus  secundum 
praesentem  providentiam  nequit  elicere 
amorem  naturalem  Dei  super  omnia,  qnia 
licet  habeat  voluntatem,  seu  potestatem  ad 
eam  dilectionem  secundumse,nihilominus 
non  valet  eam  componere  cum  aversione  a 
Deo  supernaturali  fme,  vel  hanc  aversio- 
nem  per  solas  vires  naturales  excludere. 
Et  in  hoc  sensu  solet  dici,  vires  naturales 
imminui  per  peccatum,  non  quidem  ex 
parte  potestatis  relatae  ad  actum  secundum 
se,  sed  quia  por  porcatum  adjungitur  impe- 
dimentum  retardans  potentiam  ab  elicien- 
tia  operationis,  et  ipsam  operationem  ex- 
cludens.  Atqui  aversio  ex  peccato  gravi  in 
tn  purorum  relicta,  solum,  ut  adversa- 
rii  asserunt,  averteret  a  Deo  naturali  fine  ; 
et  aversio  a  Deo  fine  naturalisufficienter,  et 
qnate  expellitur  per  conversionem  na- 
turalem  ad  eundem  finem;  sicut  aversio  a 
supernaturali  fine  sufficienter  cxcluditur 
per  conversionem  ad  eundem  finem  super- 
naturalem.  Ergo  si  peccatum  in  statu  puro- 
rum  commissum  avertil  praecise  ;i  Deo  ftne 
naturali,  et  homo  in  statu  purorum  poterat 
sufficienter  absque  speciali  gratia  seconver- 
ad  Deum  ultirnum  finem  naturalem  ; 
jitur  quod  post  lapsum  queat  eisdem 


viribus,  et  potentia,  tam  antecedenti,  quam 
consequenti  eandem  conversionem  elicere ; 
atque  ideo  et  peccatum  expellere,  et  redu- 
cere  ad  antiquam  justitiam. 

Nec  id,  quod  in  hoc  motivo  addebatur, 
alicujus  momenti  est;  nam  licet  quodlibet 
peccatum  mortale  demereatur,  quantum 
est  de  se,  concursum  Dei  ad  operationes 
hominis,  qui  peccavit;  hinc  tamen  non  se- 
quitur,  quod  concursus,  quem  Deus  suppo- 
sito  peccato  dispensat,  sit  gratia  specialis. 
Tum  quia  Deus  de  facto  non  taxavit  nega- 
tionem  praedicti  concursus  in  pcenam  pec- 
cati ;  atque  ideo  nec  peccatum  illam  in  actu 
secundo  meretur,  nec  exhibitio  concursus 
habet  rationem  specialis  gratiae.  Tum  quia 
hac  de  causa  verificatur,  quod  homo  lapsus 
posset  independenter  ab  speciali  gratia  eli- 
cere  aliquas  operationes  moraliter  bonas 
ordinis  naturalis,  ut  cum  communi  Theo- 
logorum  sententia  ostendimus  contra  Vas- 
quez  disp.  cit.  dub.  2.  Tum  quia  hinc  seque- 
retur,  concursum  requisitum  ad  destruc- 
tionem  peccati,  non  esse  gratiam  magis 
specialem,  quam  conservationem  natura- 
lem  ejusdem  peccatoris;  nam  eam  pariter 
demeretur  peccatum.  Tum  denique,  quia 
tota  difficultas  praesens  procedit  ex  suppo- 
sitione,  quod  Deus  conservet  peccatorem, 
eique  administret  auxilia  generalia,  et 
communia  ordinis  naturalis  :  quo  suppo- 
sito,  recte  infertur  ex  Adversariorum  doc- 
trina,  quod  destructio  peccati  in  statu  puro- 
rum  commissi  non  postulet  specialem  ali- 
quam  gratiam,  sed  fieri  valeat  per  concur- 
sum  Dei  generalem,  et  per  vires  proprias 
peccatoris,  quae  in  ipso  manent  etiam  post 
peccatum,  ut  hactenus  ostensum  est. 

273.  Propter  vim  hujus  argumenti  non  Alterum 
desunt  ex  Adversariis,  qui  fateanlur  se  non  elTa" 
lntenclcre,  quod  peccatum  commissum  m 
statu  purorum  possit,  aut  debeat  remitti 
persolailla  auxilia,  quae  Deus  ex  vi  pro- 
videntiae  convenientis  praccise  statui  puro- 
rum  dispensaret  ;  sed  quod  posset  remitti 
a  Deo  authore  naturae  per  plura  auxilia,  et 
diversas,  ac  speciales  gratias,  quae  possunt 
intra  ordinem  naturalem  excogitari ;  alio- 
quin  et  ordo  ipse,  et  providentia  Dei  intra 
illum  essent  imperfecta,  et  arguerent  non 
lcvem  impotentiam  Dei  ut  authoris  natu- 
ralis.  Et  in  hoc,  inquiunt.  consistit  robur 
argumenti,  quod  nostrae  senlentiae  oppo- 
nunt. 

'  eterum  hacc  responsio  satis  prodit  dobi- 
Iit:itf;m  pracdicti  fundamonti,  et  praosentis 


494 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


Prapciu-  evasionis.  Nam  in  primis  Curiel,  Ripalda, 
curich  et  communiter  Adversarii  contendunt,  ho- 
Bipaida.minem  non  posse  in  eo  statu  constitui,  in 
quo  possit  peccare,  et  non  possit  consequi 
peccati  remissionem  a  Deo  ut  authore,  et 
providente  intra  pracdictum  statum  :  sed 
argumentum  a  nobis  factum  evincit,  Deum 
ut  dispensantem  auxilia,  quaestatui  puro- 
rum  debentur,  non  posse  remittere  pecca- 
tum  in  eo  statu  commissum,  alias  hooc  re- 
missio  fieret  absque  aliqua  speciali  gratia, 
ut  hactenus  ostcndimus,  et  authores  res- 
ponsionis  proxime  datac  recognoscunt  : 
ergocorruit,  ac  deseritur  praocipuum  fan- 
damentum  Adversariorum./'/w7.  ,-v/,  si  non 
decet  providentiam  Deierga  hominem  con- 
ditum  in  puris,  qaod  neqaeat  peccatum  re- 
mittere  ut  agens  intra  statum  purorum  ; 
seddebeat  prohujusmodi  remissione  adalia 
specialiora   auxilia   recurrere.  Qtia 

totam  exigentiam,  etdebitum  praedicti 
tus;  pariter  nulla  attribaetar  imperfectio 
divinas  providentiaa,  ut  complectitar  totam 
ordinem  u 

per  auxilia  ad  prsdictom  ordinem 
tia  destruere  peccatam  in  statu  purorum 
commissum  ;  sed  debeal  pi 
tructione  exequenda  ad  auxilia  •-  , 
ordinis,  aempe  Bup  irnaturali 
Deinde  nulla  inter  formaa  aal 
tur  aptior  ad  destruendum  peccatum  i 
missum  in    statu  purornm,    quam  amor 
Dei  finis  naturalia  super  omnia  ;  quam 
rationem  potesl  Deus  mi  Liis  auxi 
providel  statui  purorum,  • 
ui  gnbernans  naturam  juxta  itiam 

status  purorum,nequit  peccatum  in  eostatu 
commissum  destrnere,  aec  i  1  | 
lebit  mediis  aliis  auxili  inem 

naturalem  adaequate  sumptum  spectant, 
Tandem,  quia  si  semel  peccatum  in  Btatu 
puronun  commissum  destrui  non  valet 
perauxilia,  vel  operationes,  quaa  pertinent 
ad  praedictum statum,  idaliunde  provenire 
non  potest,  nisiquia  illud  peccatum  tangit 
etiam,  el  offendit,  saltem  ex  consequenti, 
Deum  authorem  supernaturalem,  et  avertit 
ab  illo  ut  supernaturaii  fine,ut  supra  osten- 
dimus,  et  consideranti  constabit  :  sed  haae 
raiio  aeque  convincit  praxiictum  peccatum 
destrui  non  posse  per  aliqua  anxilia,  vel 
operationes,  quae  ad  ordinem  oaturalem 
spectant  ;  haecquippe  solum  cenvertunt  ad 
Deum  naturalem  finem,  et  sic  relinquunt 
non  destructam  aversionem  a  fine  super- 
naturali  :  ergo  si  Deus  ut  gubernans  natu- 


ram  juxta  exigentiam,  et  debitum  status 
purorum  non  valet  peccatum  gi  i  eo 

statu  patratum  destruere,  nec  ii  |<;  estare 
valebit,  licet  utatur  alia  qualibet  pro\  iden- 
tia  mere  naturali. 

•i~  l.  A  Ide,  non  minus  pertinere  ad  pr  - 
.ltiam  gubernantis  hon.. 
peccata  punire,  q 

debitam   relaxare,  ut 
per  se  notum  :  sed  Deus  ut  utens  prsBCise 
providentia  naturali,  non  posset  communi- 
ter  Iuquendo  punire  hominem  pro  peccatis 
iu  statu  purorum  c  hoc  ar- 

gueret  aliquam    imperfectionem  i:. 
ergo  nullum  est  inconvi  lica- 

mus   Deum  ut  utentt-m    providenti  .  I 
naturali.  D<  [ua? 

instata  puroram  committerentur. 
tur  minor,  quia  pl 

tu  innumerabilia 
satis  gravia  committen  nt,  quin  nll 
tein  grai 

nat  ud  in  hac  \  ita,  communiter 
subirent 

sam,  mam  impuniti  di  ce  1  - 

rent,  nullam 

ni^i  :n   itt-rurn  i 

in  rerum  natui 
utein,  ', 
■ 

iturali  i 
tt  absqae  i 
naturalem,  n 

bominib  i 
,ui. 
m  '  huminum 

i  diluitur  hujus  .atiuiiis 

:  tom  qaia  absolate  n 

.:ii,  qni  cuidam 

parti  : tum quia anima,  cui  .0- 

pati  qod  i 

m  ignis.  \.-l   alterius     - 
eam  allig  etiam  paasio  | 

ientiam  supern 
principaliter,  r.. 
auth  -'ito 

utitur  Deos,  oequit   natura  in 

spiritom,  ut  exjilicuimus  tra 
<iut>.  2,  per  tutum.  Poenam  aot  mni 

haud  Ca  ibunt  A  I 

dicantpei         itum  in  stata  paroram  com- 

mm  non   induci   privationem  gra'. 
aut  eorum.  qua 

nem  pertineni  Videatur  M.  Joan.    i  jyj 

Thom.   disp.  '20.  art.  2,   9 

li 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


495 


Objec- 
tio. 


Diluitur 


licet  neget  requiri  indispensabiliter  muta- 
tionem  intrinsecam  ad  remissionem'peccati, 
nihilominus  fatetur  peccatum  in  statu  pu- 
rorum  commissum  deleri  non  posse  absque 
gratia  supernaturali  extrinseca  ;  quia  ejus 
condonatio  debet  esse  a  Deo  supernaturali 
authore,  et  pertinere  ad  providentiam  su- 
pernaturalem  :  quia  solus  Deus  supernatu- 
ralis  author,  et  supernaturali  providentia 
utens  posset  debitam  pcenam  peccatis  tunc 
commissis  infligere. 

275.  Sed  objicies  :  nam  ad  eandem  pro- 
videntiam  spectat  praemia  conferre  justis, 
et  punire  malos  :  sed  Deus  ut  utens  provi- 
dentia  naturali,  posset  justis  in  statu  puro- 
rum  debita  praemia  conferre  :  ergo  eadem 
providentia  posset  peccatoribus  debita  sup- 
plicia  infligere. 

Respondetur  majorem  solum  verificari 
per  se  loquendo,  et  quando  opera,  tam 
bona,  quam  mala  ad  eundem  ordinem  adae- 
quate  pertinent;  quod  non  accidit  in  casu 
objectionis.  Quoniam  bona  opera  elicita  in 
statu  purorum  solum  sisterent  intra  ordi- 
nem  naturalem,  et  haberent  bonitatem 
satis  diminutam  :  quibus  proinde  posset 
Deus  ut  utens  providentia  mere  nalurali 
praemia  naturalia,  et  eorum  valorem  adae- 
quantia  conferre.  Caeterum  peccata  gravia 
praedicti  status  haberent  ex  una  parte  gra- 
vitatem  infinitam  ex  parte  ofTensao,  et  ex 
alia  parte  tangerent,  et  ofTenderent  Deum 
supernaturalem  authorem,  et  finem,  sal- 
tem  indirecte,  et  ex  consequenti ;  siquidem 
averterent  a  Deo,  prout  est  in  se.  Nulla  au- 
tem  pcena  per  providentiam  mere  natura- 
lem  applicabilis  punire  valet  vel  condigne, 
vel  proportionabiliter  praedictas  deformita- 
tes ;  aliunde  etiam  non  posset  (servata  com- 
muni  providentia  status  purorum)omnibus 
peccatoribus  in  hac  vita  infligi,  ut  nuper 
dicebamus.  Undepro  debita  punitione  eo- 
rum  p(,'ccatorum,  quac  in  tali  statu  fierent, 
deberet  Deus  recurrere  ad  provi  lentiam 
supernaturalem,  et  ad  pcenas,  qaae  secun- 
dum  illam  applicari  possunt.  Quod  si  hoc 
nullum  est  iriconvenieus,  pariter  inconve- 
nieni  non  erit,  quod  Dcus  nequeat  peccata 
itu  paroram  facta  ex  so!a  providentia 
naturali  destruere,  vel  remittere. 


§  VI. 

Ullima  conclusio  pro  perfecta  duljii  resolu- 
tione. 

276.  Dicendum  est  tertio,  peccatum  mor- 
tale  commissum  in  statu  purorum  non 
posse,  adhuc  de  potentia  absoluta,  deleri 
absque  infusione  gratiae  sanctificanlis.Hanc 
conclusionem  docet  D.  Thom.  locis  §  2  ci- 
tatis;  nam  ut  ex  eorum  contextu  liquet,  lo- 
quitur  degratia  sanctificante.  Et  idem  tra- 
dit  aliis  locis,  quae  dedimus  club.  prscced. 
§  4,  in  quibus  adstruit  necessitatem  gratiae 
sanctificantis  addestructionem  peccati  mor- 
talis,  nulla  adhibita  limitatione,  qua  suam 
doctrinam  restringat  ad  sola  peccata  mor- 
talia  hominis  elevati  in  supernaturalem 
finem.  Unde  sic  docent  Capreolus,  Cajeta- 
nus,  Hispalensis,  Medina,  Herrera,  et 
Labat  locis  §  2  citatis :  idemque  tueri  te- 
nentur  qui  docent,  peccatum  hominis  ele- 
vati  ad  supernaturalemordinem,  non  posse 
absque  infusione  gratiae  sanctificantis  au- 
ferri  :  quos  dedimus  loco  citato  :  quamvis 
eorum  nonnulli  minus  consequenter  proce- 
dant,  ut  ex  dicendis  constabit. 

Fundamentum  hujus  assertionis  habetur 
ex  hactenus  dictis ;  quoniam  peccatum 
grave  hominis  conditi  in  puris  nullo  modo 
potest  deleri  absque  aliqua  immutatione 
intrinseca  supernaturali,  ut  §  2  statuimus  : 
sed  hujusmcii  mutatio,  quae  ad  praedictum 
eflectum  sufTicit,  etsequitur,  salvari  nequit 
absque  infusione  gratiae  sanctificantis  : 
ergo  infusio  praedictae  gratiae  est  omnino 
necessaria  ad  remissionem  peccati  morta- 
Iis,  quod  homo  in  statu  purorum  commi- 
sit.  Probatur  minor,  quia  illa  mutatio  su- 
pernaturalis  sufficit,  et  requiritur  ad  des- 
truendum  peccatum,  quae  ipsum  eiTicaciter 
retractet,  etsecum  minime  permittat  ;  qua- 
lis  non  est  altritio,  vel  alius  motus  impcr- 
feclior  contritione,  et  amorc  supcrnaturali 
super  omnia,  ut  explicuimus  dub.  prxccd. 
§  1  ;  unde  peccalum  unice  destruendum  est 
vel  per  gratiam  sanctificanlcm,  vel  pcr 
contritionem  :  atqui  contritio,  et  amor  su- 
pernaturalis  Dei  super  omnia  essentialiter 
dependent  a  gratia  sanctificanlc,tanquama 
principio  efTectivo,  ut  loco  citalo  ostendi- 
mus  :  ergo  mutatio,  quac  requiritur,  et 
sufficit  ad  destruendum  peccalum  in  slaiu 
parorum  commissum  ,  salvari  non  valet 
absque  infusione  gratiaesanctificanlis. 
Confirmatur  primo,  quia  aversio  a  Deo 


Tcrlia 

conclu- 
sio. 


D.  Tho. 


Capreol. 
Cajet. 
Hispal. 
Medin. 
Herrer. 
Labat. 


Ratio 

funda- 

nien- 

talis. 


406 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


Conlir 
matur. 


Itobora- 
turam- 

plius. 


ln  ijuo 

consiste- 

rel  ni.i- 

cnla  in 

siatunu- 
rorum. 


supcrnaturali  fino  destrui  non  valet  absque 
conversione  vel  eminentiali,  vel  formali 
ad  Deum  ultimum  finem  supernaturalem  : 
et  prior  consistit  in  gratia  sanctificante  to- 
tum  hominem  habitualiter,  ac  radicaliter 
Deo  subjiciente  ;  posterior  vero  in  actu  con- 
tritionis,  vel  charitatis  :  sed  hujusmoli  ac- 
tus  elici  non  potest,  nisi  dependenter  a 
gratia,  tanquam  a  principio  efloctivo  :  ergo 
aversio  a  Deo  fine  supernaturali  destrui 
non  polest  absque  infusione  gratia?  sancti- 
ficantis ;  peccatum  autem  mortale  in  statu 
purorum  commissum  importaret  aver 
nem  a  Deo  supernaturali  line,  ut  constal  ei 
dictis  §  3 ;  ergo  deleri  non  posset  absque 
praodicta)  gratia}  infusione. 

Confirmatur,  etexplicatur  secnndo  :  quo- 
niain  privatio  volnntaria  grati  b  e  tnctifi- 
cantis  tolli  non  potestnisi  vel  directe  in- 
frindendogratiam,  vel  indii  i  mdo 

actum  peccaminosum   ,  im,  qui  il- 

lam  privationem  indaxil  i  et  hic  e 
modu    i      atialiter  dependetab  illoprimo, 
ut  declaravimus    dobio  prascedenti   : 
peccatamhabitaalein  sl  ito  pnrorun 
tialiter  importaret  privationem  volanta- 
riatn  gratiaa  sanctificantis  :   ergo  n 
set  absque  praBdicta  gratia   leleri.  M 
constat  ex  hactenus  di  atia 

in  sl  tta  paroram,  et  an1 
denter  ad  peccatam  .  aem 

simplicis  negationis,  transiret,  eo  sappo- 
sito,  in  privationem.Tum  qui  i  < 
tia  perfectionia  apl  b,  licet  m>n  del 
quam  participandam  homo  se  ineptnm,  et 
improportionatum   facerel  per  peccatum. 
Tum  quia  homo  gravit  tns  volunta- 

rii   excluderet  subjectionem  naturalem  in 
eo  statu  debitam  Deo  :  ergo  a  fortiori 
lnntarie    excluderet  quamlibet    majorem 
subjectionem  bibi  possibilem,  qaal 
set  habere  per  gratiam.  Tum  quia  I. 
graviter  peccans  poneret  voluntarie  obi 
repugnantem  gratiaB,  qnam  saltem  im 
muni,  et  in  confuso  cognoscejet,  quatenus 
ipsum  non  Lateret,  Deum  continere  omnia 
possibilia,  quaBCumque  sint   :  erg         ipso 
indueeret,  et  incurreret  voluntariam  ipsius 
gratiae  privationem.  QuaB  motiva  Latiua  i  \- 
pendimus  >;  3. 

•277.  Ex  quibus  decisa  manet  difficnltas, 
quam  Iract.  15,  disp.  16,  n.  ir>;>,  tetigimus, 
el  cujus  resolutionem  ad  praesentem  ti 
tatum  remisimns,  in  qno  videlicet  consis- 
terel  essentialiter  macnla,  sive  peccatum 
habituale  in  statu  purorum.  Nam  si  ea,  quaB 


hactenus  diximus  vera  sunt.  lum 

est,  pracdictam  maculam  coi  i:i  pri— 

vatione  voluntaria  gratia?  sanctificantis  : 
atque  ideo  omne  peccatum  habituale  cujus- 
cumque  status  in  pi  :ie  con- 

sistere,  et conseqnenter  esse  eja  .tio- 

nis.  Et  quidem  haec  DOf  para  mani- 

feste  seqnitur  ex    priori,  llla  icile 

probatur  ex  dictis;  quoniam  peccatum  ha- 
bituale  est  quoddam  malum  culpae  homi- 
nem  intriusece  afficiens.  et  in  8  .ali- 

ter  ;    :        r  ms,  ut  .1. 

dub.  1 ;  sed  omnes  hoe  conditiot. 
rent  carent.  .    privationi  grati.e  post 

peccatum  grave  in  statu  purorum  com: 
sum  :  orgo  macula.  ODJ  habituale 

praedicti  statns  in  tali  carentia, 
tioni  etnr  minor,  qui . 

primia  earentia  gr 
non  baberel  rationem simplicis  neg 

ia  priva  ut  nu- 

mer  uursus  | 

i   prival  I   volunt 

fit,  ut  aon  posset  non  1. 

intrinsece  affi  :ni- 

nem  lo,  quo  icuntur 

I  qui  l  habi- 
:  ret  habitua 

subjectum  commensurari  deberet.  Oi 
ir  condition<  lura 

i  privationi  gral 
mortali  in  statn  pur  linquen 

mm 
tnaii  in 
,ntur  :  - 

maluin   |  ium  inter  et,  q  l 

renl  to  gr  n  i  commisso  in  statu 

rum  :  • 
dicti^tatus  i  ret  in  h  li  gratia? 

privatione.  r,  quia 

et  carentia  rectil  lataralia,  :itta 

rectitudinis  ituralis ;  nai  tura 

grave  utramque  rectitudinem  violal 
.  multogravius  malum  - 
rentia   rectitudinis  supernatui  ;  iam 

atia  rectitndinis  naturalis ;  siqui 
illa  rectitndo  esl  mnlto  excellentior,  et  pn- 
vati  gulantur  per  fonnasop] 

ergoprivatiogra  I  prcecipuuminalum 

inter  ea,  q  :ti  commissi  in 

statu  purornm  relinquerentur. 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


497 


objcc-      278.  Ncc  refcrt,  si  objicias  primo  :  nam 
"  peccatum  habituale  consistit  in  eo  malo  ha- 
bituali,  quod  est  velut  fundamentum  caete- 
rorum,  quae  in  peccatore  reperiuntur  :  sed 
carentia  rectitudinis  naturalis  essct  prior, 
quam  carentia  rectitudinis  supernaturalis: 
sicut  naturalis  rectitudo  est  prior,  quam 
supernaturalis  ;  ergo   peccatum    habituale 
statuspurorum  potius  consisteret  in  carentia 
rectitudinis   naturalis,   quam   in   carentia 
rectitudinis  supernaturalis.  Secundo,  quia 
in  peccato  actuali  pracdicti  status  prior  esset 
deformitas  ex  oppositione  ad  Deum  autho- 
rem  naturalem,  quam  deformitas  ex  oppo- 
sitionead  Deum  supernaturalem  authorem: 
imo  vero  baec  posterior  deformitas  solum 
indirecte,  implicite,  et  ex  consequenti  im- 
portaretur  in  actu   peccati  :    ergo   pariter 
peccatum  habituale  praedicti  status  non  con- 
sisteret  primario.  et  principaliter  in  caren- 
tia  rectitudinis  supernaturalis,  sed  potius 
in  carentia  naturalis  rectitudinis.  Tertio, 
quia  sicut  peccatum  praedicti  status  poneret 
obicem    gratiae   sanctificanti,    ita   poneret 
obicem  unioni  hypostaticae,  quae  est  melior 
quam  gratia  ;  et  nihilominus  peccatum  ha- 
bituale  non  consisteret  in  carentia  unionis 
hypostaticae,  alioquin  ad  ejus  directam  des- 
tructionem    requireretur    praedicta    unio, 
quod  est  absurdum  :  ergo  ex  eo,  quod  su- 
pernaturalis  rectitudo  naturalem  excedat, 
non  sequitur  quod  peccatum  habituale  de- 
beat   consistere    in    carentia    rectitudinis 
supernaturalis.  Quarto,  quia  carentia  recti- 
tudinis  supernaturalis,  sive  actualis,  sive 
habitualis,  non  habet,  secluso  debito,  ratio- 
nem  mali ;  sed  potest  absque  peccato  inten- 
di,  ut  patet  in  Angelo.qui  sine  errore  valuit 
intendere  suam  beatitudinem  naturalem, 
excluso  ordine  ad  superiorem,  et  superna- 
turalcm  finom,  juxta  ea  quae  diximus  tract. 
praeced.  digp.  2  dub.  4,  num.    148  ;  sed  in 
statu  purorum  non  adessetdebitum  habendi 
rectitudinem  supernaturalem  :  ergo  carere 
pr&dicta  rectitudine,  imointendere,  et  com- 
plecti  talem  carentiam,  non  posset  habere 
rationem  peccati. 
.soivitur     --'•-'•  Eae,  inquam,  objectiones  non  refe- 
prima.  runt.  Nam  adprimam  respondeturevincere, 
<{ui<I  probat,  jioccatum  habituale  praosen- 
ti  i  tere  principaliua  ia  carentia 

rectitudinia  naturalis,  et  non  in  privatione 
grati        quidem  etiam  in  Ijoc  statu  natu- 
ia  sunt  priora  gratuitis)  \  quod  quam 
ii,  con  tal  (■<  dictis  tract.  13,  disp. 
16,  dub.   1.  Dicendum  ergo  est,  pcccatum 


habituale  complecti  carentiam  utriusque 
rectitudinis ;  sicut  etiam  gratia  utram- 
que  rectitudinem  complectitur.  Sed  pri- 
vatio  rectitudinis  naluralis  non  intelligitur 
esse  completa  in  ratione  peccati  gra- 
vis,  nisi  pertingat  ad  exclusionem  rectitu- 
dinis  supernaturalis.  Eo  autem  ipso,  quod 
peccatum  grave  sit,  utramque  rectitudinem 
laedit,  et  utriusque  carentiam  inducit,  ut 
constat  ex  hactenus  dictis.  Unde  merito 
constituimus  peccatum  mortale  habituale 
non  in  carentia  rectitudinis  naturalis,  prae- 
cisive  sumpta  ;  sed  in  carentia  rectitudinis 
supernaturalis,  seu  gratia? ;  esto  quod  in 
hac  posteriori  carentia  prius,  et  fundamen- 
taliter  intretcarentia  rectitudinis  naturalis, 
sicut  natura  praecedit  gratiam. 

Adsecundam  respondetur,etiam  probare,  occurri- 
quod  de  facto  peccatum  habituale  non  con-  cundaT 
sistat  multoties  in  carentia  gratia?,  sed  in 
carentia  rectitudinis  naturalis ;  nam  fre- 
quenter  per  peccata  actualia  non  violamus 
directe  legem  supernaturalem,  sed  agimus 
contra  naturalem  legem,  et  ex  consequenti 
offendimus  Deum  authorem  supernatura- 
lem.  Dicendum  igitur  est,  maculam,  sive 
peccatum  habituale  consequi  aversionem  a 
Deo,  quam  peccatum  grave  importat ;  quae 
aversio  semper  est  ejusdem  rationis,  et  ab 
eodem  termino  elongat,  quamtumvis  ad 
objecta  valde  diversa  convertamur.  Et  quia 
malitia  praedictae  aversionis  in  eo  potissi- 
mum  consistit,  quod  Deum  ultimum  fmem, 
prout  est  summum  bonum  in  seipso,  tam 
naturale,  quam  supernaturale  relinquit,  et 
creaturae  postponit ;  idcirco  peccatum  habi- 
tuale  consistit  in  carentia  ejus  rectitudinis, 
per  quam  ad  ipsum  Deum,  prout  est  sum- 
mum  bonum  in  seipso,  tam  naturale,  quam 
supernaturale,  possemus  converti  :  quae 
rectitudo  non  est  mere  naturalis,  sed  etiam 
supernaturalis,  ut  ex  se  liquet. 

Ad  tertiam  pariter  respondemus,  pro-  Satisiit 
bare  etiam,  quod  de  facto  peccatum  habi-  terlia% 
tuale  in  privationo  unionis  hypostaticae 
consistat ;  siquidem  peccatum  actuale  ponit 
obicem  praedictao  unioni.  Sed  neutrum  re- 
vera  convincit,  (juia  unio  hypostatica  non 
requiritur,  ut  homo  convertatur,  et  subji- 
ciatur  Deo  ullimo  fini,  prout  est  in  seipso 
sumrnum  bonum  in  omni  ordine,  tam  na- 
turali,  quam  supernaturaiL,  et  eliam  hy- 
postatico  ;  sed  lianc  conversionem,  et  sub- 
jectionem  ad  Deum  adaequale  acceptum 
sufficienter  praeslamus  per  gratiam.  Uride 
cum  aversio,  et  peccatum  habitualo  consis- 


498 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


quarla. 


tat  in  carentia  subjectionis  Deo  debitae,  non 
sequitur,  quoddebeat  consistere  in  carentia 
unionis  hypostaticae,  sed  in  privationegra- 
tiae.  Pracsertim  quia  nemo  dicitur  carere 
privative  eo,  quod  nec  ipsi  debetur,  nec 
cujus  ipse  est  capax  ;  suppositum  autem,vel 
subsistens  creatum  non  est  capax  unionis 
hypostaticao;  siquidem  nec  natura  divina, 
nec  personalitas  divina  potest  supposito, 
aut  subsistenti  creato  communicari,  ut  do- 
cent  communiter  Theologi  3  part.  Unde 
homo  noc  ante,  nec  post  peccatum  dici  po- 
test  unione  hypostatica  privative  carere  ; 
et  ita  negandum  est  suppositum  objec- 
tionis. 
Dijujiur  Ad  ultimam  respondetur,  carentiam  rec- 
titudinis  supcrnaturalis  esse  immunem  a 
peccato,  si  pure  negative  accipiatur  ;  quod 
tunc  accidit  quando  nec  adestdebitum  illam 
rectitudinem  amplectendi,  nec  carentia  at- 
tingitur  per  actum,  qui  eam  rectitu  linom 
privative  excludat,  qoa  importal 

formitatem   gratiae   repognantem.   E\  ita 
posset  contingere,  tarn  in  A  03  in 

homine,  siad  sapernatdralem  ordinem  non 
fuissent  elevati  :    possent   quippe 
Volo  nmim  beatitudinem,  e&  finem  naturalem, 
sistendo  in  eis-.  vel  iNolo  me  ad 

altiorem  finem :  nam  per  hoa  B 
clnderenl  aliqaam  rectitadinem  tanc  debi- 
tam,  nec  apponerenl  impedimentam 
gratia  inconjungibile  ;  qaippe  qaia   I 
actus  in  ea  suppositione  peccaminoai 
essent.  Et  it  ssil   An 

secundo  instanti.  qoin  illad  dictami 
error  proponens  explicite  aliqaod  malam  : 
nam  illa  carentia  objective  Bampl 
non  est,  ubi  debitam  a  ivit 

tamen,  qoia  revera  argebatar  lanc  \ 
cepto,  ut  so  referret   io  supernataralem 
finem,  ad  quod  ob  inconsiderationem 
advertit.  Caeterum  qnando  actas  atting 
carentiam  gratiae  esl  aliande  graviter  ; 
caminosns,  jam  neqnit  attingere  eam  ca- 
rentiam  mere  negative  acceptam,  ot  ut  sic 
dicamus,  quasi  specalative  ;  nam  com  actas 
ipse.  ut  sapponitur,  peccatam  grave  sit,  ef 
ncquoat  cum  gratia  componi,  eo  ipso  expel- 
lit,  quantum  est  de  se,  ipsam  gratiam,  i 1 
hujus carentiam  transfert  practice,  eteffica- 
citer  ab  stata  simplicis  negationis  ad  sta- 
tum  privationis.  Kt  hoc  pacto  se  gererenl 
homines  graviter  peccantes  in  statu  paro- 
ram.  ut  constat  ox  dictis.   Vndc-  c.irentia 
gratiae,  supposito  gravi  peccato  haberet  ra- 
tionom  privalionis,  ot  importaret  quidqui  t 


desideratur    ad   constitaendum  maculam, 
sive  habituale  peccatum. 


§  VII. 

Referuntur  opiniones  contrarue,  et  diluuntur 
motiva  adversus  secundam  com  n. 

280.  Contra  primam  conclusionem  sen- 
tiunt  illi  Authores,  qui  generaliter  docent,  °j; 
peccatum  mortale  posse  remitti  absque  ulla 
intrinsoca  peccatorismutatione,  ut  vidimus 
dub.  '  ibi  illorum  motiva  diluimus  : 
noc  in  praesenti 
cui  opus  sit  sat  -  js  tertiam 

rtionem  il   a  fortiori  illi,  qui 

aflirmant  peccatum  mortale  coi:  d  in 

statu  oat  eri 

ie  infasione  gratiae  sanctificantis 
solam  c  nis 

charil  '  contril 

a  pr  >e  diviniUu  :ri  : 

rum  fundamenta  retu- 
limus  tluh.  |  ihil  in  hoc  loco 

fi  rt   cui  lictia  n< 

ccurri.  Denique  contra 
tram 

\uth  imanl  peccatam  habi- 

re- 
mitti  aliqua  intrin 

.  1   -..:' 
m  iritn 
rem  nat 
i  finem  ;  vel  natoralem  pli- 

contiam.    et   dolorem  :    quos    actus 

■  cum   aliquo  spec  ilio 

entitath  cenl  «'uriel  .in 

■Sf 

I  a  num.  16,  /u"n»'l  dis 

Montosinos  </i<;>.  'V.1,  num.  Uarm.  lom. 

* 

\p.  22,  num. 

!ii,  qui  | 
tentia  referunl  M.  Victoriam.  Bt  1; 

menta  l.actenus   dictis 

majori  ex  parte  convuli  vi- 

tor  subjiciemus,  et  iterum  • 

281.  Arguitur  ergo  primo  authorr 

Thom.  q  V  rit.  art.  rp.  *%* 

ubi  1  rsione,  pr^  euj  '■'■  Ttw. 

tructiono  statail  ■ 

snpernataralis,  inqail  :  A      \  tur 

commutabili,  q\  rai  ha- 

rtu  cujus  $e  impoientem  fa>: 

$sei  r.stat  autem, 

quod 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


499 


Confir- 
malio. 


occurri 

lur  mo- 

tivo 


quod  homo  in  statu  purorum  non  poterat 
habere  beatitudinem  supernaturalem,  nec 
consequi  Deum  supernaturalem  finem  ;  si- 
quidem  haec  invincibiliter  ignoraret,  et  ca- 
reret  omnibus  auxiliis  supernaturalibus, 
quae  ad  consequendiim  praedictum  finem 
desiderantur  :  ergo  homo  in  purisconditus, 
et  graviter  peccans  non  incurreret  aver- 
sionem  a  Deo  ut  authore,  et  fine  superna- 
turali ;  atque  ideo  non  indigeret  superna- 
turali  mutatione  ad  deponendum  praedictum 
peccatum. 

Confirmatur  ex  eodem  S.  Doctore  in  hac 
1,  2,  quxst.  109,  art.  2,  ubi  docet  hominem 
in  statu  praesenti  naturae  corruptae  indigere 
duplici  gratia  praeter  auxilium  generale,  et 
omnibus  statibus  commune  :  altera,  qua 
sanetur  a  peccato;  altera  vero,  qua  possit 
supernaturale  bonum  diligere  :  ergo  sentit 
gratiam  requisitam  ad  destructionem  pec- 
cati,  saltem  in  aliquo  statu,  non  esse  de- 
terminate  supernaturalem  ;  alioquin  ea 
posita,  non  indigeret  homo  alia  gratia  ad 
bonum  supernaturale  diligendum. 

Ad  argumentum  respondetur  D.  Thom. 
eo  loco  potius  firmarenostram  sententiam  : 
D-  T|;o-  tum  quia  sine  ulla  restrictione  ad  peccata 
determinati  status,  sed  extendendo  doctri- 
namsuam  ad  quodcumque  peccatum  grave, 
resolvit  eo  loco  :  Quod  remissio  peccatorum 
nullo  modo  sine  gratia  gratum  faciente  esse 
potest.  Tum  quia  halic  assertionem  probat 
rationibus  generalibus,  quae  militant  in 
quocumque  mortali  peccato.  Tum  denique, 
quia  in  responsione  ad  5,  expresse  docet 
nostram  sententiam,  ut  supra  ponderavi- 
mus,  §  2.  Nec  illi  aliquo  modo  adversatur 
eis  verbis,  quaj  in  argumento  referuntur  ; 
nam  homo  in  statu  purorum  graviter  pec- 
cans  vere  se  averteret  a  Deo  fme,  et  authore 
supornaturali,  et  se  faceret  impotentem 
ad  talis  finis  prosequutionem  ;  quia  impo- 
tentia,  qu;e  homini  aute  illud  peccatum 
inerat,  solum  erat  impotentia  negativa,  seu 
carentia  potentiae,  et  auxiliorum,  quibns 
alias  posset  conseqai  pivodictum  finem  :  at 
nonessetimpotentia  privativa,et  contraria ; 
quoniam  nihil  liabebat,  quod  collationi 
auxiliorum  Bupernaturalium,  et  promo- 
tioni  ad  supernaturalem  finem  obsiste- 
ret.  Caeterum  homo  peccando  graviler  se 
ttoeret  impotentem  privativeet  contrarie, 
quia  non  solum  careret  potentia  ad  tenden- 
dum  in  Bupernaturatem  finem  sed  adjun- 
ceret  impedimentum  peccati,  quod  conse- 
quutiorn  praedicti  finis  repugnaret :  atque 


ideo  se  faceret  impotentem  respectu  boni 
incommutabilis,  quod  absolute  posset  ha- 
bere,  et  incurreret  voluntariam  aversionem 
ab  illo. 

Ad  confirmationem  respondetur  D.Thom. 
non  asserere  eo  loco,  quod  homo  in  statu 
naturae  lapsae  praeter  auxilium  generale 
debeat  habere  duplicem  gratiam,  sed  quod 
indigeat  gratia  ad  duplicem  efTectum,nempe 
ut  sanetur,  et  utmereatur  vitam  aeternam. 
Ita  enim  habet : «  Sic  igitur  virtute  gratuita 
«  superaddita  virtuti  naturae  indiget  homo 
«  in  statu  naturae  integrae,  quantum  ad 
«  unum,  scilicet  ad  operandum,  et  volen- 
«  dum  bonum  supernaturale  :  sed  in  statu 
«  naturae  corruptae  quantum  ad  duo,  scili- 
«  cet  ut  sanetur,  et  ulterius  ut  bonum  su- 
«  pernaturale  virtutis  operetur,  quod  est 
«  meritorium.  »  Ex  quibus  potius  infertur, 
eandem  esse  gratiam,  quae  sanat  a  peccato, 
et  est  principium  operis  supernaturalis 
meritorii  :  unde  praedicta  authoritas  in  Ad- 
versarios  retorqueri  debet.  Esto  tamen, 
quod  S.  Doctor  loquatur  de  duplici  gratia, 
consequutio  quae  in  confirmatione  formatur, 
est  nulla  ;  quia  non  quaelibet  gratia  super- 
naturalis  est  principium  meriti,  sed  sola 
gratia  sanctificans  :  unde  ex  vi  praedicti 
testimonii  non  excluditur  alia  gratia  su- 
pernaturalis,  quae  peccatum  saltem  indi- 
recte  expelleret.  Diximus,  Ex  vi  prxdicti 
testimonii ;  quia  aliunde  haec  indirecta  ex- 
pulsio  per  rliquam  operationem  superna- 
turalem  repugnat,  ut  ostendimus  $pr$ced. 

282.  Arguitur  secundo  ratione  :  quia  ad 
destruendum  peccatum  habituale  suflicit 
restituere  hominem  ad  eam  rectitudinem, 
quam  peccatum  exclusit  :  sed  peccatum  in 
statu  purorum  non  excluderet  rectitudinem 
supernaturalem,  sed  tantum  naturalem : 
ergo  ad  destructionem  praedicti  peccati  suf- 
ficeret  restituere  hominem  ad  rectitudinem 
naturalem;  atque  ideo  posset  hujusmodi 
peccatum  remitti  independenter  ab  omni 
supernaturali  mutatione.  Major,  et  utraquo 
consequentia  constant.  Minor  autem  pro- 
batur;  quia  homo  in  statu  purorum  non 
haberet  rectitudinem  supernaturalem,  nec 
in  re,  nec  in  jure,  vel  promissione  divina; 
alioquin  non  maneret  in  puris,  et  tollerelur 
status  quaestionis  :  ergo  peccatum  grave  in 
praedicto  statu  non  excluderci  roctitudinem 
supernaturalom,  sed  tantum  naturalem. 

Confirmatur  primo;  quia  peccatum  habi- 
tuale  in  praidicto  statu  non  consisteret  in 
privatione  grati;o  supernaturalis  :  ergo  ad 


Diluitui 
contir- 
matio. 


DTho. 


Secun- 

d  u  m 

argu- 

mentura. 


Conflr* 

matur 
primo. 


500 


DE  JUSTIFICATIONE   IMI'II. 


Se- 
cundo. 


Rcsnon- 

sioadar 

gUHicn- 

tum. 


destructionem  talis  peccati  non  requirere- 
tur  supernaturalis  gratia.  Consequentia 
patet.  Et  antecedens  ostenditur,  quia  de 
ratione  privationis  est  esse  carentiam 
formac  debitae  ;  secluso  enim  debito,  caren- 
tia  formre  non  est  privatio,  sed  simplex  ne- 
gatio  :  atqui  gratia  supernaturalisnon  esset 
debita  homini  condito  in  puris  :  ergo  pec- 
catum  habituale  in  praedicto  statu  non 
consisteret  in  privatione  gratiae  supernatu- 
ralis. 

Confirmatur  secundo :  quia  homo  in  puris 
conditus  non  teneretur  ad  conversionem  in 
Deum  ultimum  finem  supernaturalem  : 
ergo  aversio  a  Deo  ultimo  fine  supernatu- 
rali  non  csset  privatio,  sedsimplei  negatio: 
ad  destruendam  autem  aversionem  a  Deo 
ultimo  fine  naturali,  quae  sola  poteral  1 1 1 — 
bere  rationem  privationis,  et  maculae,  suf- 
ficit  aliqua  naturalis  mutatio  :  haec  iuritur 
sufficitad  destruendom  peccatum  comn 
sum  in  statu  purorum. 

.\<l  argumentum   respondetur  □ 
minorem  :  nam  peccatum  grave  in  - 
purorum  ponerel  el  carentiam  rectitudinis 
naturalis,  quam  homo  tunc  habebat;  el 
rentiam  rectitudinis  supernaturalis,  quam 
poterat  habere.  Cum  enim  avertei 
ut  est  inseipso,  i  late  finis  uaturaiis, 

et  supernaturalis,  tollerel  omnem  conver- 
sionem  in  ipsum,  tam  naturalem,  quam 
supernaturalem ;  el  ntriusque  privationem 
induceret.  \  l  probutionem  autem  in  con- 
trarium  dicendum  est,  quod  licet  hom 
puris  constitutus  non  haberel  rectitudinem 
supernaturalem  eis  modis  qui  ibidem 
censentur,  h  lamen  ipsam  aJ 

bus  modis,  nempe  in  cap  icitate  proxim 
habendam  praedictam  rectitudinem,  et  in 
debito  non  ponendi  obicem  ipsi.  Peccatum 
autem  gra>  e,  el  pradictam  c  ipacitatem  im- 
pedit,  el  illud  debitum  violal ;  atque  i 
carentiam  negativam  rectitudin  rna- 

turalis  transfert  in  carentiam  privativam. 
Nec  illud  debitum,  seu  modus  habendi  gra- 
tiam  evertil  statum  purorum:  tum  quia 
est  quaedam  conditio  generalis  omni  ci 
turaa  rationali  in  quocunque  statu  commu- 
nis:  tum  quia  nihil  intrinsecum  ponil  in 
homine,  nec  illum  evehit  ad  superiorem 
statum. 

Adde,  quod  Licel  rectitudo  supernaturalis 
nullo  modo  ante  peccatum  easet  debita, 
nihilominus  post  illud  debetur;  nam  cum 
peccatum  offendal  Deum  supernaturalem 
finem,  atque  ab  illo  avertat,  homo  post 


peccatum  tene^ur  ad  conversionem  suj 

naturalem,    qua    Deo    fini    su|  rali 

subjiciatur;    et    quandiu    I.  I 

subjicitur,   manet  sub    pr i .  itu- 

dinis  supernaturalis  debitae  :  quam  proinde 
privationem    nequit    cV  per 

ipsam  supernaturab-m  i  juae 

omnia  possunt  explicari  exemplo  ejus,  cui 
nullum  esset  datum,  promissum,  vel  prae- 
paratum  auxilium  supernatura!  :ien 

cognosc»  ;  .nem  supernatura- 

lem  ;  nam  huic  prol  '  magis  de- 

bita  rectitudo  supern  lturali-,  quam  bomini 
condito  in  puris  ;  et  I  1  graviter  pec- 

caret,   el  pr 

Deum   auth  illum 

proculduhii» 

tur  avei  'sse 

sub  [  rnatural  I  ois, 

ac  d>  .rjli  muta- 

>adde]  un. 

hu- 

ad 

m,  vel  c  :tia 

Lius 

explicuim  is,  /«.  ! 

im   Prina 

ni  i    *  i  *i  r  - 

n: 

\  1      Mtur 

cujui  m  :  tum 

bendi  grati  im  ii  tu- 

dinem  tollit,  1 1  itom  :   I 

([iua  aderal  debitum  noi 

grati  llum  viola- 

tur.  Vn  I 
aptitudinem  ill  i 

aptil  ;m, 

transit  in  pri 

I .  : 

1  im, 

i  qw  pliciter 

iit  alicui.  i  :ion 

beat  in  l  livinam  vi- 

•     : 

i  vision  -tl1- 

odo 

tesl  alicui  c 
hoc  mo  lo,  nt  h  ibi  al 

tur  ei,    :  divina. 

i  Et  sic  c  irentia  \  ision 

originalis,  et  actualis 
ut  \ ;  rentia  illa  i  uso 

peccato  non  u€c  pri- 

vatio,  peccato  supp  privatio,  et 

pcr: 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


EOI 


poena;  quia  per  peccatum  habet  homo  ali- 
quid,  ex  quo  debeatur  carentia  divina3  vi- 
sionis.  Pariter  ergo  licet  carentia  gratiae 
ante  peccatum  non  esset  privatio ;  tamen 
ex  suppositione  peccati  foret  privatio,  quia 
jam  haberet  homo  aliquid,  propter  quod 
ipsi  deberetur  carentia  gratiae.  Praesertim 
quia,  supposito  peccato,  jam  debeturgratia, 
non  quidem  ut  se  tenet  ex  parte  Dei  exor- 
nantis  hominem,  sed  ut  se  tenet  ex  parte 
hominis  subjicientis  se  Deo;  nam  supposita 
offensa  Dei  supernaturalis  authoris,  et 
finis,  debet  homo  se  ad  illum  convertere 
per.  conversionem  supernaturalem.  Po- 
testque  id  declarari  exemplo  supra  pro- 
posito. 
secunda  Unde  etiam  patet  ad  secundam  confir- 
diiuitur.  mationem ;  nam  licet  homo  in  puris  con- 
ditus  non  teneretur  elicere  conversionem 
in  Deum  supernaturalem  finem,  teneret.ur 
tamen  non  averti  ab  ilio ;  et  eo  ipso,  quod 
peccaret  graviter,  averteretur  a  Deo  fine 
tam  naturali,  quam  supernaturali ;  atque 
ideo  supposito  peccato,  deberet  ad  Deum 
converti  sub  utraque  ratione;  quod  fieri 
non  potest  absque  gratia  supernaturali. 

Quae  doctrina  potest  amplius  roborari  ex 
eo,  quod  homini  condito  in  puris  nulla 
specialis  gratia  naturalis,  vel  supernatura- 
lis  esset  debita,  vel  promissa ;  nam  in  prae- 
dicto  statu  Deus  dispensaret  praecise  illa 
auxilia,  quae  supposita  creatione  hominis 
ipsi  debentur,  sicut  debentur  etiam  aliis 
creaturis  ad  operationos  sibi  connaturales, 
et  quaj  in  earum  viribus  naturalibus  con- 
tinentur.  Dnde  homo  in  puris  conditus  non 
haberet  aliquam  rectitudinem  gratuitam, 
quam  per  peccatum  excluderet,  similiter 
non  esset  sub  privatione  alicujus  gratiae,  ac 
denique  non  teneretur  se  convertere  in 
Deum  ut  authorem  gratiae  naturalis  specia- 
literdictao,  sed  solum  ut  authorem  naturae, 
et  eorum  qu.e  naturae  debentur.  Kx  quibus 
proportionabiliter  motivis  inferunt  Adver- 
sarii,  non  esse  necessariam  gratiam  super- 
naturalem  ad  destructionem  peccati  com- 
i  statu  purorum.  Et  tamen  nemo 
eorum  audebil  coneedere,  quod  ad  remis- 
lem  praedicti  peccati  non  sit  necessaria 
aliqua  gratia  specialis,  saltem  naturalis. 
o  praedieta  motiva  debilia  sifht,  et  mi- 
oime  urgent.  I  ude  sicul  ipsi  docent,  quod 
in  praedicto  casu,  Li  atum  non  exi  lu- 

derel  rectitudinem  gratuitam  naturatem, 
quae  ante  peccatum  exercite,  et  Ln  seipsa 
poneretur ;    nihilominus    non    p 


expelli  nisi  per  gratiam :  ita  et  nos  asseri- 
mus,  quod  licet  peccatum  non  expelleret 
rectitudinem  supernaturalem  prius  actu 
existenlem,  destrui  tamen  non  posset,  nisi 
per  supernaturalem  rectitudinem.  Et  sicut 
ipsi  dicunt,  quod  carentia  gratiae  naturalis 
antepeccatum  esset  simplex  negatio,  et  post 
ipsum  foret  privatio,  quae  non  nisi  per  gra- 
tiam  naturalem  posset  excludi ;  ita  nos 
affirmamus,  quod  carentia  gratiae  superna- 
turalisantepeccatum  esset  simplex  negatio, 
et  post  ipsum  transiret  in  privationem,  quae 
non  posset  nisi  per  gratiam  supernaturalem 
expelli.  Ac  denique  caetera,  quae  opponunt, 
possunt  in  ipsos  sub  eadem  fere  forma 
retorqueri. 

284.  Arguitur  tertio  :  quoniam  homo  inTertium 
puns  conditus,  et  graviter  peccans,  nonmenium. 
offenderet  Deum  ut  supernaturalem  autho- 
rem,  nec  averteretur  ab  ipso  ut  superna- 
turali  fine  :  ergo  ad  remissionem  praedicti 
peccati  non  esset  necessaria  conversio  su- 
pernaturalis  in  Deum,  nec  alia  supernatu- 
ralis  mutatio.  Consequentia  patet.  Antece- 
dens  autem  ostenditur;  quia  homo  in 
praedicto  statu  ignoraret  invincibiliter 
Deum  authorem,  et  finem  supernaturalem  : 
sed  ignorantia  invincibilis  causat  involun- 
tarium,  et  totlit  rationem  peccati  circa  ea, 
quae  praedicto  modo  ignorantur;  et  hac  ra- 
tione,  qui  invincibiliter  ignorat  hominem, 
quem  interficit,  esse  clericum,  non  com- 
mittit  sacrilegium  :  ergo  homo  in  pracdicto 
statu  graviter  peccans,  non  offendit  Deum 
ut  supernaturalem  authorem,  nec  avertitur 
ab  ipso  ut  supernaturali  fme. 

Respondetur  negando  antecedens.  AdRespon- 
cujus  probalionem  dicendum  est,  quod  licet  si0- 
homo  in  pracdicto  statu  ignoraret  invinci- 
biliter  Deum  secundum  propriam,  et  expli- 
citam  rationcm  authoris,  et  finis  superna- 
turalis,  cognosceret  tamen  hanc  rationem 
implicite,  et  in  confuso,  quatonus  cognosce- 
ret  Deum  esse  Deum,  hoc  est,  summe  per- 
fectum  in  seipso,  et  aulhorcm  omnium 
possibilium,  quantumcuii([ue  excedant  cap- 
tum  humanum ;  inter  quas  computantur 
reipsa  effectus  supernaturales,  hi  ordine  ad 
quos  Deus  dicitur supernaturalis  author,  et 
finis.  Per  peccatum  autem  averteretur  homo 
a  Deo  adaequate  sumpto,  et  destrueret  af- 
fective  totum  Deum,  prout  esl  inse;  nam 
finis  ultimus,  ad  quem  convcrtitur  j)er  pec- 
catum,  contrariatur  Deo  ut  fini  ultimo,  tam 
naturali,  quam  supernaturali  j  <H  ipsum 
sub  lus  rationibua  destrueret,  si  destructi- 


E02 


DE  JUSTIFICATIONK  IMPII. 


Lilis  foret.  Undo  nec  ex  parle  ignorantiao, 
nec  ex  parte  involuntarii  excusarotur  homo 
graviter  peccans,  nec  offenderet  Deum  su- 
pernaturalem  authorem,  et  finem.  Prac-ser- 
tim  quia  ut  ignorantia  excuset,  debet  ad- 
jungi  judicio  probabili,  quod  illa  ratio,  vel 
circunstantia,  quac-  ex  parte  objecti  reipsa 
latet,  non  insit  illi ;  alioquin  nec  ignorantia 
erit  invincibilis,  nec  homocum  illa  operans 
excusabitur  a  peccato,  ut  patet  ipso  exemplo 
in  contrarium  allato :  nam  ut  interficiens 
clericum  excusetur  a  sacrilegio,  opus  est, 
quod  prudenter  judicaverit,  non  esse  cleri- 
cum.  Homo  autem  in  puris  conditos,  qoam- 
visignoraret  invincibiliter  Iicumsecundum 
propriam  rationem  authoris  supernatura- 
lis,  nihilominus  non  posset  lianc  rationem 
probabiliter  ab  eo  excludere;  nam  eo  ipso, 
quod  cognosceret  Deum  esse  infinitum,  et 
incomprehensibilem,  deberet  jadicare,  et 
credore,  posse  omnia,  quac  non  implicant  : 
in  quo  rcipsa  clauditur  ratio  aatboria  su- 
pernaturalis,  saltom  in  confa  imo- 

brcm  dum  graviti-r  peccaret,  totnm  Deum 
(cognitinn  explicite  ut  authorem  naturalem, 
ct  implicite  nt  supern  ituralem)  offenderet, 
et  ab  ipso  secundum  utramque  rationem 
averteretur.  Potestque  haec  responsio  con- 
firmari  tum  exemplo  eorum,  qui 
ignOranl  Deum  esse  authorem  Bupernatu- 
ralom,  ut  supra  ponderavimue  g  I,  tum 
eorum,  qui  in  eo  purorum  statu  ignor 
invincibiliter  Deum  esse  authorem  gratia 
specialis  naturalis ;  el  tamen  non  possenl  a 
peccato  liberari  ab  iltem  gratia. 

Eepticse.     £85.  Sed  huic  responsioni  opponil  primo 
quidam  Junior  Thomista  •.  nam  ex  i 
tur.    aunquara  ignorantiam  invincibilem 
circunstantiarum,  quae  se  tenenl  ex  parte 
objecti,    excusare  ne  actus    peccamin 
specialem  malitiam  contrahal  [uens 

est  absurdum,  etcontra  commnnem  i 
logorum  doctrinam  :   ergo,    etc.    Sequela 
ostenditur;  nam  qui  cognoscil  explicil 
jectum,  cognoseit  implicite,  el  in  confoso 
circunstantias,  quaB  illud  afficiunt :  ergo  si 
cognitio  implicita,  ot  in  confuso  Dei  ul  au- 
tlioris  supernatnralis  sufficit  ut  peccatum  in 
statu   purorum  offendal   Deum   auth 
supernaturalem,  nunquam  ignorantia  in- 
vincibilis  circunstantiarum  objecti  excasa- 
bit.no  actiis malitiam  illis  correspondentem 
incurrat.  Secundo  :  nain  ideo  homo  peccans 
oflenderet  Deum  supernaturalem  authorem, 
et  finom,  quia  interpretative  diceret:  Recedo 
a  Dco,  quidquid  Deus  tit :  sod  stante  igno- 


rantia  invincibili  Dei  a  rnatu- 

ralis,  non  suflicit  praedictus  actus.  ut  quis 
censeatur  offendere  Deum  supernaturalem 
authorom  :  orgo  dcctrina,  cui  innititur 
rcsponsio  supra  tradita,  falsa  est  Probatur 
minor,  quia  ille  qui  ac 
cujus  statum  invincibiliter  ignorat,  inl 

it  :    VoJo  'i  I  I 

dere,   auxcumque    rit :  et  1 
consanguinea,  vel  coi  nonpr 

committeret    incostum,    vel    a  '  :n  : 

ergo  idem  pr  'ro  casu 

dicend  im  est. 

Adprimam  mem  negamus  !)?m?r 

lam.Cujus  probatio  non  urget;  mm  cum 
cognitione   explicita    alicuj  ti    stat 

simi/ 

tiarnm,  m  in  seipso  afticiunt; 

et   judicium   pr  msint  : 

quipj  ju- 

qa    I   objectui  ilta 

ntia;  cumsine  illamu!' 
niatur,  el  ipsi  occorrerit.  In  quo  evenlu 

m- 
curi>  r"  intia  i. 

. 
itiam   !  ,  ernatni 

autli. 

litatis  rationem,  qnod    nihilominos  non 
I  nter  jn 

nem  m  a  fine,  a 

perfi  i  infinit  I  homo  naturali 

iumine  attii 
ministrand  un  ei  b 
altins  qoid  - 

aotem  convi  num  comm 

tanquam  ad  ultimum  f 

m    ad   Denm  ultimum  finon  sub 
imque  r  ptom.  I  i 

mo  in  j ■:  tei  pec- 

caret,  Denm  it  anthoren 

natnralem,  i  ir  ab  eo,  ut 

naturali  fine. 

\  I  i  nn  objectionem 

cujus  i  I 

nuper  dictis;  nam  illo  qui  I  ad  mu- 

t  cnm  itia  invincibili 

sui  statns  habere  judicium  prodena  .  vel 
otiam  cortum.  q  □  est  co- 

vel  conjogal  atum  non  con- 

trahet  i  qua?  illis  i 

tantiis   corr.  '  t  in 

eo  qoidicit :   I  i  D 

$tt  Deus  in  i   pso,    .'  pr  titxu    I     '  " 

iii 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


503 


Addi  tamen  potest,  quod  si  ille,  qui  accedit 
ad   mulierem  cum  ignorantia  invincibili 
status    ejus,  et  post   probabile  judicium, 
quod  consanguinea  non  esset,  haberet  sus- 
picionem  oppositam  (quae-  cum  illo  judicio 
probabili  recte  cohaeret)  et  diceret :  Volo  ad 
hanc  accedere,  si  forte  consanyuinea  est,  vel 
quia  fortc  est  consanyuinea ,  vel  licet  consan- 
guinea  siY:minime,  stante  in  retali  circuns- 
tantia,  excusaretur  actus  peccati  a  malitia 
incestus,  quia  tunc  intentio,   et  actus  pec- 
cantisextenditur  reipsaad  patrandum  illud 
speciale  crimen,  cognita  ejus  possibilitate, 
saltem  metaphysica,  ut  in  simili  casu  cum 
Thoma  Sanchez,  et  aliis  docuimus  tract.  13, 
disp.  13,  dub.  4,   a  num.  97.   Unde  potius 
confirmatur  doctrina  superius  tradita,  ut 
facile   consideranti  constabit.    Addendum 
denique    est,   circunstantias  se  tenere  ex 
parte  objecti  directe,  et  per  se  voliti ;  et 
ideo  exigere  majorem  sui  cognitionem,  ut 
transfundant  actui  malitiam.  Offensa  autem 
Dei  fundatur  in  aversione  ab  illo,  et  causa- 
tur  per  recessum  ab  ipso ;  qui  recessus  ha- 
betur  quoties  homo  convertitur  ad  bcnum 
commutabile  tanquam  ad  ultimum  fmem. 
Et  quia  creatura  per  modum  ultimi  fmis 
opponitur  Deo  ultimo  fini,  et  naturali,  et 
supernaturali;  satis  est,  quod  homo  conver- 
tatur  ad  creaturam,  ut  dicatur  Deum  ut 
authorem,  et  finem  naturalem,  et  superna- 
turalem  offendere.    El  profecto  hcmo   in 
puris  conditus  multoties  peccaret  absque 
notitia  explicita  Dei  authoris,  et  finis  natu- 
ralis ;  sed  tantum  cum  aliqua  advertentia 
confusa,  ut  etiam  in  hoc  statu  experimur  : 
quo  tamen  non  obstante,  ipsum  offenderet, 
saltem  ut  naturalem  authorem,  et  finem. 
Qoartum     280.    Arguitur   quarto   :    quoniam  ideo 
laciftum  nomo  m  puris  conditus,  et  peccans  cum  no- 
titiaDei  ut  naturalisauthoris,  ipsum  ofien- 
deret  non  solum  ut  authorem  naturalem, 
sed  etiam  ut  supernaturalem,  quia  Deus  ut 
naturalis  author  subordinatur  sibi  ut  su- 
pernaturali  authori,  atque  ideo  homo  pec- 
cans  avertitur  ab  illo  secundum  utramque 
rationem  :  sed  h#c  ratio  est  nulla  :  ergo, 
etc.    Probatur  minor,   quia   beatitudo  in 
particulari    subordinatur     beatitudini    in 
communi ;  et  tamen  ex  eo,  quod  quia  odio 
habeat  beatitudinem  in    particulari,   non 
litur,  quod  odio  habeat  oeatitudinem  in 
communi.  Similiteir  hoc  particulare  prin- 

Cipium  :    Homo   est   anintat,    subordinatur 

huic  universali  :  Quodlibei  e$tt  vel  non  esi  i 

et  nihilominus  ex  eo,  quod  aliquis  neget 


illud  prius,  non  sequitur,  quod  neget  hoc 
posterius.  Ergo  pariter  licet  Deus  author 
naturalis  subordinetur  sibi  ipsi  ut  superna- 
turali  authori,  et  aliquis  avertatur  a  Deo 
ut  authore  naturali,  non  sequitur,  quod 
avertatur  ab  ipso  ut  authore  supernatu- 
rali. 

Respondetur  rationem,  ob  quam  ille,  quiSo,utio- 
peccat  cum  notitia  explicita  Dei  ut  authoris 
naturalis,  olTendat  etiam  eum  ut  superna- 
turalem  authorem,  non  fundari  in  subor- 
dinatione     materiali    unius    rationis    ad 
aliam ;  sed  in  eo,  quod  omnis  graviter  pec- 
cans  convertitur  ad  creaturam  tanquam  ad 
ultimum  finem  ;  et  haec  conversio  est  in- 
compossibilis  cum  quolibet  modo  conver- 
sionis  in  Deum,  tanquam  in  ultimum  fi- 
nem  :  atque  ideo  peccatum  grave  tollit  a 
Deo  omnem  rationem  finis  ultimi,  et  des- 
truit  affective  totum  Deum,  prout  est  in  se, 
et  secundum  utramque  rationem  naturalis, 
et  supernaturalis  authoris.  Et  in  hoc  sensu 
concedimusmajorem,etnegamusminorem. 
Cujus  probationes  non  urgent;  ad  primam 
enim  respondetur,  affectum  erga  beatitu- 
dinem  in  communi  salvari  in  affectu  erga 
quamlibet  beatitudinem  in  particulari,  eo 
quod  beatitudo  in  particulari  est  quaedam 
participatio,   et    inchoatio  beatitudinis  in 
communi  :  unde  ex  eo,  quod  quis  averta- 
tur  ab  hac  beatitudine  in  particulari,  et 
convertatur  ad  aliam  particularem  beati- 
tudinem  illi  priori  oppositam,  non  sequitur, 
quod  odio  Labeat  beatitudinem  in    com- 
muni,  sed  potius  eam  prosequitur  eodem 
affectu,  quo  diligit   particularem  beatitu- 
dinem,  sive  veram,  sive  falsam.  Similiter 
error,  et    dissensus  intellectus   circa  ali- 
quod  particulare  principium,  non   affert, 
saltcm  necessario,   et  immediate,  dissen- 
sum  circa  principia  univorsalia;  sed  op- 
time  cohaeret,  quod  quis  erret  circa  hoc, 
aut   illud   principium   particulare,    ct  sit 
recte  disposilus  circa  universalia  principia, 
ut  ipsa  exjjorientia  liquet.Et  ratioest  cadem 
proportionabiliter,  ac  in  allectu  circa  bea- 
titudincm  in  communi;  quia  videlicetveri- 
tas  principiorum  univcrsalium  attingitur 
in  veritatecujuslibet  particularis  principii; 
et  aliunde  cst  indeperidena  ab  isto,  aut  illo 
principio  particulari.  Conversio  aulem  ad 
bonum  commutabile,    taiKjuam  ad  finem 
ultimum,  quarn  affert  qiiotiiibel  peccatum 
grave,  excludit  convcrsionem  ad  Deum  lan- 
quam  ad   ullimum  finem  sub  quacumque 
ratione,  et  postponit  Deum  creaturac;  et 


501 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'11. 


Respon 
no. 


idcirco  est  quaedam  intentata  destructio 
Dei,  et  avertit  ab  ipso  adacquate  sumpto. 
Quintum  287.  Arguitur  quinto;  nam  Deus  potest 
mentum.  homini  condito  in  puris,  et  in  peccato  exis- 
tenti  conferre  auxilium  eilicax  ordinis  na- 
turalis  ad  diligendum  ipsum  Deum  autho- 
rern  naturalem  super  omnia  :  sed  pra?dic- 
tus  amor  expelleret  peccatum,  siquidem 
esset  ipsi  incompossibilis  :  ergo  per  solam 
mutationem  naturalem,  et  independenter 
a  supernaturali  gratia  potest  destrui  pec- 
catum  hominis  condiii  in  puris.  Probatnr 
major,  quia  tam  ex  parte  Dei,  qaam  ex 
parte  hominis  datur  eadem  potentia  ante, 
et  post  peccatum  :  sed  Deus  poterat  homini 
condito  in  puris,  anteqaam  peccaret,  con- 
ferre  auxilium  efficax  ad  diligendum  ipsum 
Deum  aathorem  aataralem  soper  omnia, 
et  homu  poteral  Deam  praedicto  modo  dili- 
gere  :  ei  u  dicendam  est  facta  suppo- 

sitione  peccati. 

Respondetur,  qaod  sicat  D  test  ho- 

mini  existenti  iu  gratia  conferre  aaxilium 
efficax  ad  dilectionem  natarajemi] 
nihilominus  si  liomo  supponal  i  itia 

per  peccatum  di   idi      .  oeqoil  illi  praedic- 
tum  auxilium  conferre,  nisi  simul  conferal 
gratiam  supernaturalem  ;  ita  licel  potaerit 
homini  condito  iu  paris,  el  per  peccatum 
non  infecto  praktictum  auxiliam 
neqait  tamen  pecc  ito  supposito,  hajusi 
auxilium  communicare.  El  ratio  uti 
ost  eademj  quoniam  peccatum  gi 
ima    parte  nequil  cum  amore  natarali  Dei 
super  omnia  conjungi  in  ito  ; 

et  ex  alia  parte  nequil  per  ipsum  amoi 
expelli,  eo  qao  1  talis  amor  solum  convertit 
ad  Deum  ut  ad  finem  naturalem,  el  com 
hac  restrictione  ;  peccatum  autem  g 
quocumque  statu  avertil  a  Di  o  ol  fihe  ua- 
turali,  el  superhaturali,  ut  sapra  declara- 
vimus.  t  Fnde  quaun  is  et  I  homo, 

tam   ante,   quam  posl  peccatum   habeanl 
eandem  potentium  antecedentem  ad  i 
dictum  amorem  ;  nihilominus  peccato  sap- 
posito,  non  habenl  potentiam  consequen- 
tem   :   potenti  i  enim  ant<  picit 

actum secundum  se,  ai  pptentia  consequens 
respicil  eundem  actum  ut  conjungendum 
cum  circanstantiis  accidentalibus  hic, 
nunc  occurrentibus,  ut  latius  explicaimus 
ttact.  prxced.  disp.  2,  dub,  1.  El  in  hoc 
sensa  distingaendaesl  major,et  concedenda 
de  potentia  antecedenti,  ueganda  vero  de 
potentia  consequenti  :  el  deinde  negamas 
minorem  absolate.  Quia,  ut  modu  vicUmos, 


ex  eo,  quod  amor  naturalis  Dei  super  om- 
nia,  et  peccatum  n. 

eodem  subjecto  conjungi.    non   sequitur, 
quod  amor  valeat  expvllere  peccatum  ; 
quod   peccatum  expeliat  amorem,  et  ejus 
elicientiam  impedi  it. 

I  replicabis,  quia  non  minoremi- 
bonitatem  habet  amor   naturalis  Dei  80] 
omnia,  quam   malitiam   habeat   peccatum 
grave  commismim  in  statu  purorum  ;  nec 
magis  peccatum  avertil  juam  amor 

ilte  ad  Deum  con  tum 

pecc  .  illum  a: 

rem  expelli,  atfjue  i 

tam  potentia  anti 
consequenti    praedictum    a  etiam 

Bappositionem  |  >ua- 

del  ir  anl  -.  quia  sicut  ptccatum  gr 

in  i'  sl  it  i  i  roal 

esl  inse,  cognito  tam 
ct  finia  natnrali  r  natni . 

nverten 
esl  i:  -tiitum  t 

ralis  aothoris,  <-t  finia  :  erg  :no- 

larel  maliti  mi- 

nus  converteretor  homo  per  illnm  a:. 

.  quam  per  |  »r. 

pondetur  n< 

r  nataralis  solui 
ut  ultimum  finem  tum 

aotem  grave  in  quocom  ommit- 

irertit  a  Deo  ultimo  fine,  tam  na- 
torali,  q  i  im  snpernaturali ,  ut  h 
ostei  t.  Ad  j 

.  irinm  dicim  .  y.  i».Tho. 

(  '•niithi 

attiii_  m  prool  esl  in 

inadaequate,  m 
participatar  naturaliter 
candam  .  . 

natnralibas.  Tam  quia  I   m  nt  ttl 

tum  ;•  \  irtuti,  per   q 

tingitnr  :  nndesicut  virtaaiUa  [>o- 

nitur,  esl  natoralis 
attactnm,  in  qnantnm  t 
non    impoii  il   ad  «  quatam 
qnam  habel  in  w 
opp  d  illam 

n»>ii  distingai  bj 
tarali,  q  i  rdum.  ' 

tum  _  tvertil  a  Dao  in  qoantom  con- 

vertil  ad  creatnram  tanquam  ad  ultimum 
finem;  etquiac  snb  ratione  nlti 

finis  opponitar  I  unpto,  I 

in  ratione  finis  uitiini  naturai. 

rat. 


DISP.  II,  DUD.   VII. 


£05 


ratione  finis  ultimi  supernaturalis;  prop- 
terea  homo  per  quodlibet  peccatum  grave 
avertitur  a  Deo  adaequate  accepto  in  ratione 
ultimi  finis,  tam  naturalis,  quam  super- 
naturalis;  et  hinc  provenit,  quod  offendat 
ipsum  secundum  utramque  rationem.  Ad 
quod  non  requiruntur  aliquae  vires  super- 
naturales  datae,  vel  promissae;  sed  sufficit 
ipsa  potentia  ad  peccandum,  quae  homini 
ex  se  convenit.  Contra  se  habet  prosequutio 
Dei  ut  fmis  supernaturalis ;  nam  vires  su- 
pernaturales  exposcit  propter  eminentiam 
objecti,  praesertim  quia  ut  amor  attingat 
Deum  ut  supernaturalem  finern,  debet  ipsa 
supernaturalitas  esse  per  se  volita,  et  se 
tenere  ex  parte  objecti  per  modum  rationis 
sub  qua;  quod  non  accidit  in  amore  Dei 
naturali,  alioquin  ab  amore  charitatis  non 
differret.  At  vero,  ut  peccatum  avertat  a 
Deo,  ut  supernaturali  fme,  et  ab  ipsa  super- 
iiaturalitate,  opus  non  est,  quod  ipsa  su- 
pernaturalitas  sit  ratio  sub  qua  ipsius  de- 
relictionis,  et  aversionis  ( id  quippe  etiam 
de  facto  nunquam,  vel  raro  contingit )  sed 
sufficit,  quod  homo  amplectaturbonum  pro- 
prium  tanquam  ultimum  fmem  sub  ratione 
sub  qua  sibi  sufficientis,  et  convenientis  ; 
nam  eo  ipso  tollit  ex  consequenti  omnem 
rationem  ultimi  fmis  a  Deo,  licet  haec  ex- 
clusio,  et  aversio  non  sit  intenta  per  se,  sed 
succedat  per  accidens,  sive  praeter  inten- 
tionem  primariam  operantis.  Fundaturque 
doctrina  hujus  responsionis,  et  in  vulgari 
proloquio  :  Bonum  ex  integra  causa,  malum 
ex  quocumque  defeclu;et  in  his,  quae  defacto 
contingunt.  Nam  ut  aliquis  de  facto  diligat 
Deum  amore  charitaris,  et  ut  supernatura- 
lemfinem,requiritur  quodipsasupernatura- 
litas  sitper  se  volita,  et  ratio  sub  qua  prae- 
dicti  amoris  :  caeterum  utquis  de  factoaver- 
tatur  a  Deo  ut  supernaturali  fine,  non  desi- 
'J<;ratur,  quod  ipsa  supernaturalitas  sit  per 
\  cl  ratio  sub  qua  derelinquendi 
Deurn;  sed  snfficit,  quod  quis  conyertatur 
il  creaturam  tanquamad  oltimum  finem, 
el  ipsam  Deo  praeponat. 

289.  Arguitur  sexto  :  quia  Dcus  perean- 

;dem  providentiam,  qua  gubernaret  homi- 

oem  in  statu  pnrorum,  p  i    el  p<  ccata  gra- 

missa  in  tali  statu  remittere  :    i  I 

identia,  qua  Deua  gubernaret  hominem 

p  irorum,  oon  dispensaret  auxilia 

rnaturalia  :  ergoDeus  possel  indepen- 

denl  ratia  supernaturali    destruere 

ii  commi    .1  in  statu  purornm. 

1  <>u  tequentia  patet.  Minor  autem  est  certa ; 

Suhnant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


nam  cum  status  purorum  constitueretur 
per  carentiam  elevationis  ad  oi'  linem  su- 
pernaturalem,  non  posset  providentia  Dei 
dirigens  hominem  in  praedicto  statu  ipsi 
impertiri  supernaturalia  auxilia  ;  alioquin 
praediclum  statum  excluderet,  et  hominem 
ad  superiorem  dispositionem  transferret. 
Major  etiam  ostenditur  :  tum  quia  si  illa 
providentia  non  posset  peccata  commissa 
in  illo  statu  remittere,  esset  imperfecta,  et 
Deo  indigna  ;  nam  ad  quemlibet  superio- 
rem  spectat  posse  subditorum  culpas  pu- 
nire,  vel  remittere.  Tum  quia  non  est 
minus  beneficium  praecavere,  ne  peccata 
fiant,  quam  peccata  jam  commissa  condo- 
nare  :  sed  providentia  Dei  in  praedicto  statu 
posset  praecavere  ne  fierent  peccata,  alio- 
quin  peccata  necessario  evenirent,  quod  est 
absurdum  :  ergo  pariter  posset  peccata  jam 
commissa  dimittere. 

Hoc  argumentum  magnificant  Suarez,  Retor- 
Ripalda,  et  alii  Adversarii.  Sed  est  satis  (| 
debile,  etqualesquales  vires  habeat,  in  ipsos 
est  retorquendum,  utsupra  ostendimus§  5. 
Quoniam  providentia  Dei  ut  gubernantis 
hominem  in  statu  purorum  nullum  ipsi 
conferret  speciale  beneficium  ;  nam  prao- 
dictus  status  constituitur  per  carentiam 
omnis  specialis  gratiae,  quae  naturae  humanae 
sit  indebita,  et  solum  complectitur  ea  auxi- 
lia,  quae  deserviunt  operationibus  humana^ 
naturae  proportionatis,  et  debitis  :  ergo  si 
peccatum  commissumin  statupurorum  pos- 
set  destrui  per  providentiam  Dei  ut  guber- 
nantis  hominem  in  statu  purorum;  sequitur 
quod  posset  destrui  per  vires  humanas,  et 
independenter  ab  omni  speciali  Dei  gratia, 
et  beneficio.  Quo  quid  absurdius  ?  Respon-Solvi''ur' 
demus  ergo,  providentiam  Dei  ut  guber- 
nantis  hominem  in  statu  purorum,  et  pro- 
videntiam  Dei  ut  gubernantis  hominem  in 
stalu  naturao  elevatao,  esso  candem  provi- 
dentiam  formaliter,  et  ex  parte  recti,  nul- 
laque  distinctiono  adhuc  virtuali  secerni  ; 
sed  praedictas  denominationes  habero  ex 
parte  obliquorum  materialium,  quae  conno- 
tat,  ut  tradidirnus  tract.  .r>,  disp.  2,  dub.  3. 
LJnde  per  eandem  specificative  providen- 
tiam,  qua  Deus  gubernaret  hominem  in 
statu  purorum,  posset  peccata  in  eo  statu 
facta  remittcro  ;  eed  romittere  illa  non  pos- 
set  por  eandem  reduplicativc  nrovidontiam, 
ut  respicit  statum  purorum,  sed  deberet 
transferre  hominem  ad  slatum  naturae  elo- 
\  ataa  per  gratiam.  Et  quia  major  argumenti 
procedit  de  providentia  Dei  r(.'duj)licativo 

33 


m 


l)K  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


accopta  ii I  gubernat  hominom  in  statu  pu- 
rorum,  ideo  absolulc  noganda  est. 

Proba-      290.  Ad  cujus  primam  probationem  res- 
con-  ponaemus  neganao  sequelam;  quia  ut  pro- 

eJe"!JJ.videntia  sit,  et  dicatur  perfecta,  non  solum 
tnr.    secundum  !  etiam  ul  gubernat  deter- 

minatum  Btatum,  sufficit,  quod  provideal 
omnia,  quaj  praedictns  statns  requirit;  et 
opus  non  e  f.  quod  distribuat  ea  qua  I 
talem  statum  non  pertinent,  ed  al  alium 
eminentiorem.  Et  si  quis  iu  ho  gubern  tndi 
genere  reperiatnr  defectus,  bic  non  est  pri- 
vativus,  sed  negativus ;  nec  ortum  ducil  ex 
providentia,  si  l  <\  ipso  statn,  qui  amplius 
ad  eui  constitutionem  nonexposcit.  Natura 
autom  humana  suis  pr 
defectibilis  est,  et  in  plura  labitur  peci 
undo  ad  providentiam  Dei  ut  gubernantia 
illam  in  statu  purorum  pertinel  pra=dictos 
defoctus   permittere.  atum 

grave  in  eo  statu  commissum  averterel  i 
Deo  non  solum  authore,  el  fine  naturali, 
sod  etiam  supernaturali ;  quod  proind 
leri  non  pos  [ue  aliqnasupernaturali 

mutatione  per  gratiam,  ut  bactenus  osten- 
sum  est.  E1  quia  conferre  gratiam   non 
pertinel  a  l  providentiam  Dei  ul  gubernan- 
tis    hominem   in  Btato  pororom,    1 1 
nulla  essel  im]  privath  a  ex  parte 

pr  e  lictae  pro>  identi  d,  quo  l  Dena  ut  gober- 
nans  b  iminem  in  pr  b  I  I  i  non  p 

peccata  gr  tvia  remittere.  Sed  haac  ii 
fectio  revocan  I  im  in  conditionem 

ipsius  status,  tom  tn  malitiam  peocati,  tum 
in  excellentiam  gratiae,  quae  ab  illo  sanat, 
ct  hominem  ad  soperiorem  ordinem  evehit. 
Qoaa  omnia  declarari  possonl  exempl  i 
rum,  (ni,r  in  t  ili  b1  itu  contingerenl 
mala  corporalia ;  pertineret  enim  ad  provi- 
dentiam  i  >ei  ol  gobern  tntis  natoram  boma- 
nmi  in  praedicto  statu,  permittere  in  ali- 
qoibos  individois  caacitatem,  v.  g.  vi  tn 
omnibos  mortem  :  nec  tamen  seqaitor, 
quoil  possel  per  eandem  providentiam  re- 
duplicative,  seo  terminative acoeptim,  illu- 
minarecascom,!  icitaremortaos.Idem 

ergo  de  permissione  peccati,  el  ejoa  destroc- 
tiono  dicendom  est.  i  >bser\  a  tamen  c  eteros 
soperiores  non  destrnere  sobditorom  colpas 
(de  quarum  remissione- esl  difficull 
solum  relaxare  pcei  ttis  debitas.  Dena 

autom  pereandem  indivisibilem  pi 
tiam  remittil  p  enas,  e1  destruil   pe 
non  quidem  relinquendo  hominem  in  pu- 
ris,  sod  ipsum  sanando  per  gratiam  super- 
naturalom,  ut  supra  diximus. 


Ad  socundam  probationem,  q 
de  veritate  majoris,  n<  -m  ; 

quia  Deus  ut  gabern  m  in  p 

titutim   non  \>       I  eam   innocentem 
longo  temp  >re  conservai 
mittere,    ut  gravia 

•  virtoti   '  media  ad 

imp 

tiom  nollet  natoi 

altiorem  staton 

nodi  jp- 

m  illam  ju 

■  natura  hu- 
• 

et  in  plura  abitnr.  :cut 

non  essel  contr  i  m  !»»'i  ol  gol 

nantis  )  tato,  qu 

identiam  di 

Diximus,  qu 

I  in  1 1I1  -l  contii 

vitandom,el  |»r  licti 

lfli- 
cienti  t,  •  otar  pro 

adimple 
tum  nt  auxilia  entitative 

tum  Bemel  commis  um 

pra   prol 

I       '  :   : 

gratiam  m,  qun  -  ut 

gnbernans  hominem  in  poi 

conferre.  i  n  le 

t,  quam 
illud  pr  lum 

itum  in 
auxilia  actnalia  nen 

a  1  tollendam  pecc  itnm  bominu  elevati  non 
sofficiant  pi  auxilia.  atd  reqniritnr 

gratia  habitualis  sanc\,  ;  ii- 

mus   </«'<.    /  imittunt  aliqui 

Adv< 

:  n  tm  !  im  k 

titnere  naturam  nnman 
in  quo  i.  .um 

m   non  possil  I   bom 

puris  conditns  m 
qoidem  non  haberel  vires  sofl 

tndam  legem  natoralom  |  -im 

tempos  :  ot  Bopposito  ■  trio 

■  miser,  com 

licto  stato   mundari,  noc  eum 

[ontionem  b  -  conjao 


DISP.   II,  DUB.  VII. 


S07 


onhr- 
matio. 


vel  diccndum  est,  praedictum  slatum  esse 
impossibilem,  quod  est  absurdum  ,  vel  con- 
cedi  debet,  quod  peccatum  in  tali  statu 
commissum  posset  per  providentiam  ejus- 
dem  status  deslrui. 

Et  eonfirmatur  ;  nam  ex  opposito  fieret, 
homines  cum  primo  peccarent,  esse  jam 
non  solum  peccatores,  sed  etiam  obstina- 
tos  et  damnatos,  oullumque  habere  reme- 
dium  .-  quae  omnia  dedecent  divinam  mise- 
ricordiam,  ut  ex  se  liquet.  Sequela  ostendi- 
tur,  quia   illi  homines,  ut  diximus,  non 
possent  peccatum  deponere,  nisi  per  gratiam 
supernaturalem ;  quam  tamen  in  eo  statu 
nullo  modo  haberent,  vel  datam,  vel  pro- 
missam. 
tohitor      292.  Respondetur  hanc  objectionem  vel 
°'nihil  probare,  vel  seipsam  destruere,  et 
statum   quaestionis  toilere.  Quia  vel  homo 
potest  in  eo  statu  constitui,  in  quo  nullam 
recipiat   gratiam    specialem ;   vel    nequit 
constitui  in  tali  statu  ?  Si  hoc  ultimum  pli- 
gatur.  tollitur  status  quaestionis,  siquidem 
procedit  de  homine  condito  in  puris  natu- 
ralibus,  ct  cui  nulla  specialis  gratia  adji- 
ciatur.  Praeterquam  quod  tam   certum  est 
hominem  posse  in  ea  nuditate  constitui,  et 
regi,  quam  certum  est,  gratiam  specialem 
non  esse  debitam   naturae,  et  posse  citra 
omnem  injuriam  naturae  denegari,  utlatius 
explicuimus tract.yrxced.  disp.  2,cap.2,  §  3, 
ubi  observavimus,  quantum  allucinentur 
aliqui  Authores,qui  cum  possibilitatem  prao- 
dicti  status  admittant,  recurrunt  pro  ejus 
directione  ad  gratiam  specialiter,et  proprie 
<Hctam.  Si  autem  asseratur  primum,  rursus 
inquirimus,  an  remissio  peccati  possit  fieri 
sine  speciali  gratia,  et  misericordia  Dei,  vel 
non  ?  Hoc  ultimum  dici  non  potest,  ct  est 
prorsus  improbabile.  LJnde  tamdem  con- 
,   debet,  posse  hominem   in  tali  statu 
istitui,  in  quo  non  possit  ei   peccatum 
grave  remitti  per  auxilia  propria,  et  provi- 

dentiam   pecaliarem  praedicti   status ;  sed 
im   per  alia  nobiliora  auxiliaj  ct  pcr 

providentiam,  qaaead  altiorem  statumpcr- 

tinot.  I  i  negandus  est  statns  puro- 

rum.  atqae  ideo  ,       enti   dabii ;  vel 

ponsio  supra  a  nobis  tradita  est  admit- 

tenda,  ef  objectio  contra  illam  factadeleri 

debet  ab  Advei 
Sopposita  aatem  doctrina,  qaam  tradidi- 

mu-  tract.  przced.  disp.  2,dub,  !  eto,  pararr 
get.  Juxta  quam  i  enda  i   I  n 

itelligatur  de  necessitate  ab  oluta,  et 

coii  equenti  .  con<  edenda  es1  ;    intellecta 


vero  de  necessitate  infallibilitatis,  et  con- 
sequentiac,  debet  negari  :  et  dislinguendo 
minorem  in  eodem  scnsu,  negamus  conse- 
quentiam  absolute.  Itaque  licetex  supposi- 
tione,quod  homo  relinqueretur  suis  viribus, 
et  exigentiae  propriae  defectibilitatis,  cer- 
tum  omnino  essct,  quod  incurreret  mise- 
riam  peccati,  et  quod  in  observatione  alicu- 
jus   proecepti   deficeret,   nec   posset  totam 
legem   naturalem   absque   defectu    obser- 
vare,  quae  est  necessitas  infallibilitalis,  et 
consequentiae  :  nihilominus  singula  prae- 
cepta  naturalia  divisive  sumpta,  et  prout 
actu  concurrerent,  et  obligarent,  posset  ob- 
servare  ;  atque  ideo   nunquam  incurreret 
miseriam  peccati  ex  necessitate  absoluta, 
sed  cum  potestate  ad  oppositum  secundum 
se,  et  divisive  acceptum,  prout  requiritur, 
et  sufficit  ad   libertatem.  Unde  negandum 
est  absolute,  quod  natura  in  praedicto  statu 
esset  necessario  misera,  prout  ly  necessario 
excludit  potestatem,  et  libertatem  non  in- 
currendi  miseriam  ;  haberet  quippe   suffi- 
cientem  potentiam,  ut  miseria  peccati  ipsi 
attribueretur,    quia  quodlibet  praeceptum 
observare    posset,   et  quodlibet   peccatum 
evitare.  Sicut  modo  secundum  praesentem 
providentiam  gratiae  non  possumus  vitare 
omnia  venialia  collective  sumpta  ;  sedquia 
habemus  potentiam  ad  vitanda  singula  di- 
visive   sumpta,    et   prout  actu  occurrunt, 
idcirco  non  necessario  absolute,  sed  libere 
simpliciter   incurrimus   venialium    mise- 
riam.  Quod  autem  miseria   peccati  gravis 
semel  contracta  in  statu  purorum  non  pos- 
set  deponi  per  solam  providentiam  praedicti 
status,   provenit   tum    ex  malitia   peccati 
gravis  quod  ordinem  supernaturalemaver- 
sive  attingit ;  tum  cx  imperfcctione  nega- 
tiva  praodictaoprovidentiao.cuinonincumbit 
dispensare  graliam  supernaturalem,  qualis 
ad  remissionem  praedicti  peccati  desidera- 
fur.  Nectamen  diceretur  homo  illemanere 
necessario  in  statu  miseriao,  et  impotens 
asseqtii  suum  finem,  loquendodenecessitate 
absoluta;  quia  lota  illa  necessitas  fundaretur 
in  suppositione  libera,  quam  ipso  potuit 
vitare   absolute  sccundum  vires   proprias 
illius  status.  Nec  tandem  illa  infallibilitatis 
necessitas  urgeret  in  omnibus  hominibus, 
sed  solum  in  eis,  qui  longo  temporc  vive- 
rent;  illienimqui  brevem  viiam  degerent, 
p<   sent  omnibus  modis  praocavere  peccata 
gravia,  et  finem  sibi  connaturalem  assequi. 
Totaque  hujusmodi   imperfectio,  et  provi- 
dentiaa  ratio  rcvocanda  esset  in  condilio- 


;o8 


DE  JUSTIFICATIONE  LMTII. 


nem,  et  maximam  defectibilitatem  naturao 
humana»,  quaj  suapte  exigentia  id  regiminis 
genusexposcit,  nec  postulat  majorem  inde- 
fectibilitatem,  aut  assequi  suum  finern  in 
omnibus,  aut  in  pluribus  individuis;  sed  in 
paucioribus,  et  valde  raris.  Kecolantur  qu& 
diximus  loco  oitato. 

Dirnitw  Ad  confirmationem  negamus  sequelam 
•  0|l,i|-  intellectam  de  obstinatione,  et  damnatione 
proprie  dictis.  Tum  quia  obstinati,  et  dam- 
nati  non  solum  non  possunt  exuere  mise- 
riam,  in  qua  sunt,  sed  nec  valent  opoa 
morale  simpliciter  bonum  efficere,  ob  ac- 
tualem  saltem  virtualem  prodcquutionein 
finis  perversi,  cui  immobiliter  adhaerenl  : 
homo  autem  in  puris  conditus,  ■  t  in  pe 
existens  posset,  dum  viveret,  singula  0] 
moraliter  bona  efficen  emel 

efficeret,  ut  explicuimas  loco  citcUo,  dub.  2. 
Tam  etiam,  qaia  obstinati,  etdamnati  non 
possunt  suum  stalum  depon 
comniuni.i  gratiaa  supernaturalis,  et  citra 
miraculum;  homo  aatem  in  pai 
et  peccato  affecl  1 1  per  pi  tuxi- 

lia  sine  ullo  miracalo  sanari,  quia  p 
Deus  misericorditer  illum  hominem  ad  al- 
tioroin  statum  absque  ullo  miracolo  i 
here.  Tuin  denique,  nam  quod  damnati,  et 
obstinaii  nequeant  converti,  et  peccatam 
exaere,  aon  fand  itur  primario,  aat  pr 
in  exti  .  intis 

nunquam  conferre   i]        auxilia  i 
ad  i  ionem  i  se  l  fundatur  praecipue 

in  inti  i  imnatoi  um,  el  obstinatoram 

dispositione,  qu  e  exposcit,   al   De 
dictam  carentiam  aaxiliorum  decernat,  ut 

D  tiio  docet  1).  Thom.    I   part.  gtuest.  64,  ar 

<i  qumst.  16,  de  Mato,  ari.  6,  el  commu- 
niter  Thomistae  contra  Scotom  el   Duran- 
dum.  At  quod  bomo  in  p 
in  peccato  existens   aon  ,  converti, 

non    fundaretar   praecipae    in  conditione 
intrinseca ,    sive    in    inflexibilitate 
dicti  hominis  (hanc  quippe  non  hal 
sed  possel   cum  auxiliis,  n  modo 

dispensat,  converti)  se  l  fundaretur  iu  dis- 
positione  accidentali,  nempe  in  i 

iis  noluerit  hominem  ad  altiorem  ordi- 
nem  eli  \  ire.  E1  i  leo  peccato  supposito, 
tantum  inferretur,  quod  maneret  homo 
infallibiliter  in  praa  licto  statujet  boc  Bolam 
est  impotentia  consequ 

uiiimum     293.  Arguitur  oltimo  :  quia  bj  bomo  in 

mcnfiiin.  \mTls  conditus  graviter  peccans  offendi 
Deum  authorem,  el  finem  supernaturalem, 
teneretur  elicere  aliquando  contritionem 


supernaturalem,  ut  satisfao  injoria 

illata,  juxta  communei;. 

logorum  cum  I).  Thom. 

ari.  5,  efcut  quia  per  ilhid  peccatum  ofl 

deret  Deum  auth  etfinemi  em, 

retur  in  omniam  sententia  elioerei 
tritionem   naturalem  ,  et  ••  in 

Deum  naturalem  finem  :  ex  quo  ultorius 
fieret ,  ut  prasdictos  homo  |  t  omit- 

tendo  actum  contritionis  supernaturali 
conseqai  bsardam,  et  nimis  durum  . 

siquidem   nemo 

re  non  | 
statu  carerel  omnibus  a 
tritionem  supernataralem  i  mtur  : 

homo  peccans  in  . 

.  leret  Deum  aothorem,  • 

:n  ;  atq  a  indigi  i 

pernaturali  i 

iti. 

ir  .   qui 
aialia   in   pi 

. 
:i  litur  : 
nam 

authorem,  e1  fim 
modi 

ilem  autl  dis- 

diate 

I 

obli  . 

randa  pi 
. 

.  Qui  enim  i  ,  el  quan- 

tum  | 

\bi- 

I 

quantum  in- 

finil 

turhom 
factione  Christi  Domini  .  i  in- 

iinilam  i  .  it.i  al  I  im  QOD 

| 
| 

qaantum  esl  in  se,  ut  sal  ei       .tur 

a  novo  peccato,  quod  omittend< 
nem  committeret.   Hod  >tatu 

purorui:  simpliciter  impotens  a  1 

tisfaciendam 


DISP.  II,  DUB.  VII. 


509 


iisfaciendum  per  contritionem  supernatu- 
ralem  ,  ut  argumentum  probat;  et  ideo 
omittendo  supernaturalem  satisfactionem, 
quatenus  talem  ,  non  committeret  novum 
peccatum.  Posset  tamen  elicere  contritio- 
nem  ,  et  conversionem  naturalem  medio 
actu  dilectionis  naturalis  Dei  super  omnia; 
quia  adhuc  retineret  potentiam  anteceden- 
tem  ad  praedictum  actum.  Undo  mortaliter 
peccaret  omittendo  illum  in  eis  temporibus, 
et  occasionibus,  in  quibus  praeceptum  pce- 
nitentiae,  aut  charitatis  obligat.  In  omnibus 
tamen  et  omitteret,  et  peccaret ;  quia  tali- 
ter  haberet  potentiam  ad  praedictum  actum, 
ut  nihilominus  laboraret  impotentia  con- 
sequenti  ad  eum  eliciendum ;  quae  tamen  a 
peccato  non  excusat,  ut  tract.  prxced.  disp. 
2,  dub.  4,  exposuimus.  Ex  quo  ulterins  fie- 
ret,  ut  in  eisdem  occasionibus,  et  tempo- 
ribus  Deum  supernaturalem  fmem  de  novo 
offenderet  :  non  quia  violaret  speciale  ali- 
quod  praeceptum  pcenitentiae  supernatura- 
lis  ,  istud  quippe ,  ut  diximus  ,  tunc  non 
obligaret;  sed  ob  rationem  generalem  su- 
pra  assignatam  ,  nempe  omne  peccatum 
grave  offendere  Deum  authorem  superna- 
turalem  ,  et  avertere  a  Deo  supernaturali 
fine. 
iiuitur  Adconfirmationem  respondetur  negando 
ijj/jj'  sequelam  intellectam  de  remissione  pecca- 
torum  venialium  ejus,  qui  nunquam  mor- 
taliter  in  praedicto  statu  peccasset.  Ad  cujus 
probationem  dicendum  est,  quod  licet  pec- 
eatum  veniale  disponat  ad  mortale  ;  illud 
tamen  nec  adaequat,  nec  infallibiliter  in- 
fert;  quia  non  avertit  ab  ultimo  fine,  sed 
solum  est  praeter  finem.  Unde  cum  offensa 
Dei  authoris,  ei  finis  supernaturalis  solum 
consequeretur  ad  peccatum  ut  grave  ,  et 
prout  importaret  aversionem  a  Deo;  id- 
circo  peccatum  veniale  praedicti  status 
nullo  modo  Deum  ut  authorem  ,  et  finem 
supernaturalem  offenderet ,  esto  quod  ad 
praedictam  aversionem  disponeret.  Et  ideo 
ad  remissionem  venialium  in  statu  puro- 
rum  ,  supposita,  et  manenle  innocentia 
prsdicti  status  ,  non  requireretur  gratia 
ernatnralis;  sed  sufficeret  actua  aliqnis 
naturali.s  moraliter  bonus,  et  inordinatio- 
nem  praecedentium  venialium  formaliter, 
aut  virtualiter  detestans.  Diximus,  suppo- 
i .  /•/  manente  innocentia  prsdicti  siatus  ; 
quia  li  venialia  nequeunt  remitti,  quin  re- 
mittantur  mortalia,  ethomo  supponatnr 
pecca  .'.'.■  graviter,  impossibileerit  remittere 
i  homini  condito  in  puri  ,  el  exi 


tenti  in  peccato  mortali,  quin  infundatur 
gratia  supernaturalis,  quae  ad  remittendum 
peccatum  mortale  desideratur,  ut  hucusque 
diximus.  Sed  do  hoc  latius  dicemus  dubio 
sequenti,  ubi  explicabimus  qualis  mutatio 
requiratur  ad  destructionem  peccatorum 
venialium. 

§  VIII. 

Corollaria  prxcedentis  doctrinx. 

294.  Ex  dictis  in  quatuor  dubiis  praece- 
dentibus  infertur  primo,  impossibile  esse, 
quod  homini  habenti  plura  peccata  morta- 
lia  remittatur  unum,  et  non  remittantur 
alia.  Hoc  consectarium  statuimus  contra 
Suarez,  et  alios  modernos,  qui  oppositum 
affirmant.  Sed  continet  expressam  doctri- 
nam  D.  Thom.  3part.  quxst.  86,  art.  3, 
quam  sequuntur  unanimiter  ejus  discipuli. 
Cajetanus  ibidem,  Joan.  a  S.  Thom.  tom. 
2,  in  3p.  disp.  35,  art.  1,  circa  finem,  Gonet 
clisp.  3,  de  pcenitentia,  art.  2,  concl.  4,  La- 
bat  disp.  2,  dub.  3,  §  2,  et  alii  communiter. 
Fundamentum  habetur  ex  dictis  :  quoniam 
impossibile  est  aliquod  peccatum  mortale 
remitti,  nisi  infundatur  gratia  sanctificans, 
ut  ostendimus  in  hoc  dubio,  et  praecedenti : 
sed  impossibile  est,  gratiam  sanctificantem 
conjungi  cum  aliquo  peccato  mortali  in  eo- 
dem  subjecto,  ut  probavimus  dubio  4;  ergo 
impossibile  est  quod  homini  habenti  plura 
peccata  mortalia  remittatur  unum,  et  non 
remittantur  omnia.  Eandem  rationem  pro- 
ponit  D .  Thom .  loco  citato,  his  verbis :  «  Pec- 
«  catum  remittitur  ,  in  quantum  tollitur 
«  Dei  offensa  per  gratiam.  Unde  in  secunda 
«  parte  (nempe  in  art.  2  hujus  quxst.  113) 
«  habitum  est,  quod  nullum  peccatum  po- 
«  test  remitti  sine  gratia.  Omne  autem 
«  peccatum  mortale  contrariatur  gratiae,et 
"  excludit  eam.  Unde  impossibile  est,  quod 
«  unum  peccatum  sine  alio  remittatur.  » 
Ex  quibus  magis  conslat,  quam  consonasit 
doctrina  in  hoc  dubio  tradita  menli  Ange- 
lici  Doctoris;siquidem  ad  remissionem  cu- 
juscumque  peccali,  uulla  adhibita  reslric- 
tione  ad  delorminatum  stalum,  exposcit 
gratiam,  et  talem  gratiam,  quac  cum  nulld 
peccato  gravi  valeat  consislc re 

295.  Nec  referl,  si  huic  conscctario  op- 
ponas  primo;  nam  ea  ,  quae  non  habent 
connexionem  quantuin  ad  esse,  non  habent 
necessariam  connexionem  quanium  ad  non 

:  sed  peccata  mortalia  nullam  habent 


Primum 

consec- 

tarium. 


D.  Tho. 


Joan. a 
S.  Tho. 
G-onei. 
Labat. 


Objec- 
tioncs. 


10 


DE  JUSTIFICATJ  »NE  I.MPII. 


connexionem  quantum  ad  esse;  siquidem 
potest  unum  existere,  qain  existat  aliud  •. 
ergo  non  Iiabent  connexionem  quantum  ad 
non  esse,  atque  ideo  poterit  unum  desinere 
esse,  quin  aliud  desinat  esse,  sed  perma- 
neat. Secundo,  quia  peccatasant  debitaquae 
nobis  retaxari  petimus  in  Oratione  Domi- 
nica  :  sed  potest   unum  debitum  relax  iri, 
quin  dimittatur  aliud,  ut  patet  in  humanis: 
ergo  potest  unum  peccatam  destrai ,  ma- 
"nente  alio.  Tertio,  peccatom  remittitai 
dilectionem  Dei   miserentis  :   Bed    \ 
Deus    diligere    peccatorem    qoantom  ad 
unum  ,   et  esse  ipsi  offensus  qaantuc 
aliud  ;  sicut  diligit  nataram,  et  odio  1 
peccatum :  ergo  Deaa  potestdimittere  onam 
peccatum  mortale,  non  dimittendo  alia. 
Enodan-     jiaj,  inquam,  objectiones  oon  referunt, 
i).  ti     sed  e  ■    optime  diloil  D.  Thom.  I 

Et  primaa  occorrit  rbis: 

«  Peccata  qoamvis  non  sint  connei 
«  tiir,i  ad  conversionem ad  bonamcommu- 
tabile,  sant  tamen  connexa  qaantom  ad 
«  aversionem  a  bono  incommotabili,  in 
a  conveniunt  omni  i  |  ecc  tta  mortalia  ;  i  t 
«  ex  h,i  habent  rationem  ofl 

Nequit  aotem  destrai  allam  p<  .  aisi 

cesset  simp 

quod  cesset  simpliciter  .  aallam  v.i- 

let  remanere  peccatam.  ■  •  m  dilait 

lu  resp.  ad  \,  ubiait: 
«  debitum  exterioria  rei  (j  oon 

«  contrariatur  amiciti 
«  remittitnr  •.  .  t  i ■!.     |       t  onom  dimitti 
«  sine  alio.  Sed  debitum  cul] 
«  tur  amicitiae;  et  ideo  ana  calpa,  vel  of- 
fensa  non  remittitursinealia.Kidicnlum 
«  enim  videtur,  quod  etiam  mineali- 

«  quis  veniam  peteret    ;"  un  i  o 
a  non  de  alia.  i  Terti  rrit  in  i 

ad  5,  ubi  inquit  :  i  Dilectio,  q  -  di- 

«  ligit  hominis  naturam,  non  ordinatu 
«  bonum  gloria ,   a  quo  impeditur  homo 
«  per  quodlibet  peccatom  mortale, 
u  b  itiaa,  per  qoam  tit  remis 

a  cati  mortalis,  ordinat  hominem  ad  vitam 
«  aaternam.  Unde  oon  est  similis  ratio.  ■ 
Qaae  non  parom  confirmant  doctrinam  in 
praasenti  dobio  traditam,  oempe  non  \ 
nominem  conditom  in  puris  a  peccato 
mundari,  quin  extrahatur  ab  ordine  puro- 
rum,  et  elevetur  ad  ordinem  supernat 
tem  :  idque  profunde  significavit  D.  Thom, 
dum  dixit,  quod  remissio  peecati  ordinai  ko> 
inincm  ml  vitain  .rtcrnam. 

296.  Infertur  secando,  impossibilem  • 


remissionem  imi 

habitualis.  IIoc  corollarium  '5«8 

picue  ex  dictia  in  hoc,  el 

illod  nuncsubju:  -  .  isf 

([iiod   alibi  diximas.    Qbi  enim  opus  nou 
erat determinare  :nam  ,   vel 

quo  paci 

tale  expelli ,  trod 

nem  indirectam  illius  ;  ntritionem, 

aut  b 
elocet,  q 
■ 

; 
mam,  cui  ij  ;»ugnat, 

et  in  cojoa  Bobji  ipi- 

t  u  r .  •  ■ 

habituali 

tur,  »-t  in 

.  i 
tur  i 
ti.un  aniui  c  imi  :it  : 

■ 
■  dixim  . 

■ 

i 

in  q  ::»ittitur. 

. 

Thoi 

21 .  •  t  -  omm  initer    l 

. 

dict; 

B 

iii i  ii 

tum  |aandia 

<m- 
inittitur,  tanc  i. 
vat.  at  ipsis  terminis  li ; 

. 
mittatar  in 
mittitur. 

inioribas 
instanti,  in  uo- 

tere  peccatum,  potest  v< . 
juri  puniendi  peccatum,  et  exif  itis- 

factionem  pro  i  imul  p^ 

cen.  -  um  illo  bo- 

min  06©- 

tum 


DISP.  II,  DUB.   VIII. 


511 


catum  remittere,  ut  palet  in  humanis:  ergo 
Deus  potest  remittere  peccatum  in  eoJem 
instanti,  in  quo  fit. 
pon-  Sed  hoc  nihil  est  j  nam  admissa  majori 
quoad  primam  partem,  et  negata  quoad  se- 
cundam  ,  negamus  minorem  absolute.  Ita- 
que  gratis  concedimus,  posse  Deum  in  ins- 
tanti,  in  quo  peccatum  fit,  cedere  juri  pro- 
ximopuniendi,  vel  exigendi  satisfactionem. 
Hinc  vero  non  recte  infertur,  quod  remit- 
tatur  peccatum  quoad  culpam  ;  sed  tantum 
sequitur,  quod  cesset  quoad  reatum,  vel  ut 
proprius  loquamur,quod  illumexercite  non 
incurrat.  Et  falsum  prorsus  est,  quod  Deus 
possit  velle  eodem  modo  se  gerere  cum  pec- 
catore,  ac  cum  aliis,  qui  non  peccarunt  : 
nam  repugnat  Deum  non  prosequi  odio 
impium,  et  impietatem  ejus  ;  et  insuper  in 
iis,  qui  non  peccant,  gratiam  suam  Deus 
conservat,  vel  conservare  potest ;  sed  in 
peccantibus  graviternec  conservatgratiam, 
nec  conservare  valet,  ut  fusius  ostendimus 
dub.  4.  Xec  exemplum  ab  humanisdesump- 
tum  aliquid  probat,  quia  homines,  dum 
suis  offensoribus  parcunt,  solum  deponunt 
odium  ex  parte  sua,  ceduntque  juri  exi- 
gendi  satisfactionem,  aut  vindictam  :  pec- 
catum  autem  offendentium  expiari  non  va- 
let  per  eam  extrinsecam  condonationem  j 
sed  ea  supposita,  optime  cohaeret,  quod  of- 
fendens  odium,  etpeccatum  inse  conservet, 
ut  experientia  liquet.  Unde  o  jjectio  in  ejus 
authores  retorquenda  est,  ut  ostendat  falsi- 
tatem  praodictao  doctrinae  :  quoniam  ita  se 
habet  Deusstatuens  non  punire  peccatorem, 
nec  exigere  satisfactionem  ab  illo  ;  sicut 
homo,  qui  offendenti  remittit  satisfactio- 
nem.  et  condonat  jus  exigendi  vindictam  : 
per  hoc,  quod  homo  offensus  ita  se  ha- 
beat,  non  sequitur  destructio  odii,  vel  pec- 
cati  in  offendente,  nisi  ipse  offendens 
odium  deponat,  et  aliter  se  habeat  in  se- 
ipeo:ergoper  eam  extrinsecam  Dei  con- 
donationem,  quam  Juniores  comminiscun- 
tur,  non  remittitur  peccatum  quoad  cul- 
pam,  sed  ad sumrnum  quoad  reatum  :  atque 
ideo  manebitpeccatumquandiu  peccans  non 
immutatur,  et  eessat  a  conaervatione  pec- 
cati,  Inintelligibile  autem  est,  quod  ce  el 
quandia  peccat :  ergo  fier  i  non  potest,  quod 
peccatum  destrnatnr,  aut  remiltatur  quoad 
eulpam  m  eodem  instanti,  in  quo  fit. 


DUBIUM  VIII. 


Appendix. 


An,  ct  qualis  mutatio  intrinseca  requiratur 
ad  remissionem  peccatorum  venialium  ? 

Haoc  difficultas  propriam  sedem  habet  in 
tractatu  de  Pcenitentia,  et  de  ea  disputant 
Theologi  3  part.  quxst.  87.  Sed  quia  Au- 
thores,  qui  asserunt  possibilem  esse  remis- 
sionem  peccati  mortalis  absque  mutatione 
intrinseca  peccatoris,  communiter  suam 
opinionem  confirmant  exemplo  peccati 
venialis,  quod  posse  remitti  per  solam  ex- 
trinsecam  Dei  condonationem,  facile  sibi 
persuadent;  propterea  oportet  hoc  dubium 
praccedentibus  ad  instarcorollarii  attexere. 
Sed  pro  ejus  decisione  opus  est  aliqua  prao- 
libare. 

§  I. 

Observanda  pro  dubii  decisione. 
299.  Peccatum  veniale  inde  nomen  ac-n  . ,  ., 

.,  ....  .  .     .      Quid  sit 

cepit,  quou  pnncipium  veniae,  et  remissio-peccatum 

nis,  nempe  gratiam  sanctificantem,  a  sub-^Tno. 

jectonon  excludit,    ut  exponit  D.   Thom. 

quxst.  7,  de  Malo,  art.  1 .  In  quo  distingui- 

tur  a  peccato  mortali  ;  nam  licet  utrumque 

inordmationem  importet,    veniale  tamen 

non  avertit  a  Deo  ultimo  fine,  et  sic  amici- 

tiam  cum  Deo,  et  gratiam,  quae  est  vita 

spiritualis,    et    principium    veniae  secum 

permittit;  mortale  vero  aversionem  a  Deo 

fine  ultimo  affert,  et  ita  gratiao  vitam  ex- 

pellit,  et  mortem  animao  inducit,  ut  tradit 

D.  Thom.   supra  qu&st,  88,  art.   1.   Quam 

differenliam.sicut  et  alias,quae  inter  utrum- 

que  peccalum  versantur,   explicuimus  ex 

professo  tract.    13,  disp.   19,  dub.    1 .  Dari 

vero  hujusmodi  peccata  venialia,  seu  levia, 

est   certum  secundum    fidem,  ut    constat 

Matth.  7:  Qui  videsfestucam  inoculo  fratris Matth.  V 

tui,  et  trabem  in  oeulo   tuo  non  vides  :  ubi  ct  12, 

festucae  nomine  inlelligi  peccata  levia,  seu 

vcnialia,  exponunt  communiter   Interpre- 

tes.  Et  Matth.  12,  asseritur,  rationem  red- 

dendamesse  Deo  de  quocumque  verbo  otio- 

bo  ;  quod  tamen  rion  esse  peccatum  mortale, 

satifl  ex  se  liquet.  Et  tandom,  '.it  alia  testi- 

monia  omittamus,    D.   Joannes   in  sua  1  uoan, 

Canonica,  non  semel  asserit,  neminem  csse 

sine  peccato  :  cujus  nomine  non  intellexit 

peccatum  mortale  ;  Ioquebalur  enim  et  do 


512 


DE  JtSTIFICATIONE  IMPII. 


seipso,   aliisque  viris  sanctissimis,  qui  in 
statu  gralia?  existebant. 
Imporiat     300.  Sicut  autem  transacto  actu  peccati 
dffiiia-mortalis,    relinquitur    aliquid   habituale, 
culam.  qUOf]  maculam  appellamus  :  ita  proportio- 
nabiliter    transacto  actu  peccali  venialis, 
aliquid  habituale  perseverat,  quod  etiam 
vocamus  maculam,  seu   peccatum  veniale 
habituale.  Et  quemadmodum  macula   pec- 
cati  mortalis  consistit  in  privatione  grati» 
sanctificantis,  et  hominem  denominat  sim- 
pliciter  peccatorem,  et  injustum,  ut  expo- 
suimus  disp.    I,  dnb.  1,  ita  macula  peccati 
venialis  consistit  in  carentia  fervoris,  seu 
nitoris  gratia?,   et  hominem  (alias  justum) 
denominat  tepidum,  el  sordidum    macula 
secundum  quid.  Quam  maculam  ei  venia- 
libus  relinqui,  et  uoii  prascise  reatnm  ad 
pcenam,  ul  quidam  immerito  putarunt 
i  joan.  gnificatur  satisaperte  in  Scriptura  1  ' 
13  :  Qui  lotusest,   non  indiget,  ni^i  ni  , 
i  :    ubi  exprimitur ,   nos   quand 
mundarj  a  peccatis  venialibus  ;  quod  qod 
verificaretur,  nisi  veni  ilia  aliquam  m 
Epbes.5.  iam  relinquerent.  E\  ad  Ephes.  5,  dicitur, 
quod  Christus  exhibebil  sibi  Ecclesi  im 
riosam,  non  habentem  maculam,  aut  rugam. 
i>-  aujj.  Quod  1).  Aagust.  lib.  deperfect.justitia,cap. 
15,  et  epist.    '        iril  non  in  h  tc  \  ii  i, 
lii  futura  verificari.  Unde  E  :clesi  i  de  , 
senti  habel  etiam  in  J 
videlicet  cnlpas  leves.  fdemque  significal 
D,  loan.  loco  citato,  ubi  loquei 
venialibus,  inquil :  Ui  emundei  nos  ab  omni 
iniquitai  i,   etc.  n  im  qui  mundari   ind 
immundus,  el  mac  ustit.  i  I  i 

Jesu  Christi  emundat  nos  ab  omni 
utiquemortali,  etveniali.  Atqueideoutrum- 
que  licet,  diversimode,  ponil  maculam  in 
vaiont.  homine.  Videatur  Valentia  tom. 

quxst.  l.  punct.  I.  nbi  hanc  doctrinam  bene 
confirmat. 
inquo      301.  Consistere  autem hanc  maculamin 
macnia  carentia,  non  quidem  gratia?,  sed  nil 

peccati  irratis.  sive  in  diminutione  fervoris  chari- 

veniahs. c    . 

tatis,  jam  exposuimus  m  comment.  a<l  art. 

1,  ijn  tst,  89.  Nec  hsec  diminutio  se  tenel  ex 

parte  subjecti,  quasi  veniale  sil  carentia 

alicujus  gradus  intensionis :  sed  magis  ex 

partetermini.quiapervenialia  i  mur, 

ne  promple.et  fervide  feramur  in  Deum,  ut 

DTho  docet  D.Tliom.  3part.  g. 87,  urt.  1.  ei  i 

ilist.  16,  qutsst.  ."'.  art.  1.  quxstiunc.  1 

ubi  ail  :     Dicitur  fervor  charitatis  persi- 

u  militudinem,secundum  quod  ad  exteriora 

quodammodo  ebulliendo   refunditur.  Ex 


•  illa  autem  parte,quaveniale  committitar, 
$  charitatis  fervor  non  appai 

•  praoter  charitatem.  Unde  quamvii 

•  vor  cliaritatis  quantum  ad  ali 

8  esse  tepiditas  quantum  ad  alia. 
verotepi  tineptitudo  cdica- 

mus,  elongatio  charitatis  a  propriia  operi- 
bus  voluntarie  contracta,  et  ad  prsteritum 
actum  non  retractatum  habitudinem  dic- 
animam   infuscat,  et  maculat  habituali 
d1  idem  S.  i1  .  art.  1, 

quastiunc.  1  <i<i  1,  hisverbis  :     Dicendum, 
"  quod  macola  p  I  ipliciter  : 

modo  per  privationem  pulchritudinis,  et 
«  sic  in  veniali  non  manet  aliqua  macu' 

1 .  3,CfUMt. 

n  l.     1 ,    ihuii    n 

macnlam),  tquia  n*m  t         rratiam,  q 

iod 
chritudo,  q       ■    ■    _  :.tur 

il  per  p . 
Ichritud  ma- 

1  cula  f.«t  in  veni  t!i.  q  1  r  b-eor 

• 
Similia  l 

el  idem  declarai  3         U       <\rt.  1 1 . 

cui  nihil  gra\  ita- 
li- 
mentum 

l  alii  eti  iii, 

-  oitidi,  iti, 

qilib 

tum  d  rt,  com  I 

nihil  dimin 

...       ,  .. 

1  '•   in   propri  it  i  'Jj 

dom  homo  ;  .  r- 

titur.  tollit  affectivc  ab  ill  >m  ul- 

timi   fini 

simplicil 

illiosjar 

uo  hom  tum 

veni 

dine  lam  tanquam  ad  finem 

ultimum)  tollil  .om 

ultimi  fii 

minationem  actualem  ad  opus.  in  quo 
nialit  nquit  •.  impedit  enim  ne  I1 

lom  ultimi  finis  dominetur    actu 

nonevadal  simpliciter  infinita,  sed  finita. 

etlimitata,  atque finita satisi 

bilis.  ut  in  comment.  cit.it.->  expUcoimoa. 

Habet   tamen    hojoi 

cum  macula  venialis  connei 

ut 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


513 


ut  nec  macula  possit  auferri,  quin  tollatur 
offensa;  nec  offensa  remitti,  quin  dcleatur 
macula  :  fundatur  quippe  offensa  in  macula, 
et  cum  ea  permanet,  vel  deletur,  sicut  pro- 
portionabiliter  in  peccato  gravi,  et  offensa 
ei  correspondente  contingit. 
veniaie  303.  Ex  quibus  habemus  primo,  pecca- 
remittu  tum  veniale  hujus  status  (quid  in  puris 
dumper-contingeret,  obiter   dicemus)  remitti  non 

scvcrat  o        •  / 

mortaie.  posse  homini  existenti  in  peccato  mortali. 

Quam  doctrinam  tradunt  communiter  Theo- 
N.PranciQg^  qU0S  refert,  et  sequitur  N.  Franc.  a 
Maria.  Jesu  Maria  de  Pcenilentia  cap.  5,  punct.  3, 
num.  38.  Nam  peccatum  veniale  consistit 
in  carentia  nitoris  gratiae,  et  fervorischari- 
tatis,  ut  nuper  exposuimus  :  sed  nitor  gra- 
tiae  et  fervor  charitatis  supponunl  essentia- 
litergratiam.  et  charitatem  :  ergo  remissio 
peccativenialis,quaeest  restitutioillius  nito- 
ris.supponit  gratiam,  et  charitatem,  quibus 
positis  impossibile  est,  quod  peccatum 
mortale  perseveret,  ut  supra  vidimus  dub. 
4.  Praesertim  quia  homo  in  sensu  compo- 
sito  peccati  mortalis  nullum  actum  elicere 
potest,  per  quem  peccatum  veniale  efficaci- 
ter  retractet ;  qui  enim  perfecte  dolet  de 
venialibus,  a  fortiori  debet  de  mortalibus  : 
et  sic  vel  haec  etiam  expellit,  vel  illa  non 
d.  Tho.  excludit.  Quam  doctrinam  tradit  D.  Thom. 
3  part.  quxst.  87,  art.  4,  et  in4,  dist.  16, 
quxst.  2,  art.  1,  quxsliunc.  3,  in  corp.  ubi 
ait :  «Remoto  priori,  removetur  posterius  ; 
«  nec  posterius  restituitur,  nisi  priori  res- 
"  tituto.  Fervor  autem  charitatis,  cui  ve- 
«  niale  opponitur,  est  posterior  ipsa  chari- 
■'  tate.  Unde  quandiu  charitas  non  resti- 
"  tuitur  ,  nec  fervor  charitatis  reparari 
«  potest;  in  qua  reparatione  consistit  pec- 
u  cati  venialis  dimissio,  sicut  etiam  in  re- 
«  paratione  charitatis  dimissio  mortalis  ;  et 
"  ideo  non  potesf  veniale  dimitti,  cui  mor- 
«  tale  non  dimittitur.  »  Qaod  in  argumento 
Sed  contra  confirmat  in  hunc  modum  : 
«  Gregoriua  dicit,  quod  veniale  peccatum 
-  obscurat  mentem,  sed  morlale  obtene- 
"  hrat :  uritas  non  rernovetur,  nisi 

per  lucem  ;  lux  antem  spiritaalis  estgra- 
tia,  quas  etiara  mortale  delet :  ergo  non 
a  potesl  dimitti   veniale  sine  dimissione 
«  mortali-.  »  Qnde  obitei  excluduntur  Sco- 
l  Nominales,  qui  non  solum  asserunt 
v\  >  4ute  possibile,  sed  etiam  afTir- 

mant,  contingerede  faeto  indamnatis, quo- 
rum  peccata  venialia  autnmant expiari  per 
pcenam  inferni,  retentostatu  peccatimor- 
Eorum  autemmotiva  infra  diluemus. 


301.  Habemus  secundo  ex  dictis,  pecca-  Deleri 
tum  veniale  hujus  status  non  posse  delerij&gt  pei 
per  actus  pure  naturales.  Nam  cum  huius-mc^cUna- 
modi  peccatum  veniale  consistat  in  caren-  turaies. 
tia  voluntaria  fervoris    charitatis,  deleri 
nequit,  saltem  directe,  nisi  per  ipsum  fer- 
vorem,  qui  supernaturalis  est,  ut  ex  se  li- 
quet.  Et  cum  praodictum  peccatum  offendat 
Deumsupernaturalem  authorem,  et  ftnem, 
ut  supra  praemisimus,  retractari  suflicien- 
ter  non  valet,  nisi  ex  aliquo  motivo  super- 
naturali  ;    atque  ideo  nequit  adhuc  indi- 
recte  expelli  per  actum,  qui  sit  mere  natu- 
ralis.   Accedit  etiam,  omnem  actum  pure 
naturalem  sufficienter  contineri  in  propriis 
hominis  viribus.  Unde  si  peccatum  veniale 
hujus  status  posset    per  actum  entitative 
naturalem  deleri,  posset  etiam  deleri  per 
proprias  vires,  et  independenter  a  miseri- 
cordia  Dei,  et  ab  omni  speciali  grat.ia,  tam 
extrinseca,  quam  intrinseca.    Quod  tamen 
nequit  sustineri,  nam  in  Concilio  Arausi-  concii. 
cano,  canone  7,  dicitur  :  «  Nos  sine  gratn  Araus- 
«  Christi  nihil  verae  ,   sanctajque   pietatis 
«  habere,  cogitare,dicere,  agerepossumus.» 
Mundari  autem  a  venialibus,  quae  ab  in- 
gressu  gloriae  impediunt,ad  veram,et  sanc- 
tam  pietatem  spectat.  Et  canone  14,  diffini- 
tur  :  «  Nullus  miser  de  quacumqne  miseria 
«  liberatur,  nisi  qui  Dei  misericordia  prae- 
«  venitur.  »  Et   peccatum  veniale  aliqua 
miseria  est.  Unde  merito  D.  Thom.  quxst.  d.  Tho. 
87  cit.  art.  2  ad  1,  dixit  :  «  Remissio  ve- 
«  nialium  est  effectus  gratiae.  »  Et  art.  4  : 
in  corp.  «  Dicendum,  quod  remissio  culpao 
«  cujuscumque  nunquam  fit,  nisi  per  virtu- 
«  tem  gratiae  ;  quia  ut  Apost.  dicit  Kom.  4; 
«  Ad  gratiam  Dei  pertinet,  quod  Deus  ali- 
«  cui  non  imputet  peccatum  :  quod  Glossa 
«  ibi  cxponit  de  veniali,  etc.  » 

Nec  refert,  si  opponas  primo,  quia  unum-  0bjec. 
quodque  tollitur  per  suum  contrarium  :  lioncs- 
sed  aliquis  actus  mere  naturalis  potestesse 
omnino  contrarius  peccato  veniali  hujus 
status  :  ergo  pracdictum  peccatum  potest 
tolli  per  actum  entitalive  naluralem.  Sua- 
detur  minor,  quia  velle  mentiri,  v.  g.  om- 
ninocontrariatur  actui  naturali,  quo  volu- 
mus  non  menliri.  Secundo,  quia  homo  per 
vires  naturales  potestmereri  aliquod  prae- 
mium  lernporalo,  ut  communiter  docent 
Theologi  :  sed  remissio  poccati  venialis  cst 
quodam  bonum  temporalo,  siquidem  prae- 
dictum  peccatum  solam  pmnam  tempora- 
lem  inducit :  ergo  homo  per  vires  naturalea 


514 


DE  JlSTIFICATIuNK  IMITI. 


potest  mereri  remissionem  peccati  venialis, 
atque  ideo  ipsum  destruere. 

L»iiuun-      Hac  inquam,  objectionesnon  referant.Ad 
tur.  •  i  ,  ,  -i 

primamenimrespondetur,peccatumveniale 

hujus  status  importare  non  solum  carentiam 

rectitudinis  naturalis,  qas  possot  per  ac- 

tus  virtuosos  naturales  resarciri ;  sed  etiam 

carentiam  fervoris  charitatis,  et  aliqualem 

injuriam  Dei  supernaturalis  authoris,   et 

finis.  Unde  nullus  actus  pure  naturalis  ha- 

bet  contrarietatem  adacquate  suflkiontom 

ad  destruendum  peccatum   venialfi   hujus 

status.  Ad  secundam  dicendam  est,  pecca- 

tum  veniale  in  praesenti  Btatu  afferre  » 

impedimentum  prohihens  ab  ingressu  coelo- 

rum,  et  ab  aeterna  beatitudine,  e1  simul 

mereri  poenam  Pnrgatorii,  quae  mod 

pernaturali  exercetar.  Et  ex  bac  ;  I 

supernaturalcm  ordinem  pertinet,  eji 

remissio  computari  neqait  inter  bona  lem- 

poralia.  Sed  ad  ejas  condonationem  indi- 

gemas  aliqua  misericordia  Dei  ut  superna- 

turalis  aathoris,  qaem  p<  r  ips  ira  pecc  ttum 

aliqaaliter  offendimus. 

vwcins     Supposito  ergo,  quod  peccatam  reniaie 

i.iiis.    hujus  status  import  ilam  mtrin 

cam,  et  quod  deleri  non  po        I    mini  ha- 

benti  peccatam  mortale,  m  mere 

naturalea ;  \  idendum  est,  qualis  grati 

l'  irnaturalis  ad  ejus  remissionem  su! 

leretur,  extrinsecane,  an  intrin 

habitualis,  vel  actualisPQo  tm  difficultatem 

majoris  claritatis  gratia  per  \> . 

mus. 

8  ii. 

Statuuntw  tres  conclusiontt  (////<■ 
rtionem  tam. 


Prima 

conclu- 

sio. 

I>.  Tho. 


Etatio. 


;'>ir>.  Dicendum  esl  primo,  peccal  im  \c- 
niale  aoferri  non  posse  absque  aliqoa  iu- 
trinseca  subjecti  mutatione.  Ita  D.  Thom. 
locis  infra  referendis,  et  commaniter  i 
Discipali,  et  alii  Authores  asserentes,  non 
posse  peccatum  mortale  deleri  absque  mn- 
tatione  intrinseca  peccatoris,  quos  supra 
dedimus  dub.  6,  >;  2.  Fundamentam  hajas 
conclasionis  habetur  ex  ibidem  dictis,  et 
potestsubhac  forma  applicari  i  nam  repu- 
gnat  auferri  peccatum  veniale,  qain  aufe- 
ratur  aliquod  ex  principiis,  a  quibus  in  suo 
fieri ,  et  conservari  adaequate  dependet ; 
nam  quandiu  praedicta  principia  perma- 
nent,  opus  est.  quod  maneat  idem  effectas, 
juxta  iliud  :  lilcm  manens  idem  temper  fa- 


cii  '  1  nall  .  piinci- 

piis  aaferri,  ve\  variari  [ae  mu- 

tatione  intrinseca  sobjecti,   iri  quo  oxictit 
peccatum  veniale  :  org.j  repugnat  huju- 
missio  absque  intrinseca  mutatione  sub- 
jecti.  Probatur  minor,  qaia  principia  a  qui- 
bus  adaoquate  depen  let 
sunt  actus  non  retractatus,  per  quen. 
ducitur;  carontia  fer\  iritatis. 

qaam  formaliter  constitaitor  ;  et  hom' 
qao  recipitar;  nam  itis,  et  quibi. 

aliis  praecisis,  salvatur  essenti  i  .  ve- 

nialis,ut§pr  •  [oi  oihi 

rumvariari.aut  auferri  valet  sin 
intrinsec  t  sabji  l  :tum 

ne- 
quil 

-  tolli  ii 

:  i,  qui  aliqaid    inl 
homo  deni .  tur  ; 

ot  u.v  •  omni  :m  intrin 

cam  ipeios  hoi 

seh  ibu6 

ltiim  li  va- 

ri.ti  i,  aut  auferri  \ 

intrinseca  sabjecti,  in  q  ilum 

tit. 

cati  vcniili-  iritur  : 

se  I  i  leraturex  p  irte  homin 

a  l  remi  l  aii- 

qua  inti 

I  nuitati 

mini  intrinseca.  Ma 

(|uia  ?i  omni  ent  nanc 

tntea,  nullum  adest  fu  .tum.  ut 
dicamns  nanc  n 

quo i  ruc- 

;  l.i  m  il  mor 

qaisil  i  b  1  alicajus  d 

ojus  constil  .  rva- 

tur,    ?el  in 

iulluxu  o\  parto  agenti 

. 
etiam  1 1-  m  i . 

qui  cone  im  veniale  ; 

aiquidem  istad  tlum  volaatari 

quod  homo  cuusat  i  . 
vol  conservans,  vel  loogiteri 

lot  :  ergo  mutat.  oalis 

i  parto  hominis consu ta< 
Nec  aliqaa  r.  r^u- 

mento,  et  confirmationj  adhiberi,  q 
clusa  non  manoat  ex  dietia  Ivco  c\: 

lum 


■  ir'ir 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


51, 


Secundu 

conclu- 

sio. 


I»  Tho. 
Vasrj. 


Funda- 
ntenlQMi 


Confir- 

rualur 
priir.o. 


cundo. 


lum  possetadjici,quod  peccatum  venialeest 
imperfecte  voluntarium,  pracipue  quando 
cum  scmiplena  deliberatione  committitur  : 
unde  non  apparet  adeo  indispensabile,  quod 
ad  ejus  destructionem  requiratur  aliqua  re- 
tractatio,  vel  directa ,  vel  indirecta.  Sed 
nec  hoc  effugium  est  alicujus  momenti; 
quoniam  vel  peccatum  veniale  non  est  pec- 
catum,  et  sic  tollitur  status  quaestionis  ;  vel 
debet  esso  voluntarium  :  implicat  enim  esse 
peccatum,  quod  voluntarium  non  est.  Unde 
retractatio,  qua?  ad  tollendum  voluntarium 
prascedens  requiritur,  etiam  adauferendum 
peccatum  veniale  desideratur. 

306.  Dicendum  est  secundo,  mutationem 
instrinsecamnecessariam  ad  destructionem 
peccati  venialis  debere  fieri  per  aiiquid, 
quod  ex  natura  sua  illi  peccato  repugnet, 
et  sitcum  ipso  incompossibile.  ItaD.  Thom. 
locis  infra  referendis.  quem  sequuntur  com- 
muniter  ejus  discipuli,  et  Vasq.  3p.  quxst. 
87,  art.  1,  dub.  1,  ubi  plures  alios  refert, 
Probatur  breviter  ex  iis.  qua)  supra  dixi- 
mus  dub.  4.  Quoniam  si  illud  intrinsecum 
non  expelleret  ex  natura  sua  peccatum  ve- 
niale,  sed  posset  ex  natura  sua  cum  ipso 
componi,  adhuc  eo  posito  permaneret  prae- 
dictum  peccatum  ;  atque  ideo  hujus  des- 
tructio  non  fieret  per  aliquam  mutationem 
intrinsecam,  sed  solum  per  extrinsecam 
Dei  condonationem,  et  favorem  :  conse- 
quens  est  falsum,  ut  constat  ex  dictis  pro 
prima  conclusione  :  ergo  mutatiointrinseca 
necessaria  ad  destruendum  peccatum  ve- 
niale,  debet  fieri  per  aliquid,  quod  ipsi  ex 
natura  sua  repugnet,  et  nequeat  cum  ipso 
conjungi. 

Confirmatur/)n'mo,  ({uia  si  gratia  sancti- 
ficans  non  esset  ex  natura  suaforma  incom- 
-Ibiliscum  peccato  mortali,  hujus  des- 
tructio  non  fieret  per  gratiam  sanctifican- 
fom,  sed  per  extrinsecum  Dei  favorem,  ut 
contra  Scotistas,  et  Nominales  ostendimus 
dubio  citato,  §  2;  ergo  pariter  si  illud  in- 
trinsecum,  quod  ponitur  pro  destructione 
iti  venialis,  non  repugnat  ipsi  peccato 
ex  natur  m  ipgo  componi, 

sequitnr  destructionem  peccati  venialis  non 
fieri  per  aliquid  intrinsecum,  sed  per  ex- 
trinsecam  Dei  condonationem. 

ufirrnatur  secundo,  quia  vcl  posito  illo 
intrinseco,  potest  peccatum  reniale  perma- 
nere,  vel  non?  Si  dicatur  boc  ultimum, 
habemus  intentum.  Si  vero  eligatur  pri- 
mum,  adhuc  erit  ne<  ei  iria  aliqua  mutatio, 
quaa  peccatum  veniale  excludat.  Cumque 


hujusmodi  mutatio  debeat  esse  intrinseca, 

et  qua)  ipsum  hominem  in  se  immutet,  ut 

statuimus  in  prima  conclusione,  sequitur 

vel  procedendum  esse  in  infmitum  ;  vel  sis- 

tendum  csse  in  aliqua  mutatione  intrin- 

seca,  qua3  ponat  aliquid  incompossibilecum 

peccato  veniali,  ipsique  ex  natura  sua  re- 

pugnans. 

307.  Dicendum  est  tertio,   mutationem  Tertia 

intrinsecam  ad  destructionem  peccati  ve-  cos"o.u~ 

nialis  non  salvari   in  communicatione  so- 

lius  gratiae  sanctifrcantis,  vel  cujuscumque 

alterius  doni  habitualis  ;  sed  necessario  ex- 

poscere  aliquam  operationem  elicitam  ab 

homine,  in  quo  peccatum  veniale  praeexis- 

tit.  Hanc  assertionem  docet  aperte  D.  Thom.  D  Tll0 

locis  statim  referendis,   quem  sequuntur cs.ol°- 

Petrus  de  Soto  lect.  18,  de  Pcenilentia,  Ca-Arauxo! 

jetanus  3  part.  quxst.  87,  art.  2,  ubi  etiam^j]^ 

Arauxo  dub.  1,  Sylvius  conclus.  1,  Joannes  Gonet. 

Labat 
a  S.  Thom.  disp.  35,  art.  2,  Gonet  disp.  4, 

de  Pcenitent.  art.  1,  cum  seq.  Labat.  disp.  1, 

dub.  5,  §  3  et  alii  Thomist33.  Quibus  etiam 

suffragantur    communiter   alii    Theologi. 

Alexander  part.  2,  quxst.  106,  memb.  8,  §4 

et  5,   Abulensis  in  cop.  25,  Matth.  quxst. 

718,  cum  sequent.  Paludanus  in  4,  dist.  21, 

qusest.  2,  Argentinas  art.  2  et  4,  Richard. 

art.  3,  qusost.  1,  Durandus  quxst.  2,  Vasq.  3 

part.  quxst.  87,  art.  1,  dub.  1,  et  alii  quam- 

plures. 

Probatur  primo  authoritate  D.   Thom.Probatur 

o\  T)  Tli 

nam  ubicumque  S.  Doctor  agit  de  forma  re-  ' 
missiva  peccati  venialis,  non  sistit  in  sola 
gratia,  vel  in  alio  dono  habituali,  sed  ul- 
terius  exposcit  aliquem  actum  :  ergo  sentit 
mutationem  requisrtam,  et  sufficientem  ad 
venialium  destructionem,  necessario  impor- 
tare  aliquam  hominis  operationem.  Suade- 
tur  antecederrs  ;  nanr  3  part.  quxst.  87, 
art.  2  ad  1,  ait :  Jiemissio  venialium  est  ejfec- 
tus  tjratix,  per  actum  scilicet,  quem  dc  novo 
clicit,  non  aulem  per  aliquid  liabituale  de 
novo  animx  infusum.  Et  ad  3,  inquit :  Ad 
tollendam  macutam  venialis  peccati  requiri- 
tur  <ili<iuis  aclus  procedens  exgratia.  Et  art. 
4  ad  2,  ait  :  Ad  remissionem  peccati  venialis 
non  requiritur  nova  infusio  /iabitualis  gra- 
tix,  requiritur  tamen  atiquis  gratisB  actus. 
Et  idem  docet  in  4,  disj>.  16,  <[.  2,  art.  3, 
qii.Tsliunc.  1  et  2,  et  </u;<:st.  7,  de  Malo,  art. 
11  ad  4,  ubi  ait  :  DicendWfn^  </iu>d  habitua- 
lis  dispticentia  non  sulJicit  ad  remissionem 
veniaiis,  snl  r<<juiritur  actualis.  Et  quod 
li .: ■••  -it  expressaserrtentia  S.  Docloris,  evi- 
'bnlius  constabit  ex  dicendis  §  sequcnti. 


516 


DE  JUSTIFICATIONK  IMFII. 


Ratio        308.  Sccundo  probatur  rationc,  quia  ca- 
menta'iisrentia  voluntaria  fervorischaritatis,  in  qua 
diximus  consistere  essentiam  peccati   ve- 
nialis,  auferri  non  valet  nisi  vel  indirecte 
per  eflicacem  praccedentis  peccati  actua'1- 
retractationem,  vel  directe  per  restitutio- 
nem  praodicti  fervoris  :  sed  retractatio  im- 
portat  aliquem  actum,  ut  ex  se  liquet  :  fer- 
vor  etiam,  in  quantum  talis,  non  dicit  ha- 
bitum  (alioquin  peccatum  veniale  aliquem 
habitum  excluderet) ;  sed  importat  exten- 
sionem,  et  expeditionem  quandam  ad  bona 
opera,  utsupra  diximus  :  ergo  forma,  quae 
requiritur,  et  sudicit  ad  peccatorum  veni  i- 
lium  destructionem,  non  consistit  in    B 
tia  sanctificante,  vel  in  alio  dono  habit 
sed  necessario  importat  aliquam  bominia 
operationem. 
confir-      Confirmatur  primo,  quia  forma  expell 
primo.  peccata  venialia  debei  ipsis  i 

natura  rei,  el  esse  illis  incompossibilis,  ut 
supra  diximus  concl.  2;  afqui  grati  i  el  ali  i 
dona  habitnalia  non  habenl  incompossibili  • 
tatem,  vel  repugnantiam  ea  natura  rei  cam 
peccatis  venialibas ;  e  contra 
sunt  aetas,  qai  |  venialia  secum  nm\ 

permittanl  :  erga  matatio  requisil  i 
tructionem  venialiam  non  consistil  in  in- 
fusione  alicujus  doni  habitualia  pi 
sumpti.sed  necessariocomplectituraliquam 
hominis  operationem.   Minor  quoad  pri- 
niam  partem,  in  qua  est  difficull  i 
ditur  :  t u  iii  quia  gratia  Banctificans,  el  alia 
dona  habitualia  de  facto  componuntur  cam 
peccatis  venialibus.  Tum  quia  ex  opposito 

i  et,  quod  homo  existens  in  gratia, 
possel  retenta  gratia,  el  in  senso  composito 
illins  peccare  veni  iliter,  sicnl  hac  de  c 
justus  nequit  in  senso  composito  pe 
mortaliter:  conseqoens  esl  omnino  falsum, 
ut  consl  u  ex  supra  dictis  §  1 ;  erg 
sanctificans,  el  alia  dona  habitoalia  oou 
habenl  sufficientem  oppoeitionem  cam  peo- 
catis  venialibus,  at  illa  possinl  excludere. 
Be-        Confirmatar  secandOj  qai  i  prae  Uctadona 
('1111,1"-  habitaalia  non  magis  opponuntur  nni  pec- 
cato  veniali,  quam  aliis  :  ergo  vel  omnia 
excludunt,  vel  nullnm  expellunl  :  atqui 
certum  est,  quod  praedicta  dona  habitualia 
nonexcludunl  omnia  peccata  venialia  : 
non  habent  oppositionem  sofficientem,  ut 
aliquod  expellant. 
Tertio.      Conflrmatur  tertio,  quia  graiia  sanctifi- 
ficans,  el  alia  dona  habitualia  fuerunl  in 
Apostolis  cum  excellentia  quadam,  Uun  in- 
tensionis,  quam  extensionis;  etnihilomi- 


nus  non  excladeban 

venialia,  siquidem  eorum  \ 
Joan.  in  1,  can.  1  :  Si  dixerimu 
itum  non  /m 

i  nobis  h',n  s         fUomur 

■peccain  nosira,  fidelia  est,  >-t  ,tit- 

id t  nobit 

omni  iniquii  iod  im- 

mutatio  intrinseca  requi  -ulTicien 

peccatorum  venialium  destructionem,  \ 
salvatur  in  sola  particip  mo- 

nicatione  gratia)  sanctificantis,  et  aliorum 
donorum  habitoaliom. 
-'  • 

is  habil  optis  se- 

lem, 

i  cum  j>ec- 
-  veniali 

',  Dtpol  i  gratia 

cum  aut 

min 

,  l 

:  tum  qui  I  ilis 

ter  b  r a- 

■ 

; 

iem 
irr.it.   infra   \; 
qaia 

C  it  i  \«-ni  ilia  :  siqui  \im 

gratiam  p  itesl  in 
venialiter  :  ergo  hu 

cral: 

\.  quia  imi 

■ 
ius 
confitebantui  imul  hal 

niali  :l  deni- 

inqoil  I>.  Thom.  q  i  est.  7. 
Malo,art.  1 1  ad  1  t  :Omn 

\  tuni  institui 
\    /  autem  requiritu 
iorum  venialium 

nec  Extrema  Un  v  .en- 

tum  I      -        institutum  prin 

■  ;ergo  salvatur  eiTec- 
tus  principaliter  intentui  iramenti 

nempe  gratia  sacramentalis,  quanvis  | 
cata  venialia  non  remittanturj 
hujusmo  li  gratia  i 

al 


DISP.   II,  DUB.  VIII. 


517 


adearum  destructionem.  Quod  autem  dici- 

tur  de  modo  nitoris,  est  profecto  petitiO 

principii ;  quia  gratia  redditur  nitens,  et 

fervens  per  absentiam  peccatorum  venia- 

lium  ,   pro  quorum  destructione  formam 

sufficientem  investigamus. 

objec-      310.  Sed  objicies  :  nam   donum  confir- 
tio 

mationis  est  aliquid  habituale;  et  tamen 

potest  dari  aiiquod  donum  confirmationis 

adeo   perfectum,   ut  peccata  venialia  non 

permittat,  ut  patet  in  B.  Virgine  :  ergo  ali- 

quod  donum  habituale  potest  habere  suffi- 

cientem    oppositionem    ad    excludendum 

peccata  venialia.  Idemque  a  fortiori  dicen- 

dum  est  de  habitu  luminis  gloriae,  qui  sicut 

constituit  hominem  beatum,  ita  reddit  ip- 

sum  immunem  a  miseria  cujuslibetpeccati. 

Et  confirmatur,  quia  unio  hypostatica  est 

aliquid  habituale  :  sed  talis  unio  nullum 

permittit  peccatum   veniale,   nec  actuale, 

nec  habituale,  ut  tradunt  communiter  Tho- 

mistae  3  part.  quxst.    15  ;  ergo  peccatum 

veniale  non  exposcit  indispensabiliter  ali- 

quam  hominis  operationem,  sed  deleri  ab- 

solute   valet  per   aliquam   gratiam   habi- 

tualem. 

Diiuitur.     Respondetur  ad  objectionem,  quod  donum 

confirmationis  ex  genere  suo  non  excludit 

omnia  peccata  venialia,  ut  patet  in  Aposto- 

lis,  juxta  ea  quae  supra  diximus  num.  299. 

Potest  tamen  dari  aliquod  donum  confir- 

mationis  adeo  perfecturn,  ut  tollat  (partim 

ab  intrinseco,  et  parlim  ab  extrinseco)  po- 

testatem    proximam    peccandi    venialiter, 

quatenus  impedit  omne  dictamen  defectuo- 

sum,  et  omnem  inordinatam  affectionem. 

Et  hujusmodi  donum  credimus  collatum 

D.Tho.  fuisse  B.   Virgini,   ut  tradit  D.  Thom.  3 

part.  quzst.  27,  art.  '■',  et  4.  Caeterum  quan- 

vis  hnjasmodi  donum  sit  adeo  perfectum, 

minime  tamen  excluderet  peccata  venialia 

habitualia,  quae  in  proprio  susceptivo  prae- 

supponeret,   ni  ndenter   ab   aliqua 

operatione,  perquam  venialia  retractaren- 

tur,  et  fervor  charitatis  revivisceret.  Quod 

satia  liquet  in  auimabus  Purgatorii,  quae 

ita  sunt  confirmatae  in  bono,  a\  inl 

deii  lo  modo  ,  ;  et  nihilominus 

hujusmodi  donum  non  emundantur  a 

libus,   sed    indigent  aliquo 

actu,  sive  operation  ta,  ul  peccata 

in  hac  s  ita  con  et  quoad  culpam  non 

dimissa,  possint excludere,  ut  traditD.  Th, 

i.  7,  de  Malo,  art.  II,  in  corp.  ubi  de 

praedictis  anin  inquil :  a  Ei  ideo 

e,  quod  venialia  remittuntur 


«  eis  post  hanc  vitam,  etiam  quantum  ad 
«  culpam  eo  modo,  quo  remittuntur  in  hac 
«  vita,    scilicet   per    actum    charitatis  in 
«  Deum,  repugnantem  venialibus  in  hac 
«  vita  commissis.  »  Et  in  resp.  ad  9,  inquit: 
«  Remittitur  ergo  in  purgatorio    veniale 
«  quantum  ad  culpam  virtute  gratiae,  non 
«  solum  secundum  quod  est  in  habitu,  quia 
«  sic   compatitur    veniale   peccatum ;    sed 
«  prout  exit  in  actum  charitatis  detestantis 
«  veniale  peccatum.  »  Et  ratio  utrobique 
est  eadem,  quia  nimirum  licet  illa  forma, 
quae  secum  permittit  novum  peccatum,  sit 
insufficiens  ad  expellendum  antiquum;  e 
converso  tamen  non  omnis  forma,  quae  im- 
pedit  peccatum  novum,  sufficit  ad  praeexis- 
tentis  destructionem.  Sic  enim  plures  actus 
entitative  naturales  queunt   impedire    in 
sensu  composito  perpetrationem  novi  pec- 
cati,  qui  tamen  insufficientes  sunt  ad  pecca- 
tum  aliquod  in  hoc  statu  expeliendum,  ut 
supra  diximus  num.  287.  Hoc  igitur  modo 
donum  perfectissimum  confirmationis  im- 
mobilitat  subjectum,   ne  deinceps  peccet ; 
nequit  tamen  peccata  venialia  habitualia, 
quae  in  subjecto  supponit,  excludere,  nisi 
medio  aliquo  actu  ipsa  detestetur.  Alioquin 
sicut  remanebitratio  voluntariinon  retrac- 
tati  :  ita  manebit  ratio  maculae  ex  eo  re- 
lictas.  Unde  etiam  constat  ad  id,  quod  dici- 
tur  de    lumine    gloriae;   istud  quippe,   si 
conferretur  existenti  in  peccato  veniali,  et 
nullum  actum  charitatis  pareret,  minime 
lllud  excluderel.    Videantur   supra   dicta 
dub.  G,  §  3,  quae  hanc  doctrinam  a  fortiori 
confirmant. 

Ad  confirmationem  respondetur,  per 
unionem  hypostaticam  tolli  suppositum, 
quod  prius  peccaverat ;  et  ita  destrui  phy- 
sice  rationem  voluntarii,  quao  ab  ipso  pen- 
debat,  et  conservabatur.  Aliunde  etiam  non 
remanct  suppositum  peccans,  cui  possit  ve- 
niale  remitti ;  et  ita  tollitur  de  medio  status 
quaostionis.  Kecolantur  quae  diximus  loco 
<  H .  ii  ii  iii.  251 . 

311.  Supposito  ergo,  quod  ad  remissio~.?pefj{; 
nem  peccati  venialis  requiratur  aliqua  su-jusdubii 
pernaturalis  hominis  operatio,  videndum11'1,!1^"1" 
super(,'st,  qualis  opcratio    desideretur.   In 
quo  plurimurn  variant  authores.  Ktquidem 
certum  est,  non  quamlibet  hominis  opera- 
tionem  ad  id  sulliccre,  cum  plures  sint,  qui 
nullam,  aut  formalem,  aut  virtualem  oppo- 
sitionem    habeant   cum   venialibus  prius 
commissis,   nec   ullam   afferant   efficacem 
eorum  detestationcm.  Optime  quippe  cohae- 


r,i8 


DE  JUSTIFICATIONE  I.MI-JI. 


ret,  quod  aliquifl  de  prscsenti  eliciat  actum, 
v.  g.  temperantiacsupernaturalis in materia 
cibi,  et  potus;  et  quod  nihilominus  com- 
mittat  alia  pcccata  venialia  in  vorbis  otio- 
sis,  et  quod  de  praeteritis  venialibns  com- 
missis  in  eadem  temperantiae  materianon 
r  doleat,  nec  firmiter  decernat  praecavere 
futura.  ln  quo  eventu  non  adest  forma, 
pristinis  peccatifl  repngnet,  et  ipsa  expe 
^uare  didicultas  reducenda  praecipue  est  ad 
alios  actus  supernaiurales,  qui  mngis  re- 
pugnare  videnlur  peccatis  venialibus  habi- 
tualibus,  ob  expi  ;m,  aut  virtualem 
eornm  retractationem.  fnter  quos,  prnc-ter 
actus  contritionis,e1  charit;  I 
ad  venialia  d<  si 1  uenda  !  communiter 

Theologi)  eminel   attritio  supernaturalis. 
E1  idco  v  idendnm  est,  an  hnjo  ittri- 

tio  a  justo  elicit  i,  el  ad  j  e  *  itnm  veni  ile 
relata  sil  Bufficiens  ad  ipa  im  dei  truendum. 
Si  enim  hanc  sufficientiam  <i  denegem 
forliori  constabit,  qnod  aliis  actibus  super- 
naturalibus  non  sil  i 

8  III. 

Priw  ipalis  dubii  difficultas  discutitwr. 

iaiis  312.  Accedamusjam  ad  praecipunm  hujua 
JjJdQg-controversiaa  punctum.  E1  quia  propriam 
refertnr.  sedem  habel  3  part.  intract.depanitet 

ad  eum  locum  remittimna  ultimum  in  hac 
difficultate  judicium,  el  hic  tantum  sub 
mua  modum    dicendi  I  tm  Junioria 

Thomistae,  qui  \  idetur  accedere  ad  propriam 
I).  Thon  itentiam.  Sed  quia  illum 

reperima  i  adeo  tritum  apud  autl 
aliquibus  durum  fore  existimamus,  eum 
non  approbamus,  Bed  prudentia  lectorisju- 
dicio,  el  electioni  submittimns 
praedictus  dicendi  modus,  nullam  mutatio- 
nem  sufficere  ad  remissionem  peccatorum 
venialium  hujus  status,  nisi  illam,  qn 
per  actum  supernaturalem  contritioni: 
charitatis.  Hanc  sententiam,  I 
remissione  venialium  extra  Bacramentum 
tuentur  omnes  fere  Doctoree  num.  3( 
PaUc  lati,  quibus  addendi  sunl  Palacios  in  4,  dist 
Laym."   l-  (^'SP-  "-'•  concJ.7,  Kellisonius  3  part.  qussi 
bomc  87,  art.  1.  dub.  1.  concl.  I.  Layman.  W>.  5 
Iracl.  6,  cap.   1,  num.   1  t.  Bonac.  disp.  5 
qusst.  6,  secf.  2,  punct.  .">.  el  alii  apud  ipsos 
Sed    loquendo   de    remissione   venialinm 
intra  sacramenmm,  quidam  eorum  illam 
Limitant,  existimantes  attritioneo 
mento  conjunctam  suflicere  ad  praedictum 


effectum.  In  quo  nu  ■  ad 

sua   principi  i    p 

constabit. 

Prob  itur  ei  primoi  r<->ha* 

authi  -    \\>t\ 

art.  1   ad  2,  inq  lit :  /.' 

peccati  venia  i  imj 

habitualh  ritur  tamen  atia 

actus  gr  i  i  non  pc 

subja  '  i  , ■■•  cato 

i 

i 
eadem   r 

amore  charitatis,  1 1  contritione  :  •  rc •>  mu- 
tatio  reqnisil  ve- 

niali 

iem  cha- 
rit.it 

in  1.  dist.  16,  q.     . 
ngit  d 

el  nullam  aliai 
nem,  ve 

.n  charitatis  Et    locc 

citati  vit. 

.  I 
quitur. 

non  est  atlril 

conti 

siqui  illt: 

ontinel  ; 
tnti 

nitentia 

nem  sufficil  im  pec- 

cal  i  venialia)  est  amor  charitatis  ;  Jiicenim 
parit  contrition  :-ie- 

moriaa  occurrunt  m  I>.Th. 

I  ri  non  possunl 

mutatione  intrinseca,  q  .  itri- 

tionem,  vel  n  charitatis.  Id 

Tho 

\n  resp.  ad  2,  ubi  ait  :  D 

. 

aliquali  i  virtuti 

scM 

nempe  art.  .  Attriti 

mod'  .  ut  di- 

trum  ir.  ttostantur.  \  i- 

deatur  Araui  .  art.  I,  Ar*«» 

1  ct  art.  I.  dub.  I. 


313.  His  testimoniis  quidam  respondentQw 
primo,  quod  licel  altritio  secundum  rpreu 

snfficial  ad  remissionem  rumven 

lium,  nihilomin  emattritioul  pr 

dens  a  gratia  sanctificanti  r  illam 

in: 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


519 


informata,  suflicicns  est  ad  praedictum  cf- 
fectum  :  ct  quod  comprehendilur  sub  no- 
mine  contritionis,  quam  ad  remissionem 
peccatorum  venialium  D.  Thom.  exposcit. 
Nam  de  attritione  sic  accepta  verificantur 
cum  omni  proprietate  illa  verba  S.  Docto- 
ris  :  Requiritur  tamen  aliquis  aclus  gratias, 
qui  non  potest  esse  in  eo,  qui  subjacet  veccato 
mortali;  attritio  quippe  a  gratia  procedens 
est  aliquis  actus  gratiae,  qui  prout  sic  non 
potest  cum  peccato  mortali  conjungi.  Se- 
cundo  respondent  alii,  D.  Thom.  non  com- 
prehendere  attritionem  secundum  quod  est 
pars  sacramenti  pcenitentiae  ;  nam  proutsic 
fit  aliquo  modo  contritio,  et  elevatur  vir- 
tute  sacramenti,  ut  possit  expellere  ve- 
nialia. 
Reiei-  Sed  utraque  responsio  videtur  insuffi- 
^"xho  ciens>  et  refellitur  authoritate  ejusdem 
S.  Doct.  qusest.  7,  de  Malo,  art.  1 1  acl  9,  ubi 
investigans  mutationem,  per  quam  peccata 
venialia,  cum  quibus  aliqui  ex  hac  vita  de- 
cedunt,  remittuntur  in  purgatorio  (quae 
difficultas  plurimum  negotii  facessivit  An- 
tiquis,  et  varias  excitavit  sententias)  con- 
cludit  in  hunc  modum  :  «  Dicendum,  quod 
«  remissio  venialis  in  purgatorio,  quantum 
«  ad  pcenam  est  ex  parte  purgatorii ;  quia 
«  homo  patiendo  exsolvit  quod  debet.  Sed 
«  quantum  ad  culpam  non  remittitur  per 
«  pcenam;  nec  secundum  quod  actu  susti- 
«  netur,  quia  non  est  meritoria ;  nec  se- 
a  cundum  quod  recogitatur.  Non  enim 
«  esset  motus  charitatis,  quod  aliquis  de- 
«  testaretur  peccatum  veniale  propter  pce- 
"  nam  ;  sed  magis  esset  motus  timoris  ser- 
vilis,  vel  naturalis.  Kemittitur  ergo  in 
«  purgatorio  veniale  quantum  ad  culpam 
«  virtute gratiae,  non  solum  secundum  quod 
•  est  in  habitu,  quia  sic  compatitur  veniale 
«  peccatum ;  sed  prout  exit  in  actum  chari- 
«  tatis  detestantis  veniale  peccatum.  »  Ubi 
perspicue  asserit,  detestationem  peccati  ve- 
nialis  propter  pomam  esse  insuflicientem 
ad  destruendum  ipsum;  et  Ioquitur  de  de- 
testatione  elicita  ab  animnbus  existentibus 
in  gratia,  ut  ex  se  liquet  :  atqui  omnis  at- 
tritio  hijjus  vitaa  est  detcstatio  peccati  prop- 
ter  poenam,  vel  aliud  inferiua  motivum, 
ut  docent  eommuniter  omnes  Theologi ;  si 
enim  excellentias  motivum  attingat,  jam 
non  attritio,  sed  contritio  est :  ergo  attritio, 
quamvis  procedat  a  gratia,  et  per  eam  in- 
fonnetar,  insufficiena  est  juxta  sententiam 
\).  Thom.  ad  destraendum  peccata  venialia. 
Alioqain  eadem  attritio,  el  abeadem  gratia 


procedens  sufficeret  in  purgatorio  ad  prae- 
dictum  effectum  ;  quod  tamen  S.  Doctor  ex- 
presse  negat.  Deinde  ideo  asserit  attritio- 
nem  in  purgatorio  elicitam  non  sufficere 
ad  expulsionem  venialis,  quia  licet  eonjun- 
gatur  cum  gratia  sanctificante,  nihilominus 
est  motus  timoris  servilis  :  sed  haec  ratio 
aeque  probat  in  attritione,  quao  in  hoc  statu 
conjungitur  cum  gratia  :  ergo  attritio  vel  a 
gratia  procedens,  vel  gratiae  conjuncta,  in- 
sufficiens  de  facto  est  ad  remissionem  pec- 
catorum  venialium.  Tandem  gratia  sacra- 
mentalis  non  praestat  attritioni  majorem 
oppositionem  cum  peccatis  venialibus,quam 
gratia  existens  in  animabus  purgatorii ; 
siquidem  haec  supra  gratiam,  et  supra  om- 
nes  modos  sacramentales  addit  confirma- 
tionem  in  bono,  et  impotentiam  peccandi 
venialiter  :  ergo  si  ex  sententia  D.  Thom. 
attritio,  sive  detestatio  peccati  venialis  ob 
metum  pcenae  elicita  a  gratia  purgatorii, 
non  sufficit  ad  destruenda  peccata  venialia, 
plane  infertur,  quod  secundum  mentem 
S.  Doctoris  attritio  conjuncta  gratiae  sacra- 
mentali  sit  insufficiens  ad  tollendum  pec- 
cata  venialia. 

Ad  haec  :  secundum  D.   Thom.   per  id  impug- 

iiQiitur 

ipsum  auferuntur  peccata  venialia  in  hacamplius. 
vita,  per  quod  auferuntur  in  purgatorio  : 
atqui  juxta  eundem  S.  Doctorem,  in  purga- 
torio  non  auferuntur  per  attritionem,  sed 
per  contritionem,  vel  amorem  charitatis  : 
ergo  ex  ejus  sententia  peccata  venialianun- 
quam  in  Lac  vita  auferuntur  per  solum 
motum  attriiionis  quoquo  modo  acceptum, 
sed  per  actum  contritionis,  vel  charitatis. 
Consequentia  patet.  Minor  etiam  constat  ex 
proxime  dictis.  Major  autem  liquet  ex  ar- 
ticulo  citato  in  corpore,  ubi  postquam  S. 
Doctor  difficultatem  hinc  inde  perpendit,  d.  Tho, 
conclusit  :  «  Et  ideo  oportet  dicere,  quod 
«  venialiaremittuntureispost  hanc  vitam, 
«  etiam  quantum  ad  culpam,  eo  modo,  quo 
«  remittuntur  in  hac  vita,  scilicet  per  ac- 
«  tum  charitatis  in  Dcum  repugnantem 
«  venialibus  in  hac  vita  commissis.  »  Et 
articulo  sequenti ,  cujus  titulus  est,  «  de 
«  remissione  peccatorum  venialium  in  hac 
«  vita,  »  resolvit  :  «  Dicondum,  quod  sicut 
«  supra  dictum  est  pcr  fervorem  charitatis 
"  peccata  venialia  remittuntur.  »  Dixcrat 
autem  peccata  venialia  non  remilti  justis 
per  motum  timoris,  et  deleslationis  corum 
ob  moliun  pcenao;  sive,  quod  idcm  cst,  per 
attritionem.  Ergo  <;x  mcnte  Angelici  Prae- 
ceptoria  ad   remissionem  poccatorum  ve- 


520 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


nialium  non  sufticit  attritio  quoquo  modo 
accepta,  sod  requiritur  perfectior  dolor  per 
actum  contritionis,  vel  charitatis. 
ltaiio        314.  Secundo  probatur  ille  dicendi  mo- 


inSiiisdus  ratione  desumpta  ex  D.  Thom.  locis 
modT  Proxime  relatis  :  quoniam  attritio  super- 
(liccmii  naturalis  secundum  se  nonest  mutatio  in- 
trinseca  sulliciens  ad  destruenda  peccata 
venialia  :  ergo  nec  attritio  conjuncta  gi 
sanctificanti,  vel  ab  ea  elicita  :  ergo  nec 
attritio  conjuncta  sacramento,  vel  gratiaa 
sacramentali.  Antecedens  probatar  :  tum 
quia  ita  communiter  docent  omnes  Theo- 
logi  contra  Durandum  infra  referendum. 
Tum  eliam,  quiamutatio,  quae  conjuri- 
cum  peccato  mortali,  est  insufficiens  ad  tol- 
lendum  veniale,  eo  quod  veni  mitti 

nequit,  nisi  mortale  auferatur,  ut  snpra 
vidimus  num.  303  ;  sed  attritio  Bupernatu- 
ralis  secundum  se  potest  conjungi  cum  pec- 
cato  mortali,  at  patet  in  pluribus  , 
ribus,  i{ui  accedunt  attriti  ad  e  icramentum 
pcenitenti  attritio  aupern 

secundum  se  ai  .         aatatio  suffi 
destructionem  peccati  venialis.  Tum  prae- 
terea,  quia  mutatio  sufficiens  ad  toltendum 
veniale  sufficit  ad  reparandam  p< 
aem  amicitiae  cam  Deo,  quae  ob  venialia 
imminuta  eral   in  levibua  ■  atqui  attritio 
supernaturalis  secundum  se  est  insufficiens 
ad  praedictam  reparationem  ;  siqui 
cundum  siderata  praescindit  ab  ami- 

citia,  et  multo  magis  ab  e 

i  idem  quod  prius.  Tum  deni 
priori ,  quoniam  peccatum   veniale   inju- 
piam,  ct  offensam,  saltem  secundum  q     I 
irrogal  Deo,   ut  supra  praemisimus  num. 
302,  ergo  mutatio  actualis,  el  intrin 
(jinr  ad  ejus  expiationem  desideratur,  d< 
ircire  aon  solam  malam  hominis, 
etiam  malum  Dei,  el  retractare  peccatum 
sub  utraque   ratione,  et   praecipue 
dum  ([uoil  esl  offensa  actn  a  Dei .  in 
potius,  quam  in  damno  hominis  ejua  ma- 
litia  consistil  :  atqui  attritio  Laturalia 

secundumsesumpta  nondo 
niali  secundum  quod  est  malum  Dei, 
quatenus  Deum  offendit,sed  sub  alio  motivo 
longe  inferiori,  utputa  qui  I  p  »•- 

nam,  vel  quia  retardal  a  gloria;  alioquin 
non  differrel  a  contritione,  et  tolleretur 
quacstionis  status  :  ergo attritio  SHpera 
ralis  secundum  se  sumpta  non  est  mntatio 
sufiiciens  ad  remissionem  peccatorum  ve- 
nialium. 
Prima  vero  consequentia  probatar  :  nuin 


ideo  attritio  snpernaturali 

non  est  sufficiens  i 

venialia,  quia  .^nat 

illis,  sed  p  test  cu 

ma  enim,  ant  quasi  forma  venialia  expel- 

lena  del 

sibilis  cum  illis,  utsupradiximufl  num. 

atqui  attritio  snpernal  it  eonjui 

grutie  sanctificanti,   \ 

non  u  I  Ut  aliq  lid,  q  10  I  pi 

dictis  peccatis  componi : 

n  ituralis  ut  conjuncta  gi  inti, 

vel  ab  ea  ]  iffi- 

lium.   1'rubutur  minor  :  tum 
ut  conjuncta  grati  b,  vel  al 

non  addit   -  ;fra- 

ponitur,  ut  patet  in 

tibus  :  ergo  uttritio  ut  conjun 

lon  est  mutatio 
liui:.  aem.  Tum  •  i  at- 

tritio  ul  procedena  a  grati  mte, 

immum  modom 

quendam    reJ  itioni  -    ad 

Deum  ultimum  fin 

lia  ; 

. 

'  in  plurib 

int  ir,  et  nihil 
veni 

mittunt  :  ergo  attril 
grutiu  sanctificante  est  mutatio 

idum  *  m  dt-ni  | 

nun:  .  iicit 

a  1  venialium  n 

motivoi 

tandum   |  im  veni 

inulum  Dei,  et  solum  illud  det<  statur 

ratione  mali  proprii  : 

conjnngatnr 

.in  motivum  ;  i  j.nn 

'    uttnti 
tolleretur  qu  ;>po- 

nitur,  quod  non  di  t  ir  nisi  tttrit 
juncl 

attritio,   Llcet  conjui  tifi- 

canti,  vel  ab  ea  procedat,  est  mutatio  in- 
safficienG  tionem  ; 

niuliuin. 

litiinu  denique  consequenti 
discursu  letor ;  n 

ideo  attritio  Bupernamralia  conjun 
tiaa  sanctificanti,  vel  a!  uon 

sufiicit 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


)2I 


sufficit  ad  destruendum  peccata  venialia, 
quia  hujusmodi  gratia  non  addit  attritioni 
repugnantiam  sufficientem    cum    peccatis 
venialibus,  sed  eam  relinquit  quantum  ad 
praediclum  effectum  in  eodem  fere  ?tatu, 
quem  habebat  secundum  se  :  atqui  gratia 
sacramentalis  supra  attritionem  secundum 
se,  et  elicitam  a  gratia  non  addit  repugnan- 
tiam  sufficientem  cum  peccatis  venialibus, 
sed  eam  in  eodem  statu  relinquit  :  ergo 
attritio  ut  conjuncta  gratiae  sacramentali 
insufficiens  est  ad  venialium  remissionem. 
Probatur  minor;  nam  ideo  gratia  sanctifi- 
cans  supra   attritionem  secundum  se   non 
addit  repugnantiam   sufficientem  ad  des- 
truenda  venialia,  quia  ipsa  gratia  sanctifi- 
cans  non  habet  cum  eis  repugnantiam,  sed 
potest  cum  illis  componi :  atqui  gratia  sacra- 
mentalis  nonhabetrepugnantiam  cum  pec- 
catis  venialibus,  sed  ea  in  subjecto  permit- 
tit  :  alioquin  habens  praedictam   gratiam 
non  posset  in  sensu  composito  illius  venia- 
liter  peccare,  quod  est  omnino  absurdum  : 
ergo  gratia  sacramentalis  non  addit  supra 
attritionem  repugnantiam  sufficientem  ad 
excludendum  peccata  venialia. 
ifir-      315.  Addit  primo  ille  Junior  discipulus 
,   D.   Thomae,  attritionem  de  venialibus  ut 
conjunctam  sacramento,  vel  gratiao  sacra- 
mentali,  non  addere  nisi  vel  ipsum  sacra- 
mentum,vel  aliquem  modum  intrinsecum, 
quo  gratia  per  sacramentum  producta  in- 
clinat  ad  speciales  actus,  et  exposcit  pro 
illis   specialia    Dei  auxilia,  utputa  gratia 
Eucharistiao  ad  devotionem,  etgratia  Con- 
firmationis  ad  confessionem  Fidei,  et  sic  de 
aliis.  Sacrementum  autem  non  est  causa 
formalis  intrinseca  remissiva  peccati  ve- 
nialis,  sed  ad  summum  est  causa  effectiva, 
ut  ex  seliquet;  et  ideo  sacramentum  non 
opponitur    peccatis   venialibus   formaliter 
per  seipsam,  sed  mediante  aliquo  effectu, 
quem  investigamus :  undeconnotatiosolius 
sacramenfi  insufficiens,  immo  impertinens 
ut  attritio  sortiatar  vim  intrinsecam 
ad  remittondum  formaliter  peccata.  Modus 
autemille  sacramentalis  est  qaid  habituale, 
et  permanens,   potensque    conjungi    cum 
peccatis  venialibus,  de  quibus  homo  atteri- 
tur;  alioquin  qui  nunc  habet  attritionem 
de  verbi  i  ,  et  recipit  sacrameBtum, 

et  rnodum  illum,  non  posset stante eo  modo 
(ftal  a  item  qu;jnrliu  gratia  sanctificans  non 
ittitur)  verba  otiosa  Loqui;quod  est  absur- 
durn,  ot  improbabile  :  consequens  ergo  e  t, 
quod  praedi  dti     aon  conferat  attri- 

Salmanl.  Curs.  theolog,  tom.  X. 


tioni  repugnantiam  ad  expellendum  for- 
maliter  peccata  venialia. 

Addit  secundo,  quod  quotiescumque  D. 
Thom.  explicat  modum ,  quo  sacramenta 
remittunt  peccata  venialia,  semper  id  ex- 
ponit  per  hoc ,  quod  sacrementa  pracstant 
effectum,  seu  gratiam  inclinantem  ad  actus, 
quibus  perfccte  detestamur  venialia  :  quod 
superfluum  esset,  si  ipsa  attritio  ut  con- 
juncta  sacramento  destrueret  peccata  ve- 
nialia  immediate,  et  antecedenter  ad  aliam 
operationem,  sive  mutationemintrinsecam 
perfectiorem ;  tunc  quippe  antecedenter  ad 
altiores  operationes  supponerentur  peccata 
venialia  remissa. 

316.    Ex     quibus    praecluditur     evasio 
Arauxo  dicentis  attritionem  conjunctam  sa- 
cramento  pcenitentiae  fieri  rem,  et  sacra- 
mentum  simul;  atque  ideo  gaudere  perfec- 
tione,   quam  non  habet  secundum  se,  nec 
ut  procedens  a  gratia  sanctificante ;  et  con- 
sequenter  ut  conjunctam  sacramento  pceni- 
tentiae  posse  excludere   peccata    venialia. 
Quoniam  hic  non  agimus  de  causa,  quae  ef- 
fective  mediate,  vel  immediate  destruit  ve- 
nialia  in  sacramento;  sed  de  forma,  aut 
quasi  forma  intrinseca,  per  quam  remit- 
tuntur.  Ex  eo  autem,  quod  attritio  in  sa- 
cramento  pcenitentiae  sit  res,  et  sacremen- 
tum  simul,  solum  habetur,  quod  concurrat 
active   ad   effectum   sacramenti ;   minime 
vero,  quod  sit  forma  intrinseca,  et  suffi- 
cienter  expellens  venialia  :  sed  adhuc  alia 
forma,  ut  sic  dicamus,  incompossibilior 
cum  venialibus  restat  investiganda.  Sicut 
etiam  attritio  cum  eodem  sacramento  est 
res,  et  sacramentum  simul  ad  destruendum 
mortalia  :  ex  quo  tamen  minime  habetur, 
quod  attritio  sit  forma  mortalia  expellens  • 
sed  solum  quod  mediante  gratia,  quam  ut 
pars  sacramenti  efficit,  concurrat  ad  mor- 
talium  destructionem. 

Excluditur  etiam  responsio  Vasquii  as- 
serentis  gratiam  cum  attritione  in  sacra- 
mento  collatam  esse  gratuitam  reconcilia- 
tionem  pro  peccatis  venialibus,  et  hac  ra- 
tione  ipsis  specialiler  opponi ;  nam  eo  ipso, 
quod  gratia  sacramentaiis  sit,  addit  supra 
meritum  operis  ali([uid  ullerius  ex  opore 
operato.  Hoc,  inquam,  excluditur  :  nam 
dari  gratiam  ex  opero  oporato  nihil  addit 
supragratiam  sanclificantem,  nisi  vel  mo- 
dum  aliquem  perfoclioris  intensionis,  vel 
modum  lacramentalem  supra  cxplicalum, 
vel  denique  quandam  extrinsocam  Dei 
benevolentiam;  et  neutrum  horum  sufficit 

34 


se- 
cundo 


Pracclu- 
duntur 
aliqna 
eflugia , 
Arauxo. 


Vns([. 


522 


DE  NE  I.MIif. 


ad  expcllendum  formaliter  peccata  venia- 
lia.  Non  quidem  augmentam,  sive  inte 
gratine ;  qaia  sicut  gratia  componitur  cum 
peccatis venialibus,  itaetejas;  ;um, 

u t  constat  in  .lustis.  Nec  moda 
talis,  alioquin   nos  redderet  impeccabiles 
venialiter,  ut  supra  vidimus.  '  lique 

extrinsi  quia  hic 

mus  de    forma  intrinseca   incompossibili 
cum  venialibua ;  et  Deus  licel  ab  i  strii 
valeat  condonare  poenam,  non  tamen 
truore  culpam,  ut  s.epius  in  hac  fli.-puta- 
tiono   diximns.    Videatur   Kelli  nbi 

supra,  dub.  2,  qui  Licef  doctrinam,  el  i  «- 
ponsionom  Vasquii  prosequatur,  ej 
insufficientiam,  el  rei  difl 
hia  \  ei  bia  :     H  bc  solutio  non  est  adeo 
«  dens;  ad  hoc  taj  endom  i 

«  aliud  responderi  non  possit,  nisi  velimus 

recurrere 

tioncm,  quae  favi  t  !  qoi 

dicunt  peccata  nostra  remitti  non 
■    inhanrentem  emendationem, 
"  trinsec  im  non  imputationem. 

i  ec  sunt,  quibus  ille  Thomista  suum 
dicendi  modum  fulcire  contendit.  Eis  t  unen 
non  subscribimus,  proprium  jodicion 

.  antes  ad   locum  citatom  ex  '.'>  part.  nbi 
rem  <'\  professo  disc  ttien  I  ne  bic 

penitus    e  ir,  Bliqn 

ciemua  infra  num. ! 

0.  iv. 

Referuntur  opiniones  f/rioribus  assertionSbus 
oontrai  i r,  ei  earutn  moi     -       urritur. 

317.  Adversoa  doctrinam  hactenot  tra- 
ditam  plures  sunt  sententi  e.  Prima  asserit, 
peccatum  veniale  |         i   tnitli  vel  al 
trinseco,  vel  per  Bolam  inflictionei 
,n.  Ita  Scotus  in.   l,  dist,  15,  ewasf.  1,  Gabriel 

mSjm!  ,list- u'*<  v/W- :>- art-  ::-  }[a'         '-'• 

ijnrsi.  1.  »'t   alii.  1'riinuin.  et   praecipuum 
eorum  fundamentum  eat,qoia  existimant, 
quod  transacto  actu  peccati  veniaiis,    non 
remanet  nisi  reatos  ad  pcenam  ipsi 
pondentein  :  quaa  oblig  1 1  i  -  •  vel  c 
valel  ab  extrinse  o,  vel  extingoi  per  i] 
•   poenaa  inflictionem.  Sed  hoc  fundamentum 
convLilsuin  sapins  manel  ex  dictis  in  hac 
disput.  et  praecipueex  his,  qoa  Bupra  praa- 
misimus  §   l,  ubi  ex  communi  sententia 
Tneologorum  Btatuimus,  peccatum  veniale 
habitualo  imporlare   non   solum    reatum, 
sed  etiam  suam  qualemqualem  maculam, 


qua?  vore  Ji 

hoc  fundamento  reli 

Ar_r  litur  primu.  q  Prh 

■  mea 
natio  extrinseca,  vel  condi- 

gnaj,  sequeretur  quod  pe  ali- 

im  hominum,  qui  damnantur,  puni- 
rontur  in  aeternum  :  ir- 

flum 

lionem   | 

damnati  null  im  recipiunt  _ 

naturalem  :  i 

vel  j 

vcl  ;  lictam.  | 

dami  bont,  ot  in 

quent  .  nit 

ultra 

t  ir  i 

•r- 
num. 

I 

! 

ecatum  voniale 

..  nihi- 
:rn- 
nationis  ibile  ob  i 

po- 
iri,  ut  tradil  D.  I  h« >m.  q 

.   1".  hi 

::i  __tcr- 
n  mii  ex 

ndo, 
••  qoia  non  prn 

i  lit  irremissibi  nc- 

i  tum.  r. 

Vi  le  in1  :ct. 

T  inc 

ab 
occurr 
\  m  li  \i\  m; 

." :  1  - 
nialia  remittuntiir  in  pi 
remittuntur  per  aliqua:  Ln-   i 

trina 

remittuntur  vel  persolameNtnnsecam 
itionem,  vel  \ 

im  olim  n 
runt    II:. _  S.    \  ictore,    6*1 

Alens  .munis  apod  Theo- 

justus  habens  peccata  venialia  io 

am. 


DISP.  II.  DUB.  VIII. 


523 


amcntiam,  et  in  ea  decedere  ;  in  quo  eventu 
certum  cst,  quod  peccata  venialia  non  fue- 
rint  remissa  in  Jiac  vita;  aliunde  autem 
nequit  homo  illis  inquinatus  consequi  bea- 
titudinem  :  ergo  debet  ab  eis  mundari  in 
purgatorio.  Minor  autem  suadetur  :  tum 
quia  voluntas  animae  separatae  est  immuta- 
bilis  :  ergo  nequit  detestari  peccata,  cum 
quibus  hinc  migrat.  Tum  etiam,  quia  ani- 
ma  in  purgatorio  existens  per  actus  a  se 
elicitos  non  meretur  aliquod  praomium 
acternum,  vel  temporale;  alioquin  posset 
ibi  existens  in  merito  gloriaa  proficere  : 
ergo  nec  meretur  remissionem  peccati 
venialis.  Tum  denique,  quia  si  anima 
in  purgatorio  existens  posset  per  actus 
a  se  elicitos  destruere  peccata  venialia 
quoacl  culpam,  pariter  posset  ea  destruere 
quoad  pcenam  ;  cum  majus  quid  sit  remissio 
culpae,  quam  pcenae  :  consequens  est  falsum, 
alioquin  per  praedictos  actus  saepius  repeti- 
tos  posset  pcenam  sibi  impositam  citissime 
absolvere  :  ergo  peccata  venialia  in  purga- 
torio  non  remittuntur  per  actus  ab  anima 
elicitos. 

Respondetur  concedendo  majorem,  et 
negando  minorem  ;  nam  ut  supra  vidimus 
ex  D.  Thom.  peccata  venialia  quoad  culpam 
remittuntur  in  purgatorio  per  actumdilec- 
tionis,  et  charitatis,  quo  anima  detestatur 
peceata.  Ad  primam  probationem  in  con- 
trarium  respondet  D.  Thom.  quxst.  7,  de 
Malo,  art.  11  ad  2,  his  verbis  :  «  Dicen- 
«  dum,  quod  in  futura  vita  non  est  aliqua 
«  mutatio  voluntatis  quantum  ad  finem, 
«  vel  quantum  ad  charitatem,  vel  gratiam  ; 
«  potest  tamen  esse  aliqua  accidentalis  mu- 
"  tatio  per  remotionem  impedimenti.  »  Et 
in  4,  d\ •/.  21,  7"  '  \t.  1,  art.  3,  qusstiunc.  1 
ad  '>,  inquit  :  «  Dicendam,  quod  venialia 
-  non  variant   statum  hominis,   quia  nec 

<  tollunt,    nec  diminuunt  charitatem,  ,=e- 

<  cundum  quam  mcnsuratur  quantitas  gra- 
«  tia-i  bonitatis  animae.El  ideoper  hoc,  qaod 

enialia  dimittuntur,  vel  eommittuntur, 

ilismanet  anima,  qualis  prius.  b 

.\d  secandam  letur,  quod  contri- 

jtio  in  purgatorio  nonconsequi- 

tur  remissionem  peccati  venialia  per  mo- 

dam  meriti,  sed  per  modum  formae,   aut 

rmae  plr  sice  incompossibilis.  Unde 

I  praedicti  actus  non  sint  merito- 

rii  in  praadicto  statu,   minime   sequitur, 

i  ncqueanl  j  m  veniale  exclu 

n  iionem  indical  D.  Thom.  loco 
de  malo  in  n  pon  .  ad  5,  ul>i  ail  :  a   l)i- 


«  cendum,  quod  remissio  culpae  venialis 
«  non  facit  profcctum  spiritualem  per  se, 
«  scilicet  quantum  ad  augmentum  spiritua- 
«  lis  boni  ;  sed  solum  per  accidens,  scilicet 
«  quantum  ad  remissionem  impedimenti.» 
Et  statim  ad  6  :  Meritum,  inquit,  «  gloriae 
«  essentialis,  vel  accidentalis  pertinet  per 
«  se  ad  profectum  spiritualem,  qui  est  per 
«  augmentum  spiritualis  boni  ;  unde  non 
«  est  similisratio.  »  Addit  tamenloco  supra 
citato  ex  4  Sent.  in  resp.  ad  4  hacc  verba  : 
«  Dicendum.  quod  post  hanc  vitam  non  po- 
«  test  esse  meritum  respectu  praomii  essen- 
«  tialis  ;  sed  respectu  praemii  accidentalis 
«  potest  esse,  quandiu  manet  homo  in  statu 
«  viae  aliquo  modo ;  et  ideo  in  purgatorio 
«  potest  esse  actus  meritorius  quantum  ad 
«  remissionem  culpae  venialis.  »  Quod  la- 
tius  examinabimus  tract.  seq.  dispA,dubA. 

Ad  tertiam  patet  ex  proxime  dictis,  quia  . 
actus,  quo  anima  purgatorii  detestatur  pec- 
cata  venialia,  habet  incompossibilitatem 
cum  illis  sumptis  quoad  culpam  ;  et  ideo 
eorum  maculas  physice  statim  excludit.  At 
iclem  actus  incompossibilitatem  non  habet 
cum  pcena,  quaa  propter  venialia  infligi- 
tur  :  sed  hujus  duratio,  aut  cessatio  depen- 
det  tum  ex  satispassione,  tum  ex  voluntate 
divina.  Noluit  autem  Deus  acceptare  actus 
ab  animabus  in  purgatorio  elicitos  loco  sa- 
tisfactionis  :  et  ideo  licet  illos  repetant, 
non  ob  id  satisfaciunt,  vel  pcenam  extin- 
guunt ;  requiritur  enim  tam  ad  satisfactio- 
nem,  quam  ad  meritum  pactum,  sive  ordi- 
natio  divina,  ut  loco  proxime  cit.  videbi- 
mus.  An  vero  animae  eliciant  actum  de- 
testativum  venialium  in  ipso  instanti 
separationis  a  corpore.an  paulo  post,parum 
ad  decisionem  praesentis  ditficultatis  refert. 
Videatur  tamen  Arauxo  ubi  supra  rfis^.  2,  Arauxo- 
dub.  2,  concl.  3. 

319.  Arguitur  tertio,  quno  si  justushabensTcnium 
peccata  venialia.   et  dormiens  occidereturm^u*TI 
pro  Christo,  mundaretur  ab  omnibus  poc- 
catis  venialibusquoarl  culpam,  et  prenam  ; 
et  tamen  non  haberet  aliquam  mutationem 
intrinsecam,  per  quam   venialia  detestare- 
tur,   ut  supponitur  :  ergo   nutla    mutatio 
iriini  eca  desideratur,  ut  venialia  possint 
auferri.  Majorvidetur  certa,  quia  marty- 
rium  habet  rationem  Baptismi,  ac  proindo 
toilit  omne  peccatum,  nisi  ai>ponatur  obex, 
(jui  profecto  a   dormiente  non  apponitur, 
utexse  liquel  :  ergo  homo  in  pracdictocasu 
mundaretur  ab  omnibus  peccatis  veniali- 
bus.  Ad  qnod  latia  (ixpressit   I).  Thom.  3 


524 


DE  JUSTIFICATIONE  IMI'II. 


Tho 


Solotio. 


"Niliilis. 


Beeimda 

opinio 

contra- 


Durand 

ralutl. 

Argcnt. 

rrimiini 
strgu- 

-Tllf  lltlllll 


Seeun- 

iliiin. 


purt.  quxst.  87,  urt.  1  ud  2,  ubi  ait  :  «  Di- 
«  cendum,  quod  passio  pro  Christo  susccp- 
«  ta  obtinet  vim  Baptismi ;  et  ideo  purgat 
«  ab  omni  culpa,  et  veniali,  et  mortali, 
«  nisi  actualiter  voluntatem  peccato  inve- 
«  nerit  inha^rentem.  » 

Huic  argumento   respondetur,  quod  cum 
martyrium  habeat  rationem  Baptismi,  eo- 
dem  etiam  modo  peccata  venialia  remittit. 
Quomodo  autem  Baptismus  illa   remittat, 
ex  infra  dicendis  latius  constabit,  et  non 
obscure  habetur  ex  supra  dictis.  I  ndeobi- 
ter  excluditur  Cajetanus,  qui  plus  marty- 
rio,  quam  Baptismo  attribuens  dixit,  mar- 
tyrium  habere  vim  remittendi  peccal  i 
nialia,  de  ([uibus  martyr  habet  actualem 
complacentiam.  Sed  Cajetanum  bene  refel- 
lit  Nunus  3  part.  quwst.  s7,  in  expositicme 
art.  1,  circa  finem.  Modo  bre\  iter  dicendum 
est,  martyrium  non  remittere  formaliter 
peccata  venialia,  a  I         tive,  el  pr< 
cendo  aliquid  iu  anima,  quod  sil  incom] 
sibile  cum  ipsis  :  unde  oon  sequitur,  q 
in  casu  argumenti  remitttantur    venialia 
absque  aliqua  mntatione  intrinseca.  Quid 
autem  sit  illud  intrinsecum,  et  quor 
dcstructioncm  venialiom  concnrrat,  infra 
constabit,  nbi  explicabimus,  quomi 
cramenta  talia  ;  remittant. 

ada  sententi  i  d  I  remis- 

sioncm   ;  rnm   venialium  requii 

sufficere  formalem,  et  expressnm  eornm 
dolorem,  sive  bic  d  »lor  sit  contriti 
attritio.  fta  Durandus  in  1,  dist.  16,  qu 
'2,  ct  dist.  2l,qtusst.  2,   Paludan.   ibidem, 
quxst.  1,  art.  2,  Thomas  Argentinas  art.  2, 
tt   i,  et  alii.   Quae  potesl   | 
quia  unuin  contrarium  neqnit  tolli  conna- 
turaliter,  nisi  per  aliud   contrarinm  pro- 
portionalum  :  sed solus dolor,  et   formalis 
displicentiaest  contrarinm  proportionatum 
ad  tollendum  venialia  :  ergo  venialia  au- 
ferri  non   valent  absque   formali   eornm 
displicentia,  et  dolore.   Snadetur  minor, 
quia  veniale consistit  in  complacentia inor- 
dinata,  et  indebita  :  sed  huic  complacentiae 
solum  opponitur  displicentia  :  ergocontra- 
rinm  proportionatumadtollendum  venialia 
est  solus  dolor,  et  formalis  displicentia. 
Secundo,  quiasi  aliquisalius  actnsoppone- 
retur  venialibus,  maxime  amor  Dei  i 
hujusmodi  amor  illis  non  opponitnr  :  i 
nullus  actns,  praeter  dolorem  formalem, 
opponitur  peccatis  venialibusj  atquei 
solus  hic  actnsilla  valebit  excludere.  l'ro- 
batur  minor  :    tum  quia  amor   Dei   iiiper 


omnia  compatitur  cum  aliqui: 
venialibus :  ergo  non  opponitor  illis.  Tum 
etiam,  quia  amor  Dei   non  habet  maj«  : 
oppositionem   cum    istis,   (juam   cum  illis 
peccatis  venialibus  :  ergosi  aliquod  exclu- 
dit,  expellet  etiam  omnia  ;  quod  tame:. 
absurdum.  Tnm  deniqne,  quia  amor 
non  importat  displicentiam,  et  dolorem, 
•  1  potinsdeIectationem,et  gaudium  :  • 
non  poteit  haf  m  illiu 

':ac,  atqn  .itur 

inordinationi,  qaas  in venialiboi  ir. 

Ad  primum  r<  -  tndo  miri- •-"««■ 

rem.  Ad  cujus  i  .  m  dicendum  est,  pno 


:.i 


I  licet  s 
formaliter,    et   imi 

nihilominus   etiam    ai  .itur 

virtnaliter  i  ;.ian- 

do  videlicel  tar 

Isipeccal  ria?  occurrv- 

:.  VA 
hujusmodi   virtuali  utia 

suii: 

tiam  im  im  sibi 

tim  tm  veni  :':per 

afferant  tam,  el  formalem  con 

centiam,  tntnm   virtoalem,  ut  j 

inil 

titi  i 
inordin 
Ex  quibo 

minoi 
tiom  qnia  li- 

p  itiatur  cum  ali- 
qnibos  \  .raor 

ita  fen  ma- 

liter, 

■no- 
tollunl  u 
tra  lit  D.  T! 

r,        I  ■ 
i  itur    qo  Qti  i. 

I I  cum  aliq 
d  ::.    i  fectam  in  Deam, 

qaidqu  rreret, 

hoc  mota    retardaret,  «!i 

illo  non  cogitaret. 
quia  fieri  potest,  at  a  adeo  ; 

fectas,  at  omnia  venialia   virtua'. 

:itor  illa  expellat.  i 
aon  est  absurdum,  ut 
part.  </' 

testimonio  ex    1.  \\m.  1,  Si  di 
(juia  peccatum  non  hubenua,  i}»i  n  i  - 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


525 


cimus,  inquit  :  «  Dicendum  quod  illud 
«  verbum  non  est  intelligendum,  quin  ali- 
«  qua  hora  possit  homo  esse  absque  omni 
k  reatu  peccati  venialis  ;  sed  quia  vitam 
«  istam  Sancti  non  dicunt  sine  peecatis  ve- 
«  nialibus.  »  Et  similia  tradit  auxst.  1 ,  de 
Malo,  art.  12  ad  4.  Potest  tamen  amor 
charitatis  esse  ita  languidus,  ut  sic  loqua- 
mur,  ac  remissus,  quod  quaedam  peccata 
venialia  excludat,  et  non  alia,  utstatim  ex- 
plicabimus.  Tandem  ultima  probatio  tan- 
tum  concludit,  amorem  charitatis  non  esse 
dolorem  expressum,  minime  vero,  quod 
non  importet  displicentiam  virtualem ; 
quia  ipsa  delectatio  circa  summum  bonum 
vim  habet  gignendi  dolorem  de  peccatis, 
si  memoriae  occurrant. 

321.  Dices  illam  conditionalem,qua  uti- 
tur  D.  Thom.  et  per  quam  explicamus  dis- 
plicentiam  virtualem,  et  vim  amoris  chari- 
tatis  adtollenda  venialia;nempe,  Si  homini 
peccata  memorix  occurrerent,  displicerent 
ei,  et  doleret  ei  se  hxc  commisisse,  nihil  ma- 
gis  ponere  in  esse,  quam  istam,  v.  g.  Si 
homini  occurreret  occasio  subeundi  marty- 
rium,  illud  pateretur,  quam  forte  Deus 
cognoscit  esse  veram  :  sed  hoc  posterius 
non  sufficit,  ut  qui  est  sic  affectus,  conse- 
quatur  aliquos  effectus  martyrii,  inter  quos 
computatur  remissio  peccatorum  venia- 
lium  ;  sed  requiritur,  quod  actu  patiatur 
martyrium  :  ergo  nec  veritas  illius  prioris 
conditionalis  prodest,  ut  peccata  venialia 
auferantur. 
tur.  Respondetur  veritatem  aliquarum  condi- 
tionalium  aliquando  fundari  non  in  conne- 
xione  antecedentis  cum  consequenti,  sed 
solum  in  decreto  Dei  statuentis,  ut  posita 
aliqua  conditione,  sequatur  hic.  aut  ille 
effectus,  quamvis  disparate  se  habeat  ad 
ipsam.  fn  quo  eventu  non  sequitur,  quod 
eaconditio  habeatvim  pariendi  illum  ef- 
fectum  disparatum,  aut  quod  prastei  vir- 
tualiter,  qaod  ipse  efleclus  communicaret 
Cormaliter.  Et  hoc  pacto  se  habet  secunda 
conditionalis,  qu  e  in  objectione  proponi- 
tur;  nam  forte  decernit  Deus,  qnod  *i  l'<- 
iti,  mortali  p  ru  retur  in 
//•/  ,  aui  iUa  oceasione,  consequeretur  gra- 
\ur  martyrium.  I  bi  satis  elu- 
quod  effectua  ille  non  redacitar  necad 
Petram  peccatorem,  nec  ad  oocasionem 
illam,  sed  ad  i  cam  Dei  dj  po  itio- 

. .  Qnandoque  autem  veritaa  conditiona- 
ii   fundat  ir  iu  virtnte  antecedentia  ad  in- 

et  tnnc  antecedena 


importat  virtualiter  consequentis  effectum. 
Quo  pacto  se  habet,  qui  detestatur  mortalia 
in  communi,  et  studet  ea  cognoscere  in 
particulari :  nam  profecto  si  tunc  memoriae 
occurrerent,  de  singulis  displiceret.  Et 
idem  proportionabiliter  accidit  quoties 
quis  ferventer  diligit  Deum  ;  nam  licet  de 
venialibus  retardantibus  charitatem  non 
recogitet,  detestaretur  tamen  illa,  si  me- 
moriae  occurrerent;  et  sic  habet  virtualiter 
eorum  detestationem,  nempe  in  causa  suf- 
ficienti.  et  quantum  est  de  se  efficaci  ad 
inferendum  displicentiam  formalem.  Et 
ita  intelligitur  conditionalis,  per  quam 
D.  Thom.  exponit,  qualiter  amor  fervidus 
charitatis  sit  virtualis  pcenitentia  peccato- 
rum  venialium. 

Quod  autemhujusmodi  amor  sitfervidus 
et  sufficiens  ad  praedictoseffectus,  potest  re- 
gulari  tum  penes  ejus  maximam  intensio- 
nem ;  potest  quippe  esse  adeo  perfectus,  ut 
sicut  nullum  secundum  veniale  actuale  per- 
mittit,  ita  cuncta  detestaretur,  si  memoriae 
occurrerent;  praasertim  cumhujusmodi  ex- 
cellens  amor  afferat  secum  maximam  animae 
elevationem  in  Deum,  et  res  divinas.  Tum 
penes  quandam  extensionem  objectivam, 
ut  si  quis  tanti  faciat  perfectam  cum  Deo 
conjunctionem,  ut  statuat  explicite  parvi- 
pendere  cuncta  temporalia,  et  sensibilia,  et 
taedeat  ipsum  propriae  defectibilitatis,  et 
pronitatis  ad  malum ;  nam  proculdubio 
quamdiu  homo  huc  affectu  urgetur,  detesta- 
tur  virtualiter  cuncta,  quae  praedictam  con- 
junctionem  retardant,  qualia  sunt  omnia 
venialia,  licet  eorum  non  recordetur.  Et 
cum  adsunt  hujusmodi  affectus,  verosimile 
satis  est,  quod  omnia  venialia  evanescant. 
E  contra  vero  solet  amor  charitatis  esse  re- 
missus,  et  valde  restrictus  ex  parte  objecti, 
utcumaliquis  recordatur  peccatorum  ve- 
nialium,  saltem  ut  sibi  possibjlium;  et  ni- 
hilominus  solum  explicite  resolvit,  nun- 
quam  delinquere  graviter  transgrediendo 
praecepta,  quae  obligant  sub  mortali.  In  quo 
eventu  satis  probabile  apparet,  quod  nul- 
lum  veniale  remittatur  ;  nam  praedictus 
affectus  non  continet  virtualiter  eorum  re- 
tractationem.  Aliquando denique  amor  cha- 
ritatis  medio  modo  se  habet,  ut  si  quis  ex 
amore  ad  Deum  timeat  separationem  ab  eo 
perculpam;  nec  tamen  firmiter  decernat 
vitare cnncta,  quaBa  [)r;edicto  amore  retar- 
dant.  Nam  hujusmodi  affectus  pracontinere 
videtnr  detestationem  eorum]  venialhim, 
qns  magis,  et  i>roximius  disponunt  ad  mor- 


526 


DK  JUSTIFICATIONE  I.MI'11. 


talia,  ut  est  curiositas  aspiciendi  fcominam; 
non  autem  eorum,quaj  leviora  sunt,  etmi- 
nus  periculum  prasefernnt,  ut  est  verbum 
aliquod  otiosum.  Et  ita  quaedam  venialia  ex 
vi  pradicti  amoris  remittentur,  sed  non 
omnia.  Nec  in  hoc  aliqua  alia  magis  certa, 
et  omnino  determinata  regula  nobis  occur- 
rit,  qua  efiectum  amoris  charitatis  in  or- 
dine  ad  venialium  remissionem  dimetiri 
D.Tho.  valeamus.  Ilanc  autem  docet  D.  Thom.  in 
4,  dist.  \0>,(jutf$l.  2,  art.  ',  qussstiu 
his  verbis. 
Tertia  3?2.  Tertia  sententia  defendit,  ad  re- 
Strariam'ss^onem  peccatorum  venialium  sutTicere 
ati([uam  poenitentiam  formalem,  vel  vir- 
tualem;  et  hanc  virtualem  displicentiam 
salvari  nonsolum  iu  amore  charil  I 

etiam  in  pluribus  aliis  virtutum  actibus ; 
quamvis  in  assignandis  hnjusmodi  oj 
tionibus  non  t  lianl  ejns  Authu- 

DBona.  res.  Ita  I).  Bonavent.  in  i,dist.  21,  ori.  I, 
§abriJj#  quxst.  2,  Scotus  ibidem   qumtt.  1.   Gabriel 
Major.  disi.  16,    qwsst.b,   art.  2,  Major  qumst.  I, 
Medln.  Suarez de Pcenitentia  disp.    11,  sect.  '•*>,  Me- 
Dicast.  dinaComplut.  tract.  1  dePoenitent.q 
Joan.  a  Dicastillus  disp.  2,  dub.  17,  ;</<///.  [01  et  alii 
Gonet. "  plures.  Quibus  etiam  ea  Thomistis  subscri- 
buntNngnus  3  part.  quast.  87,arf,  1,  Ji 
a  S.  Thoma  ibi  disp  »net  disp. 

4  de Poenitentia  art.  I,  §3,  num.  2\  rt  alii. 
1'niMum     QnaB  sententia  potesl  probari  prixno 
•gJJfConcil.  Trident.  wss.  1  I,  eoj>.5,  ubi  di 
Trident.  peccata  venialia  posse  i 

citraculpam  'etrationem  tradit,  >t 
sunt  multis  aliis  mediisexpiari :  sed  .-i 
sacramentum  pcenitentiae  nonpossunl  ve- 
nialia  anferri,  nisi  per  dilectionem  Di 
dolorem  ex  hoc  amore  pn  ni,   non 

possent  expiari  mediis  alji     i  .       i 

unico  tantum  ;  i 

possunt  non  solum   per  contritionei 
amorem  Dei,  sedetiam  per  acl  IS   aliarum 
virtutum  a  gratia  proceden 
D.Tho.      Confirmatur  ex  I).  Thom  3  part.   7 

87,  art.  1,  ubi  explicans  virtualem  pceni- 
tentiam,  quoosullint  ad  tollendum  venialia, 
addit  :  Puta,  cum  aliquis  fertur  secundum 
affectum  in  Deum,  ei  res  divinas,  etc.,  sed 
motus,  quo  affectus  ferturin  res  divinas, 
salvatur  non  solum  in  actu  charitatis,  sed 
etiam  111  actibus  religionis,  fidei,  et  aliarum 
virtutum  :  ergo  ii  etiam  actus  sufficiunl  ad 
tollcndum  venialia. 
Ecspon-  Ad  argumentum  desumptum  ex  Triden- 
S1°-  tino  respondetur,  quod  sicut  sacramentom 
pcenitentia»  est  remedium  contra  venialia, 


non  quidem  quia  sei] 

cludat ;  sed  quia  efficit  formam,  per  quam 
destrnitnr  :  ita  et  i.\  uit 

Concilium,  posse  venialia  aliis  multis 
mediis  deleri ;  quia  praeter  sacramentnm 
pcenitentis  dantur   alia  sacramenta,  quae 
causant   venialinm  em,   ut; 

Confirmatio,  Eocharistia,  Extrei  tio. 

Sunt  etiam  qui  aliquibus  sacramentalibus 
similem  virtntem  c  pluri- 

bus  reme  lii  iri.  Sed 

nos  in  prasenti  de  !am 

efficientis  non  agimo  medio  for- 

mali,  nempe  de  fon  :na. 

per  quam  venialia  imnv 
Quocirca  pra  Lictnm  testimoninm  nihil  ad- 
vers 

Ad  confirmatii 
mam  eo 

nte  ab  habitu  charitatis,  ut  constal  I 

ei  i;  •  ipra  diximu  -  nti 

iri- 
nim  non  solnm  afficitui 
etiam  b  1  n 
tlori  mo  : 

virtutom,  n 

maliter  imperantor  a  ch  iri 

expn 

qnatenns  diverl  int  mi- 

nime  infertnr,  q  irnin  \  i  r  t :.  1 

indnnt 
vel  virt ■; 

ritatis,  possinl  '■ 

ideo  displii  rm  ilis,  vel  virtualis 

ita  in  actu  charit  1  uc-    lum 

tionem  venialinm  .   qni  1  , 
convertimnr  in  I  innltim 

:i,  et  detestamnr  \ 
snnt  aliqna  ofiiensa  1 1 

snnl  .11  virtntnm  a  .i   1 

grati  ctns 

snfficinnt  ttnr 

minor,  qnia  attritio 
gratia,  qna  parte  est  attritio,  detest  ttur 
nialia  ;  et  qua  parte  a  grati 

i-  saltem  virtnaliter  in  Deum  altimum 
finem,  participatqne  modnm  aliquem  in- 
trinsecnmde  linea  charitatis,  nt  constabit 
trad.  seq.  disp.  i,dub.  1.  idemqoeproj 
.  ibiliter  convenit  reliqnis  virtutnm 
tibus,  qni  ajnsto  elicinntur :  ei  nes 

hnjusmodi  ictoa  prastant,  saltem  virt  1 
ter,  quod  communi  ,  vet 

contriti 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


527 


contritionis  detestans  ibrmaliter,  aut  *vir- 
tualiter  venialia. 
conflr-  Confirmatur  primo;  nam  plus  est  me- 
prfmo.  TeTl  ciugmentum  gratiae,  et  gloriae,  quam 
destruere  venialia  :  sed  omnes  actus  virtu- 
tum  procedenles  a  justo ,  et  formati  per 
modum  charitatis,  sunt  sufficientes  ad  me- 
rendum  augmentum  gratiae,  ut  loco  citato 
videbimus  :  ergo  sufficiunt  ad  destruendum 
peccata  venialia. 
cifndo  Confirmatur  secundo  ,  quia  omnis  actus 
virtuosus  hominis  justi  satisfacit  pro  poena : 
ergo  illam  tollit  :  sed  etiam  auferre  non 
valet,  nisi  prius  auferat  culpam  :  ergo  om- 
nis  actus  virtuosus  hominis  justi  aufert  cul- 
pam  venialium.  Praesertim,  ut  addit  Scotus 
suam  limitans  sententiam,  quanclo  actus 
virtutis  tantum  placet  Deo,  quantum  ipsi 
displicuerat  peccatum  veniale. 
Occurri-  Ad  argumentum  respondetur,  amorem 
arga-  charitatis  non  ea  praecise  ratione  auferre 
mento.  peccata  venialia,  quia  fertur  in  Deum  ulti- 
mum  finem  ;  alioquin  quilibet  charitatis 
amor  illa  destrueret,  quod  est  absurdum, 
cum  possit  praedictus  amor  ex  specie  sua 
componi  cum  venialibus,  tam  actualibus, 
quam  habitualibus.  Convenit  ergo  praedicto 
amori  vis  expollendi  venialia,  vel  quia  ea 
formaliter  refutat,  vel  quia  est  adeo  per- 
fectus  intensive,  aut  extensive  ex  parte  ob- 
jecti,  quod  importat  virtualem  eorum  dis- 
plicentiam,  modo  superius  explicato.  Ali- 
unde  autem  haec  displicentia  procedens  ex 
proprio  motivo  charitatis  detestatur  venia- 
lia  ex  motivo  adaequate  sufficienti  adeorum 
retractationem  ,  videlicet  quia  Deum  ali- 
qualiteroffendunt.  Et  in  hoc  sensu  concessa 
majori,  negamus  minorem.  Ad  cujus  pro- 
bationem  dicendum  est,  attritionem  super- 
naturalem  a  gratia  sanctificante  proceden- 
tem  non  habere  ex  vi  hujus  eam  proportio- 
nabilitor  vim  retractandi  venialia,  quae  in 
actu  charitatis  juxta  modum  Quper  exposi- 
tum  reporitur.  Nam  attritio  ex  sua  specie 
oon  detestatur  venialia,  quia  Deum  oflen- 
dunt,  velabeo  divertunt;  sed  quia  nocu- 
mentum  peccanti  aflerunt,  aut  poonam  me- 
rentar  :  ande  ri  Itoc  posteriusmotivam  de- 
ficeret,  ex  vi  attritionia  nqn  displicerent. 
Modusaatem  ille,  qaem  attritio  participat 
acharitate,  etper  qoem  refertar  ad  Deam 
altimam  finem,est*olum  modus  generalis, 
et  charitati  secandam  speciem  conveniena  i 
etnon derivatar  abea  tervori  exceilentia, 
indum  quam  amor  charitatii  dete  itatur 
virtualiter  venialia.  Unde  licat  amor  cha- 


ritatis  ex  specio  sua  praecisive  accepta  non 
retractat,  nec  aufert  venialia  efficaciter  : 
ita  modus  participativus  praedicti  amoris, 
et  derivatus  ad  attritionem,  nequitsufficere 
ad  eorum  exclusionem.  Si  autem  charitas 
ex  formali,  aut  virtuali  venialium  displi- 
centia  imperaret  eorum  attritionem,  aut 
actus  aliarum  virtutum,  libenter  concedi- 
mus  venialia  destruenda  fore,  tum  ob  dis- 
plicentiam  habitam  in  actu  charitatis  im- 
perante,  tum  ob  specialem  charitatis  mo- 
dum,  quem  attritioex  illo  speciali  imperio 
participaret. 

Ad  primam  confirmationem,  omittendo 
praemissas,  negamus  consequentiam,  qua3 
non  recte  infertur  ex  illis.  Nam  Licet  inper 
se  subordinatis  qui  potest  majus,  possit  efc 
minus  :  at  in  eis  quae  non  subordinantur, 
sed  disparate  se  habent,  non  verificatur  ea 
regula.  Et  ita  accidit  in  praesenti,  quia  me- 
ritum  vitae  aeternae,  et  destructio  venialium 
non  habent  subordinationem  inter  se;  sed 
potest  meritum  cum  exislentia  peccati  ve- 
nialis  et  actualis,  et  habitualis  componi,  ut 
ex  se  liquet.  Unde  in  adversarios  confir- 
matio  retorqueri  debet  sub  eadem  forma ; 
nam  majus  quid  est  destructio  peccati 
mortalis,  quam  destructio  venialis  :  sed 
quaelibet  contritio  sufficit  ad  destruendum 
omnia  mortalia ,  et  nulla  contritio  gom- 
ponitur  cum  illis  :  ergo  quaelibet  contri- 
tio  sufficit  ad  destruendum  venialia ,  et 
nulla  cum  ipsis  poterit  conjungi.  Quod 
tamen  constat  esse  falsum  :  tum  quia  po- 
test  aliquis  habere  contritionem  de  solis 
mortalibus,  quin  aliquod  veniale  remitta- 
tur  :  tum  quia  potest  habere  contritionem 
de  aliquibus  venialibus  praecise,  et  non  de 
aliis  :  in  quo  eventunon  omnia,  scd  aliqua 
dumtaxat  remittuntur. 

Secunda  confirmatio  nihil  evincit,  quia 
opus  bonum  non  satisfacit ,  vel  exsolvit 
pcenam,  nisi  supposita  remissiono  culpae; 
et  ideo  prius  videndum  est,  pcr  quid  aufe- 
ratur  culpa  venialis,  quam  cle  opere,  quo 
ejus  poona  extingui  valet,  agamus.  Certum 
aut<  iii  est,  non  omne  opus  bonum,  etsatis- 
factorium  opponi  venialibus, aut  ea  delere. 
Sedquia  Gabriel,  cujus  crathaec  confirma- 
tio,non  distinguit  interculpamhabitualem, 
et  obligationem  ad  pconam,  idcirco  halluci- 
natus  est.  Ad  additameiiium  Scoti  facile 
constat  ex  dictis  ,  nam  licet  actus  quilibet 
charitatis,  v.  g.  magis  placeat  Deo,  quam 
ipsi  displiceat  minimum  peccatum  venialo; 
ot  hac  ratione  praedictus  actus  sit,  quantum 


Kcspon- 
sioad 

primam 
conflr- 
matio- 
nem. 


Solvi- 
tur  sc- 
cunda. 


528 


DE  JUSTIFICATIONE  IMPII. 


est  ex  se,  satisfactorius  pro  illo,  et  conse- 
quenter  sufiiceret  ad  ipsum  destruendum, 
si  peccatum,  ut  putat  Scotus,  in  solo  reatu 
ad  pcenam  consisteret  :  nihilominus  pecca- 
tum  veniale  quoad  culpam  est  homini  vo- 
luntarium,  et  ab  eo  praccise  conservatur; 
undeauferri  non  valet  absque  aliqua  ho- 
minis  displicentia,  seu  retractatione.Quam 
1amen  certum  est  non  importari  in  quoli- 
bet  actu  honesto,  alioquin  posito  minimo 
amore  charitatis,  qui  profecto  magis  Deo 
placet ,  quam  displicent  omnia  venialia, 
cuncta  venialia  auferrentur,  quod  est  om- 
nino  falsum. 
Tertium  324.  Arguitur  tertio  :  qaia  minus  requi- 
raJJuum.r^ur  af*  dostruclionem  peccati  vmialis, 
quam  ad  destractionem  mortalis :  ergo  ad 
veniale  destraendum  non  requiril 
formalis  contritionis,  ant  dolor  virtualis 
imbibitus  in  dilectione  charitatls.  Anl 
dens  videtur  evidens,  qaia  minos  malum 
est  peccatum  vehiale,  quam  mortale  : 
minus  reqairitur  ad  m  illud, 

quam  istud;  minoribus  quippe  infirmitati- 
bus  minora  remedi  i  sufficiunf.  Coi 
tia  vero  probatur,  quia  contritio  form 
aut  virtualis,  sufficil  ad   remittendum  pec- 
cata   mortalia  :  i  e  [uiritti 

remissionem  venialium  ,    non  minui 
quiritur  ad  horum,  quam  ad  illorum 
trnctionem.  Ex  quo  ulterin  \  fiet,  non 
faciliorem  remissionem   peccati    venialis, 
quam  mortalis ;  siquidem  exposcunl  i 
remedium  :  quod  quam   falsum  sit,   ipsa 
gravitas  peccati  mortalia  satia  ostendit. 
BesjxHh     Respondetur  cum   Arauxo,  et   \ 
, sii)-     uuod  si  loquamur  de  causa  formali. 
fasq.   quasi  formali,  remissiva  peccati,  non  mi- 
nus,  sed  potiua  magia  requiriturad  remis- 
sionem  venialia  ,  quaia  ad   remissionem 
mortalis.    Nam   peccatum  mortale  habet 
plura  contraria,  aempe  gratiam,  el  contri- 
tionem  ;  unde  per  eorum  quo  llibel  p 
excludi.  CaBterum  peccato  veniali  non  op- 
ponitur  gratia,  sed  cum  illo  cohaerel  :  unde 
nequil  per  soiam  gratiam,  aul  per  solo 
tus  ul  gratia  dignificatos  excludi.  i  tpponitar 
aatem  veniali  fervor  charitatis;  quocirca 
perhunctantum  fervoremexercitam  vel  in 
amore,  vel  in  contritione,  valet  expelli.N<  • 
hoorepatabil  esse  inconveniens,  qni  consi- 
deret  rationom  utriusque  peccati ;  nam 
catum  mortale  opponitur  amicitiae  quoad 
substantiam,  ut  sic  dicamus,  et  speciem  : 
veniale  autem,  salva  amicitiaa  substantia, 
solum  divertit  ab  ejus  fervoro.   el    lovitor 


offendit  amicum.  Unde  ad  excludondum 
peccatum  mortale  solum  requiritur  amici- 
tiasubstantialis,  et  p  tum  non  ofi 

dendi  amicum  in  gravibus  :    ad   \ 
autem  exclusionem   desi  leratur  ami< 
forvida,  et  propositum  non  offendendi  ami- 
cumadhuc  in  minimis,  et  levissimis.Qoam- 
obrem  formadestrue  :tionis 

ssnm  addil  supra  formam,  per  quam 
mortale  excluditur.  El  in  hjcsensu  verum 
est,  plus  requiri  ad  destructionem  venialis, 
quam    mortalis;   atque  :em 

venialis  cssc  difficiliorem.  Addunt  tamen 
'  i  authores,  facilius  aliunde  esse,  quod 
veni  ili  i  remittantur  i  :  t  am 

q  liaad  m  irl  i  ium  r  ;  liritur, 

atritio  implicel  actum 

itentiaa  •,  qno  1   I     •  >n 
idremi  venialium,  eo 

talia  bus 

liali  t.  Tum  etiam, 

irt-     'lu  '  '      D.Tbo. 

art.  1   :  i    I\\ 

iliter  peccal  rt  ile  com- 

i  mi 

•   ut  - 

m  l  t.ilia,  ut 

ri- 
■(  tur  1 1  dium   peccato- 

nem  caj  requi- 

ritur  j)  enitentia  inclu'1  m  nni- 

itum  omm 

vitin  li  .  aialium  romis- 

•m    non  d< 

unum  remitti  sine  ;  lia. 

videnturEiptie* 

[»Uus. 

tantum  req  liratur   1 1  remi  oia- 

lem  morl  tod  ali- 

quibusdurum  apparet,  addendnm  • 
nialium  i  inem  p 

.   1 1 .    ;  .    I   aliunde  pr  nit, 

vol   Becundum   illud,   q  rmaliter, 

priori 

;t  gratiam  sanctificant  i  ut 

Bupra  diximas,  venialis  iQpponil 

mortalis  remissionem,  qo  b  pei  t  ilem  gri- 
tiam  fit.  ri    HM  Lo  BOllim 

importal  fervon  - 

explicantem  in  aliqno  actu  contritionis,  vel 
amoris.  E1  ratio  i 

nialo  per  se  non  itiam  ■. 

snpposita,  et  consen  lil  ejna 

vorem  :  nnde  venialis  remissio  per 


DISP.  II,  DUB.    VIII. 


529 


exposcit  gratiam,  sed  solum  gratiae  fervo- 
rem,  et  ut  sic  dicamus,  dilatationem,  et 
expressionem.  Peccatum  autem  mortale  e 
contra  se  habet  ;  nam  sicut  gratiam  per  se 
excludit,  ita  ad  sui  destructionem  exposcit 
per  se,  quod  gratia  denuo  infundatur.  Qua- 
proptersiutriusque  remissionem  secundum 
ea,  quae  per  se  exposcit,  consideremus  ; 
plus,  et  multo  plus  desideratur  ad  mortalis 
destructionem,  quam  ad  venialis  remis- 
sionem.  Nam  excellentior  est  gratia,  quam 
gratiae  fervor  ;  et  difficilius  est,  quod  homo 
in  peccato  existens  consequatur  gratiam 
peccati  mortalis  remissivam,  quam  quod 
justus  ex  gratia,  quam  jam  habeat,  pro- 
rumpat  in  actum  contritionis,  vel  amoris, 
quo  venialia  delentur.  Quae  doctrina  potest 
D.Tho.  confirmari  ex  alia,  quam  tradit  D.  Thom. 
in  prxsenti  quxst.  art.  9,  ubi  ait  :  «  Scien- 
«  dum  est,  quod  aliquid  magnum  dicitur 
«  dupliciter.  Uno  modo  secundum  quanti- 
«  tatem  absolutam.  Et  hoc  modo  donum 
«  gloriae  est  majus,  quam  donum  gratiae 
«  justificantis  impium  »  (supponit  quippe 
gratiam,  et  addit  ejus  consummationem) 
«  et  secundum  hoc  glorificatio  justorum  est 
«  majus  opus,  quam  justificatio  impii  . 
«  Alio  modo  dicitur  aliquid  magnum  quan- 
«  titate  proportionis,  sicut  dicitur  mons 
«  parvus  ,  et  milium  magnum  :  et  hoc 
«  modo  donum  gratiae  impium  justifi- 
«  cantis  est  majus,  quam  donum  gloriae 
«  beatificantis  justum  ;  quia  plus  excedit 
«  donum  gratiae  dignitatem  impii,  qui  erat 
ff  dignus  poena,  quam  donum  gloriae  digni- 
a  tatem  justi,  qui  ex  hoc  ipso,  quod  justi- 
"  ficatus,  est  dignus  gloria.  »  Idem  ergo 
proportionabiliter  in  praesenti  dicendum 
est 

§  v. 

Occwritur  arrjumnnt i \  ultimx  opinionis 
modo   dicendi  svpra   insinuato  contrarix. 

Quarta      326.  Quarta,  et  ultima  sententia  fatetur, 

conira°-  nec  attritionem,  nec  alium  actum  superna- 

ria.     turatem  safficere  extra  sacramentum   ad 

expiationem  venialium,  nisi  solam  contri- 

tionem,  vel  dilectionem  charitatia  :  asserit 

tamen,  quod  Bola  attritio  cum  sacramento 

gufficit  ad  pradictum  effectum.  Sed  in  hac 

ertionia  parte,  inquamododi- 

cendi  cujusdam  Thomista  relato  num.  312, 

opponitur,  potesl  e    e  aequivocatio :  nam 

quando  dicitur  attritionem  de  venialibua 


cum  sacramento  poenitentiae  sufficere  ad 
venialium  remissionem,  vel  significatur 
attritionem  esse  dispositionem  sufficientem 
ad  sacramentum,  et  simul  sacramenti  par- 
tem  effective  attingentem  formam,  per 
quam  venialia  remittantur:vel  significatur, 
non  requiri  ulteriorem  ,  et  perfectiorem 
actum,  per  quem  formaliter  ,  aut  quasi 
formaliter  fiat  praedicta  remissio.  Sicut 
quando  dicitur,  quod  attritio  de  mortalibus 
cum  sacramento  sufficit  ad  eorum  destruc- 
tionem,  solum  significatur  sufficientia  per 
modum  dispositionis,  aut  etiam  per  mo- 
dum  partis  sacramenti ;  sed  non  excluditur 
necessitas  ulterioris  formae  sanctificantis, 
per  quam  formaliter  expellatur  peccatum 
mortale.  Opinio  ergo  haec  in  priori  sensu 
non  tam  opinio  est,  quam  communis  ca- 
tholicorum  sententia  ;  cui  proinde  non  ad- 
versatur  assertio  nostra,  sed  potius  ejus 
veritatem  supponit,  ut  ex  dictis  patet,  et 
magis  constabit  ex  dicendis.  In  posteriori 
autem  sensu  defenditur  etiam  a  pluribus 
gravibus  Authoribus,  qui  censent,  gratiam 
datam  in  sacramento  pcenitentiae  (et  idem 
proportionabiliter  intellige  de  aliis  sacra- 
raentis)  ut  dicentem  habitudinem  ad  attri- 
tionem  venialium ,  ut  ad  partem  sacra- 
menti,  et  ut  influentem  in  ipsam  gratiam, 
non  solum  ex  opereoperantis,  sed  etiam  ex 
opere  operato,  habere  sufficientem  opposi- 
tionem  cum  peccatis  venialibus,  illaque  in- 
fallibiliterexcludere  antecedenter  ad  aliam 
operationem,  per  quam  illa  peccata  ex  al- 
tiori  motivo  detestetur.  Et  hanc  opinio- 
nem  in  isto  sensu  (juxta  quem  modo  dicendi 
supra  relato  adversatur)  tuentur  non  so- 
lum  Authores  pro  praecedentibus,sed  etiam 
Arauxo,  Vasq.  Kellisonus  locis  supra  cita- 
tis,  et  alii  plures. 

327.  Quam  communiter  probant  ex  suffi- 
cienti  impugnationeopinionum,quas  hacte- 
nus  refellimus,  et  quod  attritionem  solam 
cum  sacramento  pcenitentiae  sufficere,  vi- 
deatur  por  se  notum  ;  in  quo  proinde  sua- 
dendo  ipsi  non  immorantur.  Potost  autom 
sic  ostcndi  :  quoniam  sacramontum  pconi- 
tenliae  remitlit  peccata  venialia,  supposito 
dolore,  et  detestatione  eorum  :  sed  attritio 
est  sufficiens  ad  valorem,  et  effectum  sacra- 
menli  poenitentiaB  :  ergo  Bola  altritio  cum 
sacramento  poenitenliae  sufficitad  remissio- 
nem  veniatium,et  non  requiritur  alius  per- 
fectior  dolor. 

I  onfirmatur  primo,  quia  baptismus  de- 
bite  susceptus  tollit  omnem  culpam  morta- 


Arauxo. 

Vas(f. 
Kcllis. 

Primum 

argu- 
mcntum. 


Conlir- 
inatur 
prinio. 


530 


DE  JUSTIFICATIONK  IMI'11. 


lem,  et  venialem  :  sed  ut  baptismus  debite 
suscipiatur,  non  requiritur  contritio  for- 
mulis,  vel  virtualis,  sed  sufficit  dolor  aliquis 
imperfectus  attritionis,  et  propositum  in- 
choandi  novam  vitam,  ut  docent  commu- 
niter  Theologi  :  ergo  venialia  auferuntur 
per  solam  attritionem  cum  sacramento. 

secimdo.  Confirmatur  secundo,quia  venialia  extra 
sacramentum  safficienter  auferuntur  per 
contritionem,  ut suprastatuim  i  ittri- 

tio  intra  sacramentum  facit  horniuem  de 
attritocontritum,ut  estcommune  Theologo- 
rum  axioma  :  ergo  atlritio  cum  sacramento 
sulTicit  ad  tollenda  venialia. 

Tertio.      Confirmatur  tertio,  qnia  eo   ipso,  quod 
altritiode  mortalibos conjangatar  cum  sa- 
cramento  poenitentia,   infallibiliter  aufo- 
runtur  peccata   mortalia  : 
quod    attritio  de    venialib  tngatnr 

cum  sacramento,  infallibiliter  auferuntar 
venialia.  Patet  mti  i,  q 

sito  fieret,  attritionem,  et  sacramentom 
pcenitenliae  habere  m  tjorem  vim  a  l  tollen- 
dum  mortalia,  qaam  veniali  i;  qao  l  1 1  i 
apparef  falsum  |  to  l  mortalia  m 

icin  resisl  mtiam  prdabeant,  qaam  venia- 
lia  •,  nam  magis  obfirmant  hominem  cirga 
malam. 
aespon-     .\d  arffumentam  respondel  ille  Janior. 

*s  i  < )  '\  f  1 

argu-   sacramentum   pcenitentiae  tollere    | 
mentnm.  yenialia  in  genere  causaa  efficientis,  pro  ln- 
do  \  idelicel  formam,  per  quam  veni 
remitturitur  ;  non  autem  in  g 
formalisj  nempeaaferen  lo  venialia  imme- 
diate  per aeipsam.  Attritio  etiamestsuffi- 
ciensad  valorem,  et  effectum  praedicl 
cramenti  in  genere  causa  dispositiva,  el  in 
gcnere  i  efficientis,  qaatenus  lit  pars 

ejusdem  sacramenti  ;  non  autem  in  genere 
caus,i>  formalis,  et   praBstando  immediate 
per  seipsam  effectam  sacramenti.  El  in  boc 
sensu  omittendo,  vel  distinguendo   ; 
missas,  aegal  absolate  conseqaentiam.Sicut 
enim  per  boc.quo  l  attritio  cum  sacramento 
poenitentiae  dicatur  safficiens  ad  loll< 
peccata  mortali  t,  aon  significamus  sutli- 
cientiam  in  omni  genere,  Be  I  solum  i 
nere  causae  dispositivae,  aut  efficientis 
non  negamus  aeoessitatem  formaa  intrinse- 
oaB,  nempe  gratiae  sanctificantis,  per  quam 
mortalia  formaliter.el  immediateaaferun- 
tur  :  ita  cum  oommuniter  dicitur,  attritio- 
nem  de  venialibus  conjunctam  Bacramento 
pmnitentis  esse  safficientem  ad  ea  aufe- 
renda,  non  significator  sutlicientia  ia  omni 
genere,  sed  solum  in  genere  caosaa disposi- 


tiva?,  aut  efficientis  ;  ultra  quas  ;  tur 

forma,aut  qnasi  forma ultimo,et immediate 
excludensvenialia,quam  erimus : 

esse  ipsam  attritionem,  sed  alium  perfectio- 
rem  dolorem,  qui  virtul  menti  exci- 

tatnr.Undetam  in  poenitentia,qaaminalii8 
sacramentifl  attritio  -  tter, 

et  dispositive,  aut  etiam  effective  ad  ren. 
sionem  venialiom  ;  non  autem  formaliter, 
et  immediate,  aed   ultra  illam.   el   t"tum 
unentum,  et  gratiam  habitualem  ea- 
cramentalem  requiritnr  ali  tiorac- 

tus,  qui  formalit  nialium  expiatio- 

nem  rat. 

imi  \  i  letur  ex  I>.  Thom.  q 
iu  affirmaa  I 
liali  1. 1] 
tant  nobi 
Christi,  lum 

malem,  \»-l  virt 
ni  tlia  detestamar.   Un 

ittrition  .ute 

unentum  ;  et    t  imen   a  l 
tlium   ultei 
alioqain  ittritio 

.  iliter  i 

el  proramp  I  im. 

Ita  p 

ubi  tradit,  q      i 

luuii  veni  tlinm  :      Uno  mo  lo  in  qa  mtam 

tia,  qaia  [kt  infu- 
:i  grati  !■  tollontur  \  i 
u!  li< 'tum  flflt.   Bl  i 

icharistiam, 

el  aniversaliter  menta 

in  quil  ir  gr  tti 

i  peccata  venialia  remittuntur.  los 

autem,  quo  per  infui  I  'lluutur 

venialia,  esl  ille,  q  i. 

tl- 
non  continQ 
aotuaU  moiu  li<'»'ri  arbitrii  in  />  m 

catum  ;  tt  i 
infniulitur ,    |  iittuntw 

quia  nimirnm  ad  infusionem  gra'  li- 

tnr,  per  se  loquendo,  aliquia  motus  contri- 
tionis,  aut  dilectionifl,  quo  displi 
nialia.  I  :.  irt .   I.    explicans 

modam,  qao  per  Eucharistiam  remittuntur 
aialia,  inquil  :   i  Rea  hnj  anenti 

«  est  charitas,  HOO  flolum  quantum  ad  ha- 
«  bitum.  sed  etiam  quantomad  actnm,  q  d 
«  excitatur  in  hoc  Bacramento  i   I 

«  peccata  venialia  Bolvuntur.  ■  Kt  in  i 

i 


DISP.  II.  DUB.   VIII. 


531 


ad   1,  addit  :   «  Peccata  venialia,  etsi  non 
«  contrarientur  charitati  quantum  ad  ha- 
«  bitum,  contrariantur  tamen  quantum  ad 
«  fervorem  actus,  qui  excitatur  in  hoc  sa- 
«  cramento,  ratione  cujus  peccata  venialia 
«  tolluntur.  h  Et  i?i  4,  dist.  12,  qussst.  2,art. 
2,  quxst.  1,  inquit  :  «  Quia  ex  fervore  cha- 
«  ritatis    peccata    venialia    dimittuntur  , 
«  propter  hoc,  quod  dicto  fervori  contra- 
«  riantur ;  ideo  ex    consequenti    virtute 
«  hujus  sacramenti  venialia  delentur.  »  Et 
ad  1  :  «  Nec  tamen  oportet,  quod  semper 
«  omnia  venialia   deleat,   sed  secundum 
«  mensuram  devotionis;  quia  non  est  pro- 
«  ximus  effectus  ejus  deletio  venialium,sed 
«  ex  consequenti,  ut  ex  dictis  patet.  »  Qui- 
bus  verbis  satis  manifestat,   remissionem 
venialium  intrasacramentum  non  fieriper 
actus   imperfectos   antecedentes ,    nec  per 
ipsam  gratiam  habitualem,  et  moios  habi- 
tuales  ,   qui  in  sacramentis  conferuntur  ; 
sed  ad  eam  ulterius  desiderari,  quod  gratia 
in  actus  charitatis,  vel  pcenitentiasprorum- 
pat,  quibus  venialia  retractentur. 
uobora-      Quod  evidentius  adhuc  docet  in  4,  dist. 
pliasex  16,  quxst.  2,  art,  2,  quxstiunc.  4,    ubi  haec 
d.  Tho.  jiabet  :  a  Dicendum,  quod  sicut  dictum  est, 
«  veniale  peccatum  dimittitur  per  fervorem 
«  charitatis  ,   qui  explicite,   vel    implicite 
«  contritionem  contineat.  Et  ideo  illa,  quae 
«  nata  sunt  de  se  excitare  fervorem  chari- 
«  tatis,  peccatavenialiadimitteredicuntur. 
'(  Hujusmodiautem  sunt,  qua3  gratiam  con- 
«  ferunt,  sicut  omnia  sacramenta.  »  Sentit 
ergo,  sacramenta  in  tantum  remittere  ve- 
nialia,   in   quantum   per  gratiam,    quam 
immediate  producunt,excitant  ad  fervorern 
charitatis,  sive  ad  actus,  quibus  retracten- 
tur  venialia.  Quod  superlluum  foret,  si  ipsa 
gratia  sacramentalis  cum  habitudine  ad  at- 
tritionem,  et  ad  alias  dtspositiones  antece- 
dentes,remitteret  immediate  peccata  venia- 
lia;  tunc  quippe  antecedenter  ad  fervorem 
charitatis  relinquerentur  extincta.  Ettan- 
dem  S.  Doctor  qusst. 7,  de  Malo,art.  12,  ubi 
ex  professo  tractatde  remissione  peccato- 
rum    venialium  in   hac  vita,    generaliter 
eoncludit :    Dicendum,  quod  per  fervorem 
charitatis  peeeaia  venialia  remittarUur.  Et 
explicans  modos,  et  causai  hujus  fervoris, 
addit :  Sunt  quidem  quzdam  qum  eausant 
remissionem  peccati  venialis,    in  quantum 
inclinani  >  oluntatem  ad  ferventem  charitatis 
aetum  tecundum  tria  prsBdicta  ;  ei  sic  pef 
sacramenta  no\  %  legis  venialia  peccata  re- 
mittuntur.  Ex  quibus  evidena   videturS. 


Doctorem  sentire,  quod  sacramenta,  et  eo- 

rum  partes  non  causant  immediate  remis- 

sionem  venialium,  sed   mediate,  hoc  est, 

media  gratia  sacramentali,et  auxiliis,  qui- 

bus  procedunt,  et  per  quao  excitant  ad  cha- 

ritatis  fervorem.Undesic  docent  Joannes  a|0ra,J^ 

S,  Thom.  disp.  35,  art.  2,   §  3,  et  Gonetus  Gonet. 

disp.  4,   art.    3,  conclusione  3,  licet  minus 

consequenter  ad   suam  opinionem   num  . 

322  relatam  :    nam  si  in  justo  attritio  suf- 

ficit  ad  remissionem  venialium,  sequitur 

quod  per   attritionem,  qua  disponitur  acl 

sacramentum  ,  remittantur  ipsi    venialia 

peccata  ;  quidquid  sit  de  fervore  charitatis 

postea  subsequuto. 

329.  Ex  quibus  ad  primam  confirmatio-Occum- 

1  l  tur  pn  - 

nem  respondet  ille  Thomista,  sacramentum  mae  con» 

Baptismi  remittere  peccata  venialia  me-  f-™f~ 

diate,  dando  videlicet  auxilia,  quibus  exci- 

tetur  fervor  charitatis  :  si  autem  hic  vel  ob 

distractionem,  vel  ob   aliam  causam   non 

succedat,  tunc  non  fiet  venialium  remissio. 

Sed  ubi  primo  excitatus   fuerit  fervor,  et 

ablatus  fuerit  ille  obex,  dimittentur  venia- 

lia  quoad  pcenam  ,  et  culpam  in  virtuie 

Baptismi  prascedentis.  Et  idem  proportio- 

nabiliter   intelligendum  est  de  martyrio, 

quando  vel  ante,  vel  intra  ipsum  non  da- 

tur   fervor  charitatis  detestans   venialia  ; 

quod  tamen  raro  continget ,  et  ita  intelli- 

gendus  est  D.  Thom.  3  part.  quxst.  87,  art.  D-  Tho. 

1  ad  2.  Nec  hinc  sequitur,  quod  baptizatus 

statim  moriens,  vel  martyr  possint  ab  in- 

gressu  immediato  gloriao  impediri  ,  et  in 

Purgatorio  detineri',  ut  venialia  diluant ; 

ac  tandem   quod    possimus    pro  martyre 

orare,  quod  impium  censet  August.  dicens: 

Injuriam  facit  martijri,  qui  orat  pro  mar- 

tyre.  Hoc,  inquam,  minimo  sequitur;  nam 

anima  martyris,  et  baptizati,  quibus  in  vita 

non  fuerant  remissa  venialia  ,   in  instanti 

separationis  per  gratiam  ,  et  auxilia  data 

in  Baptisiho,  et  martyrio  elicit  actum  fer- 

vidum  charilatis,  quo  omnia  venialia  re- 

tractantur  ,  et  auferuntur  quoad  culpam  : 

hac  autem  ablata,  pcenaetiam  virtute  Bap- 

tismi,  et  martyrii  evanescit.  Unde  nec  de- 

tinenturin  Purgatorio,  nec  indigent  vivo- 

rum  suifragiis.  An  autem  praodictusfervons 

charitatis  amor  procedat  a  gratia  consurn- 

mata   per  lumen  gloriao  va  eodem  separa- 

tionis  instanti ;  an  vero  a  gratia  non  con- 

summata ,  qua)   pro   illo   instanti    adhuc 

perseveret ,  parum  interest  ad  pra^sentem 

dilTicultalem.  Videantur  dicenda  tract.  seq. 

disp,  5,  dub.  unico, 


532 


DE  JUSTIFICATIONK  IMI'II. 


Diiuitur  Ad  secundam  confirmationem  respondet 
secunda.  hominem  cum  attritione  accedentem  ad 
sacramentum  poenitentiae  fieri  de  attrito 
contritum  habitualiter  ,  quatenus  recipit 
gratiam,  et  habitum  prenitentiae;  non  au- 
tem  fieri  semper  contritum  formaliter  ac- 
tualiter,  ad  hoc  qoippe  opus  erat  ut  vel  at- 
tritio  fieret  essentialiter  contritio,  quod  est 
impossibile;  vel  quod  atlritioni  contritio 
artualis  succederet,  quod  multoties  non  ac- 
cidit.  Contritio  autem,  per  quam  venialia 
delentur,  debel  esse actualis,  et  nonsufiicit 
habitualis,  ut  hucusque  ostendimus.  Unde 
ex  eo,  quod  homo  in  sacramento  pomiten- 
tiae  fiat  de  attrito  contritus  in  tpli- 

cato,  non  sequitur,  qaod  independenter  ab 
alio  perfectiori  motu  mandetur  a  venia- 
libus. 

Ad  altimam  confirmationem  n- 

sequentiam.  K\  ratio  disparitatis  est,  nam 
accedenti  cuin  attritione  Baltem  univei 
ad  sacramentam  paenitenti  e  d  il  ir  infalli- 
biliter  gratia  sanctificans;  el  haecestin- 
compossibilis  cum  omnibas ,  et  Bingulis 
peccatis  mortalibus,  ut  ostendimus dub.  -1 ; 
unde  posita  attritione,  et  sacramento  p  e- 
nitentiae,  infallibile est,  qnod  omniamor- 
talio  auferuntur.  Prsdicta  autem  pi 
quamvis  intensa  -it  ,  et  aliquo  peculiari 
modo  sacramentali  afficiatur,  componi  po- 
test  cum  peccatia  venialibus,  ut  conjunctio 
cum  his  qn  cla- 

rat  :  quamobrem  posita  attritione 
mento,  et  gratia  sacramentali ,  infallibile 
non  est,  quod  venialia  deleantur.  S  I 
tumhis  positia  habetur gratia  sufficien      I 
fervorem  charitatis,  quo  ultimo,  et  imme- 
diate  fit  venialium  remissio.  Ad  probatio- 
nem  autem  consequentia  constal  i 
dictis  iiiun.  325,  ubi  declaravimus,  in  qno 
sensu  sit  facilior,  vel  difficilior  venialiam 
remissio,  qaam  mortalium. 
objcctio     330.  Nec  refert,  si  adhuc  opponas,  plura 
venie^tri-  absurda  sequi  ex  pradicta  doctrina  :  uam 
bus,    primo  sequitur,  quod  sacramenta  non  re- 
mittant  peccata  venialiaex  opere  operato, 
quod  est  omnino  falsum.  Sequela  ostendi- 
tur,  quia  venialia  non  remittuntur  in  sa- 
cramentis,  ul  asserimas,  nisi  medianteali- 
quo  actu  al»  homine  elicito  :  ille  autem 
actus  non  est  opus  operatum,  sed  opus 
rantis,  ut  o\  se  constare  videtnr.  Sequitur 
sectindo,  quod  sacramenta  non  altiori  modo 
deloant  vonialia  peccata,  quam  Baoramen- 
talia  ,  imo  qnam  sacrs   imagines  :  quod 
multum  imminuit   dignitatem  sacramon- 


torum.  I  ;  tela  .  quia  sacramenta,  ut 

affirmamns  ,  non  remittunt  venialia,  d 
mediate  ,     exdtando    \  rvorem 

charitatis,  quo  formaliter  auforunt.;  I 

etiam  sacramentalia  excitant  hunc  fervo- 
rem,    imo  et   imagines  s:  juidem 

aqua.  v.g.  benedicta,  et  imago  Christi  Do- 
mini  nos  excitant  ad  devotionem,  < 
citium  charitatis.   Sequitur  terfio,  eum  qui 
sola  attritione  confitetur  praecise  peo 
venialia,  non  eliciat 

actum  contritionis  :  quod  i  m- 

munem  sensum  fidelium.  Sequela  suade- 
tur  ;  nam  qui  impedit  effectam  sacramenti. 
peccat  gra\  i 

re- 
io  venialium,  qus  ut  □ 
impeditur  p 

qui  i 

I       irel  moi  t  iliter.  UUi  itur,  q1; 

m  ; 

itra 
commune  omnium  jndicium. 
tur  manifesl  i,  q 
lenti  mittuntar,  uisi 

nem  : 
ch  rit  iti 
ciunt 

Pp,  :it  Oiluitar. 

nvenientia,  i 

;i  ultim 

I  lori 

im. 
ndi 

modo  nihil  videri  inferri, 

nialia  in  8  icramen  r  imme- 

diatc 

ritis  Christi 

fit  me  liate  • 

tritio,  \ .  lIitl 

proxima  ad  actum  charitat  unen  ut 

conjuncl 

efficit  praa  licta  principia.  Et  ho 

fectUS  oper  itnin  -  r  in 

imentis  debite 
opns  m  .  qnod  coincidet  c  un  oj 

operante,  nempe  fervor  charitatis, 
sem]  h°* 

minis  cooperatione  cui 

Bequitui  v->nse- 

1  ru:.  !a:i). 

talia  vel   non   romittunt  vonia. 
operato,  ut  qnidam  autumant ;  illa 

Ucto  modo  remittunt,  utex  D,  Ti. 


DISP.  II,  DUB.  VIII. 


533 


et  plurium  Thomistarum  sententia  censet 

Tliomas.  Thomas  Hurtado  tom.  2  variar.  tract.  ult. 

Hurtad.  mo^  9>  adhuc  tamen  eminent  sacramenta; 

haec  quippe  causant  et  gratiam  sanctifican- 

tem,  et  auxilia,  quae  efiiciunt  motum  detes- 

tationis  venialium  :  sacramentalia  autem 

non  efficiunt  gratiam,  sed  tantum  habent 

ex  precibus  Ecclesiae  impetrare  infallibili- 

ler  auxilia  ,   quibus  detestemur  venialia. 

Quod  qualiter  fiat,  non  est  hujus  loci,  sed 

in  3  part.  qumst.  87,  art.  3,  communiter 

explicatur.  Sacras  autem  imagines  adhuc 

habent  minorem  efficaciam,  quia  non  cau- 

sant,nec  impetrant  auxilia  ad  detestandum 

venialia,  sed  solum  nos  movent  objective 

ad  actus  pietatis.  An  autem  aliquae  imagi- 

nes  debeant  recenseri  inter  sacramentalia, 

ut  de  cruce  existimat  Author  supra  citatus, 

suo  loco  videbimus. 

Nonter-      Nec  sequitur  tertium;  nam  ille  qui  cum 

tium.    attributione  de  solis  venialibus  accedit  ad 

sacramentum   poenitentiae ,   ponit  omnein 

dispositionem,  quae  ex  parte  sua  requiritur 

ad  effectum  praedicti  sacramenti,  et  conse- 

quenter  recipit  praecipuum  ejus  effectum , 

nempe  gratiam  remissivam  venialium,  et 

auxilia,  quibus  ad  eorum  detestationem  ex- 

citatur.  Quod  autem  in  actualem  eorum  re- 

tractationem  non  prorumpat,  et  ita  illorum 

remissio  impediatur  ,    peccatum   mortale 

non  est  :  tum   quia,  ut  supra  vidimus  ex 

D  Tll0  D.  Thom.  nullum  sacramentum  ordinatur 

principaliter  ad  tollendum  peccata  venia- 

lia  :  quod  de  sacramento  pcenitentiae  spe- 

cialiter  docot  3part.  quxst.  84,  art.  2ad3, 

his  verbis  :  «  De  peccato  mortali  est  pceni- 

«  tentia  proprie,  et  principaliter.  Proprie 

«  quidem,  quia  proprie  dicimus  pccniterc 

"  de  his,   quae  nostra  voluntate  commisi- 

«  mus.  Principaliter  autem,  quia  ad  dele- 

«  tionem  peccati  mortalis  hoc  sacramen- 

«  tum    esl    principaliter    institutum.    De 

peccatis   autem   venialibus  est  quidem 

enitentia  proprie  ,   in  quantum  sunt 

i  voluntate  facta  ;  non  tamen  con- 

iii  I.    ■  principaliter  esl  hoc  sacramon- 

"  tum  institutum.   »  Turn  otiam,  qiiia  ex 

non  remissione  venialiam  solum  impedi- 

tur  effe  cundarius   praedicti   eacra- 

monti  ,  ot  quidem  in  re  levi.  Sicutetiam 

accidit  in  oo,  qui  non  adimplet  satisfactio- 

nom  sibi  in  confessione impositam  pro  pec- 

enialibua  ;  impedil   enim  aliquem 

i  praedicti   acramenti,  et  ipsum  sa- 

.lurn  rolinquit  aliquo  modo  imper- 

tectum;  ot  tamen  non  peccat  graviter  ,  ut 


existimant  plures  Authores,  quos  refert  N. 
a  Jesu  Maria  tract.  dc  Pcenit.  cap.  10,  punct.  N.a  Jesu 
4,  num.  62.  Forte  tamen  peccaret  veniali-  Maria- 
ter,  qui  in  nostro  casu  actum  contritionis, 
vel  charitatis  omitteret  :  nam  hujusmodi 
omissio  proveniret  per  se  loquendo  ex  in- 
devotione  actuali.  Posset  nihilominus  per 
accidens  excusari  vel  ob  inadvertentiam, 
vel  quia  amplecteretur  oppositam  opinio- 
nem,  quae  solam  attrilionem  antecedentem 
requirit.  Yideatur  Cajetanus  3  part.  q.  79, 
art.  1,  ubi  simili  objectioni  occurrit. 

331.  Ad  ultimum  respondet,  inconve-  Nonui- 
niens  non  esse  asserere,  quod  peccata  ve-  UniUin- 
nialia  non  ita  facile  remittuntur,  sicut  qui- 
dam  putant,  ex  quo  audaciores  sunt  ad  ea 
perpetranda.  Et  profecto  haud  ita  facilem 
esse  venialium  expiationem,  sicut  vulgus 
credit,  satis  declarat  ignis  purgatorii  longo 
tempore  torquens  eorum  etiam  hominum 
probatorum  animas,  qui  forte  nunquam  se 
mortalibus  macularunt.  Cui  autem  durior 
aequo  haec  sententia  apparuerit ,  oppositas 
quae  suaviores  sunt,  amplectatur  :  sed  vi- 
deat,  ne  dum  incerta  remedia  quaerit,  in- 
firmitatem  foveat  sub  medicina  :  et  cum 
venialium  praestolatur  remissionem,  eo- 
rum  veniam  moretur.  Parum  quippe  pro-  Nota 
derunt  sibi  opiniones  oppositae,  licet  satis 
probabiles,  si  reipsa  non  adhibet  certum 
coram  Deo  remedium  ;  quod  importari  in 
fervore  charitatis ,  dubitationi  subjacere 
non  valet.  I  egatur  Cajet.  loco  supra  citato, 
ubi  similem  difficultatem  versans,  postalia 
scripsit  :  «  Dicta  sunt  autem  haec  ad  fugan- 
«  dam  illorum  fiduciam  ,  qui  putant  se 
«  consequi  semper  novum  gratiae  habitua- 
«  lis  augmentum  ,  cum  quantulacunque 
«  devotiono  celebrent,  etiam  distracte,  ut 
«  vcl  sic  ab  hujusmodi  negligentiao  somno 
«  excitentur,  elc.  »  Quao  applicanda  pro- 
portionabiliter  sunt  praesenti  materiae  ,  et 
illis  praesertim,  qui  una  aspersiono  aquae 
benedicte  existimant  se  mundos  a  sordibus 
omnium  venialium  quoad  culpam  ,  et  pce- 
nam.  Videatur  idem  Author  3p.  qusost.  34, 
uri .  '.'•.  g  Aduerte  diligenter. 

Sivo  autom  quis  teneat  secundam  opinio-  N0ta. 
nem  nobis  contrariam,  sive  tertiam,  sive 
quartam,  sernper  salvaro  poterit,  quod  re- 
missio  peccatorum  venialium  fieri  non  va- 
leat  absquo  aliqua  intnnsuca  mutalione 
subjecti  |H'<:catoris,  ut  intendebat  confir- 
matio  dub.  .">,  num.  11,  proposita,  pro  qua 
diluenda  dubium  pracsens  excilatum  est, 
nam  in  omnibus  iis  opinionibus  datur  ali- 


;34 


DE  .JUSTIFICATIONE  LMI'II. 


Modus 
iliccudi 
probabi 

lior 

cl  tan- 

detn  ail- 

initten- 

*lus. 


D.Tho. 

proboc 

aicendi 

modo. 


quid  intrinsecum,  quod  venialibus  repu- 
gnat. 

332.  Vorum  enimvero,  quia  veremnr  ne 
modus  dicendi  hactenus  propositus  aliqui- 
bus  nimis  durua,  aut  otiam  minus  proba- 
bilis  apparoat,  illumque  in  oa  praBsertim 
parte,  quae  sacramenta  concernit,  utsingu- 
larem  criminetur  j  placuit  breviter  insi- 
nuare  modum  alium  suaviorem ,  juxta 
i  lem  quarta  sententia  probabiliter,  facile 
et  ad  mentem  D.  Thom.  defen  li  q 
Fundatur  autem  in  his,  quae  dicemus  *r 
seq.  disp.  4,  dub.  5,  ubi  ex  professo  osten- 
demus,  omnem  actum  honestum  elicitum 
ab  bomino  justo  ,  esse  meritorium  vitaa 
aHernaj  de  condigno.  Quod  habet,  q 
modum  quendam  intrinsecum  de  linea 
charitati  ir  in  Deum  ultimum  finem 

rnaturalem    Bup  inia    dilectum. 

:  o  le  ten  lil  non  solum  in  proprinm,  ot  sibi 
speciale  objectumi  al  rio  motivoj 

sodotiam  iu  objectum  proprinm charil 
el  ex  motivo  illius 

dici  actus  charitatis  virtualiter,   ut  ibidem 
fuse  exponemus.  Hinc  fit,  quod  attritio  ab 
homine  justo  elicita  non  sil  praecise  attri- 
tio,  sed  etiam   virtualitei  contriti 
charitatis  dilectio,  obeum  scili  lum, 

qaem  a  ch  iril  i  e  p  irticip  it,  el  per  q  i 
actualiter  \  irtualiter  refertar  in  Deam  li- 
nem  ultimum,  i  n  Le  attritio  ,   qoa  jut 
dolet  de  peccatia  venialibus,  ut  puta  de 

i-,  habet  qui  Iq  li  1   requiritur  a  l 
excludendum  praBdi        ,  t.   Nam 

aBquivalenter  contritio,  i  r  charil 

ad  eorumque  expiationem  refertar 
specialiter  repugnat  :  quaa  bu! 
rum  destructionem, constat  tam  ex  moti- 
vis,  quam  ex  D.  ThomaB  locissupra  pi 
sitis. 

i  nde  quando  S,  Doctor  d< 
venialia  vel  in  animabas  pargatorii,  vel  in 
aliis  justis  tolli  per  attritionem,  aut  alium 
actum  inferiorem  actu  charitatis,  loquitur, 
ut  decet,  in  sensu  formali,  et  solam  aifir- 
mat,  quod  attritio  ex  propria  sj  mo- 

tivo  non  habet  venialia    I  non 

negat,  quod  attritio  affecta  modo  charitatis, 
sivo  respectu  illo  ad  Deum  altimam  finem 
(quosemper  injustis  afficita 
dicta  peccata.  Sicut  enim  S.  Doctorexp 
pro  pranlicto  effectu  fervorem  charitatis, 
ita  requirit  ail  meritum  de  condigno 
SBternaB  charitatis  exercitiamyut  videbimus 
disp.  cii  dub.  1.  Et  tamen  pra  Lictum  meri- 
tum  non  solum  invonitur  in  actu  formali 


charitatis,  sed  eti  im  in  aliis  actibui 
tis  a  just  it  \  irtualitor  amor 

charitatia ,  ut  loco  citato  declarabimus. 
Idem  ergo  de  fervore  charitatis  expellente 
venialia  dicendam  est,  atqae  >n  solus 

amor,  Lor  a  charitate  elicit  .  ilia 

;  eti  im  attritio  a  ju=to  elii  i 
quae   i  charital 

virto  tntritio,  nlectio. 

Et  hinc  I  icile  o  r  tum  c»  'im 

testu 
impugnabam 

Nec  pi- 

nion  n  nn  ,«lii   virtut 

tus,  utpul  t  in  bac  oi 

non 
tritione  a  j 
elicita,  est  q 

tingit 

1 1 .  i 

iam 
r  in 

• 

instanl 

•lu- 

vel 

aoctia  ;  quo  r  in 

fit  vir- 
tualis  contriiio, 

I  venial  ;uibus  d 

'.ttrittoi; 
ante  infosionem 

pellere  veni 

lictam  -  luc- 

tam.  .  ut  cau- 

tem  dispositiva,  et  omnJ 

:na- 
nel  virtualiter  in  gratia,  ibi  Bni- 

nentiorem  i 

vel  ipsa  attritio,  nl  eat  virt 
charitas;  \»  ttia,  al  virtualil 

tinet  attritionem  nalibusspccialibus, 

aut  etiam  de  omnibos,  bal  •  utionem 

sufficientem  cum  praedictis  ; 

baritatis  non  succedat  Et  :ici- 

tur  iste sacramentorum  effectusjuxta  « 
munem  concipiendi  modum,  cui  non 

int 


ARTICULUS  III. 


535 


inhaerebat  setitentiam  §  3  proposita.  Quod 
si  D.  Thom.  recurrit  ad  novum  charitatis 
fervorem,  quem  Sacramenta,  et  gratia  in 
eis  data  excitant,  id  non  facit  quia  existimet 
hunc  fervorem  requiri  ad  delenda  venialia, 
de  quibus  liomo  attritionem  habuit ;  sed 
quia  hic  dolor,  seu  fervor  communiter  in 
sacramentis  excitatur,  ct  per  illum  delen- 
tur  aliqua  peccata  venialia,  de  quibus  homo 
prius  non  habuerat  attritionem.  Unde  in 
sacramentis  quaedam  venialia  delentur  ex 
opere  operantis,  videlicet  per  attritionem 
ad  ea  relatam.  et  sacramento,  et  gratiae 
sacramentaii  conjunctam  :  quaedam  vero 
ex  opere  operato,  nimirum  per  fervorem, 
qui  ad  gratiam  in  sacramento  receptam  per 
se  loquendo  consequitur,  et  ad  alia  diversa 
peccata  formaliter,  aut  virtualiter  refertur, 
ut  supra  explicuimus.  Et  in  hoc  sensu  subs- 
cribimus  absolute  quartae  opinioni.  De  quo 
latius  loco  citato  ex  3  parte. 
Dubioia  334.  In  fme  hujus  dubii  posset  inquiri, 
inciden-  qUae  sit;  proprie  loquendo,  forma  expellens 
vuntur.  venialia,  actus-ne  charitatis,  seu  pceniten- 
tiae  ;  an  autem  gratia  sanctificans,  ut  se 
explicans  in  talem  actum  ?  Sed  hoc  parum 
interest  ad  hujus  dubii  resolutionem,  et  ad 
veritatem  nostrae  doctrinae.  Verosimiiius 
autem  apparet,  et  supra  dictis  §  1,  magis 
conforme,  quod  gratia  ipsa  ut  fervida,  sive 
ut  connotat  actus  venialia  retractantes,  sit 
forma  delens  venialia.  In  quo  quia  res  non 
multi  momenti  est,  non  oportet  immorari. 
Inquiri  etiam  posset,  qualiter  singula 
sacramenta,  et  sacramentalia  deleant  cul- 
pas  veniales,  et  quis  sit  sacramentalium 
numerus,  quaeve  institutio  :  sed  hoc  spectat 
ad  tractatum  de  Pcenitentia,  etdeeo  agunt 
Theologi  3part.  quxst.  H~. 

Tandem  posset  inquiri,  per  quid  remit- 
terentur  venialia  commissa  in  statu  puro- 
rum.  Ad  quod  respondendum  est,  praedicta 
peccata  non  posse  remitti  absque  actu  con- 
tritionis  formalis,aut  virtualia  ipsis  incom- 
ibili,  et  repugnanli  ex  natura  rei  :  quod 
satis  constat  ex  hactenus  dictis.  Opus  ta- 
men  non  esset  contritione  supernaturali, 
qaiapraxlii  ita  possent  auferri  per 

amorem  entitative  naluralem,  ut  supra 
insinuavimus  dub.  7,  num.  293,  ubi  posui- 
mxu  rationem  differentiae  interpeccata  gra- 
el  levia  praedicti  status.  Et  luec  dicta 
sufliciant  de  fonna  justificani 


ARTICULUS  III. 

Utrum  ad  jmtificationem  impii  requiratur  motus  liben 
arbitrii. 

Ad  tcrlium  sic  proceditur.  Vidctur,  quod  ad  justiliralio- 
ncin  inipii  non  requiratur  motus  liberi  arbitrii.  Vidctur 
cnim  guod  pcr  Sacramentum  Baptismi  jusliflcantur  pueri 
abstjuc  motu  libcri  arbitrii.ct  eliam  interdum  adulli.  Dicit 
eniojj  August.  iu  4  Confess.  quod  cum  quidam  suus  amicus 
laboraret  febribus,  jacuit  din  sine  sensu  in  sudore  letbali, 
ct  dum  dcspcrarclur,  baptizatuseslncscicns,  ct  renalusest  ■ 
quod  lit  pergraliamjustilicantem  8ed  Dcus  potcutiamsuam 
non  alligavit  Sacraiiicntis  :  ergo  etiam  potcst  justiticarc 
bomincm  sinc  Sacramcntis,  absquc  omni  motu  libcri  arbi- 
trii. 

2.  Prajterea .-  In  dormiendo  homo  non  habct  usum  rationis, 
sinc  quo  non  potestcsse  motus  iiberi  arbiirii .-  sed  Salomon 
in  dormiendo  consequutus  est  a  Deo  donum  sapienlise,  ut 
babetur  3  Reg.  3  et  2  Paral.  1.  Ergo  etiam  pari  ratione  do- 
nuin  gratia;  justilicanlis  quandoque  datur  bomini  a  Deo  abs- 
que  motu  liberi  arbitni. 

3.Pr*terca  :PereaiRlemcausam  gratia  producilurin  esse, 
et  conservaiur.  Dicit  cnim  August.  8,  super  Gen.  ad  literam, 
quod  ita  se  debel  bomo  ad  Deum  convcrtcre,  ut  ab  illo 
semper  liat  justus.  Sed  absque  motu  iiberi  arbitrii  gratia  in 
hominc  conservatur :  ergoabsque  motu  liberi  arbitrii  potest 
a  principio  iofundi. 

Sed  contra  e^t,  quod  dicitur  Joan.  6 :  Omnis  qui  audit  a 
Patre,  et  didicit,  venit  ad  me.Sed  discere  non  cst  sine  motu 
liberi  arbitrii  ,•  addiscens  enimconsentit  docenti :  ergo  nul- 
lus  vcnit  ad  Deum  pcr  gratiain  justificaniem  absque  motu 
liberi  arbitrii. 

Ptespondeo  dicendum,  quod  justificatio  impii  lit  Deo  mo- 
vcnlc  hominem  ad  justitiaui;  ipse  enimestqui  justilicat  im- 
pium,  ut  dicitur  Kom.  3.  Deus  autem  movct  omnia  secun- 
dum  modum  uniuscujusque,  sicut  in  naluralibus  videmus, 
qnod  aiitcr  movcntur  ab  ipsogravia,  et  aliter  lcvia,  propter 
diversain  naturam  utriusque.  Undect  hominem  ad  justitiam 
movet  secundum  conditionem  natura;  huniana;.  Homo  autem 
secundum  propriam  naturam  habet,  quod  sit  liberi  arbitrii, 
et  ideo  in  eo  qui  habet  usum  liberi  arbilni  non  lit  motio  a 
Deo  ad  justitiamabsque  motu  liberi  arbitrii ;  sed  ita  infun- 
dit  donum  gralise  justificantis,  quod  ctiam  simul  cum  hoc 
movct  liberum  arbitrium  ad  donnm  gratiic  acccptandum.  in 
lus  qui  sunt  hujus  motionis  capaces. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  pucri  non  sunt  capaccs 
motus  libcri  arbitrii,  ct  idco  movcntur  a  Dco  ad  justitiarn 
per  soiam  infdrmalionem  animse  ipsorum.  Hoc  autcin  non  fit 
sinc  Sacramcnto,  quia  sicut  pcccalum  originalc,  a  quo  justi- 
licantur,  non  pro;  ria  voluntalc  ad  cos  pcrvenit,  sed  per  car- 
nalem  originem;  itactiampcr  spiritualcm  regencrationcm 
a  Christo  in  cos  gratia  derivatur.  Et  cadcm  ratio  cst  dc  fu- 
riosis,  et amentibns,  qui  nunquamusum  liberi  arbitrii  ha- 
bucrunt.  8ed  si  qnis aliquando  babuit  usum  liberi  arbitrii, 
<.'t  postmodam  eo  careat,  vel  per  inflrmitatem,  vcl  per  som- 
niim,  non  consequitur  gratiam  jastiflcaniem  per  baptismam 
exterius  adhibitum,  aut  per  aliquod  aliud  Sacramentam, 
aisi  prias  tubaerit  Bacramentum  in  proposito  .•  quodsine 
nsu  libcri  arbiliii  non  contingil.  Et  boc  modo  illc,  dc  quo 
loquitur  Augustinus,  renalus  faitj  quiaetprius,  ct  postca 
bapiismum  acceptavit. 

Adsecundumdicendum,  quod  etiamSalomon  dormicrido 
oon  meroil  sapientiam,  necaccepil ;  sed  io  somno  dcclara- 
tum  esl  ei,  quod  proplci  praecedens  desiderium  ci  a  Dco  sa- 
pientia  infutideretar.  Unde  ex  ejas  persona  dicitnr  Sapien- 
ti.i:  7 :0ptavi,ei  datas  esi  mihi  sensas.  Vel  potest  dici,  quod 
ille  somnus  non  fuit  nataralis,  sed  somnus  Prophelia),  secun- 
dum  qaod  dicitur  num,  12.  Si  (|ius  fuerit  inter  vos  prophcia 
Domini,  per  somnium,  aut  in  visione  loquaradeum  :  in  quo 
1.111  aliquis  usum  liberi  arbitrii  liabet.  Et  tamen  sciendura 
est,  qood  non  csl  eadem  ratio  de  dono  sapientia;,  et  de  dono 
gratix  jastiflcantis ;  nam  donum  prstiae  justiflcantis  prsrci- 
poe  ordinal  bominem  ad  bonum,  quod  est  objectum  volun- 

tatis,  ii  Ideoad  ipst novetur  bomo  per  motum  volani 

qin  est  motuj  libcrl  anrbiirii ;  sed  sapientia  perficit  Intellec- 
tiim,  qui  praeeedit  voluntatem.  Unde  absqne  completo  motu 
llberi  at  bitrii  polesl  intellectns  dono  sapientiae  lllumioaTi .- 
sicut  etiam  videmos,  qaod  tn  dormiendo  aliqua  tiominibus 


536 


DE  JUSTIFICATIONI.  [MPII. 


revclantur,  sicut  dicitar  Job.  '■'>'■'>  :Quando  inuit  sopor'super 
homines,  et  dormiant  in  lectulo,  tancaperitaarestlroram; 
et  erudiens  eos,  instrait  disciplinam. 

Ad  teriium  dicendam.  qood  in  infusioncgratiae  justifican- 
tis  est  quaedam  transmutatio  animae  bornanae,  et  ideo  requi- 
ritur  moiiis  proprios  animae  bumanae,  ut  anima  moveatur 
secundum  modnm  suum.  Bed  conservatio  graliae  est  absqne 
transmatatione,  unde  uon  requiritar  aliqms  motua  ex 
anima;,  sed  sola  continoatio  intluxus  divLni. 

Conclusio  :  Ut  impius  usum  rationis  ha- 
bens  justificetur,  requiritur  motus  liberi 
arbitni. 


ABTICULUfl  IV 

Vtrum  ad  justiflcationem  impii  reqairatur  m 
fldei. 

Ad  quartum  sic  proceditur.  Videtur,  qnod  ad  jostifleatio- 
iioui  impii  iidii  requiratur  motus  Bdei.  Sicul  enim  per  Ddem 
justiflcatur  fiomo,  ita  etiam  el  per  quaedaa  alia,  scilh 
timorem,  de  quodicilui  i.<  ci.  1:  Timor  Domini  expellil  pee- 
catum  i  iiruii  qui  sine  limore  est,  dod  potent  jnstifieari  :  et 
iieriiin  per  cbaritatem,  secundum  illud  Luc.  1  ■.  Dimissa 
sunt  ci  peccata  multa,  qoouiam  dilexii  muitum  :  el  itermn 
per  bumilitaiem,  secaodum  illud  ■iu< .  i  ■.  Deas  saperb 
sistit,  bumilibus  autem  dat  gratiam :  el  iterum  pi 
cordiam,  secundum  illud  P  I  ■ .  Per  misericor 

ei  Qdem  purgantur  peceata.  Noncrgomagis  motus  Bdei  re- 
quirilur  ad  justiflcationem  impii,  quam  motus  pi  i 
virtutum. 

2.  Praelerea  .•  Actus  Bdei  oon  reqniriturad  justificati 
nisi  iu  quantum  per  fldem  bomo  cognoscii  Deum 
aliis  modis  potesl  bomo  Deum  cognosi  ere, 
gnitionem  oaturalem,  el  per  donum  sa 
quirilur  aclus  fldei  ad  juslificationem  impii. 

:;.  Praeterea  :  Divi  rsi  sunl  articuli  fldei  . 
fldei  rcquiraluradjustillcationem  impii.videtur  quodoi 
ret  hominem,  qoando  primojnsliflcatur,  deomuib 
fldei  cogitare :  scd  hoc  vidciur  incouvenicns,  cum  talis 
latio  longam  temporis  moram  rcquira 
actus  Bdei  uon  reqoiratnr  ad  jn  d  impii. 

Sed  contra  esl,  q i  dieitnr  Bom.  fi  :  Jnstificiti  ea 

pacem  babeamns  ad  Deum. 

Elespondeo  diceodnm,  qnod  sicol  dictum  est,  motus 
arbitrii  requirilnr  ad  justiflcationem  impii,  secnndnn  ojood 
mens  hominis  movetura  Deo.  Dcusauicm  movei  animam 
bominis  convertendo  cam  ad  seipsom,  ut  dicitnr  in  i 
84,  secundum  aliam  literam,  Dens  tu  i 
qos  :  et  ideo  ad  justillcationem  impii  requii  itur  d 
Hs,  qno  convertitur  in  Denm.  Prima  aute 
Deum  iii  ih  r  fldem,  secundum  illod  ad  Heb  .11 
icin  ad  Denm  oportel  credere,  qoia  est.  El  ideo  moins 
requiritnr  ad  justiflcationem  impii. 

Ad  primum  ergo  dlccndum,  qood  motns  fldei  dod  est  pei*- 
fectus,  nisi  >ii  charilate  informatus :  unde  simul  injusi 
tione  impii  cum  molo  fldei  esl  etiam  motus  charilalis 
vetur  autem  libernm  arbitrium  in  Deo 
snbjiciai ;  unde  etiam  concurril  actus  limoris  flliaiis,  i 
lus  bumililatis.  Contingil  enim  nnnm,  el  eundem  actuo  li- 
beri  arbitrii  diversaruui  virtntnm  esse,  secnndnm  qnod  nna 
imperat,  et  alia  imperatnr,  proul  scilicel  actnsest  ordinabi- 
lis  ad  diversos  flnes.  Actus  antem  misericordise  operalur 
circa  peccatum  per  modum  satisfacl  s  c  sequilnr 

justificalionem  ,•  vel  per  modam  pneparationis,  in  quantnm 
misericordes  misericordiam  consequuntur ;  el  sic  etiam  po- 
tesl  praecedere  justiflcationem,  vel  etiamad  jnstifieationem 
concurrere  simul  cum  praedictis  vinniibns,  secundum  qnod 
misericordia  includilur  in  dileclione  proximi. 

Adsecundum  dicendum,  qnod  per  cogoiUonem  Datnralem 
homo  uiin  convertitnr  InDeum,  inqnantnm  estobjeclum 
beatitudinis,  el  justiflcationis  cansa  :  uode  laliscognitionon 
snfflcit  ad  jnstiflcationem  Donom  aatem  sapienlias  pi 
ponit  cognitionem  fldei,  ut  ex  snpradictis  patet. 

Aii  Lertium  dicendnm,  qnod  sicnl  Aposl  dieitad  K<»n.  4.- 
Credenti  ineum,  qui  jusUUcatimpinm,  reputabitnr  Bides  ejus 


ad  jnstiliam,  serundnm  pn  ,,pa- 

let,  quod  injustifiratione  impii  rcquiritur  quan- 

tum  ad  hoe,  quod  \u 
bominnm  per  mysierium  Cbristi. 

C       lusio .  :  I  j   -tificationem  impii  no- 
cessarius  ost  motus  fid<  i. 


ai  v. 

Utrum  adjtutiflcationcmtmp 

arbiirii  in  peccaimn. 

quintum  sir  proocditur.  \ 
impii  nuii  requii 
tum.    - 

rcqniriiur  ad  justifii 
itum. 

_'  r 
i 
quideo  reti 

■ 

■    - 

nnum 

- 
hitriu 

■ 

■ 
- 

- 

■ 

- 

lan  | 
Ad   - 

. 
dan  | 
lit. 
lertium  dircndum,  qu 

■ 

sit,  dclesleiur,  qunrui 

ratioi 

•- 
ctiam  includuni 
statu  . 
nii,  eontereretui . 

cunit  ad  jusuuiaiioiicii]. 

Prima 


ARTICULUS  VI  ET  VII. 


537 


Prima  conclusio :  Ut  impius  justificetur, 
debet  accedere  ad  Deum  per  desiderium. 

Secunda  conclusio  :  Ad  impii  justificatio- 
nem  requiritur  motus,  quo  detestetur  pec- 
catum. 

ARTICULUS  VI. 

Vtrum  rcmissio  peccatorum  dcbcat  numerari  inter  ea,  quse 
requiruntur  adjustifkationcm  impii. 

Ad  sexliim  sic  proceditur.  Videlur,  quod  remissio  pecca- 
torum  non  debeat  numerari  intor  ea,  qiue  requiruntur  ad 
jnstificationcm  impii.  Substantiacnim  reinonconnumeratur 
his,  quae  ad  re  n  requiruntur ;  sicut  homo  non  debet  connu- 
merari  auinue,  et  corpori :  sed  ipsa  justificatio  impii  est 
remissio  peccatorum,  ut  dictum  est :  ergo  remissio  peccato- 
rum  non  debet  computari  inter  ca,  qiue  ad  justificationem 
impii  requiruntur. 

2.  Praeterea  .-  Idcm  csl  gratim  infusio,  et  culpse  remissio  ; 
sicut  idem  cst  illuminatio,  et  tenebrarum expulsio .-  sed  idcm 
non  debet  connumerari  sibi  ipsi ;  unum  enim  mullitudini 
opponitur  .•  ergo  non  debct  culpae  remissio  connumerari  in- 
fnsioni  gratia*. 

3.  Pranerea :  Remissio  peccatorumconscquiturad  motum 
liberi  arbitrii  iu  Deum,  et  in  peccatum,  sicut  ellectusad 
causam  ,•  per  fidein  enim,  et  contritionem  rcmittuntur  pcc- 
cata  :  sed  efiectus  non  debet  connumerari  suaj  causae,  qnia 
ea  qua  connumerantur,  quasi  ad  invicem  condivisa,  sunt 
simul  natura  :  ergo  re::iissio  culpse  non  debct  connumerari 
aliis,  quae  requirunlur  ad  justificationem  impii. 

Sed  conlra  cst,  quod  in  cnumeratione  eorum,  qusc  requi- 
runtur  ad  rem,  non  debet  prajlermitti  finis,  qui  cst  polissi- 
mum  in  unoquoquc  :  sed  remissio  peccatoruin  est  finis  in 
justificatione  impii.  Dicitur  enim  Isai.  27  :  Istc  cst  omnis 
fructus,  ul  aufcratur  peccatum  cjus:  ergo  remissio  peccato- 
rum  debet  connumerari  inter  ca,  quac  requiruntur  ad  justifi- 
cationem  impii. 

Bespondeo  dicendum,  quod  qualuor  enumcrantur,  qurc 
requiruntur  ad  justificationcm  impii,  scilicei  gratiae  infusio, 
motus  libcn  arbitrii  in  Deum  pcr  tidem,  ct  motus  liberi  ar- 
bitrii  in  pcccatum,  et  remissio  culpae :  cujus  ratio  est,  quia 
sicut  dictum  est,  justilicatioest  quidam  motus,  quo  anima 
movctur  a  Deo  a  statu  culpaj  in  statum  justitia; :  in  quolibet 
autcrn  motu,  quo  aliquid  ab  altcro  movetur,  tria  reqnirun- 
tur.  Primo  quidem,  motio  ipsius  movcntis.  Sccundo,  motus 
mobilis.  Tertio,  eonsummatio  motus,  sivc  perventio  ad 
tincm.  Ex  parte  igitur  motionis  divinac  accipitur  gratiae  in- 
fasio  .-  c\  parte  vero  iiberi  arbitrii  moii  accipiuntur  duo  mo- 
tus  ipsius  seeundjun  recessom  a  termino  a  quo,  et  accessum 
ad  terminum  ad  qoem.  Consummatio  autem,  sive  perventio 
ad  tcrminurn  hujus  motus  importatur  per  remissionem  cul- 
pa;,-  in  boe  enim  justifleatio  consummatar. 

Ad  primumergodicendam,  qood  jusliiicalio  impii  dicitur 
-.)  remissio  peccatorum,  secundum  quod  omnis  motus 
accipit  speciem  a  termino  ,•  tamen  ad  terminum  conseqoen- 
duin  multa  alia  requiruntur,  ut *\  rapradictis palet. 

A'i  Beeundam  dicendam,  qaod  gratiac  infusio,  el  remissio 
enlpae  dapiiciier  considerari  possunt.  IJno  modo  secondam 
ifnin  rabstantiam  actus,  et  Bic  idem  suni  ;  eodem  enim 
aetuDeoset  largitur  gratiam,  ei  remittit  culpam  Aliomodo 
..i  considefai  i  e*  parte  objeclorum,  et  sic  differunl  se- 
condum  differentiam  culpae  qaae  tollitur,et  gratiae  quae  infun- 
ditur ;  sicut  etiam  in  rebus  oataralibus  generatio,  el  corrup* 
lio  differunt,  quamvis  generatio  onius  sit  corruplio  alie- 

riu-. 

Ad  tenium  dicendum,  quod  i>t.i  non  est  connumeratio  se- 
cuiidum  divisiom  in  species,  in  qi  .i  oportet,  quod 

eonnumerata  sinl  i  d  secundum  diffcrentiam  eorum, 

iju.i  requiruntui  ad  completionem  alicujos  .•  in  qua  quidem 
raomeraiione  aliqaid  p  priui,ei  aliquid  posterius; 

qui.i  principiorum  ct  parlium  rei  compositac  potesl  esse  aii- 

quid  alio  |  i 

Prima  conclusio  :  In  jafitificatione  impii 
plora  concurrunt. 

Salmant.  Curs.  thcolofj.  tom.  X. 


Secunda  conclusio  :  Remissio  peccali  con- 
numeranda  est  inter  alia,  quae  in  justifica- 
tione  impii  interveniunt. 

ARTICULUS  VII. 
Ulrumjust.ficatio  impii  flat  in  instanti,  vcl  m  cessive. 

Ad  septimum  sic  proceditur.  Videtur,  quod  justificafo 
impii  non  lialin  instanti, sccl  successive,-  quia  ul  dictumesf 
ad  justiiicaiioncm  impii  requiritur  motiis  liberi  arbitrii! 
Actus  autein  libcriarbitrii  cst  eligere,  qui  pracexigit  dclibe- 
rationcm  consilii,  ul  dictumest.  Cum  igitur  deliberatio  dis- 
cursum  qucndam  importet,  qui  successioiicm  quandam  ha- 
bet,videtur  quod  jusiilicatio  impii  sit  succcssiva. 

2.  Practerea :  Motus  libcri  arbitrii  non  cst  absque  actuali 
consideratione  :  sed  impossibile  est  simul  multa  intelligere 
inactu,  ut  in  primo  dictum  est.  Cum  igitur  ad  justilicatio- 
ncm  impii  requiratur  molus  liberi  arbitrii  in  diversa,  scili- 
celin  Deum.  ct  in  peccatum,  videtur  quod  justificatio  impii 
non  possit  esse  in  instanti. 

3.  Prseterea  :  Formaquse  suscipit  magis  et  minus,  succes- 
sive  recipitur  in  subjecto,  sicut  patet  de  albedine,  ct  nigre- 
dine  :  sed  gratia  suscipit  magiset  minus,  ul  sapfa  dictum 
est  :  ergo  non  recipitur  subito  in  subjecto.  Cum  igitur  ad 
juslificationem  impii  requiratur  gratiaj infasio,  videtur  quod 
juslificatio  rmpii  non  possit  cssc  in  inslanti. 

4.  Praeterea  .-  Motus  liberi  arbitrii,  qui  ad  justificationein 
impiiconcurrit,  cst  meritorius,-  ttita  oportctquod  procedat 
a  gralia,  sine  qua  nullum  est  meritum,  ut  infra  dicetur.-  scd 
prius  est  aliquid  consequi  formam,  quam  secundum  formam 
operari .-  ergo  prius  infunditur  gratia,  ct  postea  liberum  arbi- 
trium  movctur  in  Deum,  ei  in  deteslalionem  peccali  .-  non 
ergo  juslificatio  est  tota  simul. 

5.  Pratcrea  :  Si  gratia  infundatur  aninue,  oportet  dare  ali- 
quod  instans,  in  quo  primo  animae  insit;  similitcr  si  culpa 
remittitur,  oportet  ultimum  instans  dare,  in  quo  homo  culpse 
subjaceat.  Sed  non  potcsl  essc  idem  instans,  quia  sic  oppo- 
sita  simul  inessent  cidem  :  ergo  oportet  esse  duo  instantia 
sibi  succedentia,  intcr  qQas,  secundum  Philosopbum  in  6 
Phys.  oportet  csse  tcmpus  mcdium :  non  ergo  justificatio  fil 
tota  simul,  sedsuccessive, 

Sed  contra  esl,  quod  justilicatio  impii  lit  pcr  gratiam  Spi- 
ritus  sancti  justificantis  :  scd  Spirilus  sanctus  subito  adve- 
nit  mcntibus  hominum,  secundum  iliud  Act.  2  .-  Factus  est 
repente  de  cado  sonus,  tanquam  advenientis  spiritus  vehc- 
mcntis  :  ubi  dicit  Glossa,  quod  ncscit  larda  moiimina  Spi- 
ritus  sancti  gratia .-  crgo  justilicatio  impii  non  cst  suecessiva. 
sed  instanlanca. 

Respondco  diccndum,  quod  tota  justificatio  impii  origi- 
nalitcr  consislit  in  graliae  infusionc.  Pcr  eam  eniin,  ct  libc- 
rum  arbitrium  movetur,  etculpa  remittitur  .•  gratiaeautem 
lnfusio  lit  in  instanti  absque  successionc.  Cujus  ratio  est, 
quia  quod  aliquaforma  non  subito  imprimatur  subjecto,  con- 
tingitei  boc,  quod  subjectum  non  esl  disposilum,  ct  agcns 
indigel  tempore  ad  hoc,  quod  subjectum  disponat ;  ct  ideo 
videmus,  quod  slalim  cum  materia  e.et  disposita  peraltera- 
tionem  praeccdentem,  forma  subslantialis  acquiritur  mate- 
riaB;  el  eadem  ratione,  quia  diaphanum  est secundum se 
dispositum  ad  lumen  recipicndum,  subito  illuminatur  a  cor- 
liore  lucido  in  actu.  Dictum  esi  autem  supra,  quod  Deus  ad 
boe  quod  gratiam  infundat  animac,  non  requirit  aliquam 
di  positioncm,  nisi  quam  [pse  facit.  Pacil  autem  hujusmodi 
itionem  sunlcientem  ad  susceptionem  gratiae,  quando- 
que  quidem  subito,  quandoque  autem  paulatim,  et  succes- 
Bive,  ut  Bupra  dictum  est.  Quod  enim  agens  uaturale  nonsu- 
bitopossit  disponerc  materiam,  contingit  ex  hoc,  quod  cst 
aliqua  proportio  ejus,  quod  in  materia  resistitad  virtutem 
;  el  propter  hoc  videmus,  quod  quanlo  virtus  agentis 
fuerit  fortior,  tanto  materia  eilius  dt»penitur.  Cum  igitur 
virtus  divina  sil  inflniia,  potesl  quamcunqiic  maleriam  crea- 
i.iin  Bubito  disponcrc  ad  formam,  et  multo  magis liberum 
arbitrium  bominis,  <'u.jus  motus  potest  esse  instantaneus 
secundum  oaluram.  8ic  igiturjustiflcatioimpii  13  a  Deo  in 

iiislunti. 

Aii  pniimni ergo dicendum,  quod  motus liberi arbitrii, qui 
concurrit  ad  justiflcationem  impii,  est  consensus  ad  detes- 

35 


r>38 


DE  JCSTIFICATIONK  I.MI'11. 


tandum  pcccatnm,  el  ad  acccdcndum  ad  Deimi :  qui  qnidem 
i  msensos  aubito  fit.  Conlingit  atrtcm  quandoque,  quod  prae- 
ced  t  aliqua  dcliberatio,  quae  non  esl  de  snbstantia  justiflea- 
tionis,  scd  via  in  justiflcationem  ,•  sieul  motos  localis  est  via 
ad  illuminationcm,  ei  altcratio  ai!  gencrationem. 

a<i  secondo  u  dicendnm,  qnod  sicni  in  primo  d 
nihili  prohibct  doo  si;uol  inlclligcre  aeio,  secondom  qood 
lom  qoodamn  odouno  n :  sicol  simul  inlelligimussubjectum, 
Ct  pradicatum,  in  quantnm  nuinntnr  in  ordine  aflirma 
unius.  El  i<t  cundcm  n  odnm  l  beru  n  arbitriboi  pi  tesl  in 
dno  simul  movcri,  secoodnm  quod  onnm  ordinalnr  inalind: 
motosaoteiii  liberi  arbitrii  iu  peccalom  ordinatur  a<l  motnm 
liberi  arbitrii  in  Dcura  ,•  propter  hoc  cnim 

i  ;n  qoia  esl  contra  Den  n,  cni  \  ul!  adba  rcre  El  ideo 
libcrum  arbitrjum  in  justiflcationc  iropii  simul  dctestatar 
pcccalum,  cl  convertil  sc  ad  Deu  n ;  sicol  etiam  corj  ossimol 
reccdendo  ab  u  edil  a<l  aliom. 

A<l  lcriiom  dicendom,  quod  non  esl  ral  o,  qnare  I 
subiloin  materia  non  rccipiatnr,  qnia  n  agis,  et  n 
inesse  lumen  non  subiio  rei  •■  «iui 

potesl  magis,  ei  minus  illnminari  :  sc 
(.•■.  parle  disposiiionis  materise,  vel  etum 

A<l  qnartnm  dieendnm,  qnod  in  codem  ioslaoli,  in  quo 
forma  acquiritur,  iocipit  res  operari  socoodom  formam:  »i- 
cut  igois  stalim  cum  i 
motus  ejus  i  i  codem  in? 

Inr.  Motusautem  liberi  arbitrii,  qui  <  estsue- 

cessivus,  si  d  instanlancus ,  i 
Ucatio  impii  sil  successiva. 

Aii  i|iiiniii!ii  dieendum,  qnod  suecesf 
rum  in  eodem  snbjccto  aliti 
subjacenl  tcmpori,  cl  ;ilitcr  in  !ii>.  qo 
i       -  enira  quac  subjacenl  lempori,  i 
instans,  in  qoo  forroa  prior  snl  dare 

nltimum  lempus, ci  primum  instans,  Inquo  i 

:.  iteria?,  vel  snbjecto  Uoji 
iiun  potcsl  accipi  ante  unnm  instansaliud  ii  • 
immedl  ile,  eo  qood  iostantia  non  coi 
i;i  temporc,  sicul  ncc  pnncta  in  II 
sed  lcrapus  lerminatur  ad  insta 
pra  ccdenti,  quo  aliquid  roovctur  ad  unau 

isitae ;  ei  ultimo  instanti  il 
primum  instans  sequcntis  lemporis.  i 
tcrminos  motus.  Bed  in  iii>  qnsc  sunl  -nir.i 
babel ;  si  qua  enim  su  ibi  aflcctuum,  \<'l  inl 

lualium  conceptlonnm  (pnl  i 
raensorator  tempore  rootiooo,  sed  ten 
ii»a  quae  mensurantnr,  non  sunt  contiuna,  ui  in  priuio  lubi- 
timi  est.  Dnde  in  talibns  est  dandnm  nltimun 
quo  primum  full ;  el  primnm  instans,  in  qno  esl  id  qm 
quitur.  Nec  oportel  esse  tempus  medinm, 
contlnuiias  temporis,  qnas  boc  reqnirebal  <i  bn- 

oiana  quae  justiflcatnr,  secnndnm  se  qmde 
\n\<,  sed  per  accidens  snbditnr  tempori,  in  qnantum  - 
intelligil  cnm  continno,  et  tempore  secuodum  pli 
i;i  qnibus  s\  ecics  intelligibiles  considerat,  nl  in  | 
ttiin  cst.  E1  ideo  judicandum  est  secondum    i  ismn- 

tatiooe  si  cundnm  conditionem  motunm  tempora 
licel  dicamus,  quod  non  esl  dare  ul 
cnlpa  infuit,  sed  ultimum  tempus :  estautemda 
iitstaus,  iu  i|tt  •  gratia  inesl;  in  l 
denii  inerat  culj 

Conelusio :  Jusiificatio  impii  fit  in  ins- 
tanti. 

Difficultatem,  quam  D.Thom.  inhocart. 
proponit,  discutiemus  disp.  4,  dub. 

AJtTICULUS  VIII. 

Utrum  grai  »  infusio  sit  prinu  ordine 

reqwrwitw  ad  jutiiflcttionem  />«■• 

Ail  octavnm  sic  proeeditnr.  Videtnr,  qnod  gratia;  i 
non  sit  prima  ordine  natura  inter  ea,  qnse  reqniruntur  ad 
justiflcationem  impii.  Prins  enimesl  reccdere  a  malo,  quam 
accedere  ad  bonum,  aecundum  illnd  Psalm.  80:  Declint  i 
malo,  ct  fac  bonum.  Sed  remissio  culp*  pertinet  ad 


>uni  ,'i  malo  ;  inf 

be  n  boni  .•  ergo  naloi  iliicr  prii 

infnsio  gratisc. 

<!it  natur^ 
quaiii  disponit    - 
siiio  u<l  snsceptii  uem 

:;   !p 

in  Iirijui  :  >«"l  I  I 


- .'.:    ■ 


ad  ji  •   ■ 
luralilcr  ;<rior. 

quia  justil 
ordi 

tu> 1 
bitr. 

■ 


-t  m* 


■  tu> 


■ 
■ 

l»u>   ! 


>     > 1 1 ;  i  [     i  1. 1 . 


iit  io  li.n'  i),  qnani 


/'  ituor  simul  tem; 

in  justi  impii  i 

gratia  infus 

•utum.  el  culpac 

Inti  r  pi 

infusio  - 

DISP.  III. 


DISP.  III,  DUB.  I. 


539 


DISPUTATIO  III. 

De  disposiiionibus  acl  justificatio- 
nem. 

Postquam  cum  D.  Tliom.  art,  1  et  2 
hujus  quzstionis,  egimus  de  forma  justifi- 
cante,  succedit  ut  tractemus  de  dispositio- 
nibus,  quibus  impius  ad  justitiam  praepa- 
ratur  :  quod  praestat  S.  Doct.  art.  3,  cum 
sequenlibus.  Et  cum  D.  Thom.  plura  in 
praosenti  obiter  attingat  quae  alibi  explicat 
ex  professo,  quidam  ejus  Interpretes  plura 
hic  excitant  dubia,  quae  ad  alios  Tractatus 
spectant,  et  quae  propriam  sedem  habent 
tam  in  opart.  ubi  agitur  de  justificatione 
intra  sacramenta,  quam  in  2,  2,  ubi  agitur 
deactibus  Virtutum  Theologalium,  qui  ad 
justificationem  desiderantur.  Nos  autem 
brevitati,  et  recto  procedendi  ordini  consu- 
lcntes,  ea  praecise  in  hac  disputatione  ex- 
plicabimus,  quae  ad  intelligentiam  conclu-- 
sionum  D.  Thom.  necessaria  videntur,  et 
ad  hunc  Tractatum  directe  pertinent ;  alia 
vero,  quaj  alibi  commodius  discutiuntur, 
vel  penitus  resecabimus,  vel  brevissime 
attingemus,remittendo  lectorem  ad  ea  loca, 
in  quibus  D.  Thom.  et  ejus  expositores  illa 
ex  professo  discutiunt.  Unde  cuncta  fere, 
quce  dicemus,  procedent  circa  justificatio- 
nem  impii  adulti  secundum  se  considera- 
tam,  et  independenter  a  sacramentis,  vel 
alia  extrinseca  Dei  dispositione. 

DUBIUM  I. 

Utrum  impius,   ut  justipcetur,  dcbeat  dis- 
■  per  aliquos  actus,  et  quinamsint  ? 

asullo  inquirimus,  ulrum  impius  etc. 
quia  hujus  justificatio  pertinet  per  se  ad 

ontem  considerationom.  Unde  missam 

ius  dispositionem  requisitam,  utqui 
non  praeexistit  in  peccato,  justificetur,  ut 

int  Angeli,  de  quibus  1  part.  quzst.te, 
etAdamus,  dequoeadem  1  part.  qusest.  95, 
et  Christus  Dominus  de  quo  '■'•  part.  qusest. 
7.  Procedit  autem  dubium  secundum  pro- 
videntiam  ordinariam  :  quid  autem  fieri 

■!  de  potentia  Dei  absoluta,  dubio  se- 
bimua.   Procedit  etiam    circa 

ficationem  impiorum  adultorum;  nam 

itere,  qualiter  jm  tificentur  infantes, 
pertinel  per  .  ead  Tractatum  de  Baptismo. 

ut  major  distinctio  lucem  conciliet, 
oportet  diflicultatem  hanc  resolvere  aliqui- 
ertionib  i 


§  I. 

Prima  conclusio  priorem  dubii  partem  re- 
solvens. 

1.  Dicendum  est  primo,  ad  justificatio-  Prima 
nem  impii  requiri  aliquos   ejus  actus,  perasscl*Uo- 
quos  ad  justitiam  disponatur.  Haoc  conclu- 
sio  est  de  fide,  eamque  ex  professo  osten- 
dunt  Doctores  Catholici  in  controversiis  ad-  FUn(ia. 
versus  Lutheranos.et  Calvinistas.  Probaturn:cntlJI11 
primo  ex  S.  Scriptura,  quae  hanc  veritatem  \ml][i* 
aperte  docet.  Tum   Proverb.  1G  :  //ommi5Provcrb 
est  animam  prxparare.  Tum  in  eis  locis,  in 
quibus  Deus  petit  a  peccatoribus,  ut  ad  ip- 
sum  convertantnr,  ut  Joel.  2  :  Convertimini  Jocl- 
ad  me  in  toto  corde  vestro.  Isaiae  45:  Conver- zacharl 
timini   ad  me,  et  salvi  eritis.  Zachar.    1  : 
Convertimini  ad  me,  et  ego  convertar  ad  vos. 
Tum  in  aliis  testimoniis,  in  quibus  pecca- 
tores  increpantur  ex  eo,  quod  non  se  dis- 
ponant  ad  justitiam  obtemperando  divinae 
inspirationi  ut  Proverb.   1  :  Vocavi,  et  re-Proverb. 
nuistis  :  etad  Rom.  2  :  An  divitias  bonitatis  Roman. 
ejus,  et  patientLv,  et  longanimitatis  contem- 
nis.  Quo  etiam  spectant  alia  loca,  in  quibus 
Deus  exposcit,  ut  ipsi  aperiamus  januam 
cordis^  promittens  se  ingressurum  per  gra- 
tiam,  ut  Cant.  5  :  Aperi  mihi  soror  mea :  et^f^f- 
Apocalyps.  3  :  Ecce  sto  ad  ostium,  et  pulso  : 
si  quis  audierit  vocem  meam,  intrabo  ad  il- 
lum,   ct  coenabo  cum  illo,    et  ipse  mecum. 
Propter  quao,  et  alia  innumera  testimonia, 
quae    passim  in   sacra   Pagina  occurrunt, 
hanc  veritatem  diflinivit   Concilium  Tri- 
dent.  sess.  G,  can.  4,  his  verbis  :  «  Si  quisTridcnt. 
«  dixerit,    liberum   hominis  arbitrium   a 
«  Deo  motum,  et  excitatum  nihil  cooperari 
«  assentiendo  Deo  excitanti,  alque  vocanti, 
«  quo  ad   obtincndam  justificationis  gra-- 
«  tiam  se  disponat,  ac  praeparet ;  ncc  posse 
«  dissontire,  si  velit;  scd  veluti  inanimo 
«  quoddam  niliil  omnino  agere,   mercque 
«  passive   so  habere,  anathema  sit.  »  Ubi 
simul  damnantur  duo  errores  Luthorano- 
rum,  nempe  et  quod  homo  careal  libertato 
indifferentiae,  saltem  in  negotio  salutis  ;  et 
quod  impius  excitatus,  et  motus  a  Deo  per 
auxilia  gratia^,  non  se  prasparet,  ac  dispo- 
n, ti,  ad  consequendam  justitiam. 

2.  Secundo  probatur  ratioue,  quam  D.Batloex 
Thom.  in  prassenti  art.  w,  sic  ponit :  « Jus-  D-Tho» 
u  tificatio  impii  fit  Deo  movente  hominem 
0  ad  justitiam.  rpseenim  est,  qui  justificat 
«  impium,  ut  dicitur  Rom;  :'>.  Deus  autem 
«movetomnia  secundum  modum  unius- 


540 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATK>NKM. 


«  cujusque;  sicut  in  naturalibus  videmus, 
«  quod  aliter  moventur  ab  ipso  gravia,  et 
«  aliter  levia,  propter  diversam  naturam 
«  ulriusque.  Ilomo  autem  secundum  pro- 
«  priam  naturam  habet,  quod  sit  liberi  ar- 
«  bitrii.  Et  ideo  in  eo,  qui  habet  usum 
b  liberi  arbitrii,  non  fit  motio  a  Deo  ad 
« justitiam  absque  motu  liberi  arbitrii  :  sed 
«  ita  infundit  donum  gratiae  justificanti-, 
«  quod  etiam  simul  cum  hoc  movet  libe- 
«  rum  arbitrium  ad  donum  gratiae  accep- 
«  tandum  in  his,  ([ui  sunt  hujus  motionis 
«  capaces.  »  Eandem  veritatem  aliis  argu- 
mentis  ostendit  S.  Doctor  1  part.  qtuut. 
67,  art.  2,  et  in  lib.  2  Sent.  dist.  .">,  q 
2,  art.  1,  et  in  1,  dist.  17,  art.  '■'>.  qu&stiunc. 
2,  et  de  Veritate  (jursi.  28,  art.  '■'>,  et  alibi 
sac-pe.  Illamque  amplius  illastrabanl 
infra  dicemus. 

rrima       3.  Nec    refert,    si    contra    rationem    I). 

^cc"  Thom.  opponas  primo :  quia   1 

hominem  juxta  nataram  suam,  infundi 
ipsi  gratiam  excitantem,  et  lumen  prophe- 
tiac ;  et  tamen  ad  haec  recipiend  i  aon  requi- 
ritur  ex  parte  hominis  aliquis  actua  liber, 
quo  sedisponat  :  ergoex  eo,  quod  justifica- 
tio  impii  sit  a  Deo  movente  hominem  juxta 
modum  Buae  miturae,  non  seqaitur,  qaod 
impius  del  pr  Bp  ii  tiam 

Be-     per  aliqoem  actum.  >'■  curu/o, qui  i  aon 

^11"'1'  movet  caasas  contingentea    jaxta  earum 
conditionem  •.  ips  b  qoippe  ex  suapte  aatura 
petunl  .-         mpedibiliter,  et  fallibiliter  ; 
et  tamen  prout  moventura  Deo,  infallibi- 
litcr,  et  inimpedibiliter  agunl  :  erg  i  ii"ii 
recte  colligit  D.  Thom.  impiam  d< 
ceptare  justitiam  modosibi  proprio,  aempe 
libere,    ex  eo  qaod  Deus  omnia  m< 
Tcrtia.  secuiulum  modum  aniuscujusque. 
quoniam  impius,  camjustificatur  intra 
cramenlum,  aon  debet  a< 
ad  jnstitiam  per  actum  proprium  ;  | 
enim  dormiens  y.  g.  baptizari  :  • 
homo  ex  saa  natura  aon  exposcil  w 
libere  ad  justitiam,  vel  Deusipsi  impertit 
gratiam  aon   agendo  joxta   modum   ejua 
proprium  ;  et  consequenter  discursua  D. 
Qmrta.  Thom.  esl  insufficiens.  Quarto,  nam  si  ali- 
quis  actus  requireretur  ex  parte  impii,  ut 
consequeretur  justitiam,  deberet  esse  per- 
fecteliber  libertate  safficienti  ad  incurren- 
dum  statam  injustitiae ;  contrariorum  enim 
eademest  ratio  :  sed  ut  homo  consequatur 
justitiam  juxta  modam  suae  conditioni  con* 
sonum,  non  eget   actu  perfectae  libertatia 
sufficientisadpeccandum,ut  patet  in  Adamo 


qui  in  eodem  instaoti,  in  quo  fuit  creat 
accepit  gratiam  per  propriam 
nem  ;  et  tamen  in  i  iti  peccare  non 

potuit  :  er^o  ut  impius  justificetur   a  .' 
juxta  modum   sibi    con.-onum,   non  debet 
necessario  disponi  per  aliquem  actum. 

Hae,  inquam,  objectio:.  ferunt.i 

A  1  primam  dk-ondumest,  quod  cum  or 
hominis  operatio    conducen.r>  ad    salutem 
debeat  esSe  a  Deo  |  iam  movente, 

nequit   humo  se  ad  justitiam   pr.cparare, 
niii  priasexcitetur  .i  Deo:  oi 
auxilium   n  :ritur   aliqua  homiois 

praeparatio,  ullasve con- 
sed  j'  i.  la  ipt  im  aaxiliam  i 

m    pr&]  lem,   ut 

mas  tract.  \ 

'.  Thom.  hanc  hominia  | 
;  iiacumquo 
tione 

implicit 
et  impium  ti  itatum 

justitiae,  ut  ae  explicat  i] 
i/.  1".',  art.  ~ 

lit  degi 

■  tia  habituali,  ad  quam  reqniritur  aliqua 

■  pr  i  p  trati  omnia  reqnirit 

-itum  : 
ir   a    I' 
i  aliquam  aliam  m  .  cum  I 

primum  movena  •.  and<  .  ire 

i  iu  infinitum.      El 

:Ili- 

•  mum,  qin  DQ  arbi- 

trinm  :  aed    kamen  fa  i   tacil 

trab«'iit. 
Et  Innc  etiam  patet  ad  id, 
lumine  |  aam  hu 

oon  i  .  ti- 

toeos  statun  mo- 

dam  auxilii  Iranseuntia  :  an 

liquem<  homin  quo 

se  d:  .  -tum  li. 

dam.  Addil  D.   in  i  ,  in 

resp.  ad  2  :      Sciendumesl 

lem  rati 

ttiaajastificantis  :  nam 

■  jnstificantu  rdinathomin<  m  1 1 
i  bonum  Inntatia 

ideo  ad  \\  sam  movet  i 
i  voluntatis,quiestmotua  liberi  arbitrii.  - 
i  aapientia  perficit  in 
i  volantatem  :  unde  abs 
u  liberi  arbitrii  potesl  intellecta 

•  ntiae  illnminari. 
biliter  intelligendai  le  lumine  pro- 

phetico 


DISP.  III,  DUB.  I. 


541 


cenrri 

urse- 
uudii'. 


olvitur 

'.ertia. 

ajelau. 


).  Bon. 

3yWcsl 

Petru^. 


ohetico,  et  aliis  donis,  qune  ad  intellectum 
spectant. 

Ad  secundam  negatur  antecedens,  quod 
inserta  probatione  non  evincitur ;  nam  li- 
cet  operationes,  et  effectus  causarum  con- 
tingentium,  ut  stant  sub  ordine  divinae 
voluntatis  efficacis,  nequeant  in  sensu  com- 
posito  impediri,  vel  deficere ;  nihilominus 
per  habitudinem  ad  causas  proximas  con- 
lingentes,  et  ut  terminant  earum  habitudi- 
nem,  atque  influxum,  fallibiles  sunt,  et 
impediri  valent :  quia  Deus  vult  efficaciter 
non  solum,  quod  praedicti  effectus  fiant,  sed 
vult  etiam,  quod  fiant  modo  contingenti,  et 
suis  principiis  proximis  proportionato,  ut 
optime  declarat  D.  Thom.  1  part.  quxst.  19, 
art.  8,  in  corp.  et  acl  2,  ubi  ait :  Dicendum, 
quod  ex  hoc  ipso,  c/uod  nihil  voluntati  divinx 
resistit,  sequitur  quod  non  solu/n  ftant  ea, 
qux  Deus  vult  fieri ;  sed  quod  fiant  contin- 
genter,  velnecessario,  qux  sic  fieri  vult.  Quam 
doctrinam  late  prosequuti  sumus  iract . 
praeced.  disp.  7,  fere  per  totam,  et  praecipue 
dub.  4. 

4.  Tertia  objectiotangitdifficultatem  per- 
tinentem  ad  tractatum de  sacramentis,  quam 
proinde,  ut  in  limine  disputationis  praemi- 
simus,  non  oportet  discutere  in  praesenti. 
Breviter  dicendum  est,  Cajetanum  hoc  loco 
et  3part.  q.  34,  art.  3  et  quxst.  79,  art.  1  et  8, 
intellexisse,  et  extendisse  doctrinam  D.  Th. 
adeo  rigorose,  ut  dixerit  neminem  adultum 
vel  extra,  vel  intra  sacramentum  recipere 
gratiam  justificantem,  vel  ejus  augmentum, 
nisi  in  eodem  instanti  habeat  formaliter 
aliquem  motum  liberi  arbitrii,  quo  afficia- 
tur  ad  divina.  Quod  etiam  tenere  videntur 
l).  Bonav.  in  4,  dist.  12,  ii  2part.  art.  1, 
q.  I,  Darandas  ibi,  quxst.  I, ;Sylvester  verbo 
Eucharistia,  punct.  1,  q.  4,  1'etrus  de  Soto 
».  </<-  Sacramentu  in  fjnnere,  et  lect.  H, 
"-,  et  alii.  Communior  tamen, 
etmitior  opinio  oppositum  tuetur;  nam  li- 
oet  ad  justificationem  impii  extra  sacra- 
mentam  t,    quod    aliqua    dispositio 

actualis  tunc  formalitor  existat;  niliilomi- 
nus  pro  justiiicatione  intra  sacramentum 
non  exposcit,  qaod  in  eodem  instanti  exis- 
tat  formaliter  dispositio  actaalis ;  sed  suffi- 

existimat,  qaod  praece    erit  dispositio, 

intentio  sascipiendi    lacramentam,  et 

irtu  tiiter  a  que  ad  justificatio- 

momentum.  Qaod  sicut  et  alia  privi- 

legia,  revocant  hujus  opinionis  Authores  in 

m    in  titutionem   sacrainentoram 

q  i  '•  pr  esentialiores,  ut  sic  di- 


camus,  dispositiones  non  exposcunt,  ut 
suum  effectum  producant.  Pro  qua  senten- 
tia  videri  possunt  Sotus  in  4,  dist.  11,  r/.  2,  ^cotus. 
art.  8,  et  dist.  12,  q.  \,art.  4,  Gregor.  Mar-Martin." 
tinez  in  praesenti,  in  notis  ad  art.  3,  Arauxo^J^0; 
dub.  unico,  concl.  3,  Suarez  tom.  3,  in  3  part. 
dist.  7,  sect.  4,  et  disp.  73,  scct.  2,  et  alii 
communiter.  Utra  autem  opinio  verior  sit, 
et  magis  conformis  D.  Thom.  locis  citatis 
ex  3  parte  dicemus.  Nunc  dicendum  est, 
objectionem  nihil  adversus  discursum 
S.  Doctoris  concludere  ;  nam  ipse,  sicut  et 
nostra  conclusio,  tantum  statuit  necessita- 
tem  dispositionis  actualis  ad  justitiam  in 
impiis  adultis,  et  rationis  capacibus  :  et 
juxta  communem  omnium  Theologorum 
sententiam  ad  adultorum  justificationem 
semper  requiritur  hujusmodi  dispositio, 
tam  intra,  quam  extra  sacramentum:  quid- 
quid  sit,  an  intra  sacramentum  sufficiat, 
quod  praedicta  dispositio  actualis  solum  vir- 
tualiter  existat.  Quae  estdoctrina  D.  Thom.  D.Tho. 
in  praesenti  art.  3  ad  2,  ubi  ait  :  «  Dicen- 
«  dum,  quod  pueri  non  sunt  capaces  motus 
«  liberi  arbitrii ;  et  ideo  moventur  a  Deo 
«  ad  justitiam  per  solam  informationem 
«  animae  ipsorum.  »  Et  post  pauca  subdit  : 
«  Et  eadem  est  ratio  de  furiosis,  et  amen- 
«  tibus.  qui  nunquam  usum  liberi  arbitrii 
«  habuerunt.  Sed  si  quis  aliquando  habuit 
«  usum  liberi  arbitrii,  et  postmodum  eo 
«  careat,  vel  per  infirmitatem,  vel  per 
«  somnum,  non  consequitur  gratiam  justi- 
«  ficantem  per  Baptismum  exterius  adhibi- 
«  tum,  aut  peraliquod  aliud  sacramentum, 
«  nisi  prius  habuerit  sacramentum  in  pro- 
«  posito  :  quod  sine  usu  liberi  arbitrii  non 
«  contingit.   » 

Ad  ultimam  concedimus  majorem,  quam  uitimai 
satis  evincit  inserta  probatio  ;  quia  non  mi-  sa,istiu 
nus  requiritur  ad  acquirendam  gratiam, 
saltem  extra  sacramentum,  quam  ad  eam 
amittendam  :  unde  sicut  gratia  non  amit- 
tilur  absque  perfecta  libertate  per  actus 
imperfectos,  et  semiliberos ;  ita  non  repa- 
ratur  per  libertatem  imi^erfoctam,  sed  ac- 
quirenda  est  per  motus  simpliciter  liberos. 
Minor  autem  non  procedit  do  justificatione 
impii ,  sed  ejus  qui  non  praeexistebat  in 
peccato.  Adliuc  tamon  neganda  estabsolute, 
quia  Adanus  habuit  adverteoiiam,  et  in- 
differentiam  sufficientem  ad  operandum 
simpliciter  libere;et  qua?,  quantum  erat 
ex  vi  hujus,  sufficeret  ad  peccandum  mor- 
taliter.  Non  potuit  tamen  eo  instanti  pec- 
care  :   tum  quia   licet  Libere,   non  lamen 


542 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


deliberale  agebat,  sed  ex  applicatione  Dei, 
tam  physica,  quam  rnorali  :  tum  quia  ope- 
ratio  incipiens  cum  esse  rei,  se  habet  ut 
proprietas;  et  ideo  generanti,  aut  creanti 
specialiter  attribuitur.  In  impiis  antem, 
qui  extra  sacramentum  justitiam  accipiunt, 
adest  libertas  sufliciens  non  solam  ad  ac- 
ceptandam  justitiam,  sed  etiam  ad  peccan- 
dum  mortaliler;  quamvis  hoc  p  non 

ad  libertatis  perfectionem,  sed  potius   ad 
defectibilitatem  pertineat.  Videantar  Me- 
Gregor  ^^na  dub.  2,  (iregor.  Mart.  dub.  2,  Arauxo 

Martin.  dub.  unico,  a  num.  49,  Zumel  disn.  3,  qui 
Arauxo 

zumel.'  difficultatem  hanc  latius  expendunt. 

§  IV. 
Alia  conclusio  alteri  dubiipart\ 

ada     5.  Dicendam  est  secando,  ad  justificatio- 

asscmo  I1(,in  Ul]vn-  IVIUI\V[  actam  fidei ; non tamen 

sutlicere,  sed  insuper    I         rari  aliqaam 

Pnnda-  voluntatis   operationem.    Condusio    I 

exscrip-quoad  utramque partem  ..!•■.  el  late 

,ma-    solet  ostendi  a  Doctoribus  Catholicis  contra 

hacreticos  nostri  temporis.  Prima  i    is  pars 

s.  Marc.  constat  evidenter  ex  scriptura:  nam  i/ 

S.Joau.      ..     ,.  ..  .      .  '  .  .  , 

utt.  aicitur  :  \)m  non  credidertt,  condemna^ 
bitur.  Et  Joan.  1  :  Dedit  eis potestatem  /ilios 
Dci  fieri,  his  qui  creduni  in  nomine  efus.  E\ 
cap.  ."$:  Qui  non  credit  in  ctim,  jamjudicatus 

a.iiB'''''7-  A(I  Rom'  :'  :  Juttificat*  '■'"  i"1''-  A  I  !!••- 
Concii.  bra?os   1 1  :  Sine  fide  impossibile  est  pkn 

Concii.^o-  Unde  haac  veritaa  asseritur  in  Conci- 

''svini'1' ''u  Lateranensi  cap.  Firmiter,  de  samma 

Athanl  Trinitate,  el  in  Tri  lent. 

ei  can.  3,  et  in  Symbolo  D.  Athanasii,  ubi 
dicitur  :  Hwc  est  fides  cathotica,  quam  nisi 
jideliter,  firmiterque  crediderit,  talvus 
non  poterit. 

Ratio      6.  Dein  le  prob  itur  ratione,  quam  D.  Th. 
m  pras.  art.  I.  bic  proponit  :  «  Deus  m 
u  animam  hdminis  convertendo  eam  ad 
lipsum,  ut  dicitur  in  psatm.  B4,  secun- 
«  dum  aliam  litteram,  Deus  tu  convei 
«  vivificabis  nos  :  et  ideo  ad  justificatiorj 
<*  impii  requiritur  motus  mentis,  quo  c 

vertitur  in  Deum.  Prima  autem  conver- 
«  sio  in  Deum  iit  per  fidem,  secundum 
«  illud  ad  Hebr.  11  :  Accedentemad  Deuin 
u  oportet  credere,  quia  est.  Ei  ideo  motus 
«  fidei  requiriturad  justificationem  impi 

Confirmatur,  el  declaratar;  qaia  ad  jas- 
tificationem  impii  requiritur,  quod  ejus 
voluntas  cohvertatur  in  Deum  supernata- 
ralem  finem,  a  quo  per  peccatam  discessit, 


D.Tho. 


ut  statim  dicemus :  sed  omnis  vo- 

luntatis  supponit   c 

proponentis  objectm  gnitio  Dei  su- 

pernataralis  finis  non  h  \>  -r  lai 

naturale,  sed   per   lumen  fidei :   erg 
jastificationem  impii  ali  lei  actus  I 

sideratur.   Qaod    motivum    tangit   etiam 
D  Thom.  loco  proximecital 
ubi   ait :   Per  co  fnil 
non  convertitur  in  Deum,  > 
litudinis,  e/j  i 
. 

\m.  Per  excluditur  opinJ 

lib.  6,  de  Justificat.  i 

□  sapernaturalem  n 

in  al  jostificationem,  qui  i  illa 

;t  impias  justil  undun. 

or  lin  triam  in  aliqu 
tu,  ntputa  supposil  i  invincil 

rum  fi  lei .  m  doen 

i  lib.  '-' 
in  priori  edition  ram  in 

nib;, 

Bententi  tm  retracl  t\  it.  i 
nam  lestim 

mittont. 
:.  i ;  n  iin 

• 

in  instanli  j 

sentire  :  ■    .  i  impii 

i  de  attingenti  i  libi- 

linm  snb  rati  mmnni  ci 

veritatem  i  tis, 

credil  virtualiler,  et  in  animi  pi 

omnia  ci  Neg  I  bi  in- 

tellig 

quantum  n  1 

omnibus    cr<  im    qnij 

snnt,   quorum   i  i  ad 

jnstificationemdesiderator,  ut  optimesigni- 
fieavit  D.  Thom. 
ubi  eidem  objectioni  occurrlt  his  \ erl*is : 

cendnm,  qnod  sicut  Apoatolos 

/.  • :.   I :  i  ;v  l  mti  i:i  e  im  qui  j  . 

•  tmpium,  reputabitnr  i  justiti 

•iinduin   propositnm  gratis  Dei. 
i  quo  patet,  qno  1  in  j  ipii 

[uiritur  actus  fidei,  quantnm  al  h 
■  qu    I 

rt  m 


DISP.   III,  DUB.  I. 


543 


Altera 
issertio- 
lispars 
)robatur 
ixScrip- 

tura. 


Senens. 
Concil. 
Trident. 


S.Joan. 

Act. 

Apost 


a  rem  hominum  per  mysterium  Christi.  » 
Et  qumst.  28,  dt  Verit.  art.  4  ad  9,  in- 
quit :  «  Licetsint  multi  articuli  fidei,  non 
«  tamen  oportet,  quod  omnes  actu  cogiten- 
«  tur  in  ipso  instanti  justificationis;  sed 
«  solum  quod  cogitetur  Deus  secundum 
«  hunc  articulum,  qui  est  justificans,  et 
«  peccata  remittens  :  in  quo  includitur  im- 
«  plicite  articulus  Incarnationis,  et  pas- 
«  sionis  Christi,  et  aliorum,  quae  ad  nos- 
«  tram  justificationem  requiruntur.  »  Vi- 
deatur  S.  Doct.  2,  2,  quxst.  2,  art.  5,  cum 
tribus  sequent.  ubi  ejus  Interpretes  contro- 
vertunt,  qui  actus  fidei,  et  circa  quae  objecta, 
etquo  expressionis  modo  adjustificationem 
desiderantur. 

8.  Secunda  etiam  assertionis  pars  habe- 
tur  manifeste  in  sacris  Literis  ;  nam  Ja- 
cobi  2,  dicitur  :  Quid  prodest,  fraires  mei, 
si  fidem  quis  dicat  se  habere,  opera  autem 
non  habeat?  Nunquid  fides  pcterit  salvare 
eum?  Et  addit  :  Videtis,  quoniam  cx  operi- 
bus  justiftcatur  homo,  et  non  exfi.de  tanium,. 
Et  tandem  concludit :  Sicut  enim  corpus 
sine  spiritu  morluum  at,  ita  ct  fides  sine 
operibus  mortua  est.  Que  testimonia  sunt 
adeo  perspicua,  ut  Lutherani  ea  labefactare 
non  valentes,  negaverint  impudenter  epis- 
tolam  D.  Jacobi  esse  canonicam,  ut  refert 
Xystus  Senensis  lib.  7,  hxres.  9.  Sed  eam 
esse  sacram  declaravit  Concil.  Trident. 
sess.  4,  et  docent  unanimiter  omnes  Doclo- 
res  Catholici.  Nec  desunt  alia  Scripturae 
testimonia,  quae  eandem  veritatem  clare 
confirmant,  ut  Ecclesiast.  1  :  Qui  sine  timore 
est,  non polerit  justificari.  Et  1,  Joan.  3:  Qui 
non  diligit,  manet  in  morie.  Actor.  3:  Pceni- 
temini,  et  convertiminit  ut  deleantur  peccata 
vestra.  Et  alia  passim  occurrunt,  quorum 
aliqua  §  seg.  expendemus.  Econtra  vero 
nullus  in  Scriptura  reperitup  locus,  in  quo 
dicatur,  Sola  fides  justificat,  vel  Sola  fides 
sufjii  Lutherus,  cum  eam  particulam 

sola,  non  posset  in  Scriptura  invenire,  au- 
sus  estillam  ad  Li  ap.  3,  epist.  ad  Ro- 

man.  Nec  admonitus  aliam  responsionem 
adhibuit,  quam  Si  volo,  sicjubeo,  sit  pro  ra- 
i  duntas,  ut  refert  Becanus  cap.  2,  de 
Ju  tificaU  Calvinian.  quxst.  6.  Lutherum 
autem,  et  sequaces  damnat  Concll.  Trident. 
sess.  6,  can.  9,  Iii.s  verbis  :  Si  quis  dixerit, 
iola  fide  impiumjusiificari,  Ua  ui  intelligat 
nihil  aliud  requiri,  quod  ad  justificationis 
gratiam  consequendam  cooperetur,  ei  nulla 
ex  y  \rU  "'■'  ■■       ,  ;■  voluntatis  motu 

i,  atque  di  poni,  anathema  sit. 


9.  Deinde  probatur  ratione,  quia  homo  Ratio. 
non  incurrit  peccatum  mortale,  nisi  per 
actum  voluntatis  avertatur  a  Deo,  et  con- 
vertatur  ad  creaturam  :  ergo  homo  non  li- 
beratur  a  peccato  mortali,  nisi  per  actum 
voluntatis  avertatur  a  creatura,  et  conver- 
tatur  ad  Deum  :  ergo  ad  justificationem 
impii  non  sufficit  motus  fidei,  qui  solum 
immutat  intellectum,  in  quo  peccatum  non 
consummatur  ;  sed  requiritur  etiam  aliquis 
actus  ex  parte  voluntatis,  in  qua  consum- 
matur  peccatum.  Quam  rationem  proponit 

D.  Thom.  inprsBS.  art.  5,  his  verbis  :  «  Jus- 
«  tificatio  impii  est  quidam  motus,  quo 
«  humana  mens  movetur  a  Deo  a  statu 
«  peccati  in  statum  justitiae.  Oportet  igitur, 
«  quod  humana  mens  se  habeat  ad  utrum- 
«  que  extremum  secundum  motum  liberi 
«  arbitrii  :  sicut  se  habet  corpus  localiter 
«  motum  ab  aliquo  movente  ad  duos  ter- 
«  minos  motus.  Manifestum  est  autem,  in 
«  motu  locali  corporum,  quod  corpus  mo- 
«  tum  recedit  a  termino  a  quo,  et  accedit  ad 
«  terminum  ad  quem.  Unde  oportet,  quod 
«  mens  humana,  dum  justificatur,  per  mo- 
«  tum  liberi  arbitrii  recedat  a  peccato,  et 
«  accedat  ad  justitiam,  etc.  »  Et  3  part. 
quxst.  85,  art.  2,  addit :  «  Oifensa  peccati 
«  mortalis  procedit  ex  eo,  quod  voluntas 
«  hominis  est  aversa  a  Deo  per  conver- 
«  sionem  ad  aliquod  bonum  commuta- 
«  bile.  Unde  requiritur  ad  remissionem 
«  divinaa  oflensaa,  quod  voluntas  homi- 
«  nis  sic  immutetur,  ut  convertatur  ad 
«  Deum  cum  detestatione  conversionis 
«  praodictao.  » 

10.  Sed  oppones  primo  :  quia  unum  pec-  objec- 
catum  mortale  sine  alio  non  remittitur  ;  ^oncs. 
ergo  si  ad  remissionem  peccati    mortalis 
requireretur  motus  liberi  arbitrii  illud  de- 
testanlis,  opus  essetsingula  peccata  morta- 

lia  in  instanti  justificationis  recogitare ; 
nequit  enim  voluntas  ferri  in  non  cognita  : 
sed  hoc  non  apparet  possibile,  praesertim 
in  maximis  peccatoribus  :  ergo  non  requi- 
ritur  molus  liberi  arbitrii  ad  remissionem 
peccati.  Secundo ;  riam  major  est  miseri- 
cordia  Dei,  quam  misericordia  liominis  : 
sed  hoino  remittil  offensam  olfcndonli, 
licet  hic  non  habeat  novum  motum  volun- 
i  ii  :  ergo  et  Deus.  Terlio,  quoniam  Deus 
non  habet  minorem  virtutem,  et  misericor- 
diaiii  erga  arlultos,  quam  circa  parvulos  • 
sed  Dons  roiniltit  parvulis  poccatum  absque 
ullo  voluntatu  ipsorum  motu  :  ergo  et 
adultis.  Nullus  igitur  voluntatis  motus  de- 


544 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


sideratur,   ut  impius  disponatur  ad  justi- 
tiam,  et  eam  consequatur. 
Solvitur      Ad  primam  objectionem  respondet  I).  Th. 

iJ^Tho  tn Pr,xs-  arf-  ~'  n,f  •'»  ms  V0I'';'S  •'  *  Dicen- 
«  dum,  quod  in  tempore  praecedentejosti- 
«  ficationem  oportet,  qood  homo  singula 
«  peccata,  qu;c  commisit,  detestetur,  qao- 
«  rum  memoriam  habeat  »  (  qui  motus 
detestationis  regulariter  est  imperfectus,  et 
cum  gralia  justificante  non  connectitur  in- 
f jllibiliter). «  Et  ex  tjli  consideratione  prae- 
«  cedentisubsequiturinanimaquidam  mo- 
«  tus»(perfectus  videlicet,  utcontritio) «  de- 
-  testans  uni versaliter  omnia  peccata  com- 
«  missa  .-  inler  qu  e  etiam  includuntur  pec- 
«  cata  oblivioni  tradita.Quia  homo  in 
«  illo  est  sic  dispositus,  ul  etiam  de  his, 
«  qua)  non  mominit.  contereretor 
«  moria)  adessent.  Et  iste  m  acor- 

«  rit  ad  justificationem,  nempe  ultim 
«  connexn 
SleSnda      Secundam  diluit  loco  cit.  3part.  in  r 
ad  '.y>,  ubi  ;i  t  .-      Dici  ndum,  quod  mi 
«  cordia  Dei  est  majoris  virtutis,  qoam  mi- 
«  sericordia  hominis,  in  hoc,  quod  immu- 
«  tat  voluntatem  hominis  ad  pcenitendum, 
«  quod   misericor  li  i  homini 
i    ])otest .  n 

icriia.      Tertiae  objectioni  occurril  ibi  in  resp, 
1,  dicend        Quod  in  parvnlis  non  est  nisi 
«  peccatum  ori^  ;t  i:i 

«  actuali  deordinatione  voluntati 
«  quadam  habituali  deordinatione 

i  i  i  I  ■  o  remittil  i         .  .  ha- 

«  bituali  immutatii       ; 
■    tiae,  et  virtutum,  Sed  o  lulto,  in  qoo 
(i  actualia  peccata,  quaa  consistunt  in  d 
«  dinatione  actuali  voluntatis,  non  remit- 
«  tuntur  peccata  etiam  in  Baptismo  sine 
«  actuali  mutatione  voluntatis.  erva 

praedictas  objectiom  n\  incei 

cludere  etiam  necessitatem  motus  p«'r  fi- 
dem  ;  quam  tamen  vel  ipsi  Lutherani  non 
negant. 

§HI. 

Recensentur  prxciput  votuniatis  aetus,  <{ui 
ad  justificationem  concurruni,  et  prrjHi- 
rani, 

11.  Qnamvis  omnes  virtutis  actus  boo 

modo  ad  justificationem  disponant,  praeci- 

pue  tamen  ad  hoc  conducunt  illi  m 

concii.quos  Concil.  Trident.  sess.  6,  re- 

■     ent-  censet  his  verbis  :  i  Disponontor  aotem  ad 


«  ipsam  justitiam ,  dum   excitati    divi 
«  gratia,  et  adjuti.  fidem  ex  auditu  conci- 
«  jiientes,  libere  moventur  in  Deum,  i 
dentes  vera  esse  quje  divinitus  revelata. 
promissa  sunt,  atq  I   io  prina 

«  a  Deo  justificari  impium  per  gratiam 
«  ejus ,  per  redemptionem ,  qu-c  est  ln 
i  Hiristo  Jesu ;  et  dum  peccjtores  se  e 

■  intellif  a  divinaa 

i  quo  utiliter  concutiuntur,  ad  consideran- 
«  dam  Dei  misericordiam  se  convertci. 

■  in  spem  eriguntur,  fidentea  Deum  sibi 
pi  tium   fjre,   il- 

i   lumque  tanquam  omnis  justitie  funtem 

■  dil  acipiunt  :  ac  pr 

im  aliquod, 

ionem, 
m  ante  Baptismom 

ie  i  um 
tismom,  ii  r- 

ii\  ina  man  :  l  .  trin.i 

videl 
Praeceptc 

intellectom  ilii 

tio- 
nem  imp 

li\ in 1  : 
dolor 

iiim  torum. 

j  istitiam,  brevi  ios. 

12.  I!t  quidem  timorem  divin 

valet  infii 
id  i 

translati  i    i  H 

rimus  spiritumsatutis.  El  / 

/'       ni  inititi 

m- 

I  ■    |  : 

petfecta 

minsadjostil 

est,   ot  reg  ilariter  loqu  aotos  j . 

ficati 

piat,  et  qood  per  hunc  timorem  a  flagitiis 

retrahamur,  quibus    n 

liciom.  Unde  hojosmodi  liii  <ti- 

lem  esse,  diffinieronl  LeoXin  bol 
tra  Lotheram  ucil.  Tri 

Cilfl. 


DISP.  III,  DUB.  I. 


545 


iluitur     13.  Xec  refert,  si  objiciant  Lutherani,  quod 
jeciio.  tjmor  p^^gg  refUgit  malum,  quatenus  con- 

trariatur  bono  proprio  :  sed  hujusmodi  af- 
fectus  nequit  esse  laudabilis,  vel  ad  salutem 
conducere ;  fundatur  quippe  in  amore  sui, 
qui  est  principium  omnis  peccati  :  ergo 
timor  pcenae  nequit  esse  dispositio  ad  con- 
sequendam  gratiam  justificationis. 

Non,  inquam,  refert  haec  objectio  ;  nam 

).Tho.  eam  optime  praevidit,  et  diluit  1).  Thom.  2, 

2,  q.  19,  art.  2,  ubi  observat,  quod   «  cum 

«  objectum  timoris  sit  malum,  quandoque 

«  homo  propter  mala,  quae  timet,   a  Deo 

«  recedit ;  et  iste  dicitur  timor  humanus, 

«  vel  mundanus.  Quandoque  autem  homo 

«  propter  mala,  quae  timet,  ad  Deum  con- 

«  vertitur,  et  ei   inhaeret.  Quod  quidem 

«  malum  est  duplex,  scilicet  malum  poenae, 

«  et  malum  culpae.  Si  ergo  aliquis  conver- 

«  tatur  ad  Deum,  et  ei  inhaereat  propter 

«  timorem  poenae,  erit  timor  servilis.   Si 

«  autem  propter  timorem  culpae,  erit  timor 

«  filialis ;   nam  filiorum  est  timere  offen- 

«  sam  patris.  Si  autem  propter  utrumque, 

«  est  timor  initialis,  qui  est  medius  inter 

fc»om-ft  utrumque  timorem.  »  Itaque  non  omnis 

lisamoraffectas,  qui  fundatur  in  amore  sui,  est  vi- 

sfvhfo- tuperabilis;  sed  solus  ille,  qui  affert  sepa- 

sus-     rationem  a  Deo,  et  conversionem  ad  bonum 

proprium ,   tanquam   ad  ultimum   finem. 

Ille  autem  affectus,  qui  ex  honesto  amore 

sui  trahit  hominem  ad  Deum,  et  qui  ita 

reflectitur  supra  amantem,  ut  nihilominus 

ulteriorem  ordinem  ad  Deum  non  exclu- 

dat,  reputandus  est  inter  affectiones  hones- 

tas.  Sicat  etiam  spes  respicit  objectum  sub 

ratione  proprii ;  et  tamen  quia  ex  se  non 

excludit  ordinem  ad  Deum  ultimum  finem, 

qai  habetur  pcr  charitatem,  non  est  affec- 

vituperabilis,   sed  honestus,  et  condu- 

cens  ad  salatem.  Ita  ergo  timor  mali  poonae 

pracedens  charitatem,  sed  a  peccato  aver- 

.  rn.ilu.s  noa  est  ;  quia  non  fundatur  in 

amoie  vituperabili,  nec  excludit  ordinem 

ad  Deum  finem  tiltimum,  sed  potest  per 

charitatem  in  hunc  finem  ordinari.  Quod 

amplius  illnstrat  idem  s.  Doct.  lococit.  art. 

4,  in  corpore,  ubi  it,  quod  servilitas 

timoria  solet  denotare  statum  servitutis, 

peceati,  et  addit  :  «  Si  servilita    e 

de  rationetimorisservilis,  op  «rteretquod 

rvilis  simpliciter   et  et  malus. 

adulterium  simpliciter  est  malum, 

id,  <:\  quo  contrariatur  charitati, 

rtinet  ad  adulterii  speciem.  Sed  prae- 

■  di  n  pertinet  ad  speciem 


«  timoris  servilis,  sicut  nec  informitas  ad 
«  speciem  fidei  informis.  Species  enim  mo- 
«  ralis  habitus,  vel  actus  ex  objecto  accipi- 
«  tur.  Objectum  autem  timoris  servilis  est 
«  pcena,  cui  accedit,  quod  bonum,  cui  con- 
«  trariatur  poena,   ametur   tanquam   fmis 
«  ultimus;  et  perconsequenspcena  timeatur 
«  tanquam  principale  malum  :  quod  con- 
«  tingit  in  non  habente   charitatem.  Vel 
«  quod  ordinetur  in  Deum  sicut  in  finem, 
«  et  per   consequens  pcena  non  timeatur 
«  tanquam  principale  malum  :  quod  con- 
«  tingit  in  habentibus  charitatem.  Nonenim 
«  tollitur  species  habitus  per  hoc,  quod  ejus 
«  objectum,  vel  finis  ordinetur  ad  ulterio- 
«  rem  fmem.  Et  ideo  timor  servilis  secun- 
«  dum  suam  substantiam  bonus  est ;  sed 
«  servilitas  ejus  mala,  »  nempe  status  ser- 
vitutis,  seu  peccati.  Quam  doctrinam  lale 
exponemus  in  tract.  de  Spe,  disp.  4,  dub.  3. 
14.  Post  timorem  sequitur  spes,  quem  or- 
dinem  significat  Scriptura  psal.  32  :  Oculi  Psalm. 
Domini  super  metuentes  eum,  et  in  eis  qui 
sperant  super  misericordia  ejus.  Et  Eccle-  Eccles. 
siast.  Qui  timetis  Dominum,  sperate  in  illo. 
Ubi  spes  ponitur  post  timorem.  Spem  au-  Motus 
tem  utilem  esse,  et  ad  salutem  disponere,  justifi- 
manifeste  docet  eadem  sacra  Scriptura  plu-  concur-m 
ribus  in  locis,  ut  Psalm.  36  :  Liberavit  eos,    rtt. 
quoniam  speraverunt  in  eum.  Psalm.  90  : 
Quoniam  in  me  speravit,  liberabo  eum.  1, 
Joan.  3  :  Qui  habet  hanc  spem,  justificat  se.  s.  Joan. 
Ad  Rom.  8  :  Spesalvi  facti  estis.  Etalibi  pas-  Eoman. 
sim.  Et  facile  suadetur  ratione  :   quoniam 
bonum  arduum  futurum  consequi  possi- 
bile,  est  objectum  proprium  spei,  ut  docet 
D.  Thom.   in  hac    1,  2,  quxst.  40,  art.  1  ;  D.  Tho, 
sed  justificatio  respicitur  a  peccatore,   ut 
bonum  quoddam  arduum  futurum,  et  con- 
sequi  possibile  per  divinam  misericordiam : 
ergo  affectus  spei  est  affectus  proprius  ho- 
minis  ut  se  ex  divina  gratia  movontis  ad 
justitiam.   Praesertim,  quia  justificatio  est 
quacdam  inchoatio  futuracbeatitudinis,  quao 
estobjectum  proprium  spei  Theologica^,  ut 
declar.it  D.  Thom.  2,  2,  quxst.  17,  art.  2  ; 
ergo  aclus  sperandi  beatitudinem  ODternam, 
et  veniam  de  divina  misericordia,  nequit 
non  disponcre   impium,   ut  justificalionis 
gratiam  consequatur.  Nec  in  hoc  actu  ha- 
bent  Lutherani,  quod  mordeant;  cum  po- 
tius  ijj.si  videantur  tolam  justitiam  ad  hanc 
spem,  sive  fidaciam   revocare  :  nam  fidei 
nomine ,   in  qua  comminiscuntur   totam 
nostram  justitiam  consistcre,  non  tam  as- 
sensum  intellectus  ad  revelatn,  quam  cer- 


546 


DE  DISPOSITIOMBUS  AD  JUSTIFICATIO: 


Staplet. 

Tolet. 


Ainor 

pluri- 

mum  od 

jnstil  - 

cationcm 
confert. 


.S.  Joan. 


S.  Luc. 
Ad  Cor. 


D.  Tlio. 


Concil. 

Trklent 


tam  fiduciam  salutis  per  Christum  adeptae, 
plures  eorum  significant,  ut  videri  potest 
apud  Stapletonium  lib.  8,  de  Justificat. 
3,  et  Tiletanum  1  parte  Apologia  pro  Tri- 
dent.  titulo  de  fide, 

15.  Timori,  et  spei  succedit  dilectiochari- 
tatis,  quaafTicimurad  Deum  ultimum  finem 
super  omnia  dilectum  ;  nam  per  actus  mi- 
nus  nobiles  ad  perfectionem  provehimur. 
Quantum  vero  amor  charitatis   ad    nego- 
tium  justificationis  conducat,  apertissime 
commendat    Scriptura   :    nam   Joan.    1  1, 
dicilur  :  Qui  ililifjit  me,  diligetur  a  y 
meo.  Kt  1,  Joan.  3  :  Translati  su 
te  ad  vitam,  quoniam    diligimus  frai 
Luc.7:  Remittuntur  peecata  multa,  quoniam 
dilexit  multum.  1,  ad  Corinth.  [3  :  Si  tmdi- 
dero  corpus  msumt  ita  nt  ardeam;  charita» 
tem  autem  non  habuero,  nihil  mihi  prodest, 
et  alibi  passim.  i  leo  sunt  expressa,  ut 

nonnulli  Catholicorum  existimaverint , 
hunc  amorem  oon  t  im  esi  e  dispositii  i 
ad  jnstitiam,  quam  formam  jastificant( 
ut  supra  vidimus  disp.  prssce  l.  dub.  2,  ubi, 
et  etiam  dub.  6,  diximus,  praedictam  di- 
lectionem  non  habere  rationem  formaB  jus- 
tificantis,  sed  dispositionis  per  mae, 

iit   relata   testimonia  satis  evincunt.  Q 
eti  iiii  pi  tio  D.  Thom.  qu ssi 

Verit.  art.  4,  ubi  ait  ■  ■  Justitia 
«  in  affectu  existit.  Et  ideo  si  b 
o  dum  intellectam  tantum  convertert 
«  inDeum,  non  contingerel  Deum  secnn- 
a  dum  id,  quod  (astitiam  recipit,  i  I 
«  cundum  affectam;  et  aic  jastificari 

l    jset.  Elequiritur  [uod  uon  solum 

«  intellectus  convertatur  in  Deum,  Bed  af- 

fectus.  Primus  aatem  motus  affe  I  is  in 
«  aliquid  est  motns  amoris.  i  Cam  igitur 
nallus  amor  sil  perfectior  secundum 
ciem,  quam  diiectio  charitatis,  sequitur 
pr  e  lictam  dilectionem  esse  perfectissimam 
conversionem  in  Deum,  atque  i  ptis- 

simam  dispositionem  ad  ejus  gratiam  ^on- 
sequendam.  Sine  qua  el  reliquae  disj 
tiones  effectam  oon  asseqaantar,  at  signi- 
ficavil  Concilium  Trident.  sess.  6,  ca\ 
hisverhis  :  «  Fides,  nisiadeam  spes  acce- 
«  dat,  et  charitas,  nec  unit  perfecte  cum 
«  Christo,  nec  corporis  ejus  unam  m< 
«  brumefficit.  Qua  ratione  verissime  dici- 
u  tur  Jacobi  2,  fidem  sine  operibus  mor- 
«  tuam,  et  otiosam  esse,  E1  b  I    alat.  5  :  In 

ChristoJesu  nequecircuncisiOnem  aliqaid 
u  valere,  neque  praeputium ;  sed  fidem,  quaa 
«  per  charitatem  operatur. 


16.  Posi  haec  seqaitur  motus  prenitentiae,  Mot* 
quo  homo  d 

nam  ofFensam  satisfactione  expiare,  etjus 
divinum  a  se  violatum  aiiquali  sui  puni- 
tione  resarcire.  Cuji  -itionis  memi- 

nitsacra  Sriptura  pluribus  in  locis,  ut 
clesia-t.    2  :  ftli  p  eniteni 

lemus  in  manus  Dei.  Luc.  13    s 
tentiam  non  feceritis,  omnes 
Act.  2  :   Pamitentiam   •  Aet. 

unusquit  rum  m  p  ) 

in  remissionem  peccatoru  .  Apo- 

calyp.  1 :  i/ 

nitentiam.  Et  alibi  a  epe.  Et 
sitionisconveuienti 

larat  D.  Thom.   3  part.qyu  art.v.Tkt 

2,  et  lib. 
alia  inquit  :     Videmu  m  bruta 

animalia  a  m  ixii  tra- 

hunl 

a  eam,  qui  de  ]  .  non 

solam    d  tum, 

I  etiam  vitare  futurum. 

:tur   pl 
.  r  in  pr 

I    i:i 

hanc  iii"  lam  :  «  1 

u 


per  proprium 
nias,  mi  r  i 

.ini 
-  irgenti 

:\o- 
-rti- 
rgo 

u  conveniens,  ut  taborem,  et 

i  tineat    pro    ; 

DUlchra  .habct    :    i    I 

■  :  .    I 

Deum  requiritur  in  j 
tio.  I  n  le 

17.  Tandem  adesl  prop  aitom  inchoandi  propoi 
m  vitam.  et  servandi  divina  pr 
Quem  etiam  actumcommen 
ut  ad  Bphes.  I  :      (n  i| 
ponere  vos  pristinam  conver- 

inem  veterem  hominem,  qui  cor- 
rampitur  secundum  di 
renovamim  a  .  s- 

tra\        Ezech.    ls  :       >i   impius  egerit  - 


DISP.  III,  DUB.  I. 


547 


«  poemtentiam,  et  custodierit  omnia  prao- 
«  cepta  mea,  vita  vivet,  et  non  morietur.  » 
Cumque  non  omnia  praecepta  observentur 
in  re,  quando  impius  justificatur,  debent 
servari  saltem  in  proposito,  et  desiderio. 
3.Matth.Et  idem  signiflcatur  Matth.  ult.  :  «  Euntes 

«  ergo  docete  omnes  gentes,  baptizantes 

«  eos  in  nomine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus 

«  sancti,  docentes  eos  servare  omnia  quac- 

«  cumque  mandavi  vobis.  »  Et  in  omnibus 

illis  Scriptarae  locis,  in  quibus  dicitur  sa- 

cramenta  esse  media  necessaria  ad  conse- 

quendam   salutem  ;  nam    eis   locis    recte 

colligitur,  neminem  justificari,  nisi  illa  sa- 

cramenta  recipiat  in  re,  vel  in  voto,  sive 

in  proposito  inchoandi  novam  vitam,    ut 

ostendi  solet  3  part.  quasst.  68,  cirt.  I  et  2, 

u.Tlio.  UDi  D.  Thom.  in  rcsp.  cid  3  inquit  :  «  Di- 

«  cendum,  quod  pro  tanto  dicitur  sacra- 

«  mentum   Baptismi    esse  de    necessitate 

«  salutis,  quia  non  potest  esse  homini  sa- 

<(  lus,  nisi  saltem  in   voluntate  habeatur, 

«  quao  apud  Deum   reputatur  pro  facto.   » 

Et  idem  proportionabiliter  de  intentione 

recipiendi  alia  sacramenta,  et  de  proposito 

servandi  divina  mandata intelligendum  est. 

PraGter  hos  actus  solent  Patres  a!ios  plures 

commendare ,   qui  conducunt  ad   veniam 

peccatorum  oblinendam  :  cujusmodi  sunt 

oratio,  jejunium,  misericordia  in  egenos, 

continentia,   injuriarum  oblivio,    aliique 

plures,  quos  prolixum  esset  recensere.  Yi- 

Cfcrysos  ^eantur  Origenes  homil.  2  in  Leviticum, 

i).  Aog.  Chrysostom.  hom.  42  in  Matth.  et  hom.  22 

a  I  populum.  D.  August.  lib.  2  contra  Cres- 

con.  cap.  12  ei  alii. 

§  IV. 
Dubia  incidentia  deciduntur. 


Prima 

An 
reqoi- 

rantur 

ti. 


1    .  '  irca  hactenus  dicta  occurrunt  ali- 

:qaa  dubia,  quaa  oportet  hic  breviter  resol- 

vere,  vel  ad  propriassedesremittere.Primo 

igitur  inquires,  an  omnea  actus  voluntatis, 

hucusque  recensuimus;  debeant  se- 

lam   legem  Dei  ordinariam   existere 

formaliter,  <-i  expre   <■  cam   impius  justi- 

pondetar,  qaod  licel  ecundum 

ordinarium  modam,  quem  communis  Dei 

r.-ai  in  impii  ju  rtificatione, 

:;it  omnea  praedicti  actua  formaliter, 

ei  exprease  in  tempore  jui  tificationis  coexia- 

.  nihilominua  adhuc  aervata  communi 

identia  non  omne    emper  formaliter 

inl  per  accidena  non  occur- 


rere;  semper  lamen  requiritur  formalis, 

et  expressus  actus  charilatis,  in  quo  reliqui 

actus  virtualiter  habentur.  Prirna  resolu- 

tionis  pars  satis  constat  ex  diclis  §  prxced. 

quae    illam  ad  minus  evincunt.  Secunda 

veroprobatur  discurrendo  persingulos  illos 

actus.  Et  quidem  timorem  pcenarum  non 

semper  adesse  formaliter  in  justificatione 

impii,  docent  communiter  Theologi,  facile- 

que  suadetur ;  quia   fieri  valet,   ut  secun- 

dum  communem  providentiam   homo  co- 

gnoscat  Deum  per  fidem  absque  ulla  recor- 

datione  pcenarum  :  ergo   poterit  sperare 

veniam,  et  Deum  fmem  ultimum  diligere  ; 

his  vero  dispositionibus  infallibiliter  con- 

sequitur  gratiam  justificationis,  licet  non 

adsit  formaliter  timor. . 

19.  Quod  autem  non  requiratur  indis-    se- 
,  . . .  t  .         .      ^  , .        .         cunda  .* 

pensabihter  secundum  legem  ordinanam     An 

actus  formalis  spei,  docent  Vega   lib.  6  *yi  turactiiW 

Trident.    cap.  27,   Arauxo  in  prxs.  art.  5,    spci. 

f,  '    veca 

club.  1,  Gregor.  Mart.  dub.  4,  Gonetus  disp.  Araux<x 

1  cie  justiftcat.  club.l  et  communiter  alii  G{1*™' 

Theologi.  Et  probatur  :  tum  quiafides  po-  Gonet. 

test  immediate  proponere  peccatori  Deum 

sub  ratione  amabilis  super  omnia,  prius- 

quam  proponatipsum  ut  bonum  proprium 

ipsius  peccatoris  :  potest  etiam  proponere 

peccatum  ut  malum  Dei,  antequam  propo- 

nat  illud  ut  malum  peccatoris  :  ergo  volun- 

tas  potest  huic   invitationi   correspondens 

elicere  odium  peccati,  et  amorem  Dei,  an- 

tequam  actumspei  eliciat  :  sed  odium  pec 

cati,  quo  offendit  Deum,  et  amor   Dei   sub 

ratione  finis  ultimi,  sunt  dispositiones  affe- 

renles  infallibiliter  justitiam  :  ergo  non  re- 

quiritur  indispensabiliter  actus  formalis, 

et  expressus  spei.  Tum  etiam  ;  nam   actus 

spei  solurn  posset  indispensabiliter  secun- 

dum  legem  ordinariam  desiderari  ad  impii 

juslificationem.  quia  secundum  connatura- 

lem  ordinemservandum  inter  actus  super- 

naturales  deberetfurmaliter  anteire  aclum 

cliaritatis,  qui  proximius  ad  justificationem 

disponit  :  alqui  jjr.edictus  ordo  id  non  ex- 

poscit  :  ergo,  etc.  Suadetur  minor,  quiase- 

cundum  D.  Thom.  2,  2,  '/.  17,  art.  8,  et  q.  4,  n.  Tlio. 

ilc  I  irtutibus,  art.3,  eodem  modo  actus  spei 

praecedit  actum  charitatis,  quo  aclus  timo- 

ri    ad  amorem  supponitur  :  scd  non  requi- 

ritur,  quod  semper  aecundum  legem  ordi- 

nariam    timor    formalis    supponalur    ad 

amorem,  ut  cum   communi   Ttieologorum 

acnteniia  n.  prwced.  diximua  :  ergo  conna- 

turalia  ordo  aervandua  iutf.-r  aclus  super- 

naturalea  non  exposcit  indispeneabiliter, 


548 


DE  DISPOSITIONIW;S  AL>  JUSTIFICATIONE 


Tertia .- 

An 
rcquira- 
turactus 
formali  - 
poenitcn- 
tiae. 

Vcca. 
Meuin. 
Compha 

Scotus 
Oabriei. 

Ruarcl. 

Medin. 
Cajctan. 
Navarr. 

Gonet. 


1)   Tlm. 


quod  actus  spei  supponatur  formaliter  ad 
actumcharitatis  :  ergo  non  rcquiritur,quod 
formaliter  existat.  Sed  de  hoc  latius  age- 
mus  in  tract.  de  Spe,  disp.  2,  dttb.  2. 

20.  Major  difficultas  poterat  esse  circa 
actum  pomitentiae  formalem.  Sed  persis- 
tendum  est  in  resolutione  supra  posita, 
quam  tuentur  Vega  lib.  6  in  Trident.  cap. 
33  et  34,  MedinaComplut.  quwst.  2  depami- 
tia,  Scotus  in  4,  dist.  11,  /y.  1,  art .  '.>>,  Ga- 
brielart.  l,Kuardusar/.  t,  Medina in pr 
art.  5,  Cajet.  3  part.  q  i  .  art.  2,  Na- 
varrus  in  Manual.  cap.  1,  memb.  10,  Mar- 
tinus  deLedesma  1,  part.  itquast.  1.  art.5, 
dub.  2,  Oonetus  ubi  8Uprat  et  alii  plares. 
Probatur  uuico  fundamento ;  qnia  fieri 
potest  secundum  commnnem  provid 
tiam,  ut  quifi  in\  incibiliter  I  se  esse 
in  peccat"  i  sed  in  hoc  casu  non  I 
elicere  actum  pcenitentis  formalis,  ut  ex 
se  liquet  ;  et  aliunde  potesl  elicere  actum 
charitatis,  quem  si  eli  :i  tt,  infaliibiliter  gra- 
tiam  justificationis  conseqnitnr  :  ergo 
tus  formalis  pcenitentis  non  eal  adeo  ne- 
cessarius  ad  justificationem  impii ,  quin 
iste  possit  sine  tllo  justific  tri.Major,  in  qua 
poterat  esse  difficultas,  supponitur  ut  \ 

a  D.  Thoma  3  part.  qu  nbi 

hac  ratione  declarat,  qualiter 
tuin  Bucharistus  possit   per  Qccidens   d 
truere  pec  •  itum  morl  tle.  tmmo  totum  rj 
cursum,   el   veritatem   hujua  resolutionis 
insinuat  ipse  S.  Doct;   eadem  3  part.  qu 
87,  art.  I ,  ubi  concludit  quo  1  a  1  re  i 
nem  venialium  sufficit  pcenitentia  virtnalis 
inclusa  in  affectu,  quo  oliquis  itt  fertnr  in 
divina,  ut  si  venialia  memori  rre- 

rent,  displicerenl  -.  et  statim  subdil  :  Quod 
tamen  non  sufficit   '/</   remissionem 
mortalis,  nisi  quantum  </•/  p< 
diligentem  inquisitionem.  Ubi  aperte  8U] 
nit,  fieri  posse.quo  i  peccal  t  morl  ili.t  etiam 
post  diligentem   inquisitionem   adhuc  la- 
teant ;  etquod  in  hoceventu  possunt,  sicut 
etvenialia,  persolam  pcenitentiam  virtua- 
leminclusam  in  amore  charil  lerL 

Idem  forte  contingit  in  peccatore,  qui  subito 
rapitur  ad  martyrium,  et  actnm  amoris 
elicit,  quo  ad  illud  subeundnm  se  praaparat, 
et  confirmat,  quin  ipsi  occurranl 
tanda  peccata.  Extrahoa  autemcasus  non 
est  admittendumj  quod  impius  secnndnm 
legem  ordinariam  possit  justificari,  nis 
disponat  per  actum  formalem  pcenitentia. 

21.  Dices  :  D.  Thom.  in  prasenti  <//•/.  5 
sibi  proposuit  hoc  argumentuin  ;  sola  clia- 


ritas  sufTici t  cati    :    • 

charitatis  objectum  n 

ad  jnstificationem  impii    noii  . tur 

motus  liberi  arbitrii  in  peccatum.  Kttai. 
respondet  in  hunc  modum  :      Dicendnm, 
«  quod  ad  eandem  virt 
«  sequi   unum  oppositorum  .   «t    refug 
•  aliud  ;  et  ideo  sicut  ad  cL  rti- 

net  diligere  Deum,   ita  etiam  detestari 
ccata  ,    per  quac    aniin  ratur   a 

i  Deo.     Ergo  ex  mente  D.  Thom.  sicut  ad 
m  peccati   reqniritar  actus  f  r- 
malis  charitatis   in  Deum,  ita    I  :tur 

actus  fonna'  tantis  pec- 

catnm. 

Ri  ip   :;  let  tr  iluitoi 

eram  inferl  [uo- 

niain    d<  fuga    peccati, 

alis 
virtutia  ;  itum 

[piabile  per  ali 
-  •  l  est  acl 

.  Deum  ultimnn 
titur  ito  llli   G 

| 

liam,  limur,  :ri- 

tatis 

:tur 
in  I'- 
maliter  I 

m  virtnaliter  detesl  tl  ir.   nl 

D  Tti» 

ie  tra  lita. 
cnlta  .  de 

I       itentia,  i 

m  I  et  i 

.   Deniq 

m  li    -li\  in  i    p  in 

choandi  i  vit  im,  r<-.i!it.-r  distincl 

■tu  (>h  iritatis,  ^ it i - 

ch  iritatisai 
hujD  tnm,  ol 

dictis  disp.  \ 
prscipne    num 
quod  licet  actus 

leant   formaliter  a  impins 

justificatur ;  nihilomin 

irium  .   quod    form  nl  in 

Beipsifl .  .-■  1  fieri   potest,  ot  etiam 
communi  provi 

malis  actna  charitatis,  in  q  vir- 

tnaliter  habemns.  Porro  bujus 
deJ  •    ultimi 

Lutionifl 


QjM 


lur. 


DISP.  III,  DUB.  I. 


549 


ea  ratione  requirunturaliquae  dispositiones 
actuales,  ut  impius  justificetur,   quia   hic 
nequit    connaturaliter   assequi    justitiam, 
nisi  avertatur  a  bcno  commutabili,  ad  quod 
fuerat  inordinate  conversus,   et  moveatur 
in  Deum  ultimum  finem,  a  quo  per  actum 
peccati  recesserat  :  quae  conversio  est  pro- 
priissime  actus  charitatis.  Tum  etiam  quia 
alioquin  non  posset  verificari,  qualiter  ac- 
tus,  quos  recenset  Concilium,  et  hactenus 
explicuimus,ad  justificationem  disponerent; 
neque  enim  semper  manent  formaliter  in 
seipsis,  ut  proxime  dicebamus;  nec  possent 
manere  virtualiter,  si  actus  charitatis  ex- 
cluderetur.  Unde  quod  praedictus  charitatis 
actus  (sive  sit  dilectio,  sivesit  dolor)  debeat 
formaliter  justificationi  coexistere,  docent 
communiter  Theologi. 
Ininta.-     23    Secundo  inquires,  an   praedicti  actus 
oimies  smt  simul  m  instanti  justificalionis?  Res- 
liiactus  pondetur  fieri  posse,  quod  non  omnes  ac- 
siir.nl   tus  supra  relati  coexistant   simul  justifica- 
arrere   ^om  »  cIu*a  eorum  ^liqui  imperfecti  sunt, 
et  solent  justificationem   tempore   antece- 
dere,  emolliendo  peccatoris  cor,  ut  in  fer- 
ventiores,  et  perfectiores  actus  prorumpat. 
Id  quod  satis  ex  se  constare  videtur.  Fieri 
tamen  valet,  ut  omnes  praedicti  actus,  vel 
saltem  plures  eorum  existant  in  instanti, 
in  quogratia  justifLcationis  infunditur;quia 
praedicti  actus  non  se  habent  disparate,  sed 
subordinantur  in  ordine  ad  perfectam  con- 
versionem,  et  sic  sunt  quodammodo  unum. 
Utraque  resolutionis  pars  desumitur  ex  D. 
l>.  Tho.  Thom.  infra  art.  1  ad  1,  ubi  ait  :  «  Motus 
«  liberi  arbitrii,  qui  concurrit  ad  justifica- 
"  tionem  impii,  est  consensus  ad  detestan- 
«  dum  peccatum,   et  ad    accedendum    ad 
«  Deum  :  qui  quidem  consensus  subito  fit. 
a  Contingit  autem  quandoque,   quod  prae- 
«  cedit  aliqua  deliberatio,  quae  non  est  de 
«  substantia  justificationis,  sed  via  in  jus- 
«  tificationem  :  sicut  motus  localis  esl  via 
ad  illnminationem,  et  alteratio  ad  gene- 
«  rationem.   »  Etad2  addit  :  «  Nihil  pro- 
«  bibet  duo  simul  intelligere  actu,  secun- 
«  dum  quodsuntquodammodounum :  sicut 
«  simul  inteliigimus  subjectum,  et  praedi- 
«  catum,in  quantnm  uniuntur  in  ordine 
u  afTirmationis  nnius.  Et  per  enndem  mo- 
dum  libernm  arbitrinm  potest  in  duo 
«  timul  moveri,  secundum  quod  unum  or- 
dinaiur  in  alind,  etc.  »  Sed  de  boc  latius 
di  ,    'hjfj.  2,  ubi  examinabi- 

mus,  an  justificatio  fiat  in  instanti,  vel  suc- 
■ 


24.  Tertio  inquires,   an  praodicti  actus  scxta: 
habeant  rationem  dispositionis  anteceden-  (JjJs"s 

tis  respectu  formae  iustificantis;   an  vero  positio- 

,•  J  ..    ,,  ,,  nisratio- 

consequentis,  aut  concomitantis  ?  Respon- nem  sor- 

detur,  quod  ut  modo  supponimus  ex  philo- li^ntur- 

sophia,  illa  dispositio  dicitur  antecedens, 

quae  formae  introductionem  duratione  prae- 

cedit;  illa  vero  concomitans,  quae  adest  in 

instanti  generationis,  sive  aformaeffective 

procedat,  sive  non  ;  illadenique  consequens, 

quae  ad  formam,  tamquam  ad  principium 

effectivum  consequitur,  eamque  comitatur, 

saltem  in  suo  fieri.  Quo  supposito,  dicimus 

timorem  pcenae,  et  spem  veniae  esse  ex  na- 

tura  sua  dispositiones  ad  justificationeman- 

tecedentes,  quia  quantum  est  dese,  possunt 

illam  tempore  anteire,  et  ab  ea  separari,  ut 

satis  exse  liquet.  Actus  vero  charitatis,  et 

pcenitentiae  virtutis  sunt  dispositiones  sim- 

pliciter  concomitantes  ;  nam  in  eodem  ins- 

tanti,  in  quoeliciuntur,  adest  forma  justi- 

ficans  ,  sive  haec  connexio  sit  physica,  et 

conveniat  illis  ex  natura  rei,  sive  moralis 

tantum,  et  ex  sola  intrinseca  dispositione 

Dei  illum  nexum  decernentis  :  quod  infra 

examinabimus  dub.  5.  An  autem  ii  poste- 

riores  actus  sint  dicendi  dispositiones  con- 

sequentes,  infra  constabit  dub.  3,  ubi  discu- 

tiemus,  utrum  praedicti  actus  charitatis,  et 

pcenitentiae  ad  justificationem  disponentes 

procedant  a  gratia   sanctificante,  tanquam 

a  principio  effectivo.  Actus  denique  fidei 

rationem  utriasque  dispositionis  participat, 

quia  ex  una  parte  potesttempore  praecedere 

infusionem  gratiae ,  et  ab   illa  separari  ; 

quod  est  proprium  dispositionis  anfeceden- 

tis  :  et  ex  alia  parte  semper  adest  formali- 

ter  in  eodem  instanti,  in  quogratia  sancti- 

ficans  infunditur  ;  quod   proprie  convenit 

disposilioni  concomitanti.  Et  ratioest,  quo- 

niam  fides  regulatet  illos  actus   imperfec- 

tos ,    qui  justificationem  possunt  tempore 

praecedere  ;  et  actus  illos    perfectos ,    qui 

gratiam  juslificantem  comitantur  ;  utrique 

enim  exposcunt  actualem  directionem  per 

fidem. 

2.").  Inquiros  quarto,  an  hujusmodi  actus,  septima: 
qui  ad  gratiam  justificationis   disponunt,     ^" 
debeantelici  viribus  gratiao  suj)ernaluralis,  nrocc- 
an  possint  elici  vel  jper  auxilia  naluralia,  auxnfo 
vel  per  naturalem  facultatem  arbitrii?  Kes-su[)crna- 
pondetur  praedictas  dispositiones  dependere   m  ' 
necessario  a  gratia  supernaturalis  ordinis. 
Quod  Late  probavimus  tract.prxced.  disp.  3, 
dub.  -~>,  cum sequentibus . 

26.  Tandem  inquires,  an  hacc  propositio, 


550 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Octava :  Fide8  justifical ;  et  hacc,  Sola  fides  justificat, 

proposf-  afJS0^ute  prolatao  debeant  concedi?  Et  qui- 
tipi    dem  pars  affirmativa  videtur  suadcri  au- 

Fidcs 

jtstifl-   thoritate  plurium  S.  Patrum,  qui  eis  loquu- 

Jd,;,*!.1  tionibus  utuntur,  ut  August.   tuper  p*al.  32 

tenda.  et  psal. 88,  Basilius homil.  dehumilit.  Atha- 

D.Basii.nas«  SUP-  caP-  3,  epist.  ad  Rom.  Theodore- 

Ti')codor'tus  ibidem,  Anselmus  in  cap.  0  ad  Uebrsos, 

d.  Ansc.Bernardus  epist.  77,  et  alii  plures  apud  Ve- 

Mart.v."8am  1*°.  l> i!l  Trident.  cap.  23,  et  Medina  in 

prsss.  art.  4.  Immo  Martinus  V,  in  bulla 

contra  Joannom  Wuicleff  aporte  dicit,  Sola 

fides  catholica  justificat.  Unde  Medina  ubi 

supra  monet,  non  statim  esse  damnandum, 

qui  pracdictas  propositiones  assererot,  prac- 

sertim  cnm  pra?sumitur  veram  sententiam 

circa  bonorum  oporum  noccssitatem  tenere. 

!  nihilominus  dicendum,   primam  pro- 

positionem  distinguendam  esse,  et  in  sensu 

catholico  concedendam,  ne  cum  h  ereticis 

Lutheranis  convenire  videamur  :  Becondam 

vero  esse,  prout  jacet,   negandam  ;  quia 

pracsefert  Lutheranorum  tesseram,  i  I 

modo  significandi  denotat,  quod  nihil  aliud 

ad  justificationem  roquiritur  ;  in  quo  sensu 

Concil.  damnatur   in  Trident.   ut  supra   vidimus 

JlU'L'Ul-  O       1«  '  ,,  • 

num.  8.  Nec  oppositum  evmcunt  authon- 
tatea  S.  Patrum;  quia  ei  aliisverbis  in  t 
adjunctis  limitatur  praedicta  propositio,  et 
trahitur  ad  sensum  catholicum,  ut  particula, 
sola,  excludal  praBcise  opera  le§  ic  b, 

aut  virtutem  veterum  sacramentorum, 
denique  aliam  religionem  falsam.  El  in  hoc 
posteriori  sensu  Loquitur  Martinus  V.  Iliv 
autem  cautela  tunc  pr  ec  pne  di  i  <-.-t, 

quando  verba  ab  haereticis  intorqneni 
sensus   falsos,  ct  suis  dogmatibns  conni- 
CLTho.  ventes;  nam  u1  recte  monel  D.  Thom.  3 
part.  quaest.  16,  art  i  inordi- 

nate  prolatis  incurritur  hwresis.  I 
hssreticis  nec  nomina  debemus  habere  ootntnU' 
nia,  ne  >'<>rn>n  errori  favere  videamur. 


§  V 


Referuntur  hmreticorum  senteni  rum 

motiva  convelluntur. 

lMima      -37.  Contra  primam  conclusionem  sense- 

senten-  runt   Lutherus,  et  Lutherani,  utes 

Uaeon-       ,,  ,        i   ,  •• 

iraria.  nullum  ox  parte  arbilni  requiri  actum,  quo 

impius  ad  suam  justitiam  disponatur 

ita  passive  so  haboro  in  hoc  negotio,  ac  lu- 

tum  in  manu   flguli.  Philippus  autom  Me- 

Lancthon  praeceptoris  rigorem   temperare 

volens  concessit,   requiri  quidem  aliquem 


actum,  sed  bal  hunc  a  Deo  infundi 

voluntate  passive  se  habente,  ut  rt*h.-runt 
Rofiens.  art.  36,  contra  Lutherum,  tcm 

nius  lih.- 1.  de  Justificat.  lib.  1,  Sotus  lib.  I 
denatura,etgratia,cap.  1 6, et /tV  p.  I, 

et  alii.  Haereticis  ••.  ac 

prcluxbso   viJotur  lavo 

(vir  alias  Catholici 

I,  ubi  affirmat,  istifica- 

tionom   adalti,   quod   positive  cooperetur, 
et  consentiat;  s>: 
gnet 

Primum  I.  i  im  fundamentum « 

:  homo  de  facto  non  habet  liberum  ,ir- 
bitnum  :  ergo  noo  se  lil  'iiit  a  1 

justiti  im.  Ai 
tum  quia  homo  per  peccatum  amisit  lil 

n  al  bonum  :  tura  quia  Deus 
movet  it  i  efficaciter  suo  auxilio  voluntal 

'  im,  ut  non  rel  item 

.  li. 

ufirmatur,  q  b  nos-  , 

trum  est  vituperabile,  et  inntili 
salutis,  constat  ex  ill  -  l<ai». 

nus  mem  eri  ,  rgo 

impius  :  iliquos 

actus  'li 

. 
dens.  Al  cujus  primam  ,  os-;     -*j 

ubi  ostendimus,  hominem  lapeum  retini 
liberum  arbitrium,  et  posse  propriis  viri- 

tliter  : 
ori  veri 
auxiliis  dii 

•m,  ubi  ex  pn 
mus,  qnaliter 
venti 

sistendum,  libertatem  non  subvertat, 
optimecnm  indifferentia  arbitri 

.\  l  confirmationem  negamus  ant 
intellectum 
dentibua 
sive»  nte. 

ithoritas  ii;  ve\  Io- 

quitur  d  ns  ut  procedentj 

facultate  naturali  arbitrii,  i 
sup^rnaturalom  finem;  ibus  lo- 

gis  M  vel  denique  de  operibus  su- 

pernaturalibus ,  qua?   panno    menstra  I 
comparantur,  non  qnia  mala,  aut  inutilia 
sint ;  sed  qui.i  ipsis  plures  imp 
ot  peccata  venialia  admiscentur.  Vi 
supra  dicta  disp.  I.  ,!>/',.  1,  ,i  n>, 

Arguunt  secundo :  quia  in  ra 


DISP.  III,  DUB.  I. 


551 


>ocun- 
.iin  ar 
umcn 
lurn. 


dEotr. 
9. 
Joan 


roncil, 
Araus. 


lespon- 
sio. 


eplica. 


ita  tribuitur  Deo  esse  causam  nostraejusti- 
ficationis,  ut  excludatur  concursus,  et  dis- 
positio  ex  parte  nostra  :  ergo  ut  impius  jus- 
tificetur,  opus  non  est,  quod  se  per  aliquos 
actus  disponat.  Probatur  antecedens  ;  nam 
•ad  Rom.  9,  dicitur  :  Non  est  volentis,  nec 
.ciurentis,  sed  Dei  miserentis.  Et  Joan.  15  : 
Non  vos  me  etegistis,  sed  ego  elegi  vos.  Et 
idemsignificatur  Oseae  3  :  Perditio  tua  ex  te, 
tantummodo  in  me  auxilium  tuum.  Propter 
quae  testimonia  Concilium  Arausic.  II,  cap. 
4,  Anatliema  dicit  ei,  qui  asseruerit  Deum 
expectare  voluntates  nostras,  ut  a  peccato 
surgamus. 

Respondetur  negando  antecedens,  quod 
inductis  testimoniis  non  evincitur.  Nam 
duo  priora  intelliguntur  de  praedestina- 
tione,  et  electione  aeterna,  ad  quam  fate- 
mur  nullam  praecessisse  dispositionem  ex 
parte  nostra :  sed  Deum  antecedenter  ad 
omnia  nostra  merita  et  exercita,  et  prae- 
visa  elegisse  quos  voluit.  Per  quod  non  ex- 
cluditur  cooperatio  nostra  in  tempore  ad 
consequendam  salutem;nam  hanc  coope- 
rationem  etiam  decrevit  Deus  cum  elegit 
nos.  Tertium  testimonium  solum  significat 
liberum  arbitrium  per  se  solum,  et  per  mo- 
dum  causae  primae  in  deficiendo  sufficere  ad 
malum;  indigere  autem  gratia  Dei  ad  opera 
conducentia  ad  salutem.  Hinc  autem  non 
sequitur,  quod  liberum  arbitrium  gratia 
Dei  prjeventum  nequeat  se  disponere,  et 
Deo  cooperari  ad  consequendam  justifica- 
tionis  gratiam.  Et  in  hoc  sensu  procedit  ca- 
non  Arausicanus;  damnat  quippe  Semipe- 
Ligianos  asserentes,  quod  propriis  nostrae 
industriae  viribus  possimus  inchoare  ne- 
gotium  justificationis,  vel  quod  Deus  hu- 
jusmodi  initia  expectet;  minime  vero  ne- 
gat,  quod  impius  divino  auxilio  praeventus 
valeat  se  di.sponere,  et  Deo  cooperari  ad 
consequendam  gratiam  sanctificantom. 

Sed  contra  hanc   responsionem  in- 

surgunt,   quoniam  si  non  solus  Deus,  sed 

homo  etiam  operatur  ad   nogotium  justifi- 

cationi.s,  sequitur  primo,  quod  sicut  verifi- 

catur,  Deusjustificat  impium ;  ita  debeat  ve- 

rifirari,   Impius  justificat  %e  :  qaod  tamen 

absurdum  est,  etsinemagna  hominis  arro- 

gantia  dici  non  valet.  Sequitur  secundo, 

quod  sicut  quia  liomo  non  operatur  sine 

Deo,  verificatur  :  Non  est  hominis  volentis, 

rentU  \  ita  quia  Deua  flon  j usti- 

■     l  impium  line  ejua  cooperatione,  veri- 

bit  ir  :  Non  t  t  Dei  miserentU,  w  homi- 

\ti$.  Quod  tamen,  inquit  Augustin. 


in  Enchirid.  cap.  52,  nullus  Christianus  di-D.  Aug. 

cere  audebit.  Sequitur  tertio,  quod  sicut 

Christus  Joan.  3,  asserit,  Sine  me  nihilpotes-D-  Joan. 

tis  facere  :  ita  possimus  ipsi  dicere,  Sine  no- 

bis nihiljwtes  facere ; Te([u'iritur  enlm  utrius- 

que  concursus  et  cooperatio. 

Ad  primum,   quod  pro  absurdo  infertur,  solutio. 

respondet  Vasq.  in  prxsenti  art.  3,  illud  non 

esse  absurdum ;  quia  illa  propositio  solum 

designat  hominem  justificare  se  in  genere 

causa^  materialis  dispositivae.   Et  aliunde 

habetur  in  sacra  Scriptura,  ut  1  Joan  3  :D.  Joan. 

Omnis  qui  habet  hanc  spem  sanctificat  se.  2 

ad  Corinth.  4  :  Mundemus  nos  ab  omni  in-AdCor, 

quinamento  carnis,  et  spiritus,  'perficientes 

sanctificationem  in  timore  Dei.2  ad  Timoth.2 : Ad  Tlm* 

Si  quis  emundaverit  se  ab  istis,  erit  vas  in 

honorem.  Melius  tamen  respondetur  cum 

Medina,  Zumel,  et  Arauxo  neeando  secme-  Medina. 

Zumcl 
lam,  et  propositionem  illam,  prout  jacet ;  Arauxo. 

quia  in  rigore  significat  impium  esse  cau- 

sam  principalem   suae   justificationis,   seu 

gratiae  justificantis,  quod  est  falsum.  Nec 

oppositum  suadent  testimonia  proxime  re- 

lata;  quia  vel  ex  adjunctis  determinantur 

ad  significandum  praecise  quod  homo  se 

justificat  dispositive  ;  vel  loquuntur  de  ho- 

mine  jam  justificato,  qui  per  opera  bona 

meretur,  atque  ideo  causa  moraliter  prin- 

cipaliter  augmentum  justitiae.  Inquo  sensu 

dicitur  Apocalyp.   ultimo  :  Quijustus  est,  Apocal. 

justiftcetur  adhuc. 

Secundum  ,-nconveniens  minime  infertur 
ex  nostra  doctrina,  quia  non  asserimus, 
quod  Deus,  et  liberum  arbitrium  aequaliter 
ad  gratiam  justificationis  cooperentur  ;  sed 
concedimus  Deum  simpliciter  inchoare 
istud  negotium,  praeveniendo,  et  praemo- 
vendo  efiicaciter  liberum  arbitrium  ad 
operandum.  Unde  ipsa  liberi  arbitrii  coo- 
peratio,  et  determinatio  adscribenda  Deo 
est;  e  contra  vero  cooperatio  Dei  non  est 
attribuenda  libero  arbitrio.  An  autem  hoc 
absurdum  a  Lutheranis  objectum  urgeat 
eos,  qui  negant  concursum  Dei  praevium, 
et  ellicacem,  et  solum  admittunt  simulta- 
neum,  ipsi  viderint. 

Tertium  denique  inconveniens  manot  cx 
diclis  exclusum  :  tum  quia  Deus  potest  ab- 
Bolute  impium  juslificare  indepondenter  ab 
ejus  coopcratione,  ut  dub.  seq.  videbimus  : 
tum  quia  cooperatio  hominis  cst  ex  Doo ; 
.i-i  cooperatio  Dei  nonestex  homine.  Vi- 
deantur  quae  diximus  tract.  prxced.  disp.  5, 
dub,  '»,  g  I. 

:^<).  Arguunt  tertio,  quia  Deus  dal  impio 


552 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATI- 


Tcrtium 

argu- 
raentum 
Acl  Kom 
AdEph. 
Ad  Tit. 


Kespon- 
sio. 


Concil. 
Trident. 


D.  Tho. 


gratiam  justificationisomninogratis,etabs- 
que  respectu  ad  opera,  ut  constat  ex  Apost. 
adliom.  3,  e/11,  adEphes.  2,  ad  Titum  3,  et 
alibi  saepe  :  ergo  absurdum  est  dicere,  quod 
impius  ad  justitiam  se  disponat  per  opera  a 
seelicita:  nam  [y,peroperat  aliquam  c  tusali- 
tatem,  et  condignitatem  respective  adjasti- 
tiam  importat. 

Confirmatur,  quia  nulla  lex  infallibilis 
adest,  quod  Deus  dabit  gratiam  homini  f;i- 
cienti  quod  est  io  se  :  ergo  impertinenter 
se  habent  liominis  opera  ad  consequendam 
justitiam. 

Ad  urgumentum  respondetur  cum  Con- 
cil.  Trid.  sess.  G,  c.  H,  Deum  dare  gratiam 
justificationis  omniiio  gratis,  quia  Op 
quae  justificationem  praecedunt,  illam  noii 
merentur,  saltem  do  condigno  ;  et  qui  l 
tum  justificatioiii^  negotium  fandatar  in 
primo  auxilio  omnino  gratioso,  el  ad  qaod 
nulla  opera  nostra  vel  per  mo  I  im  meriti, 
vel  per  modum  dispositioni 
tur,    ut    late    declaravimns   tract. 
disp.  3,  ilith.  3,  eum  teq.  Sed   nihilominus 
Deus  gratiam  justificantem  inl  at- 

tendit  ad  opera  nostra,  qod  bicqI  ad  meri- 
tum,  sed  sicut  ad  dispositiones,  qus  i 
naturaliter  aptant  subjectum  ad  recipien- 
dum  modo  sibi  consono  talem  gratiam,  ut 
supra  explicuimus  s  1.  Nec  hoc  arguit  ali- 
quam  imperfectionem  ex  parte  I 
potius  suavem  providentiam,  qua  rerum 
naturis  e  tccommodat ;  nam  ut  optime  in- 
quitD.  Thom.  Bupraquaest.  112,  art.  2  1 1 
3 : «  Agens  infinitaa  \  irtutia  noi:  ma- 

teriam,  vel  dispositionem,  qu 
«  posita  ex  alterius  causaa  actione  :  sed  ta- 
«  men  oportet,  quod  seeundum  conditio- 
«  nem  rei  causandae,  in  ipsa  re  causet  ef 
«  materiam.  el  dispositionem  debitam  ad 
«  formam.  Etsimiliter  ad  boe,  qm 

gratiam  infundal  animae,  nulla  praepara- 

tioexigitur,  quam  ipse  non  faciat. 

Ad  confirmationem  satis  constal  ex  dictia 
tract.  pracedenti,  disp.  3,  dub.7,  ubi  sen- 
sum  praedictaa  propositionis  examinavi- 
mns.Nunc  breviter  respondetur,  quodnon 
adesl  lex  dandi  infallibilitergratiam  facienti 
quod  est  in  se  ex  \  iribus  natarae.  Caeteram 
qui  facit  quod  potesl  ex  auxilio  Dei,  in- 
fallibiliter"  consequetur  gratiam,  ad  quam 
per  tale  auxilium  movetur.  Nam,  ul  inquit 
D.  Thomas  ubi  supra.  art.  3  :  Si  ex  inten- 
« tione  Dei  moventis  est,  quod  homo,  cujus 
«  cormovet,  gratiam  oonsequatur,  infalli- 
«  biliter  ipsam  consequitur,  secundum  il- 


'.<  lud  Joan.  6  :Omnis  qoi  audit  a  Palre,  eto  j<m 
«  didicit,  venit  ad  me. 

31.Contraprimam  p  irtemsecunda  V.'J2u 

tionisstat  vetus  opinio  Manichaeorum  <  . 
cludentium neoessitatem.et utilitatem fidei ;  tnn*-\ 
exi.-aimabant  enim    iis   tantum    assentien- 
dum  esse,  qnae  possent  per  i  i  natu- 

ralem  evidenter  oslendi,  at  !».  Au- 

in  lib.  de  utilitate    <  .am 

-im  postea  suscitivit  ! 
dus,  ut   refert  I  •  ird.  epist.  190. 

hoc  delirium  o  irrati  .  ut  nul- 

lum  habeat  fundamentum 

Bithic  prosterm  .rD.Thom. 

Uh.  1,  contra    ,  u!»i  perstrin- 

gens  haereticorum  motivum,  illud    lil 
et  simnl  vi  ritatem  coni 

\  idetnr  autem  qo 

homini  ad    ci 

illa.  (] 
«  cum  divin  ntia  unicni 

•  dum  modum  :turae  pr  \.  El 
1 1- 

■  rium  sit  homini  divinitus  pro- 

ii.  etiam  illa,  qoas  i  int. 

i  Nullua  »'iiun 

i  quid    tendit,  jnitum. 

iltius  bonum,  quai: 

•  riri   in   hac  vita  possil   humana 

livinam  pi  .am 

iinantur.  oportuit  menti 

■  aliquid  altina,quam  ratio  aoatra  in  praa- 

I 

■  aliq  ;i  l  desi  ler  in 

■  ah  itum    pr  esentis 
i  vit             t.  Et  h 

ligioni  competit  bo- 

na  Bpiritualia,  i t ti t  :  ui 

i  plurima  humannrj 
atia  proponunta  i 

atra  secundam  ejus 
nis  j)artem  est   ham-sis  extr  ltrari.i  c^ 

rentium,  solam 
cationem  sufficere.  HaBCortom  babuil  t 
poribns  Ap  ferunt  D.  ! 

phan.  Hb.  1.  l,et  D. 

.14.  Ejna  author  fuit 
1 1».  [rena  o  Ub. 
tbuit  M  -m. 

Valentinum,Eunomium,  dioa 

plurimos.  Contra  quam  rnnt,  el 

xerunl  D.  Petrus,  et  D. 
tolas  canonicas,  in  quibua  docenl  i 
neeesaitatem.  Sed  1.  ac  jam 

sepnltam  extumularunl  Simonis  V 
cipnli,  nempe    Lutherani,  el  Calviniata» : 

II.  : 


DISP.  III,  DUB.   I, 


553 


nam  Lutherus  docuit,  solam  fidem  ad  justi- 
ficationem  sufficere.  Quocl  adeo  mordicus 
tenuit,  ut  cap.  2,  adGalat.  dixerit :  «  Fides 
«  sine,  et  ante  charitatem  jusjtificat. »  Et  in 
disput.  «  Utrum  opera  faciant  ad  justifica- 
«  tionem,  tom.l,suorum  operum,proposit. 
3,  impudenter  asseruerit :  «  Fides,  nisi  sit 
«  sine  ullis  etiam  minimis  operibus,  non 
«  justificat,  imo  non  est  fides.  »  Idem  re 
ipsadocuit  Calvinus  in  antidot.  Concil.sess. 
6,  et  alii  Sectarii.  Est  autem  non  modica 
inter  Lutheranos,  saltem  rigidos,  et  Calvi- 
nistas  in  hac  parte  discordia,  illis  asseren- 
tibus  fidem  esse  formam  jusfificantem,  iis 
vero  centendentibus  esse  solum  apprehen- 
sionem  formae  justificantis.  Rursus  illi 
volunt,  fidem  justificantem  esse  fiduciam, 
per  quam  peccator  confidit  sibi  peccata  re- 
mitti  ob  merita  Christi  :  et  sic  collccant 
fidem  justificantem  in  voluntate  :  isti  autem 
existimant  fidem  justificantem  esse  assen- 
sum  intellectus,  quo  certo  peccator  credit 
sibi  peccata  esse  remissa  ob  merita  Christi, 
etquo  ipsam  justitiam  Christi  velut  manu 
apprehendit,  et  facit  imputative  suam.  In 
aliis  etiam  minoris  momenti  digladiantur, 
et  alios  errores  adjiciunt,  qui  velut  rami  ex 
illa  radice  procedunt.  Fundamenta  vero 
illius  propositionis,  Sola  fides  justifcat,  in 
qua  omnes  illi  conveniunt,  latissime  pro- 

irm.  ponunt  Bellarminus   lib.  I,  de    Justiftcat: 

el-  cap.  12.  cum.  seq.  Staplet.  lib.  8,  cap.  3,  et 
alii  Controversistae,  qui  adversus  haereticos 
nostri  temporis  scripserunt.  Ncs  tantum 
subjiciemus  pra^cipua  capita,  quibus  praeci- 
cis,  caetera  hydra?  membra,  et  impetus 
prosternentur. 

va.  33.  Arguuntergo  primo,  quia  Apostolus 
aperte  asserit,  solam  fidem  sine  operibus 
justificare  :  ergo  sola  fides  sine  operibus 
justificat.   1'robatur  antecedens,    nam,   ad 

'l    Rom.  3,  dicitur  :   «  Arbitramar  hominem 

,i  '  «  justificarisineoperibuslegis.  »  Ad  Ephes. 

**■  2  tia  salvati  estis  per  fidem,  non  ex 

"  operibus.»  Ad  Galath.  2  :  «  Scientes,quod 

«  non  justificatur  homoex  operibus  logis.» 

■  ral  tecundo,qma  iu   cripturamanifeste 

licitur,  fidem  justificare,  ut  Lucae  7,  et  8  \ 

■\"  I  '  te  mlvum  fecit,  et  Habac.  2  :  Jus- 

i  /;  fide  vivit:  quod  repetit  Apost.  ad 

r    Rom.    1,   ad  Galat.  2,  et  ad   Hebrxos  10. 

Elaec  a  item  falsa  essent,  nisi  sola  fides  suf- 

rel  per  Beip  am  ;ifi  jn  stificandum  : 
sufTicit.  Arguunt  tertio;  nam  illud  solum 
exigitur  ad  justificationem,  quod  Scriptura 

•1  Scriptura 
Sabnant.  Curs.  theolog,  i<*m.  X. 


solumexigitfidem  :  ergo  fides  sola  exigitur, 
et  sufucit  ad  justitiam.  Probatur  minor, 
quia  Joan.  3,  dicitur  :  «  Ut  omnis  qui  cre-^>-  Joan. 
«  dit  m  illum,  non  pereat,  sed  habeat  vi- 
«  tam  acternam.wAd  Kom.3:«Justif]cati  gra- 
«  tis  per  fidem  ipsius,  per  redemptionem, 
«  quao  est  in  Christo  Jesu,  quem  proposuit 
«  propitiatorem  per  fidem  in  sanguine  ip- 
«  sius.»  Et  cap.4:«Ei  qui  non  operatur.cre-  Aci. 
«  denti  autem  in  eum,qui  justificatimpium,  pos  * 
«  reputatur  fides  ejus  ad  justitiam.  »  Actor. 
13.«  In  hoc  omnis,  qui  credit,  justificatur.  » 
Etcap.  16:  «  Crede  in  Dominum  Jesum 
«  Christum,et  salvuseris.»  Arguunt^crrto, 
quia  Joannes  Baptista  venit  parare  Domino 
plebem  perfectam  per  justitiam,  ut  constat 
ex  verbis  Angeli,  Luc.  1,  sedtantum  venit, 
ut  testimonium  perhiberet  de  lumine,  ut 
omnes  crederent  per  illum,utconstat  Joan. 
1  ;  ergo  fides  sola  est  sufficiens,  ut  homo  sit 
perfectus,  et  justus.  Arguunt  quinto,  quia 
plures  sancti  Patres  afTirmant,  fidem  solam 
justificare,  quorum  aliquos  supra  dedimus 
num.  26  ;  ergo  et  nos  debemus  ita  sentire. 

Haec,  et  alia  plura  minoris  momenti  ob-  convcl- 
jiciunt  inimici  crucis  Christi,  et  hostes  la-  luntlir« 
boris,  ac  bonorum  operum  :  quse  tamen 
facile  explicantur  tribus  modis.  Primo  di- 
cendo,  omnia  relata  testimonia  loqui  de 
fide  viva,  quae  per  dilectionem  operatur, 
et  quae  implicat  charitatem,  et  bona  opera  : 
nam  Scriptura  (quac  sibi  non  est  contraria) 
charitatem  etiam,  et  bona  opera  exposcit, 
ut  evidenter  constat  ex  locis  supra  relatis 
num.  8,  cum  sequentibus.  Praesertim  quia 
justificare  est  actus  perfectus  :  unde  non 
potest  convenire  fidei  in  sfatu  informi,  seu 
praecisive  a  charitate,  quae  est  vinculum 
perfectionis  :  sicut  generare  non  convenit 
homini  in  statu  imperfecto  pueri,  sed  in 
statu  perfecto  viri.  Hac  expositione  utitur 
Concil.  Trident.  sess.  6,  cap.  8,  et  ea  usus  Concii. 
fuerat  I).  August.  //6.  de  fide,  et  operi-^'^}; 
bus  cap.  14,  cum  seq.  et  lib.  de  spirifu,  et 
litt.  '<i}>.  22,  et  D.  Ignatius  in  epist.  I4,D.lgnat. 
ubi  optime  afilrmat,  quod  fides  est  princi- 
pium  vit»,  dilcctio  vero  finis,  et  ambae 
junctac  hominom  Doi  porficiunt.  Cui  inler- 
pretationi  afiinis  est  alia,  qua  utitur  Conci- 
lium  Idco  cit.  nempe  fidem  justificare  ini- 
tiative,  et  dispositive;  nam  accedentem  ad 
Deum  oportei  credere.  Secundo  dicendo, 
praedicta  testimonia  solum  excludere  ope- 
ra,  prout  procedunt  ex  naturali  facultate 
arbitrii  ;  non  autem  ut  proveniunt  ex  su- 
pernaturali  auxilio  Doi,  et  diriguntur  pcr 

36 


554 


DE  DISPOSITIONIDUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


fidem.  Quam  expositionem  prosequitur 
D.  August.  loco  cit.  de  spiritu,  cap.  2(J,  et 
lib.  de  (jratia,  et  libero  arbitrio,  cap.  8,  et 
alibi    saepe  agens  contra  Pelagianos. 

Tertiodicendo  relatas  aulhoritatesexclu- 
doiv  necessitatem operum,  quae  lex  Mosalca 
praescribebat ;  narn  abolita,  et  antiquata 
sunt  per  legem  nuvara,  qua)  est  lux  fidei  : 
sed  minime  excludontur  charitas,  sacra- 
menta,  etcaetera,  qusc  ipsa  legefidei  praeci- 
piuntur,  <c>uaj  expositio  familiaris  est  tum 

d.  Aug.  aliis  Patribua  tumspecialiterD.Aug.  qui  illa 
utitur///j.  cit.  despiritu,  cap.\3etseq.  etlib. 
de  prxdest.SSj  ap.7,  etalibi  saepe.Ethaec  in- 
terprclatiopracipue  adhibenda  estD.Paalo, 
nam  ejus  intentio  eo  collimat,  ut  ostendal 
homines  nonjustificari  per  opera  legis  ve- 
teris  (quam  aliqui  ex  circunci 
co  tempore  adhuc  pi 
legem  fidei.  Quaa  tamen  lexnon  prascipit 
praecise,  ut  credamus,  sed  etiam  ui  di 

AdCor.  mus,  ut  inquit  ipse  Apost.  1,  ad  Corinth. 
15  :  Si  habuero  omnemfidem,  ita  ut  montes 
transferam,  charitatem  autem  nonhabuero, 
nihil  sum  :  sed  etiam  ut  detesfc  m  irj 

D.  Luc.  juxta  illa  illud  LucaB'3  :Nisi  pcenitentiam 
egeritis,  omnessimulperibitit  n  I  etiam  ut 
per  bona  opera  invigilemus  salnti,  juxta 

D.Fetr.  illud    1  D. Petri   1  :  SatagiU  ut  y 

op  ra  rtiiin  vestram  vocationem,  et electio- 
nem  faciatis.E\  haec  in  communi  Bufiicinnt, 
nec  opus  esl  ad  singula  leetimi  pon- 

dere  ;  praesertim  cum  in  nullo  adhibeatur, 
fidei  particula  sola,  lioet  Lntherani  in  eo 
thesauro  defodiendo  insndaverint. 


DUBIUM  II. 

Utrum  impius  adultus  possit  de  potentia 
soluta  justificari  absquealiqua  disj 
actuali  ? 

Expediti  ab  haereticorum  molestiis,  con- 
troversiam  aggredimur   cnm    Catholi 
haud  tamen  arduam,  sed  quam   breviter 
absolvemus.  Consulto  antem  in  titulo  addi- 
drmus  particulam  adultus  ;  nam  qnod  par- 
vuli  possint  justificari,  imo  de  facto  justi- 
ficentur  per  gratiam  baptismalem  absque 
actuali    eorum    dispositione,  certins 
quam  possil  in  dubium  a  Catholicis  vo 
Nomine  vero  dispositionis  actuaiis  opera- 
tionem  intelligimus  ab  adnlto  elicitam,  el 
eam  praecipue,  qua  detestatur  peccatum,  et 
convertitur  in  Deum. 


9  I 


Prxfertur  affiru 

-)1.   Dicendum  est,  fieri  j  ■•  anA 

lutam  Dei  potentiam,  quod  impius  adultus 
justificeturabsqueomniactualidispoaitii 
[ta  D.   Thom.    j  I  i>-T* 

I    13,   et   docent    commun 
Thomistae.  Cajet.  in 

rti- 
nus  de  Le  lesm  i,  7,  art.  2. 

Xumcl  inprxs.  disp.  I.  et  2.  Ar 
dub.  un  :rt.  dub.  1 

Joan.  lS.  Thom.  i 

t alii communiter,  paucu  lsinfra 

rendis.     II  ntur  omnc-s 

pri  in  le  -  iperfl 
i'i  batur  r  ttione  •.  qnoniam  peccatum  ha-  Rl1 

bitu  l  in  priv  itio 

ficantis:  'ollitur  u 

|  :t.quod 

mmunicet  gratiam  sanctificantem 
adultu  impiojicet  hic  nullum  actun. 
quo  tionem  t  :  ergo 

ignat,  impiom  adultum  mundari 
a  pi  ibituali,  et  justific  iri 

omni 

Et  minor  subsumpt  tur  jquia  gra- 

ommuni  pio 

■ 

lmmum   in  genere  cansa  materiaUfl 
dispoaitn  b  ;  in  genereqoippe  cao 
terialis  rea  pth 

utiam    obedient 
efficientis,  et  finalu 

rmaiem 
distinctam  q 

tialitcr  ad  inti 
1 1\  ut  indnctive  ■  rgo 

non    repugnat,   qu<  I  ilto  impio 

commnu 
ille  nullum  actum.  qno  nat,  eli 

afirmatai 
deratus,  ut  impius  recipiat  gratiam  saneti- 

tis.    ut   - 

admittunt   .'. 

qnod  gratia  commnnio  j>io, 

ticetbic  non eliciat actum contritionis, 

amoris  :  ergo  non  i 

tificantem  communicari  adnlto  imj 

pendent  r    :     mni  ejm 

batur  minor  ad  hominem  :  nam  a 

tntionis. 


DISP.  III,  DUB.  II. 


555 


tritionis,  et  charitatis,  quibus  impius  ad 
recipiendum  gratiam  justificantem  se  dis- 
ponit,  procedunt  ab  eadem  gratia  sanctifi- 
cante,  tanquam  a  principio  effectivo,  ut 
Sotus.  asserit  Sotus  lib.  2,  de  natura,  et  gratia, 
cap.  18,  et  late  ostendemus,  dub.  sequenti, 
et  satis  constat  ex  dictis  disp.  prxced.  dab. 
7,  et  consequenter  gratia  sanctificans  est 
prior  simpliciter  praedictis  actibus  :  sed  id, 
quod  est  simpliciter  prius,  non  dependet 
essentialiter  ab  eo,  quod  est  simpliciter 
posterius  :  sed  potest  ab  eo  separari.  saltem 
per  divinam  potentiam  :  ergo  non  repu- 
gnat,  quod  impius  adultus  recipiat  gratiam 
sanctificantem,  et  non  eliciat  actum  contri- 
tionis,  vel  charitatis. 

Ad  hacc,  ut  gratia  sanctificans  communi- 
cetur  impio  adulto,  non  magis  dependet 
ab  actibus  contritionis,  et  charitatis,  quam 
ab  habitibas  poenitentiae,  et  charitatis  ;  sed 
potest  gratia  communicari  divinitus  adulto 
impio  sine  his  habitibus  :  ergo  et  sine  illis 
actibus.  Major  videtur  evidens  :  tum  quia 
habitus,  cum  sint  virtutes  proximae,  per 
quas  gratia  influit  in  tales  actus,  intimius, 
et  immediatius  uniuntur  illi,  quam  actus: 
tum  etiam,  quia  illi  habitus  se  habent  ut 
proprietates  gratiae  in  homine  puro,  et  sic 
nunquam  gratia  separatur  ab  illis  ;  actus 
vero  non  sunt  proprietates  gratiae,  et  ita 
non  semper  gratia  elicit  operationem,  ut 
ex  se  liquet  :  ergo  non  magis  dependet 
gratia  in  infundi  ab  actibus  c.ontritionis,  et 
charitatis,  quam  ab  habitibus  eis  corres- 
pondentibus.  Minor  etiam  liquet,  quia  non 
repugnat  formam  separari  a  suis  proprieta- 
tibus  :  sed  habitus  charitatis,  et  pceniten- 
tiae  sunt  proprietates  gratiae,  ut  modo  di- 
cebamus  :  ergo  non  ropugnat,  quod  gratia 
communicetur  adulto  impio  sine  praedictis 
habitibu.s. 
Effo-  35.  Nec  refert,  si  dicas,  argumentum,  et 
gium'  confirmationem  tantum  evincere,  quod  gra- 
tiasanctificans  possit  indf.-pendenter  ab  ali- 
qua  dispositione  (Mrnmunicari  subjecto  non 

tenti  in  peccato  ;  secus  tamen  si  fiatsup- 

itio  accidentalis,  quod  peccatum  habeat. 
Qaoniam  peccatam  habituale  consistit  in 
privatione  morali,  et  voluntaria  gratis 
sanctificanti-  j  et  ideo  non  potest  i<<lii  sine 

eptione  morali,  et  voluntaria  ejasdem 
gratiae.  Praedicta  vero  receptio  nequil 
moralis,  el  wlantaria,  nisi  adultu  i  aliquem 

im  eliciat,  quo  grati  im  acceptet.  Unde 

licta  gratia  infunderetur  adulto  im- 

pio  independenter  ab  ejoi  operatione,  duo 


contradictoria  sequerentur,  nempo  auferri 
peccatum  habituale,  et  non  auferri.  Aufer- 
retur  enim,  ut  supponimus;  quia  consistit 
in  privationegratiae,  et  privatio  adveniente 
forma  evanescit.  Et  non  auferretur,  quia 
peccatum  habituale  consistit  in  privatione 
voluntaria  gratiae,  et  sic  auferri  non  valet, 
nisi  per  retractationem,  et  oppositum  vo- 
luntarium .  Quocirca  implicat,  gratiam 
sanctificantem  infundi  adulto  impio,  quin 
simul  in  eodem  instanti  adsit  aliquis  actus 
quo  adultus  voluntarie  recipiat  talem 
gratiam. 

Hoc,  inquam,  effugium,  ad  quod  praeci-Praeciu. 
pue  recurrunt  adversarii,  nihil  prodest,  sed  pr\mo. 
multis  modis  praecluditur.  Tum  quia  pec- 
catum  habituale  non  consistit  formaliter  in 
actu  peccaminoso  praeterito,  sed  in  priva- 
tione  gratiae  ex  praedicto  actu  relicta,  ut 
statuimus  disp.  1,  dub.  1:  ergo  sublata  pri- 
vatione  gratiae,  tollitur  determinate,  et 
adaequate  illud,  in  quo  peccatum  habituale 
formaliter  consistit  :  atqui  posita  gratia,  et 
omni  actu  secluso,  tollitur  gratiae  privatio; 
sicut  posita  luce,  tollitur  umbra,  quae  est 
lucis  carentia  :  ergo  posita  gratia  habituali, 
et  omni  actu  secluso,  tollitur  determinate 
peccatum  habituale;  et  frustra  dicitur,  quod 
tolleretur,  et  non  tolleretur.  Praesertim 
quia  illud  voluntarium,  et  morale,  quod 
peccatum  habituale  addit  supra  simplicem 
gratiae  carentiam,  fundatur  in  esse  physico, 
ut  ita  loquamur,  ejusdem  carentiae :  ergo 
sublata  carentia  gratiae  secundum  esse 
physicum  per  esse  physicum  gratiae,  im- 
possibile  est,  quod  maneat  ullo  pacto  pec- 
catum  habituale  :  atque  ideo  sive  gratia 
recipiatur  voluntarie,  sive  non,  excludet 
peccatum  habituale. 

Tum  etiam,  quia  peccatum  habituale  non  sc- 
est  voluntarium  actualiter,  et  per  modum  cundo* 
exercitii ;  sed  habitualiter,  et  per  modum 
termini:  sed  hujusmodi  voluntarium  sulTi- 
cienter  tollitur  per  gratiam  receptam  inde- 
pendenter  ab  omni  dispositione  actuali : 
crgo  gratia  sic  rccepta  est  sufficiens  ad  tol- 
lendum  peccatum  habituale.  Major  est 
certa,  quia  sicut  peccatum  habituale  non  est 
peccatum  actuale,  at  liquet  ex  lerminis,  ita 
non  est  voluntarium  actualiler,  sed  habi- 
tualitcr;  et  ideo  transaclo  aclu  peccati,  non 
dicilur  qaod  Iiomo  peccat  acta  formaliter, 
vel  virtualiter,  sed  solum,  qubd  cst  in  slalu 
peccati.  Aliunde  rero  praedictum  pcccatum 
recipitar  in  eesentia  anima?,  quaa  non  cst 
immediate   operativa;  at([ue    ideo  nequit 


556 


DE  DISPOSITIOMBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


existere  per  modam  exercitii,  sed  per  mo- 
dum  termini  ex  actu  praccedenti  relicto,  et 
qui  a  voluntate  immediate  processit.  Minor 
autem  suadefur,quia  gratia  sanctifican 
voluntaria  habitualiter;  inclinat  enim  ad 
actum ,  ([uo  voluntarie  convertimur  in 
Deum  ;  et  dominatur  habitualitcr  toti  sup- 
posito,etomnibus  ejuspotentiis  permodum 
participationis  naturae  superioris :  ergo 
voluntanum  repertum  in  peccato  habituali 
suflicienter  tollitur  per  gratiam  sanctifican- 
tem.  Prassertim,  quia  transacto  actu  : 
cati,  non  datur  aversio  actualis  a  Deo,  sed 
tantum  habitualis  :  gratia  autern  | 
sam  convertit  habitualiter  in  Deam  :  ergo 
idem  quod  prius. 
Everti-  36.  Tum  prooterea,  qoia  |><'ccatum  origi- 
plfus!  na'°  ©tiam  est  privatio  moralis,  et  volun- 
taria  gratis  sanctificantis,  ut  lateostendi- 
mus  iriui .  13,  disp.  14,  dub.  2,  vel  soltem 
est  qaid  voluntarium,  el  mor  tle,  nl  omnes 
Theologi  afiirmant ;  alioquin  peccatam  vere 
non  esset :  atqai  praedictum  peccatam  tolli- 
tur  per  gratiam  sanctificantem  indepen- 
denterab  omni  actuali  dispositionesubjecti, 
ut  liquet  in  parvulis  baptizatis  :  ergo  gratia 
sanctificans  per  seipsam  safficil  ad  tollen- 
dam  voluntarietatem,  ef  m<  ralitatem  re- 
pertam  in  peccato  habitaali.  Nec  pn 
dicere,  peccatam  originale  oon  fai 
missum  volantate  propria  parvaloram; 
atque  id  im  volantate  de- 

pelli,  eajaa  oppositum  i  ,a  in  pe 

personali.  Qooniam  licet  pan  uli  n 
caverint  voluntate  propriaexistente  phj  sii  e 
in  seipsa,  peccaranl  tamen  volontate  pro- 
pria  existente  moraliter  in  Adamo;  seclaso 
quippe  omni  volantario,  impossibil< 
salvari  veram  rationem  peccati.  Et  tamen 
parvuli  justificantur  per  solam  gratiam 
sanctificantem,  independenter  abomni  dis- 
positione,  aut  retractatione  propria  exis- 
tente  vel  formaliter  in  ipsis,  vel  moraliter 
in  Adamo.  Ijisi  enim  nullain  voluntarieta- 
tem  in  receptione  gratiae exercent,  ut  i 
liquel  ;  Adamus  autem  solum  retractavil 
peeeatum  ut  personale,  d  pro  Be  ;  non  enim 
eonstitutus  fuit  a  Deo,  nt  esset  caputmorale 
filiorum  in  ordine  ad  retractationem  :  nec 
per  suain  pcenitentiam  fecit,  ut  peccatum 
originale  sit  parvulis  involuntarium.  Ergo 
sicut  voluntarium  propriom  peccati  i 
nalis  tollitur  sufficienter  pergratiam  habi- 
tualem,  ita  et  voluntarium  proprium  pec- 
cati  personalis.  Militat  eniin  utrobique 
eadem  proportionabiliter  ratio,  ut  constat 


ex  dictis,  et  fati  l  nstabit. 

Tum  denique,  quia  si  inter  voluntarium  impog- 
repertnr  in  jteccato  habituali,  et  volunta-   ™ 
rium  repertum  in  form 
lento  deberet  rej  i  res- 

pondentia,  quam  ei 
inde,  peccatum  habituale  adulti   QOU  p 
remitti  [>or  gratiam  sanctifican  ihuc 

media  d  rie  actuali  sabjecti  :  quod 

est  prorsas  falsum,  et  erroneui      s     ;ela 
ostenditar,   qnia   peccatum   habitL. 
volantarium  formaliter  per  modom  t 
mim  itur  enim  per  se  a  volont 

tanqaam  tcto 

peccati.  Gratia  autem  sanetificans,  eti 
supposita  dispositione  actuali  subjecti,  i 
est   formaliter  voluntai 
mini,  I  summi,: 

litur  a  voluntal 
principioeffectivo,  li 

. 
si  idem  voluntariel 
esl  in  i  in 

tualem,  i  »ita  disp  lali 

subjecti,  non  ex|  itum,  nec  esse 

formamjusti  m.l  nde  - 

•  illam  voluntai  i  extrin- 

minativam 

gratj 

sufii* 

m .  et  intrii  .  -1111 

1  '  : 

dem,  q  ; 

grati  e  tuin  ob  j>  irti 

perioris,  tum  ob  inclin  tom 

formaliter  volantarium,  ton  miniom 

sujn  lam 

voluntariun.  im  in  \  \«-l 

maxime,  qui 

al»  actibi  pre- 

tative  •.  nam  qnando  aliqoa  fiunt  io  otilita- 
tem  alicujoa 

mcum 
Adamo   factum  ilis 

Dices  :  contractus,  qu.  1       :.-  1 

:  daorum,  neqait  rescindi  sine  i\'ii-(Slillilur 
i  utriusque  1  eatum  contrabitur 

libei  •   -  .  jus 

libei  ut  remitti. 

Respondetur  prii  1 
quia  contractus  ;  sine  utr* 

qoe  contrahentis  consenso,  tum  volonl 
Dei  tollentis  obligationem,  tum  dispen 

06 


DISP.  III,  DUB.  II. 


557 


Opinio 

contra- 
ria. 

Uterqne 

Sotus. 

Gaspar 

Kam. 

Bonse 

Spei. 

Gregor. 

Martin. 

Conrad. 

Cano. 


Probatur 
es  D.Tii 


tione  Pontiftcis,  ut  constat  in  matrimonio 
ralo.  Respondetur  secundo  negando  conse- 
quentiam.Et  ratio  disparitatisest,  quoniam 
in  humanis  non  datur  aliquid  supplens 
voluntatem  contrahentium ;  et  ideo  con- 
tractus  semel  factus  sola  contrahentium 
voluntate  potest  dissolvi.  Caeterum  in  nos- 
tro  casu  gratia  habitualis  supplet  vicem 
consensus  liberi  quantum  ad  effectum  ex- 
cludendi  peccatum  habituale ;  et  ideo  sine 
libero  hominis  consensu  potest  peccatum 
habituale  libere  contractum  excludere . 
Praesertim  quia  peccatum  habituale  non 
consistit  formaliter  in  libera  contractione 
privationis  gratiae ;  illa  enim  contractio  est 
actus  peccati,  qui  praeteriit :  sed  consistit 
formaliter  in  privatione  gratiae  libere  de 
praeterito  contracta.  Unde  ad  peccatum  ha- 
bituale  excludendum  non  requiritur  libera 
receptio  gratiae,  sed  sufficit  gratia  quoquo 
modo  recipiatur,  ut  supra  dicebamus  num. 
35.  Quod  magis  constabit  occurrendo  argu- 
mentis  in  contrarium  ;  hinc  enim  magis 
apparebit  veritas  nostrae  assertionis. 

§  n. 

Satisfit  argumentis  opinionis  adversx. 

38.  Contra  nostram,  et  communem  sen- 
tentiam  sentit  uterque  Sotus.  Dominicus  in 
4,  dist.  15,  qu&st.  1,  art.  2,  etlib.  2,  de  na- 
tura,  etgratia,  cap.  16,  Petrus  vero  lect. 
4,  de  nnccssitate  pcenitentix,  Gaspar  Ram 
relect.  6,  concl.  1,  circa  finem,  licet  obiter, 

e  Spei  tom.  0,  tract.  5,  disp.  3,  dub.  1, 
resol.  'i.  et  pro  eadem  Greg.  Mart.  citat 
Conradum  in  prxs.  art.  3  ad  1,  et  Canum 
in  relectione  de  Pcenitentia.  Quae  opinio  pro- 
batur  primo  authoritato  D.  Thom.  3part. 
quxst.  86,  art.  2,  ubi  illam  docere  videtur 
his  verbis  :  Respondeo  dicendum,  quod  im- 
possibile  i  rt  peccatum  actuale  mortale  sine 
pceniientia  remitii,  loquendo  de  pamitentia, 
quw  est  virtus.  Et  infra  :  Impossibile  est, 
quod  peceatum  alicui  remittatur  sine  pceni- 
tentia  quw  est  virtus.  Et  loquitur  de  pceni- 
tentia  absoluta,  et  non  tantum  por  respoc- 
tum  ad  providontiam  communem;  nam 
8«  Doctdr  expresse  statuit  differentiaio  inter 
poenitentiam,  quao  est  sacramentum;  et 
poenitentiam,  quaa  est  virtus :  et  tamen 
oertum  e  I  impium  adultum  non  f>osse  se- 

lum  providentiam  communem  justifl- 
earj  i  b  que    acramento  poenitentiaB :  orgo 

.  dicit  impossibilem  i       remie  ionem 


SIO. 


peccati  mortalis  pcrsonalis  sino  pcenitentiao 
virtuto,  majorem  necessitatem  statuit,quam 
secundum  communem  providentiam. 

Huic  testimonio  quidam  respondent ,  Rco^P°n- 
D.  Thom.  loqui  do  pccnitentia  vel  formali- 
tersumpta,  vel  considerata  radicaliter,  quo 
pacto  est  ipsa  gratia  sanctificans  :  unde  non 
sequitur,  quod  requiratur  determinate  ac- 
tus  aliquis  pcenitentiae,  ut  impius  adultus 
justificetur.  Sed  quamvis  haec  interpretatio 
veram  contineat  doctrinam,  nequit  tamen 
textui  accommodari;  nam  D.  Thom.  ex- 
presse  loquitur  de  pcenitentia  actuali.  Re- 
quiritur,  inquit,  acl  remissionem  clivinm  of- 
fensx,  quod  voluntas  hominis  sic  immutetur, 
et  convertatur  ad  Deum  cum  detestatione 
conversionis  prxdictx  (nempe  ad  creaturam) 
etproposito  emendx :  quod  pertinet  ad  ratio- 
nem  pcenitentix  secundum  quod  est  virtus.  Et 
statim  immediate  concludit :  Et  ideo  im- 
possibile  est,  quodpeccatum  alicui  remittatur 
sine  pcenitentia  secundum  quod  est  virtus. 
Unde  ingenue  concedendum  est  D.  Thom. 
eo  loco  agere  de  pcenitentia  actuali. 

Dicimus  tamen  S.  Doctorem  non  loqui  de 
necessitate  hujus  pcenitentiae  per  respectum 
ad  potentiam  Dei  absolutam,  sed  solum  se- 
cundum  communem,  et  suavem  providen- 
tiam,  et  per  se  loquendo.  Tum  quia  in  res- 
pons.  acl  2,  inquit  :  Adulto  in  quo  sunt 
actualia  peccata,  qux  consistunt  in  deordi- 
natione  voluntatis,  non  remittuntur  peccata 
etiam  in  baptismo  si?ie  actuali  immutatione 
voluntatis;  quod  fit  per  pcenitentiam.  Et  ta- 
men  certum  est,  quod  ut  adultus  per  Baptis- 
mum  justiflcetur,  non  indiget  perfecta  illa 
pcenitentia,  de  qua  D.  Thom.  loquitur  in  cor- 
pore  articuli;  alioqui  nunquam  Baptismus 
conferret  adulto  primam  gratiam  ;  sed  cam, 
sicut  et  prenitentiam  perfectam,  suppone- 
ret :  sufficit  alia  pcenitentia  inferior,  quam 
Theologi  vocant  communiter  attritionem. 
Tum  etiam,  quia  S.  Doctor  eadem  3  part. 
qussst.  71),  art.  3,  expresse  docot,  sacramen- 
tum  Eucharistiao  efiicero  aliquando,  et  per 
accidens  primam  gratiam,  in  eo  scilicot, 
(jui  licet  haboal  poccatum  mortalo,  illud  ta- 
mon  non  cognoscit :  in  quo  eventu  ncquit 
dari  aclus  poonitentiao ,  do  quo  loquitur 
D.  Thom.  ut  satis  ox  se  liquet.  Ergo  vel 
S.  Doctor  sibi  contradicit,  quod  non  est  di- 
cendum;  vol  in  loco,  qui  nobis  objicitur, 
non  loquitur  de  pronitenlia  per  respectum 
ad  potontiam  Doi  absolutam,  sedsolumse- 
ruiifliim  communem  providentiam,  et  per 
se  lo(]u<'!u!<>.  Tum  denique,  quia  Angelicus 


558 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


SCCUQ- 

«luinar- 

gumen- 

tum. 


Confir- 
matur 
primo. 


Praeceptor  intenditconstituero  differentiam 
inter  sacramentum  poenitentiae,  et  pomi- 
tentiam  virlutem  :  quae  differentia  suffi- 
cienter  salvatur  per  hoc,  quod  per  se  lo- 
quendo,  et  juxta  communem  providentiam 
nullus  consequitur  romissionem  peccati 
personalis  absque  actu  pa-nitentiae;  quam 
tamen  consoqui  valet  secundum  eandem 
providentiam  sine  sacramento  pocnitentia?, 
saltem  ut  suscepto  in  re  :  ergo  secundum 
hanc  providentiam  loquitur  D.  Thom.  et 
non  per  respectum  ad  potentiam  Dei  abso- 
lutam.  Quod  satis  expressit  S.  Doctor  ad- 
dendo :  «  Sacramentum  autem  pcenitentiaB 
«  perficitur  per  officium  sacerdotis  ligantis, 
«  et  solventis  :  sine  quo  potest  Deua  p>'cca- 
« tum  remittere,  sicut  remisit  Christns 
«  mulieri  adultera,  ut  legitur  Joan.  8,  et 
«  Peccatrici,  ut  h-.Lzi  ti  r  Luc.  ~ .  Quibus  ta- 
«  men  non  remisit  peccata  siue  virtute 
« pcenitentiaB.  -  Etcerte  qaam  parum  fi- 
veat  adversariis  hic  locus  D.  Thom.  vel  ez 
eo  liquet,  quoniam  ipse  loquitur  de  actu 
formali,  et  expresso  pcenitentiae,  ut  evi- 
denter  constat  ex  texto  ;  erg  i  i  loqnitur  !•• 
ejus  necessi*at«'  per  respectum  ad  potentiam 
Dei  absolutam,  sequilur  quod  in  nullo 
eventu  possit  peccatum  mortal 
remitti  absque  formali,  el  >ni- 

tentia ;  quod  tamen  Domini 
de  natura,  ei  gratia,  cap.  16, 
esse  falsum  ;  nam,   ut   ipse   inquit,  j 
communem  Theologorum  ci  m,  mar- 

tyrium  remittit  peccata  sine  eorum  expi  i 
doloiv,  dummodo  uon  adsit  propositui 
malum,  vel  complacentia. 

39.  Secundo  arguitur  rati 
catum  habituale  personale  est  volunt 
privatio gratiaB  :  ergotolli  non  p  U  -t  abs- 
que  voluntaria  receptione  ejusd 
sed  gratia  nequit  voluntarie   recipi ,  nisi 
homo  aliquam  operationem  eli 
tiam  acceptet  :  ergo  impossibile  est  f> 
tum  habituale   personale  aaferri  absque 
aliqua  dispositione  actuali. 

Confirmatur  primo,  quia  peocatum  habi- 
tuale  personale  constituitur  per  habitndi- 
nem  ad  actum  peccaminosum  praeteritum, 
tanquam  ad  suam  causam  unicam,  el 
quatam  :  ergo  nequit  peccatum  habituale 
auferri  sine  retractatione  praedicti  actua 
peccaminosi ;  hoc  autem  retradari  non  \  a- 
let,  nisi  per  actum  oppositum  :  ergo  nisi 
adultus  impius  eliciat  aliquem  actum,  ne- 
quit  a  peccato  mundari. 

Connrmatar  secundo,  quia  peccatum  ,  et 


offensa  Dei  debent  simul  auf  •  rri   :  sed  of- 
fensa  non  valet  tolli,  quandiu  manet  ejus  •"■**- 
causa,  nempe  actus  praeteritua  non  retrac- 
tatus;  nec  iste  retr .  .  per 

oppositum  actum  :  ergo  si  impius  actum 
retractationis  non  eliciat,  i;  .cjtum 

re. 

.firmatur  tertio,  quia  privatio  moralis  I 
nequit  auferri,  nisi  per  formam  moralem  : 
sed   peccatum  habituale  est  privatio  mora- 
gratia  nequit  dici  forma  mora- 
lis,  nisi  quat  luntarie  recipitur  •, 

ita  recipi  ]  I  iltus  aliquam  ope- 

rationem  eliciat  .irimo  ad  ulti- 

mum  repugnat,  quod  p« 
adulto  absque  aliqua  actuali  ej 

argumentum  cum  suis  confirmatio-itejpflo- 
w\\)Az  man<  ra  dictis  pr 

itmn. 

I  rvulorui 

:^tabit.  I 

argnmen 

re  formaliter  in  voluntari 
tione  privationis  gr  tl 
priv 

Hlljli 

:  lum  qui 
evanescil  :  tum 
grati 
rie  i 
tuale,  qood  in  p  i  invenil 

luntari 
situ: 

.  .in  hon 

habituali 

.  aalem    convertitur    i  in 

Deum. 
1  >nde  patetadpi  i ;  yx\^ 

atur  Cf,n,?'" 
furmalitcr  per  actum  ;  i-     litv. 

cal  habitudinem  ad  illum  :  .'ur 

I 

tia.    licel   nulla 

tolli!  tali 

privationi  innit 
i       itum  habituale.  Imi 
ritus  aufertur:  tum  quia  non  .t  in 

seipso,  ut  li  | 
iii  privation    - 
tiam  exclu  litur.  Tum  qu. 
retractat  b  infua 

enim  cum  ^it  partici  ioria  n  . 

i  :  domi  i  in- 

clin 


DISP.  III,  DUB.  II. 


559 


Solvitur 
secunda, 


Occurri- 

tur  ulii- 

mse. 


Terliurn 

argu- 

mentum 


Confir- 
watur 

primo. 


carifJo. 


clinationes  sibi  subjicit,  et  ad  Deum  finem 
ultimum  convertit;  atque  ideo  destruit,  et 
excludit  actum  peccaminosum  praeteritum, 
qui  ante  infusionem  gratiao  censebatur  per- 
severare  moraliter. 

Per  quod  etiam  liquet  ad  secundam;  nam 
licet  retractatio  directa,  et  formalis  actus 
peccaminosi  debeat  fieri  per  actum  opposi- 
tum;  retractatio  tamen  indirecta,  et  aequiva- 
lens  sufficienter  fit  per  habitum  gratiae.  Si- 
cut  licet  privatio  voluntaria  gratiae  nequeat 
directe  auferri  nisi  per  habitum  gratiae ; 
potest  tamen  juxta  probabilem  plurium 
opinionem  excludi  indirecteper  actum  con- 
tritionis,  vel  charitatis;  et  posset  absolute, 
si  hujusmodi  actus  a  gratia  sanctificante 
essentialiter  non  dependeret,  ut  vidimus 
disp.prxced.  dub.  6,  §  2. 

Constat  etiam  ad  tertiam,  quoniam  gra- 
tia  sanctificans  rectificat  hominem,  mora- 
liter  subjiciendo  ipsum  Deo  ultimo  fini  ; 
atque  ideo  sufficit  ad  tollendam  omnem  de- 
formitatem  moralem,  quae  in  peccato  mor- 
tali  reperitur  :  nec  ad  hoc  requiritur  essen- 
tialiter  moralitas,  quae  invenitur  in  actibus 
disponentibus. 

40.  Arguitur  tertio  :  quia  habenti  affec- 
tum  actualem  formalem,  vel  virtualem  ad 
peccatum,  nequit  gratia  infundi,  alioquin 
gratia  sanctificans  coexisteret  cum  peccato 
mortali ;  quod  esse  impossibile  ostendimus 
disp.  prxced.  dub.  4  ;  sed  impius  quandiu 
non  elicit  aclum  pcenitentiae,  et  retractat 
peccatum  praeteritum,  habet  affectum  ac- 
tualem  virtualem  ad  peccatum;  perseverat 
enim  moraliter  actus,  quandiu  non  retrac- 
tatur  per  actum  oppositum  :  ergo  repugnat, 
quod  Deus  infundat  impio  gratiam  justifi- 
cationis,  quandiu  non  elicit  aliquem  actum 
posnitentia?  retractativnm  poccali. 

Confirmatur  primo,  quia  ita  so  habot 
non  volens  justificari,  ac  nolens  justificari: 
sed  implicat,  impium  nolentem  justificari 
equi  gratiam  justificationis  :  ergo  et 
quod  illam  consequatur  impius,  qai  justi- 
ficari  non  vult :  atqui  non  vult  quandiu 
non  elicii  aliquem  actum  :  ergo,  etc. 

nfirmatur  secando,  ri;im  qui  semel  se 
convertit  in  Deum  finem  ultimum,  nequit 
hanc  con versionem  deponere,  nisi  por  ali- 
quem  actum  oppositam  :  ergo  qai  se  con- 
vortit  in  creataram  tanquam  in  nltimum 
flnorn  ,  aequit  praxlictam  conversionem 
amittere,  aisi  aliqaem  actum  eliciat;  id 
quippe  exposcit  paritati  ratio  :  sed  quan- 
rii  i  impi  i    retinet  conversionem  ad  crea- 


turam  tanquam  ad  ultimum  finem,  justi- 
ficari  non  valet  :  ergo  implicat,  quod  im- 
piusjustificetur,  nisialiquem  actum  eliciat. 

Ad  argumentum  negamus  minorem  uni-Diruitur 
versaliter  intellectam ;  quia  optime  fieri  XaSm. 
potest,  et  communitor  ita  fit,  quod  aliquis 
habeat  peccatum  habituale,  et  tamen  non 
habeat  affectum  actualem,  vel  virtualem  ad 
peccatum.  Nam  ad  hoc  posterius  plus  re- 
quiritur,  quam  adillud  prius,  et  satis  ex  se 
liquet,  et  potest  confirmari  exemplo  ejus, 
qui  habuit  intentionem  occidendi  Petrum,  et 
postea  mutat  hanc  intentionem,  et  statuit 
oppositum  ,  absque  aliquo  tamen  dolore 
praecedentis  peccati.  Nam  in  hoc  casu  cer- 
tum  est,  etpraecipue  apud  Adversarios,  ma- 
nere  illum  hominem  in  peccato;  cum  ncc 
pcenitentiam  habuerit,  nec  receperit  gra- 
tiam  :  et  nihilominus  non  conservat  affec- 
tum  actualem,  aut  virtualem  ad  peccatum, 
siquidem  supponitur  mutasse  intentionem 
occidendi.  Signum  ergo  est,  quod  non  om- 
nis  existens  in  peccato  manet  actualiter 
virtualiter  affectus  ad  peccatum,  quandiu 
non  elicit  actum  contritionis,  vel  pceniten- 
tiae,  per  quem  convertatur  ad  Deum.  Et 
consequenter  peccatum  habituale  solum 
affert  affectum,  et  voluntarium  habitualia, 
quae  sufficienter  excluduntur  per  volunta- 
rium  habituale  in  gratia  sanctificante  re- 
pertum. 

Ad  primam  confirmationem  responde-ReSpon- 
tur,  aliquem  dici  non  volentem,  et  nolen-  sj°^J 

.  4  _^  pilUldDl 

tem,  vel  negative,  vel  contrane.  Et  nega-  confir- 
tive  nolens,  aut  non  volens  dicitur,  qui  "JnJJ" 
nullum  actum  elicit,  per  qucm  consontiat, 
vel  resistat  :  dicitur  autem  nolens,  et  non 
volens  contrarie,  qui  per  actum  a  se  elici- 
tum  resistit,  atque  dissentit.  Nolens  ergo, 
et  non  volens  negative  gratiam,  potest  ab- 
solute  illam  recipere,  et  justificari  :  nolens 
autem,  et  non  volcns  contrarie,  non  potest 
consequi  justificationis  gratiam.  Et  ratio 
disparitatis  est,  quoniam  ille  qui  contrarie 
non  vult  reciperegratiam,  peccatactualiter, 
et  ponit  obicem  ipsi  gratiae,  atque  ideo  ne- 
quit  in  sensu  composito  Jiujus  disposilionis 
justificari ;  quia  gratia  non  componiturcum 
peccato,  ut  diximus  divp.  prxced.  dub.  4. 
Csterum  qui  negative  non  vult  graliam  ad- 
mittere,  pure  negativo  se  habet,  et  non  pcc- 
cat  actuj  atqae  ideo  Licet  iion  se  disponat,  ■ 
non  tamen  se  indisponit  ad  gratiae  recep- 
tionom.  Carontia  autem  dispositionia  non 
tmpedit,  ne  Deus  possit  absolute  gratiam 
ju  itificationis  infandere,  ut  constat  ex  hu- 


560 


DE  DISPOSITIOXIBUS  AD  JUSTIFICATIONXM. 


cusque  dictis.   Uncle  qui  negative  non  vult 
justificari,  absolute  justificari  potest. 
sccunda      Ad  secundam  respondemus  negando  pri- 
dilmtar.  mam  consequentiam.  Et  ratio  disparitatis 
est  :  quoniam  qui  semel  in  Deum  se  con- 
vertit,  nequit  hancconversionem  privative 
mittere,  nisi  per  peccatum  ;  curn  solum 
peccatum  possit  esse  privatiopraidictajcon- 
versionis.  Peccatum  autem  non  potest  esse 
a  Deo,  vel  ab  aliquo  principio  extrinseco, 
sed  solurn  a  supposito,  in   quo  est.  Et  id- 
circo  conversio  in  Deum  nequit  privative 
auferri,  nisi  qui  se  converterat,   peccet,  et 
aiiquam  operationem  eliciat.  At  peccatum 
habituale  potest  auferri  vel  per  retracta- 
tionem  praecedentis  peccati  elicitam  .1! 
qui  peccavit ;  vel  per  hoc,  quod  ipsum 
catum  habituale  destraatar  per  formam 
oppositam,  nempe  gratiam  sanctificantem  ; 
et  ideo  non  requiritur  di  U  rminal 
toris  operatio.  Sicat  qai  volunt  irie 
tituit  per  motam  iu  aliquo  lermino;  valet 
dupliciter  ab  eo  dimo\ 
motum   propriam,  qao  volantarie   illum 
terminum  relinquat;  vel  p  !  i;i- 

dependenter  ab  ipsius  voluntate  per  a 
causam  extrinsecam  a  tali  termino  extra- 
hatar. 
objec-       1 1.  Sed  objicies ;  nam  -i  b 
'"'■     frustra  de  l  jitur  ab  adulto  aliqua 

dispositio  actualia ;  sola  qi 
tificana  et  justificul  impiuc 
luntarium  repertom  in 
Dispciu-     Respnndetur  neg  md  elam ;  pl 

,ur     quippe  possunl  absolute  fieri  absqae  ali 
dispositione  subjecti ;  qu  b  tamen  illam  dis- 
positionem  connataraliter  iunt,    ut 

inductive  in  affectibus  n  ituralil 
ostendi.  E1  ita  accidit  in  praesenti;  quia  li- 
cet  posita  sola   gratia  habituali ,    impiaa 
mundaretur  a  culpa,  el  justificaretur, 
gruentissimum  tamenest,  ul  ad  - 
tiam recipiendam s<  ,  matperprop 

actus.  Tum  quia  forma  perfecta,  quali 
gratia,  petit  connaturaliter  recipi  in  sab- 
jecto  disposito.  Tam  quia  impius  adultus 
debet  moveri  ad  justificationem  juxta  mo- 
dum  suaj  naturae,  atque  ideo  libere.  Tum 
quia  decet,  ut  ille  qui  propria  volantate  se 
avertit  a  Deo,  el  gratiam  amisit,  propria 
etiam  voluntate  se  convertal  in  Deum,  el 
consequatur  gratiam.  Tum  quia  cequum 
est,  ut  qui  per  peccatam  offendil  Deazn,  per 
conversionem  actualem  ipsi  aliquo  modo 
satisfaciat,  et  ab  eo  veniam  efilagilet,  nl  la- 
tius  expendimus  dubio  praecedenti. 


DU  [II. 

Utrum secundum  doclrinam  J>.  77  ■■•>.  ■• 
contrit  haritatis  ,   quo  imj 

disponitur  ad  gratiam  juxtificantem,  ,■ 
'  inquam  a  prin- 

Pro  intelligentia  eorum  qua?  in  hoc.  et 
seqaenti  dabio  dicemus,  oportet  aliqua  bre- 
viter  prslibare,  ut  ita  resolutiones  utroque 
dubio  stabiliendae  magis  firmentur,  et  fa- 
cilius  intelligantor. 


fl  I. 


mUtuntur  aliqu 

I  justihcationi  1 

adul'  .  amentam  n  ur  ali- 

quibus 
I 

tioni 
grati 

quiri  enim  ad  b 
ralem, 

>]>.  l .  - 
diap.  le  enim  .ri- 

. 
pern  ,  ul  pnuri  I 

lici 

iutrin- 

pli- 

cuimus.  praepar 

tiam,  alii  babent    rationen  nis 

remut  e.  qui  I  \n  r»-i. 

ordinatii  intnr  infaliibi- 

in- 
dum  pr 
cuji;  - 

•  aortiontur 
tionia  ultimae,  n< 

cum  infallibilil 

et  ab  ips 

tiam  separari  m  mt,  quales  sunt 

contritionis,  el  dilectionis   Dei  so 
omnia.  Ex  qaibua  illi  priores  so 
tem  valent  jnstificationem  tem] 
dere;  posteriores    autem  non  eliciuntur, 
quin  in  eodem  instanti  adsit  justif . 

.1.   ut  latiu  uimus  dub.    1.  In 

senti   ei  pponimos   1 

qua?  remote  tiam  justificantem 

ponunt.  |  .Tumqu  :ide- 

pendenter  ab  illa,  ut 
bitamus  autem,  an  idem  dicendomsit 

id 


DISP.  III,  DUB.  III. 


561 


actu  contritionis,  et  actu  charitatis,  qui  ra- 
tionem  dispositionis  proximae  habent.  Et 
consequenter  etiam  decidemus,  an  disposi- 
tiones  remotae,  quando  in  instanti  justifica- 
tionis  adsunt,  agratia  habituali  procedant; 
licet  praecipuum  dissidium  ad  dispositiones 
proximas,  sive  ultimas  reducatur. 

Nota2.  43.  Deinde  observandum  est,  quod  gra- 
tia  justificans  aliquando  confertur  ei,  qui 
non  praeexistit  in  peccato ,  ut  Angelis , 
Adamo,  Christo  Domino,  et  B.  Virgini,  in 
quibus  proinde  ejus  infusio  habuit  rationem 
simplicis  mutationis.  Aliquando  vero  com- 
rnunicatfor  ei,  qui  in  peccato  praeexistebat ; 
qua  de  causa  ejus  communicatio  habet  ra- 
tionem  motus  de  contrario  in  contrarium,ut 
latius  exponemus  disp.  seg.  dub.  1,  et  dici- 
tur  justificatio  impii.  Et  de  hoc  posteriori 
justificationis  modo  procedit  praesens  diffi- 
cultas  :  tum  quia  non  est  aeque  certum, 
quod  ad  illam  priorem  desiderentur  dispo- 
sitiones  actuales  :  tum  quia  haec  posterior 
est  objectum  per  se  istius  Tractatus.  Porro 
impius  dupliciter  justificari  potest  :  uno 
modo  intra  sacramentum,  alio  modo  extra 
illud.  Et  nunc  supponimus  ex  dicendis 
3part.  ad  justificationem  impii  intra  sacra- 
mentum  non  requiri  contritionem ,  vel 
amorem  charitatis  ;  sed  sufficere  alios  mo- 
tus  imperfectiores,  utputa  attritionem.  Cae- 
terum  extra  sacramentum  nunquam  im- 
pius  consequitur  justitiam,  nisi  se  ad  eam 
recipiendam  .disponat  per  actum  contri- 
tionis,  vel  charitatis,  ut  constat  ex  supra 
dictis  dub.  1.  Unde  praesens  dubium  non 
habet  Iocum  in  justificatione  impii  intra 
sacramentum,  saltem  perse  loquendo  ;  sed 
licit  justificationem,  quac  extra  sacra- 
mentum  fit.  Ex  quibus  satis  elucet  majori 
ex  parle  intelligentia  terminorum,  quos  in 
titulo  proposuimus. 

Bfota3.      44.       I     Ihuc  observa,  quod  ad  elicien- 

dum  actum  supernaturalemdesideratur  du- 

plex  auxilium,  sufficiens  videlicet,  quod  dat 

vrires  ad  operandum  ;  et  efficax,  quod  vires 

praesuppositas  ad  agendum  applicat,  et  cum 

infallibiliter  conjungit,  juxta  ea 

quae  late  tradidimus  tract.  prxced.  disp.Q 

own  sequent.  Quocircacum  in  tilulo  inqui- 

r,  an  actua  illi  dependeant  a  gratia, 

tanquam  a  principio  efiectivo,  scnsus  est, 

an  gratia  habituali  b  ibeat  rationem  auxi- 

lii,  seu    virtutia  sufficientii  ad   eliciendas 

operationes,  illasque  de  facto  cum  in- 

fundil  ir,  eliciat ;  an  vero  praedictaa  opera- 

tioni  tntur  non  per  gratiam,  sed  por 


aliud  auxilium  sufficions  ab  ea  distinctum. 
Unde  sive  haec,  sive  illa  pars  admittatur, 
non  excluditur  necessitas  auxilii  efficacis, 
per  quod  Deus  hominem  ad  exercendum  eas 
operationes  praemoveat,  et  virtutem  suffi- 
cientem  infallibiliter  faciat  actu  operan- 
tem.  Rursum  virtus  dicitur  sufficiens  vel 
respective  ad  operationem  secundum  subs- 
tantiam  acceptam,  vel  respective  ad  ac- 
tualitatem,  et  existentiam  operalionis,  ut 
exposuimus  tract.  prxced.  disp.  5,  dub.  5, 
ubi  statuimus  necessitatem  auxilii  sufficien- 
tis  actualis  etiam  in  eis  subjectis,  quae  sup- 
ponuntur  habere  virtutes  operativas  habi- 
tuales.  In  praesenti  autem  praecipue  dubita- 
mus  de  virtute,  sive  auxilio  sufficienti  ad 
actus,  quibus  impius  ultimo  ad  justificatio- 
nem  disponitur,  consideratos  secundum 
suam  substantiam,  et  tendentiam  specifi- 
cam  in  objectum  :  et  inquirimus,  an  istud 
munus  obeat  de  facto  gratia  justificans, 
quidquid  sit  de  necessitate  aiterius  auxilii 
actualis  ad  attingendum  ultimam  actualita- 
tem,  et  existentiam  illorum  actuum. 

45.  Et  quidem  si  vera  sunt  quae  diximus 
disp.  prxced.  dub.  6,  nihil  fere  negotii  habet 
haec  difficultas.  Posito  quippe,  quod  amor 
charitatis  dependeat  essentialiter  a  gratia 
sanctificante ;  veldicendum  est  hunc  amo- 
rern  non  esse  ultimam  dispositionem  ad 
ejus  infusionem,  quod  est  absurdum;vel 
concedi  debet,  actum  illum  procedere  effec- 
tive  ab  eadem  gratia,  ad  quam  disponit. 
Sed  quia  haec  mutua  causalitas  non  facile 
explicatur  (et  aliunde  magis  certum  est, 
quod  amor  charitatis  disponat  ulfimo  ad 
gratiam,  quam  quod  ab  illa  essentialiter 
dependeat  tanquam  a  principio  effectivo), 
idcirco  oportet  hanc  difficultatem  discutere 
independenter  a  doctrina,  quam  loco  citato 
statuimus.  Undo  pro  pracsentis  dubii  venti-Pun^us 
lationegratis  permittimus,  quod  actuscon-vcrsia;. 
trilionis,  vel  charitatis  non  dependeat  es- 
sentialiter  a  gralia  sanctificanlo,  ct  quod 
possit  divinitus  elici  medio  aliquo  auxilio 
transounti  :  et  inquirimus,an  supposita,vel 
praemissa  tali  independenlia  ,  hujusmodi 
actus  de  facto  procedat  eilbctivo  ab  eadem 
gratia,  ad  quam  ultimo  disponit.  Ohquam 
etiam  rationom  abstrahimus  in  praesenti 
ab  l;oc,  quod  pracdictus  aclttfl  sit  dispositio 
physica,  veJ  tantum  moralis  ;  do  quo  age- 
nus  (lub.  5.  Supponimus  tamen,  praocipua 
munia  dispositionis  esse  subjectum  expur- 
gare  a  diapositionibus  contrariis  form;e  re- 
cipiend»,  atque  illud  trahere,  ac  dctermi- 


562 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Conclu- 


nare  ad  participationem  praedictae  formaD, 
ettandem  parare  connaturalem  modum,  et 
viam,  ut  forma  recipiatur,  ut  ex  iis  qusc  in 
naturalibus  contingunt,  edocemur. 

Quia  vero  in  hujusdubii  decisione  haud 
levis  controversia  est  apud  Authores  non 
solum  circa  resolutionem  absolute  tenen- 
dam,  sed  etiam  circa  mentem  D.  Thomoo  ; 
dequa  dubitant  non  solum  extranei  (quod 
purum  referret),  sed  etiam  aliqui  S.Doctoris 
discipuli  ;  idcirco  oportet  prius  videre,  quid 
in  hac  causa  sentiat,  et  doceat.  Praesertim 
quia  ubi  ejus  mens  nobis  plene  illaxerit, 
ancipiti  cura  nou  distrahemar  in  hujus  rei 
decisione ;  iilud  enim  semper  censemaa 
verius,  quod  Doctori  nostro  probator  m 
conformo,  et  ejus  principiis  cohaerentius. 

8  II. 

Prafertw  pars  affirmatii 

4G.  DicenJumest,  uuoil.-ti-.iirliiin  doctri- 
sio. 

nam  D.  Thom.  actua  contritionis,vel  chan- 

tatis  eliciti  iu  instanti  jastificationis  impii 

procedunt  effective  ab 

tificante,  ad  qaam  altim     I    ,  munt.  I 

conclasionem  d<  antiqai 

graviores,  et  plares  in  namero,  ut  i 

dis  dub.  i  tl  ibit  :  qao  l  aon  in  e 

citerpersaa  i  veritatem.  Nam  qnando 

r\  identer ..  >n  co  isl  it,  qa  b  Bi1  men 

toris ,  illud   praesumendum  esl   tenai 

quod  ej  cipuii,  el  praecipue 

Dominicani,  communiter  amplectuntur. 

Panda-     Probatur  primo.quiasecundum  D.  Thom. 

inentum.         ...  .... 

gratia  justincans  ev-t  pnor  simpliciter 
contritionis ,   vel   charitatis,  qaO  impiaa 
ad  eandem  gratiam  disponitur  :  ergo  bu- 
jusmodi  actus  procedit  ab  illa  tanquam  a 
principio  effectivo.  Probatu  ktia  : 

tum  quia  si  semel  gratia  praecedit  aimpli- 
citer  praedictum  actnm,  ,  *  um  eli 

et  saperfloit  aliad  aaxilium  sufficiens  a 
gratia    distinctam  :  tam  qaia  A  I 
praocipue  fundant  suam  opinionem  i; 
qaod  causantur  si1  non   posse  intellij 
qaomodogratia  praece  lal  simpliciteractum, 
a  quo  tanquam  a  dispositione  insua  infu- 
sione  dependet.  Antecedens  autem  videtnr 
nobis  evidens  ex  articulo  8  hujua  quaestio- 
D.  Tho.  nis,  ubi  inquirit  D.  Thom.  Utrum  gratias 
infusio  sit  pfi.ua  ordine  naturaB  inter  ea, 
quaa  requiruntur  ad  justificationem  impii  ? 
et  respondet :  i  Dicendum,  quod  praedicta 
k  quatuor,  quce  ivquiruntur  ad  justiticatio- 


a  nem  impii,  tempore  quidem  sant  simul, 
«  quia  justificatio  impii  non  est  successiva. 
«  Sedordine  naturae  unum  eorum  est  pr. 
«  altero.  Ktinter  ea  naturali  ordine  pri- 
>  mum  est  gratirc  infusio,  secundum  motus 
i  liberii   arbitrii    in  Deum,   tortium  mo- 
«  tus  Iiberi  arbitrii  io  peccatum,   quartum 
<■<  vero  est  remissio  culpae.  Cujus  ratio  • 
«  quia  in  quolibet  motu  naturalitor  pri- 
«  mum  esl  motio  ipsius  moventis;  secun- 
«  dum  autei:  ltio  maten 

«  motus   ipsius  mobilis  ;  ultimum  ver< 
«  finis,  vt'l  terminns  moventis.  Ipsa  igitur 
.tis  mot;  infnsio,  ut 

«  dictum  esi  ;  mutus 

«  antem,  ve\  dispositio  m  lu- 

i  plex  motus  libt- ri  arbitrii ;  terminus  au- 
i.  vel  finia  mol  'pe, 

■  ut  ex  supradictia  p 

i  E1 1 1- -.i  n.iturali  ordine  primom  in  justi- 
«  ftcatione  impii  m- 

im  est  motos  irbitrii . 

Gratia  igitnr,  I  .m  impium 

d  litur,  i  .  ; '.  'i  bom    i 

oi  line  natur  r,  quam 

actus  dj 

im  qui . 

menti, 
|  lod 
gratia  jastifi  rculpae 

m. 

irronl  I  ho-  g,om" 

m.im  Domim  i  intel- 

:  ••  infasionem  gi  lalis  j     ufi- 

cantis,  sed  infu  .atis 

dis,  per  quam,  inquiunt,  mov< 

liberum  arbitriam  fl  I  .  quibu- 

ponit.  i  non 

simplici  |  tio- 

uem, 

plici 

.  «tram  i  minimi 

lloc  tamen  effug 
tur.  qnia  illa  gi  d  D.  Tbom.  no- 

miii  '.t.  pr.c 

simpliciter  actum 

m  grati  intis.ul  b 

;  imittit,  el  eonsl  il  • 

ii  D.  Thom.  nomine  infusi  itia? 

ratiam  justi  m  :  erg 

mente  S.  iior 

aimpliciter 

disponit  Minor  osteu  litur  prii 

Thom.opponil  argu- d.ti». 

mentum 


DISP.  III,  DUB.  III. 


563 


mentum  in  hunc  modum  :  «  Prius  est  rece- 

«  dereamalo,  quam  accedere  ad  bonum  : 

«  sed  remissio  culpae  pertinet  ad  recessum 

«  a  malo,  infusio  autem  gratiae  pertinet  ad 

«  prosequutionem  boni  :  ergo  naturaliter 

«  prius  est  remissio  culpae,  quam  infusio 

«  gratiae .  »  Et  respondet  :  «  Dicendum  , 

«  quod  recessus  a  termino,  et  accessus  ad 

a  terminum  dupliciter  considerari  possunt. 

«  Uno  modo  ex  parte  mobilis,  et  sic  natu- 

«  raliter  recessus  a  termino  praeceditacces- 

«  sum  ad  terminum  ;  prius  enim   est  in 

«  subjecto  mobili  oppositum,  quod  adjici- 

«  tur,  et  postmodum  est  quod  per  motum 

«  assequitur  mobile.  Sed  ex  parte  agentis 

«  est  e  converso  ;  agens  enim  per  formam, 

«  quae  in  eo  praeexistit,  agit  ad   removen- 

«  dum  contrarium  :  sicut  sol  per  suam  lu- 

«  cem  agit  ad  removendum   tenebras.  Et 

«  ideo  ex  parte  solis  prius  est  illuminare, 

«  quam  tenebras  removere  :  ex  parte  autem 

«  aeris  illuminandi  prius  est  illuminari  a 

•  tenebris,  quam  consequi  lumen  ordine 

«  naturae  ;  licet  utrumque  sit  simul  tem- 

«  pore.  Et  quia  infusio  gratiae,  et  remissio 

«  cuipae  dicuntur  ex  parte  Dei  justificantis, 

"  ideo  ordine  naturae  prior  est  gratiae  infu- 

),  quam  culpae  remissio.  Sed  si  suman- 

«  tur  ea,  quaesunt  ex  parte  hominis  justi- 

«  ficati,   est  e   converso  ;   nam   prius   est 

«  ordine  naturae  liberatio  a  culpa.  quam 

«  consequutio  gratiae  justificantis.  »  In  qua 

responsione  certum  est  D.  Thom.  nomine 

infusionis  gratix   eandem  gratiam   signi- 

ficasse.  quam  eisdem  vocibus  significaverat 

in  corpore  articuli  ;  alioqui  nec  consequen- 

ter  procederet;  nec  argumento  rectoobviam 

iret.  Constat  autem,  quod  in  hac  respon- 

sione   nomine   infusiunis   gratis    gratiam 

sanctificantem,  et  habitualem  significat -. 

tum   quia  loquitur  de  eo   termino,  quem 

impius  per  justificationem  assequitur,  qui 

non  est  auxilium,  sed  habitualis  gratia,  ut 

ipsi    Adversarii  docent.  Tum  etiam,  quia 

rit  purgationem  a  culpa  esse  priorem 

irte  mobilis,  sive  in  genere  caus?e  ma- 

•lis,  quam  infu  .   gratiae  :  quod 

verificari  qou  valei  I  i  gratiae  auxi- 

liantis  aetualis,  haecquippe  nuliam  disposi- 

Mpn  uaturaliter  suppo- 

nit.  Tum  praeterea,  qtfia  exemplum,  quo 

6«  D     '  <r  utitur,  luminis,  et   purgationis  a 

tenel  nempe  quod  si  su- 

ir  ordo  <x  parti  itis,  lumen  prae- 

i  sm    tenebrarum  ■,     ed     i 

parte  mobilis,  absentia  tene- 


brarum  praecedit  lumen)  accommodari  non 
valetgratiaeactuali,etaccommodaturoptime 
gratiae  habituali  sanctificanti  ;  nam  lumen 
non  illuminat  dispositive,  remote,  et  me- 
diate  ;  sed  immediate,  proxime,  et  formali- 
ter  :  gratiaautemactualis  auxilians  tantum 
justificat  remote,  et  mediate,  causando  dis- 
positiones  ad  justitiam  ;  habitualis  vero 
gratia  justificat  immediate,  et  formaliter 
per  seipsam,  et  se  habet  propriissime  ad 
instar  luminis.  Tum  denique,  et  evidentius 
id  constat  ex  ultimis  D.  Thom.  verbis  : 
«  Infusio  gratiae,  et  remissio  culpae  dicun- 
«  tur  ex  parte  Deijustificantis  ;  ideo  ordine 
«  naturae  prior  est  gratiae  infusio,  quam 
«  culpae  remissio.  Sed  si  sumantur  ea,  quae 
«  sunt  ex  parte  hominis  justificati,  est  e 
«  converso ;  nam  prius  est  ordine  naturac 
«  liberatio  a  culpa,quam  consequutio  gratiac 
«  justificantis.  »  Uti  de  eadem  gratia  asse- 
rit  esse  posteriorem  in  genere  causae  mate- 
rialis  dispositivae,  de  qua  immediate  prius 
dixerat  esse  priorem  in  genere  causae  effi- 
cientis  ;  alioqui  cum  maxima  inconsequen- 
tia  procederetur,  et  nullam  energiam  ha- 
beret  ly  est  e  converso ;  sed  fieret  quaedam 
disparata  comparatio.  Cum  ergo  certum 
sit,  quod  nomine  consequutionis  gratix  jus- 
tificantis,  quam  D.  Thomas  dicit  esse  pos- 
teriorem  in  genere  causae  materialis,  sive 
ex  parte  mobilis,  significetur  gratia  habi- 
tualis  sanctiricans  ;  certum  etiam  debet 
esse,  quod  nomine  infusionis  gratix,  quam 
asserit  esse  priorem  in  genere  causae  effi- 
cientis ,  eandem  gratiam  habitualem,  et 
sanctificantem  significaverit.  De  hac  igitur 
loquitur  in  corpore  articuli. 

48.  Secundo  probalureadem  minor,  quia  Everti- 
D.  Thom.  proponit  secundo  loco  hoc  argu- lpijJs!" 
mentum  :  «  Dispositio  praecedit  naturaliter 
c  formam,  ad  quam  disponit  :  sed  motus 
«  liberi  arbitrii  est  quaedam  dispositio  ad 
«  susceptionem  gratiae  :  ergo  naturaliter 
«  praccedit  infusionem  gratiao.  »  Ubi  no- 
mine  gratiaosignificarigraliam  lialnlualem, 
est  satis  manifestum  :  tum  quia  hacc  sola 
habot  rationem  form;e  :  tum  quia  motus 
"liberi  arbitriinon  est  disposilio  ad  gratiam 
actualem,  sed  ad  habitualem,  et  justifican- 
tem.  Ad  quod  argumenlum  sic  respondefc 
I).  Thoin.  "  Dicendum,  quod  uisposilio  sub- 
«  jecti  praeceditsusceptionem  formaeordine 

naturaa  ;  sequitur  tamen  aclionem  agen- 
«  tis,  per  quam  etiam  ipsum  subjectum 
«  disponilur.  Et  ideo  motus  liberi  arbilrii 
"  n  iturac  ordine  praecedit  consequutionem 


564 


DE  DISPOSITIOMIil.S  AD   I LSTIFICATIONl 


«  gratiae,   sequitur  autem  gratiao   infusio- 
«  nem.    »   Quao   responsio  vel  argumento 
non  occurrit,  vel  procedit  de  gratia  sancti- 
ficante  habituali.  Et  consequenter  de  eadem 
gratia  loquitur  D.  Thom.  quando  in  cor- 
pore  articuli    asserit,  gratiae    infusionem 
esse  priorem    simpliciter   ordine    natur<c 
motibus   liberi  arbitrii,  quibus  impius  se 
disponit  ;  alioqui  nec  argumentum  asser 
tionem    D.  Thom.  impugnaret,    nec   illam 
ejus  responsio  tueretur.  Et  bene  observan- 
dum  est,  quod  S.  Doctor  pro  eodem  repu- 
tat,  quod  motus   liberi    arbitrii 
operationem    Dei  agentis,  et    disponentis 
subjectum,  et  quorl  sequatur  grati;c  sancti- 
ficantis    infusionem  ;  unumque  inferl  ex 
alio.  Cum  igitur  molus  libori  arbitrii  sub- 
sequantur    simpliciter    operationem    Dei 
agentis,  et  disponentis  subjectum,  fil         1 
c\  D.  Thom.  sententia  motaa  liberi  arbitrii 
sequanlur  simpliciter  gr  iti  im  -  in  (.' 
tem  terminantem  Dei  influxum  ;  quamvis 
in  genere   causno   materialis    disposiuvaa 
iidem  motus   praBcedant  gratiam,  qu  i 
Cajet,   forma  jusiific  uis.  Videatur  Cajet.  qui  n 
expendit  pncdietam  D.  Thom.   i 
nem. 
Rcfciu-      1'.).  Tertio,  et  ur  lem  minor 

Kentiu.  snadetur ;  quia  quando  D.  Thom.  inquil  : 
Dicendum,  guod  pradicta  quaiuor,  gu 
quiruntur  tid  justificationem  impii,  ete.  lo- 
quitur  de  illia  quatuor,  qua  in  pr  b  ••■  len- 
tibus  articulia  ejusdem  quaestionifl  n 
suerat.  i  ude  null.i  aptiori  via  venari 
sumus,  quid  D.  Thom.  nomine   infusionit 
grati»  in    hoc    articulo    significet,  quam 
investig  tndo,  qui  1  eodem  aomine  in  ; 
cedentibua   articulis    significaverit :    tum 
quia  hanc  identil  item  importat  l\  pr 
quatuor :    tum    qiiia   ex  opposito    l 
D.  Thom.  cum  magna  inconsequenti 
Sbquivocatione  pro  Id  vei 

constabil  consideranti  coordinationem,  et 
methodum,quam  S.Doct.in  tota  quaestione 
observat,  et  quam  in  ejus  lumine  sic  pr 
nil  :«  Circa  primum  quaaruntur  decem  :  1. 
«  Quiil  sit  justificatio  impii.  2.  Utrum  ad 
o  eam  requiratur  gratiae  infusio.  :>.  Utrum 
«  ad  eam  requiratur  aliqois  motua  liberi 
«  arbitrii.  4.  Utrum  ad  eam  requiratnr 
«  motus  fidei.  5.  I  trum  ad  eam  requiratur 
«  motus  liberi  arbitrii  contra  peccatum.  6. 
i  trum  praemissis  sit  connumeranda  re- 
n  missio  peccatorum.  7.  Utrum  in  justifi- 
« catione  impii  sit  ordo  temporis,  aut  ait 
«  subito.  8.  De  naturali  ordine  eorum,  quae 


«  ad  jnstificationem  concurrunt.     Ex  qui- 

bus evidens videtur,  q     1  D.  Thom.  inhocD.Tho. 

articulo  8,  de  eorum  ordine  agat,  quae  i:i 

Qtibus  articulis   dixi  justifi- 

cationem  concurrere,  et  iea- 

mus  nunc,  quid  oinfl   infu- 

sioni  raificare  intendat  in  illo  ar- 

ticulo  2,  ubi  resolvit,  tnfusionem 

ri    ad    justificationem    impii.    Ibi 
autem  sic  concludit  :      Effed    - 
<f  lectionis  in  nobis.  qni  catum  tol- 

■  litnr,  est  gratia,  qo  i  homo  fit  dignus  \ 
«  aeternoe.  a  qua  peccatum  moi  lu- 

«  dit.  l't  ideo  m 

«  culp  e,  si  n  Et 

ad  I .  ad  lit :  ■  I  homi- 

po- 

<r  po-t  pe  «al  im  non  ;  ol  pa, 

t.it.  ; 

!  :ni- 

liri 
:  it  1 1  hoc,  ut  impi 
ommuni 
■ 

Cnm  Ui- 

mp  trans  pr  ■.  de 

quib 
/)  itu 
nnt>: 

ttc.  lu  •«'   meri  I 
ine  infm 

m.  i  nd 
tus  : 
propositi 
tholo  quam  D.   Thom.  in 

rvat.  a  I 
tatio,  d  ;  r  infu- 

sione  gri- 

tiam 
• 
t.un  harmoni  \m  pr 

m  a  D.  TI. 
ifundil 
tesin 
■  u  ita  D.  Thom  nn  interprel 

lico   Pr 

t  :       Dicendtfm,  q 
i  impii  originaliter  in- 

«  fuaione.  Per  eam  enim,  et  lil 

trinm  i  r,  el  culj 

tiae  autem  infusio  tit  in  instanti 

;ua 


DISP.  III,  DUB.  III. 


565 


«  aliqua  forma  non  subito  imprimatur 
«  subjecto,  contingit  ex  hoc,  quod  subjec- 
«  tum  non  est  dispositum,  et  agens  indiget 
«  tempore  ad  hoc,  quod  subjectum  disponat. 
«  Dictum  est  autem  supra,  qaod  Deus  ad 
«  hoc,  ut  gratiam  infundat  animae,  non 
«  requiritaliquamdispositionem,nisiquam 
«  ipse  facit.  Cum  igitur  virtus  divina  sit 
«  infinita,  potest  quamcumque  materiam 
«  certam  subito  disponere,  et  multo  magis 
«  liberum  arbitrium  hominis,  cujus  motus 
«  potest  esse  instantaneus  secundum  natu- 
«  ram.  Sic  igitur  justificatio  impii  fit  a  Deo 
«  in  instanti.  »  Quo  loconomineinfusionis 
gratiae  significari  gratiam  sanctificantem, 
videtur  per  se  notum  :  tum  quia  D.  Thom. 
asserit,  quod  per  eam  culpa  remittitur ; 
quod  nisi  improprie  nequit  verificari  de 
auxiliotranseunti.  Tum  quiaillam  gratiam 
dicit  esse  formam  ;  hoc  enim  important 
illa  verba  :  Gratix  infusio  fit  in  instanti, 
quia  quod  aliqua  forma,  etc.  auxilium  autem 
non  habet  rationem  formae  in  justificatione 
impii,  ut  ex  se  liquet.  Tum,  et  praecipue, 
quia  loquitur  de  illa  gratia,  pro  qua  requi- 
ritur  dispositio,  ut  constat  ex  illis  verbis  : 
Deus  ad  hoc,  quod  gratiam  infundat,  non 
requirit  aliquam  dispositionem,  quam  ipse 
non  facit  :  auxilium  autem  non  exposcit 
dispositionem,  bene  autem  gratia  habitua- 
lis  sanctificans,  utconstat  ex  quaestione  1 12, 
art.  2,  ad  quem  locum  D.  Thomas  remittit. 
De  hac  igitur  gratia  sanctificante,  et  habi- 
tuali  assorit  D.  Thom.  quod  in  ejus  infu- 
sione  consistit  originaliter  tota  justificatio 
impii,  et  quod  per  eam  liberum  arbitrium 
movetur.  Ergo  manifesteexprimit  gratiam 
sanctificantem  esse  priorem  simpliciter 
aliis,  qaae  ad  impii  justificationem  concur- 
runt,  et  quod  movet  liberum  arbitrium  ad 
actus,  per  quos  disponitur  tum  ad  ipsius 
gratiae  susceptionem,  tum  ad  remissionem 
culpae.  Si  autem  hujusmodi  actus  a  praedicta 
gratia,  tanquam  a  principio  effectivo  non 
procederent,  minime  verificari  posset,  jus- 
tificationem  impii  consistere  originaliter, 
seu  primordialiter  in  infusionegratiae  sanc- 
tificantis,  etqnod  Liberum  arbitrinm  move- 
retur  p<  m  gratiam,  per  qnam  culpa 

remittitur,  ut  facile  consideranti  constabit. 
,Jr     51 .  Confirmatursecundo,  etadhuc  argen- 
m  quia  D.  i  hom.  eodem  art.  7,  proponit 

quartum   argumeritum   in  hunc  modum  : 
M'jiu    liberi  arbitrii,  aui  ad  justificationem 
imjm  '//  /,-,,,,/,  /•  /  merUorius;  et  Ua  oportet, 
lat  a  gratia  (ntiqne  jnstificante, 


de  qua  loquitur  in  corpore  arliculi)  sine  qua 
nuilum  est  meritum,  ut  infra  dicetur  (nempe 
quxst.  114,  art.  2,  ubi  D.  Thom.  agere  de 
gratiajustificanteestmanifestum,  etdocent 
communiter  ejus  interpretes)  :  sedprius  est 
aliquid  consequi  formam,  quam  secundum 
formam  operari :  ergo  prius  infunditur  gra- 
tia,  et  postea  liberum  arbitrium  movetur  in 
Deum,  et  in  detestationem  peccati :  non  ergo 
justificatio  est  tota  simul.  Cui  argumento 
Adversarii  nostri  responderent  negando 
majorem  quoad  secundam  partem  ;  existi- 
mant  enim,  quod  ut  actus  ultimo  disponens 
ad  justificationem  sit  meritorius,  non  debet 
necessario  procedere  a  gratia  sanctificante, 
sed  satis  est,  quod  ipsi  coexistat,  et  per 
illam  informetur  ;  et  hoc  pacto  elevare  co- 
nantur  plura  D.  Thom.  testimonia,  in  qui- 
bus  docet  oppositum.  Caeterum  S.  Doctor 
non  ita  respondet,  sed  conceditmajorem,  et 
minorem,  et  primam  consequentiam,  et 
negat  secundam.  «  Dicendum,  inquit,  quod 
«  in  eodem  instanti,  in  quo  forma  acquiri- 
«  tur,  incipit  res  operari  secundum  for- 
«  mam.  Sicut  ignis  statim  cum  est  genera- 
«  tus,  movetur  sursum  ;  et  si  motus  ejus 
«  esset  instantaneus ,  in  eodem  instanti 
«  compleretur.  Motus  autem  liberi  arbitrii, 
«  qui  est  velle,  non  est  successivus,  sed  ins- 
«  tantaneus.  Et  ideo  non  oportet,  quod  jus- 
«  tificatio  impii  sit  successiva.  »  Ubi  duo 
ponderanda  sunt.  Primo,  quod  superflue 
laboraret  D.  Thom.  in  explicando,  quomodo 
motus  liberi  arbitrii,  licet  sit  post  infusio- 
nem  gratiae  sanctificantis,  non  etTiciat  tem- 
poris  successionem,  si  sentiret  talem  mo- 
tum  a  praedicta  gratia  non  procedere;  faci- 
lius  quippe,  et  magis  directe  infringeret 
argumenti  vires  negando  majorem,  sicut 
nostri  Adversarii  negant :  cum  ergo  non  ita 
se  gesserit,  manifeste  significavit  majorem 
esse  veram,  et  admittendam,  nempe  actus 
meritorios  existentes  in  instanti  justificatio- 
nis  a  gratia  sanctifrcante  procedere.  Praeser- 
tim  qnia  D.  Thom.  probaverat  illam  majo- 
rem  non  alia  doctrina,  quam  sua  inferius 
tradenda  quast.  1 11.  Secundo  quod  S.  Doc- 
tor  aperte  docet,  quod  in  eodem  instanti, 
in  quo  forma  acquiritur,  incipit  res  operari 
secundum  talem  formam;  et  si  motus  for- 
mae  correspondens  esset  instantaneus,  in 
eodem  instanti  consumm^rciur.  Ergo  ex 
sententia  D.  Thom  in  eodem  instanli,  in 
(jiio  forma  justificans,  nempo  habitualis 
gratia,  infunditur,  incipit  homo  operari 
per  talem  gratiam,  et  elicit  operationes,  de 


566 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


conflr- 

maturul 
tiuio. 


Difllcul- 

tates 

occur- 

rentes 

Inrelaiis 

D.  Tlio 

testimo- 

niis. 


Concll. 

Trident. 


quibus  procedebat  difFicuItas  illius  articuli, 
nempe  dilectionem  charitatis,  et  contritio- 
nem.  Unde  dicendum  est,  vel  duos  actus, 
v.  g.  contritionis,  in  illo  instanti  concur- 
rere,  allerumelicitum  a  gratiahabituali,  et 
allerum  ab  auxilio  actuali ;  vel  quod  non 
detur  nisi  unicus,  et  a  gratia  sanctificante 
procedens.  Cuinque  illud  prius  sit  aperte 
falsum,  et  contra  generalia principia  D.  Th. 
negantiscoexislentiamduorumaccidentium 
solonumerodiversorum  ineodem  subjecto, 
consequens  est,  quod  ex  ejus  sentcntia  non 
detur  in  instanti  justificationis,  nisi  unicus 
contritionis,  vel  amoris  actus  ;  el  qnod  hic 
agratia  sanctificante  procedat.  Yideatur  D. 
Thom.  '.'>  part.  quwst.  87,  art.  2,  in  / 

ConfLrmatni'  lertio,  et  ultimo  :  nam  ea, 
quao  ad  ju.stificationein  concurrunt,  illum 
ordinem  ex  mente  I).  Thom.  observani 
intcr  se,  quem  ij>se  S.  Doctor  observat  in 
cis  proponendis,  et  declarandia  •,  alioqni  ooo 
tribueret  eia  illum  ordinem,  qaem  sensit 
eis  convenire  j  quod  est  absurdum.  Sed  l>. 
Thom.  tali  ordine  procedit  in  hacqosBS- 
tione ,  quod  prius,  aempe  art,  I  de 

infusione  gratiae  aanctil  deindeart, 

3,  ei  4,  et  5,  tractat  de  actibus  qni  ad  justi- 
ficationem  requirantur;  irf.  6,  dis- 

puf.it  de  remi8sione  peccatorum  ;  <'t  tandem 
art.  7,  ei  8,  pi  e  Lii  ta  quatuor  ei  line 

comparat  intei  I  manifeste  cogo 

cet,  ([ui  totam  hanc  quaeationem,  ejuaque 
diapositionem  contemplatua  faerit.  i 
dicendum  est,  quod  Becundum  mentem  D. 
Thom.  ill.i  quatuor  ita  ae  babent,  et  mutuo 
procedunt  in  diverso  cansandi  ^r>;. 
quod  nihilominua  gratia  aanctificana  praa- 
cedat  aimpliciter  actua,  quibua  homo  I 
justificationem  diaponitur. 

I.  Sunt  tamen  in  istismet  teatimoniia 
aliquae  propoaitionea  difficilea  .  qa  e  ejus 
sententiam  obscurare,  et  advi  pinionia 

A.uthoribua  favere  videntur;  qo 
oporte-t  obiter  exponere.  Et  iu  primia, 
ratione  poteat  verificari,  quod  tota  justifi- 
catio  impii  consiatal  originaliter  in  infa- 
sione  gratiae  sanctificantia,   ut  D.  Thom, 
asserit  art.  6,  cum  potiua  justificatio  inci- 
piat  ab  auxilio  Dei  hominem  vocantis,  et 
excitantis  ad  juatitiam,  ut  docet  Concil. 
Trident.  sess.  6,  cap.  6,  etgratia,  aicul 
natura,   progrediatur  ab  imperfectioribus 
ad  magia  perfecta?  Deinde  quomodo  actus, 
quibus  homo  ad  justificationem  disponitur, 
possunt  mediare  inter  infusionem  gratiaa 
sanctiiicantis,  et    remissionem    culpa?,  ut 


D.  Thom.  toties  in  hac  \  ne  afilrmit  ; 

cum  ipse  in  qua  •  rit.  art.  8, 

asserat,  quod  nihil  :ium 

inter  infusionem  gratre,   et   n 
culpx?  Tandem  quo  pacto  in  hoc  articulo  8, 
in  fine  corporis  affirm  it,  lol  ita- 

kionem  in  justificatione  inventam  ordinari 
ad  remissionem  eolpaa  sicot  al  finem  :  et 
in  '"■!.  5,  inq  iit  :  mm  iti" 

tinum  hujus  m 
i  importat  ir  |   r  r  mj  ■.  in 

:im  justificatio  consumi  Et 

in  resp.        l .  ait  remi 

ainum  ?    Haec 

qoippe  verific  tri  uoo  \  ::is- 

sionem  culp  B  n  :>re- 

henditur  grati  i  hal 
in  n  litur,  ip 

l  quem,  ut 
'  .>//•/.  1 . 
Inunt  A  i  'in. 

Domine  info  i    ioco 

ponit,  n 

tctoalem;  d 
culj>  m    loco 

• 

aaliter  c  ilp  tittii  i 

tnt,    miui:  lent .    qood    D. 

>m.  nomine  inf 

u«  i 

verit  BOlum   ;  ixilium 
endi  m 
•  difficull 
noo ,  tam 

intentionem  S. 

:n  infe- 

IDO- 

sitionem  accipient  •  . 

Nunc  breviter  ad  singulaa  diffic 

rimam  dicendm  ;  lod 

jostificationem  impii 
dispositi 

.  :i  B  pri: 

tur  ;  nihilomino  m.  cuin  h  u 

cultatem  tractat  disj 

cludit,  el  ad  aola  •  con- 

siderationem  convertit,  ot  ij  .t  m 

•1,  ditt.  17,  </u  nst.  1 ,  art. 

:m  cum 
tantum  c  t   inter  se,  et  qotnfton 

utiam  secundum  ordinem  natnra, 
quaa  in  eodem  instanti  j  n- 

currunt,  merito  ab  hac  contro 

cit 


DISP.  III,  DUB.  III. 


567 


cit  dispositiones  remotas,  quae  justificatio- 

nem  tempore  praecedunt,  ut  constat  ex  arti- 

culo  7  hujus  quaestionis,  in  resp.  ad  1,  ubi 

ait  :  «  Dicendum,  quod  motus  liberi  arbi- 

«  trii,  qui  concurrit  ad  justificationem  im- 

«  pii,  est  consensus  ad  detestandum  pecca- 

«  tum,  et  ad  accedendum   ad  Deum   :  qui 

«  quidem  consensus  subito    fit.    Contingit 

«  autem  quandoque.  quod  praccedit  aliqua 

«  deliberatio,quae  nonest  de  substantia  jus- 

s  tificationis  (licet  sit  effectus  gratiae  auxi- 

«  liantis,  et  Dei  vocantis,)  sed  via  in  justi- 

«  ficationem  ;  sicut  motus  localis  est  via  ad 

«  illuminationem,  et  alteratio  ad  genera- 

«  tionem.  »  Loquendo  igitur  de  justifica- 

tione  sic  accepta,  et  de  his  quae  ad  eam  per 

se  desiderantur,  merito  affirmat  S.  Doct. 

quod  tota  justificatio  impiioriginaliter  con- 

sistit  in  infusione  gratiae,  per  quam  culpa 

remittitur;  quia    hujuscemodi    gratia,   ut 

ipse  inquit,  movet  liberum  arbitrium  ad 

actus,  qui  in  eodem  instanti  concurrunt ;  et 

superfluum  est  adjicerealiud  auxilium  suf- 

ficiens  a  praedicta  gratia  distinctum.  Unde 

magna  circunspectione    D.   Thom.  supra 

quxst.    109,  art.  6,  explicans  quare  auxi- 

lium  requiratur,  ut  homo  disponatur  ad 

gratiam  habituaIem,dixitnonrequiri  aliud 

auxilium  habituale  :  quo  satis  insinuavit, 

requiri,  etsufficere  ipsum  habitum  gratiae, 

vaient.  ut  recte  observavit  Valentia  tom.  3,  disp.  8, 

quxst.  5,  punct.  4.  Immo  si  actus  ultimo  ad 

justificationem  disponentes  elicerentur  in 

virtute  alterius  auxilii  sufficientis,  falsifica- 

retur  assertio  S.  Doct.  nempe  totam  justifi- 

cationem  consistere  originaliter   in  infu- 

sione  gratiae,   per  quam  culpa  remittitur, 

ut  satis  ex  se  constat. 

<^uo>en-     54.  Ad    secundam    respondetur ,    quod 
sumhii  j    ^.    rp,  .  \     .,    ,    '     * 

cariat   quando  D.  Ihom.   inqu3B8t.cit.de  yeritat. 

iSterln".  docet  nihil  medium  cadere  posse  inter  in- 

fosionem  f  usionem  gratiae  sanctificantis,  et  remissio- 

etrerrMs-nem  culpae,  loquitur  de  medio  auferente  a 

cuE1  Pray^ct'1  gratia  rationem  formae  justifican- 

tis  formaliter,  et  immediate,  et  eodem  mo- 

do  expellentis  culpam.   Disputat  enim  ad- 

versos  illos,  quidicebant,  a  quod motus  isti » 

Cnempe  ultimo  disponentes  ad  justificatio- 

nem)  «  sant  meritorii,  et  gratia  informati: 

'<  unde   nataraliter    gratiam    seqnuntur. 

-  PraBcedunt  antem  remissionem  culpaena- 

f  iraliter,  quia  gratia  per  hos  actus  re- 

i  missionem  culpae  operatur.  »  Hoc  autem 

refellit  S.  Doctor  :  •<  Nam  qnod  cau  it  ali- 

lid  per  operationem,  causal  permodum 

efficientifl  :  gratia  igitur,  si  per  ac- 


«  tum  contritionis,  et  fidei  formatae  remis-D.  Tho. 

«  sionem  culpae  causat,  causabit  per  modum 

«  causae  efficientis;  quod  esso  non   potest. 

«  Nam  causa  effective  destruens  aliquid, 

«  prius  ponitur  in  esse,   quam  hoc,  quod 

«  destruitur,  sit  in  non  esse;  non  enim 

«  ageret  ad  destructionem  ejus,  quod  jam 

«  non  est.   Unde  sequeretur,  quod  gratia 

«  prius  esset  in  anima,  quam  culpa  esset 

«  remissa,  quod  est  impossibile.  »  Ex  qui- 

bus  liquido  constat,  D-  Thom.   solum  ex- 

cludere,  quod  inter  infusionem  gratiae,  et 

remissionem  culpae  mediet  aliquid,   quod 

peccatum  formaliter,  et  immediate  exclu- 

dat ;  quod  tamen  necessario  admittendum 

esset,  si  gratia  sanctificans  solum  effective 

peccatum  expelleret  par  actum  contritionis 

a  se  elicitum  :  tunc  quippe  non  gratia,  sed 

contritio  formaliter,  et  immediate  exclu- 

deret  culpam.  Ex  quo  ulterius  fieret,  gra- 

tiam  antecedenter  ad  contritionem,  vel  ab 

ea  praecisam  coexistere  cum  peccato.  Caete- 

rum  haec  inconvenientia  nec  ex  nostra  sen- 

tentia,  necexdoctrina,  quam  D.  Thom.  in 

hac  quaestione  statuit,  consequuntur;  nam 

actus  ultimo  disponentes  ad  justificationem, 

sicut  simpliciter  supponunt  gratiam  habi- 

tualem,  a  qua  procedunt ;  ita  proportiona- 

biliter  supponunt  remissionem  culpae  per 

gratiam  :  et  quemadmodum  in  genere  cau- 

sae    dispositivae    gratiam    praecedunt,    ita 

etiam  praecedunt  remissionem  culpae.  Et  in 

hoc  consistit    mediatio,   seu  ordo  naturae 

intentus  a  D.  Thom.  ut  infra  latius  declara- 

bimus. 

55.  Ad  tertiam  concedimus  S.  DoctoremQuaiiter 

.     .  ,  ,.  ..  ,,    reniissio 

in  remissione  culpae,   quam  dicit  esse  n-  pcccati 

nem,  et  terminum  ad  quem  justificationis,  JJVSSS 

comprehendisse  gratiam  sanclificantem,  nusjusti- 
non  quidem  sub  ratione  efficientis  actus,  nis 
per  quos  impius  disponitur;  sed  sub  ra- 
tione  formae  existentis  extra  omnium  sua- 
rum  causarum  exercitia.  Unde  minime  ex- 
cluditur,  quod  eadem  gratia  significata 
fuerit  nomine  infusionis  gratiae,  quae  to- 
tum  juslificationis  negotium  originaliter 
inchoat;  quia  in  divorsis  causae  goneribus, 
et  secundum  difforentes  ordines  ex  parte 
agentis,  et  passi  est  et  principium,  et  ter- 
minus  justificationis,  modo  infra  decla- 
rando.  Merito  autcm  tolies  asseruit  D. 
Thom.  finein,  et  terminum  juslificationis 
esse  remissionem  culpae  :  ium  quia,  ut  ipso 
s.  hoct.  observat  in  art.  1  hujus  qusest,  non 
agit  de  justiflcatione,  quncest  simplex  mu- 
tatio  a  non  justitia  ad  justitiam  :  scd  do 


568 


DE  DISPOSITIONIDIS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


justifLcatione  impii,  quao  est  motus  a  con- 
trario  ad  contrarium  :  et  ita  torminus,  et 
consummatio  hujus  motus  importat  per  se 
justitiam,  non  utcumque,  sed  ut  destruen- 
tem  peccatum  ;  atque  ideo  remissio  culpe 
pertinet  ad  terminum  ad  quem  hujus 
tus.  Tumetiam,  quia  hoc  specialiter  inve- 
nuur  in  motu  justificationis,  prout  ab  aliis 
motibus  distinguitur  ;  caBteri  enim  non  res- 
piciunt  per  se  primo  destructionem  termini 
a  quo,  sed  solum  per  accidens,  et  ex  conse- 
quenti  :  at  in  motu  justificationis  intendi- 
tur  per  se  destructio  termini  a  quo,  vide- 
licet  culpai.  Et  ratio  disparitatis  est,  quo- 
niam  in  aliis  motibus  destructio  termini  a 
quo,  non  habet  rationem  boni,  nisi  quate- 
nus  deservit  ad  introductionom  tormuii  a  l 
quem:  unde  non  intcnditur  por  86,  sed  so- 
lum  propter  istum.  Csternm  destrnctio 
peccati  est  per  seipsam  magnum  quodd  im 
bonum;  undonon  solum  intonditur  pi 
introductionem  gratiae,  6ed  etiam  pn 
isaias.  seipsam,  juxta  illud  It  /  enim 

fructus,  ut  auferatur  peccatum.  Possetqne 
etiam  independenter  a  gratia  lerminare 
specialom  intentionem,  et  exequutionem, 
si  poccatum  valorot  absque  infusione  gratis 
remitti.  i  nde  terminus  ad  quem,  sea  finis 
justificationis  complectitur  uon  solam  infu- 
sionem  gratias,  sed  etiain  remissionem 
cati  modo  longe  di  in  aliis  motibus 

importantur  aoquisitio  termini  ad  quem, 
et  destructio  termini  a  quo.  Et  hac  I 
asserit  D.  Thom.  ultimum,  quod  reperitur 
in  Lmpii  jutificatione ,  i  remissionem 
culps.  (v'uod  magis  constabit  disp.  v  /.  dub. 
1,§2. 

§  IH. 

Uberior  confirmatio  noi  tionis. 

5G.  Quae  hactenus  ex  D.  Thom.  expendi- 
mus,  sufficiunt  ad  ertificandum  de 

ejussontontia.  Praesertim  cum  haheanturin 
Snmma  Theologica,  quibus  proinde 
debont  alia  testimonia,  et  juxta  illorum 
sensum  exponi,  si  quae  specietenus  nostrae 
assertioni  repugnare  ridentur.  Adjiciemus 
tamen  alia  S.  Doct.  loca,  in  quibuse 
aperteeandem  sententiam tuetur.  Optimus 
habotur  in  4,  ad  Annibaldum,  dist.  17, 
qumst.  1,  <//•/.  2,  ubi  inquit  :  i  Dicendum, 
«  quod  in  justificatione  impii  haecquatuor, 
«  scilicel  niotiis  libori  arbitrii,  contritio. 
u  infusio  gratia\,  et  remissio  culpa?,  simul 


«  sunttempore,  sicut  in  uaturali  po- 

"  sitio,  q 

i  introductio,  etaltei  pulsio;  nonta- 

«  mensimul  natura.  Nam  pi 

loritas  secundum   or  linem  natars 
"  ordinem  causa?,  et  causati  aliquo  m 
reducuntur;  quia  principium,  et  ca 
i  lem  sunt  secundum  Pbilosophum.  Oto 
«  secundum  diversum  gon  •  unum 

rum  prius  est  alio, 
« cut  tte- 

«  ri<x,  esl  causa  materialis  fur:  nna 

i  voro  causa  formalis  n> 

f  motus  li- 
:  i  arbitrii,  et  coiitritio  sunt  priora  a 
«  duobns  in  ilia 

ro  duo, 
•  pulsio  colpsB,  sunt  in  go-. 

formalif  po- 

.  ■ 
itus  liberi  arbitr 
charitatis)     prior  t$i  ingenerecan 
malis.  Similifc  irte  formarnm  pr 

t  in  or- 
din 
«  est  dis] 

ma, 
el  nator  i  prin  l  jc- 

:em 
i  cansa  forn 

In  qui!  .tincn-Exsta* 

tur,  ;  m  confirmant.  «d. 

.  primis  ii    - 

m  formal 

c  it  i  esl  prior  in  gi 
qnam  actus,  quibos  hom 

nitur  :  t  rgo  pi 

ellieientis,   quam   ultirao 
disp  illam.  Quod  faJ 

si  praedicti  actus  n  I  ab  illa 

sicut  a  principio  effe  v  Doo- 

I 
ad  justificationem  c 
quae  concurrunt  ad  generationem  c<  : 
snbstantialis  ultimo 

unnta  I  generationem  com,  bs- 

tantialis,  ita  pi  rmam  in  \ 

b  materialis  m- 

tur  formam  in  g  etlicientis  ; 

dimanationem,  ut  ox  D.  Tl 
docenl  communiter  Thomista?,  ut  rideri 

po: 


DISP.  III,  DUB.  III. 


ro'j 


potest  apud  N.  Complut.  in  lib.  de  generat. 

disp.  2,  quxst.  8  ;  ergo  ex  mente  S.  Doctoris 

actus  qui  ultimo  disponunt  ad  justificatio- 

nem,  ita  praeceduntgratiam  sanctificantem 

in  geriere   causae   materialis  dispositivae , 

quod  nihilominus  sequuntur  post  illam  in 

genere  causae  efficientis.  Tertio  D.  Thom. 

as^erit  quod  sicut  expulsio   peccati,  ita  et 

dispositiones  ad  justificationem  sequuntur 

gratiam,  ad  quam  disponunt  :  sed  expulsio 

peccati  ita  praccedit  gratiam  in  genere  cau- 

sae  dispositivae,  quod  nihilominus  gratia  est 

prior  simpliciter  expulsione  peccati,  ut  Ad- 

versarii  concedunt  :  ergo  etiam  est  prior 

simpliciter,  quam  actusultimo  ad  justifica- 

tionem  disponentes  :  sed  eo  ipso,  quod  illos 

actussimpliciter  praecedat,  nulla  est  ratio, 

cur  nequeat  eos  efficere  ;  siquidem  continet 

eos  non  minus  perfecte,  quam  eos  contine- 

ret  auxilium  fluidum  sufficiens  :  ergo  ex 

D.  Thom.  sententia  ita  asserendum  est. 

fcrtur     57.  Eandem  resolutionem,  licet  luculen- 

J*2  tius  traditam,  habet  S.  Doct.  in  4,  dist.  17, 

ticQo-  qusest.  I,  art,  4,  ubi  quzstiunc.   1   praesup- 

am"    ponit,  quod  eadem  est  prioritas  in  genere 

causae  formalis,  et  in  genere  causae  efficien- 

tis.  Et  deinde  inquxstiunc.  2,  proponit  va- 

rios  dicendi  modos  circa  praesentem  diffi- 

cultatem.    Nam    quidam    dicebant,    actus 

disponentes   ad  justificationem   praecedere 

gratiam,  et  esse  informes.  Quod  ipse  refel- 

lit,   «  quia  simul  cum  gratiae  infusione,  et 

'  in  justificatione  est  niotus  contritionis  ; 

«  sed  motus  attritionis  praecedit  quasi  prac- 

paratorius.  Xos  autem  nunc  non  loqui- 

«  mur  de  praeparatoriis  ad  justificationem, 

.  I  de  his,  qua)  intrant  substantiam  ip- 

«  sius.  n  Alii   autem    asseruerunt,    quod 

actus  praedicti  supponunt  gratiam,  sed  sup- 

ponuntur   ad    remissionem  culpae.  (Quod 

■on  docuerunt   D.   Bonavent.  in  4,   dist.    17, 

]  part.  art.  i.  qu  etAlexander  3  part. 

q.  7.';,  memb.  3.)  Sed  hoc  etiam   refutat, 

r  gratiae  infusionem,  et  remi  j- 

lionem  culpae  non  cadit  medium;  el  pra  - 

terea  sicut  ad  contritionis  motum  requi- 

«  ritur,  qaod  adsit  gratia,  ita  quod  absit 

«  culpa.      i  nde  obiter  liquet  S.  Doctorem 

ictific  inte;  n  im  intergra- 

tiam   auxiliantem,  et  remissionem  culpaB 

eadil  medi  im,  nempe  ipsa  gratia  sanctifi- 

im  alii  dixerunt,  gratiam    tnc- 

tntem,et  re  temcu  Ip  e  praecedere 

motus  simplicitei ,    ive  in  omni 

i  /l  etiam  rejicit,  «  quia  illi  mo- 

«  tus  non  requirerentur  ad  justifieationem, 

ilmant,  Curt.  theolog.  tom.  X. 


«  nisi   aliquam  causalitatem  haberent,  » 

scilicet  respectu  gratiac  justificantis,  et  re- 
missionis  culpae,  de  quibus  loquimur,  et 
quas  asserit  non  praecedere  omnibus  modis 
dispositionem  arbitrii.  Ex  quibus  eviden- 
ter  apparet,  S.  Doctorem  intendere,  quod 
nec  isti  motus  sint  indepondentes  a  gratia 
sanctificante,  nec  ab  illa  dependeant  in  omni 
genere,  sed  potius  eam  in  aliquo  genere 
causent.  Videamus  ergo  qualiter  haec  com- 
ponat.  «  Etideo,  »  inquit,  «  dicendum  est, 
«  quod  aliquo  modo  gratiae  infusio,  et  cul- 
«  pae  remissio  praecedunt ;  aliquo  modo  au- 
«  tem  praedicti  molus  :  quod  patet  ex  simili 
«  in  generatione  naturali,  qua^  est  termi- 
«  nus  alterationis.  In  eodem  instanti  ter- 
«  minatur  alteratio  ad  dispositionem,  quae 
«  est  necessitas,  et  generatio  ad  formam  : 
«  et  tamen  secundum  ordinem  naturae 
«  utrumque  est  prius  altero.  Quia  disposi- 
«  tio,  quaa  est  necessitas,  praecedit  formam 
«  secundum  ordinem  causae  materialis  ; 
«  sed  forma  est  prior  secundum  ordinem 
«  causae  formalis.  Et  secundum  hunc  mo- 
«  dum  illa  qualitas  consummata  est  etiam 
«  effectus  formalis  formae  substantialis,  se- 
«  cundum  quod  forma  substantialis  est 
«  causa  accidentalium.  Et  ideo  cum  isti 
«  motus,  qui  sunt  in  ipsa  justificatione  im- 
«  pii,  sint  quasi  dispositio  ultima  ad  gratiae 
«  susceptionem  suo  modo,  praocedunt  qui- 
«  dem  in  via  causae  materialis,  sed  sequun- 
«  tur  in  via  causae  formalis.  Et  ideo  nihil 
«  prohibet  esse  formatos,  quia  hoc  ad  ra- 
«  tionem,  et  perfectionem  esse  formalis 
«  pertinet.  » 

58.  In  quo  testimonio  plura  possunt  pon- Aperitur 
derari.  Primo,  S.  Doctor  rcfellens  secun-  ^octOT. 
dum  dicendi  modum  asserit,  quod  ad  mo- 
tum  contrilionis  sicut  acquiritur  gralia,  ita 
et  absenlia  culpae,utique  ex  parte  principii, 
ut  Authores  illius  sententiae  asserebant  : 
atqui  si  motus  conlritionis  non  procederet 
a  gratia  sanctificante,  non  requireretur  ad 
ejus  elicientiain  absentia  culpae ;  siquidem 
haec  absentia  non  est  effeclus  gratiae  auxi- 
liantis,  sed  justificantis :  atque  ideo  sicut 
auxilium  est  omnino  independens  a  remis- 
sione  peccati,  ita  etiam  esset  independens 
mptus  contritionis,  si  semel  non  a  gra- 
tia,  sed  ab  illo  auxilio  elrcecetur;  unde 
inenicax  foret  ratio  D;  Thorhaa  :  ergo  ex 
ejus  sententia  motus  contritionis  a  gra- 
anctificante  procedit.  Secundo,S.  Doc- 
tor  parifical  mutuam  causalitatem  eorum, 
quaa  in  instanti  justificationis  concurrunt, 

37 


570 


DE  DI.SI'OSIT10NIBUS  AD  JUSTIFICATIO! 


tnutmc  causalitati  illorum,  quac  concurrunt 
in  instanti  gonorationis  :  ot  asserit,  quod 
ita  se  habet  gratia  ad  ;<ctusuItimo  disnonen- 
tes,  sicut  forma  substantialis  ad  ultimas 
disposilionos  neces.sitantes  :  atqui  certum 
cst,  ex  sententia  D.  Thomae,  qaod  forma 
substantialis  praecedit  simpliciter  ultimas 
dispositiones,et  est  earum  principiam  effec- 
tivum  quo  per  dimanationem,  praecipae 
cum  illa}  ullimaj  dispositiones  sunt  aliquae 
potentiae  vitales,  ut  uiodo  ex  vera  Philoso- 
phia supponimus  :ergo  pariter  grati  i  - 
tificans  praecedit  simpliciter  actus  ultimo 
disponentes,  et  i  im  principium  < 

tivum  quo.  Tertio,S.  Doctor  dicit,  quod  gra- 
tia  eodem  modo  format  actus  ultimo 
ponentes  ad  justificationem,  sicat 
substantialis    format         .     tia    consum- 

itantia  :   al  [ui   I 
istorum  accidentium  nihit  aliu  uam 

eorum  dimanatio  a  forma  sabstantia 
cum  ea  unio,  et  conjunctio,  ut 
ergo  aclus  ultimo  d 

tionem  formantur  per  hoc,  qu    .        ratia 
sanctificante  procedunt,  el  ipsi  c<  existunt, 

tniuntur.  Qu  i  D.  Thom. 

hos  motus  ultimo  disp 
tionem  nonpro 

tuxilio,  non  . 
nendo,  quomodo  | 

Kim  anl  |  I 

ndam  ii  pi  .      ma- 

taam  prioritatem  eoram, 
tionem  sabstantialem  concurrunt. 
•  ile  intelligitur,  qnod  contritio  v.  g.  ab 
aaxilio 

sanctificante ,   eandem    gratiam   , 
simpliciter,  ut  Adversarii  discurrunt,  qui 
ob  1  itionem  amplectun- 

tin  sententiam  nol  utam.  1] 

[uam  D.  Thom.  iri  i 
ndit,  e 
sententia  actus  ultimo 

onentes  procedunl  agratiasanctificante. 
Qttinto,  et  ultimo,  I 
l,  asserit  illud,  quod  esl  prius  ali 
nere  causae  formali  itiam  prius  illo 

in  genere  causae  efficientis  :  se  l  in  q 
tiunc.  2,  expresse  docet  gratiam  sanctifl- 
cantemesse  priorem  contriti  >ne  in 
causae  formalis :  ergo  etiamesl  pri 
illa  in  genere  causae  efficientis. 

.  Necscrupulumdebentinjicere  altii 
D.  Th,.  verba,  qua  D.  Thom.  in  finequ  stiunculaa 
addit  :  o  Qualitates,  a  inquit,  i  qua?  intro- 
«  ducuntur  simul  cum  forma  substantiali, 


«  quodamn.  rmantur    per    fi  rmam 

«  substantialem.  Et  sicut  qoalil  i;cta 

v  ante  sui  consummationem.  el  fornui  in- 
tr<  I  tionem  non  erat  formata,  sod  in- 
«  formis  ;  ita  etiam  est  de  motu  liberi  ar- 
«  bitrii,  si  tamen  continuatus  in  fine  per- 
i  fici  r  grati 

((  inconveniens,  qu;  t  aliquo  rr. 

i  idem  secund  s  natura?,  non  ta- 

l'bi  significare  videtor  D.  1 
tus  liberi  arbitrii  dispone 

[ao  1  tantam  b  i.  el 

informari  per  i  non 

'ur  primo  D.Thom. 
ac- 
tamcontriti  l  charitatis  altimo 

. 
i  il 
tritionis  t  in 

'1  Ica- 

.  aliquis 

'.ca- 

'•  I!  n  ;  Ti- 

' 

tion 

jastii  i  ij. 

lam 

mari  per  gr 

ti1  r. 

".ri- 
tionis,  vel  I 

nti  infi 

■  jus 

I 

motus  per  su 
rsarum 

contritio  perfecl  ul_ 

tjustific 

triti 

I  -   ' . : 

josmodidisj  v.  g.caloi 

realitcr 


DISP.  III,  DUB.  III. 


571 


realitor  accidens  per  identitatem,  sed  tan- 
tum   per  successionem  ;   calor  quippe   ut 
septem,  qui  disponit  ante  instans  genera- 
tionis,   differt  realiter,  et  numerice  a  ca- 
lore  ut  octo,  qui  in  ipso  instanti  generatio- 
nis  disponit ;  quia  recipiuntur  in  diversis 
subjectis,  utmodo  supponimus  ex  vera,  et 
communi  Thomistarum  sententia.  Sed  tota 
alteratio,  quae  terminatur  tam  ad  calorem 
ut  septem,  quam  calorem  ut  octo,  et  qua3 
ante  generationem  erat  motus  imperfectus, 
et   informis,   formatur,  et    perficitur  per 
formam  in  instantigenerationis.  Idem  ergo 
proportionabiliter  dicendum  est  de  motu 
liberi  arbitrii,  prout  complectitur  actus  dis- 
ponentes  tam  antecedenter,  quam  ultimo. 
Et  hac  ratione  non   nominavit  D.  Thom. 
motum  contritionis,  sed  dixit  :  Ita  etiam 
est  de  motu  liberi  arbiirii;  si  tamen  continua- 
tus  in  fne  perfciatur  per  gratise  infusionem. 
Ex  quibus  potius  habetur,  quod  licet  motus 
attritionis  non  dependeat  a  gratia  sicut  a 
principio  elicitivo,  sed  solum  sicut  ab  in- 
formanie,  et  perficiente ;  contritio  tamen 
dependeat  a  gratianonsolumut  perficiente, 
sed  etiam  nt  eliciente,  et  ut  a  principio 
simpliciter  pracsupposito,  et  prius,  ac  im- 
mediatius  ab  agente  producto.  Sicut  in  na- 
taralibus    quamvis   dispositio   antecedens 
non  dependeat  a  forma  generanda,   tan- 
lam  a  principio  eiTiciente  por  dimanatio- 
nem  ;  nihilominus  dispositio  ultima  (quae 
est  necessitas,  ut  loquitur  D.  Thom.)  depen- 
det  a  praedicta  forma  tanquam  a  principio 
efficiente  per  dimanationem  ;  ita  quod  actio 
agentis  prius,  sive   immediatius    attingit 
formam,  et  ea  mediante  attingit  accidentia, 
qu33  ad  ipsam  formam  ultimo  disponunt,  ut 
infra  latius  explicabimus. 
Corrobo-     i]  '•  Doctrinae  hucusquea  D.  Thom.  tra- 
omnino  consonat  resolutio  cjusdem 
i .  18,    da   Vcrit.  art.  8,  quem 
lidam  ex  Adversariis  nobis   obji- 
ciunt.  Unde  consulto  alia  testimonia  pra3- 
misirnus,  ut  hujus  sensus  evidentius  eluce- 
ret.  Elefert  ergo  ibidem  D.  Thom.  duas 
.  prima  affirmabat,  mo- 
tum liberi  arbitrii  pra  lutegra- 

tiam,  et  ab  ea  non  di  pendere  ;  secunda  vero 
tum  motum  subsequi  sim- 

plici  >'<•  femi 

i  gratia  per  hujusmodi 

ionem  culpae  op  ' 

oct.  quo 

iliterculpam  expellit,  et  statim  conclu- 

Oportet  igitur  dicere  secundum 


«  aliam  opinionem,  quod  praedicti  motus 
«  eodem  ordinese  habeantadutrumque,  ut 
«  quodammodo  praecedant,  et  quodammodo 
«  sequantur  ordine  naturae.  Nam  si  ordo 
«  naturao  attendatur   secundum   rationem 
«  causae  materialis,   sic  motus  liberi  arbi- 
«  trii  pra^cedit  naturaliter  gratia3  infusio- 
«  nem,  sicut  dispositio  materialis  formam. 
«  Si  autem  attendatur    secundum    ratio- 
«  nem  causae  formalis,  esteconverso.  Et  est 
«  simile  in  rebus  naturalibus  de  disposi- 
.«  tione,  qua3  est  necessitas  ad  formam,  qua3 
«  quodammodo  praecedit  formam  substan- 
«  tialem,  scilicet  secundum  rationem  causae 
«  materialis  ;  dispositio   enim  materialis 
«  ex  parte  materiae  se  tenet.  Sed  alio  modo, 
«  scilicetexparte  causaeformalisforma  sub- 
«  stantialis  est  prior,  in  quantum  perficit 
«  et  materiam,  et  accidentia  materialia.  » 
Cum  ergo  ex  sententia  S.  Doct.  loco  supra 
citato  exA  Sent.  forma,  et  efficiens  habeant 
eandem  praecedentiam  respectu  effectus,qui 
tunc  efficicitur ;  sequitur,  quod  sicut  gratia 
pra3cedit  actus  ultimo  disponentes  ingenere 
eausas  formalis,  ita  debeat  illos  anteire  in 
genere  causaB  efficientis.  Diximus  respectu 
effectus,  qui  tunc  efjicitur,  utexcludamus  tum 
materiam,  qua3  praesupponitur,  atque  ideo 
nequit  cadere  sub  influxu  effectivo  formae  ; 
tum  compositum,  quod  cum  coalescat  ex 
forma,  nequit  ab  illa  produci.  Actus  autem 
ultimo  disponentes  ad  gratiam,  supponunt 
simpliciter  gratiam  in  genere   causaa   for- 
malis,  ut  asserit  D.  Thom.  et  aliunde  pos- 
sunt  optime  cadere  sub  ejus  influxu  activo, 
cum  ab  ea  simpliciter  differant,  et  in  ejus 
virtute   praecontineantur.  Unde  nulla  est 
ratio,  ob  quam  eis  denegetur  dependentia 
a  gratia  in  genere  causae  efficientis.  Et  hoc 
convincit  exemplum,  quod  toties  inculcat 
D.  Thom.  nam  accidentia,  qn-x»  ultimo  dis- 
ponunt  ad  formam  substantialem,  suppo- 
nunt  illam  non  solum  in  genere  causae 
formalis,  sed  etiam  in  gencre  causao  effi- 
cientis  per  dimanationem,  ut  cum  S.  Doc- 
tore  communiler  docent  ejus  discipuli. 

61 .  Et  hinc  evertitur  communis  Adversa- Rcfclli- 
riorum  responsio,  ncmpo  D.  Thom.  solum  ^1,!^!,',. 
intendere,  quod  actus  conlritionis,  ut  for-^1111'^- 

,.  ,  .       ponsio. 

matus  supponat  graliam,  quatcnus  coexis- 

tenclo gratiaa  fit  dignus  \\\z  -.etorna;  quo- 

niam  S.  Docfc.  in  resp.ad  3  prioris  ordinis, 

inquit:    «  Contritio  ab  attritiono  praece- 

iili  non  differtsolum  secundum  inten- 

o  i  ionem  doloris,  sed  secundum  informa- 

«  lionem  gratiae  ;  et  ita  contrilio   liabct 


.772 


DE  DISPOSITIOMBUS  AD  JUSTIFICATIONl 


«  aliquem  ordinem  poslerioritatis  ad  gra- 
«  tiam  :  quod  non  habet  attritio.  »  Xam  si 
informatio  actus  contritionis  per  gratiam 
consistit  in  eo  praecise,  quod  actus  contri- 
tionis  coexistat  grati^e  in  instanti  juatifica- 
tionis,  et  non  exposcit,  quod  a  gratia,  tan- 
quam  a  principio  effectivo  procedat,  nulla 
differentia  potest  assignari  inter  contritio- 
nem,  et  attritionem  quantum  ad  informa- 
tionem  per  gratiam  ;  atque  ideo  nul! 
ratio,  obquam contritio sit  gratia  posterior : 
quod  tamen  est  aperte  contra  D.  Tliom. 
loco  proxime  relato.  Sequelaest  manifi 
quia  etiam  attritio  potest  contino  iri ,  el 
coexisterein  instanti  justificationis ;  immo 
potest  a  gratia  imperari,  etfieri  digna  vita 
aeterna,  sicutalii  actus  supernaturales  tunc 
existentes:  ei  tdamusahinflaxn 

eflectivo  gratiae,  et  solum  attendamos  ejaa 
lnformationem  ,    nalla    differenti 
assiguan  inter  attritionem,et  contritionem, 
quantum  ad  differentiam,  quam  l>.  Thom. 
intendit. 
Bxpeo-      62.  Confirmantur  tius  hajc  omnia 

dlgeD$r"  ex  D-  Thoin.  qu^cot.  proxime  citata,  art. 
riiod,  et  ubi  proponil  vigesimum  arffumentum  in 

cvidens   .         ■      '  .  .     . 

Lestimo-  nunc  modum  :  Agens  innnitaa  virtutia  i 
l"""-    indiget  dispositione  ad  indai  en 
tas  :  Bed  Deas  justificana  impium  i 
infinitae  virtutis  :  ergo  non  requirit  u 
liberi  arbitrii  ex  pai  oma- 

nicandum  ei  gratiam.  Cui  argumento 
pondel  :     Ad  20  dicendum, 

positio  non  requiritur  propter  impoten- 
«  tiam  agentis,   sed   propti  litionem 

«  recipientis,  scilicet  voluntatis,  quaa  Un- 
«  mutari  tion  potesl  per  violentiam,  sed  pro- 
((  priomctu  immutatur.Iste  autem  motusli- 
u  beri  arbitrii  aon  solum  se  babet  ad  i 
«  tiam  ut  dispositio,sed  utc<  mplementumj 
«  operationes  enim  suntquae  lamcompl 
«  neshabituum.  l  ude  perfectioi  otis 

attestatur,  quodhabitus  inducatur  simul 
«  cumsuaoperatione;  quia  perfectioi 

demonstrat  perfectionem  cau 
testimonium  e^  identer  nostro  j  .  m- 

cit,  I).  Thom.  sentire,  quod  actus  ultimo 
disponens  ad  gratiamjustiiicantem  procedit 
eifective  ab  eademgratia.  Tum  quiaS.Doct. 
asserit,  quod  praedictus  actus  non  solum 
est  dispositio  ad  gratiam,   sed  etiam  < 
plementum  illius,  in  quantum  operati 
complementum  habitus  :  ergo  praedictusac- 
tus  respectu  ejusdem  gratiaa  babel  i 
positionem,  et  operationem  ;  sed  uon  est 
dispositioad  auxilium.sed  ad  gratiam  sanc- 


tificantem,  ut  ex  se  liquet,  <U  D.  Th 

tis  exprimit  :  ergo  nc 

a  soio  auxilio,  mte. 

Tumetiam,  quia  D.  Thom.  probjt  motum 

i  arbitrii  e  se  complementum  grati 
ad  quam  disponit ;  qaia  operatio  m- 

plementnm    habitns  :   qnae 
null  lotus  illi 

gratia  habituali,  ad   quam  t.   Tum 

quia  D.  Thom.  affirmal 

rnem  Dei,  q  im  timul  cum 

sua  operatione  infun  I  il  :  ergo  lc  [uitur  de 
.",  quaa  habitui  correspon 

contextu  liquct,  D.  1  ba- 

bitus  grati  b  in  instantijustificati 
et  babet  aliquam 
.  i  qaam 

:tus charitatis  :».'rg'»  grati  i  habitoaiis 
in  instanti  justii 
:tum  :  aliunde  autem  ju\*  ::i 

i  alius 
charitatis  acti;  0  nu- 

:iit : 

1 1  gr  tti  vel 

Thom.  a  l 

ti  :. 
tanquam  a  prii 
i  citra  omm 

r  i  t  S .    I 

1. 

niis, 

tritionis 

sanctificante,  tan 
nam 

indum  li 
confii 
ralia  in  \  ia  S 

formem,  quam  . 

mur  dul  .  uti :  unde  non  oportel 

diutius  iimnorari.  >>  ant 

ia,  at  facile  convincanl  inl 
lectum  recte  dispositam. 

0  iv. 


DISP.  III,  DUB.  III. 


573 


§  IV. 


Occurritur  motivis  in  contrarium. 

•pinio      63.  Oppositam  assertionem  tuentur  plu- 

ria™'  res  Authores  referendi  dub.  seq.  num.  90, 

aroz-  et  praecipue  Suarius  lib.  8  cle  gratia,  cap.14, 

ubi  miratur,  quod  discipuli  D.  Thom.  ejus 

mentem  assequuti   non  fuerint.  Sed  certe 

plura  testimonia,  quae  Suarius  allegat,  nul- 

lius  roboris  sunt,  et  facillime  explicantur, 

varez  ut  v^eri  potest  apudAlvarez/<'6.  5  Respons. 

cap.  15.  Unde  tantum  curabimus  ea  subji- 

•imnm  cere,  quae   difficiliora   videntur.   Probatur 

3livumergo  haec  sententia  primo;  nam  D.  Thom. 

1  /;.  quzsf  67,  art.  2  ad  3,  ait  :  «  Dicendum, 

«  quod  quilibet  motus  voluntatis  in  Deum 

a  potest  dici  conversio  in  ipsum.  Et  ideo 

«  triplex  est  conversio  in  Deum.  Una  qui- 

<  dem  per  dilectionem  perfectam,  quae  est 

i  creaturaejam  Deo   fruentis;  et  ad  hanc 

conversionem  requiritur  gratia  consum- 

r  mata.  Alia  conversio  est,  quae  est  meri- 

tum  beatitudinis  ;  et  ad  hanc  requiritur 

<<  habitualis  gratia,  quae  est  merendi  prin- 

'(  cipium.  Tertia  conversio  est,  per  quam 

«  aliquis  praeparat  se  ad  gratiam  haben- 

'.<  dam  ;  et  ad  hanc  non  exigitur  aliqua  ha- 

i  bitualis  gratia,  sed  operatio  Dei  ad  se 

-  animam  convertentis ,  secundum   illud 

•  Thren.  ult.  Converte  nos  Domine  ad  te, 

a  et  convertemur.  Unde  patet,   quod  non 

est  procedere  in  infinitum.  »  Et  similia 

habet  S.  Doct.  in  hac  1,  2,  quxst.  109,  art. 

6  in  corp.  Constat  autem,  quod  actus  ultimo 

■onens   ad  justificationem   est  quaedam 

conversio  in  Deum,   per  quam  aliquis  se 

praoparat  ad   gratiam  habendam.   Ergo  ad 

hujusmodi  actum  non  requiritur  habilualis 

gratia,  ^A  sufficit  auxilium  actualeDei  ani- 

mam  ad  se  convertentis  ;  alque  ideo  prae- 

dictua  actaa  non  procedet  elicitive  a  gratia 

habitaali,  adquam  disponit. 

[,iriji.  timonium  (relictis  aliis  inter- 

m.    pretationibos)    respondetar    S.    Doctorem 

considerare  conversionem  praeparatoriam 

ad   gratiam  formalitor  in  e.sse  talis  ;  sub 

tione  non  explicat  dependentiam  a 

itia  habitaali,  atqae  ideo  sub  hacexpres- 

i  I  munere  non  oxigit  illam  per  mo- 

dui  .  Perqaod  tamen  minime  tolli- 

tjr,  qaod  eadem  conversio  sab  alia  expres- 

ae  <•»  in  alio  genere  dependeal  ab  ea- 

iqaam  a  principio  effectivo. 

idf|  ipsamel  D.  'J'liom.  aa- 


thoritate  ;  nam  ibidem  asserit,  quod  ad 
conversionem,  quae  est  meritum  beatitudi- 
nis,  requiritur  gratia  habitualis,  quae  est 
merendi  principium  :  atqui  conversio  ul- 
timo  disponens  ad  justificationem  est  me- 
ritum  beatitudinis  ,  ut  Adversarii  non  ne- 
gant,et  constabitex  dicendis  dub.scq.  n.78, 
et  aliundegratia  habitualis  sanctificans  est 
merendi  principium,  ut  tradit  S.  Doct.  hacV-  Tl10- 
1,  2,  quxst.  1 14,  art.  2  ;  ergo  ad  conversio- 
nem  ultimo  praeparantem  ad  justificationem 
requiritur  gratia  habitualis  sanctificans. 
Quam  doctrinam  expresse  tradit  ipse  S. 
Doct.  supra  quxst.X  12,  art.  2ad  1,  his  ver- 
bis  :  «  Dicendum,  quod  praeparatio  homi- 
«  nis  ad  gratiam  habendam  quaedam  est 
«  simul  cum  ipsa  infusione  gratiae.  Et  talis 
«  operatio  est  quidem  meritoria,  sed  non 
«  gratiae,  quae  jam  habetur»  (hoc  est,  suppo- 
nitur)  «  sed  gloriae,  quae  nondum  habetur. 
«  Est  autem  alia  praeparatio  gratiae  imper- 
«  fecta  ,  quae  aliquando  praecedit  donum 
«  gratiae  gratum  facientis,  quae  tamen  est  a 
«  Deo  movente.  Sed  ista  non  sufficit  ad 
«  meritum,  nondum  homine  per  gratiam 
«  justificato  ;  quia  nullum  meritum  potest 
«  esse,  nisi  ex  gratia,  ut  infra  dicetur,  » 
nempe  quxst.  114,  art.  2.  Quando  ergo  in 
loco  citato  ex  1  parte  asserit,  quod  ad  con- 
versionem  praoparantem  acl  gratiam  non 
requiritur  gratia  habitualis,  loquitur  de 
praedicta  conversione  formaliter  ut  dispo- 
nit  ad  ipsam  gratiam,  sub  qua  ratione  non 
explicatdependentiam  ab  illa  ;causa  enim, 
in  quantum  talis,  non  est  effectus.  Potest 
etiam  addi,  quod  D.  Thom.  considerat  ip- 
sam  conversionem  secundum  rationem 
communem  conversionis,  et  ut  praescindit 
a  perfecta,  et  imperfecta,  meritoria,  et  non 
meritoria  ;  ad  quam  sic  consideratam  non 
requiritur  determinate  gratia  habitualis, 
sed  sufficit  vel  auxilium  actuale  Dei,  vel 
gratia  pracscindens  ab  actuali,  et  habituali. 
Per  hoc  autem  non  excluditur,  quod  ea- 
dem  conversio  adoequate  considerata  ,  et 
quatenus  ultimo  connexa  cum  gratia,  et 
importans  condignitatem  ad  gloriam,  exi- 
gal  ^ratiam  habitualem,  tanquam  connatu- 
rale  principium  Sicut  etiam  calor,  qui  est 
ultima  dispositio  ad  formam  ignis,  consi- 
dcratus  secundum  communem  rationem 
caloris,  non  exposcit  determinate  dimanare 
,-i  forma  ignisjsed  tamen  calor  ut  octo, 
perfectas,  et  ultimo  necessitans  materiam 
;i<l  formam  ignis,  dimanat  determinate  a 
prcli.-i  i  forma.Quam  responsionem  facile 


574 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


approbabit,  qui  consideraverit,  quod  licet 
D.  Thom.  eo  loco  agat  de  conversione  in 
Deum,  quam  Angelus  in  primo  su&  crea- 
tionis  instanti  habuit,  qua?  profecto  per- 
fecta  fuit ;  nihilominus  occasione  argu- 
menti,  cui  occurrit ,  tradidit  generalem 
doctrinam,  et  explicuit  variosconversionis 
modos,  qui  in  nobis  (Angelorum  enim  in 
ea  responsione  non  meminit)  possunt  re- 
periri. 
Bepttn.  64.  Nec  refert  si  contra  hanc  responsio- 
nem  objicias  :  nam  D.  Thom.  loco  supra 
cit.  ex  1,  2,  in  corp.  loquens  de  dispositione 
ad  gratiam  habitualem,  absolute  concludit, 
«  quod  qusecumque  pra^paratio  in  liomine 
«  esse  potest,  est  ex  aaxilio  Dei  animam 
«  moventis  ad  bonum.  Kt  secundum  hoc 
«  ipse  bonus  motus  liberi  arbitrii  ,  quo 
«  quis  pracparatur  ad  donum  grati.e  sus- 
«  cipicndum,  cst  actus  liberi  arbitrii  moti 
«  a  Deo.  »  PraBmiserat  autem  S. 
distinctionem  inter  auxilium,  et  habitum 
gratiae :  ergosentit  qaamcamq 
tionem,  etiam  altimam,  elici  mediantean- 
xilio  :  nulla  igitar  conversio  praeparan 
gratiam  habitualem,  al  sed 

tantum  ab  auxilio,  tanquam   a  principio 
effectivo  dependet. 
Dispei-     Non,  inquam,  hoc  refert.  Tum  quia  ; 
test  !>.  Thom.  exponi  <i  i  pr  eparatione  p 
veniente  simpliciter  donum  grati 
tualis,  quam  libenter  tatemnr  al 
gratia  non  dependere,  len- 

ter,  et  indepea  lenter  ab  illa. 
indicat  :  Doct.  in  re&p.  <id  2,  nbi  ait  : 

«  Quod  cum  homoa  1  gratiamse  pi 
«  non  pos^it,  nisi  a  Deo  eum  praevenii 
«  et  movente  ad  bonum,  non  r  fert,  ntrum 
«  sabito,  veJ    paulatim  aliqui  rfec- 

«  tam  praeparationem  pervenial ,  etc.  » 
Tum  etiam,  quia  <\  eo,  qaod  omnia  prnc- 
paratio  debeat  i  tuxilio  Dei,non 

concluditur,  quod   istud  aaxilium  d< 
distingui    realiter   a  gratia   sauctificante ; 
hacc  quippe  potest  optime  gen  re  munus 
auxilii,  seu  principii  sufficientia  ad  actom 
charitatis,  qui  sus   productioni   coexistit. 
Adversa-Unde  plnres  ex  Adversariis  fatentar,  An- 
BDqaivo-  gelos,  Adamum,  et  Christum  Dominum   in 
oatio.    primo  instanti  infasionis  gratia?  elicai 
ea  mediante  actam  charitatis :  quamvis  re- 
nuant  concedere,  qaod  per  hujusmodi  ac- 
tum  so  disposuerint  ad  praedict  e  gratia  re- 
ceptionem.  Tum  denique,  el  praecipne,  qnia 
D.  Thom.  solum   asserit,  ad  quamcunque 
praeparationem  hominis  ad  bonum  requiri 


aaxilium  Dei  moventis.  Hu^ 
auxilium  est  illud,    qu< 
sufilcientia  ex  parte  prin  vel 

per  naturam.   v<  :m,  illud  applicat, 

et  prrcmovet  ad  agendum,  juxta  generalem 
doctrinam  ipsius  Angelici  Pra^ceptoris  su- 
pra  quxst.  109,  art.  1  in  corp.  ubi  ait  : 
antumcunque  natura  aliqua  corpora- 
c  Iis,  vel  spiritaalis  ponatur  perfecta,  :. 
«  potest  in  suum  actum  procedcre,  nisi 
«.  moveatur  a  Deo.  »  Unde  ex  eo,  quod  hu- 
jusmodi  aoxiliumsitnecessariam  adqu  i 
cunque  pra)paration  mini- 

me  habetur,  quod  gratia  .-anctificans   ne- 
que;.'  rincipium  sufii 

virtntem  a  1  actus,  perquos  homo  disnoni- 
tur  ad  ipsias  gral  ptionem.Si        iim 

ratio  hnjns  principii  constituatur  in  gr 
h  ibituali,  ut  nos  asserii:  titua- 

tur  in  a  i.  ut  afiirmant 

in 
homine  io- 

ventis  ,  ntiq 

Imn. 

in 

t   illastrat. 
| 
a  gr  .  ro- 

;ti- 
vum 

difficaltate  !  ;im 

Auth 

conveniunt,  .  n 

atiamgi 
actum  charit 

nem  ult  at  \  id 

alterius  a 

• 

: 

tavimus  in  illo  articolo 

ex  l>.  Tli.  2, 

ait  :  virtus,  secun-  tk 

«  dum  quam  di 

| 
«  siveconat 

itionem, 
•  nit  Spiritos  sanctu 

1  minu- 
«  suam  volantatem. 

sitione  altima  i 
l  hujus  quantit 

ratnrcui  illa, 

qi 


DISP.  III,  DUB.  III. 


575 


quae  ipsi  gratiae  insua  infusione  coexistit  : 
unde  stante  inaequalitate  in  dispositioiiibus 
remotis,  aequalis  gratia  solet  infundi;  ete 
converso.  De  hac  autem  dispositione  asse- 
rit  D.  Thom.  quod  praevenit  gratiam,  et 
quod  provenit  ex  motione  Spiritus  sancti 
moventis  animam  prout  vult.  Ergo  sentit 
S.  Doctor,  quod  praedicta  dispositio  non 
provenit  a  gratia  habituali  tanquamaprin- 
cipio  effectivo. 
jpvei-  Respondetur  negando  consequentiam, 
quae  non  recte  infertur  ex  praemissis  ;  nam 
optime  cohaeret,  quod  actus,  quo  homo  se 
disponit  ad  gratiam,  praeveniat  gratiam, 
et  proveniat  ex  motione  Spiritus  sancti ;  et 
quod  simul  dependeat  ab  eadem  gratia, 
tanquam  a  principioeffectivo.  Quoniam  ut 
saepe  insinuavimus,  et  dub.  seq.  latius  ex- 
ponemus,  actus  ultimo  disponens  ad  infu- 
sionem  gratiae ,  illam  praevenit  prioritate 
sibi  pcssibili,  nempe  in  genere  causae  ma- 
terialis  dispositivae,  et  ad  eam  consequitur 
in  genere  causa?  eincientis;  atque  ideo  eadem 
gratia,  quae  terminat  iniluxum  dispositi- 
vum  actus  ab  homine  eliciti,  est  etiam  mo- 
tio  Spiritus  sancti,  seu  vis  suiliciens  ad 
praedictum  actum  ciieiendum.  Sicut  forma 
Ignis,  quae  in  sua  introductione  dependet  a 
calore  ut  octo,  tanquam  a  clispositione  ul- 
tima,  est  simul  principium  proxime  per 
dimanationemefficiens  eundem  calorem. 
Tertium  66.  Tertio  probatur  eadem  opinio  :  nam 
moUvumD.  Thom.  3  part.  quxst.  89,  art.  1  ad  2,  as- 
serit:  «  Actus  primus  pcenitentiae  se  habet 
"  ut  ultima  dispositio  ad  gratiam  conse- 
«  quendam,  scilicet  contritio  :  alii  vero  ac- 
«  tussequentes  pcenitentiae  procedunt  jam 
«  ex  gratia,  et  virtutibus.  »  Quae  proposi- 
tio  aequivalet  hnic  :  Omnes  actus  virtutis 

:itentiae  procedunt  a  gratia  ,  excepto 
primoactu  contritionis,  qui  non  procedit 
agratia,  sed  ad  eam  consequendam  ultimo 

ponit.  Ei  -  .mtentia  D.  Thom.  actus 

contritionis  ultirno   disponens  ad  gratiam 

justificantem,  non  >1  ab  ea  tanquam 

a  principio  effectivo. 

Respondetur  primo  D.   Thom.   eo  Ioco 

pe  de  actn  contfitionis,  qui   est  ultirna 
ndam  gratiam  in  vi 
sacramenti  pceniten  cautem  contri- 

tio  non  est  perH  i  temp  >re  an- 

tecedere  infasionem  gratise  sanctificantis, 
atexse  liqaet.  Unde  ei  eo,  qaod  hnjus- 
modi  contritio  ab  habita  gratire  non  pro- 

it ,  nihil  concladitar  contra  nostram 
con  03,  qus  loqaitar  de  dispositio- 


nibus  simpliciter  ultimis,  et  coexistentibus 
gratiae  etiam  extra  sacramentum.  Et  quod 
S.  Docfc.  agat  ibidem  de  contritione,  prout 
cst  pars  pcenitentiae  sacramenti,  constatma- 
nifeste  tum  ex  verbis  immediate  antece- 
dentibus,  tum  ex  responsione  ad  1,  ubi 
inquit  :  «  Dicendum,  quod  eodem  modo 
«  poenitentia  restituit  virtutes,  per  quem 
«  modum  est  causa  gratiae.  Est  autem  causa 
«  gratiae  in  quantum  est  sacramentum  ; 
«  nam  in  quantum  est  virtus,  est  magis 
«  gratiae  effectus.  »  Unde  potius  infertur, 
contritionem  correspondentem  pcenitentiae 
virtuti  esse  gratiae  sanctificantis  effectum, 
et  ab  ea  tanquam  a  principio  effectivo  pen- 
dere. 

Esto  tamen  loqueretur  D.  Thom.  de  con- 
tritione  perfecta,  quae  sine  sacramento  affert 
dispositive  ultimo  justificationem,  respon- 
detur  secundo  cum  Alvarez  lib.  5,  Resp.  cap.  Ahar. 
15,  num.  10,  quod  D.  Thom.  solum  inten- 
dit  constituere  differentiam  inter  contritio- 
nem,  quae  adest  in  instanti  justiflcationis, 
et  alios  actus,  qui  a  pcenitentia  post  illud 
instans  procedunt.  Et  differentiae  ratio  con- 
sistit  in  hoc,  quod  reliqui  actus  consequen- 
tes  solum  comparantur  ad  gratiam  tanquam 
effectus  ad  suum  principium  effectivum  ;  ad 
eam  tamen  non  disponunt.  Sed  primus  ac- 
tus  contritionis  disponit  ultimo  ad  illam. 
Quod  verissimum  est ;  minime  tamen  pro- 
bat,  quod  primus  contritionis  actus  non  pro- 
cedat  a  gratia.  Sive  enim  procedat  ab  illa, 
sive  non,  semper  salvatur  diversitas  a  D. 
Thom.  intenta,  nempe  primum  contritionis 
actum  esse  ultimam  dispositionem  ad  gra- 
tiam :  Cceteros  autem  actusconsequentes  non 
esse  dispositiones,  sedgratiae  effectus.  Cum 
hoc  autem,  quod  primus  contritionis  actus 
sit  ultima  dispositio  al  gratiam,  rectealias 
cohaeret,  quod  ab  ea  procedat  tanquam  a 
principio  effectivo,  ut  supra  vidimus  ex  D. 
Thom.  et  ex  dicendis  magis  constabit.  Vi- 
deatur  S.  Doct.  eadem  3  part.  qwvst.  8G, 
art.  1,  quast.  6  ad  3,  ubi  clarissime  signi- 
ficat,  actum  pcenitentiio,  qui  dispositrve  ul- 
timo  culpam  expellit,  esse  effectum  grati;o 
juslificantis  :  Dicendum est,  inquit,  quodac- 
tus  pamitentia  virtutis  !;<>hr/,  quod  sine  eo 
non  possit  fieri  remisbio  culps,  in  quantum 
rs/  inseparabilis  effectus  gratise,  per  quam 
principaliter  culpa  remittifitr. 

67.  Quarto  probatur  ex  D.  Thom.  '?"■•'"-'•  Quartum 
28,  de  VerU.  art.  8  in  corp.  ubi  relata  opi-jjj^ 
nioru;  tllorum,qui  asserebant gratiam  praa- 
cedere  contritionem,  et  ea  mediante  expel- 


570 


de  DisposrrioNinus  ad  justificationem. 


lere  peccatum,  illam  impugnat  his  verbis  : 

«  Sed  hoc  non  potest  csse.  Xam  quod  cau- 

«  sat  aliquid  per  eperationem,  causat  per 

«  modum  causae  eflicientis.  Oratia  igitur, 

«  si  per  actum  contritionis,  et  fidei  formatae 

«  remissionem  culp;c  causat,  causabit  eam 

«  per  modum  causao  eflicientis  ;  quod  esse 

«  non  potest.  Nam  causa  effective  destruens 

«  aliquid,  prius  ponitur  in  esse,quam  hoc, 

«  quod  destruit,  sit  in  non  esse.  Non  enim 

«  ageret  ad  destructionem  ejus,  quod  j  nn 

«  non  est.   Unde  sequeretur,  quod  gratia 

«  prius  esset  in  anima,  quam  culpa  esset 

«  remissa;  quod  est  impossible.  Unde  patet, 

«  quod  gratia  non  per  aliquam  operatio- 

«  nemcstcausa  remissionis  culpae,  sed  per 

«  informationem  subjecti,  qu;e  importatar 

«  per  gratiaa  infusionem,  el  culpae  remis- 

«  sionem.  El  i  le  i  intergratis  infusionem, 

«  et  culpae  remissionem  nihil  cadil  me- 

«  dinm  ».  Si  auicin  gratia  essel  principium 

effectivum  contritionis ,  quae  deservit  ad 

expellendum  peccatum,  liquido  inferretor 

secundum  discursum  D.Thom.  quodgratia 

eifective  peccatum  expelleret,  et  ipsi  wx 

teret ;  quod  tamen  S.  Doct.  asseril  esse  im- 

possibile  :  ergo  ex  ejus  sententia  contritio 

ultimo  disponena  a  1  remi 

non  dependel  a  grati  t  san  nte  lan- 

quam  a  principio  effectivo. 

Joan.  a   ac*eo  eonviucitur   .M.     oa  i.  a   S.  Thom.  ut 

s.Thoin.  j[[lKj  voccl  invictum. 

El  argel  amplius  citatus  Author  ;  nam 
D.  Thom.  asserit,  quo  I  Bi  grati  i 
ctive  expulsionem  peccati,  deb< 
ti.i  existere  ante  effectum  expulsionis  : 
si  graiia  causal  effective  actum  contriti 
debel  praesupponi  existens  ante  illum;  ex 
quo  ulterius  sequeretur,  quod  non  de] 
derel  a  contritione  tanquam  a  disp 
Patel  haBc  secunda  consequentia  ;  quia  nihil 
praBsupponitur  existens  ante  illud,  a  quo  in 
sua  productione  dependel  :  el  e  i 
nihil  dependel  ab  eo,  ante  qnod  praesuppo- 
nitur  existens. 
Eeior-      Respondetur  hoc  motivnm  destitui  viri- 
quctur.  ])US>  qUas  -pg|  Adversarius  attribuit.  El  iq 

primis  ab  eo  diluendum  esl  :  tum  quiaac- 
tus  peccati  destruit  effective  gratiam,  ul  hic 
Auihor  admittit,  et  constal  ex  supra  dictis 
disp.  praced.  dub.  3  ;  ergo  si  causa  effective 
destruens  effectum  debet  ei  coexistere,  se- 
quitur  actum  peccati  coexistere  pro  aliquo 
instanti  cum  gratia  habituali;  quod  tamen 
omnes  Theologi,  el  praBcipueThomists  pro- 
bant  contra  Lorcam   non  ita  contingi  re. 


Tum  etiam,  quia  esto  actus  contritionis  ex- 
pellens  culpam  non  proced  it  a  gratia  tan- 
quam  a  principio  effectivo  ;  dependet  tan 
ab  aliquo  auxilio,   tam  sufiicienti,   quam 
elTicaci,  quod  in  pr.Tlictum  actum  e 
influit  :  ergo  si  principium  effectivum  i 
tritionis  debet  c 

pellitur,  sequitur  quol  auxilium  suflici 
et  eflicax  collatum  in  instanti  justificati 
ad  eliciendum  eontritionem, 
terc  cum  peccato.  Quod  tamen  est  mani- 
falsum  :  nam  in  instanti,  in  quo  datur 
auxilium  efl  .-n- 

tritiu.  et  non  est  peccatum.   Kuit  ergo  dis- 
cursus  ab  eo  Authore  dispositus,  et  a! 
dii 

68.  Nos  antem  facile  respondemus,  non 
esse  de  ratione  causac  efficientii 
cum  effectu,  quem  destruit 
time  componi,  quod  illura  • 
lat,  et  I  i  it.  ut  patet  in 

iplo  acl 
tiam  sanctificantem,  el  in   5 

■ 
efficii  for- 

mam.  qu  e  imm  trarium 

tum, 
• 
tbor   existimat.  Intendil  qnidem  gratiam 
sanctificantem  imn 

triti 

■i  expel 
effecl  ntritioD 

grah  I  .  mitus  a  sua 

lione         ■   1 1.  et  illam  (• 

un  inferretur,  g 
nit   e  it  cum  ; 

i  .im 
tam,  ut 
vidimus  disp.  praced.  dub.  4.  El  pi 
concl  lil  pec- 

m,  el  q  i 
hujus  desiructionem  m  .  ili- 

m,  utique  imm. 
itum,  et  formal 
impi  il  snpra  dixim  i 

minime  infertur,  mtritio  ul- 

timo  disp  adjustifi  ;  ro- 

•  a  gratia  tanqnam  a  principio  ef 
tivo  :  quoniam  sicut  contritio  sopponil  sim- 
pliciter  gratiam.  >nil  simpliciter 

remis  -ati  pergratiam;  etsolum 

praacedit  ntramque  in  suo  . 
causaB  materialis  itiva.  El  ita  ei  d 

tra  assertione  n  itia 

tollat 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


577 


tollat  effective  culpam,  vel  quod  possit  cul- 
pae  coexistere.  Id  quod  satis  liquet  in  calore 
ut  octo  disponente  ad  expulsionem  formae 
ligni ;  nam  licet  procedat  a  forma  ignis  tan- 
quam  a  principio  effectivo  per  dimanatio- 
nem,  minime  tamen  impedit,  quin  forma 
ignis  expellat  immediate  ligni  formam  : 
nec  mediat  inter  introductionem  unius  for- 
mae,  et  expulsionem  alterius;  sed  ad  utram- 
que  sequitur  in  uno  genere,  et  utramque  in 
alio  praecedit,  ut  magis  declarabimus  dub. 
sequenti. 

Unde  etiam  constat  ad  difficultatis  aug- 
mentum;  concedimus  enim,  gratiam  sanc- 
tificantem  praesupponi  existentem  ad  actum 
contritionis  in  illo  genere,  in  quo  influitin 
praedictum  actum  ;  sed  hoc  non  tollit,  quod 
contritio  in  alio  genere  praesupponatur  ad 
existentiam  ejusdem  gratiae,  ut  declarari 
potest  exemplo  proxime  adducto.  Nec  id  est 
aliquod  inconveniens ;  nam  causae  ad  invi- 
cem  sunt  causae,  ut  dub.  seq.  explicabimus, 
etadmittit  relatus  Author  indispositionibus 
naturalibus,  et  proprietatibus,  quae  formam 
consequuntur.  Videantur  supra  dicta  num. 
60,  ubi  ostendimus  qualiter  D.  Thom.  in 
testimonio  relato  post  verba,  quae  nobis 
objiciuntur,   doceat  nostram  assertionem. 

Objiciunt  etiam  Adversarii  aliqua  D. 
Thom.  verba  desumpta  ex  variis  locis  hu- 
jus  quaestionis  113.  Sed  quae  aliqualem 
difficultatem  habent,  manent  supra  expli- 
cata  a  num.  52.  Et  plane  quam  parum 
S.  Doctor  Adversariis  faveat  in  hac  quaes- 
tione,  ubi  ex  professo  difFicultatem  praesen- 
tem  discutit,  satis  superque  constat  ex  dic- 
tis  tolo  §  2.  Unde  non  oportet  in  investi- 
gando  qualem  sententiam  teneat,  amplius 
immorari. 


DUBIUM  IV. 

Utrum  {absolute  loquendo)  actus  qui  sunt 
ultimx  dispo8itione8  ad  jnstificationcm, 
a  gratia  sanctificante  effective  procedant? 

Sensus  tituli  satis  constat  ex  dictis  dub. 
prxced.  g  1.  quibus  addimus,  dubium  prae- 
'■  re  de  dispositionibus  non  mere 
concomitantibus,  vol  ut  quidam  loquuntur, 
rnantibus  gratiam;  sed  de  illis,  quao 
aliquam  veram  causalitatem  erga  gratiam, 
ut.  adalto  infunditur,  exorcent.  In  quo  sonsu 
omru  vrera  dispositio,  quamvis  coexi.slat 
formae,  potest  appellari  antecedens,  ante- 


cedentia  utiquo  causalitatis,  et  ordine  na- 
turae.  Quod  obiter  pr.cmiltimus  contra  ali- 
quos,  qui  probant  actus  ultimo  disponentes 
ad  gratiam  sanctificantem,  non  procedere 
ab  illa,  quia  sunt  dispositiones  anteceden- 
tes  ad  eandem.  In  quo  non  parum  halluci- 
nantur;  nam  si  loquuntur  de  antecedentia 
temporis,  procedunt  contra  id,  quod  suppo- 
nimus  :  si  vero  loquuntur  de  antecedentia 
causalitatis,  petunt  principium  ;  id  quippe 
ad  examen  vocatur,  utrum  scilicet  actus, 
qui  consequuntur  gratiam  tanquam  princi- 
pium  effectivum,  queunt  eam  antecedere 
antecedentia  causalitatis  dispositivae,  et  or- 
dine  naturae.  Procujus  resolutione. 

§1- 

Eligitur  pars  a/frmativa,  et  primo 
fundamento  munitur. 

69.  Dicendum  est,  actus  contritionis,  et 
charitatis,  quibus  impius  ad  justificationem 
disponitur,  procederea  gratia  sanctificante, 
tanquam  a  principio  effectivo.  Haec  conclu- 
sio  est  D.  Thom.  locis  dub.  prxced.  citatis, 
et  colligitur  ex  D.  Gregor.  hom.  30.  in  Evang. 
ubi  ait  :  Qui  mente  integra  Deum  desiderat, 
profecto  jam  habei  quem  amat;  quia  nonpos- 
set  Deum  diligere,  si  eum  quem  diligit,  non 
haberet.  Deus  enim  habetur  a  nobis  per  gra- 
tiam  sanctificantem  ;  et  qui  elicit  contritio- 
nem,  vel  amorem  charitatis,  Deum  mente 
integra  desiderat;  atque  ideo  ex  sententia 
Gregorii,  actus  contritionis,  et  charitatis 
consequuntur  gratiam  sanctificantem,  tan- 
quam  principium  praestans  posse  ad  eorum 
elicientiam.  Idem  expressit  D.  August.  tract. 
74,  in  Joan.  his  verbis  :  «  Quomodo  diligi- 
«  mus,  ut  Spiritum  sanctum  accipiamus, 
«  quem  nisi  habeamus,  diligere  non  vale- 
«  mus?  Et  infra  :  Quomodo  igitur  diligo- 
«  bant,  nisi  in  Spiritu  sanclo?  Et  tamen  eis 
«  prius  imperalur,  ut  diligant  cum,  et  ejus 
«  mandata  conservent,  ut  accipiant  Spiri- 
«  tum  sanctum,  quem  nisi  haberent,  pro- 
«  fecto  diligero  non  possent.  »  Eandem  as- 
sertionem  tuetur  major,  et  nobilior  pars 
Thomislarum.  Cajet.  Conrad.  ct  Medina  in 
jir.rs.  art.  8,  Ferrara  3,  conlra gent .  cap.  153, 
Dominicus  Solo  lib.  2,  de  nat.  et  gratia,  cap. 
18,  ot  in  1,  dist.  11,  quast.  2,  art.  5,  §  Est 
ergo,  el  ''//•/.  6,  §  Sedeanirgit,  ubi  asserit  sic 
sentire  tolam  scholam  D.  Thom.  Martin. 
de  Ledesma  ibidem,  disp.  2'),  art.  6,  Petrus 
de  8oto  de  institut.  Sacerd.  lcct.   12,  Cano 


Conclu- 
sio. 


D .  Tho. 
D.Greg. 
D.  Aug. 


Cajetan. 
Conrad. 

Medina. 

Ferrara. 

Doniin. 

Soto. 


Martin. 

Ledesm. 
Petrua 
8oto. 
Caao. 


07i 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Banez. 
Hcrrera 
Alvarez 
Gregor. 
Martin. 
Gaspar. 
Kam. 

Gonet. 

Lanat. 
Ledesm 
Navarr. 
Arauxo. 


Godoy 


Albert. 

Magn. 

Major. 
Henric. 

Valent 
Franc. 
Christo 

Vasi| 
Torre 


liiinla 

menta 


lis. 


relecl.  de  pamitentia,  §  Ad  2,  partis  primx, 
Bannez2,  2,  quxst.  23,  art.  2,  dub.  2,  Her- 

'rer.  in  manuscript.  ad  hunc  art.  8,  conclus. 
2,  Alvarez  lib.  1,  de  auxiliis,  disp.  66,  et 
lib.  5,  liesp.  cap.  14,  Gregor.  Martinez  su- 
pra  quxst.  112,  art.  8,  dub.  3,  Gaspar  Ram 
relect.  G.  de  causalitale  (jratic,  concl.  2,  Go- 

'  net.  in  prxsenti,  disp.  1,  art.  8,  Labat  dis- 
put.  5,  dub.  4,  Ledesma  c/e  au  i:iliis,  </> 
unica,  art.  10,  pap.  321,  columna  1,  Navar- 
ret.  /om.  3,  ///;  au.riliis,  controvers.  2  1,  ;^. 
502,  in  fme.  Arauxo  sibi  contrarius  tom.  2 
in3part.  qusest.85,  art.2,  dub.  I.  1, 

et  2.  2,  fol.  317,  et  w  Aac  1.  112, 

art.  1,  u!uo.  1,  ?*><///.   1.  vers.  Oico  tertio,  ei 
art.  2,  dub.  3,  num.  15,  et  alii  plures.  Ean- 
dem  etiam  saepe  supponit  Godoy,  et  specia- 
liter  £om.  1  in  1  part.  disp.  .':,  £ '.»,  nu 
ubi  dicit  esse  magis  communem  in 
mistas,  et  de  mente  i>.  Thom.  Nos  etiam 
illam  sacpius  insinnavimus  in  \  uiis  liujus 
Cursus  Tractatibus,  aitract.de  VisioneDei, 
<iisj).  2,  <h[/>.  i,  num.  27.  Snbscribont  etiam 
Albert.  Magn.  in  4,  dist.  17,  art.  11,  Major, 
dist.  14,  </urst.  1,  Henricus  GtioaT/.  5,  ',  i 
23,  Valentia  1 ,  2,  disput.  8,  etawf.  •">,  punci. 

a6,  Franciscus  aChriato  m  3, 

•  13,  Vasquez  in  prws.  <Ii-j>.  211,, 
dwp.  77,  dub.  3,  et  qptu  ,  7,  j   i '  foiu 
alii. 

70.  Probator  ratione  desampl  rh. 

locis  <lul>.  pr&ced.  al  poteal  sic 

proponi  :  nam  gratia  aancl  .  on  im- 

nus  perfecte  continet  actaa  contritionifl 
charitatis  in  instanti  justificationis elici 
qunm  eos  contineat  aliud  auxilium  Buffi- 
cieus  transiens,  agratia  distinctum  :  i 
non  auxilium  transiens,  sed  gratia  babi- 
tualis  mediis  virtutibus  proxime  operath  is 
est  principium  prae  lictorum  actuum  ;  al 
ideo  actos,  qui  ad  gratiam  justificantem 
disponunt,  abeademgratiatanqnam  a  prin- 
cipio  effectivo  procedunt.  Haecaecnnda 
sequentia  recte  infertur  ex  prima,  supposito 
quod  actus  contritionis ,  el   charitatia  in 
instanti  justificationis  eliciti   ad  gratiam 
justificantem  disponant,  ut  constat  ex  dictis 
dub.  1,  et  magis  constabil  exdicendia  <lui>. 
Prima  vero  consequentia  patet  ex  ante- 
cedonti ;  quoniam  frustra  in  ordine,  tam 
naturali,  quatn  gratuito  fiunt   per  plura, 
quaa  possunl  fieri  per  pauciora  : 
gratia  habitualis  qoq  est  minus  sufficiens 
ad  eliciendum  praadictos  actus,  ac  aliud 
auxilium  transiens,  frustra  adjicitar  hujus- 
modi  auxilium  ad   eliciendnm  tales  actus 


in  illo  instanti,  in  quo  adest  gratia  sancti- 
ficans.  Antecedens  autem  est  certum;  quo- 
niam  cum  gratia  habitnalis  m  ordine 
pernaturali  habeat  rationem  naturae,  con- 
tinet  per  modum  radici  quae 

ad    prayJictum  o    p.-rtinent  :   qua? 

continentia  perfectior  est,  quam  qus  con- 
venit  auxilio,  seu  motioni  transeunti,  ut 
satis  ex  se  Iiquet. 

Confirmatur,  quia  gratia  habi! 
minus  perfecte  continet  actus  contritionis, 
et  charitatis  elicitos   in   instanti  justifica- 
tionis,   quam  eosdem    actus  elicitos,    vel 
continu  il  I  illu  1  inst  . 

ita  continet  pr 

continuatos  poet  ill  i :.  ta,  ut  pi 

instansait  principium  efTectivum  illorum 
independenter  ab  alio  auxili  I  >.  quod 
praestet  sufficientiam 

secun  1  im  ten  1  -nti  •  i  objec- 

tum :  ergoeodem  m< 
dem  rrit  in  instanti  | 

ois.  Con 

conceditur  ab  Authoribus  cootraria  opi- 
otonis.  Maj 

illi   actus,    t  \r\   tQ    i:i  I  tQti 
quam  post  il  tsdem 

intensionem  :  simil 

jos- 

. 
grati  t 

•tus  in  t 
tifi  illud  ir. 

71.  Hu. 
ntt. 

lis  contt:  ts  conti    i 

qui  ad  eam  inti  int, 

.  tamen  \ 
contritionis,  vel  ami  nonl 

ad  ejus  iiitr' 
nit  illoa 

tionibaa  in  Bua  :  let, 

quocirc  t  aeqoit 

•  enim  qao  1  c  i  *um 

effectum,  i  tllo.  Un  I 

etiam  confirmationi 

b  •  r  ttionem  oram 

in  instanti  justificationis  eliciunl  »- 

rum  qui  post  illu  I  \s  fiunt,  vel  conti- 

nuantur  :  nam  ;  tnl  gratiam 

habitualem  dispositi vi  .  teant 

prodictam  gratiam  tanqaam  principium 
80]  i  nullo 

citis.mt  gratiam,  et  'it 

ab  illa  procedere.  «juimobrem  ad  illos  eli- 

cieo 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


570 


ciendos  requiritur  auxilium  transicns  a 
gratiahabituali  distinctum:  adhos  verosuf- 
ficit  ipsa  gratia  independenter  ab  auxilio 
pra?stante  sufficientiam,  et  virtutem. 

°bder*d     ^ec*  ut  *10c  emj8ium  praecludamus,  et  ma- 
eyerien-  gis  constet,  quam  absque  necessitate  recur- 
ftrTumi  rant  Adversarii  ad  auxilium  transiens  pro 
elicientia  illorum   actuum,  qui  ad  gratiam 
justificantem  disponunt,  oportet  aliqua  bre- 
viter  praenotare,   quae  simul  etiam  deser- 
vient  ad   magis  expeditam    resolutionem 
argumentorum,  quae  nostrae  assertioni  ob- 
fota  1.  jiciQntur.  Notandum  est  ergo,  quod  triplex 
genus  prioritatis  solent  distinguere  Philo- 
sophi,  aliam  in  quo,  seu  temporis  ;  aliam  a 
quo,   seu  naturas:  aliam  denique  intelli- 
gendi.   Prima  consistit  in  eo,  quod  unum 
aliud  duratione  antecedat  ;    sicut  aurora 
est  prior  meridie.  Secunda  sita  est  in  cau- 
salitate,  et  indepenientia  causje  ab  effectu 
in  eo  genere,  in  quo  causat :  sicut  Sol  est 
prior,  qaam  lux.  Tertia  denique  non  con- 
sistit  in  eo.   quod  intelligamus  unum  esse 
prius  alio  tempore,  vel  natura  ;  sed  in  eo, 
quod  prius  intelligamus  unum,   et  postea 
aliud  :  quod  fieri  solet  per  plures  operatio- 
nes  sibi  quodam  ordine  succedentes. 
xota  2.      Deinde  observandum  est,   quod  quando 
aliquae,  vel  plures  causae  in  eodem  instanti 
influant,  nequit  una  esse  prior  alia  priori- 
tate  in  quo,  seu   durationis  ;  siquidem,  ut 
supponitur,  in  eodem  instanti  coexistunt. 
Quaelibet  tamen  in  suo  genere  erit  prior 
prioritate  a  quo,  sive  naturae  ;  quia  in  eo 
genere,   in  quo  causat,  non  dependet  ab 
alia  ;   et  in  hac  independentia   simul  cum 
influxu  prioritas  naturaoconsistit.  Hic  vero 
causarum  concursus  non  impedit  earum 
ordinem  in  influendo  ;  nam  ut  ex  Aristot. 
observant  Complut.  Abbreviati  in  lib.  Phy- 
.  disp.  15,  quxst,  2,  et  in  lib.  dc  generat. 
disp.  2,  qusst.  7,  prior  inter  causas  est  fi- 
nalis,  deinde  efficiens,  postea  materialis, 
et  tandem  formalis.  Inquo  ordine  cum  fun- 
damenturn   inveniat   intellectus,  illudmet 
instans  (quod  importat  omnimodam  causa- 
rum  simultatem  in  quo)  partitar  in  plura 
:ma  causalitatis,   sivc   prioritatis  a  quo. 
'juorum#urium  attribuit  causae  finali,  alte- 
rum  causae  efficienti,  et  sic  de  aliis.  Non 
quia  inuno  signo  intelligat  unum  sine  alio, 
rel  causam  absque  effeetu  ;  sed  quia  intel- 
■  per  modum  c  iu  e,  ve\  effe  stue 
tinent  ad  unum  non 

intilligendo  ex  vi  hujusalia,  quae  a  I  diver- 
.;  muscaui  ilitatis  j<«  •»  int.  Ita  q  li  lem, 


ut  dum  intelliguntur  ea,  qua)  pertinent  ad 
unum  genus,  non  intelligantur  quae  perti- 
nent  adaliud;  minime  tamen  negentur  ibi, 
et  pro  toto  instanti  adesse.  Verbi  gratia  in 
genere  causae  finalis,  quod  intelligitur  in 
recto,  et  ut  prius  prioritate  causalitatis,  est 
ipse  finis;  ca^tera  vero  intelliguntur  in  obli- 
quo,et  ut  posteriora  ordine  naturae.  Et  in 
genere  causae  efficientis,quod  intelligitur  in 
recto,  et  ut  prius  prioritate  causalitatis,  est 
ipsa  causa  efficiens  ;  alia  autem  intelligun- 
tur  in  obliquo,  et  ut  dependentia.  Et  licet 
efficiens  in  eodem  instanti  in  quo  depen- 
deat  a  fine  ;  nihilominus  in  illo  genere,  in 
quo  effective  causat,  non  explicat  hanc  de- 
pendentiam  :  sed  illam  habet  in  alio  ge- 
nere,  nempe  in  signo  causae  finalis. 

72.  Ex  quo  fit,  causas  in  eodem  instanti  Nota3. 
concurrentesposse  mutuo  se  in  diversis  ge- 
neribus  anteire,  et  adinvicem  dependere  : 
quodPhilosophi  significant,cum  communi- 
terdicunt,causas  invicem  esse  causas.Idque 
satis  constat  ex  iis,  quae  tradunt  Complut. 
locis  citat .  et  potest  explicari   manifestis 
exemplis.   Etenim    si   intellectus  attendat 
ad  ea,  quae  pertinent  ad  genus  causae  mate- 
rialis,  materia  importatur  in  recto,  et  cau- 
sans,  et  independens,  atque  ideo  utprior  ; 
forma  vero  importatur  in  obliquo,  ut  effec- 
tus,  et  dependens,  ac  subinde  ut  quid  pos- 
terius.  Econtravero  si  consideret  ea,  quae 
ad  genus  causae  formalis  spectanf,   forma 
importatur  in  recto,  et  ut  causans,  et  prior 
ordine  naturae  ;  materia  vero  importatur 
in  obliquo,   ut  effectus,  et   dependens,  et  ■ 
quid  posterius.  Eadem  ratione  in  genere 
causae  finalis  importatur  sanitas,  v.  g.  in- 
tenta  ut  causa,  et  ut  praecedens  deambula- 
tionem,  quao  gratia  sanitatis  fit  :  at  in  ge- 
nere  causae  efficientis  importatur  deambu- 
latio  ut  causa,  et  ut  praecedens  sanitatcm, 
quae  ex  deambulatione  sequitur.  Alioqui 
prioritas  in  uno  genere  csset  prioritas  in 
omni  genere,  et  prorsus  absoluta  ab  omni 
dependentia  ;  cujus  opposilum  ipsa  causa- 
rum  connexio  satisevincit.  Unde  rejiciendi 
sunt  Lugo  disp.  8,  db  poenitentia,  sect.  7,  et  Lugo. 
alii  Juniores.qui  contra  communem  Philo- 
sophorum  scnsum  affirmant,    prioritatem 
naturao,  seu  causalitatis   esse  prioritatem 
omnimodac  independentiac,  tam  in  re,quam 
in  intelligendo.   Videatui  D.  Thom.  Iocis 
supra  citalis,  a  num.  56,  et  constabit  quan- 
tum  ipsi,  et  Aristoleli  repugnet  haoc  recens 
Philosophia. 

Tandem  animadvertendum    est  ,    quod 


580 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONE 


Noia  3    Iicet  dispositiones  ad  introductionem  for- 
mac-  suum  specialegenuscausalitatis.nempe 
dispositivae,  constituant  ;  infimum  tamen, 
etultimum  locum,  servato  ordine  naturae, 
habent  inter  caMeras  causas.  Et  ratio  est, 
quoniam  et  ipsa)  dispositiones  minimum 
influxum   habent,    et   forma   minimam  a 
dispositionibus  dependentiam  ;  nam  multo 
magis  dependet  a  subjocto,  ab  efficiente,  ot 
afine  :  prioritas  autem  natura)  in  influxu, 
^icutposterioritas  in  dependentia  consi.-.tit, 
ut  supra  observavimus  ;  ergo  dispositi 
ad  formam  habent  ultimum,  et  infimum 
locum  inter  aliascausas.  Id  vero  praecipue 
verificatur  in  actibus,  qui  ad   introductio- 
nem  gratiac  justificantis  disponunt ;  ii  enim 
velsolum  moraliter ad eam  introdacen 
concurrunt,  ut  aatumanl  plun 
sariis  ;  vel  si  physice  disponunt,  ut  dub. 
seq.  firmabimus,  eorum  taj 
satis  exiguus,  et  qui  essentialiter  minime 
desideratur,  ul  I   ex  dictis  dub.   2, 

Unde  praedicti  actussolum  possunt  anl 
dere  gratiam  prioritate   naturae,   quae  sit 
omnium  infima.  et  tantum  secundum  quid; 
commensuratar  enim  bajusmodi  prii 
cum  tnfluxu  causae  in  effectum.  Qni 
evidens  apparebit  consideranti,qui 
potest  considerari  sub  ratione  formaa  ua- 
turalis,  hoc  esl  n<>n  tibere  babil 
6equutae  ;  sive,  el  in  iden  l  I 

sibi  essentialia  :  et  b  i  neatiqaam 

dependel  a  disj 

utpatetin  gratia,  q  mmunicatur  in- 

fantibus.  Potesl  deinde  considerari  su) 
tione  formaa  h  •  rminative, 

volitae,  sive  communii  :un- 

dum  modnm  ipsi  connaturalem  ;  el  hoc 
modo  dependet  ab  actibus,  perquoahomo 
gratiam  acceptat,  el  amicitiam  contrahit 
cum  Deo.  I  nde  cum  I        ,  ratio 

sit  habitui  gratiae  omnino  accidentali 
quaa  ejus  essentiam   simpliciter  supponit, 
liquido  infertur,  actus  nostros  qui 
tiam  secundum  hanc  praecise  rationem 
sideratam  desiderantur,  eamduntaxal ; 
cedere  ordine  naturae  prioritate  secun 
quid. 

73.  Ex  iis,  quae  supponontur  ex  vera 
philosophia,  e1  innituntur  rerum  naturis, 
mstauratur  ratio  supra  facta,  vi  confutatur 
adhibita  illi  responsio  :  quoniam  gratia 
sanctificans  continel  actus,  qui  in  instanti 
justificationiseliciunturnon  minusperfe 
ac  auxilium  sufficiens  transiens  a  praedicta 
gratia  distinctum:  aliunde  autem,  quod 


Instau- 
raturra 
lionos- 
tra,  el 
coiifuia- 
inrcllu- 
gium. 


hujusmodi  actus  disponantai  gratiam.non 
impedit.  quo  1  possint  ■  .  tan 

quam  a  principio  effectivo  :  erg  iani 

[uod  de  facto  sic  procedont,  quin  a  . 
aliud  auxilium  sutTiciens  a  gratia  distinc- 
tum.  im  quia  fru 

fiunt  por  plura,  qux*  fieri  possurit  per  \ 
i :  tum  quia  hoc  pacto  nobilius  priii 
pium  assignatur  tis actibas, el  meum 

:itas   n> 
icatur .  Major  satis  c» 
dictis  num.    7".     Minor  autem  probatur 
primo,  qnia  caas  *  causa?, 

u t  docenl  communiter  Phi 

em 
ticti  ad 

iu- 
sa?  <i 

quanturi 

t<T   j 

nibil  I  in 

i 
in    d 

.  ■ .    : 

grali 

:ici- 

| 

■ 
denli 

non 

tem.  El  rati 
influanl  in  suo  . 
■ 

influunt. 

indiflpensabilitei  itiamin  ge- 

nere,  I  unum  ;am 

stil  in  actu.  M  \»  :  -tit. 

}ia}-  ita- 

tis  mo  los ;  *         nc, 

ut  sic  dicamus,  sistentiam,  • 

ilitatem.  Unde  implicatorioi  iod 

causa  oli 

ab  efloctu.  q  •  m. 

gratiam  sanctificantem 
bus  elicitis  in  instanti  justificationis,  1 

qu  i 


DISI\  III,  DUB.  IV. 


581 


Retuiuli 
tur. 


quazn  a  dispositionibus  ad  sui  introductio- 
nem  requisitis.  Quamobrem  admitti  non 
valet,  quod  praedicta  gratia  sit  causa  effi- 
ciens  illorum  actuum,  quamvis'alioqui  ha- 
beat  virtutem  sufficientem  ad  eos  eliciendos. 
•  Hoc,  inquam,  non  refert,  sed  potcst  effi- 
caciter  refelli.  Tum  quia  licetCausaefficiens 
debeat  esse  prior  simpliciter  suo  effectu, 
nulla  tamen  apparet  repugnantia  in  eo, 
quod  sit  posterior  secundum  quid,  quam 
ille  :  sed  dependentia  a  causa  dispositiva 
solum  est  posterioritas  secundum  quid,  ut 
supra  observavimus  :  ergo  ex  eo,  quod  gra- 
tia  sit  principium  effectivum  actuum,  quos 
homo  elicit  in  instanti  justificationis,  mi- 
nime  impeditur,  quod  possit  ab  eisdem  de- 
pendere  in  genere  causae  dispositivas.  Tum 
etiam.  quia  ut  causa  efficiens  praesuppona- 
tur  existens  pro  priori  ad  suum  effectum, 
sufficit  quod  supponatur  esse  simpliciter 
extraomnes  causas,  et  causalitatis  modos,  a 
quibus  simpliciter  dependet;  nam  eo  ipso 
est  simpliciter  existens  :  sed  per  hoc,  quod 
gratia  dependeat  ab  actibus  elicitis  in  ins- 
tanti  justificationis,  tanquam  a  dispositioni- 
bus,  non  tollitur,  quod  gratia  antecedenter 
ad  praedictos  actus  sitsimpliciterextra  cau- 
sas,  a  quibus  simpliciter  dependet;  quan- 
doquidem  praedicti  actus  solum  secundum 
quid  causant  gratiam,  haec  vero  anteceden- 
ter  ad  tales  actus  supponitur  extra  alias 
causas,  a  quibus  dependet  simpliciter  :  ergo 
licet  gratia  dependeat  in  genere  causao  dis- 
positivae  a  praedictis  actibus ;  nihilominus 
antecedenter  ad  illos  praesupponitur  simpli- 
citer  existens,  atque  ideo  potest  opliine  in 
eoseffective  influere. 

Tum  denique,  et  praecipue,  quia  calor  v.g. 
ut  octo,  dependet  a  forma  ignis  in  gei, 
caucae  efficientis,  et  consequenter  supponit 
eam  simpliciter  existentem  ;  et  tamen  prac- 
dictus  calor  in  instantj  generationis  est 
causa  disponens  ad  introductionem  formae 
ign.  i  non  solum  Lnter  alias  causas, 

m  inter  causam  efficientem,  et  dis- 

itivam  debet  admitti  mutua  causalitas; 

ruitque  proinde  motivum,  quod  cau  m- 
tur  adversarii,  ut  negenl  gratiam  influere 
active  in  actus,  qui  ad  i  gratiamdis- 

ponunt.  Major  constat,  quiajuxta  senten- 
D.Tho.  tiam  D.  Thomae  I  part.  quxst.  77,  art.  6, 
quani  tuentur  communiter  ej  I  puli, 
propi  iet  ites  dimananl  activeab  essenti 
tonn  t,  euju  int  proprietates  •,  nec  enim 
;  una  actio,  q  lae  atting  il  i  n- 
tiarn  rei,  etalia  quaeefficiat  ejus  proprieta- 


tur^iii- 
pliu-. 


tes  :  sed  eadem  genorantis  actio  attingit 
prius  essentiam,  et  ea  mediante,  et  causa- 
litatem  deferente,  extenditur  ad  ejus  pro- 
prietates,  juxta  illud  :  Qui  dal  formam,  dat 
consequentia  ad  formam.  Quamobrem  opor- 
tet,  quod  forma  praesupponatur  ad  suas  pro- 
prietates  in  genere  causae  efficientis,  et  in 
eas  effective  influat,  atque  ideo  habeat  sim- 
pliciter  pro  priori  ad  illas  existere.  Quod 
perspicue  docet  D.  Thom.  loco  cit.  in  corp. 
ubi  observat,  quod  actualilas  per  prius  in- 
venitur  in  forma  substantiali,  quam  in  ejus 
subjecto ;  et  hinc  colligit  :  Unde  actualitas 
formse  accidentalis  causatur  ab  actualitate 
subjecti,  ita  quod  subjectum,  in  quantum  est 
in  potentia,  est  susceptivum  formx  acciden- 
taiis :  in  quantum  autem  est  in  actu,  est  ejus 
productivum.  Etinf ra:  Compositum,  inquit, 
esi  in  aciu  per  animam.  Unde  manifestum 
est,  quod  omnes  potentix  animx,  sive  subjec- 
tum  earum  sit  anima  sola,  sive  compositum, 
jluunt  ab  essentia  animss  sicut  a  principio. 
Et  ad  2,  addit  :  Essentia  animx  est  causa 
omnium  potentiarum,  sicut  ftnis,  et  sicut 
principium  activum.  Quae  omnia  aequaliter 
procedunt  in  calore  ut  octo  respective  ad 
formam  ignis,  et  in  qualibet  proprietate 
comparata  ad  suam  formam.  Minor  autem 
est  communis  etiam  apud  adversarios,  quia 
in  instanti  generationis  ignis  non  datur 
alius  calor,  nisi  ut  octo  ;  atque  ideo  vel  di- 
cendum  est  formam  ignis  introduci  inde- 
pendenter  ab  omni  dispositione  tunc  exis- 
tentc,  quod  est  absurdum ;  vel  concedere 
oportet,  quod  praedictus  calor  disponat  ad 
formam  ignis,  eamque  causet  dispositive. 
Et  utramque  hujus  probationis  partem  docet 
D.  Tliom.  3  part.  quxst.  (J,  art.  3  ad  2,  ubi 
ait :  Per  calorem  disponitur  materia  ad  sus- 
cipiendam  formam  ignis;  qua  tamen  adve- 
niente,  calor  non  cessat,  sed  remanet  quasi 
quidam  effectus  talis  formx. 

~~).  Haec  philosophia  male  torquet  adver-  Dupiex 
sarios,  et  praecipue  Thomistas.  Quidam  au-  cvasi°" 
tem  perdoclus  jutiior  huic  ultimao  proba- 
lioni  dupliciter  occurrit :  primp  negat,quod 
acciduns  consequeus  formam  secundum 
suam  ultimam  differentiam,  disponat  acl 
formam  secundum  eandem  differentiam, 
gradum  consideratam  j  solum  quippe 
admittit,  quod  accidenlia  consc([uuta  ad 
formam  secundum  gradus  superiores  dis- 
j)oimiii  ad  eandem  formam  secundum  gra- 
du.s  inferioresj  ue  scilice-t  hanc  mutuam 
causalitatem  obligetur  concedere  intercau- 
sam  efficientem,  et  suum  effectum.  Quod 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFl  5AT1 


D.Tiio.  docuisse  videturD.  Thom.  1  part.  quxst.  76, 
art.  G  ad  I.  Kespondet  secundo,  quod  licet 
ea  mutua  causalitas  admittatur  inter  for- 
mam  substantialem,  et  accidentia,  quac  ad 
illam  consequuntur  ;  admittenda  tamen  non 
est  inter  gratiam,  et  actus,  qni  ad  jastifica- 
tionem  disponunt  :  quoniam  isti  actus,  in- 
quit,  sunt  vitales,  et  liberi,  et  ut  talescon- 
currunt  ad  infusionem  gratiae,  nempe  deno- 
minando  eam  libere  volitam,  seu  conscquu- 
tam.  Quamobrem  praedicti  actus  antecedunt 
gratiam  in  genere  causffi  efficientis;  vitali- 
tas  quippe,  et  libertas  ad  i-  :us  spec- 

tant.  ^uae  ratio  non  militat  in  accidentibua 
consequentibus  formam  substantialem,  ut 
f.icilo  consideranti  constabit. 

Pnma  Sed  utraque  responsio  est  inanfficiens.  Bt 
PdUu°"  Pnma  ost  contra  commanem  philosopho- 
rum  sententiam  ;  omnes  qoippe  affirmant, 
calorem  ut  octo  esse  nltimam  dispositionem 
ad  formam  ignis  (quamvia  uon  levia  con- 
troversiasit  inter  illos,  an  praedictus  calor 
consequatur  formam  ignis,  1 1  recipiatar  in 
toto  composito;  an  vero  insit  immediate 
materiae,  el  ail  idem  nnmero  caloi  cum 
prcccxistenti)  :  atqni  pr  r  ut  octo 

convenit  forinffi  ign  i  m  ul- 

timam  differenti  im,    ut   ex  ae   li 
aliunde  juxta  communem   Tl  irom 

opinionem  accidentia  Bupponant  I 
Bubstantialem,  el  recipiuntur  in  tol 
posito  :  cninus  rect 

accidentia  consequentia  formam  neqaeunt 
ad  ejus  introductionem  disj 
tenua  consequuntur  unum  gradom,  el 
ponanl  ad  alium.  Tnm  etiam,  qnia  in  ins- 
tanti,  in  quo  educitnr  forma  ignis,  aliquis 
»r  adesl  dispom  irmaa 

e  luctionem,  e1  re  septionexn 
tanti  non  datur  ni  t  bic 

convenit  formae  igniss  □  suam  ulti- 

a  differentiam  consi  ler 
quod  prius.  Tum  prsterea,  q  hom. 

locis  citatis  dub.  pr 
cognoscit.   quod  in    instanti   . 
adest  aliqua  dispositio  n<  inexa 

cum  forma  genita,  quam  ; 
dispositionom,  qu  essitansj  hujns- 

modi  vero  I  to  necessitans  non  con- 

identibus  consequentibus  gi 
superiores,  haec  quippe  indifferenter  conve- 
niunt  pluribus  formis ;  nsistit  in  ac- 

cidentibas  convenientibus  form  idum 

snam  ultimam  differentiam,  siquidem  hu- 
jusm  i  ii  b  icidentia  trio  connectuntur 

cum  prffidicta  forma  :  ergo  accidentia  con- 


venientia  form;  I  im  suam  ultimam 

differentiam,  a  i 

nunt.  Tum  denique,  qui  puum 

rgare  subjectum 
a  disj  libua  fori  et  illud 

rmac  :   atqui  nullum   accidens 
potest  ita  comm<  i  obire  r 

pectu  form  ■  r  ut  oc* 

quippe  omni 

dil  ite  contr  iri  i,  el  ill  im  omnin 
nat  a  1  formam  ignia  cui  r  ut 

octo  necess  irio  r  ut 

mac 
secundu::.  jos- 

sunt 

•       .  ci- 

tato  ,qui  i  .v.  Doctoi  rit,  quod 

rem   I  :n;quod 

po- 

sitioiif  non  n  le  sub- 

nec 

alibi 

m 

ro- 

in- 

lum  forma? 

• 
I 

pri- 

vital 

:  •       vn- 

.  ntior  Poste- 

eam  intr 

ri.obq  . 

proa 
tivo,  el  l 

I   : 

vum 

a  suo  efl 
dere  in 
dicto  exem] 

forma  ignia  :iti- 

I 

ter  anto  .  ' 

illa 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


583 


illasequatur  dependentia,  et  posterioritate 
secundum  quid  ;  cur  componi  non  valet, 
quod  gratia  sit  simpliciter  prior  actu  con- 
tritionis,  et  existat  simpliciter  ante  illum  ; 
et  nihilominus  ab  eodem  dependeat  depen- 
dentia  secundum  quid,  et  sit  eo  posterior 
posterioritate  secundum  quid,  nempe  in 
genere  causae  materialis  dispositivae?  Pro- 
fecto  nulta.  nisi  voluntaria  potest  differen- 
tiae  ratio  adhiberi.  Quod  enim  accidentia 
procedentia  a  forma  substantiali  sint  qua- 
litates  permanentes,  actus  vero  contritionis 
sit  operatio  libera,  et  vitalis,  impertinenter 
se  habet  tum  ad  robur  rationis  factae,  tum 
ad  praecipuum  motivum  opinionisadversae. 
Quoniam  utrobique  datur  dependentia  a 
causa  efficiente  proxima  :  utrobique  etiam 
causa  efficiens  supponitur  simpliciter  exis- 
tens  ;  differentia  autem  ex  parte  effectus  est 
prorsusmaterialis.  Praesertim  cum  Adver- 
sariorum  doctrina  innitatur  generali  con- 
ditioni  causae  efficientis.  Quod  autem  addit 
praedictus  Junior,  nempe  actum  contri- 
tionis  esse  vitalem,  et  liberum,  et  conse- 
quenter  pertinere  ad  genus  causae  efficien- 
tis,  et  in  eodem  genere  praecedere  gratiam 
sanctificantem,  absurdum  apparet,  et  alie- 
num  a  veritate,  quam  omnes  in  hac  diffi- 
cultate  supponunt.  Est  quidem  praedictus 
actus  in  seipso  quaedam  operatio  a  suo 
principio  effectivo  immediate  dependens  ; 
sed  non  comparatur  ad  gratiam  per  modum 
efficientiae,  sed  tantum  per  modum  dispo- 
sitionis.  Neque  enim  homo  efficit  physice, 
vel  moraliter  formam,  per  quam  justifica- 
tur;  sed  solum  se  disponit  ad  eam  recipien- 
dam.  Unde  licet  gratia  dependeat  a  nostris 
actibus  sub  ratione  volitae.  et  libere  conse- 
quutao;  haec  tamen  denominatio  non  sumi- 
tur  a  praedictis  actibus  tamquam  a  princi- 
pio,  aut  causalitate  effective  se  habentibus 
adgratiam;  sed  tanquam  a  dispositione, 
qua  ita,  gratia  libere  recipitur,  et 

habetur. 
,,.     Ad  haec,  licet  aliqua  repugnantia  appa- 
")r     reretin  ctus  contritionis  proce- 

l  a  gratia  sanctificante,  et  disponeret 
ad  i,  m  secundum  eandem  ratio- 

tam  ;  nulla  tamen  vel  apparens 
rep  tur  in  eo,  quod  a  gratia  se- 

cundum  unum  munu.-  ,  ',  et  eandem 

undum  aliud  munas  disponat. 
tim  si  muc  I  ap"  talem 

im  pri   iupponitnr,  sit  potissimum,  et 
prii  anua  autem,  ad  quod  actua 

disponii  uu.s  principale,  et  secunda- 


rium.  Sicut  in  sententia  Junioris  proxime 
impugnata,  accidentia  quae    consequuntur 
formam  substantialem  secundum  gradum 
superiorem,  disponunt  ad  eandem  formam 
secundum  gradum    inferiorem   acceptam. 
Actus    autem    nostri    non    disponunt    ad 
essentialia  receptionis  gratiae,  sive  ut  gratia 
per  modum  formae   naturalis   recipiatur ; 
sed  tantum  ad  connaturalem  ejus   recep- 
tionem.sive  ut  gratia  libere  communicetur. 
Unde  gratia  secundum  sua  essentialia  non 
dependet  a  nostris  actibus  adhuc  in  genere 
causae  materialis  dispositivae ;  sed  hanc  de- 
pendentiam  habet  considerata  in   ratione 
formae  libere  consequutae ;  qui  estconceptus 
secundarius,  et  ratio  ipsi  gratiae  accidenta- 
lis,  ut  supra  observavimus  num.  72.  Fieri 
ergo  optime  potest,  quod  gratia  essentiali- 
ter,  et  per  modum  formae  naturalis  recepta 
sit  principiumeffectivum  actus  contritionis, 
et  quod  praedictus  actus  sit  causa  dispositiva 
gratiae  consideratae  secundum  munus  formae 
libere  receptae,  et  quoad  connaturalia  re- 
ceptionis.  Et  hoc  significavit  D.  Thom.  inv. Tho 
prxs.  art.  in  resp.   ad.   2,    illis    verbis  : 
«  Motus  liberi  arbitrii  naturae  ordine  prae- 
«  cedit  consequutionem    gratiae,    sequitur 
«  autem  gratiae  infusionem.  »  Nam  infusio 
gratiae  significat  actionem  Dei   communi- 
cantis  gratiam  antecedenter,  et  indepen- 
denter  a  motu  liberi  arbitrii  :  sed  conse- 
quutio  gratice  significat  modum,  quo  sub- 
jectum  gratiam  participat,  nempe  libere, 
et   per    propriam    dispositioncm ;  infusio 
quippe  se  tenet  ex  parte  agentis,  consequu- 
tio  autem  ex  parte  recipientis.  Atque  ideo 
gratia  ut  infusa  praccedit  seipsam  ut  libere 
consequutam  ;  et  secundum  illud  primum 
munus  praccedit  motum  liberi  arbitrii  in 
genere  causae  efficicntis  :  atsecundum  pos- 
tcrius  munus,  sequitur  post  illum  motum 
in  genere  causae  dispositivae.  Ita  ergo  affir- 
mare  debemus  sine  recursu  ad  auxilium 
sufficiens  a  gratia  distinctum  ;  nam  fustra 
fiunt  per  plura,  quac  possunt  fieri  per  pau- 
ciora. 

77.  Sed  opponit  praodictus  Junior,  quod0b  cti 
licet  non  implicaret  actum  contritionis  dis- 
ponentem  ad  gratiam,  ab  eadem  gratia  ha- 
bituali  tanquam  a  principio  effectivo  pro- 
cedere ;  adhuc  tamen  affirmandum  cst, 
quod  non  procedat  de  fuuto  a  gralia,  sed 
fi  it  medio  auxilio  transeunti.  Quoniam 
sicut  natura,  ita  et  gratia  procedit  ab  im- 
perfectia  ad  perfectiora.  Et  ideo  mngiscon- 
sonum  est  naluris  rerum,  et  suavitnti  di- 


iD. 


584 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


vinae  providentiac,  quod  praodictus  actus 
contritionis  praoparatorius  adgratiam  pro- 
cedat  a  principio  imperfecto,  nempe  ab 
auxilio  transeunti,  et  non  a  gratia  sanctifi- 
cante,  quae  est  forma  perfecta. 

Eespon-  Kespondetur,  quod  ut  gratia  communitor 
S10'  Ioquendo,  dicatur  procedere  ab  imperfectis 
ad  perfecliora,  sufficit  quod  communiter 
loquendo  aliquae  dispositiones  Lmperi 
praccedant  simpliciter  formam  justifican- 
tem;  cujusmodi  sunt  omnes  actus,  qui  jus- 
tificationcm  tempore  antecedunt.  Sed  non 
oportet,  quod  omnes  dispositiones  sint  im- 
perfectae,  sed  magis  congruit  naturis  rcrum, 
quod  ultima  dispositio    p€  sit,   et  a 

principio  perfecto  fluat,  ul  constat  in  c 
ut  octo  respective  ad  formam 
potentiis  vitalibus  corporeis  comparative 
ad  animam.  Unde  cum  actas  contritii 
vel  amoris  sit  ultima,  et  perfecta  dispositio 
ad  gratiam,  incongruui  quod  a  prin- 

cipio  imperfecto,  nempe  a  ixilio  | 
sed  magis  decet,  quod  fluat  a   fori 
fecta,  nempe  ab  ips  i  grati  i  ;  pr  i  sertim  cum 
ubique  superflua  debeant  vitari,  ul  saepius 
diximus.  Quae  doctrina  sumitur  ex  D.  Th. 

d. Tho.  in  pr&s.  arl.  7,   in  resp.  ad   l.  qa 

hujusmodi :   Motus  liberi  arbitrii,  qui  ad 
jastificationem  concurrit,  est  meri 
ita  a  gratia  sanctificante  proce  lil ;  se  I  prius 
est  aliquid  consequi  formam,  quam  secan- 
dum  formam  operari :  ergo  prius  infunditur 
gratia,  et  postea  liberum  arbitrium  □ 
iur  in  Deam  :  ergo  justificatio  aon  es!  tota 
simul.  Cui  sicoccurrit:  «  Quod  in  eodem 
«  instanti,  inquo  forma  acquiritar,  incipit 
a  res    operari    secundum   formam  : 
a  igniS;  cum  esl  generutus,  movetur 
«  sum ;  et  si  motus  ejus  instantan 

n  in  eodem  instanti   compleretur 
•  autem  liberi  arbitrii,  qui  esl  velle,  non 

•  sed  instanl  tneua :  el 

«  non  oportet,  quod  justificatio  impii  sil 
«  successiva.  o  Ubi  aperie  supponit, 
gratia  sanctificans  in  eodem  instanti,  in 
quo  infunditar,  operaturj  el  conseqaenter, 
quod  motus  liberi  arbitrii  tunc  existentes 
sunt  operatiom  :l  e,  el  quod  a  prin- 

cipio  perfecto  procedant.  mfirmat 

exomplo  ignis,  qui  si  possel  moveri  in 
tanti,   profecto  in  eodem  instanti,  in  quo 
generatur,  sursum  moveretur.  Cum 
gratia  posset  elicere  motus  instantan 
sequitur  quod  in  eodem  instanti,  in  quo 
infunditur,  operetur;  non  utique  aliasope- 
rationes,  nisi  operationes  perfectas  contri- 


tionis,  et  amoria,  qase  in  eodem  instanti 
adsunt,  et  ad  eandem  gratiam  int. 

Quod   adhuc   evidentius   docet    D.    Thom. 

V  rit.  a\ '-  ubi  lo-i,.  n 

quens  de  dispoeitione  ad  juMificationem 
impii,  ait  :  i  Dicendum 

i  reqairitarpropterimpotentiam^ 
i  ti-.  sed  proptei  recipienl 

immotari 
eiolenti  motu 

«  immutatur.  Iste  autem  mutus  liberi  arbi- 
trii    non  solum  &  srati.im  ut 

<i  dispositio,  sed  ut  com] 

aes  enim  sunt  qu  edam  c> 
bitaum.  Unde  ;  -  at- 

ttatar,  qaod   habitas  indai  imal 

■  cum  s 

•lstrat    ; 

eant  an 

i"i|"  ipio 

fluentes;  nihilominasi  itijusti 

tioni 

atpote  quaB  non  tantum  sunt  di 

ltuum,  qui 
tunc  infunduntur,  t-t  q  ,  ab 

habitibus,  illorum  j  |  virtu- 

:it. 

:i. 
tur  aliii'1  i 

i  concl : 
alia  ratione  deeumpta 
intr.i   r- 
nam  actus,  qui 
riam,    p 
quen 
principii 
et  cb 

nituradjusl 
atar  li 
dicti  acl  nte, 

tanqu  un  a  principi 
actus  ultimo  dispom 
ficantem,  ab  eadem  gratia 
cund 

t\  prsmissis.  Minor  autem  probatur,  tum 
aathoritate  D.  Thom.  q 
<?(/  1 ,   ubi  ait  :  Dia  ndu 
hominis  ml  gratiam  habendam 
simul  eum  infusione  grai 
cst  quidem  meritoria    - 
jam  habetur ;  std  glorUtj  •>.  Uun  hc 

tur. 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


585 


tur.  Tum  etiam  ratione,  quia  adultus  extra 

sacramentum  justificatus  consequitur  glo- 

riam  per  modum  coronae,  et  mediis  bonis 

icii.  operibus,  ut  sumitur  ex  Concil.  Trident. 

x'  sess.  G,  can.  32 ;  sed  contingere  potest  quod 

adultus  post  instans  justificationis  incurrat 

perpetuam  amentiam  :  ergo   actus  eo  in- 

stanti  eliciti,  nempe  amor  charitatis,  etcon- 

tritio,  merentur  de  condigno  vitam  aeter- 

nam.  Tum  praeterea,  quia  praedicti  actus 

tendunt  connaturaliter   in  visionem  Dei, 

tanquam  in  terminum  sibi  proprium,  il- 

lumque  connaturaliter  exigunt;  nulla  au- 

tem  recta  operatio  tendit  in  terminum  sibi 

superiorem,  et  excedentem  suam  dignita- 

tem;  cum  ex  institutione  divinae  providen- 

tiae  nihil  agat  supra  suam  virtutem,  ut  in- 

quit  D.  Thom.  quxst.  seq.  art.  2;  ergo  actus 

contritionis,  et  charitatis  eliciti  in  instanti 

justificationis  sunt  de  condigno  meritorii 

vitae  aeternae.  Et  quia  adversarii  hoc  conce- 

dunt,  opus  non  est  in  eo  suadendo  amplius 

immorari;  et  audiendi   non    sunt    aliqui 

*M*-  authores,  quos  refert,  et  sequitur  Ripalda 

tom.   2,   disp.    89,    oppositam    doctrinam 

tuentes ;  nostraenim.quam  hic  supponimus, 

et  alibi  ex  professo  firmabimus,  certior  est, 

etcommunior  inter  Theolcgos. 

^lajor  vero,  in  qua  est  difficultas,  suade- 

Tho.  tur  primo  ex  D.  Thom.  1  part.  quzst.  62, 

ad  3,  ubi  ait  :  «  Triplex  est  conversio  in 

«  Deum.  Una  quidem  per  dilectionem  per- 

fectam,  quae  est  creaturae  jam  Deo  fruentis. 

Et  ad  hanc  conversionem  requiritur  gra- 

tia  consummata.  Alia  conversio  est,  quae 

«  est  meritum  beatitudinis.  Et  ad  hanc  re- 

"  quiritur  habitualis  gratia,  quae  est  me- 

ridi  principium.  »  Et  loquitur  de  prin- 

cipio  effectivo,  ut  constat  ex  aliis  gratiis, 

quas  asserit  esset   principium  caeterarum 

conversionum.  Et  1,  2,  qnrst.  114,  art.  3, 

obiait:  «  Vulormeritiattenditursecundum 

"  virtutem  Spiritus  sancti  moventis  nos  in 

rnam;.secundum  illad  Joan.  4  : 

Let  in  eo  fons  aquae  salientis  in  vitam 

'ernam.  Attenditar  etiam  pretium  ope- 

"ii  tndam    dignitatem  gratiae,    per 

[aambomoo  (actus  divin®  naturae 

loptatar  in  ftliam  Dei,  cai  debetar  hae- 

ipsoj  ire  adoptionis,  secundum 

-  illud  Rom.S  :  si  filii,  et  h  «  Quibus 

;nificat  8.  Doctor,  opera  oo  - 

tra  oou  habere  condignitatem  ad  vitam 

Brternam,  ni  i  procedant  ex  gratia  sancufi- 

An«-  cante.  Quod  etiam  docuil  D.  August.  IU>.  </<■ 

U  <i"  et  littera,  cap.  I  1,  ubi  inquit :  Non 

Salmant.  Curs.  Ui<-<>l<><j.  tom.  X. 


est  fructus  bonus  (hoc  est  conducons  ad  vi- 
tam  aeternam  promerendam)  fjui  de  chari- 
tatis  radice  non  suroit :  constat  enim,  sur- 
gere  ex  radice  charitatis  idem  esse,  ac 
procedere  a  gratia  sanctificante,  quae  est 
cliaritatis  radix.  Secundo  suadetur  ratione 
ex  eisdem  testimoniis  desumpta  ;  quia  nulla 
operatio  potest  mereri  de  condigno  gloriam, 
nisi  habeat  valorem  ipsi  gloriae  aequalem; 
meritum  enim  de  condigno  hanc  aequalita- 
tem  importat,  ut  ostendemus  tract.  seq. 
atqui  nullum  hominis  opus  potest  habere 
valorem  aequalem  gloriae,  nisi  a  gratia 
sanctificante,  tanquam  a  principio  proce- 
dat :  ergo  actus,  qui  de  condigno  meretur 
gloriam,  debet  saltem  secundum  commu- 
nem  providentiam  dependere  a  gratia  sanc- 
tificante,  tanquam  a  principio  eiTectivo. 
Probatur  minor,  quia  nulla  operatio  potest 
habere  valorem  aequalem  praemio,  nisi  pro- 
cedat  a  principio  ejusdem  valoris  cum  prae- 
mio,  eo  quod  totus  valor  operationis  deri- 
vatur  a  suo  principio  :  sed  nullum  est 
principium,  quod  adaequet  valorem  gloriae, 
nisi  gratia  sanctificans;  aliae  quippe  virtu- 
tes  proximae,  sive  habituales,  sive  tran- 
seuntes,  eidem  cedunt  in  perfectione :  ergo 
nullum  hominis  opus  habet  valorem  aequa- 
lem  gloriae,  nisi  a  gratia  sanctificante, 
tanquam  a  principio  procedat.  Unde  D.  Th. D-  Tl10, 
quxst.  supra  cit.  art.  2,  inquit :  Xulla  crea- 
tura  est  sufficiens  principium  acius  meritorii 
vitsB  wternx,  nisi  superaddatur  (iliquod  su- 
pernaturale  donum,  quod  graiia  dicitur.  Quae 
autem  sit  haec  gratia,  explicat  articulo  se- 
quenti,  illis  verbis  :  «  Attenditur  pretium 
«  operis  secundum  dignitatem  gratiae,  per 
«  quam  homo  consors  factus  divinae  naturae 
«  adoptetur  in  filium  Dei,  etc.  »  Et  ad  3, 
addit  :  «  Dicendum  quod  gratia  Spiritus 
«  sancti,  quam  in  praesenti  habemus,  etsi 
«  non  sit  aequalis  gloriae  in  actu,  est  tamen 
«  aequalis  in  virtute;  sicut  semen  arboris, 
«  in  quo  est  virtus  ad  totam  arborem.  Et 
«  similiter  per  gratiam  inhabilat  hominem 
"  Spiritus  sanctus,  qui  est  suiTiciens  causa 
i  vitae  aetern;e.  »  Ubi  pfjrspicuum  est,  fieri 
sermonem  de  gratia  sanctificante.  Videan- 
tur  quaedicemus  traot.  seq.  <lisji.  ::,  dub.  1. 
79.  Iluic  argumenlo  respondent  primo 
quidam  ex  Ad^ersariisconcedo^do,  nullum 
opus  esse  de  condigno  meritorium  vitae 
eeterna?,  nisi  valoretur,  <d  digniflcetur  por 
gratiam  sanctificantem.  Asserunttamen  ad 
hanc  valorationem  non  requiri  indispensa- 
biliter,  quod  operatio  a  gratia  sanclificanto, 

:w 


586 


DE  DISPOSITIONWUS  AD  JUSTIFICATIONKM. 


tanquam  a  principio  efiectivo  procedat ;  sed 
suflicere,  quod  eliciatur  a  supposito  grato, 
sive  quod  conjungatur  gratia?  in  eodem 
supposito;  nam  eo  ipso  dignitatem  gratiae 
participat.  Quod  explicant  exemplo;  nam 
eo  ipso,  quod  operationes  elicitae  ab  huma- 
nitate  Ohristi  conjong  mtur  cum  supposito 
divino  (licet  floppositom,  ut  quidam  autu- 
mant,  non  inlluat  active)  participant  ab  eo 
infinitum  valorem  moralem.  sic  ergo  ut 
actus  contritionis,  et  charitatis  eliciti  in 
instanti  justificationis  mereantur  de  con- 
digno  vitam  a?ternam,  opus  non  est,  quod 
procedant  effective  a  gratia,  sed  suilicit, 
quod  conjungantur  in  eodem  sopposito  cum 
gratia,  qua)  adest  tn  illo  instanti. 

Praeciu-      Sed  ductrina,cui  innititur  haec  respon 
ltur'   falsa  est,  ut  ex  professo  ostendemua  tract. 
seq.  disp.  4,  <lub.  l.  Nunc  breviter  refelli- 

d.  tiio.  tur :  tum  quia  est  expresse  contra  D.  Thom. 
:,  dist.  38,  qusstt.  1 .  art.  1  ad  I.  obi  ait : 
AU  hoc,  quod  alicujw  actioi  D 

(supponit  id  requiri,  ut  actio  sit  merit 
non  sufficit,  quod  aliquit  in  habitu  tantum 
habeat  Deum,  vei  charitatem  ;  quia  tic  ■ 
actum  venialit  peccati  aliquis  in  Deum  ordi- 
i  iret,  quod  falsum  tst.  Et  dist.    I 
unic.  art,  bad  6,  ubi  ait  :  Non  ii  om~ 

nino  habitualis  ordinatio  actus  in  Deum; 
quia  hoc,  quodesi  inhabitu,  nullus  numiur. 
Et  inhac  1,  2,  qumst.  11  l.  art.  1,  inquit: 
Meritum  vita  mtern  t  primo  pertinei  ad  cha- 
ritatem  :  ad  aliat  autem  virtutes  tecun  : 
secundum  quod  earum  actus  a  charitatt  im- 
perantur.  Imperium  antem  charitatii  ih<n 
importat  meram  concomitantiam  grati 
charitatis,  sed  aliquam  motionem  actualem, 
formalem,  vel  virtualem.  Et  iti  docent 
communiter  S.  Doctoris  discipuli  contra 
Vasquem,  ut  \oco  cit.  videbimus.  Tum 
etiam,  quia  n1  operatio  aliqua  sit  de  con- 
digno  meritoria  vit  i1  aetern  e,  debet  fieri  in 
obsequium  Dei,  et  elici  ab  homine  Dei 
amico,  at  amico  :  atqui  ex  eo  pr  eciae,  qood 
patio  hominis  conjungatur  cum  gratia 
in  eodem  aupposito,  non  hal k 
quium  Dei,  nec  procedit  ab  homine  amico 
Dei,  ul  amico;  siquidem  plures  actus  ha- 
bent  hanc  conjunctionem,  qni  tamen  non 
sunt  ab  homine  ut  amico  Dei,  nec  Deo  ob- 
sequium  pr&stant,  ut  patet  in  peecatia  ve- 
nialibus,  et  in  actibus  indiflerentibus  in 
individuo.  quod  Vasquez  admittit  :  crgo  ut 
opus  mereatur  de  condigno  vitam  aeternam, 
non  sutlicit  habitualis  status  gratiflB,  sed 
requiritur  aliquis  actualis  intluxus  forma- 


lis,  vel  virtualis.  Quod  motivum  expre 
D.  Thom.  in  priori  testimonio  supr 
Tum  pra?terea,  quia  ita  se  habet  status  ha- 
bitualis  peccati  ad  maculandum.  et  vitian- 
dum   actus,   qui   cum    ipso  conjunguntur. 
sicut  status  habitualis  grati  -  nifican- 

dum,  et  valorandum  actus,  qui  conjungun- 
turcumilla;  quemadmodum  enim  bomo 
;  i  -:  tiam  avertitur  a  creatura.  et  c 
vertitor  in  Deum  lanqoam  in  ultimum 
finem,  et  fit  Deo  gratus;  ita  p'-r  peccatom 
avertitor  a  D  ..ertitur  al  bonum 

proprium,  tanqoam  ad  ultimum  finen 
fit    I  in.tbilis;    atqui 

iciti  ab  homine  ma- 

colantor  unctionem  ad  pec- 

catum  habitoale,  sed  solum  perordin 
nem  formalem,  ant  virtoalem  ad  propriom 
ifl  finem,  alioqui  omm 

juod 

ralsum,  un,   ut  :nus 

tract.  prssced.  di  rgo  ut  ope- 

rati  ritoria,  non  suflicit.  q  i    I 

ciatur  ab  homine  j  njunga- 

tur  cum  statu  habitualifl  gr 

liritor,  qoo  l    per  grati  im  ordin 
formaliter,  vel  virtaaliter  in  Denm  ulti- 
mum  fim 

ufirmator  ratione  sup» : 
lo  minime 
niam  nequit  operatio  i  le  cond 

mium,  niai  ejut 
I    per   1 .     .         I   ictufl  v.  g.  virtu- 
tom  moraliom  acqoisitarom  conjungantur 
cum  statu  habituali  gratia?,  n«  lant 

rem  vil  njunctio 

est  insutliciens,  ut  pradicti  actus  i 
tur  vitam  sternam  de 
minor,  ([ini  valor  operationii  somitnj 
ejus  princip  ili,  *-t  in  prflB- 

haberi,  ai  :ot  omnis  alia  operationifl  perfec- 

principiom  radicale  oj 
meritorii  d< 

r  hoc.   : 

i  virtutum     moralium    conjungantur 
cum  statu   habit  itur. 

quod  habeant  principium  r 
valoris  cum  vil 
honc  dicendi  modnm 

aola   \al<-r.'in   vit.o  a?tern  roat, 

non    est    principiu: 
rum  actuum,  s 

erg-  [ood  actos  virtotom  m 

acqoisitarom  conjongantor  cum  stata  habi- 
tualis  gratiae,  non   ada?quant  valorem 
aBternae.  Necprodeel  dicere  cum  \ 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


587 


quod  praedicti  actus  fiant  medio  auxilio 
speciali  dato  per  Christum  :  tum  quia  istud 
auxilium  non  adaequat  valorem  vitao  aeter- 
nae  :  tum  quia  praedictum  auxiliumin  Vas- 
quii  opinione  est  entitative  naturale,  et 
subinde  inferioris  ordinis  ad  pracmium  : 
tum  quia  falsum  est,  quod  ad  singula  bona 
opera  moralia  requiratur  speciale  auxi- 
lium.  Recolantur  quac  contra  hunc  Autho- 
rem  diximus  tract.  prxced.  clisp.  2,  dub.  2, 
et  disp.  3,  dub.  9. 
livuu-i  80.  Exemplum  autem  operum  Christi 
mdis-Dornini  inhac  responsione  propositum  ni- 
litur.  j^  probat,  ob  duplicem  rationem  dispari- 
tatis.  Prima  est,  quod  operationes  proce- 
dentes  ab  humanitate  Christi,  procede- 
bant  etiam  a  supposito  divino  ut  quod ;  nam 
operationes,  ut  docent  communiter  Theo- 
logi,  et  Philosophi,  sunt  suppositorum, 
qnocirca  mutuabantur  a  praedicto  principio 
infinitam  aestimabilitatem  moratem.  Se- 
cunda  est,  quod  inter  dignitatem  persona- 
Iem,  qualis  erat  dignitas  Christi  Domini, 
et  dignitatem  habitualem  accidentalem, 
qualis  habetur  per  gratiam,  interest  maxi- 
mum  discrimen.  Quoniam  dignitas  perso- 
naetotaoffertur,ettota  subjicitur  inquolibet 
obsequio,etopere  meritorio  :  unde  si  Rex  se 
humiliat,nequit  suam  dignitatem,ut  sic  di- 
camus,restringere,et  alteri,cui  se  humiliat, 
nonsubjicere;et  consequenter  opus  dignifi- 
catur,et  valoratursecundum  totam  dignita- 
tem  personae,  tanquam  per  formam  mora- 
lem.  Ethacratione  opera  Christi  Domini 
procedentis  a  persona  divina,  et  infinitae 
dignitatis  fuerunt,  et  infiniti  valoris.  Caete- 
rum  dignitas  habitualis  accidentalis  pror- 
sus  subjicitur  arbitrio  habentis  illam,  tam 
in  applicatione,  quam  in  tempore,  et  modo ; 
habitibus  enim  utimur  quando,  et  prout, 
et  quantum  volumus.Unde  personaoperans 
non  digniftcat  suam  operationem  dignitate 
gratiae  secundum  totam  ejusdem  gratiao  in- 
ionem  ;  sed  secundum  mensuram  in- 
fluxus,  qao  operatar.  Alioqai  habens  gra- 
tiam  ut  centam,  et  eliciens  actum  virtutis 
moralis  acqaisits  intensnm  ut  unum,  vel 
.  mereretar  jaxta  latitadinem  totius 
tiac,  atqne  ideo  mereretar  gloriam  ut 
centam,  qaod  estomnino  falsum.  Quamo- 
brem  -i  Buppositam  habens  gratiam  nullo 
lo  ca  utatur,  iUaroque  non  applicet  ad 
influendum,  sed  per  alioa  habitus  inflaat, 
nallatenus  gratia  dignificabit  actaa  illos, 
'  perindese  habebit  ad  angendaro  eoram 
tn,  acsiineo  inppositonon  adeaaet. 


SIO. 


Et  consequenter  si  actus  vel  naturales, 
vel  supernaturales  in  instanti  justificatio- 
nis  eliciti  nullo  modo  dependeant  a  gratia 
sanctificante,tanquam  a  principio  effectivo, 
sed  puro  concomitanter  se  habeant,  non 
participabunt  ejusvalorem,  neceruntme- 
ritorii  vitae  aelernae  de  condigno. 

81.  Secundo  respondent  alii  concedendo,  A1ifflcva" 
quod  ut  actus  sit  de  condigno  meritorius 
yitao  aeternae,  debet  dependere  ab  aliquo 
influxu  effectivo  gratiae  sanctificantis  ;  asse- 
runt  tamen,  non  requiri,  quod  iste  influ- 
xus  debeat  terminari  ad  substantiam  actus 
meritorii,  sed  sulTicere,  quod  terminetur 
ad  modum  aliquem  formationis,  seu  rela- 
tionisad  praemium.Undeargumentum  nos- 
trum  non  concludit,  quod  actus  meritorii 
in  instanti  justificationis  existentes  proce- 
dant  secundum  substantiam  a  gratia  habi- 
bituali,  sed  solum  quod  dependeant  ab  illa 
secundum  modum  formationis.  Cum  quo 
tamen  recte  cohaeret,  quod  praedicti  actus 
considerati  secundum  suam  substantiam 
procedant  a  solo  auxilio  actuali,  et  suppo- 
nantur  simpliciter  ad  gratiam  sanctifican- 
tem.  Quod  significasse  videtur  D.  Thom.  d.  Tho. 
quxst.  28,  de  VeriU  art.  8  ad  4,  his  ver- 
bis  :  «  Dicendum,  quod  sicut  actus  forma- 
«  liter  perficit  potentiam,  ita  quod  ex  habi- 
«  tu  relinquitur  in  actu,  est  formale  res- 
«  pectu  substantiae  actus,  quam  potentia 
«  ministrat.  Et  sic  habitus  est  formale 
«  principium  actus  formati,  quamvis  res- 
«  pectu  formationis  habeat  rationem  causae 
«  efiicientis.  »  Quo  loquendi  genere  expres- 
sit,  non  requiri,  ut  actus  sit  formatus, 
et  meritorius,  quod  gratia  influat  effective 
in  ejus  substantiam,  sed  sufficere  quod  effi- 
ciat  modum  formationis. 

Sednec  ista  responsio  diluit  vim  nostrae  impog* 
rationis,  et  refellitur  ex  dictis  :  quoniam 
nequit  aliquis  actus  esse  meritorius  decon- 
digno  vitac  aotornae,  nisi  procedat  a  gratia 
tanquam  a  principio  effectivo,  saltem  res- 
pcctu  formationis,  seu  modi  intrinseci 
valorantis  actum  :  sed  nequit  sic  dc- 
pendere  a  gratia  ,  nisi  etiam  dependeat 
qnoad  substantiam,  et  cntitatcm  :  ergo  vel 
concedendum  est,  quod  actus  contritio- 
nis.et  charitatis  eliciti  in  instanli  justifi- 
cationis,  et  considerati  secundum  substan- 
tiam,  et  entitatem,  proco^nt  a  gratia 
sanctiflcante,  quod  intendimus  ;  vel  negan- 
dum  est,  praedictos  actus  esse  do  condigno 
meritorioa  vilac  ;f.'tcrnac,quodest  absurdum. 
Consequentia  patet.  Major  etiam  liquet  ; 


588 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


nam  secluso  omni  influxu  gratiao,  tam  in 
substantiam,  quam  in  modum  operationis, 
nequit  gratia  aliter  eam  dignificare,   nisi 
per  meram   conjunctionem,  seu  coexisten- 
tiam    in  eodem  supposito,    ut    explicabat 
prima  responsio,  quam   supra   rejecimus. 
Minor  autem  ostenditur  :  tum  quia  modus 
ille  informationis  non  terminat  propriam 
actionem,   nec    producitur  independenter 
asubstantia  actus,  cui  inest.  Kthac  de  cau- 
sa  licet  virtutes  non  ordinentur  per  se  ad 
entitatem  actus  virtuosi,  nequeunt  tamen 
attingere  modum  rectitudinis,  qaem  per  se 
respiciunt,   nisi    prius    exequutive   simul 
cum  potentia  altingant  entitatem  actus,  cui 
rectitudo  inest.  Unde  etiam  per  se  attin- 
gunt  ipsam  entitatem  operationis,  nonqui- 
clem  sumptam  materialiter,  et  praBcisive  a 
modis  rectitudinis,  vel  facilitatis  ;  sed  con- 
sideratam   formaliter  in  esse  fundamenti 
utriusque  modi,  ut  diximus  tm<t.  12, 
1,  du6. 3,  §  i,  concl.  4.  Ergout  gratiasanc- 
tifLcans   producat  illum  modum  informa- 
tionis,  et  dignitatis,  quam  hx>c  responsio 
admittit  dependere  ab  illa  t  uaquam  a  prin- 
cipio  eifectivo,  debet  per  priua  influere  ac- 
tive,vel  imperative,vel  elicitiveinsubstan- 
tiam,et  entitatem  illorum  actuum,qui  ; 
dictu  modo  afficiuntur.  Tum  etiam,  quia 
virtus  gratiae  uequit  influere  in   modum 
actus,  nisi  per  actionem  elicitam  a  potentia ; 
quippecum  virtus  non  inflnat  solitari 
divisive  a  potentia  :  se  1  aon  requiritaractio 
distincta   ab   ea,  quaB  bstantia 

operatiouis,   ut  sati  Liquet,  alioqui 

prior  lll.i  actio  non  esset  \  irtaosa,  nec  ha- 
beret  modum  virtutis  :  ergo  virtus  gratiae 
simul  cum  potentia  influil  active  io  e 
tantiam  actus  virtuosi  :  ita   tamen,    q 
operatio  secundum  substantiam  correspon- 
deat  perse  potentiae  modoinfradeclarando, 
et  secundum  modum   rectitudinis  i 
pondeat  per  se  virtuti.  Caeterum  Bicut  po- 
tentia  non  attingil  ,  substantiam  ac- 

tus,  sed  etiam  extenditur  ad  modum  recti- 
tudinis :  ita  virtus  non  attingit  praecise  mo- 
dum  actus,  sed  etiam  praevie  producil 
substantiam  ejus. 
iperitm  iS'i.  Et  hinc  obiter constat,  quidinten 
TbomS.'  D.  Thom.  in  testimonio  supra  relato,  cum 
asserit,  habitum  esse  formale  principium 
actus  formati,  et  habere  rationem  causa) 
effectivae  respectu  formationis.  Nam  cum 
substantia  actus  non correspondeal  habitui 
tanquam  terminus  per  se  inspectus,  aut 
inlentus,  sed  tantum  potentiae  ;  merito  ac- 


tus  secundumsubstantiam  acceptuscompa- 
ratur  habitui  tanquam  substratum  mate- 
riale,  quod  per  habitum  furmandum,  et 
perficiendum  est.  Caeternm  formatio  ipsa 

e  sit  differentia  essentialis  op«;rati' 
sive  modus  ei  superadditusj  est  effeetm 
se  inspectus,  et  mtentus  ab  habitu  ;  etcon- 
sequenler  habitus  e  itionem 

causa^  efiicientis  respectu  formationis,  sup- 
plet  quippe,   q  I  ntia  st-cundu: 

non  habet.  Quod  tamen  non  impedit,  ut 
habitus  simul  cum  potentia.  t. '  ivi- 

sibilem  inlluxum  concurrat  per   priu 
substantiam  0]  I  furma- 

tionis  modum,  ut  nuper  dicebamus.  1 
.m  cum   m  rmationis  mult> 

sil  differentia  specifica  nis,  et  non 

ab  ejus  sabstantia,  >tius  ip- 

turaliz'  ratio,  at 

ir  in  ordine  supei 
lionem  non  importaret  su! 

rationia  [  isive  ai 

tia.  In  q  i  D.  Thom.  .  L  171, 

art.  1   ad  ."..  dixit  :  donum 

itiaB  hominem  i  tuod 

»  snpra  naturam  humai  todqni- 

dnplicil 
.  tntum 
i  miracula  facei 
ir.  ctus 

nondaturbominidonomgratiae  habituale. 
Alio  I  rapra  natnram 

tnam  qnantnm     1  ::.   lum  actus,  non 
item  quantum  ad  substanti 

i.itur 
:ium  gratioc  hahito  ]  :i  tocna 

miilimui 
relato,  ut  ea 
sicut   I).   Thom.    in 
dit,    quod    .  habitus     chan' 

inflnant  in  snbstantiam  actus  charitatis, 

actni  :tim 

communi    Thomistarum 

.    . 
attingitsnbstantiam, 

operationem  consid  .mdum  dif- 

pecificam  iquam  molum  actus 
appellat,  qoia  determinat   on 
superiores)  it.i  in  alter  >nio,  q     I 

nobis objicitar,  noni  I  habit.; 

habeat  effectivei  m  actnm  .m. 

et  meritorium  Inm  intendit,  iiuod 

ratio  per  se   inspect  .b  qua 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


589 


spcn 
data 
agis 
rerti- 
(ur. 


rationes  effective  attinguntur,  sitipsa  for- 
matio  habitui  correspondens  :  sive  haec 
formatio  sit  motus  actui  superadditus,  sive 
pertineat  ad  differentiam  ejus  specificam, 
ut  de  actu  charitatis  statuimus  disp.  pncced. 

dub.  6,  §  7. 

83.  Urgetur  amplius  impugnatio  nuper 
facta  :  quoniam  actus  existentes  in  instanti 
justificationis,  nequeunt  esse  de  condigno 
meritorii  vitae  aeternae,  nisi  proveniant  a 
gratia  medio  influxu,  sive  imperio  chari- 
tatis  :  sed  charitas  imperat  immediate 
substantiam  actuum  :  ergo  praedicti  actus 
nequeunt  esse  meritorii,  nisi  dependeant 
secundum  substantiam  ab  influxu  gratiae 
medio  imperio  charitatis.  Consequentia 
patet.  Et  minor  videtur  manifesta,  quia 
charitas  nequit  imperare  aliis  virtutibus, 
ut  efliciant  modum  per  se  pertinentem  ad 
charitatem  ;  sed  eatenus  eis  imperare  di- 
citur,  quatenus  eas  movet,  et  inclinat,  ut 
in  propriamateria  operentur,  ad  quod  con- 
sequitur  modus  ille  proprius  charitatis  : 
haec  igitur  imperat  immediate  substantiam 
actuum.  Praesertim  quia  influxus  imperati- 
vus  non  attingit  effectum,  nisi  medio  ali- 
quo  principio  elicitivo  :  unde  sicut  princi- 
pium  proxime  eliciens  elicit  immediate 
substantiam  actus,  et  ea  mediante  modum 
ipsius  ;  ita  principium  imperans  imperat 
immediate  substantiam  operationis,  et  ea 
mediante  illius  modum.  Major  est  expresse 
D.  Thom.  quzst.  seq.  art.4,  ubi  ait  :  «  Vita 
<<  aeterna  in  Dei  fruitione  consistit.  Motus 
«  autem  mentis  ad   fruitionem  divini  boni 

f  proprius  actus  charitatis,  per  quem 
u  ornnes  actus  aliarum  virtutum  ordinan- 

irin  hunc  finem,  secundum  quod  aliao 
«  virtutes  imperantur  a  charitate.  Et  ideo 
«  meritum  vitao  a^ternae  primo  pertinet  ad 

-  charitatem,  ad  alias  autem  virtutes  se- 
k  oundario.  secundum  quod  earum  actus  a 

-  charitate  imperantur.  »  Et  idem  docet  in 

.  Et  similiter  D.  Leo  Papascr/n. 

10,  de  Quadrages.   inquit  :   «  Nudae  sunt 

i  omnessine  charitate  virtutes,  nec  potest 

'  dici    frnctuosum,  qaod    non  dilcctionis 

partas  ediderit.  »Et  D.  Gregor,  hom.7t 

in  Evang.  ait  :  «  Nihil  viriditatis  habet  ra- 

i  mus  boni  operis,  nisi  manserit  in  radice 

"  dilectionis.     !■:■•:  qaibas,  etaliis  te  timo- 

mittimus,  constat  gratiam  non 

infloere  in  actus  meritorios,  quatenus  ta- 

lio  imperio  charitatis.  vx  ratio 

i  iorj  (  t,  quam  tradit  D.  Thom.   loco 

;  nam  i         ;  tia  non  sit  imme  liate 


operativa,  ut  vidimus tracl.  prxced.  disp.  3. 

dub.  4,  nequit  active  influere  in  operatio- 

nem,  nisi  mediante  aliqua  virtute  impera- 

tiva    proxima  :  virtus    autem    respiciens 

Deum    ultimum  finem,  qui  est  terminus 

proprius  actus  meritorii,  ut  moritorii,  est 

sola  charitas  :  ergo  gratia  nequit  in  actum 

meritorium  influere,  nisi   medio  influxu, 

seu  imperio  charitatis. 

84.  Dices  cum  Joan.  a  S.  Thom.  ad  ac-  Evasio 

tum  meritorium  duo  requiri,  et  suflicere,  e*  J°*!n- 
„  .  /.  , .    a  S.  Tlio. 

nempe  iormationem  per  gratiam,  et  ordi- 

nem  ad  ultimum  finem  :  ex  quibus   illud 

primum   convenit  actui  contritionis,   vel 

amoris  existenti  in  instanti  justificationis 

per  consortium,  sive  unionem  ad  gratiam 

in  eodem  instanti  existentem  ;posterius  vero 

convenit  actui  media  charitate,  non  quia 

habitus  charitatis  influat  active  in  praedic- 

tum  actum,  sed  quia  auxilium  transiens,  a 

quo  elicitur,  est  moraliter,  et  virtualiter 

ipsa  charitas. 

Hoc  tamen  effugium  manet  satis  praeclu-  RefeiU- 

sum  ex  dictis.  Tum  quia  juxta  hunc  discur- 

rendi  modum,  gratia  non  habet  influxum 

effectivum  in  actus  meritorios  ;  et  ita  non 

praecontinentur  in  principio  mediato,   vel 

immediatoejusdem  valoris  cum  praemio  : 

quod  esse  falsum,    satis  constat  ex   dictis 

contra  primam  responsionem.  Tum  etiam, 

quiautexpresseasseritD.Thom.  quaest.  14.  d  tIio. 

de  Verit.  art.  5  ad  ult.  «  Non  potest  esse, 

«  quod  actus  Pidei  »  (idem  intellige  de  aliis 

actibus)  «  sitformatus  gratia,  et  non  chari- 

«  tate;  quia  gratia  non  habet  ordinem  ad 

«  actum,  nisi   charitate   mediante  :    »  sed 

ordo,  quem  gratia  habet  mediante  chari- 

tate  ad  alios  actus,  est  in  genero  causae  efli- 

cientis  ;  in  aliis  enim  generibus  non  im- 

portatur  hujus  depondentiae  ordo  :    ergo 

formatio  actus  per  gratiam  debet  exerceri 

mediacharitate.  Tum  praeterea,  quia  auxi- 

lium  illud  transiens,  quod  dicitur  virtua- 

Iiter  charitas,   nequit  ita  appellari ,  quia 

virtualiter  contineat  habitum    charitatis, 

cum  sit  inferius,  quam  illa  :  sed  ad  sum- 

mum  potest  illud  oflicium  virtutis  obire, 

quatenus  est  virtus  subordinata  charitati  : 

ergo  influxus  ejus  est  virtualiter  influxus 

ch  ii  iiatis :  ergo  et  gratiae  sanctificantis,  cui 

habitus  charitatis  esscntialit^^  subordina- 

tur ;  et  ita  de  primo  ad  ultimum  conceden- 

damest,  quodgratia  sanctificans  praacedat 

in  genere  causae  efficientis  actus  meritorios 

tentes  m  instantiante  justificationem ; 

et  consequenter  relabitur  Adversarius  in 


o90 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


nostram  assertionem.  Tum  denique,  quia 
non  solum  contritio,  v.  g.  sed  etiam  alii 
actussupernaturalesin  instanti  justificatio- 
nis  concurrentes  sunt  meritorii  vitae  ajter- 
nae ;  sed  nequeunt  meritorii  esse,  nisi  pro- 
veniant  ex  influxu  proprio  habitus  chari- 
tatis  tuncexistentis :  ergo  idemestdicendum 
deactu  contritionis,  atque  ideo  frustra  re- 
curritur  ad  auxilium,  quod  moraliter  et 
virtualiter  sit  charitas.  Secunda consequen- 
tia  patet  ex  prima,  et  haec  constat  a  pari- 
tale.  Major  vero  videtur  cerla,  et  conceditur 
ab  Adversariis.  Minor  vero  suadetur  ;qao- 
niam,  ut  inquit  D.  Thom.  quacit.  seq.  art.  1 
ad  3  :  «  Fidei  actus  non  est  meritoi 
«  nisi  fides  per  dilectionem  operetor,  at 
«  dicitur  ad  Galat.  5.  Similiter  etiam  actns 
u  poenitentiae,  et  fortitadinis  non  est  i 
«  torius,  nisi  aliqais  ex  charitate  haec 
«   retur,  secundum  illud  l  inth.  13: 

«  Si  tradidero  corpus  meum,  ita  atardi 
«  charitatem  autem  non  haboero  ,  nihil 
«  prodest.  »  Si  autem  praedicti  actos  aon 
proveniantex  inflaxu  proprio  habitascha- 
ritatis,  non  potest  verificari,  qaod  eoram 
principia,  nempe  fides,  et  ali  e  virl 
operentur  per  dilectionem  •,  siqui  lem  in- 
ilinint  anlegratiam,  et  charil  item,  el  inde- 
pendenterab  illistutAdvei  currunt; 

et  gratia,  et  charitas  Bupervenientea 
concurrunt  active,  nec  active  movent, 
sc  habenl  concomitanter. 
Prima      85.  Nec  refert,  si  in  favorem  atria 

0  ,e<  °*  responsionis  objicias  primo :  quoniam 
tus  fidei   regulans  actum  contritionis, 
amoris  disponentom  ad  justificationem  im- 
pii,  non  procedil  effective  secundam  Buam 
substantiam  a  gratia,  vel  charitate; 
lum  a  fide,  quaa  potest  ante  illud  insl  ins 
praeexistere  •.  el  tamen  praadictos  actus 
est  meritorius,  ut  nuper  dicebamus  .- 
ut  actus  concurrentes  in  instanti  justi 
tionis  sint  meritorii,  vel  sufficit  qno  1  con- 
jungantur  cum  gratia,  ul  iu  prima 
sione  dicitur;  vel   saltem  non  requiritur, 
quod  secundum  suam  substantiam  proce- 
dant  a  gratia,  sedsullicit,quod  abea  depen- 
deantsecundum  aliquem  modum  perfectio- 
nis  sibi  superadditum,  ut  asseril  secunda 
responsio. 

Sjcctic?     Sewmdo:nam  si  adultus  cum  attriti 

'accedat  ad  sacramentum  pcenitentiae,  illa 
attritio  formatur  ,  et  fit  meritoria  vitae 
aetenuc ;  et  tamen  ea  contritio  secundam 
substantiam  accepta  non  procedil  a  gratia, 
siquidem  habet  esse  ante  instans,  in  quo 


gratia  infunditur  :  ergo  ut  operati 
sit  meritoria  vil  .tur, 

quod  secundum  substantiam  ac  t>en- 

deal  a  gratia  sanetificante,  tanquam  a  prin- 
cipio  effectivo.  Major,  ii  fSeultas, 

ostenditur;  quia  opera  bona  hominia 
sunt  meritoria  vit  e 

cil.  Tri  I.  -  Uritio  autfm  in 

instanti,  in  quo  impios  justificatur  i 
sacramentum  ,  «--t    opna   bonum  hominh 
justi,  ut  ex  se  liquetj   i    i         |  merit 
['\:-    rtim    ;  li  t   aullua  esl  adultus  ,  qui 
consequatur  glori  un  praa  i 
haereditatis, 

lum  coronae,  ut  communiter         qunt 
.  Trident.  I 
leo  omnis  adull 
bei  habere  aliquem  actum  i  sed 

fieri  irgumeo 

•  alium  actam,velopusbonum,nisi  atlri- 
tiom  -  iri"  conoe  lend 

quod  pr  il  meriti  i 

ed  tt. 

Ad  prii 

majorem  ;  qaia  I  actus 

in  bo  t  prima  production 

justificationis,  bj  t  u 

[uiritar ,   al 

^iiit  meritorii,  ] 

jam  in  ipso  instanti  le  it  in 

i  a  prui 
m  ilto  instanti 

sul»'  ati,  t  tn  ; 

principio  radicali ;  • 

conservatii  :.roillo  instanti 

!-i  h  ibit 
a  gratia  habituali.e 

tum 
charitatis,  sil  ipso 

•  BBcienti 

diap,  7.  </•■ 

t  I».  Thom.  '/"  '.  "'/.  I, 

ubi  gamentam, 

Dispositi  mam,  com  qua  in 

«  tur  forma,  tal 
«  ii«  :i  i    test,cum  ^it  ii. 

im  igitur  motus  fidei  possil  i 
.  \  idetur  quod  justifica 
beat  attribui  motui  fidei:  »  ri  I  in 

hunc   inodum    :    ■   Dicendum,  quod  licet 
«  credere  l>eo.    vel  Deum   | 
«  justitia  ;  tami  m,  quod 

esl     tus  fid  i  formats,  sine 

8r 


•    nri 
Tn.ta 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


591 


Solvitur 


«  gratiaesse  non  potest.  Et  tale  credere 
«  requiritur  ad  justificationem  ,  ut  patet 
«  Hom.4:Credentiineum,quijustificatim- 
«  pium,  fides  reputatur  ad  justitiam.  »  Ubi 
aperte  docet  D.  Thom.  actum  fidei  non  ha- 
bere  rationem  ultimae  dispositionis  ad  gra- 
tiam,  nisi  sit  actus  fidei  formatae,  quod  ex- 
plicatur  per  credere  in  Deum.  Quid  autem 
addat  credere  in  Deum  supra  credereDeo, 
vel  Deum,  explicat  ipse  S.  Doctor2,2,  qusest. 
2,  art.  2  in  corp.  ubi  ait  :  «  Si  vero  consi- 
«  deretur  tertio  modo  objectum  fidei,  se- 
«  cundum  quod  intellectus  est  motus  a  vo- 
«  luntate,  sic  ponitur  actus  fidei  credere  in 
«  Deum ;  veritas  enim  prima  ad  volunta- 
«  tem  refertur,  secundum  quod  habet  ra- 
«  tionem  finis.»  Ex  quibus  liquet,  quod  licet 
homo  per  habitum  fidei,  et  independenter 
a  charitate  possit  credere  Deo,  vel  Deum, 
ut  patet  in  peccatoribus  fidelibus  ;  nihilo- 
minus  nequit  credere  in  Deum,  nisi  per 
charitatem  moveatur  in  Deum  ultimum 
finem  ,  qui  est  proprium  ipsius  charitatis 
objectum.  Qua  ratione  dixit  D.  Thom.  priori 
testimonio,  quod  credere  in  Deum  est  actus 
fidei  formatae,  qai  a  justitia  separari  non 
potest.  Cum  ergo  de  assensu  fidei,  qui  est 
credere  in  Deum,asseratesse  ultimam  dis- 
positionem  ad  justitiam,  palam  sequitur, 
quod  praedictus  actus  non  habeat  rationem 
ultimae  dispositionis,  nisiagratia,  et  chari- 
tate,  tanquam  a  principio  effectivo,  vel  per 
elicientiam,  vel  per  imperium  dependeat. 
Liquetetiam,  quam  aperte  S.  Doctor  faveat 
mutuae  causalitati  inter  gratiam  et  ultimas 
dispositiones  ad  eam  recipiendam.  Per 
quod  magis  roborantur  quae  diximus  toto 
dub.  prxced.  et  §  prxced. 

Ad  secundam  objectionem  respondetur, 
tripliciter  posse  conlingere,  quod  attritio 
concurrat  ad  sacramentum.  Primo,  si  in 
[pso  instanti,  in  quo  perficitur  sacramen- 
tum,  et  impius  justificatur,  attritio  perse- 
veret  in  se  formaliter.  Secundo,  si  nonper- 
manoat  formaliter  in  seipsa,  perseveret 
tamen  virtoaliter  in  aliquo  alio  actu  libero, 
ethonesto,  qni  tunc  formaliter  adsit.  Ter- 
tio,  si  nec  in  seipsa,  nec  in  alio  actu  per- 

f(t  formaliter,  aut  virtualiter  physice; 
permaneat  tamen  moraliter,  quia   retrac- 

non  est,  ut  contingeret,  si  quia  prae- 
ttritione,  et  confessione  alienaretur 

nsibus  ante  absolutionem  sacramenta- 

\em.  Concedimusergo,attritionem  inprimo 

e  meritoriam  vitaB  aHernaBj  sed  id 

oon  riabetex  meraconjunctionead  gratiam 


sanctificantem,  sed  quia  prout  in  illo  ins- 
tanti  conservatur,  dependet  a  gratia  tan- 
quam  a  principio  effectivo  radicali,  cui  au- 
xilium  attritioni  deserviens  subordinatur. 
Dependet  etiam  attritio  tunc  permanens  a 
charitate,  vel  quia  haec  virtus  in  primasui 
infusione  prorumpit  in  propriam  operatio- 
nem,  qua  imperat  omnes  actus  tunc  elici- 
tos,  aut  conservatos,  eosque  refert  ad  Deum 
ultimum  finem,  ut  docuit  Cajetan.  1,  2, 
quxst.  113,  art.  3  ;  vel  quia  licet  charitatis 
habitus  in  operationem  non  exeat,  ab  eo 
tamen  effluunt,  et  dimanant  modi  quidam 
relationisperficientes  potentias,  habitus,  et 
actus  proprii  suppositi  ,  per  quos  mediate, 
vel  immediate  eos  refert  ad  proprium  fi- 
nem,  ut  ex  professo  explicabimus  tract.seq. 
disp.  4,  dub.  5  et  dub.  6.  Idem  proportiona- 
biliter  in  secundocasu  dicimus  de  illo,  aut 
illis  actibus  honestis,  in  quibus  attritio  vir- 
tualiter  perseverat.  In  tertio  vero  casu  di- 
cendum  est,  hominem  per  sacramentum 
cum  attritione  justificari ,  non  tamen  me- 
reri  vitam  aeternam,  quia  in  instanti  justi- 
ficationis  nullum  habet  actum  honestum, 
qui  possit  per  gratiam  tunc  productam  di- 
gnificari.  Unde  si  homo  alium  actum  non 
eliceret  in  tempore  immediate  sequenti, 
vel  quia  statim  moreretur,  vel  quia  per- 
petuam  amentiam  incurreret,  non  conse- 
queretur  gloriam  per  modum  coronae,  et  ut 
praemium  suismeritis  debitum,  sed  tantum 
per  modum  hacreditatis. 

86.  Nec  oppositum  collieitur  ex  canone  ^ens 
Tridentino;  nam  Concilium  statuit,  opera Trident. 
bonahominis  justificati  esse  meritoria  vi- 
ta3  aeternae.  In  nostro  autem  casu  nulla,  ut 
supponitur,  dantur  opera  bona,  quae  justi- 
ficatus  fecerit :  unde  praedictus  casus  alienus 
est  a  detorminatione  Concilii.  Quod  ut  evi- 
dentius  constat,  ejus  verba  subjicimus  :  «  Si 
«  quisdixerithominisjustificati  bonaopera 
«  ita  esse  donaDei,  ut  non  sintetiam  bona 
«  ipsius  justificatimerita;  aut  ipsumjusti- 
«  ficatum  bonis  operibus,  qu;e  ab  eo  per 
«  Deigratiam,  et  Jesu  Chrisli  meritum,  cu- 
«  jus  membrum  vivum  est,  fiunt,  non  vere 
«  mereri  augmentum  graliao,  vitam  aeter- 
«  nam,  et  ipsius  vitae  aoternae,  si  tamen  in 
«  gralia  decesserit,  consoquutionem,  atquo 
«  etiam  gloriaeaugmenlum,  anathema  sit.» 
Sed  pro  rnajori  intelligentia  eoruin,  quae  in 
hoc§diximu8,  videnda  omnino  sunt  quao 
dicemus  tract.seq.  disp.  I  per  totam,  ubi  ex 
professo  ftrmabimus  ea  princi])ia,  quibus 
innititur  argumentum  hactenus  factum. 


592 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


§  III. 

Roboratur    aliis  motivis  nostra    conclusio. 

Aiiud        87.  Tertio   potost  assertio  nostra  fulciri 
V™r,    alia  ratione  desumpta   ex   D.  Thom.  locis 
lione   statim  referendis,  quac-  sic  formatur;  nam 
wm,    actus  amoris,  quem  Christus  Dominus  eli- 
cuit   in   primo  conceptionis  instanti,    fuit 
dispositio  ad  gratiam  habitualem  sanetifi- 
cantem  ;  ettamcn  pracdictus  actus  processit 
ab  eadem  gratia,  tanquam  a  principio  ef- 
fectivo  :  ergo  actus,  quo  purus  homo  ultimo 
disponitur  ad  justificationem,  procedit  effiec- 
tive   a  gratia  sanctificante.    Consequentia 
patet :  tum  quia  si  semcl  inChristo  Domino 
componitur,   quod  actus  amoris  pn 
effective  ab  eadem  i  ,  ad  quam 

poait,  nalla  repugnantia 
cur  idem  n  I  it  in  aliia  i>  iris  homini- 

bus.  Tiun  quia  justificatio  Chri  wm- 

ptar  nostr  d  justificationi    i 
sanctificatus  est  mediis  tctibus,qui  agratia 
sanctificante  pr  tt,  idempr  |  ortio- 

nabiliter  de  jnstificatione  ca  terorum  homi- 
num  dicendum  est.  Major  autem  | 
authoril  ite  exj  m  il   r  itione  D. 

D.Tho.  Thom.  3  part.  <[urst.  34,  art,  3,  nbi   I 
habet  :  o  Dicendum  quod  Christos  in  primo 
instanti  suaa   conceptii 
init  per  gratiam.  Est  autem  dupl 
iific;itio  :  una  qui  lem  odultorum,  qui  se- 
cundum  propriom  actum  sanctificantur. 
Alia  autem  puerorum,  q 
-  socundum  proprium  actum  fidei, 
cundum  fidem  p  irentum,  vel  1 
Prima  autem  sanctificatio  e  tior, 

qiinm  secunda;  sicut  act  tior, 

<    quam  habitus  ;  cf  quod  est  p  l  I 

est  per  aliud.    Cum  ei 
Christi  fuerit   perfa  i  >  (qni 

sanctificatus  est,  ul  esset  aliornm  sanctifi- 
cator)  «  consequens  est,  quod  ipse  secnn- 
dum  proprium  motum  Iiberi  arbitrii  in 
«  Deum  f uerit sanctificatus.  i  Minoretiam 
probatur,  tumexeodem  D.  Thom,  .'^  /></W. 
quast.  7,  art.  1.  ubi  probat,  iti  ChristoDo- 
mino  fuissegratiam  habitualem,  nt  pcrfecte 
elioeret  supernaturales  operationes  cogni- 
tionis,  ct  amoris.  Et  ad  3  addit  :    Se  l  qnii 

praeter  operationem  divinam  0] 
«  ncrc  in  eo  operationem  humanam,<  por- 
«  tuitin  eo  esse  habitualem  gratiam,  per 
«  quam  hujusmodi   operatio  in 
a   pcrfccla.   »  Constal  autcm  aetum  amoris, 
[uem  Christus  Dominus  in  primio  suae  con- 


ceptionis  instanti  elicuit,   f  pentio- 

nem  perfectam  :  ergo  prcdictus  am 
cessit  a  gratia  habituali  tanquam  a  princi- 
pio   effectivo.  Tum  etiim,   quii  ut   docet 
idem  S.  Doctor  1,2,  qumtt.  1 10,  nal- 

lum  agens  naturale  inclinatur  perfecte  in 
suum  finem,  nisi  praeter  actualom  motio- 
nem  habeat  aliquam  formam  permanentem. 
quao  sit  principium  |  B  inclin 

Et  cx  hoc  principio  concludit  :     M  ilto 
«  tur  magis  illis.  quos  Deus  movet 
<(  sequcndum  bonum  supcrnaturale  ffil 
i  num.  infnndit  aliquas  formas,  seu  qua- 
•  litates  su|  i,  secunlum   quas 

i  suaviter,  ct  prompte  ab  ipso  moveantur 
1  buiium  xdcrnum  im.   Et 

«  sic  donum 
Cum  ergo  amor,  qnem  Chr 

instanti  elicuit,  fnerit  perfecta  incli- 
im   ultimum  fincm,   sequitur 

!tfi- 
.  rumdeni  :nor 

non  ; 

quam  a  prin 

dem  gratiam;  qoia  pi  uun 

infiniti  v.i 
'  .  ttitu  Line  sabs- 

t  tuti  ili.  ■  :  qno  mhil  am- 

ptii; 

cst  a;    ■  tra  D. 

.  itur 
r  a    rhe 
r  proces  nte  t  m- 

quam  a  principio  effectivo.   Bl 
eam  non  pi  t,  quia  principinm  me- 

ritinon  to. 

J.  Huicai  :nu- 

niter  Adver  m  intel- 

tiam 
itivas,  et 

Et    in    hoc 
intelligendum  • 

D.  Thom.  / rttal  nem 

rmant  primo.  qnia  in  Chr 
nullum  erat  impedimentnm  rcmovendum 

•icin  gT 
quc  ideo  n<  ria  aliqna  dispo- 

sitio,  qu  b  animam  ejoa 
dictaa  grati  e   r  •■  ptionem.   Secnn  I  >, 
gratia,  et  virtnl  >omiao 

fucrunt    unionem    bj 
t  proprietaa  formam  :  undi 
posita  forma  non  r  .  ut 

resultent  propri 

hypostatica,  nulladispe  ^saria. 

ut 


- 


DISP.  III,  DUB.   IV. 


593 


ut  resultarent  gratia,  et  virtutes.  Actus  ergo 
amoris,  qui  in  instanti  conceptionis  adfuit, 
dispositio  non  fuit  ad  gratiam,  sed  gratiae 
complementum,  et  ornatus,  sicut  illumi- 
natio  se  habet  ad  lucem,  et  calefactio  ad 
calorem. 

Pdi^urU"  ^ec*  ^1330  resPonsi°  non  satisfacit.  Tum 
quia  aperte  contradicit  D.  Thomae ;  nam 
S.  Doctor  affirmat  Christum  Dominum 
sanctificatum  fuisse  per  proprium  actum  : 
sed  \y  per,  aliquam  causalitatem  significat; 
et  omnis  causa  antecedit  in  aliquo  genere 
suum  effectum  :  ergo  actus  amoris  elicitus 
a  Christo  Domino  praecessit  ejus  sanctifica- 
tionem  in  aliquo  causae  genere ;  sed  non  in 
alio  genere,  quam  causae  materialis  dispo- 
sitivae  :  ergo  in  hoc  genere  praecessit,  atque 
iieo  non  fuit  dispositio  pure  consequens, 
sed  antecedens.  Tum  etiam,  quia  D,  Thom. 
asserit  Christum  Dominum  fuisse  sanctifi- 
catum  eo  sanctificationis  modo,  quo  adulti 
sanctificantur  :  sed  alii  adulti  sanctifi- 
cantur  per  dispositionem,  quae  ordine  na- 
turae  gratiam  antecedit,  ut  constat  ex  eodem 
S.  Doctore  1,  2,  quxst.  112,  art.  2,  ubi 
in  genere,  et  abstrahendo  ab  statu  pec- 
cati  concludit  necessitatem  dispositionis  ad 
gratiam  habitualem  :  Gratia,  inquit,  dici- 
tur  dupliciter,  quandoque  ip.sum  habituale 
donum  Dei,  quandoque  autem  auxilium  Dei 
animam  moventis  ad  bonum.  Primo  ifjilur 
rnodo  accipiendo graliam, prxexigitur  (pende 
verbum)  ad  gratiam  aliqua  gratix  prxpara- 
tio  (perpende  iterum)  quia  nulla  forma 
potest  esse,  nisi  in  materia  disposita.  Et  idem 
docet  in  resp.  ad  3;  ergo  actus  amoris  elici- 
tus  a  Christo  Domino  fuit  dispositio  ante- 
cedens  in  aliquo  causa?  genero  gratiam 
sanctificantem.  Tum  praeterea,  quia  absur- 
dissime,  et  abutendo  vocibus  dicitur,  quod 
aliquid  est  dispositio,  et  non  est  dispositio 
ordine  naturae  antecedens.  Nam  dispositio 
m  ea  ratione,  in  qua  dispositio  est,  habet 
rationem  causae  respcctu  ejus  ad  quod  dis- 
ponit ;  alioqui  non  foret  dispositio,  sed 
[juru.s  effectus,  ut  liqaet exemplis  Ulumina- 
tionis,  et  calefactionis,  quibus  Adversarii 
lituntur  :  omnis  autem  causa  praecedit  or- 
dine  naturassnnm  effectum,  juxta  ea  quae 
iriua  diximus,  a  num.  71  ;  ergo  omnis 
dispositio  prapcedit  ordine  natarae  lormam, 
I  lam  disponit.  Tnm  deniqne;  uam  ratio 
obquam  caeteri  ;i<lMlti  indigent  generaliter 
dispositione  aliquo  modo  antecedentejusti- 
ficationem,  non  est  quia  debeant  pet  eam 
-!•  i  ab  impedimento 


peccati  (haec  quippe  ratio  non  est  generalis), 
sed  quiaoportet,  ut  qui  habet  liberum  ar- 
bitrium,  voluntarie,  et  libere  gratiam  re- 
cipiat,  ut  constat  ex  discursu  D.  Thom.  in 
prxs.  art.  3,  ubi  ait :  «  Dous  movet  omnia 
((  secundum  modum  uniuscujusque;  sicut 
«  in  naturalibus  videmus,  quod  aliter  mo- 
«  ventur  ab  ipso  gravia,  et  aliter  levia, 
«  propter  diversam  naturam  utriusque. 
«  Unde  et  hominem  ad  justitiam  movet 
«  secundum  conditionem  naturao  humanae. 
«  Homo  autem  secundum  propriam  natu- 
«  ram  habet,  quod  sit  liberi  arbitrii.  Et 
«  ideo  in  eo,  qui  habet  liberum  arbitrium, 
«  non  fit  motio  a  Deo  ad  justitiam  absque 
«  motu  liberi  arbitrii;  sed  ita  infundit 
«  donum  gratiae  justificantis,  quod  etiam 
«  simul  cum  hoc  movetliberum  arbitrium 
«  ad  donum  gratiae  acceptandum  in  his, 
«  qui  sunt  hujus  motionis  capaces.  »  Et 
loquitur  de  motu  disponente,  et  praeparante 
ad  justitiam,  ut  constat  ex  communi  om- 
nium  Interpretum  expositione.  Haec  autem 
ratio  etiam  militat  insanctificationeChristi 
Domini  per  gratiam  habitualem,  ut  facile 
consideranti  constabit.  Nec  est  eadem  ratio 
de  sanctificatione  per  sanctitatem  increa- 
tam  personalem ;  hasc  enim  substantialis 
est,  et  pertinet  ad  esse,  communicaturque 
independenter  ab  ulla  dispositione  liberi 
arbitrii.  Et  hinc  satis  patet  ad  primum 
motivum  praedictae  responsionis.  Secundum 
etiam  nullius  roboris  est ;  quia  gratia  non 
dimanavit  physico  ab  unione  hypostatica, 
vol  a  persona  divina,  cum  neutra  habuerit 
rationem  formae  physicac,  ut  insinuavimus 
tract.  prxced.  disp.  4,  dub.  6,  et  suo  loco  ex 
professo  ostendemus.  Videatur  etiam  Gone-  Gonct. 
tus  disp.  12,  de  Incarnat.  art.  1,  num.  23. 

89.  Tandem  potest  asscrtio  nostra  confir- uf„j$£m 
mari  omnibus  motivis,  quibus  disp.  prxced.  mentum 
duh.  0,  usi  fuimus,  ut  ostenderemus  actus    Vc. 
amoris  charitatis,  et  contritionis  dependero 
essentialiter  a  gratia  sanctificante  tanquam 
a  principio  effcctivo ;  ea  quippe  a  forliori 
confirmant  proesentcm  doctrinam,  et  sua- 
dent,  quod  praedicti  actus  nequeunt  non  de 
loge  ordinaria  a  pracdicla  gratia  proccdero, 
ad  quam  otiam  in  primo  instanti  justifLca- 
tionis  disponunt.  Sed  quia  illa  motiva  Iate 
expendimus  loco  citato,  ct  msponsiones  eis 
adhibitas  confutavimus,  satis  orit  in  prae- 
senti  corurn  memoriam  breviler  refricare. 
Primum  dcsumitur  ex  co,  quod  D.  Thom.  ],  n,, 
asserit,    impossibilem    csse    remissionem 
peccati  absque  infusione  gratiae  sanctifi- 


594 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONl 


cantis,  ut  ibi  ostendimus  §  4,  quod  falsum 
esset,  si  actus  charitatis  a  gratia-sanctifi- 
cante  essentialiter  non  dependeret,  ut  ibi- 
dem  probavimus  §  2,  posset  quippe  prae- 
dictus  actus  a  gratia    praccisus  peccatum 
indirecte  expellere.  Secundum  est,  quoniam 
;ubjectio  actualis  totius  hominis  ad  Deum 
ultimum  finem  petit  procedere  a  principio, 
quod  toturn  hominem  habitualiter  illi  fini 
subjiciat  :  sed  amor  charitatis  est  actualis, 
et  perfecta  subjectio  hominis  ad  Deum  ul- 
timum    finem  ;    et  sola   gratia    habitualis 
subjicit  sibi  habitoaliter  totum  homim  m  : 
ergo  amor  cliaritatis  dependet  saltem  de 
lege  ordinaria  a  praedicta  gratia,  tanquam 
a  princij)io  effectivo.  Quod  motivum  expen- 
dimus  eo  loco,  ij  •">.  Tertium  est,  quoniam 
inclinatio   perfecta  ad  boiiuin   alicujus  oa- 
turae  est  efTective  ab  ipsa  natura,  el  io  ea 
fundatur  :  sed  amor  charitatis  <-.->t  inclinatio 
perfecta  ad  bonum  natorae  divins,  qo  e  in 
nobis  habetur  per  gratiam   habitualem  : 
ergo  prsdictos  amor  procedil  effi 
gratia  habitoali,  et  in  ea  fundator.  Videan- 
tur  ibidem  dicta  S  7.  Quartum  motivum 
est  ;  nani   vita  actualis  simpliciter  tali 
ordine  sopernatorali  supponil  principiom 
vivendi  simpliciter  tale  io  praBdicto  ordine, 
et  ab  eo  active  procedit :  sed  amor  charita- 
tis est  \iti  actoalis simpliciter talis in or- 
dine  supernaturali ;  el  sol  i  gratia  sanctifi- 
cans  ost  principium  vivendi  simpli 
in  praedicto  ordine  :  ergo   imor  charitatis 
supponit,  saltem  natoraliter,  gratiam 
tificantem,  et  ab  ea  tanquam  a  principio 
effectivo  procedit.  Qoem  discorsom  ibidem 
expendimos  s  8.  El  deinde  nrrimus 

pluribus  argomentis,  quae  possunl  | 
assertioni  opponi  :  qoocii    i  i  t  nunc   n<>\\ 
re[)etemus,    sotl  illis   tantuni    i  lebi- 

mus,  qoae  eo  directe  tendunt,  ol  pr 
actos  disponentes  ad  jostificationem  impii 
a  gratia  sanctificante  non  proce  lere. 

§  iv. 

Refertw  opinio  cotUrariat  ti  convelluntwr 
aliqua  ejus  fundamenta. 

opinio      90.  Oppositam  nostraa  assertioni  senten- 

™|!|;'a"  tiamdefendunt  D.  Bonavent.  in  l,  rfisf.  17, 
D.Bcm.  part.   1,  art<  20,  quasst.  2  ad  1,   Durand. 

scSSs"  ^1»  'lu:rsL  l  et,n  *»  llisL  ^8»  (lur"L  '"•  Sco" 

Kicard.  tns  Ml  4,  dist.  11.  aurst.  2,  nrt .  1,  Kicarl. 
Henric.  art-  ()>  ous3St,  1,  Daludan.  qumst,  3,  concl.  2, 
Abulens.  Enricus  quodl.   5,  quMSt.  23,  Abulens,   in 


Matth.  cap.   19,    quxst.    181,  od    1,   V*.-ga 

lib.  6,  in  Trid.  i 

qq.  quodlib.  qm  hol.  dub.  2,  |  1 1, 

Suarez   lib.  8,  dc  (jrutiu,  rap.  12,  et  Ub.   ' 

de   auwiliis,  cap.  4,  et  totn.  4,  in  3  part. 

disp.  l,  tchol.  7,  Zumel  in  8,  zamei-J 

disp.  1.  §3,  obi  Curiel  dub.  1,  §  2, -Joan.  a 

S.ThomatftJp.  18,  art.  2,  Arauxu  sibi 

trarius  art.  8,   dub.  2,    Montes.   di.sp.  'M 

rf.    1.    Logo    disp.    8,    de    pomUentia,  ^1 

.   t,  Grana 

trart.  ln,  ,/«\/;.  -j,  Uipalda  t>>m.  iidH 

el  alii   plure 

sententi  i  referri  Capi  1 

'•  1.  ari  d  minimc  '1    et,  ot 

inti  constabit. 

inio  probatur   prin. 

criptor  b  ,  nam  /  itur  :    rum. 

. 

i  bi    signifi  tram 

reqniri,  ut  I 

infosionem  _  i 

intem  promitti,  ut 

distinctom  beneficiom  i  gratia,  .  on 

m  ipsom  convertimar  :  implical  anl 

promitti  j)r<>  n 

pi  io  •ipium 

it  impli  ,:n  pro- 

mitt  Lentiam  vi- 

sivam,  q  principiom  i  om  vi- 

li  :  ergo  gratia,  q  , 

rertimur  in  Deom, 

el  oltimo  disponimor 

distingoitor  r  a  grat 

lificante.   I  vim    habenl 

testimonia.  Joan.    1 1  :  Si  qui 

diligit  me,  Pater  meus 

-. 

otiq  gratiam. 

amat  vos  quia       \  ' 

Dimissa  tuni  ei  wmlta,  quia  dii 

multum. 

ir  his  testimoni 

ahas  Scriptorae  aothontati  signiii- 

canl  conversionem  nostram  ad  Deom  i 

effectom  conversionia  Dei 

gratia,  qoa  sanctificamur  :  hojosmodi  -unt 

Hierem.  Thren  s  /' 

D.  Jao. 

tr,  et  convertemur.  Kt  1,  Joan.  I :  Ji   n  quod 
nrius  t  ■  >im,    sed  quoniam 

r  dilexii  nos.  El  relictis  aliornm  uittr- 
pretationibus,  qui  varii  .mo- 

nia  conciiiant,  dicendom  est,  qiod  in 
quae  nobis  objiciontor,  tantom  significator, 
conversionem  nostram 
sam  m  it  itivtm  ad  c 

lem 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


595 


ralem  gratiae  receptionem  :cum  quo  optime 

componitur,  quod  eadem  gratia  sit  princi- 

pium  effectivum  pracdictae  conversionis,  ut 

supra  exposuimus    §  I,  et  exprimitur  in 

testimoniis  a  nobis  allatis.  Negandum  vero 

est,  quodgratia  sanctificans  sit  donum,  aut 

beneficium  realiter  distinctum  ab  illa  gra- 

tia,  quae  est  principium  effectivum  conver- 

sionis  perfectae  in  Deum,  per  quam  ultimo 

disponimur  ad  justitiam.  Nec  hoc  significa- 

catur  in  praedictis  testimoniis;  sed  solum 

mutua  dependentia,  et  connexio  inter  nos- 

tros  actus,  et  gratiam  ut  libere  receptam  ; 

quia  nos  non  valemus  perfecte  disponi  ad 

gratiam,  nisi  per  eandem  gratiam  adjuve- 

mur  retgratia  nequit  libere,  etconnatura- 

liter  in  adulto  recipi,  nisi  hic  libere  se  dis- 

ponat,  et  gratiam   acceptet.  Quam  inter- 

concil.  pretationem  satis  expressit   Ooncil.    Tri- 

Trident  dent.  sess.  6,  cap.  5,  his  verbis  :  «  Unde  in 

k  sacris  literis,  cum  dicitur,  Convertimini 

9  ad  me,  et  ego  convertar  ad  vos,  libertatis 

«  nostrae  admonemur.  Cum  respondemus, 

Cunverte  nos  Domine  ad  te,  et  converte- 

•(  mur,  Dei  nos  gratia  praeveniri  confite- 

d.  Tho    (  mur.  »   Et  est  profecto  D.  Thom.  quxst. 

28,  <k    Verit.  art.  4,  ubi  proponit  primum 

argumentum  sub  liac  forma  :  «  Illud  quod 

'( justificationem  sequitur,  non  requiritur 

'  ad  justificalionem  :  sed  moveri  in  Deum, 

i  cum  sit  ex  gratia,  justificationem  sequi- 

■<  tur;  unde  dicitur  Thren.  4:  Converte  nos 

'  Domine  ad  te,    et  convertemur  :   ergo 

■<  motus  liberi  arbitrii  in  Deum  non  est  de 

'<  his,  quae  requiruntur  ad  justificationem.» 

Et  respondet  in   hunc  modum  :   «  Dicen- 

'  dum.  qaod  moveri  in  Deum  per  Iiberum 

"  arbilrium,  sequitur  quodammodo  ordine 

«  naturae  gratiae  infusionem,    non  autem 

'  tempore.  Gratiae  autem  infusio  est  unum 

rum,  quae  requiruntur  ad  justificatio- 

'  oem.  i  ode  oon   sequitar  propter  hoc, 

"  quod  motus  libori  arbitrii  in  Deum  justi- 

'  ficationem  sequatur. »  Ubi  de  motu,  quem 

!ii  illo  articalo  resolvif  esse  dispositionem 

jastificationem,  a-  eril  conseqai  ad  in- 

fasionem  gratiae,  et  hac  ratione  vitari,  quod 

justificationem  sequatur;  rton  quidem  ali-i 

ratione,  nisi  qaia  ille  motus,  etgratia  jus- 

tificana  mataose  praecedant,  et  ab  invicem 

dependent  in  diverso  genere  caasae.  Et  hinc 

■t  ad    primum   testimonium,    et  qaod 

tentia  e.x  eo  dedacta  sit  illegitima. 

91.   Ad    secundum    etiam  patet  ex  D. 

I  horn.  ibidem  lect.  5,  circa  pnem,  ubi  rela- 

vei  bi      Qui  diliyit  me,  diligetur  a 


Patre  meo,  inquit :  «  Sed  hoc  in  primo  as- 
«  pectu  videtur  absurdum.  Nunquid  enim 
«  Deus  diligit  nos ,  quia  diligimus  eum? 
«  Absit.  Dicitur  enim  1,  Joan.  4.  Non  quasi 
«  dilexerimus  Deum,  sed  quoniam  ipse 
«  prior  clilexit  nos.  Ideo  dicendum,  quod 
«  intellectum  hujus  habemus  ex  his,  quae 
«  dicta  sunt  supra  :  Qui  habet  mandata 
«  mea,  et  servat  ea,  ille  est  qui  diligit  me. 
«  Non  enim  ibi  dicitur,  quod  ideo  diligit, 
«  quia  servat  mandata;  sed  quia  diligit, 
«  ideo  mandata  implet.  Et  hoc  modo  dicen- 
«  dum  est  hic,  quod  ideo  quis  diligit  Chris- 
«  tum,  quia  diligitur  a  Patre ;  et  non  ideo 
«  diligitur,  quia  diligit.  Diligimus  ergo 
«  filium,  quia  Paterdiligit  nos.  Habet  enim 
«  hoc  verus  amor,  ut  amatos  ad  amantis 
«  dilectionem  trahat.  »  Ex  quibus  liquet, 
dilectionem  nostram,  qua  ultimo  disponi- 
mur  ad  gratiam,  non  praecedere  simplici- 
ter  dilectionem,  qua  Deus  nobis  gratiam 
communicat,  sed  potius  esse  signum,  et 
effectum  praedictae  dilectionis;  atque  ideo 
supponere  gratiam  sanctificantem,  quae  est 
terminus  dilectionis  divinae,  juxta  doctri- 
nam  ejusdem  D.  Thom.  hac  1,  2,  qusest. 
110,  art.  1.  Eodem  fere  modo  exponit  An- 
gelicus  Praeceptor  tertium  testimonium 
ibidem  lectf3,  ubi  ad  illa  verba  :  Quia  vos 
me  amatis,  addit  :  «  Probatio  non  est  per 
«  causam,  quia  ut  dicitur  1,  Joan.  4  :  Non 
«  quasi  dilexerimus  eum,  sed  quoniam  ipse 
«  prior  dilexit  nos.  Sed  est  per  signum, 
«  quia  hoc  ipsum,  quod  nos  Deum  diligi- 
«  mus,  est  signum,  quod  ipse  amat  nos. 
«  Quod  enim  possumus  Deum  amare,  est 
«  ex  dono  Dei.  Kom .  5 :  Charitas  Dei  diffusa 
«  est  in  cordibus  nostris  per  Spiritum  sanc- 
«  tum,  qui  datus  est  nobis.  »  Ubi  obiter 
ponderandum  est  S.  Doctorem  asserere, 
nos  non  posse  Deum  diligere  absque  dono 
charitatis,  per  quod  Spiritus  sanctusin  nos 
inhabitat;  quod  profecto  est  donum  habi- 
tuale,  et  qualitas  permanens,  ut  commu- 
niter  docent  Theologi.  Utriusque  loci  inter- 
pretationem  brcviter  complexus  est  idem 
I).  Thom.  quxst.  27,  de  Verit.  art.  2  ad  1, 
ubi  ait  :  «  Dicendum,  quod  Deus  diligit 
«  diligentes  se;  non  tamen  ita,  quod  dilec- 
a  tio  se  diligentium  sit  ratio,  quare  ipse 
«  diligat,  sed  potius  e  convr,rso.  »  Et  loqui- 
tur  manifeste  de  dilectione,  qua  Deus  nos 
diligit  infundendo  donum  gratiae  sanctifi- 
cantis,  utcvidenter  constat  ex  argumento, 
cui  respondet,  etex  corpore  articuli.  Per 
qu;o  amj)!ius  inuolescit,  quantum  coliaereat 


m 


DE  DISPOSITIONIBCS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Aliud 
motivnm 

cx  Conc. 
Trident. 


Conflr- 

niatur 
primo. 


Concil. 
Arausic 

D.  Aup. 
D,  Paul 


menti  D.  Thom.  nostra  conclusio.  Tertium 
tcstimonium  codemmodo  exponendum  est, 
ut  ly  quia,  non  denotet  rationem,  vel  cau- 
sam,  sed  signum,  et  effectum ;  nam  dili- 
gere  multum  significabat  insigncm  gra- 
tiam,  quao  tot  peccata  remiserat.  IMuros 
ctiam  Doctores  docent,  sermonem  ibi  non 
fieri  de  prima  remissione  peccati  quoad 
culpam,  sed  de  romissione  perfectiori  quoad 
pocnam  temporalem,  cujus  condonationem 
merebatur  abundans  illa  dilectio. 

92.  Argitur  secundo  authoritate  Concilii 
Trid.  quod  variis  locis  videtur  huic  opi- 
nioni  faverc ;  nam  sess.  6,  cap.  5  ei  6,  do- 
cei  ad.i  ,  quibus  adulti  disponontur  I 
justitiam,  tribuendosesse  gr  tnti, 

et  inspirationi  Spiritus  sancti  :  sed  bojus- 
modi  gratia  distinguitar  a  gratia  sanctifi- 
canto,  de  qua  agit  Concil.  cap.  3 
actus,  quibus  disponimar  ad  justitiam,  i 
sunt  effectus  gratia?  sanctificantis,  sed  alte- 
rios  graii.i'  aaxiliantis.  E1  [u<  l  Conciliam 
cis  locis  agaf  de  actibus  ultimo  disponenti- 
bus  ad  justitiam,  com  I  tl  ex  e  >,  q  .  I  sl  itim 
cap.  7,  addit  :  «  Hanc  dispositionem,  seu 
a  praBparationem  justificatio  ipsa  conscqui- 
«  tur ;  n  justificatio  enim  ooo  i  itor 

immediate   dispositionem    remotam, 
dispositionem  proximam,  el  oMimam. 

Coniirmator  primo,  quia  sacra  Syn< 
m  cap.  7  docet,  Deam  kribuere  oni- 
cuique  justitiam  secaodum  propriam  cu- 
jusque  dispositionem,  et  cooperationem  : 
ergo sentit,  quod  ultima  dispositio 
tiam  oon  procedil  effective  ab  illa,  Bed  ab 
alio  auxiliu.  Probatur  consequentia ;  nam 
c\  un.i  parte  Deus  non  infaodit  gratiam 
per  commensarationem  ad  dispositionem 
remotam  :  contingit  enim,  quod  dao  aliqui 
habeant  inaequalem  dispositionem  remo- 
tam,  e1  tamen  recipiaol  aa :  liam 

ob  aequalitatem  io  dispositione  proxima. 
Et  ex  alia  parte,  si  dispositio  ultima  pr 
deret  effective  a  gratia,  oon  p  rifi- 

cari,  quod  Deus  infunderel  gratiamjuxta 
mcnsuram  dispositionis,  sed  potius  verifi- 
caretur ,  quod  dispositio  consequeretur 
suam  magnitudioem  juxta  mensuram  gra- 
tiae  sanctificaotis,  a  qua  prooederet.  E1  ur- 
getur  praecludendo  tacitam  responsionem  •. 
nam  Deus  non  tribuit  nobis  aliquid,  quia 
tales  sumus,  e1  simul  ut  tales  Bumus  :  qua 
decausa  Concil.  Arausic.  II.  ean.  25,  el  D. 
August.  lib.  [,depr9dest.  SS.  cap,  27,  col- 
ligunt  Deum  non  elegisse  oos,  quia  eramus 
sancti;    quoniam   elegit  nos,   ut  essemus 


sancti,  ut  loquitur  Apostol.  ad  Ephet.  I 
gratia  sanctificans  datur  nobia,  quia  dispo- 
nimur  ad  eam  recipiendam,  etjuxta  mi 
suram  dispositionis,  ut   ioq  ilium  : 

non  datur  nobis  ut  disponamur;  et 
consequenter  dispositio  ultima  non  proce- 
dit  effective  agratia  sanctificai. 

Confirmatur  secundo,  quia  gratia  sancti--  « j .. ■'■>. 
ficansest  finis  actuum  contritionis,  etcha- 
ritatis,  quibus  ultin.  aimur  ad  justi- 

tiam,  ut  colligil  acilio  locodt.  can. 

I  :  sed  finisest  posterior  ordine  < 
quutionis,  el  io  genere  i  icientis 

qua?  snnl  n  I  fin<  -  eontiil 

ni-,  el  ch  iril  itj  i  ull 

nentes  sunl  priores  or  uis, 

el  i:i  iam  cratia 

e  inctificana  :  ergo  n  tive 

a  pr  edicl  i  gratia.  P  ase- 

n  im   : 
sil  prioa 

r  lertio, 
nis  impetral  veni  un  m,  nl  d 

i 

im  .i  pi 

i 
mali- 

.  Tom  eti  im,  qnia  im| 

m  impetratam,  sicul  meritnm 

miuui  : 

rum,  ul  d< 
communiter  'II.  i  n I — 

timo 

uam  a 
principi 
veniam  \ 

1 1  v ...  ij- 
aliqoalem  difficoll  '[. 

um   insj 
quidem  -  in  pollo  eorom 

: 

ac  tibus 
ultimo    disponentibus    al   jusl  oem 

i  sacramenl 
lionibos  i 

tibus  cum  sacramento  Baptismi, 
tentis,  ex  institoti  ina.  Cojoamodi 

sunt  actus  I  ;i>.  attritionis, 

ris  imperfecti  :deqoibos  loquuntur 
omnes  authoritatt 

6,  ut  post  al  ■rvariin*  XSu 

pletooius,  Bellarminus,  et  An 

qui 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


597 


qui  Concilio  interfuit;  et  tamen  lib.  G,in 
idem   Concil.  cap.  28,  asserit  Patres  con- 
sulto  abstinuisse  ab  expressa  mentione  di- 
lectionis  Dei  super  omnia,  nolentes  defi- 
nire  eam  necessariam  esse  ad  justificatio- 
nem.    Unde  ex  praedictis  testimoniis  nihil 
potest  adversus  nostram  assertionem  eilica- 
citer  deduci ;  fatemur  quippe  dispositiones 
remotas  ad  justificationem  extra  sacramen- 
tum,  et  sufficientes  intra  illud  ( quales  sunt 
omnes  actus  proxime  relati)  non  procedere 
a  gratiasanctificante,  sed  ab  alio  principio. 
£t  hoc  satis  erat,  ut  occurreremus  Adver- 
sariis,  eis  praecipue,  qui   hanc  doctrinam 
tradunt,  ut  Bellarminus,  et  Vega  :  sed  sin- 
gula  testimonia  exponendo,  magis  appare- 
bit,  quam  parum  urgeant. 
Primum      Ad  argumentum  respondetur,  Concilium 
nfumex-6'0  caP-  5,  et  ^,  non  dicere,  quod  dispositio 
piicatur.  uitima  ad  justificationem  proveniat  a  gratia 
excitante ,  vel   ab   inspiratione   Dei  ;   sed 
quod  exordium  nostrae  justificationis  desu- 
mitur  a  prasveniente,  et  excitante  gratia. 
Ex  quo  nihit  concluditur;  nam  stat  bene, 
quod  ad  actus,  quibus  ordimur  justificatio- 
nis  processum,  sulTiciat  auxilium  excitans, 
et  prajveniens ;  et  tamen  ad  actus,  quibus 
ultimo  ad  justificationem  disponimur,  re- 
quiratur  perfectius  principium,  quod  nos 
asserimus  esse  gratiam  sanctificantem.  Nec 
refert,  quod  Concilium  dicat  :  Hanc  dispo- 
sitionem  justificatio    ipsa  consequitur,   etc. 
tum  quia  non  dicit,  quod  consequitur  im- 
mediate,  sive  independentcr  ab  ulteriori, 
et  perfectiori  dispositione  :  tum  quia  loqui- 
tur  de  justificatione  intra  sacramentum  : 
tum  quia,  ut  refert  Vega,  abstinuit  a  men- 
tione  perfectioris  dispositionis,  ut  hanc  dif- 
ficultatem   Theologis  ventilandam    relin- 
queret.  Addimus,  ex  verbis  Concilii  solum 
haberi,quod  dispositio  ad  gratiam  prove- 
nit  ab  auxilio  excitante,  et  praeveniente; 
et  admittimus,  qood  Concilium    loquatur 
etiam  de  dispositione  ultima  extra  sacra- 
mentum,  vel  de  dispositione  abstrahente  a 
proxima,  et  ultima.  Sed  hinc  solum  habe- 
tur,  qnod  praedicta  gr  ttia  excit  tns,  et  eliam 
auxilium  pramovens,  sive  applicans,  con- 
currant  ad  omnem  di  po  itionem.  C  ite- 
rum  praeter  haec  aoxiha  requiritur  aoxi- 
lium  sufficiens,  et  pra  ad  ope- 

rationes  sopernatorates,  ut  aperte  sopponit 
tcilium  ibidem,  et  tradit  infra  can.  2,  et 
hojusmodi  auxiliom  i  actuum  ul- 

timo  di  ponentinm  ad  gratiam  justifican- 

gratiam,  etad  id 


munus  non  requiri  aliam  qualitatem  ab 
ipsa  gratia  distinctam.  Contra  quod  nihil 
evincitur  ex  praodictis  testimoniis. 

94.  Ad  primam  confirmationem  respon-Diiuitui- 
demus,  quod  juxta  proxime  dicta  Conci-  cJJJfir- 
lium  eo  cap.  7,  loquitur  do  dispositione  ad  rnali0- 
gratiam  intra  sacramentum,  et  asserit  gra- 
tiam  conferri  secundum  mcnsuram  prae- 
dictao  dispositionis  ;  quia  licet  ex  natura  sua 
remota  sit,  et  tantitatem,  ut  sic  dicamus, 
gratiao  non  inferat ;  Deus  tamen  decrevit, 
et  quod  intra  sacramentum  sufficeret,  et 
quod  juxta  ejus  mensuram  gratia  in  sacra- 
mento  conferretur.  Sed  hinc  nihil  habetur, 
quod  punctum  praesentis  difficultatis  attin- 
gat.  Admisso  tamen,  quod  ibi  sermo  fiat  de 
actibus  contritionis,  et  charitatis,   qui  ul- 
timo  disponunt  ad  gratiam  extra  sacramen- 
tum,  dicendum  est,  optime  componi,  quod 
homo  consequatur  gratiam  juxta  mensu- 
ram  actuum  charitatis,  et  contritionis  ab 
ea  provenientium,  et  quod  simul  hi  actus 
sortiantur  suam  intensionem  juxta  mensu- 
ram  gratiae  sanctificantis  a  Deo  infusae.  Pro 
his  enim  componendis  sufficit  mutua  de- 
pendentia  inter  gratiam,  et  praedictos  actus 
in  diverso  genere  causae ;  sicut  sufficit,  ut 
verificetur  ignis  formam  introduci  in  quan- 
titate  palmari  ligni,  quia  in  tota  illa  quan- 
titate  est  calor  ut  octo;  et  calorem  ut  octo 
esse  in  ea  quantitate,  quia  in  tota  illa  est 
forma  ignis.  Undesi  gratiam,  et  illos  actus 
consideremur  in  genere  causae  efficientis, 
concedendum  cst,  actus  habere  tantam  in- 
tensionem,  quia  Deus  communicat  tantam 
gratiam   :  si  vero   atlendamus   ad    genus 
causae    materialis    dispositivac,    concedere 
oportet,  quod  gratia  major,  aut  minor  re- 
cipitur,  quia  homo  se  disponit  per  actus 
contrilionis,  et  charitatis  magis,  aut  minus 
intensos.  Quod  non  obscure  indicavit  Con- 
cilium  ;  non  enim  asserit,  quod  Deus  pro- 
ducit  gratiam  sanctiftcantem  juxta  unius- 
cujusque    dispositioncm,    quia    producere 
pertinet   ad  genus   causae  efficientis ;    sed 
dicit,  quod  unusquisque  recipit  gratiam  se- 
cundum  suam  dispositionem,  quia  recipere 
ad  genus  causae  materialis  spectat.  «  Sed 
"  vero,  inquit,  justi  nominamur,  et  sumus, 
« justitiam  in  nobis  recipientes,  unusquis- 
«  que  suam,  secundum  mensuram,  quam 
«  Spiritus  sanctus  parlitur  singulis,  prout 
«  vult,    et   secundum  propriam  cujusque 
"  flis{)Ositionem,   et  cooporalionem.   »    Et 
Iiinc  palet  ad  difficultatis  augmentum  ,  nul- 
lam  quippe  repognantiam  videmus  in  eo, 


598 


DE  DISK)SITIONIW;S  AD  JUSTIFlCATIONEM. 


Ezcch. 


Concil. 
Arausic. 
D.  Ang. 


I).  Tlio. 

Satislit 

se- 

cuncUc. 


quod  secundum  diversum  genus  causac  vo- 
rificatur,  gratiam  infundi  ,  ut  eliciamus 
actum  contritionis,  et  quia  illum  actum 
elicimus;  nam  primum  verificatur  atten- 
dendo  ad  genus  causac  efTicientis,  posterius 
vero  attendendo  ad  genuscausao  materialis. 
Quod  significatur  Ezechielu  36,  ubi  dici- 
tur  :Spiritum  meum,  nempe  gratiam  sanc- 
tificantem,  ponam  in  medio  vestri,  tX  fn- 
oiam  ut  in  prxceptis  meis  antbutetis,  e&  ope- 
remini  :  nam  unum  ex  praoceptis  est  con- 
verti  ad  Deum,  et  ad  justificationem  dis- 
poni.  Et  ita  in  genere  causao  efficientis  spi- 
ritus,  seu  gratia  Dei  praccedit,  et  causat 
conversionem;  sed  in  genere  causao  mate- 
rialis  conversio,  sive  adimpletio  praecepti 
disponit,  et  praoparat  ad  habendum  Dei 
spiritum,  sive  gratiam  sanctificantcm.  Dis- 
cursus  autem  Concilii  Araasicani,  el  I». 
August.  tenet  optime  juxta  sabjectam  ma- 
teriam;  qaoniam  electio  Dei  ten< 
parte  agentis,  et  non  est  aliqaa  forma,  qttcc 
recipiatur  in  sabjecto,  vel  nostn-  dis] 
tionibus  indigeat.  Et  idem  proportionabili- 
ter  dicendum  est  de  vocatione,  sive  aoxilio 
excitante;  qaia  nun  habet  rationem 
quao  dispositionem  supponat;  aed  potioaeal 
principium  per  modam  tendentia,  tam  i 
dispositionem ,  qaam  ad  rormam,  al 
omni  motione  auxiliante  docet  optime  D. 
Thom.  sapra  quast.  1 12,  art.  2. 

Adsecandam  respondemo  !  ea,  qa  b 

sant  ad  finem,  alia  comparantnr  per  mo- 
dum  medii  inflaentis  effective  in  prodac- 
tione  rei    intentae,  ati  se  habet  somptio 
potionis  amarao  ad  salutem  :  alia  vero  i  r- 
dinantar  ad  finem  sicut  dispoaitioo 
seqaentes,  et  al  mere  di  ;     i1;  >m 
omnia  accidentia  ad  sabstantiam,  cai  in- 
sunt,  el  proprietates  ad  formam.  Q 
prioris  generis  snnt,  praecedunt  in  gei 
causao  efficientis  existentiam    finis,  secus 
vero  quao  ad  posterius  genus spectanl  i  I 
quippe  tantum  praocedunt  ipsum  in  gen< 
causao  materialis  dispositiva.   tmmo  \ 
illa  priora  non  habent  eam  antecedentiam 
cx  conceptu  dispositionis,  sed   quia   sunt 
quodammodo  causalitas  efficientisj  et  d< 
runtejus  influxum  ad  effectum  principaliter 
intentum  :  qtto  pacto  se  liabet  calor  ttt 
tem  lerminans  alterationem,  ex  qua  forma 
ignis  resultat.  Si  enim  aliqoid  ail   mera 
dispositio,  tantum  habebit  praecedentiam  in 
suo  genere,  nempe  cauaa  materialis  di 
sitivae  ;  quomodo  comparatur  calor  ut  octo 
ad  formam  ignis.  Quamvis  igitur  actus  con- 


tritionis,  et  charitatis  ultimo  disponen 

ad  gratiam  ordinentar  ad  illam  tanquam 
ad  finem,  ut  Conciliam  docet  Locis  cit : • 
gratiam  tamen  in  genere  caus.x  efiicientia 
non  praocedunt,  fjuia  non  sunt  media  in- 
fluentia  effective  in  gratiam,  sed  merao 
dispositii  ptionem  connaturalem 

illiu-  r.sini    !  \plicabunt, 

quam  ellicientiam  habeant  pracdicti  actus 
in  gratiam,  saltem  extra  sacramentum. 
'  I  tertiam  :nus,  quod  Concilium ciii 


•  urn- 


eo  loc<»  «Tgit  de  conti  .  el  ul-'". 

tim  i  jostitiam  ;  quidquid  in 

contrarium  dical  \a-quez,  quem  in 
vimus  disp.  ici— 

lium  Don  oem  impeti 

veniam  peccatorum,  ul  h!-"  in  haeconfir- 
mal;  litur,  «t  in  quo  l  :-Jm 

hallucinantur  quidam  a  m;  sed 

iuquit  :  Fuit  autem  c  \pe- 

•  mtrtt 

motu  -  pi 

differt  a  pr  ecedenti,  ft  oi   ti 
mini  rios 

verificandom  sufficit,  qnod  .  cujus 

mun<  I  impetrare,  gratiam  \ 

vam  aon  im]  itur, 

nisi  atli- 

tionis,  tanquam  .i  dispositione  Decea  i 
ut  hi  tiam  connatarai 

piat.  Unde  n  litur,  qu  itio 

rum 
U 
titer  :  qui  t  i]  un- 

termin 
impetrat  oratio ;  esl  enim  d 
quens    aimpliciter    gratiam    impetratam. 
Addimus  verbum,  ad  impetrandum,  in 

tantum  signifi 
gratiam.  Quodsatisl  nam 

imm<  i,  loco  imp  I 

tinnis  ponitur  | 

Init,   inquit  Concilium, 
hic  contritionU  motu 
mine  /  #i  Baptismum  la\ 

im,  si 
fiducia  divinx  m  - 

reliqua  conjunct*  .  t  ex  eo. 

quod  contritio  disponal  m,  non 

Beqoitar,  quod  eam  simpliciter  anl 
vel  q  illam  ir. 

tisnonc  >.quodi:: 

in  sensti  pi  aci- 

tur,  qao  l  illam  antecedat  in 
efficientis    moralis,   vel  quod   se    haboal 


DISP.  III,  DUB.   IV. 


599 


ad  illam,  sicut  se  habcret  meritum,  saltem 
de  condigno.  An  autem  possit  dici,  quod 
eam  mereatur  de  congruo,  infra  videbimus. 
Sed  quod  ad  locum  Concilii  attinet,  minime 
exeocolligitur,  quod  habeat  rationem  me- 
riti  adhuc  de  congruo,  vel  impetrationis 
proprie  dictae  respectu  gratiao. 
rcrtiuoi      95.  Tertio  probatur  eadem   opinio  ra- 
ncnfum  tione ,    qua    praecipue    convincuntur  ejus 
authores  :  quoniam  repugnat  ultimam  dis- 
positionem  ad    esse    gratiac  sanctificantis 
procedere  effective  ab  eadem  gratia  :  sed 
actus  ultimo  praeparantes  ad  justificationem 
sunt  ultima  dispositio  ad  esse  gratiae,  ut 
liquet  ex  terminis  :    ergo  non   procedunt 
effective  a  gratia  sanctificante.  Minor,  et 
consequentia  patent.  Major  autem  potest 
suaderi  :  Primo,  quia  ultima  dispositio  ad 
esse  gratiae  praecedit  gratiae  existentiam ; 
actus  vero  procedens  effective  a  gratia,  non 
praecedit  ejus  existentiam  ;  sed  potius  prae- 
supponit   ipsius  esse,   et    receptionem  in 
anima ;  siquidem  unumquodque  agit  secun- 
dum  quod   existit;  et    existentia  gratiae, 
sicut  et  cujusvis  alterius  formae  accidentalis, 
est  inhaerentia  ad  subjectum :  repugnantia 
igitur  est  manifesta  in  eo,  quod  ultima  dis- 
positio  ad  essegratiae  sanctificantis  procedat 
effective  ab  eadem  gratia.  Secundo,   quo- 
niam  nulla  causa  praesupponit  existentiam 
sui  effectus  :  sed  actus  procedentes  effective 
a  gratia  sanctificante  praesupponunt  exis- 
tentiam  gratiae ;  siquidem  causa  efficiens 
agit  ut  existens  :  ergo  actus  procedentes 
effective  a  gratia  nequeunt  causare  in  ali- 
quo  genere  existentiam  gratiae;  dispositio 
autem  aliqua  causa  est :   ergo   repugnat, 
qnod  actus  procedentes  a  gratia  ad  eandem 
gratiam  disponant.    Tertio,   quia  si   actus 
ultimo  disponentes  ad  gratiam  ab  ea  effec- 
tive  procederent,  haberent,  et  non  haberent 
existentiam  ante  gratiam,  quae  est  manifesta 
implicatio.  Haberent  quidem,  quia  pro  illo 
priori   causarent,  et  nulla  causa,  excepta 
fmali,  causat,  nisi  habeat  esse,  sive  existero 
extra  causas.  Carerent   autem  existentia, 
quia  nihil  potest  habere  existentiam  ante 
suam  causam  eflicientem,  e  cujus  influxu 
lentiam   participat.    Kepugnat    igitur, 
qnod  actofl  ultimo  disponentes  ad  gratiam 
;\\)  eadem  gralia  procedant. 
Prima       Confirrn;itur,  et  derfaratur  primo,  quia 
Jtio"  operatio   proveniena  a  gratia  tanquam  a 
principio  effectivo,  mpponii  gratiam  esse 
extra  omnea  causaa,  et  cansalitatia  modos  : 
a  gratia  proveniens  neqnit  esso 


causa  dispositiva  gratiao.  Consequentia  pa- 
tet,  alioqui  ille  actus  a  gratia  proveniens 
supponeret  semetipsum,  quod  est  impossi- 
bile.  Antecedens  autem  probatur;  quia  ut 
gratia  sit  existens,  debet  esse  extra  omnes 
causas,  et  causalitatis  modos,  eo  quod  exis- 
tentia  hanc  ultimam  sistentiam  importat : 
sed  priusquam  gratia  operetur,  existit;  si- 
quidem  operatio  consequitur  ad  esse  :  ergo 
operatio  proveniens  a  gratia  tanquam  a 
principio  effectivo,  supponit  gratiam  esse 
extra  omnes  causas,  et  causalitatis  modos. 

Confirmatur  secundo  ;  nam  in  illo  priori,  sccunda. 
in  quo  actus  contritionis  causat  dispositive 
gratiam,  jam  existitextra  suam  causam  effi- 
cientem :  sed  gratia  pro  illo  priori  adhuc 
non  causat  effective,  siquidem  adhuc  non 
existit :  ergo  actus  contritionis  pro  illo 
priori  non  procedit  a  gratia,  et  consequen- 
ter  actus  ultimo  ad  gratiam  disponens,  non 
procedit  ab  ea  tanquam  a  principio  effectivo. 

Confirmatur  tertio,  quia  omnis  operatio  Tcrtia. 
a  gratia  proveniens  supponit  gratiam  re- 
ceptam  in  anima  convenienter  disposita  : 
ergo  nulla  operatio  a  gratia  proveniens 
valet  animam  ad  gratiam  disponere.  Con- 
sequentia  liquet,  quia  dispositio  nequit  sup- 
ponere  suum  effectum,  qualis  est  subjectum 
esse  dispositum.  Antecedens  autem  suade- 
tur,  quia  priusquam  gratia  operetur,  habet 
omnia,  quae  ad  ejus  esse  connaturaliter  re- 
quiruntur,  cujusmodi  est  esse  receptam  in 
anima  convcnienter  disposita. 

9G.  Huic  argumento  et  confirmationibus  rnma 
plures  ex  authoribus  nostrae  sententiae  res-  r<s1o°u" 
pondent  observando,  quod  gratia  sanctifi- 
cans  potest  bifariam  considerari  :  uno 
modo  prout  est  in  fieri,  et  habet  rationem 
motionis  auxiliantis;  alio  modo  prout  est 
in  esse  quieto,  et  habot  rationem  formae 
justificantis.  Quo  supposito  dicunt,  actus 
contritionis,  etcharitatis  in  instanti  justifi- 
cationis  elicitos  procedere  effectivo  a  gratia, 
prout  est  in  fieri,  et  habet  rationem  mo- 
tionis  auxiliantis,  illamque  sccundumhunc 
conceptum  praesupponere  :  disponere  autem 
ad  eandem  graliam,  prout  est  in  essequieto, 
et  habot  rationem  formae  justificantis,  ad 
eamque  sccundum  istum  conceptum  prae- 
supponi.  Qui  discurrendi  modus  haud 
obscurus  est,  facileque  extricat  conscquen- 
tias  in  argumento,  et  conlirmationibus  pro- 
positas,  et  potest  duplici  exemplo  probabili 
declarari  :  nam  in  divinis  inter  relationem 
paternilatis,  utconstituit  personam  Patris, 
et  candcm  rclationem,  ut  explicitc  refert 


000 


DE  DISPOSITIONIljrs  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Patrem  ad    fllium,    mediat    generationis 
actio,  quao  primum  illum  conceptum  snp- 
ponit,  et  antecedit  secundum.  Similiter  in- 
ter  permissionem  peccati  active  consid 
tam,  sive  ut  se  tenet  ex  parte  Dei,  et  eandem 
consideratam  passive,  ut  importat  caren- 
tiam    auxilii  in  anima  receptam,   mi 
peccatum  actuale,  quod  permissionem  active 
sumptam  sequitur,  et  praovenit  permi 
nem  passive  consideralam.  Idem  k'itur,  et 
non  inferiori  probabilitate  dici   potest  de 
actibus  ad  justificationem  ultimo  disponen- 
libus;  sequuntur  enim  gratiam  consi ■!■ 
tam    in  infundi,    et   secundum    rationem 
motionis  auxiliantis;  prac-cedunt  autem  il- 
lam  consideratam  in  facto  esse,  et  secun- 
dum  munus  forma>  justificantis.  Kt  hac  vi  i 
salvant  praedicti  authores,  quod  hojasi 
actus  non  sapponant  culpam    n 
qaia  hic  effectua  non  prdveoit  a  gratia  se- 
cundum  quod  est  auxilians,  sed  secundum 
quod  est  justificans,   et  habet  rati 

formae. 

Destri-      Caeterum  quamvis  hic  dicendi  modus  sit 
satis  verosimilis,  et  quantum  entis 

dubii  enodationem  congruus ; ei  1  imen  Don 
insistemus.  Tum  quia  iu>u.  ita  congruit  com 
his,  qnae  diximus  disp.  \ 
agentea  de  essentiali  dependentia  actna 
iris  charitatis  a  gratia  sanctificantej 
nam  ibidem  dicl  evincunt,qo 

gratiam  supponere  receptam 

ecundum  muno  □  na- 

8  di\  inae  pef  participationem ;  alioqni 
non  esset  connatnralis  inclinatio  ad  bonnm 
praedictaa  nator  b,  n<  c  i1  ■•  -t  I  I  im  homi- 
nem  subjicere,  nec  perfa  ta  vitalil 
derct,  ut  facile  apparebit  consideranl 
tiones,  quas  ibi  expendimns.  Tnm  etiam, 
quia  praedicti  actus  non  procedunl  a  gratia 
sanctificante,  tanqoam  a  principio  imme- 
diate  operativo,  sed  tanqnam  a  principio 
radicali,  ex  qno  dimanant  virtu  \imc 

operativae :  influere  auteo  iliter,  el 

i  i  licando  i  Lrtutea  proprias,  non  est  mnnns 
motionis  auxiliantis,  sed  magis  I 

p.  Tho  naturae,  Tum  praeterea,  quiaD.  Thom.  , 
his  difficultatibus  componendis  non  i< 
rit  ad  praedictam  illorum  anthorum  consi- 
derationem;  sed  ad  mutuam  dependentiam 
in  diverso  genere  causae,  qnaiis  datnr  inter 
formam  substantialem,  et  accidentia,  qnai 
a  l  iliam  consequuntnr,  ut  constal  ex  his, 
quae  diximus  dub.  pracerf.  Tnra  deniqne, 
quia  haec  posterior  philosophia  sufficiens 
est  ad  diluendas  oppositas  objectiones,  ut 


ex  dicendis  constabit.  I 

cendi  modo  in  sa  i  probabilitate,  ut 

sito  argumento  satisfiat,  i 

de  mutuo  concursu,  et  dependentia  cau 

rum  diximus  §  1.  F 

quod   gratia    potest   consi  I"iari    ut  forma 

ntialiter  receptibilis, 
tialia  receptionis;  q  . 
nostris  actib 

considerari   ul  forma  volm  pti- 

bilis,  sive  q       I      nn  i         ■  , 

iulto;  qua  ratione   I  'ris 

actibus,  ut  ibidem  dixim 
itis 

imentun 
majorem  intellecl  u 

connaturaliter  in  adulti  optime  ^0**** 

quip]  :m- 

pliciter  |         ior  ingen 
quarn  exi  -  mi- 

. 
im  qnid  in 

Et  in  h- 
tion<  rinm.  >■ 

contritio  nt  dis]  in  gen 

::ien 

iter 

- 
exist»  in  anin  pta.  Pr 

.  ut  nu| 
ti.un  lum  essent: 

ut 
connatui 

mda;   nam   illa    n  VuUa 

■ 
solum   \  oiie,   ut 

mus,  in 
tt.  Cnm  lam 

non  praesnp] 
turin  al  I  ita  contritioinge- 

poniteonnaturalem  existenti 

.  1 .  im   lisj    nit :  isce 

efficienti 
saltem  essentiali 
dem  tertia;  qnia  licel  omni 
in  instanti  in  quo 

existentiam  ;  non  t  I  in 

illo  -  mfluit.  i  \- 

plicet  mnnus  existendi,  al  patel  in  partiJ 
materialibns,  q  ite- 

rialis  pnece  lunl  nihih  l 

nus  pro  illo  priori  non  existunt  simplicil 
b   1  Bunt  dm  *m. 

Concedimna  vero,  qnod  ad 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


RO 


existit  etiam  in  illo  priori,  sea  genere,  in 
quo  ad  gratiam  disponit.  Hoc  autem  non 
provenit  ex  eo,  quod  gratia  non  sit  causa 
efficiens  communicans  contritioni  existen- 
tiam  ;  sed  quia  illam  causat  in  alio  priori 
magis  nobili,  et  independenti.   nempe  in 
genere  causae  efficientis,  quod  (facta  colla- 
tione  inter  causarum  genera)  praecedit  sim- 
pliciter  genus  causae  dispositivae,  ut  expli- 
cuimuswMm.  76.  Unde  gratia  essentialiter, 
sive  independenter  a  contritione  recepta, 
praesupponitur  essentialiter  existens,  sive 
manens  extra  causas,  a  quibus  simpliciter 
dependet;   et  exinde  elicit  contritionem, 
quae  in  genere  causae  materialis  antecedit 
gratiam  ut  connaturaliter  receptam,  sive 
ut  voluntarie  consequutam  ab  adulto.  Quae 
omnia  possunt  declarari  tum  exemplo  pro- 
prietatum,  quae  in  communi  Thomistarum 
sententia  consequuntur  ad  formam  subs- 
tantialem  in  materia  receptam,  et  simpli- 
citer  existentem;  et  tamen  ad  ejus  conna- 
turalem     receptionem    disponunt  :    tum 
exemplo  actionis  creativae,  quae  apud  mo- 
dernos  Societatis  (qui  majori  ex  parte  for- 
mant  illas  consequentias)  est    formaliter 
transiens;  nam  praecedit  in  genere  causae 
efficientis  animam,  v.  g.  quam  efficit;  et 
tamen  in  genere  causae  materialis  supponit 
animam,  in  qua  recipitur  :  ubi  eadem,  et 
majores  difficultates  urgen*. 
m.      Ex  quibus  etiam  patet  ad  primam  confir- 
ad  mationem  ;  respondetur  enim  concedendo 
lir-  antecedens  intellectum  de  existentia  gratiae 
JJ"  extra  omnes  causas,  et  causalitatis<-modos, 
a  quibus  essentialiter  dependet ;  et  deinde 
negamusconsequentiam  intellectam  dodis- 
positione  requisita,  non  ut  gratia  absolute, 
et  essentialiterexistat;  sed  solum  requisita, 
at  existat  connaturaliter,  et  sub   ratione 
Cormae  voluntarie  receptae. 
jj.      Liqaet  etiam  ad  secundam  ;  concedimus 
'am  enim  majorem,  et  omittendo  minorem,et 
primam  consequentiam,   negamus  secun- 
dam  :  qiua  licet  gratia  ia  illo  priori,  seu 
nere  inqao  dependeta  contritione tan- 
quam  a  dispositione,  non  influat  eneetive 
(quippe  cum  illud  priua  non   pertineatad 
enns  caus;c  efficientis,      l  i    isae    matc- 
riali -,    disp  ,  nihilominoa  in    alio 

gf—  aempe    causao    efficientis,    quod 

mpliciter  prius,  praBsnpponitur  exif- 
:tive  influens  in  contritionem. 
Unde  nec  seqaitar,qaod  contritio  dependeat 
gratia  in  eo  genere,  in  qno  ad  gratiam 
diiponit;    nec  quod  in  eo  genere  ab  alio   . 
Salmant,  Curs,  theolog,  tom.  X. 


principio  procedat  :  sed  tanturn  sequitur, 
quod  in  eo  genera  non  dependea  a  princi- 
pio  eilectivo,  dependeat  tamen  in  aiio  ge- 
nere,  et  non  a  diverso  principio,  quam 
a  gratia  sanctificante.  Et  ideo  licet  in 
illo  priori.in  quo  contritio  disponit,  gratia 
etiam  existat,  non  existit  per  modum  cau- 
sae,  sed  per  modum  eftectus ;  nec  importa- 
tur  in  recto,  sed  in  obliquo. 

Ad  tertiam  respondetur  negando  antece-  Adter- 
dens.  Ad  cujus  probationem  iterum  negan-  "am- 
dum  est,  quod  gratia  antequam  operetur, 
habeat  omnia,  quae  ad  ejus  connaturalem 
receptionem  desiderantur  :  sufficit  enim, 
quodsit  essentialiter  recepta,  ut  possitcon- 
tritionem,  et  alias  operationes  in  instanti 
justificationis  elicere. 

98.  Nec  refert,  si   liuic  responsioni  op-RCpiJcae. 

ponas  primo :  quoniam  utcausa  naturaliter 

operetur,  debet  connaturaliter  existere :  sed 

gratia  pro  illo  priori,  quo  influit  active  in 

contritionem,    connaturaliter    operatur   ; 

quippe  cum  nullum  miraculum   in  eo  ope- 

randi  modointerveniat  :  ergoproillopriori 

connaturaliter  existit  ;  et  tamen  gratia  pro 

illo  priori  non  indiget  contritione,  quam 

elicit :  ergo  contritio  a  gratia  elicita  nullo 

modo  desideratur  ad  connaturalem  gratiae 

existentiam,  et  receptionem.  Secundo,  quia 

gratia  ut  voluntarie  recepta  non  importat 

suam  entitatem,  sed  tantum  reduplicat  vo- 

litionem,  per  quam  acceptatur  :  ergo  dicere 

quodgratia  ut  vcluntarie  recepta  dependet 

ab  actibus  nostris,  solumsalvat,  quod  actus 

dependeant  a  seipsis,vel  nonpossint  ase  di- 

vidi :  quod  ex  una  parte  liquet  ex  termi- 

nis,  et  ex  alia  estvalde  absurdum  ;  nihil 

enim  disponit  adsemetipsum.  Tertio,  quia 

gratiam  esso  voluntariam,   seu    volunta- 

rie   receptam,    seu   terminum    volitionis, 

pendet  ab  ipsa  volitione  in  genere  causae 

efficientis,   cum   volitio  sit  quoedam  ope- 

ratio   ad  illud    genus  directe  pertinens  : 

sed  gratia,  ut  modo  dicebamus,  nequit  in 

genere  causoe  efficientis  dopendere  ab  ac- 

tibus,  qui  ipsam  in  praedicto  genere  con- 

seqaantur  :  ergo   dicendum  est,  vel  quocl 

gratia  non  recipialur  volunlarie,  et  dcpen- 

denter  a nostris  actibus ;  vel  quod  hujus- 

modiactas  Qon  dependent  a  gratia  in  ge- 

nere  causac  efficientis. 

Non,in(iuain,refcruntista3ob|eciioncs,sedn;r,„„, 
•  i     i-i  i       -  !•       nnunn- 

ex  dictis  iacile  duuuntur.Ad  primam  dici-    lur. 

mus,quod  ut  gratia  iniluat  connaturalitcr  in 

contritionem,  non  exposcit  nisi  ea,   quas 

pro  illo  priori   connaturaliter  desideran- 

39 


002 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONE 


tur  :  haic  autem  sunt  ipsa  cssentialia  re- 
ceptionis  gratiae,  vel  existentia  extra  cau- 
sas,  a  quibus  gratiaessentialiter  dependet  ; 
non  autem  illa,  qua?  ad  connaturalem  re- 
ceptionem  gratiae  in  adullo  j>ro  toto  illo  in- 
stanti  desiderantor.  Quod  potest  declarari 
exemplo  gratias  communicatae  parvulo, 
et  postea  in  primo  tnstanti  usus  ratiori is 
operanti  :  nihil  etiam  propriori  ad  opera- 
tionem  habet,  nisi  qua?  ad  eja  ttiam 

essentialiter  requiruntur  ;  ettamen  conna- 
turaliter  influit.  Unde    liquel  '  lalia 

gratiac  ad  existendum  esse  ejus  connatura- 
lia  ad  eliciendam  primam  operationem. 

Ad  secundam  obji  musan- 

tecedens  ;  quia  sicut  gratia  ut  voluDtarie 
receptibilis  non  dicit  in  recto  volitionem, 
e  1  gratiam  ut  aptam  recipi  media  voli- 
tione  .-  ita  gratia  ut  volonl  non 

dicit  volitionem  in  i  m  entita- 

tem  ut  volitione  acceptatam,  et  connatora- 
[iter  passive  receptam  Qo<  nsequi- 

tur,  quod  volitio  dependeat  a  seipsa,  vel 
ad  seipsam  disponat  ;  e  ;,Tra- 

tiae,  qoae  essentialiter  ad  volitionem  ; 
supponitur  ut  acceptata,  e1  naturaliter 
cepi  mdeat  a  volitione  ;  el  qnod  hax 

causel  dispositive  gratiam,  ul  connal 
litcr  in  adulto  receptam. 

Ad  ultrmam  n  m  ;  qoia  li- 

cet  volitio  in  seipsa  sil  quaedam  operatio, 
nibilominus  non  comparatur  actn  • 
tiam,  Bicul    comparator  ad    pon  I 
terminum.quem  producil  •. 
h\ e  sehabel  ad  gratiam,  i  de- 

nominal  illam  voluntariam,  seu  volitam. 
Unde  elucet  differentia   inter  gratiam,  el 
pondus  ad  intra  productom,  quantum     I 
pi    lictam  denominationem  ,  istud  enim 
est  voluntariom  effective,  qoia  pi 
a  voluntateper  amorem  :  gratia  verodici- 
tur  voluntaria  solom  dispositive,  quia ' 
eam    commun,ica1    adulto   se  voluntarie 
disponenti,  et  ipsam  acceptanti.  Qood  lo- 
quendode  efficientia  physica,e1  de  ; 
dentia  in  genere  physice  efficiendi,  certum 
est  apud  Theologos.  Atqoe  ideo  non  bene 
sibi  consulit  quidam  Junior  b  tione 

utens,  ut  probel  actus  ultimo  disponentes 
a  gratia  non  dependere  ab  illa,  tanqoam 
a    principio    effectivo  ;  nam  |  plas 

quam  oporteat, 
Quartam     99-  Argoitor   quarto   alia    ratiene,  cui 
ar8a*    plorimum  iidit  Suarez,e1  per  quam  respon- 
saarcx.  sio  praBcedenti  argomento  data  impugna- 
tur   :    quoniam    Deos     infundit    homini 


gratiam  habitualcm,quia  elicit  actus  contri- 
tionis,  et  charitatis  :  ergo  hujoamodi  actus 
non  procedunt  a  gratia  habituali.  Antece- 
dens  est  certum,  quia  gratia  infunditur 
mini,  qoia  est  disposil .  im  recij». 

dam  :  sed   homo  disponitur  per  praedictos 
actus  :  ei  ia  infunditur  tiomini,  quia 

Jiujusmodi  actus  elicit.  Conseqoentia  autem 
ltur.  quiasi  grati  i  irtus  activa 

a  I  eliciendom   illus  actus,  communic 
tur  homini  ad    eos   eli  iuc- 

tive  adi   in  aliis   habitibos,  et 

auxiliis  :  sed  istud  tur 

illi  antecedenti,et  nequit  cum  cu  componi : 
ergo  pra  lonl  a  gr 

habitoali,  tanqoam  a  virtol 
quelj  est    i:  itur 

quia  lum-  .tur 

homini,  ut  elici 

qoit  verificari,  quod  lun  uu- 

nicetur  bomini,  qoia  Deom  videt.  Etqoia 
hom  tor  a  Deo,  ut 

'  dici,   quod    \     itor,  :itit. 

Cuji;  niam  L) 

notatcaosam  finalem,  qoasin  exequul 
r  :    Iv 

tem,  et  jua? 

.t :  implicat 

litsimolprins, 
.  nii  aliod. 

nfirmat  \    nullus   motus  j>roce-  ctM 

di1  b 

in   hoc  minum 

I   inductive   p</  .   in 

calel  in 

ibulatione  i  t  in  om- 

ais  motibos  :  atqui  otritio- 

nis,  vel  cnaritatis   est  qui  lontatia 

motos  ad  gratiam  ncol  m  :  crgo 

.  .     ■ 
in  gi 

nus  dic  enim  .  'jJJJj. 

,qoia  il! 

itur 
in  divi  i  rum  en 

ii.  ut  jiurgetur 
:  el  porgari  a  illumi- 

natnr  :    animam    oniri   corpori,    ut    sit 
tnicom, 

:liis.    ut  BOpra    vidimus.   Minoris  au- 
tem    probationes    nollios 
quia  in  'itur  m 

iim  lumen  glori.r  i. 
homo  videt,  non  provenil  • 


DISP.  III,  DUB.  IV. 


G03 


tur,  ut  videat  (haec  quippe  ex  vi  formac  pos- 
sunt  recte  componi),  sed  quianon  dependet 
in  genere  causaematerialis  a  visione.  quam 
-elicit  ;   sicut  gratia  communicata   adultis 
dependet  ab  actibus  contritionis,etcharita- 
tis  ;  neque  enim  visio  deservit  ad  essentia- 
lem  luminis  receptionem,  ut  ex  se  liquet, 
neque  ad  receptionem  voluntariam  illius  : 
tumquia  receptio  luminis  non  est  volunta- 
r ia  proxime,  sicut  receptio  gratiac  :  tum  quia 
visio  non  est  actus  liber,   sed   simpliciter 
necessarius.  Aliunde  etiam  lumen  est  dis- 
positio  ad  visionem,  ut  diximus  tract.  2, 
disp.  4,  dub.  3,  unde  nequit  in  eodem  ge- 
nere  causae  dispositivae  dependere.  Simi- 
liter  potentia  visiva  non  dependet  ab  actu 
videndi  tanquam  a  dispositione  ;  quia  prae- 
dicta  potentia  non  habet  rationem  formae, 
sed  proprietatis  dimanantis  a  forma  :  unde 
non  petit  actionem  et   dispositionem  dis- 
tinctas  ab  actione,  et  dispositione,  mediis 
quibus  communicatur  forma,ad  quam  con- 
sequitur.  Pariter  vocatio  non  est  forma,sed 
quaedam  motio,  quae  ex  genere  suo  nullam 
dispositionem  praerequirit ;  sed  potius  ipsa 
unice  ordinatur  ad  exeitandum  hominem,ut 
se  disponat  ad  justitiam.  In  gratia  autem 
sanctificante  militant rationes  diversae, ac  in 
praedictis  exemplis,  ut    constat   ex   supra 
dictis  :  unde  oportet,  quod  aliter  de  actibus 
ab  ea  procedentibus  discurramus. 
ilniiur      Ad  confirmationem  respondemus,  majo- 
;oniir-  rem  non  esse  universali!er  veram,  sed  tan- 
tum  verificari  in  motibus  successivis,  cu- 
jusmodi  sunt  calefactio,et  deambulatio,  quae 
ibi  recensentur.Falsificatur  autem  in  moti- 
bus  instantaneis,  et  perfectis,  quales  sunt 
cognitio,  et  volilio,  quae  ad  gratiam  praepa- 
rant.  Et   ratio    differentiae   est,   quoniam 
priores  motus   nequeunt  fieri  in  instanti, 
oonsumunt  tempus  :  quocirca  nequeunt 
adesse  in  instanti,  in  quo  primum  produ- 
citur  terminus  ;   sed    vel    illum   tempore 
praecedunt,  el  enm  producunt ;  vel  post  il- 
lum  tempore  sequnntur,et  ab  eo  procedunt, 
utfacile  in  calefactione  comparata 

cum    calore.    Posteriores    autem     motus 
perficiuntar  ininstanti;  unde  eisnon  rej)u- 
t,  saltem  estex  hoc  capite,  quod  termi- 
num  dispositive  antecedant,  et  ad  termi- 
.!  effectivecorrsequantur.Et  ita  se  habenl 
•tus  contritionis,  et  charitatis  ad  gratiam 
sanctif 


§V. 

Reliquis  cjusdem  opinionis  argumentis 
satisfit. 

100.  Arguitur  quinto,  quia  nulla  causaQUrntQm 

efficiens  potest    dependere  a  suo  effectu,  ^rga- 

nisi  ad  summum  in  generecausae  finalis  : 

ergo  si  gratia  esset  causa  efficiens  actuum 

contritionis,  et  amoris  existentium  in  ins- 

tanti  justificationis,  non  posset  ab  eis  de- 

pendere  in  genere  caus?e  dispositivae  :  con- 

sequens  est  falsum,  siquidem  praedicti  ac- 

tus  ad  gratiam  disponunt,  ut   determinat 

Concilium  Trident.  locis    supra  citatis,  et  „ 

Concil 
docent  unanimiler  Theologi  :  ergo  falsum TridbuL 

est,  quod  gratia  sit  causa  efficiens  praedic- 

tarum  operationum. 

Confirmatur  :  nam  qui  ponit  effective  ul-  confir- 
timam  dispositionem  ad  aliquam  formam,  matio^ 
ponit  effective  ipsam  formara,  juxta  com- 
mune  Philosophorum  proloquium  :  sed 
gratia  nequit  causare  effective  seipsam,  ut 
liquet  ex  terminis  :  ergo  gratia  nequit  cau- 
sare  effective  ultimam  dispositionem  ad 
seipsam,  nempe  actus  contritionis,  et  amo- 
ris  existentes  in  instanti  justificationis. 

Ad  argumentum  respondetur  concedendoRe      _ 

antecedens  intellectum  de  causa  efficiente  sioad 

ar°u- 
pure  extrmseca,  et  quae  tantum  compare-  meutum. 

tur  per  modum  causae  efficientis  :  sed  ne- 

gariclebet,  si  intelligatur  de  causa  efiiciente 

intrinseca,  quao  simul  habeat  rationemfor- 

mae;  hujusmoai  enim  causa  efficiens  potest 

dependere  a  suo  effeclu  in  genere  causae 

materialis  dispositivae,  ut  patet  in  forma 

substantiali,  quao  efficit  per  dimanationem 

suas  proprietates;  et  tamen  ab  eisdem  sicut 

a  dispositione  dependet.  Gratia  autem  se  ha- 

bet  hoc   posteriori   modo  ad  operationes, 

quas  in  instanti  justificationis  elicit  :  unde 

non  repugnatei,  quod  ab  illis  lanquam  a 

dispositione  dependcat. 

Ad  confirmationem  dicendum  est,  ante-„  .  ., 
.n      .  ...        ,.    Soiviiur 

cedens  solum  venfican,  quando  ultima  dis-  confir- 

positio  concurrit  effcctive  ad  formam,  sive        °* 

(et  in  idem  redit)  (jiiando  forma  ab  ultima 

dispositione    resultat    :    quo    pacto  com- 

paranlur   inter    se    calor    ut    se])tem ,    ct 

forma  ignis.  Tunc  quippe  bene  inferlur, 

quod   qui  effective  ponit  ultimam  dispo- 

sitionem,  causet  effective  formam,  juxta 

illud  :  Quod  est  causa  causx  est  causx  cau- 

tati  in  eodem  causx genere.  Id  vero  non  ac- 

cidit  in  nostro  casu ;  quia  gratia  sanctifi- 

cans  ex  nulla  dispositione  effective  resultat. 


eo4 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONE 


Unde  sicut  ex  eo,  quod  homo  adjutus  gratia 
auxiliante,  ponat  ultimam  dispositionem  ad 
gratiam,  non  sequitur,  quod habitualem  gra- 
tiam  efliciat :  ita  ex  eo,  quod  gratia  habitualis 
concurrat  active  ad  ultimam  dispositionem 
ad  sui  receptionem  requisitam,  multo  minus 
inferri  valet,  qnod  efliciat,  vel  causet  seip- 
sam.  Quod  declarari  potest  exemplo  forma) 
substantialis,  quae  est  principium  acci 
tium  ad  eam  disponentium,  et  tamen  se- 
metipsam  non  causat. 
s<-xtum       101.  Arguitur  sexto  :  quia  actus  chari- 
meStum. tatis   ultimo  disponentes   ad   augmentum 
gratiae,  utputa  ad  gratiam  ut  octo,  non  pro- 
cedit  effectivea  pncdicto  augmento,  sive  a 
gratia  ut  stat  sub  eo  inlensionis  modo:  ergo 
actus  charitatia  ultimo  disponentes  ad 
tiam  sccundum  se,  sive  ut  primo  infc 
tur,  non  dependel  ah  e  tia  tanqaam 

.     a  principio  effectivo.  Antecedens  • 
mune  inter  Theologos,  et  c 
•  tet  a  paritate. 
conflr-      Confirmatur,  quia  actus  virtutis  ac 
matiir.  sita3,  v.  g.  temperantiaa,  non  procedit  ei 
tive  a  pr&dicta  virtute  in  primo  instanti 
suac  productionis,  sed  ad  eam  simpli 
prssupponitur  :  ergo  idem  dicendm 
actu  charitatis  comparato  ad  charitatem  in 
sua  prima  infusione,  <-t  con 

tiam,  quffl  est  charil  ippe 

i  incit  p  iril  itia  ratio,  cum  d 
sit  inclinati 
disponat. 
Bannei.     ^d  argumenlum  i 

g,  24,  art. "  1  tndo  ant< 

dena  n  i  uim  mo  lo   lisc  irri 

charitatis  comparato  ad  augmentum  hujus 
virtutis,  etgl 
Oocarri-  eorum  receptionem.  Sed  meliufl   • 
'mrnitn!1"  tur  concedendo  ontecedens,  et  n 

sequentiam.  Ki  ratio  disparitatis  (ul 
nunc  omittamu  ■.  quoniam  actus 

interior  charitatis  comparatur  aen- 

tum  hujus  \  irtutis,  et  grati  e,  non  ^olum  ul 
dispositio,  se  1  etiam  ut  ca  i   • 
ralis,  nempe  ul  meritum 

,t  pra  licto  ac  -  iive 

proce  l-  re,  alioquin  e 
rior,  quam  illud  in  eodem  genei 
efficientis.  Quod  antem  prae  lictus  actus  b  -- 
mentum  gratiae  mereatur,  constat:  tum  qu 
tta  docent  communiter  Patres,  et  Theologi  : 
tum  quia  actus  intensior  charitatis  a  gratia 
sanctificante  procedens  habel  omn  ii- 

tiones  requisitas,  ul  gratiae  augmentum  me- 
reatur,  ut  inTractatu  seqnenti,  disp.  6,  dttb, 


I,  dicemus.  H&c  autem  r  I  n  militat 

in  actu  charitatis  ultimo  di  I  pri- 

mam  graliae  infusionem;  nam  comparatur 
ad  gratiam  ut  mera  di  ltem 

ut  meritum.  Unde  nc  t,  quod 

tiam  simpliciter  pracedat,  et  consequ> 
superfluum  est,  ut  pro  ejus  elicientia 
ciamus  auxilium  sufiiciens  ab  ipsa  gratia 
distinctnm  :  sed  indej  licto 

auxilio  recte  componitur,  quod  ille  actus 
disj  1  gratiam,  et  a  grat.a  proc 

!  ut  perfectius  intelligatur,  qualiu-r 
tus  intensior  charitati  lat  a  gratia 

mtur  q  . 
.  6,  a  nu 
1  confirmationem  negamus  consequen- 
tiam.  El  ratio  disparil  tis  liqu-  I 

umedictia;  nam  actusille  virtutis  ac- 
ita?  eau  habitum   virtutis  : 

ande  neqnil  .ctus 

vero  ultim 

1  tantum  ad  ejus  recepti- 
dispon  ml :  qnamobrem 

bito  vir- 
tutis,  quam  a  gratia  sancti 

■   • 

. 

virtuti- 
quis  itum  ut  conjun 

itu  virt  . 

a  pa 

•'t  pi 

. 
I 

glon 

B 

si   il 

maxime  pi  im  un,  si 
I han :  n 
prima  glori  i  inino  gi 

I  JQl 

quia 
gratiam  qua 

-ratiam.cui  pn: 


.    •  '.01 

•  r- 

:\.<) 


DISP.  JII,  DUB.  IV. 


605 


ria  correspondet  :  ergo  actus  ultimo  dispo- 

nentes   ad  justificationem   non  merentur 

gloriam. 

nfir.      Confirmatur  primo,  quia  posita  ultima 

jj-jj*  dispositione  ad  gratiam,  adhuc  istius  col- 

latio  est  novum  beneficium  :  ergo  ultima 

dispositio  ad  gratiam  non  procedit  ab  illa. 

Antecedens  videtur  certum  :  tum  quia  po- 

sita  ultima  dispositione  ad  gratiam,  adhuc 

gratia  confertur  gratis,  et  potest  citra  om- 

nem  injuriam  negari  :  ergo  ejus  collatio 

est  distinctum   beneficium.    Consequentia 

vero  probatur  :  quia  si  actus  ultimo  dispo- 

nentes  ad  gratiam  ab  ea  procederent,  eam 

simpliciter  supponerent,  et  gratia  non  pos- 

set  negari,  quae  supponitur  esse  praedicto- 

rum  actuum  principium  :  ergo  non  esset 

beneficium  diversum,  vel  actibus  superve- 

niens. 

Confirmatur  secundo,  quia  actus  v.  g. 
contritionis-in  instanti  justificationis  elici- 
tus  est  dispositio  moralis  ad  infusionem 
gratiae  :  ergo  non  procedit  ab  illa.  Antece- 
dens  probatur,  quia  praedictus  actus  dispo- 
nit  movendo  divinam  voluntatem,  ut  gra- 
tiam  infandat,  et  peccata  remittat,  juxta 
Lac  illud  Lucae  7  :  Remittuntur  ei  peecata  mul- 
tc,  quoniam  dilexit  multum :  allicere  autem 
volantatem  Dei  est  proprium  dispositionis 
moralis  :  ergo,  etc.  Consequentia  autem  os 
tenditur,  quoniam  eo  ipso,  quod  Deus  mo- 
voatar  ex  complacentia  circa  actum  con- 
tritionis  ad  infusionom  gratiae,  et  remissio- 
nem  culpa?,  debet  prius  intuitive  videre 
actum  contritionis  existentem,  quam  gra- 
tiam ;  non  enim  movetur  Deus  ad  erogan- 
dum  gratiam  ab  iis,  quae  supponunt  sim- 
plicitor  gratiam,  sed  ab  iis  quao  gratiam 
simpliciter  antecolunt  :  sod  cum  hoc  non 
cohaeret,  quod  actus  contritionis  procedat  a 
gratia  :  orgo  ab  illa  non  procedit. 
m,  Ad  argumentum  respondctur  negando 
■*[  minorem,  ut  constat  ex  supra  dictis  toto 
§  2.  Ad  cuju8  probationem  admittimus  se- 
quelam,  et  aegamas  minorem,  quam  in- 
jertae  probationosnon  cvincunt.Non  prima, 
quia  sicut  gloria  corporis  fait  debita  Christo 
Domino  duplici  titulo,  nempeconnaturali- 
tatis,  etex  meritis  :  ita  prima  gloria  polest 
dari  ob  daos  titulos,  scilicel  ut  h&reditas 
primaa  gratiae,  et  ut  corona  de- 
bita  prirno  actui  moritorio  in  instanti  jiis- 
tificationia  elicito.  Nec  secunda,  quia  licet 
actus  meritorius,  qui  <  scedit  intensionem 
oequat  mereri  gloriam,  quin  aug- 
mentum  gratiae  mereatur;  actus  tamen  qui 


,71' 

DDl 


Primae 


profluit  a  prima  gratia,  el  illi  in  sua  inten- 
sione  commensuratur,  beno  potest  glo- 
riam  mereri,  quin  primam  gratiam  merea- 
tur.  Et  ratio  est,  quia  praedictus  actus  sup- 
ponit  gratiam  tanquam  principium,  unde 
nequit  eam  mereri  :  gloriam  vero  non  sup- 
ponit,  sed  antecedit.  Quocirca  illam  pro- 
mereri  valet.  Et  quia  primus  actus  meri- 
torius  supponit  necessario  primam  gratiam, 
-  propterea  nequit  eam  promereri.  Quod  de 
facto  ab  omnibus  admittitur,  sive  gratia 
praesupponatur  ad  illum  actum  ut  causa 
efficiens,  sive  ut  forma  moralis  illam  digni- 
ficans;  quodlibet  enim  horum  sufficit,  ne 
actus  mereatur  substantiam  primae  gratiae, 
licet  sit  meritorius  primae  gloriae.  De  quo 
latius  agemus  tract.  seq.  disp.  6,  dub.  1. 

103.  Ad  primam  confirmationem  res-  ^'nm 
pondetur  negando  antecedens  intellectum  mationi 
de  novo  beneficio,  quod  sit  simpliciter  no-  ^ 
vum,  et  distinctum  .:  quia  Deus  unica  ac- 
tione  producit  et  gratiam,  et  ultimam  dis- 
positionem  ad  gratiam  :  sicut  unica  etiam 
actione  producit  formam  substantialem,  et 
proprietates  ab  ea  fluentes,  quae  ad  ipsius 
receptionem  disponunt.  Unde  non  interve- 
nit  ibi  nisi  unicum  simpliciter  beneficium, 
considerando  beneficium  formaliter,  et  in 
recto,  ex  parte  actionis  divinae.Diximus,  con- 
siderando  beneficium,  etc.  quia  si  attenda- 
mus  ad  dona  producla,  quae  etiam  beneficia 
dicuntur,  totibi  interveniunt  beneficia  ma- 
terialiter,  et  terminative  considerata,  quot 
sunt  perfectiones  a  Deo  productae,  et  reali- 
ter  inter  se  distinctae.  Ad  probationem 
autem  in  contrarium  dicendum  est,  to- 
tam  justificationem  fieri  simpliciter  gra- 
tis  ;  quia  nullum  meritum  praesupponit. 
Possetque,  quantum  est  ex  vi  hujus,  posita 
ultima  dispositione,  citra  omnem  injuriam 
ncgari  forma  justificans.  Absolute  tamen 
id  fieri  nequit,  saltem  connaturaliter;  quia 
ultimadispositio  supponit  simplicilor  gra- 
tiam  sanctificanlem,  quae  est  ejus  connatu- 
ralo  principium.  Unde  sicut  ex  supposi- 
tione,  quodgratia  sanctificans  fuerit  infusa, 
nequit  negari  :  ita  ex  suppositione,  quod 
adsit  ultima  dispositio  ad  gratiam,  ista  ne- 
gari  non  valet  :  implicalur  enim  eadem 
suppositio. 

Ad  secundam  confirmalio^m  constabitoccurri- 
dubio  sequenti.  Nunc  breviter  respondoturcu"^* 
nogando  antocedens;  quiadispositio  moralis 
propriedictamovetdivinam  voluntatem  per 
modum  meriti  do  congruo,  vel  de  condigno 
ad  formnrn,  ad  quam  disponil.  Actus  autem 


GOG 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


ultimo  disponentes  ad  gratiam  neutro  modo 
movent  Deum,  sed  tantum  per  modum  dis- 
positionis  physicac,  sicut  calor  ut  octo  mo- 
vet  ad  introductionem  formae  ignis.  Unde 
sicut  non  oportet,  quod  Deus  pracvideat  ca- 
lorem  ut  octo  existentem  simpliciter  ante 
formam;sed  tantum  videt,  quod  calor  ille 
formam  praecedit  solo  ordine  naturae,  et 
prioritate  secundum  quid  :  ita  non  requi- 
ritur,  quod  Deus  praeviderit  ultimam  dis- 
positionem  ad  gratiam  ut  existentem  sim- 
pliciter  ante  ipsam  gratiam  ;  sed  sullicit 
videre,  quod  praecedit  illam  ordine  naturao 
in  genere  causao  materialis  dispositivae,  et 
sola  prioritate  secundum  quid.  Nec  "i1, 
tum  evincitur  ex  Scriptarae  testimonio;  nam 
ly  quia,  satis  vcriftcatur  ob  solam  pra^ce- 
dentiam  proxime  explicatam,  ut  snpra  la- 
tius  exposuimus  num.  98. 

octavum     104.  Arguitur  octavo,  qaia  actus  contri- 

mcmum  ^on's  expellit  eifective,  saltem  moraliter, 
'peccatum  :  ergo  praecedit  i 
cfiicientis  expalsionem  peccati  :  ergo  non 
provenit  effective  a  gratia.  HaBCsecund  i 
sequentia  patet  ex  prima;    nam  eo  ij 
quod  contritio  praecedat  in  genere  c 
efficientis  expulsionem  peccati,  debel  i 
dem  genere  pi  •  form  im  illom 

pellentem,  nempe  gratiam  sanctificantem  ; 
cum  quo  non  cohreret,  qnod  proveniat  i 
tive  ab  ipsa  gratia,  alioq  i  |  rior,  1 1 

posterior, qnam  illa  in  eodem  generi 
Prima  vero  tentia  recte  inl 

antecedenti.  An  qs  antem  commnni- 

ter  asseritur  a  Thomistis,  et  traditor  Batii 

d.tiw.  aperle  a  D.  Thom.  3  /.  qv      . 

ad  3,  ubi  ait  :  a  Dicendam,  qnod  qnslibet 
«  virtus  specialis  formaliler  expellit  habi- 
tr  tum  \itii  oppositi,  sicat alJ  pellifl 

a  nigredinem  ab  eodem  snbjecto.  5 
o  nitentia  expellil  omni  tive, 

«  in  qnantnm  operatnr  ad  destroctionem 
«  peccati,  proot  est  remissibile  exdivina 
«  gratia,  homine cooperante.  Undenon 
«  quitur,  qaod  sit  virtos generalis, 

Rcspou-     Hoc  argomentom  continel  gravem  diffi- 

s,°-    coltatem,  qoam  tractant  Theologi  loco  pro- 

xime  citato,  el  in  cojos  decisione  dividon- 

tur  in  varios  dicendi  modos,  qoorom  aliqoi, 

si  veri  sont,  prorsos  diloont  vim  arga- 

suarcz.  menti.  Suari os enim  disp.  8,  defxmit.  sect. 
3,  et  plerique  e\  illis,  qoos  nunc  Adversa- 
rios  habemos,  dicunt  contritionem  solnm 
dispositive  expellere  peccatom.  Sed  haac 

d.  Tho.  opinio  adversatur  manifeste  D.  Thom. 
loco  citato  :  onde  concedere  oportet,  quod 


actus  pcenitentiae  habeat  aliquam  efficien- 
tiam   in   expell 

men  neqnit  esse  physica,  ut  commnniter 
docent  Thomistae  contra  seon 

11,  qur.st.  2,  nrt.  1,  quia  ad  hO'  ba- 

tur,  quod  contritio  |  Inceret  for- 

mam  expellentem  peccatum  :  quod  falsum 
est  loquendo  de  contril  vtra  sacra- 

mentum.  Quapropter  relinqaitor,  quo<"i  so- 
Ium  expellat  peccatum  efiicientia  mo; 
Et  q  mur  de  peccato  q  i 

effectum  pcena  temporalis,  cui  n-.»s  obno- 

in- 
quere,  facile  intelligitnr,  qoomod 
tentia  destruat  effecti  stum;  namsup- 

•  i  jnstificatione,  virtus 

rio  motivo  -uum  actum,  el  ac- 

iliarnm  virtutum 

itum  subeir  tm 

temporalem.  Hi 

:recttve  cul; 
lam, 

Et  hic  dicen  li  i  ^num  * 

damentnm  in  D.  Thom.  nai 
'. 

prout  co: 
tcuti 

.        . 
aliai 

iod 
■ 

itum  j>  en  b  lei 

a  l  culp  im,  et 
hal 

argnmenti.  Addi 

tom  inseipso;non  qaidem  o  im- 

portat  macnlam  im- 

. 
I  primon 

lum  tollitur 

gratiam,  cui  macola  immi 
tor  :  et 

ponit  Bimpliciti  . 
qnam  proin  tructiom 

physice,  vel  moraliter  am 

rius  malum,  nempe  ofl  re- 

mittatnr  a  D  :  rool  1> 

cludit  meritum  - 

dignam  satisfactionem;  potesl  tamen  aliqoo 
modo  remitl 
ntem  a  _ 
tus  iestitLtit  ; 


DISP.  III,  DUB.  V. 


607 


finis,  quam  abstulerat  peccatum  :  tum  quia 
satisfacit  saltem  imperfecle  pro  injuria  Deo 
illata  per  actum  peccati.  Unde  licet  in  eo- 
dem  instanti  infundatur  gratia,  destruatur 
macula  peccati,  et  remittatur  offensa  Dei ; 
tamen  inter  gratiam,  et  destructionem  ma- 
culae  ex  una  parte,  et  remissionem  offensao 
ex  alia,  mediat  actus  contritionis,  qui  sup- 
ponit  gratiam,  et  destructionem  maculae; 
antecedit  vero  remissionem  offensae,  illam- 
que  moraliter  efficit.  Et  hoc  est,  quod  D. 
Thom.  intendit  illis  verbis  :  Pcenitentia  ex- 
pellit  omne  peccatum  effective,  in  quantum 
operatur  destructionem  peccati,  prout  est  re- 
missibile  ex  divina  gratia,  homine  coope- 
rante.  Homo  enim  sicut  cooperari  non  valet 
efficiendo  gratiam,  itacooperari  non  potest 
efficiendo  destructionem  maculae;  coopera- 
tur  autem  ad  remissionem  offensae,  quae 
sequitur  post  infusionem  gratiae,  et  maculae 
destructionem.  Quae  intelligenda  sunt,  ut 
jam  significavimus,  de  offensa,  quae  est 
damnum  a  peccatore  Deo  irrogatum;  non 
autem  de  oifensa,  prout  significat  odium 
Dei  erga  peccatorem.  Nam  hujusmodi  odium 
tollitur  immediate  per  dileclionem  Dei  erga 
hominem,  quae  gratiam  sanctificantem  in- 
fundit;  et  ita  cessatio  hujus  posterioris 
offensae,  vel  ut  aplius  loquamur,  infensio- 
nis,  antecedit  gratiam,  destructionem  cul- 
pae,  satisfactionem  hominis,  et  remissio- 
nem  offensae,  prout  offensa  est  injuria  Dei. 
Sed  major  hujus  difficultatis  discussio  per- 
tinet  ad  Iocum  citatum  3  part.  Videantur 
Arau\o.  interim  Arauxoibi,  dub.  3,  Joan.aS.  Thom. 
s.Tiiom.  disp.  34,  art.  2,  Gonetus  disp.  3,  art.  4,  et 
Cronet.  am  xhomistae,  qui  omnes  ita  concedunt 
cum  D.  Thom.  actum  contritionis  destruere 
effective  peccatum,  quod  nihilominus  ne- 
gent  prajdictum  actum  concurrere  ullo  modo 
active  physice,  vel  moraliter-ad  gratiam 
juslificantem. 

Alia  argiimenta  poterant  adversus  nos- 
tramassertionem  formari  :  sed  quae  difficul- 
tatem  aliquam  habere  videntur,  diluimus 
supra  disp.  prxced.  dub.  0,  abi  ostendimus 
actus  contntionis,  et  charitatis  dependere 
■ntialiter  a  gratia  habituali,  tanquam  a 
principio  effectivo  :  quae  resolutio  a  fortiori 
eonfirmat  praesentia  dubii  decisionem,  Si 
qoaB  vero  supere8tdifficultas,dabioaequenti 
labitur. 


DUBIUM  V. 

Utrum  actus  prxparantcs  ad  gratiam,  per 
quam  impius  justificatur,  sint  disposi- 
tiones  physicx,  an  morales. 

105.  Pro  hujus  dubii  decisione  recolenda  PS°" 
sunt  ahqua  operosius  alibi  declarata.  Pri-D.  Ang, 
mum,  quod  adultus  impius  non  justificatur, 
nisi  dependenter  ab  actibus  a  se  elicitis, 
juxta  illud  August.  serm.  15,  de  verbis 
Domini  :  Qui  creavit  te  sine  te,  non  jus- 
tiftcabit  te  sine  te  :  et  statim.  Fecit  nes- 
cientem,just ificat  volentem,  ut  supra  dub.  1 
late  exposuimus.  Secundum,  quod  hujus- 
modi  actus  non  requiruntur  essentialiter 
ad  praedictum  effectum;  sed  fieri  divinitus 
potest,  quod  impius  justificetur  indepen- 
denter  ab  illis,  ut  dubio  2  declaravimus. 
Tertium,  quod  praedicti  actus  non  habent 
influxum  effectivum  in  gratiam,  saltem 
per  modum  causos  principalis  physicao, 
ut  constat  ex  dictis  tract.  prxced.  disp.  8, 
dub.  1.  Immo  nec  habent  influxum  effec- 
tivum  moralem  per  modum  meriti,  sal- 
tem  de  condigno,  ut  liquet  ex  dictis  dub. 
prxced.  et  amplius  constabit  ex  dicendis 
tract.  seq.  disp.  6,  dub.  1.  Quod  autem  prae- 
dicti  actus  non  concurrant  ad  infusionern 
gratiae  justificantis  in  genere  causae  finalis, 
formalis,  aut  materialis  receptivae,  certius 
est,  quam  possit  in  controversiam  vocari. 
Unde  relinquitur,  quod  vet  praedicti  actus 
nullam  circa  gratiam  justificantem  habeant 
causalitatem,  sed  sint  mera  quaedam  con- 
ditio  ;  quod  est  absurdum,  et  non  cohaeret 
cum  doctrina  Concilii  Tridentini  :  vel  con-  cqncii. 
cedere  oportet,  quod  influant  per  modurnT^(icnt• 
dispositionis ;  nec  enim  apparet ,  quod 
aliud  influendi  genus  possint  habcre.  Qua- 
mobrem  in  hoc  ultimo  assercndo  conve- 
niunt  communiter  Theologi. 

Sed  est  inter   illos  non  leve  dissidiumQuidsit 
circa  modum,  quo  liujusmodi  actus  obeuntSf^ 
munus  disposittonis,  (niibusdam  asserenti-ct,!1U)ra' 
bus  eos  dispoiierc  physicead  gi-atiam,  alns 
aut(,>m  affirmantibus  disponere  solum  mo- 
raliter  ;  pluraque  immiscent,  qu3B  dubium 
reducunt  ad  voces,  et  aequivocationem  ge- 
nerant.  Quam   ut  vilemus,  prae  oculis  ha- 
bere  oportet,  denominationem  causao  phy- 
sicae,  velmoralis  non  reguTari  ijoncs  entita- 
tes    effectus,  et  causae  ;  sed  magis   peiu^s 
modum  causandi.  Fieri  enim  potest,  quod 
aliquod  habens  entitatem  physicam  iulluat 
moraliter  :  sicut  suasio  v.  g.  actus,  ct  qua- 


608 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


Conclu 

sio. 


D.  TIid 


Medina, 
AJvarez, 


Joan.  a 
S.TIiom 
Arauxo. 


Ooncl. 


litas  physica  est ;  et  tamen  solum  moraliter 
movet.  Et  e  converso,  quod  morale  est,  solet 
physicecausare  :  sicut  malitia  peccati  gra- 
vis  est  quid  morale,  et  nihilominus  expellit 
phvsice  gratiam,  ut  diximus  tract.  prxced. 
disp.2,  dub.  3.  Porro  diversitas  intcr  mo- 
dum  causandi  physice,  et  causandi  praecise 
moraliter,  in  eo  pra^cipue  elucet ,  quod 
causa  causans  moraliter  non  causat  imme- 
diate  suum  effectum,  sed  medio  influxu  al- 
terius  causao,  quam  allicit,  et  solicitat,  ut 
efiectum  inducat,  ut  patet  in  suasione,  con- 
silio,  et  meritis  comparatis  ad  efiectum,  in 
quem  praocipue  ordinantur  :  caasantqaippe 
illum  alliciendo  alium,  ut  producat  eilec- 
tum,  vel  terminum  intentum  communicet. 
oppositus  autem  concurren<li  modns  cons- 
tituit  causam  phvsicam,  quando  videlicet 
immediate  in  suo  genere  causat  effectum 
per  id,  qaod  habet  in  Beipsa  :  licel  non  » \- 
cludat  eonsortium,  et  concnrsnm  aliarnm 
causarum,  quae  ad  effectnm  requiruntur. 
Et  hoc  pacto  materia  est  causa  physica  for- 
ma?  materialis,  quam  per  »  un  reci- 

pit  :  forma  est  causa  physica   compositi, 
quia  per  semetipsam  illud  constituit  :  calor 
est  causa  physica  dispositiva,  qaia  per 
metipsam  aptat,  et  disponil  materi  im  ad 
foi  mam  ignia ;  et  i  lt  n  i  -  esl 
effectiva  caloris  in  ligno,  quia  persemetip- 
sum  agit,  el  producit  calorem.  Juxta  hunc 
igitur  diversum  influendi  modum  investi- 
gare  oportet,  quo  pactoactasn  itriadjus- 
tificationem  disponant :  alioqui  duhium, 
quod  de  re  est,  perperam  trahitur  a 
vocationem  vocum. 

I  i. 
Decisio  dubii  ex  sententki  IK  Thomw, 

106.  Dicendum  est,   actua   j 
lmpium  ad  gratiam  justificantem  essedis- 
positiones  physicas,  seu  physice  di 
ad  gratiam.  EJaec  concl  D.  Thom. 

locis  statim  referendis  ;quam  proiride  am- 
plectuntur  communiter  Thomist  e,  Me  lina 
in  prmsenti,  art,  8.  in  resp  ms,  ifirm.  2 

argumenti.  Alvarez  disp.  59,  de  auxiliis, 
nuni.  6  et  7,  ei  disp.  66  et  lib.  5  Hesp. 
cap.  13.  Joan.  aS.  Thom.  2,  2,  quast.  24, 
t/isp.  5,  art.  2.  Arauxo  1,2,  qumst.  112, 
art.  1,  rfuo.l,  n.  I  ct  2,2,  qwsst.  24,  art.  6, 
dub.  primo,  concl.  o  ct  tom  '2,  in  3  part. 
qussst.  85,  art.  '2,  dub.  2.  Gonet  disp.  I 
Graiia,  dub,  3,  et  alii  plm 


Drobatur  primo  ex  D.  Thoma  :  quia  FmJ 
S.  Doctor  eodem  modo  di.-currit  de  actibus 
nostris  ut  disponunt  ad  primam  gratix*  in- 
fusionem,  et  ut  disponuntad  ejusdem  gra- 
ti  e  augmentum  :  sed  actus  nostri  i 
tentia  S.  Doctoris  disponunt  phvsice  ad 
augmentum  gratiac  :  erg  •  modo  i 

currunt  ad  primam    gratia    infusionem. 
Major   facile  conceditur  ab    Adversariis. 
Minor  autem  ostenditur :  quia  D.  Thom. 
/.  art.  -  ad  3,  inquit  en- 

i  dum,  quod  qo  tctu  meritorio  me- 

i  retur  homo  augmentum  g  ikut  et 

«  gratia'  immationem,  quae  est  vita 

•nt  vita  aeterna  non  statim 
i  redditur,  sed  BUO  tempure  :  ita  nec  gl 

ti  i  statim  aug  1  suo  fcmpore;  cum 

ilicet  aliquis  sul 

grati  e  a  im«      '  hi  i 

denfc  nit.  ad  i  solum 

com 

•  • 
nam  rati  sitionia  d  '^ir- 

qnando   ad<  em 

D.  i  |  i  in  quolihet  actu 

gratiam  ;  et  [uod  in  q  i  :etu 

c  rivetur  i 

illud  angmentnm  •.  sed  nll 

:itit 

rhom.q  am 

irrnnt  moralii  im  gra- 

l  etiam  mnl  phj 

illud.  Ean  dem  doctrim 

.    t\    in    1.     list.   17. 

.hi  ait  . 
charil         rdinatar  ad  augmentum  cha- 

I   rm   Inmi 

a  ch  o  solum  per  m 

nti. 
mam  m.  inter 

litatem  moralei  :  iti,  aut 

etiam  impetrationis,  qu  Beritom 

ducitur  j  et 

positionis,  quae  utiq  itur 

meri  lit  non  esse  pl  Et  Hcet 

actibus,  qui  ritate  proccdunt.  coi. 

dat  utrumqui  :itatis  genos  in  or  I. 

ad  ao  -         im  gratiae ;  actil  iui 

ad  primam  gratia  infusionem  disponunt, 
solum  concedit   ca..  inodum 

dispositionis  in  ordine  a  I  primam  grati 
hahitnalem.  Qno  dicendi  m  jni- 

ficat,  actus  i 

m 


DISP.  III,  DUB.   V. 


609 


justificantem  causalitate  physica,  non  vero 
causalitate  morali  :  aut  saltem  praecipuum 
causalitatis  munus,  quod  nostris  actibus 
convenit  in  ordine  ad  justificationem,  si- 
tum  esse  in  eo,  quod  physice  ad  gratiam 
disponant. 
iara-  107.  Secundo  probatur  conclusio  autho- 
d.tih)X.  ritate  simul^et  ratione  D.  Thom.  supra 
quxst.  112,  art.  2,  ubi  ait  :  «  Dicendum, 
i  quod  gratia  dicitur  dupliciter.  Quan- 
«  doque  quidem  ipsum  habituale  donum 
c  Dei;  quandoque  autem  auxilium  Dei  mo- 

•  ventis  animam  ad  bonum.  Primo  igitur 
«  modo  accipiendo  gratiam,  praeexigitur 
«  ad  gratiam  aliqua  gratiae  praeparatio  ; 
a  quia  nulla  forma  potest  esse,*nisi  in  ma- 
«  teria  disposita.  »  Quibus  adjungitin  prae- 
senti  quaest.  art.  3  :  «  Deus  movet  omnia 
a  secundum  modum  uniuscujusque,  sicut 
«  in  naturalibus  videmus,  quod  aliter  mo- 
«  ventur  ab  ipso  gravia,  et  aliter  levia, 
■  propter    diversam    naturam   utriusque. 

•  Unde  et  hominem  ad  justitiam   movet. 

•  secundum  conditionem  naturae  humanae. 
a  Homo  autem  secundum  propriam  nalu- 
o  ram  habet,  quod  sit  liberi  arbitrii.  Et 
«  ideo  in  eo,  qui  habet  liberum  arbitrium, 
«  non  fit  motio  a  Deo  ad  justitiam  absque 
«  motu  liberi  arbitrii;  sed  ita  infundit  do- 

num  gratiao  justiftcantis,  quod  etiam  si- 
"  mul  cum  hoc  movet  liberum  arbitrium 
"  ad  donum  gratiae  acceptandum  in  his, 
"  qui  sunt  hujus  motionis  capaces.  »  Ex 
utroque  autem  testimonio  desumitur  se- 
quens  ratio  :  quoniam  id,  quod  ex  natura 
rei  desideratur,  et  praeparat  ad  aliquam 
formam,  est  dispositio  physica  :  sed  actus 
supernaturales  praeparantes  ad  justificatio- 
nem  impii  requiruntur,  et  praeparant  ex 
natura  rei  ad  gratiam  justificantem  :  ergo 
sunt  dispositiones  physicao  ad  ejus  infusio- 
nem.  Conseqaentia  constat.  Major  etiam 
liquet,  quia  non  alia  ratione  dispositiones 
physicae  ita  appellantur,  nisi  quia  ex  natura 
rei,  et  non  ex  praecisa  ordinatione  Dei  ex- 
f rin-c-f;;i  disponunt  ad  formam  :  ergo  id, 
quod  ex  natura  rei  desideratur,  ef  praipa- 
rat  ad  aliquam  formam,  i •  t  dispositio phy- 
ica  ad  illam.  Minor  autem  suadetur,  quia 
{•x  una  parte  gratia  sanctificans  est  forma 
perfecta,  et  terminua  praacipue  intentusin 
impii  justificatione ;  ad  quamcunque  au- 
fom  tbrmam  perfectam,  et  habentea  ratio- 
nem  lermini  praecipue  intenti  in  aliqno 
motu  reqoiriturex  natura  rei  aliquapraa- 
tio ;  siquidem  ordine  generationis,  et 


in  genere  causae  materialis  fit  progressus 
ab  imperfectioribus  ad  perfecta  :  ergo  ad 
infusionem  gratiae  sanctificantis  requiritur 
ex  natura  rei  aliqua  praeparatio,  ethoc  do- 
cet  D.  Thom.  in  priori  testimonio.  Ex  alia 
vero  parte  praeparatio,  seu  dispositio  habet 
accommodari  conditioni  subjecti,  quod  mo- 
vetur  ad  formam  :  tum  quia  unumquodque 
movetur  sicut  aptum  est  moveri  :  tum  quia 
unumquodque  recipitur  ad  modum  reci- 
pientis  :  atqui  homo  adultus  est  mobile,  et 
perfectibile  liberum  :  ergo  ex  natura  rei 
desideratur,  quod  libere  disponatur  ad  for- 
mam  justificantem  ;  nequit  autem  moveri 
libere,  nisi  per  actus  liberos  a  se  elicitos  : 
ergo  hujusmodi  actus  ex  natura  rei  requi- 
runtur,  et  pra^parant  ad  gratiam  habitua- 
lem,  per  quam  adultus  justificatur  :  et  hoc 
concludit  Angel.  Doctor  in  secundo  testi- 
monio. 

Confirmatur  primo ,  quia   ad  unionem  Confir- 
cum  divina  essentia  in  ratione  speciei  in-  j]^ 
telligibilis  requiritur  ex  natura  rei  aliqua 
dispositio,  eo  quod  species  intelligibilis  ha- 
bet  in  ordine  intentionali  rationem  formae : 
sed  gratia  sanctificans  habet  in  ordine  phy- 
sico  supernaturali  rationem  formae;  siqui- 
dem  constituit    hominem    simpliciter  in 
praedicto  ordine  :  ergo  ad  receptionem  gra- 
tiae  sanctificantis  requiritur  ex  natura  rei 
aliqua  dispositio.  Consequentia  constat  tum 
a  paritate,  tum  a  fortiori ;  quia  cum  ma- 
jori  proprietaie  gratia  habet  rationem  for- 
mae  in  ordine  physico  supernaturali,  quam 
essentia  divina  unita  mentibus  Beatorum 
habeat  rationem  formao  in  esse  inlentionali. 
Minor  etiam  satis  liquet.  Majorem  autem 
docet,  et  ostendit  D.  Thom.  1    part.  quxst. 
12,  art.  5,  ubi   ait  :   «   Dicendum,   quod 
cr  omne,   quod  elevatur  ad  aliquid,  quod 
«  excedit    suam    naturam,    oportet  quod 
«  disponatur  aliqua  dispositione,  quae  sit 
((  supra  suam  naturam.  Sicul  si  aer  debeat 
«  accipere  formam  ignis,  oportet  quod  dis- 
v  ponatur   aliqua    dispositione    ad   talem 
«  formam.  Cum  autem  aliquis  inlellectus 
«  creatus  videt  Deum  per  essentiam,  ipsa 
«  essentia  Dei  fit  forma  intelligibilis  intel- 
«  lectus.  Unde  oporlet,  quod  aliqua  dispo- 
«  sitio  supernaturalis  ei  superaddalur  ad 
«  hoc,  quod  elevetur  in  tantam  sublimita- 
«  tem.  Cum  igilur  virtus  naturalis  inlel- 
«  lectuscreati  nonsufliciatadDeicssentiam 
«  videndam,  ut  oslensum  est.  oporlet  quod 
«  ex  divina  gratia  supercrescat  ei  virtus 
'<  intelligendi.  Et  hoc  augmentum  virtutis 


010 


dp:  dispositionibus  ad  justification: 


Se- 

cunda. 


Objoc- 
'i  i. 


nispolli 
(ur. 


CilJOUlll 


«  intellectivse  illuminationem  intellectus 
«  vocamus,  etc.  »  Quem  discursum  ex  pro- 
fesso  expendimus,  et  ab  objectionibos  vin- 
dicavimus/rac/a^.r/c  Visione  Dei,  disput.  -1, 
dub.  2. 

Confirmatur,  et  explicatur  s^cundo;  quia 
ita  se  habet  gratia  sanctificaus  in  ordine 
supernaturali,  sicut  forma  substantialis  in 
ordine  naturali  :  sed  ad  formam  substan- 
tialem  requirnntnr  ex  natura  rei  aliquac 
dispositiones   physicae    :   ergo   pariter   ad 
gratiam    sanctificantem    deaiderantur    ex 
natura  rei  aliquac  disjjositiones,  quac  sub- 
inde  physice   disponant  ad  illam.   Mino? 
est  certa.  Majoretiam  satis  Liquet  ex  di 
trad.  prsBced.  disp.  1,  dub.  "2  ''/  6,  el  brevi- 
ter  suadetur ;  qaoniam  sicut  forma  sobatan- 
tialis  constituit  materiam  in  specie,  el 
primum  esse,  et  est  radii  potentiarnm, 
in  eodem  sapposito  reperi  intar  :  i' 
habitaalis  constitoit  simpliciter  hominem 
in  ordine  divino,  communicat  ei  i see  su- 
pernaturale,  et  est  radix  rirtutunj 
nataraliam,  quae  in  homin  riantor. 

Consequenti  i  deni  [ue  con  I  il   b  p  ir; • 
quia  non  minas  elevatar  grati  ho- 

minis  conditionem,  quam  I  I  ra- 

tialis  sapra  conditiones  materis  :  andeai 
materia  debet  determin  iri,  et  trahi 
mam  substantialem  per  aliquas  disp  isitio- 
nes,  qaa3  ex  aatura  rei  or  lin  u  for- 

mam,  pariter  homo  debet  determinari 
ad  gratiam  trahi  per  aliqa  i 
qa  e  ex  natara  rei  disponunt  nn. 

Quamobrem  sicuf  illae  prioi 
dicuntur  physicae,  quia  earum  i  i,  ''t 

causalitaa  fundatur  in  naturis  rerom  :  ita 
proportionabiliter  poateriores  disposiii 
debent  physic  b  appellari. 

108.  Necrefert,  si  dicasprtmo.maximam 
D.  Thomaa.cui  argamentum,  el  confirm  ttio- 
nes  innituntur,  manifeste  falsificari  in  par- 
vulis  baptizatis;  recipiant  enim  gratiam 
sanctificantem,  quin  allam  dispositionem 
habeanl  ad  eam  recipiendam  :  qu 
indicat,  gratiam  ex  oatura  sua  nullam  in 
subjecto petere  dispositionem  :  alioqoi  mi- 
raculum  foret,  quod  parvolis  sine  tali 
positione  conferretor. 

Non,  inqoam,  hoc  referl ;  nam  etiam  in 
parvulis  reperitnr  dispositio  ad  gratiam 
recipiendam,  quamvis   m  ea  inda 

non  parum  varient  nostra  assertionis  Ao- 
thores.  Cajetanos  enim  quttst.  112,  orf,  2, 
signiiicavit  dispositiones  ad  justifieationem 
parvulorum  esse  merita  Christi  Domini. 


Se  I  hic  dicendi  modus  cst  insufficiens  :  tum 

quia  merita  Chriiti  non  se  habe  sti- 

ficationem  hominum  dispositive,  sed  efJec- 
tive ;  quippe  qua?  nos  vere  n  minant, 

et  afticiunt  ad  justitian.  .trinseco 

eam   in   nobis  meritoi  cunt.  Tum 

quia,  esto  merita  Christi  dicerentur  dispo- 
sitiones  pro  parvulis;  nequeunt  tai: 
dispositiones  physi-  '-les, 

ut  satis  ex  se  liqoet  :  et  it;i  pr:edictu- 
cendi    modus  cadit    a  rtione. 

'  ipreolus  autem  dixit,  parvub  aiad 

gratiam  per  cbaracfc  dis- 

t  -,  nam  parvnli  i:: 

ator  per  circ  in 

oim    est 

effectoa  pecoliaris 

ili   illi  ^ant 

.:  im   ir:  nter  ab  omni 

iliam  di 
signare  a  cl 

tamnati  retine 

it  aliqoam    I    ; 

tiam 
otem  per  i 

infunduntur.  N 

•  dimananl 

materi  im  phj 

.mus 

Ud  j  limanai  I 

ph) 

cipiani 

disj 

Lim, 

:  ra- 
tion 

tionea  petil  in  capillis,  in 
veget  it  j  et  alias  in  e  otit 

umiliter  roollil  tunt 

prodisposit 

men  etont  in  loto.  Et  t . 

mos,  '.  al- 

rum 
temperamenta  in  primis  qaalitatihoa, 
praparant  ad  .  Com  ergo  parvoli 

oeqoeant  adgratiam 

arbitrii  quorum,  secloso  mirac  itin- 

capaces,  valeant  aotem  disponi  i 
virtutum   habitus  :  -t.   quod 

[  I  r  habitus.  et  DOJQ 


Ql   '••  I 


N   '... 


DISP.  III,  DUB.  V. 


011 


physice  disponantur.  Econtra  vero  adultus, 
in  quantum  talis,  petit  moveri,  et  disponi 
modo  libero,  cujus  est  capix  :  quocirca  de- 
bet  disponi  physice  ad  justitiam,  non  solum 
per  virtutes  a  gratia  dimanantes,  sed  etiam 
per  actus  a  se  elicitos. 

Aiiaob-  109.  Nec  iterum  refert,  si  secundo  dicas, 
■^110'  adultos  etiam  justificari  independenter  a 
propria  dispositione  actuali,  ut  patet  in 
suscipientibus  sacramenta  :  qui  enim  at- 
tritus  accedit,  v.  g.  ad  sacramentum  pceni- 
tentiae,  consequitur  gratiam  justificationis, 
quanquam  attritio  non  sit  ex  se  dispositio 
ad  illam.  Unde  vel  dicere  oportet,  in  praG- 
dicto  justificationis  modo  intervenire  mi- 
raculum,  quod  est  absurdum;  vel  concedi 
debet,  quod  actus  nostri  non  sint  disposi- 
tiones  requisitae  ex  natura  rei  ad  infusio- 
nem  gratiae,  sed  solum  ex  divina  ordina- 
tione;  et  consequenter  non  erunt  disposi- 
tiones  physicae,  sed  morales. 

Bespon-  Hoc,  inquam.  non  refert  ;  quia  procedit 
S1°  ex  falso  fundamento,  nempe  gratiam  in 
sacramentis  communicari  adultis  indepen- 
denter  ab  eorum  actuali  dispositione.  Cer- 
tum  quippeest,  neminem  adultorum  intra, 
vel  cxtra  sacramentum  justificari,  nisi  se 
disponat  ad  justitiam,  eamque  voluntarie 
acceptet,  ut  sntis  constat  ex  supra  dictis 
dub.  1.  Sed  differentia  in  hac  parte  consis- 
tit,  quod  ad  justificationem  extra  sacra- 
mentum  requiritur  dispositio  perfectior, 
utputacontritio,  vel  amor  charitatis  :  intra 
sacramentum  autem  sufiicit  minor  disposi- 
tio,  v.  g.  aclus  spei,  timoris,  et  attritionis. 
Utraque  tamen  dispositio  physice  praepirat 
ad  gratiam;  quia  et  gratia  adultis  confe- 
renda  illam  ex  natura  sua  exposcit,  et  ipsa 
ex  natura  sua  ad  gratiam  ordinatur,  et  pro 
ejus  susceptione  subjectum  accommodat,  ut 
{uenti  magis  declarabimus.  Unde  fal- 
sum  est.  quod  dispositiones  simul  cum  sa- 
cramento  concarrentes  ad  infusionem  gra- 
.  non  disponant  physice  ,  sed  tantum 
moralitcr.    Immo  icut  sacramenta 

novae  legis  causant  physice  gratiam  in  suo 
genere,  nempe<  imentaliter  : 

itad  ones ,   qaae  sacramento  ^ljun- 

guntur,  causant  etiam  physice  gratiam  in 
suogenere,  vid<  tptando,  ettrahendo 

tm  ad  participatio- 

.  gratiac.  Et  fan  lamentam  e  t  propor- 

,  tionabiliter  idem  ,  quia  nimir  im   ical  ('on- 

Concil.     .  .  .  ' 

n    1  naent.  sess  .  7  ,  can.  6,    diffinit 

sacramenta  nova?  l<  itinere  ,  et  eon- 

fei i  m  :  ita  etiam        .   I    < an,  ), 


determinat,  quod  adultus  per  actus  hones- 
tos  se  disponit ,  et  praeparat  ad  gratiam 
justificationis  obtinendam  :  sed  quia  verba 
Concilii  intelligenda  sunt  in  proprietate, 
et  rigore  verborum,  colligunt  communiter 
Thomistao  3  part.  quwst.  62  ,  sacramenta 
nova  legis  causare  proprie ,  et  rigorose 
gratiam,  nempe  physice,  et  non  tantum 
moraliter  :  ergo  ex  eodem  principio  colligi 
debet  actus  praeparantes  adultum  ad  justi» 
ficationem  intra  sacramentum  hunc  effec- 
tum  praestare,  proprie  loquendo,  atqueideo 
non  tantum  moraliter,  sed  etiam  physice. 
Quod  motivum  latius  infra  expendemus. 

110.  Secl  objicies  :  si  quae  dispositio  ac-E^P1^ 
tualis  esset  dispositio  physica  ad  gratiam, 
maxime  actus  contritionis,  et  charitatis ;  ii 
quippe  habent  praecipuam  connexionem 
cum  gratia,  et  terminant  ejus  inclinatio- 
nem,  ut  operationes  ipsi  valde  connatura- 
les  :  sed  gratia  intra  sacramentum  infun- 
ditur  adultis  independenter  ab  hujusmodi 
actibus,  quin  aliquod  miraculum  in  hoc 
interveniat ,  ut  proxime  concessimus  ,  et 
docent  communiter  Theologi  :  ergo  signum 
est ,  quod  nec  isti,  nec  alii  actus  sunt  dis- 
positiones  physicae  ad  gratiam.  Patet  con- 
sequentia  ,  quia  forma  nequit  citra  mira- 
culum  produci  absque  his  ,  quae  ad  eam 
comparantur ,  tanquam  physicae  dispcsi- 
tiones. 

Respondetur  concedendo  majorem ,  etDiluitU1' 
negando  minorem  intellectam  secundum 
id,  quod  per  se  loquendo  in  productione 
gratiae  intra  sacramentum  contingit.  Nam 
licet  per  accidens  soleat  gratia  intra  sacra- 
mentum  produci ,  quamvis  ad  ejus  recep- 
tionem  non  concurrant  actus  contritionis, 
et  charitatis  :  nihilominus  per  se  loquendo, 
et  attendendo  acl  propriam  gratiae  inclina- 
tionem,  quotiescumque  producitur,  tam 
intra,  quam  extra  sacramentum,  toties  pro- 
rumpit  in  actum  contritionis ,  vel  charita- 
tis,  qui  ad  omnino  connaturalem  ejus  re- 
ceptionem  disponit.  Quae  est  doctrina  D. 
Thom.  '■>  ]><irt.  (jn-rst.  87,  art.2f  ubi  ait  :  d.  tiw. 
«  In  habentibus  usum  liberi  arbitrii,  in 
a  quibus  solis  possunt  esse  venialta  pec- 
«  cata,  non  contingit  esse  infusioncm  gra- 
«  tiae  sine  actuali  motu  liberi  arbitrii  in 
«  Deum,  et  in  peccatum.  •  Et  rationem 
tangit  in  praesenti  art.  7,  in  resp,  ait  4,  ubi 
docet,  ultimaa  dispo  itiones  ad  gratiam  ab 
illa  procedere,  el  <'ii''i  in  justificationis  ins- 
t mti  :  «  liu\w  in  eodem,  inquit,  instanti,in 
"  quo  forma  acquiritur,  incipit  resoperari 


612 


DE  DISPOSITIOMIiLS  AD  JUSTIFICATIONE 


Motiva 
ipposil  i 
infrin- 
guntur. 


»  secundum  formam.  Sicut  ignis  statim 
«  cum  est  generatus,  movetur  sursum  ;  et 
((  si  motus  ejus  esset  instantaneus,  in  eo- 
«  dem  instanti  compleretur.  Motus  autem 
«  liberi  arbitrii,  qui  est  velle,  non  est  suc- 
i  cessivus,  sed  instantaneus.  Et  ideo  non 
«  oportet,  quod  justificatio  impii  sit  suc- 
<(  cessiva.  »  Itaque  sicut  aliis  formis  i  t 
connaturale,  quod  ubi  primo  producunlur, 
ad  proprium  fmem  inclinent,  et  movean- 
tur  :  ita  est  connaturale  grati.c  ,  qaod  ubi 
primo  producitur,  sive  intra,  sive  extra  ea- 
cramentum  (ha^c  quippe  dilferentia  accMit 
ejus  inclinationi,  et  nataras)  statim  per  ac- 
tus  a  se  elicitos  propendeat  in  suum  finein, 
nempe  Deam  dilectam  superomnia.  Etquia 
ea,  qaaB  sunt  secundum  naf  i  veninnfl 

per  se  loquendo;  idcirco  commaniter ,  et 
per  se  loqaendo  est,  q  i  i  sa- 

cramentum  prodacta  aliquam  operatii  □ 
circa  Deam  in  corl«'in  instanti  eliciat.  El 
hujusmodi  actaa  tanc  elicitaa  disponil     I 
omnino connataralem  ejosdem  re- 

ceptionom,  ju\t  i  ea  quae  dub.  prmctd.  dixi- 
mus.  Per  acci  lena  aatem  mali  tin- 

gil  opposil  im,  qaia  nimirum  licet  gratia 
inclinet,  et  qaantam  est  de  ae  pn 
in  praxlictos  actus;  lii  tamm  non  seqaun- 
tur  ;  eo  qaod  subjectum  in  instanti  info- 
sionis  gi  rmit,  vel  ob  infirmita- 

tem  alienatur  a  senaibua,  vel  tandem  dia- 
trahitarad  alia.  Cam  enim  hajasm 
ita  sint  connatarali 

tiam,  qao  l  simul  sint  operationes  liJ 
quae  proin  le  petant    tam   advertenti  un, 
tuin  voluntatia  applicatiom 
parte  subjecti  impediri,  vel  propter  inad- 
vei  tentiam,  vel  i  - r»  »ptt'i-  indevotionem. 
111.  I!\   quo   tami  litur.  q 

praedictua  actas,  cam  adsant,  non  aint 
positiones  physicae  ad  grati  un  :  n< 
tur,  quodcam  absant,  miraculam  ali-s     1 
interveni  it  in  gratiae  infasiom  ,  x 
tur,  inqaam,  illud  prias  ;  quia  ut  ; 
actus  sint  dispositiones  ph;  id  gra- 

tiam,  sufficit  qaod  qa  mdo  adsant,  grati  un 
ei  natara  saa  aecom  trahant,  et  sobjectam 
adgratiaereceptionemdeterminent;  et  quod 
gratia  ei  parte  sua  praedicti 
cat,  et  connaturaliter  inferat.  tlladaul 
posterioa  non  infertnr,  qaia  ut  gratia  ; 
Bit  citra  miraculum  independenter  a  pra> 
dictis  dispositionibus  commanicari,   - 
est,  quod  illae  sint  actus  liberi,  et  qaod  so- 
lum  gratia  dependeat  abeis  dependentia 
secundum  quid.  qualem  <lu}>.  />■'/.  expli- 


cuimus.  Nam  qoa  parte  sant  dispositii 
liberae,  queunt  impediri,  et  qaan  1  «qoe,  li- 
cefl  peraccidens,  impe  li  mtor,  licetgi 

natura  sua  illas  exig  it  :  sicut  etiam  gratia 
ex  naturasua  inclinat  ad  perseverantiam, 
<  I  b  BG  est  gratiao  connaturalis  ;  et  nihtlo- 
minus  quia  adultus  Lih  everat, 

irratia  citra  miraculum 
deiieere.  Et  qaa  pai  atia  gr 

ab  hujusmodi  dispositionibu  I um 

sccundum  quid.  nullum  miraculum  int«r- 
venit  in  eo,  quod  gratia  aine  illia  infan 
tur,  et  Deaa  in  saci  murah 

pleat  ph  .  m  causalitatem.  <<>uim- 

I 
minus  conu  itur  tlia  ;  simpli 

-upra   rirum   n 
miracalosua.  Pl  :na- 

'•  '   '      '■ 

.mmum 

: 

ibi  pri: 

natoraliter  vel   in  centro  i 

. 
ir,  quin  aliqaod  in  ]  i  in- 

imiliteri 

tUI 

lerantar  :  i 

■ 
im,  vel 
tami  mt- 

iter.   II 

litei 

aibilominna  citr 
dicti 

infun  li.  :  i  1   pr,- 

litrii;  n 
ad  eas  inclinet,  et  i  unen 

1 1  eaa  effieiendum  t 

distrahil 
vult.  Bt  qu< 
xiir 

iam   anim  i  i    uniri   i 

lentiboa,  nemo  dicet  illa 
non 

tura  roi  ordinari  ad  an 
reeeptionem  :  ita  in  « 
anando  intra  sacramontum  vel  infandatur. 
1 


DISP.  III,  DUB.   V. 


613 


AliUtl 
funrla- 
leatuiu 
veriL- 
sen- 
entiae. 


Concil. 
Tndent. 


vel  augeatur  sine  actibus  ad  eam  ultimo 
disponentibus,  neutiquam  colligitur,  quod 
praedicti  actus  non  sint  dispositiones  physi- 
cae  ad  gratiam,  et  quod  haec  illas  disposi- 
tiones  connaturaliter  non  exposcat. 

§  n. 

Roboratur  arrqUius  eadem  assertio. 

112.  Secundo  probatur  nostra  conclusio 
authoritate  simul,  et  ratione  :  quoniam 
verba  Conciliorum  debent  in  sensu  proprio 
interpretari,  ubi  contra  rigorosam  inter- 
pretationem  non  stat  aliquod  Scripturae 
testimonium,  vel  Ecclesiae  diffinitio  :  sed 
Concilium  Tridentinumdeclarat,  et  diffinit, 
hominem  disponi,  et  praeparari  ad  gratiam 
justificationis  per  actus,  quos  divina  gratia 
praeventus  elicit ;  et  dispositio  proprie  dicta 
est  dispositio  physica,  non  autem  moralis  : 
ergo  actus,  quibus  impius  disponitur  ad 
justificatjonem,  sunt  dispositiones  physicae 
ad  praedictum  effectum.  Consequentia  pa- 
tet.  Major  etiam  liquet,  quia  si  liceret  verba 
Conciliorum  in  sensu  improprio  interpre- 
tari,  nihil  firmum  haberetur  ex  Conciliis ; 
et  nemo  eorum  authoritate  posset  convinci, 
cum  facile  ad  metaphoricas  expositiones 
recurreret.  Quod  directe  opponitur  Conci- 
liorum  menti;  nam  utplurimum  declarant 
ea,quae  obscure  continebantur  in  Scriptura, 
ot  in  varios,  extraneosquesensus  traheban- 
tur  ab  haeroticis.  Minor  habet  duas  partes, 
quarum  prima  est  manifesta  ;  nam  Conci- 
lium  Trident.  sess.  6,  cap.  G,  inquit :  «  Dis- 
'(  ponuntur  autem  ad  ipsam  justitiam,  dum 
"  excitati  divina  gratia,  et  adjuti,  fidem  ex 
'{  auditu  concipientes,  libere  moventur  in 
"  Deum,  etc.  Et  "//;.7 :  Hancdispositionem, 
•<  seu  pr-oparationem  jnslificatio  ipsa  con- 
[uitur.  Et  ittfra  :  Justitiam  in  nobis 
,  anusqaisqae  suam  secundum 
'■  mensuram,  quam  Spiritus  sanctus  purti- 

-  tur  singulie  prout  vult,  et  secundum  pro- 
"  priam  cujusque  'li  positioneffl,  et  coope- 
'(  rationem.  Et  an.  1 :  Si  quia  dixerit,  libe- 
i  rum  hominia  arbitrium  aDeomotum,  et 

■itatiirn  nihil  cooperari  assentiendo  Deo 

-  excitanti,  <;  q  i  id  obtinen- 
"  darn  justificationi  nn  se  disponat, 

et,  otc.  auathorna  sit.  »  Secunda 

.  minorh  pars,  in  qaaest  majordiffi- 

(  iltas,  sic  ostenditur  \  quoniam  munera 

propria  di  positionis  exercentar  circa  sub- 


jectum  forma?  recipiendas,  illud  afficiendo, 
determinando,  et  trahendo  ad  praidictam 
formam  :  atqui  dispositio,  quam  moralem 
vocant  Adversarii,  ut  moraliter  praecise 
causans,  nequit  prajdicta  munera  praostare, 
bene  autem  dispositio  physica  :  ergo  dispo- 
sitio  proprie  dicta  est  physica,  et  non  mo- 
ralis.  Suadeturminor  hujus  posterioris  syl- 
logismi,  quia  actibus  nostris  non  convenit 
alia  causalitas  moralis  respective  ad  gra- 
tiam  ut  subjecto  communicandam,  nisi  per 
modum  meriti,  vel  impetrationis;  neque 
enim  aliam  causalitatem  moralem  possu- 
mus  in  hac  parte  excogitare ;  et  si  omnem 
causalitatem  excludimus,  non  relinquitur 
verus  conceptus  causae,  ac  proinde  nec  dis- 
positionis  :  quod  est  absurdum,  et  destruit 
id,  quod  in  hoc  dubio  supponimus  :  atqui 
meritum,  et  impetratio  non  exercent  pro- 
prie  loquendo  munera  dispositionis  supra 
relata ;  siquidem  non  explicant  habitudi- 
nem  proximam  ad  subjectum,  sed  impor- 
tant  respectum  ad  praemiantem,  et  ad  pras- 
mium  ;  unde  juxta  communem  modum 
concipiendi,  meritum,  et  impetratio,  qua- 
tenus  talia,  non  habent  rationem  causa? 
materialis,  sed  causae  efficientis  moralis  : 
ergo  gratis  concesso,  quod  actus,  quos  Ad- 
versarii  vocant  dispositiones  morales,  ha- 
berent  vim  impetrandi,  aut  merendi  gra- 
tiam;tamen  quatenus  meritum,  et  impe- 
tratio  sunt,  nequeunt  praestare  munera 
propria  causa^  dispositivae. 

Confirmatur  primo,  quia  dispositio  mo-  Coniir- 
ralis  non  habet  rationem  dispositionis,  nisi  uiatur- 
ex  ordinatione  Dei  acceptantis  pro  disposi- 
tione  id,  quod  ex  natura  sua  rationem  dis- 
positionis  non  habet :  atqui  actussupernatu- 
rales. quibus  impiusad  justitiamdisponitur, 
habont  antecedenter  ad  extrinsecam  ordi- 
nationem  Dei  disponere  hominem  ad  justi- 
tiam,  seu  gratiam  :  ergo  sunt  dispositiones 
non  praecise  morales,  sed  physicae,  et  ex 
naturarei.  Drobatur  minor,  quiaantequam 
intelligamus  aliquam  extrinsecam  Dei  or- 
dinationem,  aliter  so  habot  homo,  qui  elicit 
actus  supernaturales  timoris,  spoi,  contri- 
tionis,  et  charitatis,  quibus  ([uautumost  do 
se,  retractat  prseterita  peccata,  et  studet  ad 
Dei  amicitiam  accedere;  quam  illo  homo, 
(jui  vol  nullum  actum  olicit,  vol  olicitactus 
praeciso  naturalos  :  sed  lia^c  ulversitas  r>er- 
tinet  ad  gcnus  causae  materialis  dispositivao; 
nec  enim  ad  aliud  genus  reduci  potest  : 
ergo  actus,  ([uibus  impius  ad  justificatio- 
nem  disponitur,  habent   antocedenter  ad 


014 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIO: 


extrinsecam    Dei  or.linationem  disponere 
hominem  ad  justitiam. 

Kobora-  1 13.  Confirmatur  secundo,  etexplicatur 
piius.  amphus  :  quoniam  illa  dispositio  est  dispo- 
sitio  physica,  qua3  ex  natura  sua  prastat  ea 
munera,  quae  sunt  propria  dispositionis,  ut 
inductivo  potest  ostendi  in  omnibus  physi- 
cis  dispositionibus;  itaquippe  appellantur, 
quia  ex  natura  sua  disponunt  ad  formam  : 
atqui  actus  supernaturales,  quibus  impius 
disponitur  ad  justitiam,  praeparant  ex  na- 
tura  sua  ad  gratiam  justificantem  :  ergo 
praodicli  actus  sunt  dispositiones  physicae. 
Probatur  minor,  quia  ad  monera  pr-.»])ria 
dispositionis  pertinet,  quod  sit  ejusdem  or- 
dinis  cum  forma,  quod  subjectum  intrin- 
sece  afliciat,  qood  illnd  exparget  a  dis] 
tionibuscontrariis,  etqnodillnddetertninet, 
et  trahat  ad  formam  :  Bed  actaa  qnibns  im- 
pius  disponilur  ad  justitiam,  sunt  ejo 
ordinis  cum  gratia  aanctificantej  Biquidem 
pertinent  intrinse  :ead  ordinem  aupernatu- 
ralem,  alliciunt  otium  intn  ibjectum 

in  qao  gratia  e  ;  r  cipienda;  oxpurgant 
deinde  animam  a  dispositionibus  contra- 
riis,  quales  snnt  actus  vitiosi;  el  tan 
inclinant  animam  ad  ineandam  amicitiam 
cum  Deo,  siquidem  homo  pei  ; 
tus  ad  hnncfinem  movetnr  :  et hac omnia 
oonveninnt  hnjnsii  .  aua  na- 

tara,  et  ratione  praedicatornm  intrin 
rum  :  ergo  actas,  qaibna  impiaa  ad  ju 
cationem  praeparatar,  praestanl  ex  natnra 
sua  munera  illa,  quaesunl  propri  i 
tionis.  i  raesertim  qnia  homo  i    i         actna 
disponitnr,  qaatenna  per  timorem  \ .  g 
trahitnr  a  peccato,  per  apem  assumit  propo- 
situm  emendandi  vitam,  per  amorem  cha- 
ritatia  lerlur  in  Deum,  et  aio  de  aliia  : 

aveniant   prasdictis  actibna  ab 
intrinaeco,  et  ex  natnra  rei,  at  aatia  i 

i>.  Tho.  liquet.  Qao  respexil  D.Thom.3  part.  01 

85,  art.  5,  cum  ordinem  actnnm  disponen- 
tium  ad  jastitiam  descripsit,  hia  verbia  : 
«  De  pcenitentia  loqni  possumu  iter. 

i  no  modo  qnantnm  ad  habitnm.  I 
u  immediate  a  Deo  infunditur  sine  nobia 
principaliteroperantibus,  non  tamen  aine 
«  nobis  dispositive  cooperantibna  per  ali- 
«  quos  actus.  Alio  modo  possnmna  loqui  de 
«  poenitentia  quantum  ad  actas,  qaibus  Deo 
«  operanti  in  poenitenti  Qno- 

«  rum  actuum  primum  principinm  est  Dei 
«  operatio  converteatis  cor,  Becundam  illud 
«  Thren.  ult.  Converte  noa  Dominead  te, et 
«  convertemur.  Secandus  actus  est  motus   1 


«  fidei.  Tertina  est  mol  ii  timoria  servilis. 

«  quo  quis  tim  pliciorum  a  pecc 

«  retrahitur.  Quartus  actus  est  motus  B| 
a  quo  quis  sub  spe  veniae  c  :idac  as- 

a  sumit    propositum  emendandi.   <<>uintus 
a  actjs  est  motus  charitatis,  quo  alicui  ; 
a  catam  dispticet  secundum  non 

•  jam  pr  >pter  suppli 

*  motus  t;.  [ialis,  q       :  '      '   "  ■"■■'  *- 
i  rentiam  Dei  aliqoi  voiun- 

tJ5 

.  p  enifc  nti  e  a  tim  icut 

:  primo  motu  affecl  a 

timore  aotem  filiali,  sicut  ab  imm»    . 

a  et  proximo  principio.     IU 

fandatar  in  natara,  oa 

pr  im.  qu 

d  jnatitj  mt;  alioqui  nullum 

fnndamentnm  haboisset  D.  Tl 

ita  c  nem 

inter  dispositii 

cilium  I 

•nfirmatur  ultii:  ltu"SS 

ralibna  ill  magis 

congroit    natnria   i  :n 

t  tt  i  iii  l  indiffi- 

nitionil  lia  infun- 

datur  adnlto  bus, 

- 

i- 
tum   n 
ctl  se 

I  iltum.  Min  r- 

ter.  t  nul- 

lum  affernnt,  n 

timonium,  \  :n,  in  q  . 

phyai  ;>ii  : 

.tur 
ex    Concilic 
Prim 

tui:  uit,  ut  : 

lil  ir.  u 
g  pra  cedi  oti  :ura 

sica,  u t   in  limme  dubii  ium 

etiam,  qnia    gratia 

physice,  I 

dentei 

taliter  e  ij  erveniente,  ut    - 

ia  introdu 

praeparanl 


DISP.  III,  DUB.  V. 


615 


praeparantes  disponant  etiam  physice,  sive 
ex  natura  rei;  sic  enim  servatur  major 
proportio  inter  dispositionem,  et  formam, 
qualem  coaptationem  connaturalis  rerum 
ordo  deposcit.  Tum  denique,  quia  gratia  ex 
natura  sua  postulat,  quod  infundatur  juxta 
eorum  modum,  et  conditionem  ;  unumquod- 
que  enim  petit  ex  natura  sua  recipi  ad  mo- 
dum  recipientis  :  modus  autem  adultorum 
proprius  est  perfici  voluntarie  per  gratiam, 
et  libere  contrahere  amicitiam  cum  Deo  : 
unde  actus  liberi  arbitrii  ad  hoc  praecipue 
desiderantur  ad  adultorum  justificationem, 
ut  haec  fiat  libere,  et  gratia  dicatur  volita, 
ut  diximus  dub.  1,  et  dub.  prxcedenti :  cons- 
tat  autem,  quod  praedicti  actus  ex  natura  sua 
habent  reddere  justificationem  liberam,  et 
gratiam  volitam ;  siquidem  ad  hoc  praeci- 
pue,  tam  ex  se,  quam  ex  intentione  Dei 
operantis,  et  hominis  cooperantis  dirigun- 
tur  :  ergo  magis  congruit  naturis  rerum,  ut 
gratia  infundatur  impio  adultodependenter 
ab  ejus  actibus,  tanquam  a  dispositionibus 
physicis.  Et  hoc  posterius  motivum  satis 
aperte  insinuat  Trident.  can.  4,  citato,  ubi 
ait  :  «  Si  quis  dixerit  liberum  hominis  ar- 
«  bitrium  a  Deo  motum,  et  excitatum  nihil 
«  cooperari  assentiendo  Deoexcitanti,  atque 
«  moventi,  quo  ad  obtinendam  justificatio- 
«  nis  gratiam  se  disponat,  ac  praeparet  : 
«  neque  posse  dissentire,  si  velit,  sed  veluti 
«  inanime  quiddam  nihil  omnino  agere, 
«  mereque  passive  se  habere,  anathema 
"  sit.  » 
Effn-  111.  Nec  satisfacit  quod  huic  argumen- 
glum'  to ,  et  confirmationibus  respondent  com- 
muniter  Adversarii,  nempe  duas  praecipuas 
conditiones  dispositionis  physicae  deficere 
nostris  actibus  in  ordine  ad  gratiam  sanc- 
tificantem.  Et  consequenter  dicunt,  neque 
ex  Concilio  Tridentino,  nec  ex  aliis  con- 
gruentiis,  aut  rerum  naturalium  exemplo 
colligi  posse,  quod  praedicti  actus  debeant 
dispositiom  ,  :c-ae  appellari ;  nam  ma- 
lumex  quocumqne  defecta.  Prima  enim 
conditio  dispositionis  physicae  est,  quod  ha- 
beat  necessariam  connexionemcum  forma, 
ad  quam  disponit,  eamque  nataraliter  in- 
f ;  alioqui  forrnx  introductio  non  revo- 
cabitur  in  dispositionem,  sed  ad  extrinse- 
cam  ordinationem  agentis.  Secunda  est, 
quod  afficiat  subjectum,  inquo  forma  reci- 
pitnr;  aliterenim  nequit  illud  determinare 
et  trahi  rmam.   Neutra  autem  con- 

ditio  convenil  nostris  actibua  in  ordine  ad 
gra'  in  prima,  quia  posito  quocum- 


que  actu  ex  parte  nostra,  potest  adhuc  Deus 
infusionem  gratiac  suspendere.  Nec  secun- 
da  ,  quia  gratia  recipitur  immediate  in 
substantiaanimae  :  actus  autem  recipiuntur 
in  potentiis. 

Hoc,  inquam,  non  refert,  sed  ex  dictis  Confuta- 
facile  refellitur  :  quoniam  duae  illac  condi-  lur' 
tiones,  quae  in  hac  evasione  referuntur,  vel 
necessariae  non  sunt  ad  conceptum  disposi- 
tionis  physicae,  vel  actibus  nostris  super- 
naturalibus  praeparantibus  ad  gratiam  con- 
veniunt.  Quod  de  prima  conditione  sic 
ostenditur,  quia  non  est  de  conceptu  essen- 
tiali  omnis  dipositionis  physicae  habere 
necessariam,  et  omnimodam  connexionem 
cumforma,  ad  quam  disponit  :  ergo  ex  hoc 
capite  denegari  non  debet  actibus  praepa- 
rantibus  ad  justificationem,  quod  sint  dis- 
positiones  physicae.  Anlecedens  suadetur,  ^J^J.^ 
quia  in  naturalibus  dispositiones  remotae  requira- 
ad  formam  sunt  veredispOsitiones  physicae,  dispos? 
et  nullo  modo  morales  ;  et  tamen  praedictae  ,ionem. 
dispositiones  non  habent  necessariam  con-  mam. 
nexionem  cum  praedicta  forma  :  ergo  non 
est  de  conceptu  essentiali  dispositionis  phy- 
sicaehabere  necessariam  connexionem  cum 
forma,  ad  quam  disponit.  Id  liquet  exem- 
plis  :  etenim  calor  ut  quatuor,  vel  ut  quin- 
que,  disponit  physice  materiam  ligni  ad 
formam  ignis ;  quam  tamen  multoties  non 
inducit,  sed  ab  ejus  consequutione  impedi- 
tur.  Similiter  dispositio  imperfecta  acqui- 
sita  per  aliquem  actum  virtutis  disponit 
physice  ad  acquirendum  virtutis  habitum  ; 
et  nihilominus  non  semper  infert  praedic- 
tum  habitum,  sed  evanescit,  quin  habitus 
sequatur.  Idem  igitur  proportionabiliter 
dicendum  est  de  actibus,  qui  ad  comparan- 
dum  habilum  gratiae  sanctificantis  dispo- 
nunt,  licet  non  habeant  omnimodam  con- 
nexionem  cum  illo.  Et  ratio  est  eadem 
utrobique ;  quia  nimirum  licet  praedictae 
dispositiones  formam  infallibiliter  nonin- 
ducant,  habilitant  nihilominus  ex  natura 
sua  subjectum,  illudque  deterininant,  et 
trahunt  ad  formac  consequutionem  :  qui 
elfoctus  physicus  est,  et  eis  dispositionibns 
convenit  antecedenter  ad  extrinsecam  Dei 
ordinationem. 

115.  Qod  sisermo  fiatde  actibus  ultimo 
di  ponentibus  ad  justificationem,  falso  in 

hac  evasione  supponitur ,  q I  non  habeant 

counexionom  cum  gratia  ad  quam  dispo- 
nunt.  Namactus  ultimoad  justificationem 
disponentes  sunt  contritio,  et  amor  chari- 
tatis,  ut  constat  ex  hactenus  dictis  in  hac 


610 


DE  DISPOSlTIONIljr.S  AD  JUSTIFICATIOM 


disputatione  :  amor  autem  charitatis,  et 
contritio  essentialiter  dependent  a  gratia 
sanctificante,  quam  proinde  infallibiliter 
secum  trahunt ,  ut  late  ostendimus  disp. 
pnsced.dub.  0  ;  ergo  actus  ultimo  ad  justi- 
ficationem  disponentes  habent  necessariam 
connexionem  cum  gratia .  Deinde  gratis 
concesso,  quod  praodicti  actus  non  depen- 
deant  essentialiter  a  gratia  sanctificante ; 
nihilominus  semper  de  facto  ab  illa  proce- 
dunt  tanquam  a  principioeffectivo,  utcons- 
tat  exdictisin  duobusdubiispra:>cedeiitibus: 
effectus  autem  habet  naturalem  connexio- 
nem  cum  causa,  a  qua  de  facto  communiter 
dependet  :  ergo  actus  ultimo  disponentes 
ad  gratiam  habent  naturalemconnexionem 
cum  illa.  Quao  connexio  sufiuit,  ut  suppo- 
sitis  aliisconditionibus,  dispositio  dicatur 
physica,  sive  ex  natura  rei,  ut  patet  in 
naturalibus  :  plures  qoippe  sunt  dis] 
tiones  naturales  physica), 
essentialem  connexionem  cum  furma. 
tantum  naturalem.  Ipsa  \<  r.j  grati  . 
tacitae  objectioni  occurramud)  proul  in- 
funditur  adultis  juxta  modum  ab 
gratia  exactum,  etiam  connectitar  ex  na- 
tura  sua  cam  pr  actibus,  licel  q 

doque  piT  accidena  intra  Bacramentum 
paretur  ab  illis:qood   Bufficit,  ut 
actassint  dispositiones  phj 
ut  patel  in  furmis  aatoralibns, 
mel  separantur 
nataraliter exignnt,  ut  explicaimo 

conflr-     Ad  haac  :qaamvisactofl  nostri  pr  i  paran- 
j"!",1'  :ationem,quarationeprocedunt 

dentis  a  libero  arbitrio,  et  habent  caasam 
11;,..    tibihter  innuentem,  non  connectantar m- 
fallibiliter  cum  grati  i,  a  I  qaam  disponuntj 
nihilominas  secandum  quod  sunl 
etsubsunl  intentioni  divinae,  infallibilem 
connexionera  cum  grati  i  in- 

tentio  Dei  frustrari  non  ; 
minatio  non  esl  extrinseca,  vel  i 
sed  convenil  intrinseee  nostria  actibns  aon 
minus,  quam  dependentia  ab  auxiti< 
noselevante,  el  prsmovente  ad  agendum. 
3  enim  ita  effi  :aciter  movet  liberum  ar- 
bitrium,  ul  istud  simul  libere,  et  infallibi- 
liter  agat,  el  Gnem  a  Deo  decretm 
D  _.    quatur.  Quffl  est  doctrina  D.  Thom.  qu 
prxced.  art.3,  obi  ait  :  «  Dicendum,  q 
(t  pracparatio  hominis  ad  gratiam  i 
u  sicut  a  movente,  a  libero  antem  arbitrio 
«  sicut  a  moto.  Potesl  igiturpraparatio  du- 
«  pliciter  considerari.  L"no  quidem  i- 


undum  [0    I  • 

«  secundum  hoc  nullam  neo 

«  ad  gratice  consequutionem,  quia  donam 

«  grati^e  excedit   omuem    : 

*  virtutis  homanas.  Ali  oo- 

<i  si  l  econdum 

a  vente ;  et  tunc  habet  n  i  l  i  i. 

"  ad  qu<>  1   i  ;  liuatur  a  Deo,  n 

«  coacti  1   infallibilitatis  :  quia  in- 

«  qu>  I  .'.  ig    t.  dicitin  lib.  . 

v  qii 

«  rantur,  quicumq  .  .  intur.  l 

i  intentione  Dei  ■,  cuju^ 

i  cor  movet,  gratiam conseqnatnr.  infalli- 
biliter  ipsam  .  .   tl- 

i  lud  Joan.  6 :  Omnii  ht  a  Tatr- 

•  ■. 
inquit  : 
mturalib 

per 

(.      I  bi,   ut   vi  .  ijntum 

t«  s  a  l  grati  iden 

I 

enim  itiscun. 

. 

01  t  tlem    li  .  praa§- 

tanl 
116. 

one  i 

tellitur 

- 

it.  quod  il!    ■ 

| 
muni  TI 
| 

sint  i 

imir.  rrao 

suhstantialifl 

sanl  -tn- 

pen  I 

teriam  prim 
senti 
bonam  i;  itio 

. 

nattira  sua 

gratioD  :quamvispri 

insit  snbstantis  anima?    i* 

.:ia 


DISP.  111,  DUB.  V. 


017 


nialia  consummantur  in  potentiis.Cum  ergo 
actussupernaturales,  quibus  impius  ad  jus- 
tificationem  disponitur,  recipiantur  imme- 
diate  in  potentiis  animae,  et  eis  medianti- 
bus  substantiamanimaeafFiciant;  nihil  illis, 
quantum  est  ex  hoc  capite,  deficit  ut  sint 
dispositiones  physicae  adgratiam  justifican- 
tem.  Et  cum  aliunde  habeant  caeteras  con- 
ditiones  ad  hoc  munus,  ut  constat  ex  hacte- 
nus  dictis,  merito  id  absolute  asserendum 
est. 


Conuelluntur  motiva  contrarix  opinionis. 


uiiur. 


117.  Oppositam  nobis  opinionem  tuentur 

arez  lib.  8  de gratia,cap.  5,  num.  7,  Vas- 

ez-  quez  1    part.  disp.  43,  cap.  1 ,  Lorca  1,  2, 

^rca. '  qusest.  112,  art.  2,  disp.  25,  Curiel  ibidem 

im    dub.   1  et  alii.  Quorum  praecipuis  motivis 

mnm  occurrimus  duobus  §§  praecedentibus,  cum 

lmeorum  evasiones  praeclusimus.   Supersunt 

tamen  aliqua  breviter  diluenda.  Arguitur 

jcii  erg0  primo  authoritateConcil.  Trident.  sess. 

14,  cap.  4,  ubi  dicitur  .  Fuit  autem  quovis 

tempore  ad  impetrandam  veniam  peccatorum 

hic  contritionis  motus  necessarius  :  ergo  ex 

mente  Concilii  contritio  concurrit  per  mo- 

dum  impetrationis  ad  consequendum  gra- 

tiam  remissivam  peccati  :  sed  concursus, 

et  influxus  proprius  impetrationis  est  mo- 

ralis  :  ergo  contritto  non  physice,  sed  mo- 

raliter  concurrit,  et  disponit  ad  gratiam, 

qua  impius  justificatur. 

kespondetur  primo    negando    ultimam 

consequentiam,  quia  concesso,  quod  con- 

tritio  concurreret  moraliter  ad  justificatio- 

nem,  non  recte  oolligitur,  quod  non  dispo- 

nat  physice  ad  illam ;  utrumque  enim  posset 

habere,  videlicet  et  concurrere  moraliter, 

ut  Concilium  hoc  loco  significare  videtur; 

et  disponere  physiee,  ut  colligitur  ex  aliis 

ejittdem  Concilii  locis num.  1 12  citatis.Frae- 

-ertimcumConcilium  immediatopostverba 

relata  tribuat  contritioni  concursum  dispo- 

sitivum  :   •  Kt    in    homine,    inquit,  post 

iptismnm  Lapso  ita  demum  praeparat  ad 

i   remissionem  peccatorum,  si  cum  fiducia 

i  divina;  misericordiae,  et  voto  praestandi 

rijunctus  sit,  etc.  »  Qdibusver- 

^ressit  contritionem  concurrere 

ad  jnstificationem,  non  solum  impetrative, 

et  moraliter,    i  1  etiam  dispositive  •.  quem 

.irsum  tivum    asserimus    esse 

physicum,  alioqui  non  esse  vore  dispositi- 

Salmant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


vus  :  cujusoppositum  satis  aperfecolligitur 

ex  Concilio,  ut  supra  loco  citato  pondera- 

vimus.    Secundo,  et  melius,    respondetur 

Concilium  non  asseruisse  contritionem  im- 

petrare  remissionem  peccatorum,  sed  esse 

necessariam  ad  veniam  peccatorum  impe- 

trandarn,  quao  sunt  longe  diversa  ;  nam  ad 

hoc  posterius  verificandum  sufficit,  quod 

oratio,  cujus  est  impetrare,  non  assequatur 

gratiam  remissivam  peccatorum,    nisi  de- 

pendenter  a  contritione,  tanquam  a  dispo- 

sitione  physica,  qua  mediante  gratia  com- 

municatur  adultis  ,  ut  latius  explicuimus 

dub.  prceced.  num.  94. 

118.  Arguitur  secundo  ,  quia    Deus  est  secun- 

agens  infinitae  virtutis   :   ereo   nulla  eget(lumar- 
,?        ...  ,  ,         °  G     gumen- 

dispositione  ad  causandum  gratiam  :  ergo    tum. 

si  aliqua  dispositio  ad  justificationem  con- 

currit,  non  concurrit  physice,  et  ex  natura 

rei,  sed  solum  ex  divina  institutione. 

Confirmatur  primo  ;  quia  ad  formam,  se-  Confir- 

cundum  quod  dat  primum  esse,   nulla  re-  matio 

DriiiiQ 
quiritur  dispositio,  ut  docet  D.  Thom.  1  part.  Dt  Th0' 

c/uxst.  76,  art.  6  ;  sed  gratia  sanctificans  dat 

primum  esse  in  ordine  supernaturali,  cum 

in  praedicto  ordinehabeat  rationem  naturae : 

ergo  ad  gratiam   sanctificantem   nulla   ex 

natura  rei  requiritur  dispositio,  sedsolum 

ex  divina  institutione. 

Confirmatur  secundo,  quia  dispositio  de-sccunda, 
servit  ad  proportionandum  subjectum  cum 
forma  :  sed  natura  intellectualis  habet  ex 
se  proportionem,  et  capacitatem  ad  reci- 
piendam  gratiam  :  ergo  ex  natura  rei  nulla 
eget  dispositione  ;  et  consequenter  haec  tan- 
tum  concurrit  ex  institutione  divina. 

Hoc  argumentum  cum  suis  confirmatio-  Rctor- 
nibusdebet  in  Adversarios  retorqueri ;  nam  il"£!™ 
si  quid  probat,  convincit  actus  nostros  nonmcnlum. 
habere,  adhuc  moraliter,  veram   rationem 
causae  dispositivao,  sed  esse  tantum  puram 
conditionem,  ut  Deus  gratiam  justificatio- 
nis  iufundat:  nullam  quippe  in  actibus  nos- 
tris  relinquit  conducentiam  ad  infusionem 
gratiae,  sed  totum  hocnegotium  reducit  ad 
extrinsecam  Dei  dispositionem.  Deinde  res- Solvitar. 
pondemns,  argumentum  nihil  convincere  ; 
quia  licet  Deusqueat  absolute  formas  inde- 
pendenter  ab  omni  dispositione  producere, 
etsubjecto  unire;  nihilominus  magis  con- 
gruit  naturis  rorum,  ut  formaperfecta  non 
communicetur,  nisi  medianto   aliqua   dis- 
positione  :et  huic  connaturali  rerumordini 
se  accommodat  Deus  secundum  communem 
providentiam,  utpatet  in  formis,  et  dispo- 
sitionibus    naturalibus.  Unde    D.   Thom. 

40 


618 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


D  Tiir   flu'esi-  prsiced.  art.  2  ad  3,  inquit  :  a  Quod 

v  agens  infmitac  virtutis  non  exigit  mate- 

«  riam,  vel  dispositionem   materiao,  quasi 

o  praosuppositim  ex  alterius  causae  actione  ; 

«  sed  tamen  oportet,  quod  secundum  con- 

<  ditionem  rei  causandac  in  ipsa  re  causet 

«  ot  materiam.  etdispositionemdebitam  ad 

«  formam.  Et  similiter  ad  hoc  quod  Deus 

«  gratiam  infundut  animac,  nulla  pracpara- 

«  tio  exigitur,  quam  ipse  non  faciat.  ■  In 

quo  satis  elucent  ex  una  parte  connaturalis 

rerum  ordo,  quem  Deus  communiter  ser- 

vat ;  et  alia  ex  parte  infinita  virtus  Dei,  qui 

gratiam,  et  dispositiones  ad  gratiam    pro- 

ducit,  et  nihil  horum  aliunde  omon  licat, 

vel  in  materia  supponit. 

Ad   primam  confirmationem   responde- 
occurn-  ■    .  ...  ' 

torpri-  mus  gratiam  sanctihcantom   non  dare  pn- 

JJ^-J.mum  esse  absolute,  sed  cum  addito,nempe 
"••     in  ordine  supernaturali,   el    per   m 

formae  pcrfecta>  :  undo  locus  relinqnitar,  ut 
ante ipsam gratiam  intelligantnraliqaaedia- 
positiones,  qoae  animam  i;  afficiant, 

et  ad  gratiam  tfeterminent.  In  quo  apj 
maxima  differentia  inter  materiam  pri- 
mam  comparatam  ad  formam  substantia- 
lem,  et  animam  comparatam  ad  gratiam  : 
nam  materia  seipsa  habet  connatoralem, 
et  omnimodam  coaptationem  com 
forma   sabstantiali,  tdnm   q 

primum  gradum  essendi  -,  com  materi 
natura  sua  ordinetur  a  l  compositom  subs- 
tantiulo  :  unde  null.i  egel  dispoaitione,  ut 
ad  praedictum  gradum  connataraliter 
terminetur.   Anima  autem  n 
natura  sua  dotorminationom   ad  gratiam, 
etiam  al  dat  primam  gradam  essendi  sim- 
pliciter  in  ordine  divino  ;  cam  grati 
sapra  totam  exigentiam,  et  determinatio- 
nom  natursB.  Unde  ipsa  gratiaa  eminentia 
exposcit,  ut  homo  ad  illam  Irabator 
aliquas  disj  s  imperfectaa,  ejas 

tamen  ordinis  cum  prae  iicta  gratia,  ul  dixil 
D.  Thom.  qtutst.  112,  art.  1.  Quod  pr 
tim  verificandam  eel  in  adaltis,  qai  cam 
liboro  arbitrio  gaadeant,  debenl  Qben     I 
gratiam  moveri,  atque  ideo  elioere  actas, 
quibus  gratiam  acceptent,  el  se  1 1  ejus  re- 
ceptionem  disponant,  ut  docel  idem  S.l 
in  praesenti  art.  3. 
Unde  etiam  patet  ad  secandam  confir- 

^cjj!  mationom  ;  nam  licel  natura  intolloctualis 

*»•     habeat   potontiam  obodientialom   ad   roci- 

piondum  gratiam  :  haec  ipsa  potentia  i  \- 

poscit  dotorminari  per  aliqaas  dispositio- 

nes,  et  promoveri  ad  receptionem  gratis, 


praesertim  in  adultis  :  sicat  etiam  in  nata- 
ralibus  materia  prima  habet  naturalem 
coaptationem  cum  forma  substantiali  se- 
cundum  gradus  particulares  ;  et  nihilomi- 
nus  petit  ad  illam  ita  acceptam  dotermi- 
nari  per  aliquas  dispositiones  naturales 
forma?  rocipiondc  congr. 

11  mtra  arguitur  k-rti>.  »t  simulT*2* 

linpugnatur  fundamentum  nostrae  assertio-mean 
nis,  quod  supra  nutn.  I    ~       i    D.  Thom. 
expen  limus;quia  gratia  unionis  in  Christo 
Domino  fuit  mulh.»  i  :.  quam 

gratia  habitualis,  quaedatur  paris  homini- 
bus  ;   sed   ad   gratiam  unionis  nulla   fuit 
dispositio  physica,    sive  ox  natura   r- 
iam  habitualem  nulla  disi 
tio  physi  .ritur  ;  corruitque  pro. 

illud  principiam  D.  Thom.  quod  nulla  : 
ma  commui.  ubjecto,  nisi  mediante 

alifj .  litione. 

trj  nam  lumen  g  ~t  qua> 

dam  qaalitai  rma  val  I 

.  glori  e  non  roquiritur  I 

tam 
lnmen  p  rgo 

de  grati  i  sanctific 

1:  ritum.   sical  etDilsl 

pra?.  r- 

:    quoniam  ad 
gratiam  ani  int  in  Christo 

I 

>t.  11; 
argu  probat  g 

tiam  hal  en- 

denter  ab  omni  :a  physica, 

quam  morali  :  I  contra  Conciliam 

-JU- 

menti  pr  ntiara ; 

el  ratiu  disparit 

dd.num.  ibus  addimus  gratiam 

anionii  |  re  ad  ipsum  sal 

ini,  quod  nullum  sup- 
•  tm    pr 
potiasilladconstitait:  undenall  sitio 

m  ; 

dispositio  enim,  saltem  pl 
immediate saam  causal  I  ;ec- 

tum.  Rnrsas  pei  iivina,  qua  i 

diante  sanctificator  humanil  i  unitur 

illii:  lut 

purus  torminus  :  di  autom  ; 

solum  deservil  a  l  anionem  formjp  physi 

.  pnri  termini,  qui 
non  informat  tum,  r.  itur  in 

illo  :  ubi  onim  nulla  intervenil 
formalis,  nec  dispoeitiva  reqoiritar. 


DISP.  III,  DUB,  V. 


619 


tur  etiam  alia  disparitatis  ratio,  quam  assi- 
gnavimus  tract.  de  visione  Dei,  disp.  4,  dub. 
2,  num.  19. 

Ex  iis  patet  ad  confirmationem  ;  nam  lu- 
men  gloriae  non  habet  rationem  formae,  sed 
est  proprietas  gratiae  consummatae,  ut  ex- 
plicuimus  tract.  prxced.  disp>.  4,  dub.  6, 
num.  107;  unde  non  petit  uniri  mediante 
dispositione,  sed  resultat  ex  gratia,  ubi  haec 
consequitur  specialem  modum  proprium 
gratiae,  ut  eo  loco  exposuimus.  Praesertim 
quod  lumen  gloriae  habet  rationem  dispo- 
sitionis  ad  unionem  cum  divina  essentia  in 
ratione  formae  intelligibilis  ;  dispositio  au- 
tem  non  petit  uniri  mediante  alia  disposi- 
tione.  Quae  omnia  aliter  se  habent  in  gra- 
tia  ;  hasc  quippe  dispositio  non  est,  sed 
forma  perfectissima,  quae  in  supernaturali 
ordine  aequiparatur  naturae  substantiali  in 
ordine  naturali  :  quocirca  eodem  propor- 
tionali  modo  dispositiones  exposcit. 
arium  120.  Arguitur  quarto,  quia  nequit  intel- 
uuwi.  H&f  qualiter  actus  procedentes  physice  a 
gratia  ad  ejusdem  gratiae  introductionem 
physice  disponant  :  sed  actus  ultimo  ad 
justificationempraeparantes,  proceduntphy- 
sice  a  gratia,  ut  diximus  dubio  praecedenti: 
ergo  nequeunt  ad  eandem  gratiam  physice 
disponere  :  ergo  solum  disponunt  mora- 
liter. 

Confirmatur  :  nam  qui  producit  ultimam 
dispositionem  physicam  ad  formam,  pro- 
ducit  ipsam  formam;  siquidem  praedicta 
dispositio,  et  forma  necessario  connectun- 
tur  :  sedhomo  producit  actus  ultimo  dispo- 
nentes  ad  gratiam  ;  et  nihilominus  gratiam 
non  producit  :  ergo  signum  est,  quod  prao- 
dicti  actus  non  sunt  dispositiones  physicae 
adgratiam,  sed  tantum  morales. 

Ad  argumentum  respondetur,  minus  in- 
telligibile  esse,  qualiter  actus  procedentes 
a  gratia  disponantad  eam  moraliter;  siqui- 
dem  neqneunt  eam  mereri,  nec  cum  pro- 
prietate  impetrare  :  unde  argumentum 
probat,  praedictos  actus  non  esse  disposi- 
tiones  morales.  Qualiter  autem  disponere 
int  physice,  haud  obscumm  est,  sed 
facile  explicatur  exemplo  ultimarum  dis- 
tionum  naturalium,  ut  toto  dubio  prrc- 
oedenti  explicuimus. 

I  confirmationem  constat  ex   ibidem 

num.   loo,  quod  maxima  illa  verifl- 

catur,  quando  forma   n  Efective,  et 

ice  ab  altima  dispositione  j  secua  au- 

t<-r:i  quando  c  converso  forma  e  I  princi- 

pium  physicum  elfoctivum  dispositionis  : 


10 


tunc  quippo  subjectum  non  eiTicit  formam, 
sed  per  formam  constitutum  efficit  disposi- 
tionem  :  et  ita  accidit  in  praesenti,  accidit- 
que  proportionabiliter  in  dispositionibus 
ultimis  ad  formam  substantialem. 

121.  Arguitur  quinto ;  nam  dispositio,  Quintum 
quae  physice  deservit,  et  requiritur  ad  for-nSum. 
maeintroductionem,  deservit  etiam,  et  re- 
quiritur  ad  formae  conservationem,  ut  in 
naturalibus  potest  inductive  ostendi  :  sed 
actus  supernaturales ,  qui  deserviunt,  et 
requiruntur  ad  gratiae  infusionem  in  adul- 
tis,  nondeserviunt,  nec  requiruntur  ad  gra- 
tiae  conservationem,  ut  patet  in  justis  dor- 
mientibus  :  ergo  praedicti  actus  non  dispo- 
nunt  physice  adultum  ad  receptionem  gra- 
tiae. 

Confirmatur,  quia  dispositiones  physicae  confir- 
ad  aliquam  formam  sunt  ejusdem  rationis  matio- 
in  omnibus  recipientibustalem  formam,  ut 
constat  in  naturalibus  :  sed  ad  receptionem 
gratiae  sanctificantis  in  adultis  non  requi- 
runturiidem  actus  supernaturales,  sed  pos- 
sunt  diversi  actus  concurrere  :  ergo  prae- 
dicti  actus  non  sunt  dispositiones  physicae, 
ut  adultus  recipiat  gratiam  sanctificantem. 

Respondetur  argumenlo  negando  majo-  Occurri- 
rem  universaliter  intellectam,  quia  adhuc  ^SI"" 
in  naturalibus  non  requiritur,  quod  dispo- 
sitiones  requisitae  ad  introductionem  formae, 
permaneant  etiam,  et  deserviant  ad  ejus 
conservationem.  Videmus  enim,  quod  ad 
eductionem,  et  primam  introductionem 
formae  animalis  requiruntur  exigua  quan- 
titas,  certa  membrorum  teneritudo,  et  ma- 
jor  humiditas  ;  quae  tamen  non  requirun- 
tur  ad  praedictaeformaeconservationem,  sed 
potius  decursu  lemporis  relinquuntur,  vel 
sallem  refranguntur,  et  variantur.  Idem 
etiam  contingit  in  plantis,  et  inaliis  rebus, 
ut  facile  consideranti  constabit.  Quod  a 
fortiori  verificandum  estin  actibus,  qui  ad 
gratiae  introductionem  deserviunt;  nam 
cum  liberisint,  dependentex  nalura  sua  ab 
attentione  intellectus,  et  voluntatis  appli- 
catione  :  unde  ex  natura  sua  petunt  ali- 
quando  interrumpi,  ut  accidit  cum  dormi- 
mus.  Praesertim  quia  praedicli  aclus  requi- 
runtur,  ut  gralia  voluntarie  recipiatur,  et 
conservetur  :  ad  quod  non  est  necessarium, 
quod  semper  elicianlur,  sed  suflicit,  quod 
in  prima  gratiao  introductione  Fuerint  eli- 
citi ;  nam  eo  ipso  denominanl  gratiam  sub- 
jecto,  in  quo  recipitur,  et  manet,  volunta- 
riam. 

Ad   confirmationem   respondemua    ne- 


620 


DE  DISOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONKM. 


coniir-  gando  majorem;  nam  cum  unumquodque 
«lUuitur  recipiatur  ad  modum  recipientis,  fieri  po- 
test,  ut  iicet  forma  sit  eadem,  petat  tamen 
diversas  dispositiones,  ut  diversis  subjectis 
uniatur.    Hac    de    causa   anima  animalis 
perfecti  est  eadem  in  omnibuscorporis  par- 
tibus;  et  nihilominus  in  partibus  di\  > 
petitdiversasdispositiones  :in  ossibusenim 
exposcit    siccitatem,    et    frigiditotem ;    in 
sanguine  autem  humiditatem,  etcalorem, 
et  sic  de  aliis.  Id  vero  a  fortiori  verifican- 
dum  est  in   formis  accidentalibus,   qualis 
est  gratia  ;  nammulto  majorem  determina- 
tionem,  et  varietatem  supponunt  in  sq) 
tis;quibuscommunicantur.  Unde  videmns, 
quod  gratia  in   diversis  subjectis  radicat 
distinctas  virtutes,  et   proprietates;  q 
dam  enim  virtutes  sunt  in  hominil 
non   sunt    in  Angelis;  qua  Lam  in  c 
prehensoi  ibas,  quaa  non  sunt  in  \  iatoribas, 
et  e  converso;  qaaedam  tandem  in  Christo 
Domino,  quae  non  conveniunt  pura?  i 
turae.  Qunevarietas  non  rcvocatur 
cisam,  el  extrinsecam  Dei  ordinatiom 
sed  ad  propriam  conditionem,  t  im 
quam  subjectoram,  qaibas  inesl  ;  qain 
sit  inferri,  gratiam  non  tdicemphy- 

sicam  praedictarum  virtatam,  ut  Latiai 
tendimus  tract,  dub.  l  I 

ergo  pn  p  irtionabiliter  dicendam 
dispositionibas,  Bh 

tualibus,  quae  graliaa  h  int ; 

eadem  qaippe  ratio  milil  it,  at  consi 
ranti  conatabit. 

sextun       12$.  Arguitur  scxto,  quia  r<  V. 

meuuun.6*  psccatum,  consentire  infusioni  - 

contrahere  amicitiam  com  Deo,  ei  alia  hu- 

jusmodi,  suiit  denominati 

morales,  ut  satia  liquet  in  hia  etiam,  quae 

inter  homines  contingunl  :  sedacl 

ad  justificationem  praeparantes,  praecipue 

deserviunt,  ut  homo   retractel  peccatum, 

consentiat  infasioni  gratiae,  etc.  ergo  oon 

sunt  dispositiones  phj 

solvitnr.  Respondetur  hoc  argumentum  conval- 
s»um  manere  •, k  r  i  a,  quaa  in  limine  hujas 
dubii  observavimaa  •.  nam  quod  aliquid 
causet  physice,  vel  moraliter,  r.  d  n  gula- 
tar  penas  entitatem  cansaB,  sed  penes  mo- 
dum  causandi  :  fieri  enim  potest,  qa<  1 
entitas  physica  caaset  moraliter,  el  qu<  I 
entitas  moralis  causet  phj  iveex  ni- 

tura  sua  ;  et  consequenter,    qaod  entit 
physica  dicatar  caasa  moralia :  et  entitas 
moralis  vocetur  causa  physica,  ut  ibidem 
explicuimus.  Praecipuua  autem  conceptaa  ■ 


causalitatis  pbj  I  causare  imme  1 

etper  se  effectum,  et  non  praecise  allici- 
aliam  causam,  ut  effectum  producat.  t 
licet  retractare,  consentire,  et  alia  h 
mo  .  I  pra  cise  effectos,  seu  denomina- 

tiones  morales  :  oibitominus  inde  noi: 
quitur,  quod  Bctusnostri  praadictoa  efli 
causent  praeciae  moraliter  ;  quia  illos  cau- 
santex  naturasua,  etantecedenter 
extrinsecam,  et  accidentari 

lem,  el  caasalil 
et  malitia  sunt  ontitates  mor  cau- 

sant  morales  effectus,  quos  tamen  mul; 
non  ca  lo  Deum.  ut 

eos  cau-  illoa  inferu: 

atq 
actu,-  disponentes  ad  justificationem  pr 

tiam.qnia  sont  * 
quia  ad  ;b  ea  pi 

dunt  :  qui  c 

mt, 

MUS. 

12  si  actus  se* 

grati  im    :  ergo 

licti  acto  hy- 

sitio   |  natura 

qoam 

ex  d 

R( 

quia 

i.tin,  nihilomii 

tollunt. 

gratia  :  qui  aotem 

ler  aon  i  fficiant,  q 
faeril  simplicil 

ritur  ui 
lioa 

itergral 
libera,    qu<  I 

prorsua  in  I  5U_ 

pernaturales  elicial 
disponat  :  i. 

pedit,  q  I  simpli 

gratis.  Magia  aatem  impediretar,  - 
tri  disponerent  moralil 

ut  dicanl  Advei 

ligi 


DISP.  III,  DUB.  V. 


621 


ligi  dispositiomoralis,  quae  non  sit  aliquale 
meritum  respectu  gratiae.  Unde  illis  adver- 

icii.  satur,    et  nostrae  assertioni   favet  Concil. 

»L  Trident.  sess.  6,  cap.  8,  ubi  exponit,  quo 

sensu  Apost.  ad  Rom.  3,  dixerit,  hominem 

justificari  gratis,  et  inquit  :  «  Gratis  autem 

« justificari  ideo  dicimur,quia  nihil  eorum, 

«  quae  justificationem  praecedunt:  sive  fides, 

«  sive  opera,  ipsam  justificationis  gratiam 

«  promeretur  :  si  enim  gratia  est,  jam  non 

«  est  ex  operibus;  alioquin,  ut  idem  Apos- 

«  tolus  inquit.  gratia  jam  non  est  gratia.  » 

Esto  tamen.  quod  actus  riotri  concurrant 

moraliter  ad  infusionem  gratiae,  hic  tamen 

concursus  non  est  dispositivus,  et  respec- 

tive  ad  subjectum  ;  sed  effectivus,  et  respec- 

tive  ad  praemium,  sive  terminum  meriti. 

avum      124.  Arguitur  octavo  :  quia  actus  nostri 

gu-  °  L 

ltum.  non  concurrunt  ad  augmentum  gratiae  jus- 

tificantis  ut  dispositiones  physicae,  sed  tan- 

tum  morales  :  ergo  eodem  modo  concurrunt 

ad   primam  ejusdem  gratiae   infusionem. 

Consequentia  patet   a  paritate,  quia  aug- 

mentum  gratiae,  et  prima  ejus  infusio  sunt 

ejusdem  rationis,  et  petunt  proportiona- 

biiiter   easdem  causas.  Antecedens  autem 

probatur  :  tum  quia  justus  per  quemlibet 

actum  charitatis  auget  gratiam  ;  siquidem 

per  illum  meretur  de  condigno  majorem 

gloriam,  quae  debet  in  majori  gratia,  tan- 

quam  in   radice   praecontineri  ;  et  tamen 

actus  remissus  non  est  dispositio  physica 

ad  augmentum  gratiae,  ut  exseliquet  :  ergo 

actus  nostrinon  concurruntad  augmentum 

gratiae  ut  dispositiones  physicae,  sed  mora- 

les.  Tum  etiam,  quia  in  sacramentis  com- 

municaturnobisgratia  ex  opere  operato,  et 

consequenter  supra  exigentiam  propriae  dis- 

positionis,  cui   supponitur  commensurari 

gratia,  quae  datur  ex  opere  operantis  :  ergo 

actus  nostri  non  concurrunt  ut  dispositio 

ph  sica  ad  illud  magis  gratiae,  quod  in  sa- 

cramentis  exopere  operato  communicatur. 

iitiiio       Respondetar  negando  antecedens,  prout 

oxcludit  omnom  dispositionem   pliysicam, 

tam  proximam  ,  quarn  remotam.   Ad  pri- 

mam  autem  probationem  in  contrarium 

late  constabit  ez  dicendis  tract.  $eq.  disp. 

.',,  dub.  2.Modo  breviter  respondetur,  quod 

licet  jastasqaolibet  actu  charitatia  merea- 

tur  augmentum  gratiae,  et  glori.x'  ;  nihilo- 

minos  non  con  eqnitnr   praxlictum  aug- 

mc..  r  quemlibei  actam,sed  opusest, 

quod  eliciat  actum  cum  intenaione  physica 

cmdente  intensioni  gratia  commu- 

nieandg ;  et  quando  adest  hujusmodi  actus 


per  modum  dispositionis  tantum  physicae, 
tunc  infunditur  illud  gratioe  augmentum, 
quod  omnibus  actibus   remissis  meritoriis 
correspondet,  utdocet  D.  Thom.  quxst.  seq.  d.  Tho. 
art.  8  ad  3,  et  2,  2,  quxst.  24,  art.  6.  An 
autem   hujusmodi  actus  eliciendus  sil  in 
statu  viao,an  post  illum,  constabit  ex  dicen- 
dis  loco  supra  citato.  Ad  secundam  proba- 
tionem  patet  ex  supra  dictis  num.  I  lOJuxta 
quae  respondendum  est,  quod  sicut  gratia 
intra  sacramentum  confertur  independen- 
ter  ab  ultima  dispositione  physica,  et  sibi 
omnino  connaturali,   qualis  est  actus  con- 
tritionis  :  ita  augmentum  gratiae  intra  sa- 
cramentum  communicatur  independenter 
a  praedicta  dispositione,  quin  ex  hoc  sequa- 
tur  velcommunicationem  gratiae,   et  aug- 
menti  gratiae  esse  in  eo  casu  miraculosam  ; 
vel  gratiam,  et  augmentum  ejus  commu- 
cari  independenter  ab  omni  physica  dispo- 
sitione.  Licet  enim  actus  contritionis  v.  g. 
ut  quatuor,   non  sit  dispositio  physica  ul- 
tima,  nisiadgratiam  utquatuor,  quae  datur 
ex  opere  operato  ;  semper  tamen  est  dispo- 
sitio  physica  tum  ad  gratiam  secundum  se, 
tum  ad  quodlibet  ejus  augmentum,  etsi  non 
sit  ultimo  sufFiciens  ad  quodcumque  aug- 
mentum.  Nam  praedictus  actus  secundum 
se,  et  ab  intensione  praescindens,  est  ordi- 
nis  supernaturalis,  aptatad  amicitiam  cum 
Deo,  et  reddit  gratiae  augmentum  volunta- 
rium  :  quo  nibil  amplius  desideratur,  ut 
habeat  rationem  dispositionis  physicae  ad 
praedictum  augmentum  ;  quamvis  illud  ex 
natura  sua  non  infert  infallibiliter.  Habet 
igitur  praedictus  actus  esse   dispositionem 
physicam  ad  gratiam  suae  intensioni  cor- 
respondentem,   et   ad  gratiam,   quae  datur 
ex  opere  operato  :  sed  ad  primam  est  dis- 
positio    ultima  ,    et  sufikiens  ex    natura 
rei  ;  ad  secundam  vero  est  dispositio   re- 
mota,  etsufiiciens  ex  Dei  ordinatione,  qui 
cum  sit  agens  infinitae  virtutis,  potest  sicut 
gratiam,  ita  gratiae  augmontum  infundero 
sine  ea  dispositione  physica  ultimata,  quae 
ad  omnino  connaturalem  gratiae  rcceptio- 
nem  desideratur. 

§  IV. 

Consectarium  prxcedentis  dociiinx,  in  quo 
explicatur  ordo  repertus  inter  ea,  qus  ad 
justificationem  impii  concurrunt. 

125.  Exdictis  in  hac  disputalione  cons- coroiia- 
tatj  quem  ordinem  servent  ea,  quae  ad  im-  rium" 


622 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


D.  Tho. 


Prseno* 

tanda 

pro 
Intelli- 
gentia 
ordinis 
eoraoi 
guse  iu 

juslili- 

catioue 

coneur- 

runt. 


pii  justificationem  concurrunt.  Eamautem, 
ejusque  rationem  tradit  D.  Thom.  art.  G, 
his  verbis  :  «  Dicendum,  quod  quatuor 
«  enumerantur,  quae  requiruntur  ad  justi- 
«  ficationem  impii,  scilicet  gratiae  infusio, 
«  motus  liberi  arbitrii  in  Deum  per  fidem, 
«  et  motus  liberi  arbitrii  in  peccatum,  et 
«  remissio  culpac  .  Cujus  ratio  est,  quia 
«  sicut  dictum  est  art.  1 ,  justificatio  est  qui- 
«  dam  motus,  quo  anima  movetur  a  Deo  a 
«  statu  culpao  in  statum  justitirc.  In  quoli- 
«  bet  autem  motu,  quo  aliqnid  ab  altero 
«  movetur,tria  requiruntur.  Primo  quidem 
«  motio  ipsius  moventis  :  secnndo  motus 
«  mobilis  :  tertio  consummatio  motus, sive 
«  pervenlio  ad  finem.  Ex  parte  i lt i t u r  mo- 
«  tionis  divina  accipitur  gratis  infusio  ; 
«  ex  parte  vero  liberi  arbitrii  moti  acci- 
«  piuntur  duo  motus  ipsius  secundum  re- 
«  cessum  a  terrnino  Q  quo,  et  accessun;  I 
«  quem.  Consummatio  autem,  sive  per- 
«  ventio  ad  terminum  hujua  motua  impor- 
«  tatur  per  remissionem  culpoD  ;  in  hoc 
«  enim  justificatio  consummatur  .  ■  Ex 
quibus  liquet,  quatuor  ex  BententiaD.  i 
raae  in  justificatione  impii  intervenire  el 
huncordinem  servare inter se,  nempein- 
fusionem  gratiae,  actum  charitatis,  q 
S.  Doctor  vocal  motum  liberi  arbitrii  in 
Deum  per  fidem  ;  actum  poenitent 
contritionis,  quem  appeilat  motnm  liberi 
arbitrii  in  peccatnm;et  ultimo remissio- 
nem  culpae. 

Sunt  tamen  circa  hax  aliquaedifficultati 
Proquarom  resolutione  pranotandum 
justificationem  impii  importare  veram  re- 
missionem,  el  destrnctionem  peccatornm, 
ut  contra  Lutheranos,  el   alios  haereti 
ostendimus  disp,  2.  dub.  I.  Deinde 
servandum,  qnod  D.  Thom.    in  eo  ari 
non  intendil  explicare,  quod  remissio  cnl- 
pae irequiratur  ad  impii  justificationem  .  id 
enim  jam  docneral  snpra art.  1.  sed  inten- 
dit  exponere,  qualiter  remissio  peccati  ad 
justificationem  se  habeat,  el  qnalem  inter 
alia  requisita  ordinem  servet.    Prmterta 
hic  praesupponendum  est,    quod   ini 
gratiae,  et  remissio  culpae  sunt  duae  muta- 
tiones  reales,  el  realiter  inter  se  distincta: 
quod  ex  professo  ostendemns  disp.  seq.  dub. 
I.  Insuper  nota  D.  Thomam  sermonem  fa- 
cere  de  bis,  qusa  intrinsece,  et  in  eodem 
instanti  jnstificationis  per  se  concnrrnnl  ; 
sienim  alia  extrinseca,  et  antecedentia  con- 
siderentur,  cujusmodi   sunt  plures  motua 
imperfecti,  certum  est,  quod  plnra,  quam 


pracdicta  quatuor,   solent  in  justificatione 
intervenire.  Unde  obiter  excKi  aje- 

tanus  in  comment.         /'    n.  3,  super  illa 
verba  :  Justi/icati  gratu  tc.  ubi 

praeter  quatuor  supra  relata  enumerat 
titiam  Christi,  cujua  virtute  justificamnr  : 
nam  Christi  justitiaextrinseca  •  lum 

nos  sanctificat  elTective  morali' 
snimnsdijp.  2,  dub.  I,  num.  35.  Tandem 
est  observandum,  quod  processus,  sive  ordo 
repertus  inter  requisita  intrinsoca  ad  justi- 
ficationem,  potest  consid».'rari  vel  ox  parte 
agentis,  vel  ex  parte  pai 
Thom.  illu:  ^te  agentis  rat  ; 

nam  hinc  Btal  prioritas  simpliciter  or  I 
natura?,  et  dignitatis. 

His  soppositis  facile  intelligitur  discur- 
sus  I).  Thom.  el  »bnr  ;  nam  in  quo- 

cumque  motu,  si   illum  ex   parte  agentis 
cona 

motio  moventis,  motusipse,  et  finis 
motna  :  ergo  in 

I  tidam  motns,  I 
portionabiliter 

Dei,  'i  i  :•  es1  inl  I  .inis. 

qui  ut  accidil  ad  terminum  ad  (\> 
amor  charitatis,  et  ut  recedit  a  termin 

«ntritionia  ;  et  I  finis 

huju- 

([.ii  I   i  •    infus. 

quam  primo  loco  consUtoit  i 
ea,  concurrunt  Si  l 

qnod  eo  nomine  aignificaverit  grati 
bitii 

statex  dictia  ■'•  '  wn;  t-t  1. 

man  I 

qua?  S.   Doctor 

nit  :   nam  licit  :  i 

a  infusio,e(  remissio  cnlp  b  1 ., 
«  siderari  possnnt  Uno  modo 
«  ipsam   substantiam 
i  siint :  eodem  enim  actu  I 
«  gratiam,  et  remittit 
«  possunt  considerari  i 

■  differnnt  im  differenl 

«  culpcc  qune  tullitur.  i  an- 

ditnr  :  sicut  ii 

orrnptio  differnnt,  qnamvi  itio 

«  uniussil  corruptioalterinsj  Infusioenim 
gratiae  auxiliantis,  et  n 
comparanturinl  corrnp- 

tio  ;  siqoidem  gratia  a 
rationem  f orma,  pponitnrd  pec- 

cato,  qa  mitur.  Gratiavero  sanctifi- 

cans  pr 


i  ijeU 


DISP.   III,  DUB.  V. 


623 


constat.  Hanc  igitur,  et  non  illam  significat 
D.  Thom.  nomine  infusionis  gratix,  quam 
priori  loco  inter  requisita  ad  justificationem 
consiiluii. Dein&Qinresp.ad  3, &Milquodista 
connumeratio  (eorum  scilicet,  quae  in  justi- 
ficatione  concurrunt)  est  secundum  differen- 
tiam  eorum,  qu%  requiruntur  ad  completio- 
nem  alicujus ;  in  qua  quidem  enumeratione 
aliquid  potest  esseprius,  et  aliquid  posterius; 
quia  principiorum,  et  partium  rei  compositx 
potest  esse  aliquid  alio  prius.  Constat  enim, 
quod  gratia  auxilians  non  pertinet  intrin- 
sece  ad  completionem  justificationis,  nec 
ad  illam  comparatur  ut  pars,  nec  observat 
ordinem  prioris,  et  posterioris  respectu  cul- 
pae  remissae  ;  e  contra  vero  praedictae  con- 
ditiones  conveniunt  gratiae  habituali  sanc- 
tificanti :  signum  ergo  etsatis  evidensest, 
quod  D.  Thom.  nomine  infusionis  gratiae 
non  significat  gratiam  actualem,  sed  habi- 
tualem  ;  alioqui  satis  inconsequenter,  et 
obscure  procederet,  si  eisdem  vocibus  in 
corpore  articuli  significaret  gratiam  sancti- 
ficantem,  et  in  responsione  ad  argumenta 
gratiam  auxiliantem,  aut  e  converso. 

objcc-  127.  Nec  refert  si  dicatur,quod  si  nomine 
infusionis  gratise  intelligiturgratiahabitua- 
lis,  quae  est  forma  justificans,  falsa  apparet 
D.  Thom.  resolutio,  et  non  rectus  ordo  ab 
ipso  assignatus  ;  quia  in  nullo  motu  forma 
est  primum  requisitum,  sed  magis  finis, 
seu  terminus  ad  quem  ordinatur,  et  in  quo 
consummatur  motus. 

oivitur.  Hoc,inquam,non  refert,  quia  licet  in  mo- 
tibussuccessivis  fieri  non  possit,quod  forma 
sit  primum  inter  ea,  quae  ad  motum  requi- 
runtur,  eo  quod  motus  successivus  praccedit 
tempore  formam,  quao  per  illum  introdu- 
citur;  nihilominus  in  motibusinstantaneis, 
et  perfectis  optime  iieri  valet,  quod  forma 
sit  principium  motus  in  genere  causae  efli- 
cientis,  et  terminus  ejus  in  genere  causae 
dispositivae ;  nam  causae  possunt  esse  ad 
invicem  causac,  quando  in  eodem  instanti 
concurrunt.  Et  ita  accidit  in  pracsenti ;  nam 
motus  liberi  arbitrii  ad  justificationem  dis- 
ponentes  sunt  actnfl  perfecti,  et  instantanei, 
nempeamor  charitatis,  et  dolor  contritio- 
nis  ;  ii  enim  debent  pnosupponere  sirnpli- 
citer  gratiam  sanctificantem,  et  ab  ea  pro- 
oedere :  tum  qoia  dependent  essentialiter 
ab  illa,  ut  ostendimus  disp.  prxeed.  dvb.  0, 
.  quia,  etiam  Beclusa  dependentia  es- 
I  magis  connaturale  praedictis 
boa  procedere  a  gratia  babituali,  et  su- 
pervacanenm  est  pro  eornm  elicientia  ad 


aliud  auxilium  sufTiciensrecurrcre,utsupra 
declaravimus  dub.  4.  Adde,  quod  licet  si 
motus  consideretur  ex  partemobilis,  prius 
intelligantur  terminus  a  quo  ut  abjicien- 
dus,  et  dispositiones  ad  formam,  modo  in- 
fra  declarando ;  nihilominus  ex  parte  agen- 
tis  prior  potest  esse  forma,  quam  alia,  quae 
in  ejus  acquisitione  interveniunt  :  sicut 
etiam  apparet  in  generatione  substantiali  ; 
nam  ex  parte  agentis  prior  est  forma  gra- 
tiae,  quam  expulsio  formae  contrariae,  et 
accidentia,  quae  a  forma  genita  dimanant, 
et  ad  introductionem  ejus  disponunt.  Con- 
siderat  autem  D.  Thom.  motum  justifica- 
tionis  ex  parte  agentis,  ut  supra  observavi- 
mus  ;  unde  merito  gratiam  sanctificantem 
priori  loco  constituit. 

128.  Sed  tunc  haud  facile  apparet,  quaQjJJ™^ 
ratione  D.  Thom.  ultimo  loco  constitueritTh.  con- 
remissionem  culpae  ;  nam  gratia  priusex-8^-™1 
pellit  peccatum,  quam  eliciat  actus  contri-  Jjjgrc^ 
tionis,  et  charitatis  ;  expellere  enim  pec-nemcui 
catum  pertinet  ad  effectum  formalem  gra-    p{e- 
tiae,  qui  est  ei  intimior,  quam  effectus  in 
genere  causae  efficientis,    cujusmodi  sunt 
actus  charitatis,  et  contritionis. 

Huic  difficultati  varie  respondent  autho-D^e0n^- 
res ;  quidam  enim  considerant  gratiam  in  modi. 
ratione  auxiliantis,  et  in  ratione  formae 
sanctificantis  :  et  dicunt  sub  priori  conceptu 
solum  explicare  munus  causac  efficientis,  et 
antecedere  actus  contritionis,  et  charitatis  ; 
sub  secundo  vero  explicare  rationem  causae 
formalis,  et  sequi  post  illos  actus,  reponen- 
damque  esse  in  eodem  loco  cum  remissione 
peccati,  quae  est  effectus  formalis  illius. 
Sed  haec  responsio  nobis  non  placet :  tum 
quia  rationes,  quibus  disp.  prxced.  dub.  6 
probavimus,  quod  actus  contritionis,  et 
charitatis  dependent  essentialiter  a  gratia 
sanctificante,  evincunt  etiam,  quod  illam 
supponunt  in  ratione  formae  justificantis; 
sunt  enim  actus  perfecti,  et  eliciuntur  ab 
homine  justo  ut  justo,  et  consorte  naturae 
divina) :  qui  effectus  proveniunt  a  gratia 
sub  ratione  formae  sanctificantis,  ut  ex  se 
liquet.  Tum  etiam,  quia  pracdicti  actus  ut 
procedunta  gratia.sunt  meritorii,  utsupra 
vidimus  dub.  4,  §  2,  ad  quod  requiritur, 
quodgratiainfiuat  in  eospermodum  formae 
dignificantis,  et  sanctificanli.-,  kotum  homi- 
nem.  Cajetanus  autem,  et  quidnm  alii  res-Cajctan. 
pondent ,  quod  gratia  expellit  peccatum 
adulti,  non  utcumque,  sed  per  modum 
formac  liberae,  ad  quod  oportot,  quod  eliciat 
aliquos  actus  :  undo  prius  elicit,  et  format 


024 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATiriNEM. 


actus,  quam  culpam  expellat ;  et  consequen- 
ter  merito  pracdicti  actus  constituuntur  ut 
medianles  inter  infusionem  gratiae,  et  re- 
missionem  peccati.  Sed  neque  ista  respon- 
sio  arridet,  tum  ob  motiva  proxime  propo- 
sita;  nam  pra?dicti  actus  sunt  meritorii,  et 
proprii  hominis  justi,  ut  justi ;  atque  ideo 
opus  est,  quod  supponant  et  gratiam,  et  re- 
missionom  culpae.  Tum  etiam,  quia  prius 
est,  quod  gratia  praostet  eflectus  sibi  essen- 
tiales,  quam  alios,  cum  quibus  non  habent 
essentialem  connexionem  :  expellere  autem 
peccatum,  praesuppositum  est  gratice  essen- 
tialo;  secus  vero  influere  in  actus  eoniri- 
tionis,  et charitatis :  unde  prias  simpliciter 
est,  quod  culpam  expellat,  quam  qno  I  prae- 
dictos  actus  eliciat. 
Ycrior  '  °de  his,  et  aliis  expositionibns  relictis, 
cxposi-  dicendum  est,  quod  remissio  peccati  potesl 
bifariam  considerari  :  uno  modo  socundum 
essentialia :  altero  modo  ut  libera  sapposito, 
et  facta  dependenter  ab  ejua  actibas :  sicut 
etiam  gratia  potest  i  rari  ul  absolute, 

et essentialiter  infuaa;  <'t  dein  le  ut  libera, et 
connaturaliter  conseqaata.  Actua  ergo  con- 
tritionis,  ot  charitatis,  sicol  sopponant 
gratiam  absolute,  et  essentialiter  i  eceptam  ; 
ita  sapponunt  calpam  absolote,  •  •!  es  lenti  1- 
litor  deatructam  :  el  quemadmodam  ante- 
cedunt  dispositive  gratiam,  ut  connatnra- 
liter,  et  Liberec  mseqaatam;  ita  antecedant 
remissionem  culpaB  ut  connaturaliter,  et 
Libere  factam.  i  nde  aub  nomine  infusionis 
gratiao,  quam  D.  Thom.  priori  loco  consti- 
tuit,  continetar  etiam  remissio  culpae 
sentialiter  accepta  :  et  sub  nomine  remis- 
sionis  peccati,  quam  collocavit  ultimo  Loco, 
comprehenditur  etiam  gratia  nt  Libere 
consequuta.  Adde,  satia  veroaimile  i 
quod  I).  Thom.  nomine  remiasionia  calpae, 
quam  post  gratiam,  et  actua  conatituit,  non 
significaveril  destructionem  physicam 
cati,  socundum  quod  esl  macula  hominis, 
seu  voluntaria  privatio  gratiae ;  sed  magia 
deatructionem  moralem  ejuadem  peccati, 
secundum  quod  importat  offensam  Dei,  et 
tollitur  satisfactorie,  Licet  imperfecte  per 
actus  nostros  in  instanti  jostificationia  o!i- 
d.  Tiio.  C1,0S-  Quam  doctrinam  insinual  D.  Thom. 
3 part.  qussst.  86,  art.  l.  in  resp.  adomnia 
argumenta.  Recolantnr  snperiaa  dicta  num. 
104. 

129.  Quamlibet  autem  expositionem  se- 
quamur,  difficultatem  adhuc  habet,  quod 
1).  Thom.  addit  :  Consummatio  autetn,  rivi 
perventio  ud  terminum  hujus  tnotus  importa- 


US. 


tur  per  rernissionem  culpz;  ih 
ficatioconsummatur.  Kt  in  resp.  ad  1 .  inquit 
Dicendum ,    quod  iustificatio    impii   dicitu) 
esse  ipsa  remissw  peccatorum,  secun  Inm  . 
omnit  iiL<>tns  accipii  fpeciem  n  termino.  '^ui- 
bus  verbis  significare    vidotur,    finem  et 
torminum  ad  quem  justification  8  re- 

missionem  culpse.  Ouod  tamen  nec  cum 
veritate,  noc  cum  ipso  U.  Thom.  potest 
componi  :  nam  finis,  et  terminaa  ad  quem 
cujuslibet  motus,  non  est  dostructio  termini 
a  quo,  sod  forma  de  novo  producta,  ut  in 
naturalibus  poto^t  inductive  ostendi  :  finis 
quippe,  et  terminus  ad  quem  motus  calefac- 
tionifl   non    est  expulai  litatis, 

calordenovo  prodnctaa  :  et  in  _  one 

substantiali  finis.  et  t.iminus  ad  quem  : 

m  B  pr  •  :i  mate- 

ia,  qna.  •  r,  et  sic  de  aliis. 

U>r  nrt.    1    hujus  m 
conclusit  :     Quia  motna  m  tomina- 

i  tur  a  tormino 

a  q  mo  li  tr  insmntatio,  qua 

a  aliquifl    transmutatur   a   statu   injustitia? 

per  remissionem  p 
"  a  termino  ad  qaem,  nempe  justiti:. 

ir   jostificatio   impii.       vm-modo 
atlirmat   remi  Q  culp:r 

nsommationem .  minom 

■ 
Huic  difficultati  linaart.6,  PrjorA 

I).  Thom.  merito 

culp  e  esse  finem,  linam  ad 

justificationu 

ilem 
motum  terminare,  jaxta  illud  . 

mis  fructus,   <  \um. 

Undi  '  aliter  in  hoc  mota  disnirr. 

ac  iu  aliia  motibua  nataralibua,  ut  imp  r- 
tant  destruction<  m   termini  i 
quippe  nunquam  in  naturalibua  intenditur 

irticalari. 
unplina  explicetar, 
vidotur  falsa;  quoniam  destruetio 
eeteffectasaecun  ntis, 

i 
finis,  et  terminna  lativua  motnsjn 

ficationia  nequit 

gratia  sanctificans,  sen  jastificana  : 
onim  effectoa  primariua  fon 
per  se  intentus,  quamsocundarius.  I 
hoc  Vaaquei  in  comment.  art.  nriel   Va*r 

\        T     m 

ibidemtfufr.  1,  reapondent  l».  Thom.  aol 

significare,  quod  romissio  culp  _>n- 

summatio,  et  torminus  justificationis  per 
modum  tormini 

isiit 


DISP.  III,  DUB.  V. 


02; 


sistit  influxus  agentis  :   nunquam   autem 
dixisse,  quod  sit  finis  justificationis.  Sed 
haec  etiam  responsio,  nisi  explicetur,  est 
etiam  insufficiens,  et  parum  curat  de  mente 
S.  Doctoris;  quia  in  argumento  Sed  contra, 
cui  non  resporidet,  inquit  :  Bemissio  pecca- 
lorum  est  finis  in  justificatione   impii.   Et 
art.  8,  ubi  repetit  doctrinam  art.  6   tradi- 
tam,  concludit  :  Quartum  vero,  et  ultimum 
est  remissio  culpx,  ad  quam  tota  ista  trans- 
mutatio  ordinatur  sicut  ad  finem,  ut  dictum 
est,  nempe  art.  6. 
lelior       1 20.  Quare  aliter  respondendum  est  cum 
:sion*  ^ajet.  Montes.  et  aliis,  D.  Thom.  loqui  in 
ajetan.  tota  hac  quaestione  de  justificatione  impii, 
h  quatenus  est  impii  justificatio,  et  distingui- 
tur  a  simplici  acquisitione  justitise,  qualis 
Tho.  fuit  in  angelis,  et  Adamo,  ut  notat  S.  Doctor 
art.  1.  Quamvis  autem  justincatio  absolute 
considerata  respiciat  ut  fmem,  et  terminum 
ad  quem,  justitiam  secundum  se ;  nihilo- 
minus  justificatio  impii,  ut  est  impii  justi- 
ficatio,  non  respicit  ut  fmem,  et  terminum 
ad  quem,  gratiam,  sive  justitiam  praecisive 
acceptam,  et  quantum  ad  effectum  prima- 
rium  :  nam  justificatio  impii  sic  considerata 
non  distinguitur  a  justificatione  secundum 
se,  nec  explicat  id,  quod  supra  ipsam  addit. 
Justificatio  ergo   impii,  quatenus  talis,  de 
qua  specialiter  agit  D.  Thom.  respicit  gra- 
tiam  ut  expresse  concernit  effectum  secun- 
darium   remittendi  peccata :  sic  enim  ac- 
cepta  differt  a  simplici  justificatione,  quae 
est    angelis,    et    innocentibus  communis. 
Quapropter  licet  remissio  peccati  sit  in  esse 
entis  effectus  secundarius  gratiae,  et  adae- 
quate  extra  ejus  cffectum  primarium;  ni- 
hilominus  intrat  fmem,  et  terminum  ad 
quem  justificationis    impii,  ut  talis ;  quia 
gratia  non  exercet  munus  termini,  et  finis 
praylictac  justificationis  ut  talis,  nisi  concer- 
Dendo   pro  explicito  effectam  remittendi 
.  Tho.  peccata  :  et  hoc  intendit  D.  Thom.  art.  G  et 
H.  Potissimum  tamen,  quod  attentis  omni- 
bus  in  termino  justificationis  impii  impor- 
tatur,  et  simplicitor  dat  illi  speciem,  est 
sanctificatio,  et  justitia  :   et  hac  de  causa 
pnodictus   motus  potius  justificatio,  quam 
culpsremi  tatur,  ut  docet  S.  Doctor 

art.   I.  Qaod  rnagis  constabit  ex  dicendis 
disp.   scq.   dub.    I,  §  2.  Et  ita  cuncta  co- 
haerent. 
131«  Hactenus  loqaati  sumus  de  his,  quaa 
cationem  concurrunt,considerando 
illa  ox  parte  agentis.  Quod  si  eorum  ordi- 
m  ox  parte  ra< ibilis,  seu  passi  contemple-   I 


mur,  dicendum  est  destruclionem  peccati 
esse  priorem  gratiae  infusione.  Sic  docet 
D.  Thom.  in  praesenti  art.   8,  ubi  ad  pri-D  T|]0 
mum  argumentum,  quod  sic  procedebat  : 
*  Prius  est  recedere  a  malo,  quam  accedere 
«  ad  bonum  :  sed  remissio  culpae  pertinet 
«  ad  recessum  a  malo;  infusio  autem  gra- 
«  tiae  pertinet   ad    prosequutionem  boni  : 
«  ergo  moraliter  prius  est  remissio  culpae, 
«  quam  infusiogratiae.  »  Respondet  in  hunc 
modum  :   «  Dicendum,   quod   accessus   ad 
«  terminum,  et  recessus  a  termino  duplici- 
«  ter  considerari  possunt.  Uno   modo   ex 
«  parte  mobilis,  et  sic  naturaliter  recessus 
«  a  termino  praecedit  accessum  ad  termi- 
«  num.  Prius  enim  est  in  subjecto  mobili 
«  oppositum  quod  abjicitur,  et  postmodum 
«  est  id  quod  per  motum  assequitur  mobile. 
«  Sed  ex  parte  agentis  est  e  converso  ;  agens 
«  enim  per  formam,  quae  in  eo  praeexistit, 
«  agit  ad  removendum  contrarium ;  sicut 
«  sol  per  suam  lucem  agit  ad  removendas 
«  tenebras.  Et  ideo  ex  parte  solis  prius  est 
«  illuminare ,   quam  tenebras  removere  : 
«  sed  ex  parte  aeris  illuminandi  prius  est 
«  purgari  a  tenebris,  quam  consequi  lumen 
«  ordine  naturae ;  licet  utrumque  sit  simul 
«  tempore.  Et  quia   infusio  gratiae,  et  re- 
«  missio  culpae  dicuntur  ex  parte  Dei  justi- 
«  ficantis  ;   ideo  ordine  naturae  prior  est 
«  infusio  gratiae,  quam  culpae  remissio.  Sed 
«  si  sumantur  ea,  quae  sunt  ex  parte  homi- 
«  nis  justificati,  est  e  converso ;  nam  primo 
«  est  ordine  naturae  liberatio  a  culpa,  quam 
«  consequutio  gratiae  justificantis.  »  Similia 
habet  quxst.  28,  de  Verit.  art.  7,  et  in  4, 
dist.  17,  quaest.   I,  art.  4,  quxstiunc.  3.  Et 
ratio  habetur  ex  supra  dictis ;  nam  consi- 
derando    requisita  ad    justificalionem    ex 
parte  mobilis,  sive  hominis,  qui  justifica- 
tur,  ea  debent  esse  priora,  quae  se  tenent 
ex  parto  ipsius  mobilis,  et  concurrunt  in 
genere   causre  materialis  :  sed   purgari   a 
peccato  pertinet  ad  genus  causae  materialis 
respectu  gratiao  justificantis  ;  siquidem  pec- 
cati    expulsio    est    quaedam   dispositio,   ut 
homo  gratiam  recipiat :  ergo  si  ordinem 
jastificationis  ex  parte  mobilis  contemple- 
mur,  prior  est  remissio  culpao.quam  gratiae 
infusio.   Quod  potest  confirmari  exemplo 
naluralium;  nam    licet    g5?wratio    unius 
formae  sit  corruptio  allerius,  et  generatio 
praecedat  ex    parte  agenlis  :    nihilominus 
corruptio  est  prior  ex  parte  passi,  et  in 
genere  causs   materialis.  Videantur    N. 
Complut.  in  lib.  degenerat.  disp.  3,  qusest.  5,  Complut. 


626 


DE  DISPOSITIONIBUS  AD  JUSTIFICATIONEM. 


ubi  hoc  exemplum   illustrant,  et  diluunt 

aliquas  difficultates,  quae  praesenti  resolu- 

tioni  objici  possunt. 

Aiiadif-      132.  Major  difficultas  est,   an  sicut  ex 
ticultas.  J.    .    „     .  . . 

parte  agentis  mfusio  gratiae  praocedit  motus 

iiberi  arbitrii,  et  motus  pra;cedunt  remis- 

sionem   culpae;  ita  ex  parte  passi  debeat 

directe  inverti  pra^dictus  ordo,  itaquod  re- 

missio  culpaj  teneat  primum  locum,  secun- 

dum  motus  liberi  arbitrii,  et  tertium  gra- 

Vasq.  tiae  consequutio?  Ad  quod  Vasquez  ditp. 
211,  cap.  3,  respondet  affirmative;  idqae 
existimat  esse  de  mente  D.  Thom.nam  loco 
proxime  citato,  in  corpore  assignat  ordinem 
ex  parte  agentis,  et  deinde  in  responsione 
ad  1,  illum  assignatei  parte  passi :  et  sicut 
ex  parto  agentis  inchoat  ab  infusione  gra- 
tiae,  et  sistit  in  romissione  culpao ;  ita  ex 
parte  passi  inchoat  a  remissiono  cul{> 
sistit  in  consequutione  gratia?  :  ergo  sicut 
in  primo  ordino  modiant  actus,  ita  in  se- 
cundo.  Sed  Vasquii  interpretationem  im- 
pugnant,  ot  rojiciunt  coinmunitor  Tho- 
mistaj :  tum  quia  non  ideo  homo  mandator 
a  culpa,  ut  eliciat  contritionem,  vel  amo- 
rem;  sed  potius  e  converso,  ideo  • 
praodictos  actus,  ut  a  culpa  liberetar  :  ergo 
praelicti  actua  praecedunt  ei  partemobilia 
culpao  remissionem.  Tum  etiam,  qoia  , 
dicti  actus  praecedunt  in  g<  i  dis- 

positivao  consequutionem  gratia ■:  erg 
eodom  genere,  el  o\  p 
dunt   culpaB    remissionem,    q  ejus 

effectas  formalis  secundarius ;  qaod  enim 
disponit  ad   formam,   disponit  etiam 
eflectus  illi 
ijj^j       Nos  autom    conseqaenter   ad    soperius 
resoiu-  dictanum.  128,  respondemns,  remis 

no-  culpaj  essentialiter  consideratam  i  sse  pi  - 
rom  actibus,  quibus  ad  justificationom  ul- 
timo  disponimur.  Quoniam  praedicti  actus 
sunt  proprii  hominis  justi,  at  jasti,  et 
mundi  apeccatis:  ande  sicut  hac  ratione 
debcnt  sapponere  gratiam,  ita  debent  snp- 
ponere  remissionem  culpae.  Et  qaaes 
modum  infasio  gratis  essentialiter  sumpta 
non  dopondot  a  dispositione  per  n< 
actus;  ita  noc  remissio  culpae,quaB  est  cffec- 
tasagratia  impiodata  inseparabilis.  Etin 
hoc  sensu  sentontiam  Vasquii  approbamas. 
Nec  hinc  seqaitar,  qaod  remissio  culps  sit 
dispositio  ad  praedictosactus;  quia  disposi- 
tio  non  dicitur  nisi  respective  ad  formam, 
quae  in  praesenti  non  est  actus,  sed  gratia. 
Praocedit  ergo  calps  remissio  illos  actus, 
non  ut  dispositio,  velcausa;  sed  atconditio, 


et  ut  effectus  intimus  gratiae,  quae  est  illo- 
rum  actuum  principiom,  et  ut  removens 
impedimentum  peccati.  Caeterum  remi 
culpae  ut  connaturaliter,  et  libere  facta,  est 
posterior  praedictis  actibus  adhuc  ex  parte 
mobilis;  quia  homo  per  illos  actus  disponi- 
tur  ad  consequendum  libere  et  gratian. 
culpaj  remissionem,  ut  motiva  Thomista- 
rum  convincunt.  Nec  oporttt,  quod  ord 
parte  mobilis  sit  omnino,  et  quoad  omnia 
directe  oppositus  ordini  ex  parte  agentis,  ut 
falso  putavit   Vasquez,  cui  minime  favet 
D.  Thom.  in  ca  rcsp.  ad   1,  ut  ex  textu  li- 
quido  constat. 

133.  Deniqae  si  actus  charitatis,  et  con-.' 
:iis,  quibus   adultus  ultimo  ad  justiC-    juter 
;>onitur,  comparentur  i:.  Jj^n™ 

nullam  in   r.  .  mutuam  c 

:  nvicem  :~  cootX 

alterum,  proprie  loq  oflicit.  veJ 

informat  I  ipsum  disponit ;  sed  nl 

que  habet  itionis  i 

gratiae  sanctificantis.  Absolote  tamen  prior 

l  -tus  an.  ritio  :  D 

I  finis,  quorum  in- 
fluxus  primatom  babet  intei 

'•'.t  hoc  significat  l>.  Thom.  i  nti  dti» 

/».  ubi  ait  :  -   E1  il  .  rali 

line  primum  in  jastific 
«  grati.c  infusio  itus  li- 

ri  arbitrii  in  Deau 
■  motosliberi  arbitrii  i:  ;<tcr 

onim  ille,  qui  justificatur  tur 

:n.   quia  est  c  ••um.  Unde 

tus  liberi   arbitrii   in    Deum  pran 
i  uataraliter  motum  Iibori  arbitrii  in  poe- 
•  catom,  cum  sit  c  itio  ejoi 

Et  in  retp.  "  I.  3,  inqoil :     Dicendum,  quod 
a  sicut  Phih  r.  in 

motibos  animi  omnii 
«  in  principium  speculationi  :i  finem 

i  actionis  :  sed  in  u 

tio  impedimenti  pi  quutio- 

i  uem   finis.   Kt  qui  arbitrii 

motas  animi,  prius  nat  line 

u  movetur  in   Denn 

removen  lum  impedimentam  j  • 
Similia  tradit  3  part.  q\  ubi 

ait  :  i  Actus  virtutis  pcenitt  otra 

i  peccatum  ex  amore    Dei;  ande  primus 
i  actas  est  ratio,  1 1 

i  tur  pcenitentia  no:t  esl  r  prima 

i  virtutum.  or- 

i  dino   aatarae ;  qai  n  or  lin 

u  naturae  simpliciter  praecedunt  ipsam  vir- 
i  tut.  Et  ratio 

|  r.i 


ARTICULUS  IX  ET  X. 


627 


supra  insinuavimus,  et  generaliter  de  acti- 
bus  amoris,  et  odii,  seu  detestationis  tradit 
idem  S.  Doctor  supra  quxst.  25,  art.  3  ad 
3;  his  verbis  :  «  Dicendum,  quod  appetitus 
«  primo,  et  per  se  movetur  in  bonum  sicut 
«  in  proprium  objectum,  et  ex  hoc  causa- 
«  tur,  quod  recedat  amalo;  proportionatur 
«  enim  motusappetitivae  partis  non  quidem 
«  motui  naturali,  sed  intentioni  naturae, 
«  quae  prius  intendit  finem,  quam  remotio- 
«  nem contrarii,quae nonquaeritur, nisi prop- 
«  ter  adeptionemfinis.»  Cum  quotamenco- 
haeret,quodcontritiositpriorsecundumquid 
amore  charitatis,  nempe  ex  parte  subjecti, 
utpraecise  subjectum  est,  etin  genere  causae 
materialis  :  nam  contritio  magis  se  tenet 
ex  parte  remissionis  culpae,  amor  vero  ex 
parte  infusionis  gratiae.  Unde  sicut  culpae 
destructio  praecedit  per  modum  dispositio- 
nis  gratiae  infusionem  ;  ita  proportion.ibi- 
liter  in  eodem  genere  contritio  praecedit 
DThj  amorem.  Quod  indicavit  D.  Thom.  art.  6, 
illis  verbis  :  a  Ex  parte  vero  liberi  arbitrii 
«  moti  accipiuntur  duo  motus  ipsius  secun- 
a  dum  recessum  a  terminoaquo,  et  acces- 
«  sum  ad  terminum  ad  quem  :  »  nam  prius 
ex  parte  mobilis  constituit  recessum  a  pec- 
cato,  qui  est  contritio,  quam  accessum  ad 
quem,  et  ojus  amicitiam,  qui  est  charitatis 
amor.  Sed  major  hujus  comparationis  dis- 
cussio  pertinet  ad  locum  citatum  ex  3 
parte,  ubi  agitur  de  actu  virtutis  pceniten- 
tiae,  ubi  illam  magis  ex  professo  versa- 
bimus. 

ARTICULUS  IX 
Utrttm  justiflcatio  impii  sit  maximum  opus  Dci. 

i  sie  proeeditur.  Videtur  quod  jusiificatio  impii 

It  maximum  opos  Dei.  Per  jostiflcationem  eni  a  impii 

eqaitor  altqais  gratiam  viae,  scd  per  glorifiealionem 

i  iiiitur  aliqnis  gratiam  patriae,  qoai  major  est .-  ergo 

fc'lf^i'  lorom,  vel  bominam  est  majas  opas,  quam 

jvtificaiio  impii. 

2.  Praetcrea  :  Josliflcatio  impii  ordinatnr  a<l  bonom  parii- 
cularc  anios  bomini  - :  sed  bonora  nniversi  est  maju-;,  qoara 
bonnm  nniot  hominis,  ut  patet  in  i  Elhic.  ergo  majos  opns 
•  ereatio  eoeli,ei  lerrae,  qoam  jostifleatio  impii. 

'•x  nihiio  aliqoid  facere,  el  ubi 
nihil  cooperator  agenti,  qoam  <-\  aliqoo  (acere  aliqoid  com 
aliqna  cooperatione patieniia  :  sed  in  opere  creationisex 
jiihilo  fit  aliquid,  undc  nibil  potesl  cooperari  agenti :  sed  ia 
jostifleatione  Impii  Deos  ex  aliqoo  aliqoid  facit,  id  i 
impio  ei  esl  ibi  aliqoa  cooperatio  ex  parte  bominis, 

mna  est  ibi  motos  liberi  arbitrii,  oi  dictora  i  justi- 

io  impii  non  <•■*,{  maxin  nm  opos  Dei. 

qood  inPtal.  144,  dJcitor:Miseratiooes 

opcr  omnia  operacjus  .■  ei  Incollecta  dicitor:  Deosqoi 

omnipotentiam  toamparccndo  maxime,  el  mi  eraodo  mani- 

Vugnst.  dicit  exponcns  illnd  Joan  n.  tfajora  bo- 

l   qnod  nwjns  opoi  est,  otex  impio  Joslns  flat, 

qiiam  ereare  co3lom  el  terram. 

n,  qood  0|  ir-  .ili<|no'l  potesl  dlci  ma- 


gnnm  dupliciter.  Uno  modo  cx  partc  modi  agendi,  et  sic 
maximum  opus  est  crcationis,  in  qoo  ex  niliilo  fit  aliqoid. 
Alio  modo  polest  dici  opus  magnom  propter  magnitudinem 
cjus  quod  iit  ,•  et  sccundum  hoc  majusopus  cst  juslilicatio- 
impii,  quae  tcrminatur  ad  bonum  setcrnum  diviua:  participa- 
tionis,  quam  crcatio  coeli,  et  terra},  qujc  tcrminatur  ad  bo- 
num  natura)  mutabilis  :  et  ideo  Aug.  cum  dixisset,  quod 
majus  cst,  quod  ex  impio  liat  juslus,  quam  crcare  coelum,  et 
terram,  subjungit  :  Coslum  enim  et  tcrra  transibit,  pradcs- 
tinatorum  autcm  salus.el  justiiicatiopcrmancbit.  Sedscien- 
dum  est,  quod  aliquid  magnum  dicitur  duplicitcr.  Uno 
modo  secundum  quantitatem  absolutam ;  et  hoc  modo  donum 
gloriae  est  majus,  quam  donum  gratiae  justilicantis  impium  ;. 
et  secundum  hoc  glorificatio  justorum  cst  majus  opus, 
quam  jusliGcatio  impii.  Alio  ntodo  dicitur  aliqoid  magnura 
quantitate  proportionis,  sicut  dicilur  mons  parvus,  et  mi- 
lium  magnum  :  et  hoc  modo  donum  gratiic  impiuin  justili- 
cantis  est  majus,  quam  donum  gloriae  beatificanlis  justum  ; 
quia  plus  excedit  donum  graiise  dignitatem  impii,  qui  erat 
dignus  pcena,  quam  donum  gloria3'dignitatem  justi,  qui  cx 
hoc  ipso,  quodjuslificatus,  est  dignusgloria.  Et  ideo  August. 
dicit  ibidem  :  Judicet  qui  potesl,  utrum  majus  sit  juslos  an- 
gelos  creare,  quam  nnpios  justificare?  Certesi  scqualis  est 
utrumque  potentias,  hoc  majoris  est  misericordiai.  Et  per 
hoc  patet  responsio  ad  primum. 

Ad  secundum  diccndum,  quod  bonum  universi  est  majus, 
quam  bonum  parlicnlare  unius,  si  accipiatur  utrnmque  in 
eodem  genere  .-  sed  bonum  gratia:  unius  majus  est,  quam 
bonum  nitorae  totius  universi. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  ratio  illa  procedit  ex  parte 
modi  agendi,  secundum  quem  creatio  esi  maximum  opus 
Dei. 

Prima  conclusio  :  Justificatio  impii  ex 
parte  rei  factae  est  opus  majus  creatione ; 
secus  autem  ex  parte  modi  faciendi. 

Secunda  conclusio  :  Justificatio  impii  se- 
cundum  quantitatem  proportionis  est  opus 
majus  glorificatione,  non  vero  secundum 
quantitatem  absolutam. 

articulus  x. 

Utrum  justificatio  impii  sit  miraculosa. 

Ad  decimum  sic  procedilur.  Vidctur  quod  justilicatio  im- 
pii  sit  opus  miraculosum.  Opera  cnim  miraculosa  sunt  ma- 
jora  ooo  miracnlosis  :  scd  justilicatio  impii  cst  majus  opus, 
quam  alia  opcra  miraculosa,  ut  patetper  Aug.  in  authori- 
tate  adducla  :  ergo  justilicatio  impii  est  opus  miraculosuiiK 

2.  Praetcrea  .-  Motus  volunlatis  iia  est  in  anima,  sicut  in- 
clinatio  naturalis  in  rcbus  oatoralibos  :  scd  quando  Dcus 
aliquid  operator  io  rebos  naturalibus  contra  inclinationem 
oatone,  cst  opos  miraculosuin,  sicut  com  illuminat  caecnm, 
vel  susciialniortuuin  ;  voluntas autem  impii  tcndit  inmalum. 
(iini  igitor  Deos  jostificaodo  homincin  moveat  cum  in  bo- 
iiimi,  videtor  qood  justiflcatio  impii  sitmiraculosa. 

:\.  Praeterea :  Bicol  sapientia  esl  donom  Dei,  ita  etjostilia  .• 
sed  miracolosom  est.qood  aliqois  sobito  sine  stodio  sapien- 
li.im  asaeqoator  a  Deo  :  crgo  miracolosom  cst  quod  aliqois 
imfjios  jiistiiicctur  a  Deo. 

Bed  eontra :  Opera  miracolosa  sont  sopra  potentiam  natu- 
ralem  .•  sed  jostiflcatio  impii  non  estsupra  potentiam  natu- 
ralem.  Dicit  enim  Aumi^t .  in  libro  de  prscdest.  Sanctorum, 
quoii  posse  babere  fldem,  sicot  posse  babere  cliaritatem,  na- 
lorae  cst  bominom  i  habere  autem  fidem,  qoemadmodom 
babere  cbaritalem,  gratia) est  lidciiiini.  Ergojnstiflcatioim- 
pii  non  eal  miraculosa. 

Eespoodeo  dicendoui,  qood  in  operibos  miracolosis  trla 
eoosoeveronl  inveniri,  quorum  unom  esl  c%  parte  potentiae 
agentis,  quia  sola  divioa  virtote  fleri  possont  ,•  ct  ideo  sunt 
simplicitermira,  quasi  habentia  causam  occultam,  ol  in  primo 
dictom  cst :  ct  secondura  boc  tam  justiflcalio  impii,  quara 
o  mondi,  el  nniversaliter  omne  dpos,  qooda  solo  Deo 
licri  potest,  miracolosum  dici  potest, Beeoodo  in  quibusdam 


028 


DE  QUIDDITATE  JUSTIPICATIONIS  IMPII. 


miraculosis  operibos  invcnitur  quod  forrna  ioilucta  e^t  supra 
naturalem  potenliam  taiis  materiae  .•  sicol  in  saseitatione 
mortui  rita  est  snpra  Datoralem  poteotiam  talis  eorporis.  Et 
qoantnmad  boc,  justificalio  impii  nonest  miracolosa,  qoia 
natoraliter  aoima  csi  grati&  cap.i\ ,  eoenim  ipso,qood  facta 
■cst  ad  imaginem  Dei,  rupax  est  i>ci  per  graUam,  ot  Aogost. 
dicit.  Tertio  modo  inoperibos  miraculosis  invenitnr  aliqnid 
pra-ter  solitum  ct  consuetom  ordinem  cansandi  efleelomj 
sicut  cum  aiiquis  inflrmos  sanitatem  perfeetam  aseeqnitnr 
subito  pra?ter  solitom  cursnm  sanationis,  qoae  (ita  oatora, 
vclartc .-  etqoaotom  ad  boe  justifiealio  impii  qoandoqneest 
miraculosa,  et  quandoqne  doo.  Bsl  eoim  iste  con  mt 
oonsuetus  cursusjustifleatioois,  ut  Deo  movente  interiosaoi- 
mam,  liomo  convcrlaliir  ad  Deom,  primo  qflidem  CO 

sione  imperfeeta,  nl  postmodom  u<i  perfeetam  deveniat.qoia 
cbaritas  incnoata  meretor  aogeri,  ol  aocta  (nereator  perflci, 
sicut  Aogost  dieit.  Qoandoqoe  rero  tam  rehementei 
animain  movet,  ol  statim  qoaodam  perfeetionem  jostitix 
assequ.i inr  (sieot  fecil  in  eooversiooe  Paoli)  adbibila  • 
exterios  miracoiosa  prostraliooe ;  et  ideoeonversl 
tanqoam  miraeolosa  in  Eeeicsia  eommemoralor  eeiebriter. 

Ad  primom  ergo  diceodom,  qood  qoaedam  miraeolosa 
opcra,  ctsi  sint  mioora,  qoam  jostiflcatio  impii  qoaotom  ad 
bonom  qood  Qt;  raol  tamen  praeter  consoctom  ord 
laliom  efleetaom,  et  ideo  plaa  haJ  i  mira- 

culi. 

Ad  seeondnm  dicendom,  ojood  oon  qoaodocomqoe  i 
turali^  movetor  eootra  soam  iociioali  opos  mira- 

culosiini  (alioquin  Diiracnlosom  esset,  qood  aqoa  eaiefleret, 
vel  qood  lapis  sorsom  projiceretor) ;  sed  qoaod 
praster  ordinem  propriae  eaosae,  qoa  leere  boc. 

Jostiflcare  aotem   impiom  oolla  alia  l,  oisi 

Dcus,  sicut  oee  aquam  ealeneere,  oisi  Ignis.  1 1  Ideojosti- 
Ocatio  impii  i  Deo,  qoanlum  id  boe,  ooo  esl  miracoli 

Ad  tertiom  diccndom,  qood  sapieotl 
nalns  estaeqoirere  .1  Deoper  propriom  iogeoiom  el  stodion, 
el  ideo  qoando  pra?ter  bonc  modom  bomo  sapicns,  vcl  seiens 
Mir,  est miracolosom  ■  im  justiflcaotem  oon 

eet  bomo  oatos  acqnirere  per  soam  operatiou 
operante.  Uude  doo  esl  simlle. 

Prima  conclusic  :  Jastificatio  impii,  ut 
communiter  fit,  aon  esl  opaa  miracalo- 
sum. 

Secunda  conclusio  :  Aliqaa  impiorum 
justificationes  sunt  miracul 


DISPUTATIO  IV. 

De  quidditate,  et  perfectione  justi- 
ficationis  impii. 

Sapposita  notitia  eoram,  quae  ad  jastifi- 
cationem  impii  concurrunt  vel  per  modam 
termini  a  quo,  vel  per  modam  termini  ad 
quem,  sea  causs  formalis,  vel  denique  per 
modum  dispositionis,  facilis  patet  adito 
intelligendam  ejus  quidditatem,  etpei 
tionem,  quas  in  hac  dispatatione  elacidare 
carabimas.  In  quo  tamen  opus  aonesl  mul- 
tum  immorari;  nam  quidquid  posset   tu 
praesenti  difficultatem  afferre,  haud  obscare 
colligitar  ex.  dictis,  et  facilem  habel  ei 
ditionem. 


DUBIUM  I. 

Utrum  justificatio  impii  m  sim- 

ptex  mutatio. 

1.  Non  procedit  ditTicultas  circa  justifica-propooj 
tionem  active  sumptam,  quae  est  actio 
infun  -ratiam.  et  remittentisculpam  ;  ▼ersiae. 

sic  enim  considerata  nec  motus,  nec  muta- 
tio  formalitei  -itum  causaliter,  ut 

satis  ex  se  liquet.  Sed  justificationis  nomine 
significamus  translationem  illam  passivam, 
qua  impius  deponit  culpan  oquitur 

gratiam.  Motua 

'in- 

jec- 

tum,  m\  ;m  :  uti 

se  habet  trai  Ibo  in  oigram,  vel 

de  frigido  in  c  llidum. 

ir  duplex  matal  tor 

termini  interveniant,  at  liq  ;)Iis 

proxime  .1  Id  ict  tam 

m,  fit  ana  1 
1  1 
simul  ali 

:Ie- 
ntingil  mi- 

icti 
ut 

Bt  I  .  i:t 

videre  esl  in 

gidam  n  ca- 

lidum  :  I    ■ 

Bil  fn- 
..  InteT 

llO  ; 
quia 
idem 
sitio  esl  form 

bent 
non  esse  al!  im  :  n 

Iraer  album,  <  •  1V1- 

album  :  abi  enim  terminn 
matationis  ponitar  non  essa  aibum,  nullus 
alius  termin 

non  adsanl 

mut.it; 
rum  srmplici  matsti 

distingaitar.     I:i  talibus,  inquit  />.  /'      i.D.ni 

<i  (ju  po- 

.   qu    1   |    nit  iquam. 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


629 


«  realis;  quia  est  alicujas  rei.  Negatio  vero 
«  alterius  oppositi  non  est  realis,  quia  non 
«  est  alicujus  rei.  Est  enim  negatio  nega- 
«  tionis,  quae  est  negatio  alterius  oppositi. 
«  Et  ideo  haec  negatio  negationis  nihil  dif- 
«  fertsecundum  rem  a  positione  alterius. 
«  Unde  secundum  rem  idem  est  generatio 
«  albi,  et  corruptio  non  albi.  Et  consequen- 
«  ter  non  adest  ibidem  motus,  sed  simplex 
«  quaedarn  mutatio.  »  In  hoc  ergo  sensu  in- 
quirimus,  utrum  justificatio  impii  sit  sim- 
plex  mutatio,  an  autem  motus  quidam  ex 
duplici  mutatione  compositus, 

§  I. 

Decisio  dubii  juxia  mentem  D.  Thomx. 

:onciu-      2.  Dicendum  est.  justificationem  impii 

S10,     importare    essentialiter    duas    mutationes 

reales.  et  realiter  distinctas  ;  et  con.sequen- 

ter  non  esse  mutationem  simplicem,  sed 

verum  motum,  prout  ab  unica,  et  simplici 

o.Thom.mutatione  distinguitur.  Ita  docet  D.  Thom. 

locis    statim   referendis,  quem  sequuntur 

Sotus.  communiter  ejus  discipuli.  Sotus  lib.  2,  de 

Arauxo.  natur.  et  gratia,  cap.  18,  Arauxo  in  prae- 

s.ThoiS  senti  art-  *»  dub-  *   et  art-  6'  dut}-  3   Joan- 
Grei?or.  a  S.  Thom.  disp.  27,  art.  3,  Gregorius  Mar- 

Conrad!  tinez  in  exposit.   art.   1,  Conradus  art.  6, 

Cunel.  circa  soiut_  ad  9,  Curiel  ibidem,  dub.  3,  et 

Beotos.  alii.   Quibus  etiam  consentiunt  Scotus  et 

Ocham.  Richard.   dist.  17,  art.  4,  quxst.   4,  Ocham 

c/uxst.  3,   dist.    16,  quxst.  2,  §    Respondeo, 

Gabriel   dist.    14,   quxst.   1,  art.   1,  notab. 

Casilius   lib.   3,   de  quadripartita  justitia, 

Lorcj.  cap.  3,  Lorca  art.  7,  dul>.  unico,  Suarez  lib. 


>uarcz. 


7,  de  gratia,  cap.  11,  et  alii  plures. 


Probatur    primo  testimoniis  D.  Thom. 

X  D.TIi.  .  '        .  .  .  . 

nam  rn  praesenti  quaestione,  art.  1  mquit  : 

"  HaBC  justitia  in  homine  potest  fieri  du- 

•<  pliciter.  Uno  qaidem  modo  per  motum 

implicis  generationis,  qui  est  ex  priva- 

►ne  ad  formam.    Et  hoc  modo  justifica- 

t  competere  etiam  ei,  qui  non 

et  in  peccato,   dum  hujusmodi  justi- 

"  tiam  a  Deo  acciperet,  sicut  Adam  dicitur 

«  accepisse originalem  justitiam.  Alio  modo 

'  fieri  hujusmodi  justitia  in  homine 

ecundum  rationem  motus,  qui  est  de 

t  contrario  in  contrarium;  et  secundum 

"  hocju  ioimportattransmutationem 

•  quandam de statu  injustitiaaad  etatum  jus- 

titi  Dprabdictae.  Ethoc  modoloquimurhic 

-  fi'-j  istificationeimpii.»1  bi,ut  vides, dis- 

ting  octorju8tificationem,quaeesl  mo- 


tus  de  contrario  in  contrarium,a  simplici 
mutatione,  quac  est  simplex  generatio,  seu 
mutatio  :etasseritjustificationem  impiiesse 
motum  secundum  illam  priorem  rationem. 
Et  art.  6  ad  2,  ait  :  «  Dicendum,  quod  in- 
«  fusio  gratiae,  et  remissio  cuipao  dupliciter 
«  considerari  possunt.  Uno  modo  secun- 
«  dum  ipsam  substantiam  actus ;  et  sic  idem 
«  sunt,  eodem  enim  actu  Deus  et  largitur 
«  gratiam,  et  remittit  culpam.  Alio  modo 
«  possunt  considerari  ex  parte  objectorum, 
«  et  sic  differunt  secundum  diflerentiam 
«  culpae  quae  tollitur,  et  gratiae  quae  infun- 
«  ditur.  Sicut  etiam  in  rebus  naturalibus 
«  generatio,  et  corruptio  differunt,  quamvis 
«  generatio  unius  sitcorruptio  alterius.» 

3.  Nec  refert  si  cum  Cajetano  respondeas  Ejriigiuni 
S.  Doctorem  in  his  testimoniis  solum  in-  prseciu- 
tendere,  quod  gratiae  infusio,  et  culpae  re- 
missio    non  sunt  eadem    mutatio  re,    et 
ratione ;  sed  quod  saltem  ralione  differant, 
licet  realiter  non  distinguantur.  Hoc,   in- 
quam,  non  refert,  sed  facile  refellitur  :  tum 
quia  argumentum  illud  secundum,  cui  oc- 
currit  D.  Thom.  intendebat  gratiae  infusio- 
nem,  et  remissionem  culpae  esse  realiter 
idem  eo  modo,  quo  sunt  idem  tenebrarum 
expulsio,  et  illuminatio,  inter  quae  non  in- 
tervenit  destructio  realis,  sed  tantum  ratio- 
nis  :  quod  tamen  D.  Thom.  in  responsione 
non  admittit,  sed  constituit  majorem  dictinc- 
tionem,  alioqui  argumento  non  satisface- 
ret.  Tum  etiam  quia  S.  Doctor  asserit  prae- 
dictas  mutationes  differre  inter  se,  sicut 
differunt  culpa  quae  tollitur,  et  gratia  quae 
infunditur  :  culpa  autem,  et  gratia  differunt 
realiter  negative,  ut  ex  se  liquet.  Tum  de- 
nique,  quia  praedictas  mutationes  comparat 
generationi,  et  corruptioni  in  naturalibus; 
inter  quae  certum  est,  distinctionem  realem 
negativam  intervenire,  ut  cum  communi 
Philosophorum    sententia     ostendunt    N. 
Complut.  in  lib.  de  generat .  disp .  3,  quxstA.  ComP,ut- 
Confirmatur  primo  ex  eodem  S.  DoctoreRobora- 
quxst.  28,  de  Verit.  art.  1,  ubi  inquit  :  «  Sitjoexn." 
«  justificatio  accipiatur  ut  quidam  motus,  Tllfllll:l' 
«  cum  oporteat  eundem  molum  intelligi, 
«  quo  peccatum  auferlur,  etjustitia  induci- 
u  tur,  idem  erit  justificatio,  quod  peccato- 
«  rum  remissio,  solum   ratione  differens, 
"  proutamboeundem  motum  nominant:sed 
«  unum  secundum  respeclum  ad  terminum 
«  a  quo,  aliud  vero  secundum  respeclum  ad 
«  terminum  ad  quem.  Si  aulem  accipiatur 
«  justificatio  per  viam  mutationis,  sic  aliam 
«  mutationem  significat  justificalio,  scilicet 


630 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


«  justitiae  generationem  ;  et  aliam  peccato- 
i  rum  remissio,  scilicet  corruptionem  cul- 
«  pae.  Sic  autem  justificatio,  et  peccatorum 
«  remissio  non  erunt  idem,  nisi  per  conco- 
«  mitantiam.  »  Quod  falsum  esset,  si  pra>- 
dictae  mutationes  non  differrent  realiter  ; 
tunc  quippe  essent  idem  per  identitatem,  et 
non  se  haberent  pure  concomitanter.  Quam 
doctrinam  luculentius  adhuc  tradit,  et  ex- 
plicat  eadcin  quwst.  art.  0,  his  verbis  :  «  Pa- 
«  tet  igitur,  quod  si  culpa  omnino  non  ett 
«  aliquid  positive,  idem  est  infusio  gratiae, 
«  et  remissio  culpae  secundum  rem,  secun- 
«  dum  rationem  vero  non  idem.  Si  autem 
«  culpa  aliquid  ponit  non  secundum  ratio- 
«  nem,  sed  rem,  est  aliud  remissio  culpno, 
«  etinfusio  gratiac,  si  considerentur  ut  mu- 
«  tationes ;  quamvis  in  ratione  motus  sint 
((  unum,  ut  supra  dictum  est.  Culpa  autem 
«  aliquid  ponit,  et  non  solum  absentiam 
«  gratiae;  abseotia  enim  gratiae  secundum 
«  se  considorata  habet   tantum    rationem 
«  pcenae,  non  antem  rationem  culpae,  niai 
«  secundumquo  l  relinquitorex  acta  volun- 
«  tario  praecedente  :  sicut  tenebra  oon  ha- 
«  bet  rationem  umlmc,  nisi  secundum  quod 
« relinqnitur   cx    interpoaitione   cor; 
«  opaci.  Sicut  ergo  ablatio  umbr.p  imj)ortat 
«  nonsolum  remotionem  tenebra,  sed  mo- 
«  tionem  corporia  impedientia  :  ita  remia- 
«  sio  culpac  non  solum  importat  ablationem 
«  absentiac  grati bb,  sed  ablationem  impen- 
«  dimenti  grati  b,  qu<  I  eral  ex  acta  peccati 
«  prascedente  :  non  al  actus  ille  noo  faerit, 
«  quia  hoc  eat  impossibile;  aed  Dt  propter 
«  illum  injluxus  gratiaa  ooo  impediatnr. 
«  Patet  igitar,  qaod  remissio  culp  e,  et  mfu- 
«  siogratiaBnon  santidemsecuodam  r- 
Fuiritur     Confirinatur  secundo,  qnia  l>.  Thom.  in 
ampiius.  j,rnc3enti  art.B  ad  l,etaliia  Locis  cit 
disp.  prwced,  dub.  uU.  $  ult.  aperte  consti- 
tuitordinem  realem,  et  motoam  caasalita- 
tem  inter  infaaionem  gratiaa,  el  remk 
nem  culpae  ;  atqui  realia  I  mutua 

causalitas  non  reperiuntur,  nisi  mter  ea, 
quaB  distingunntur  realiter :  •  mente 

D.  Thom.  iofusio  gratiaB,  el  remissio  calpas 
sunt  mutationes  realiter  distinctaa;  atqae 
ideo  justificatio  impii,  qaaa  remissionem 
peccati,  et  infasionem  gratiae  eaaentialiter 
cOmpIectitar,  non  es1  anica,  el  simplei 
mutatio,  sed  motaa  qoidamex  daplici  mu- 
tatione  compositus. 

1.  Secundo  probatnr  eadem  conclusio 
ratione  desumpta  ex  D.  Thom.  locis  pro- 
xime  citatis  :  quoniam  justiiicatio  est  qui- 


dam  transitus  de  subjecto  in   sabjectnm,  Ratio 
sive  de  poaitivo  in  positivum  :  ei 

simplex  mutatio,  sed  motus  a  simplici  mu-  • 
tatione  distinctus.  Consequentia  patet  ex 
his,   quae  in  dubii   limine  prx-notavimus. 
Antecedens  autem  probatur  :  quh  justifica- 
tio  impii  est  f ranslatio  a  statu  ti  ad 

statum  ff  ratiae,  qI  ociliam 

KJ  i  i 

Trident.  bc  1  bi  status  sunt 

extrema  positiva  :  L*rgo  justificatio  impi 
transitus  de  sabjecto   ia  Bubjectum    - 
(quod  idem  i  im. 

Suadetur  minor;  nam  in  primis  statusgra- 
tiac  •  I    i  «itivum,  ut  ex  se  Iiquet  : 

dein  cati  ii:  atialiter 

aliqnid  positivum ;  siquidem  interaliadi- 
cit  actum  peccamim  Aum  ut 

retractatnm,  sivemoral 
et  inauper  ad  lit   poaitivam  in 
ad  bonum  propriom  tanquam  a  i  ultimum 
finem  :  erg<»  pr  -tatus  sunt  extr 

poaitiva. 

t  motus  a 
simplici  mul  nctus,  quando  dan-  *** 

tur  quataor  termini,  et  daaa  mutationes 

iter  diatind  b  :  omnia 

runt  m  impii  jastificati  BC  igitur  est 

motna  qoidam  .1  simplici  mutatione  distinc- 
tus. 

ivimna. 

Min  io  justifica- 

impii  interveniunl  *ion 

Cssr    illii  I    •  *  V    I ''" 

reninnt  eti  mntatii  :npe 

tranaitoi 
ot  tranail  -   illius. 

Huji; 

irom  termi  pec- 

cati.  rratiaa.  i  adecamn  pec- 

cati,  • 

lippe  gi 

!am 
Dtia,  seu  n<  itur  pr 

in  u  t 
tem 

:ius  coll:  - 
sitnm  :  qaooiam  sl 
tuitur  formaiiter  per  p 

1  nihil  aliud  .m  pri\ 

u t  sopra  stataimos  ditp.  I,  dub.  1;  tranai- 
tus  antem  a  privatione  al  formam  □ 
motus,  se  I  Bimplei  motatio,  nl  patel  in 
restitotione  potentiaa  viaivaB,  el  in  aeris  il- 
laminatione.  B1  ratio  cst ;  nam  carentia, 
seu  n  ren- 

tia.  so  1  .  >bat  prival 

dux 


DISP.  IV,  DUB.  I, 


G3I 


.espon 
sioex 
Vasq. 


iefelli- 
tur. 


iristot. 


duae  quippe  negationes,  ut  vulgo  dici  solet, 
affirmant.  Unde  non  esse  peccati,  et  esse 
gratiae  nequeunt  difTerre  realiter,  et  conse- 
quenter  nec  mutationes,  quae  terminos  illos 
attingunt. 

Huic  objectioni  respondet  Vasque2  in 
exposit.  art.  1  hujus  quxstionis,  quod  licet 
peccatum  liabituale  sit  quaedam  privatio, 
significatur  tamen  affirmative  :  quod  suffi- 
cit.  inquit  ille,  ad  verum  motum  .  nam  hic 
solum  exposcit  versari  inter  terminos  vel 
positivos,  vel  positive  significatos.  Quam 
responsionem  confirmat  authoritate  Philo- 
sophi  11  Metaph.  lect.  11,  ubi  ait  :  Necesse 
ex  subjecto  in  subjectum  mutationem  solam 
motum  esse;  subjecta  vero  aut  contraria  , 
aut  media  :  nam  etprivatio  contrarium  esse 
ponatur,  quandoquidem  et  affirmatione  de- 
claratur,  veluti  nudum,  verum,  et  nigrum, 
etc. 

Haec  tamen  doctrina  falsa  est,  et  insuffi- 
ciens  :  nam  ex  eo,  quod  privatio  positive 
significetur,  non  sequitur,  quod  transitus  a 
praedicta  privatione  sit  motus  secundum 
esse,  sed  solum  secundum  dici,  et  praecise 
quoad  modum  signiHcandi.  Ubi  enim  non 
dantur  duo  termini  positivi,  quorum  unus 
adjiciatur  ,  et  alter  adveniat ,  impossibile 
est,  quod  dentur  duae  mutationes  reales, 
una  vere  destructiva  termini  a  quo,  et  alia 
acquisitiva  termini  ad  quem  :  sed  sicut  ca- 
rentia  privationis  est  realiter  forma  ,  ita 
destructio  privationis  est  realiter  formae 
productio.  Et  ex  opposito  fieret,  transitum 
a  privatione  ad  formam  esse  communiter 
loquendo  verum  motum  includentem  duas 
mutationes  reales  ;  nam  communiter  lo- 
quendo  privationes  significantur  nomini- 
bus  positivis,  ut  tenebra,  caecitas,  et  alia 
hujusmodi :  quod  tamen  est  absurdum,  et 
contracommunem  Philosophorum  senten- 
tiam.  Aristoteles  autem  loco  cit.  non  favet 
Vasquio,  sed  habet  sensum  longe  diver- 
sum;docet  enim  motum  versari  debere 
inter  terminoscontrarios,  vel  maxime  dis- 
tantes,  ut  sunt  album,  et  nigrum  j  vel  inter 
medios,utsuntrubrum,et  pallidum;et  utro- 
bique  asserit,  veram  ralionem  motus  sal- 
vari.Et  statimsubjungit  per  adversativam, 
Nam  et  privatio  eto.  significans  privatio- 
nem  non  habere  rationem  contrarii,  vel 
maxime  distantis,  vel  intermedii,  licet  af- 
itive,  etpositive  significetur  ;  et  con- 
p  non  posse  terminare  motum 
odom  rem  a  simplici  mutatione  dis- 
tinctum.    Quod  enim  privatio  significetur 


affirmative,  solum  evincit,  quod  sitcontra- 

rium  reductive,  et  secundum  dici ;  et  con- 

sequenter,  quod  possit  esse  terminus  motus 

reductive,  et  secundum  dici.  Et  hoc  modo 

interpretatur  ea  verba  D.  Thom .  ibidemD- Tn0- 

litera  G.  ubi  ait  :  «  Relinquitur  ergo,  quod 

«  sola  mutatio,  scilicet  de  subjecto  in  sub- 

«  jectum,  sit  motus.  Et  cum  subjecta  ista, 

«  inter  quae  est  motus,  oporteat  esse  oppo- 

«  sita,  necesse  est,  quod  sint  contraria,  vel 

«  intermedia ;  quia  privatio  licet  affirma- 

«  tive  monstretur,  sicut  nigrum,  et  eden- 

«  tulum ;  tamen  ad  contrarium  reducitur. » 

6.  Aliter  ergo  ad  objectionem  respon- 0ccurri. 

dendum  est ,  juxta  ea  quae  in  argumento.lurpb: 

iGctioni 
msinuavimus.  Unde  dicimus  terminum  a 

quo  remissionis  peccati  non  esse  peccatum 

habituale  praecisive  acceptumsecundumid, 

quod  formaliter,  et  in  recto  signiiicat  :  quo 

pacto  solum  importat  privationem  gratiae  ; 

sic  enim  consideratum  solum  posset  esse 

termiuus  a  quo  simplicis  mutationis,  quae 

foret  realiter  gratiae  infusio.  Sed  praedictus 

terminus  est  peccatum  habituale  secundum 

ea,  quae  essentialiter  in  proprio  statu  com- 

plectitur.  Et  ideo  Concilium  Trident.  loco  concii. 

citato  non  dixit,  justificationem  esse  trans- Tridem 

lationem  a  pecccato ;  sed  dixit  esse  transla- 

tionem  a  statu  peccati.  Ad  peccati  autem 

statum  duo  positiva,  ut  caetera  omittamus, 

spectant,  nempe  actus  peccati  physice  prae- 

teritus,  et  moraliter  permanens ;  et  insuper 

conversio  habitualis  ad  bonum  proprium. 

Unde  in  justificatione  impii  ,  quao  transla- 

tionem  a  praedicto  statu  importat,  essentia- 

liter  clauditur  destructio  alicujus  positivi, 

nempe  ipsius  status  peccati,  sive  desitio, 

seu  retractatio  actus  peccati  moraliter  per- 

manentis,  et  cessatio  conversionis  habitua- 

lis  ab  bonum  proprium,  tanquam  ad  ulti- 

mum  finem. 

Quae  doctrina  dcsumitur  ex  D.  Thom.D.  Tho. 

nam  de  actu  peccaminoso  inquit  art.cit.  ex 

quaest.  28,  de  Veritate  :  «  Culpa  aliquid  po- 

«  nit,et  non  solum  absentiam  gratiae.Absen- 

«  tia  enim  gratiae  secundumse  considerata 

<(  habet  tantum  rationem  pcenae,  nonautem 

«  rationem  culpae,  nisi  secundum  quod  re- 

«  linquiturex  actu  voluntario  praecedente  :  t 

«  sicut  tenebra  non  habet  rationem  umbrae, 

«  nisi  secundum  quod  relinquitur  ex  inter- 

«  positione  corporis  opaci.  oiout  ergo  abla- 

«  tio  umbrae  importat  non  solum  ablatio- 

«  nem  lenebrae,  sed  iemotionem  corporis 

«  impedientis  :  ita  remissio  culpae  nonso- 

i  lum  importal  ablationem  absentiae  gra- 


G32 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  TMPII. 


<x  tiac,  sed  ablationemimpedimentigratiao, 

.  «  quod  erat  ex  actu  peccati  prascedente.  ■ 

De  inclinatione  vero  habituali  ad  bonum 

proprium,  inquit  quacst.  21,  deVerit,  art. 

12  :«  Homo  qui  est  in  peccato  mortali,  ha- 

«  bitualiter  peccato  inhaeret.  (Juamvis  enim 

«  non  semper  habeat  habitam  vitii,  qaia 

«  ex  uno  actu  luxuriac-  habitus  non  genera- 

«  tur ;  voluntas  tamen  peccantis  derelicto 

«  incommutabili  bono  ,  bono  commutabili 

«  quasi  fini  adhacret.  Et  hujusmodi  adhac- 

«  sionis  vis, ,  et  inclinatio  in  ea  manet, 

«  quousque   iterato    bono    incommutabili 

«  quasi  fini  inhacreat.  »  Et  utramquecom- 

plectitur  idem   I).   Thom.    in    1.  dist.  17  , 

'jur.st.  1,  art.  6,  quiBStiunc.  3  ad  2,  ubi  ait : 

«  Dicendam,  quod  peccatum,  et  gratia  non 

«  se  liabent  sicut  ailirmatio,  et  negatio,  vel 

«  sicut  privatio,  et  habitus;  quia  aliquis 

«  potest  esse  gratia  destitutus  ,   et  tamen 

«  non  habebil  im  ;  sicnt  patet  de 

a  Adam  sccundum  ilios,  qai  dicant   illum 

«  non  fuisse  in  gratia creatnm.  Qnia  | 

«  catum  aliqaid  ponil  v>  I 

«  in  peccante.Tran  oimacto 

«  adhuc  peccatam  pra  ce  lena  manet  aliquo 

«  modo  in  ipso  |         ite,  secundum  q      I 

«  ex  eo   reus  apud   Deum  efficitur ;  sicut 

«  etiam  actoa  merit  ment,  ul  - 

«  dictum  est. 

Dnjflei      7.  Nec  refert,  si  huic  responsion 
replica.  „ 

nnspnmo  :  quoniam  terminus  a  quo  d 

tionis  debel  pra  ixistere  in  subjecto,  q     I 

mutatur  :  sed  actas  peccati  praeteril 

raliter  permanens  aon  praaexistit  intrin- 

sece  in  homine,  qui  justificatur,  im 

objective  in  abominatione  divina  :   orgo 

praedictus  actus  nihil  confert,  ul  terminua 

a  quo  remissionis  peccati  sit  ali  -i- 

tivum.  Seoundo,  qaia  inclinatio  habitualis 

ad  bonum  proprium  tanquam  ad  ultimam 

iinem  nihil  aliadest,  quam  entil 

inclinatio   voluntatis    creataa   connotan 

privationem  gratis,  utconstatex  dictia  in 

tract.  de  ultimo  finet  disp.  4,  dub.  3  ;  sedex 

iis  duobus  privatio  oon  est  aliquid  positi- 

vam,  al  ex  se  Liquet ;  entitas  vero  volanta- 

tiscreataa  non  destruitur  per  pemi 

peccati,  sed  eadem  perseveral  :  imis- 

sio  peccati  non  habe!  terminnm  a  qu 

sitivum.  Patel  conseqnentia  ;  nam  terminus 

a  quo   mutationis  destructivae   debet 

quid  positivum.  el  realiter  destrui. 

Diinitur      Eod  ,   inquam,  objectiones  non  reforunt. 

Ad  primam  enim  dicendum  est,  quod  licet 

actus  peccati  praeteritus  physice  prsterie- 


rit,  man~it  tamen  moraliter  in  appretia- 
tione  divina  ut  proprium  suppositi,  q  I  I 
peccavit,  illudque  impedien*  a  participa- 
tione  gratif.  Unde  privatio  pecca- 

inhaerens  completur  in  - lis  per 

!ictumactum  moraliter  permaneniem, 
atque  ideo  tilisactus  non  se  habet  \ 
extrinsecead  hujusmodi  privationemj  -••) 

itat  moraliter  id  ipsum,   qaod   m 
prima  elicientia  pracstitit,  nempegrat: 
expellere  -  carentiam  i  :ni- 

native intrinsece  voluntariam.  Quaproi  - 
remissio  ictio  aoli 

s  peccami- 
.    lum  ut  i 
verum  etiam  ut  atlicien:.  sca- 

torem ,  non  ui  m  m.  n.Ti» 

art.  8,  ex  (ju  BSl  cit.  de  \  i  ritate,  non  (u 
quia  il- 

seunte  >  nim  tor 

Ioco  proximi  pec- 

I  .  Et  ita  sofficienter  aalvatur,  qu    i 

quid  positivum,  licet  n 

:ffi- 

limua  in  tractatn 

p.  1  t.  d 

juod  iDcIi-^^JJjB 

quam  ad  ultimum  finem,  d  tur 

realiter  ab  entitate  voluntal  ici- 

mus 

entitati 
snmptam  conno- 

lando  prival 
hujusmodi  privatioi 

inclin  itio,  i  in  esee 

talis.  a-1  matationem  antem   i 
.ritur.  Dfl   termin  , 

ficil  .    q  mdum 

lllam  r  ition< 

nem  termini  a  quo.  S     •  nim  in  c  r- 
ruptione  hominis  datur  tr 

dicta  forma,  rationalis,  i 

t  entit.:  loo  quoad  munus 

termini   .  -  mater. 

informabat,  tinem  constituebat. 

pacto  in  justificatione  impii  destruitur 
realiter  inclinatio   habitualis  im 

proprium  .   I  m  ad  ultimum  finem  ; 

quoniam  ticet  remaneal  i  I  quod  aliaaertl 
rectum   pra.  .ninationis    realis, 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


G33 


cessat  tamen  in  esse  recti,  el  quoad  munus 
dominandi  subjecto.  Unde  remissio  peccati 
importat  ex  hacparteveram  destructionem 
termini  a  quo  positivi,  et  qui  vere  distin- 
guitur  a  non  esse  gratiao.  Et  similiter  gratiae 
infusio  inducit  terminem  ad  quem  positi- 
vum  vere  distinctum  a  non  esse  peccati 
adaequate  acceptum,  ad  quod  terminatur 
culpae  remissio.  Quo  nihil  amplius  deside- 
rari  potest,  ut  praedictae  duae  mutationes 
sint  reales,  et  realiter  distinctae. 

§  II. 

Corollarium  prwcedentis  docirinx  notatu 
dignum. 

iuc:      8.  Ex  dictis  infertur,  justificationem  im- 

Fnter  P"  distingui  essentialiter  specifice  a  j  ustifica- 

ifica-tione  non  impii,  qualis  fuit  justificatio  An- 

s  gelorum,  et  Adami.  Hoc  consectarium  non 

admittunt  plures  ex  Authoribus,  qui  nobis- 

cum  docent  justificationem  impii  esse  ve- 

rum  motum  ut  §  prxced.  explicuimus.  Hi 

ixo.  sunt  Arauxo  loc  cit.  postrespons.  ad  4,  Joan- 

iom. nes  a  S.  Thom.  §Sed  inquires,  et  alii.  Quo- 

rum   praecipuum  fundamentum  est,  quo- 

jus-  niam  in  omni  justificatione  est  idem  ter- 

,^'minus  ad  quem  secundum  speciem,  nempe 

iva-  gratia  sanctificans  :  sed  justificatio  sumit 

speciem  a  termino  ad  quem  :  ergo  omnis 

justificatio  est  ejusdem  speciei.   Quod  con- 

fi rm ant  primo  ex  D.  Thom.  art.  1,  ubi  ait, 

quod  justificatio  impii  surnit  denominatio- 

nem  a  termino  ad  quem,  nempe  a  justitia  : 

sed  justificatio  sumit  denominationem  ab 

eo,  a  quo  sumit  speciem  :  ergo  justificatio 

impii  specificaturajustitia,  et  consequenter 

est  ejusdem  speciei  cum  justificatione  non 

impii.  quae  habet  idem  specificativum.  Con- 

firmant secundo,  quia  justificatio  impii  non 

alia  ratione  potest  differre  a  justificatione 

non  impii,  nisi  quatenus  illa  expellit  pec- 

catum   :  sed   expulsio  peccati  est  effectus 

secundarius  inf usionis  gratiae,  et  terminu.s 

lecandarius  non  datspeciem  :  ergo  nullum 

est  fundamentum,  ut  justificatio  impii  dif- 

terat  essentialiter  a  justificatione  non  im- 

pii.  Coniirrnatur  tortio,  et  explicatur  am- 

plius ;    quia   prsdictas  justificationes  non 

possunt  differre  essentialiter,  nisi  quatenua 

habent  diversos  terminos  a  quibus ;  justifi- 

catio  enimimpii  <;st  transitus  a  statu  pec- 

cati  ad  gratiaur;  justificatio  vero  nou  impii 

solurn    est   transitus  a  non  esso  grati.r;  ad 

B   illius   :   atqui  distinctio  mutationurn 

Salmant.  Curs.  theoloQ.  lom.  X. 


non  sumitur  aterminis  a  quibus;  ejusdem 
quippe  rationis  sunt  motusac;cruleo  in  al- 
bum,  et  modus  a  viridi  in  eundem  termi- 
num,  ut  cum  Aristot.  et  D.  Thom.  docent 
N.  Complut.  in  lib.  Physk:  disp.  23,  (/uxst.^-Com^ 
I  ;  ergo  nulla  est  ratio,  ut  praedictae  justifi- 
cationes  essentialiter  distinguantur. 

Nostram  tamen  resolutionemamplectun-K^iu- 
tur  Cajet.  et  Medina  art.  6  hujus  quxst.  Pe-   cajci. 
trus  de  Soto  lect.  10  depoenit.  Montes.  disp.  5pedt^' 
33,  qwvst.  1,  num.  10  etalii.  Et  suadetur^soto. 
ex  dictis  §  praecedenti :  quoniam  justificatio  Moti-* 
non  impii  non  est  essentialiter  motus,  sed   vum# 
simplex  mutatio  :  atqui  justificatio  impii 
est  essentialiter  motus  :  ergo  justificatio  im- 
pii,  et  justrficatio  non  impii  distinguuntur 
essentialiter.  Patet  consequentia,  quia  ne- 
queunt  non  essentialiter  differre,  quae  ha- 
bent  diversa  praedicata  essentialia. 

9.  Respondet  Arauxo,  hoc  fundamentum   eitu- 
tantum  evincere,  quod  praedictae  justifrca-  S1UID* 
tiones  differant  essentialiter  in  ratione  mo- 
tus,  et  mutationis;  non  autem  quod  essen- 
tialiter  distinguantur  vel  in  esse  actionis, 
vel  ex  parte  termini  ad  quem. 

Haec  tamen  responsio  ex  una  parte  con-Praciu- 
cedit  quod  intendimus;  et  ex  alia  procedit 
inconsequenter.  Nam  in  primis  nos  in  prae- 
senti  non  loquimur  de  justifrcatione  consi- 
derata  in  esse  actionis,  sed  sumpta  passive, 
ut  est  mutatio  acquisitiva  justitiae,  ut  supra 
in  limine  dubii  observavimus  (considerata 
quippe  activeest  actus  divinus  in  Deo  for- 
maliter  manens,  et  a  nullo  objecto  creato 
mutuans  speciem)  :  ergo  si  justifrcationes 
impii,  et  non  impii  differunt  essentialiter 
in  esse  motus,  et  mutationis,  salvatur  diffe- 
rentia  essentialis,  quam  intendimus.  Prae- 
terea  repugnat,  illa  quae  habent  speciem 
per  respectum  ad  terminum,  distingui  es- 
sentialiter,  nisi  habeant  terminos  essentia- 
liter  diversos  in  esse  termini,  quamvis  sint 
ejusdem  speciei  in  esse  entis,  ut  inductive 
potest  ostendi  :  sed  motus,  et  mutatio  ha- 
bent  speciem  per  respectum  ad  terminum 
ad  quem  :  ergo  semel  concesso,  quod  justifi- 
cationes  impii,  et  non  impii  differunt  es- 
serrtialiter  in  esse  motus,  et  mutationis  ; 
inconsequenter  negatur,  quoddistinguantur 
essentialiter  ex  p.irto  termini  ad  quem.  Sed 
vel  dicendum  est,  praedictas  justifrcationes 
non  distingui  cssentialitcr  in  esse  motus, 
et  mutationis  ;  vel  concedere  oportet,  quod 
gratia,  quae  est  earum  terminus  ad  quem, 
estdiversae  ralionis  prout  terminat  justifi- 
catiorres  irnpii,et  non  impii,quamvishabeat 

41 


G34 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


ltobora 
turca- 
dcn;  rc 
solutio. 


Montos. 


oandem  essentiam  materialiter,  et  in  esse 
entis. 

Confirmatur  urgentius  ratio  supra  facta  : 
quoniam  justificatio  impii  importat  essen- 
tialiter  realem  transmutationem  aobjecti  : 
justificatio  vero  non  impii  nullam  essen- 
tialiter  transmutationem  importat  :  ergo 
difierunt  essentialiter.  Consequentia  vide- 
tur  manifesta  :  quoniam  ut  duo  aliqua 
difierant  essentialiter,  sufficit  quod  uni  eo- 
rum  conveniat  aliquod  praedicatom  e.-- 
tiale,  quod  alteri  non  convenit.  Antece 
autem  quoad  primam  partem  est  certum  ; 
quia  justificatio  impii  supponit  essentiali- 
ter  in  subjecto  privationem,  seu  i 
gratiae,  quam  inducit  ;  et  consequenter 
transfert  subjectum  a  non  esse  grati  I 
esse  illius  :  quo  niliil  arnplius  deaiderator 
ad  transmutationnn  realem,  aive  ut  sub- 
jectum  nunc  aliter  se  habeat,  quam  o 
sehabebat.  Sccunda  vero  antecedentia  pera 
etiam  liquet,  quia  justificatio  1 1  •  •  r  1  impii 
potest  fieri  in  eodem  instanti  reali.  in  quo 
non  impioa  primo  producitur,  ut  patel  in 

tificatione  Angelorum,  el  consequenter 
non  supponit  indispensabiliter  privationem 
gratiaa  in  proprio  subjecto  j  implical  enim 
privationem,  <ii  formam  afl 
instanti  idem  Bubjectom  :  sed  obi  non  datnr 
transitusde  non  esse  termini  ad  qoem  ad 
esse  illioa  in  eodem  subjecto,  nequit  i 
realiter  transmutari  :  ergojustificatio  non 
impii  inillam  essentialiter  importat  realem 
transmutationem.  <v» m»<l  aotem  qoidamdi- 
cunt,  ad  transmutationem  realem  Bofli 
quod  carentia  termini  ad  quem  | 
pro  aliquo  signo,  sive  priori  nators  i\ 
terminum,  nihil  prodest,  et  Ealaitatia 
vincitur,  quia  com  prioritate  nat 
simoltas  temporis :  et  ita  ai  in  Angelia  ante 
infusionem  gi  atia  in  primo  eorum  instanti 
praefuisset  ejusdem  grati  b  carentia,  seqoe- 
retur  Angeloa  in  primo  instanti  I 
simul    gratiae    privationem,   et    gratiam. 
Quod  verodicunt  alii,  terminom  a  quo  hu- 
jus  transmotationia   non  esse  carentiam 
gratioo  exercitam,  sed  qos  competit  rei, 
quantum  est  de  Be,  etiam  est  insofficien 
falsum  :   nam  tenninos  <t   qv  litor 

per  terminom  ad  qoem  ;  gratia  aotem  non 
tollit,  quod  subjectum,  qoantom  est  'I 
careat  gratia  j  sed  potins  eandem  aptitudi- 
nem  passivam  relinqnit.  Qooddenique  in- 
sinuat  Montesinos,  lerminom  a  quo  hujus 
transmutationis  sofficienter  salvari  in  ca- 
rentia  gratise,  quas  toto  tempore  antecedit  I 


productionem  subjecti,eadem  facilitate  im- 
pugnatur  ;  quoniam  terminusa  jng  trans- 
mutationis  realis  debet  subjectum  afficere. 
alioqui  subjectum  non  vere  transmutabitur 
ab  uno  termino  in  alium,  ut  patet  io  pro- 
ductione  accidentium.  qu«  simul  cum  subs- 
tantia  creantur.  Helinquitur  ergo  joai 
cationem  non  impii  nullam  essenti  i!it»r 
importare  aobjecii  transmutationem,  sed 
esse  simplicem  «inninograti.-eeductionem. 
sive  infusionem,  pos.=eque  citra  omne  mi- 
raculum  a  transmutatione  separari,  ut  do- 
cent  etiam  N.  Complot  m  Ub.  1'ft 
di$p.  1,  qumtk 

1').  Secnndo   probatur  -lutio 

ratione  a  pri<>ri,  detegendo  simul  differen- 
tiam  inter  ban  •  m  I  alias  muta- 

tionea  naturales  :  quoniam  destructio.  sive 
non  tinel  per  m  ad  termi- 

num  formalemad  quem  sp»'cificativumjusti- 
ipii  :  ergo  impiijoatificatio  spe- 
cificatur  oon 

'i  :  ergo  justificatto  im- 
pii,  et  non  impii   differon  atialiter. 

[oentia  patet  *x  prima. 
i  justifit  :icatun 

remi  I  a  gratia  tecon  ; 

ficatura 
.itur  pi  jus- 

dficath 
r  di>tingui  cssontialiter.  1'rima 
tentia  recte  ini 
denti ;  qoia   cum  aliquid 

itodinen  I  rminur 

dictnm  terminnm  i  ,-osi  re- 

.ti  perti  -minum 

ad  <ju>'in  j  -    impii,  opoa 

I  r>  - 
miat 

tur :  nam  ideo  in  aliia  ;ctio 

pertinet  |  mi- 

num  a>l  quem  motus,  qoia  predicta 

termin  ationem  agentia :  atqoi 

ligna,  ut 
terminet  per  se  intentionem  agentia  .  • 

licta  '!■ 
pertinet  pei  mum  ml  quem  j 

ficationia    impii.   Probatur    minor  :  tum 
qoia  peccatom  mort  ximom  ma- 

lum  cn  I  dignom  omni 

tio,  sive 
mm  esse  praadicti  pi 
digna,  ut  terminet  intentionem 
sita  qoippe  habent  ration- 

Tum 


U  ud 

-    ati 

■  ne 
tan 


DISP.  IV,  DUB.    I. 


635 


Tum  etiam,  quia  inde  colligitur,  quod  in 
naturalibus  destructio  termini  a  quo  non 
pertinet  per  se  ad  terminum  ad  quem  spe- 
cificativum  motus ;  quia  non  intenditur 
propter  se,  sed  propter  generationem  novi 
compositi,  seu  propter  formam  de  novo 
educendam  :  atqui  destructio  peccati  potest, 
quantum  est  de  se,  intendi  propter  seipsam, 
et  independenter  ab  infusione  gratiae  habi- 
tualis  ;  et  ita  contingeret  casu,  quo  Deus 
peccatum  destrueret  absque  infusione  prae- 
■anxo.  dictae  gratiae,  ut  admittunt  Arauxo,  et  Joan- 
Thom.  nes  a  S.  Thoma;  esset  quippe  insigne  do- 
num,  et  beneficium,  quod  Deus  remitteret 
peccalum,  et  hominem  ad  suam  naturalem 
puritatem  reduceret  :  ergo  praedicta  peccati 
destructio  pertinet  per  se  ad  terminum  ad 
quem  justificationis  impii.  Tum  denique, 
quia  ita  satis  perspicue  docet  D.  Thom.  in 
pra?senti  art.  6,  in  argumento  Sed  contra, 
cui  non  respondet,  ubi  ait  :  «  In  enume- 
-  ratione  eorum,  quae  requirunturad  rem, 
"  non  debet  praetermitti  fmis,  qui  est  po- 
«  tissimum  in  unoquoque  ;  sed  remissio 
peccati  est  flnis  in  justificatione  impii  ; 
"  dicitur  enim  Isaiae  27  :  Iste  est  omnis 
c  fructus,  ut  auferatur  peccatum  ejus  : 
«  ergo  remissio  peccatorum  debet  nume- 
«  rari  inter  ea,  quae  requiruntur  adjustifi- 
«  cationem  impii. »  Et  infme  corporis  ait: 
«  Consummatio  autem  ,  sive  perventio 
«  ad  terminum  hujus  motus  importatur 
«  per  remissionem  culpae  ;  in  hoc  enim 
c  justificatioconsummatur.»  Etadprimum 
respondet  :  «  Dicendum,  quod  justificatio 
«  impii  dicitur  esse  ipsa  remissio  peccato- 
«  rum,  secundum  quod  omnis  motus  ac- 
«  cipit  speciem  a  termino.  »  Et  denique 
art.  8  concludit  :  »  Quartum  vero,  et  ulti- 
"  mum  est  remissio  culpae,  ad  quam  tota 
rta  transmutatio  ordinatur  sicut  ad  fi- 
i  nem.  »  Quae  omnia  violenter  exponun- 
tur,  nisi  admittatur  rernisKionem  peccati 
pertinere  per  se  ad  terminum  ad  quem  jus- 
tifieationis  impii. 

11.  Ad  fundamentum  autem  Adversa- 

riorum  respondetur,  gratiam  quae   termi- 

,il"r    nat  justificationem  impii,  et  non  impii, 

e  atrobiqueejusdem  speciei  in  esse  entis; 

differre  tamen  formaliter  iu  esse  termini  : 

tificationem  enim  non  impii  specificat 

eonsiderata   secundnm   se,  et    praacisive  a 

remissione  peccati  \  impii  autem  jnstifica- 

sificat  ut  gratia  sanans,  e1  con- 

ccn\('>.\-,  peccati  remissionem,  tanquam  bo- 

nurri  per  86  jnifMiium  in  eodem  motu.  Ut 


autem  terminus  ad  quem  transfundat  diver- 
sas  specificationes,  non  requiritur,  quod  sit 
diversus  in  esse  entis  ;  sed  sufiicit,  quod 
differat  in  esse  termini,  sive  (et  in  idem  re- 
cidit)  quod  diversimode  respiciatur.  Quod 
satis  liquet  in  anima  rationali  unita  mate- 
riae  per  generationem,  et  resurrectionem  ; 
est  enim  semper  eadem  in  esse  entis  :  et 
nihilominus  terminat  eas  transmutationes 
specie  differentes,  quia  variatur  in  esse 
termini.  Et  hoc  proportionali  modo  se  ha- 
bet  gratia  ad  justificationem  impii,  et  non 
impii  ;  justificatio  quippe  non  impii  est  ve- 
lut  simplex  generatio  :  justificatio  vero  im- 
pii  se  habet  ad  instar  resurrectionis. 

Ad  primam  confirmationem  responde-Diruitm- 
mus  argumentum  a  denominatione,  sicut  conSr- 
et  ab  etymologia  desumptum,  levioris  esse  mali0* 
efficaciae  ;  solent  quippe  nomen,  et  species 
rei  a  diversis  principiis  desumi  :  et  ita  actio 
transiens  non  denominat  passum,  sed 
agens;  cum  tamen  non  sit  in  agente,  sed  in 
passo.  Addimus  tamen  motum,  quo  impius 
transfertur  a  statu  peccati,  merito  potius 
appellari  justificationem,  quam  remissio- 
nem  peccati;  quia  licet  tam  infusio  justitiae, 
quam  remissio  culpae  se  teneant  ex  parte 
termini  ad  quem  praedictae  transmutationis; 
nihilominus  infusio  justitiae  nihil  exprimit, 
quod  se  teneat  ex  parte  termihi  a  quo  : 
remissio  aulem  culpae  exprimit,  saltem  in 
obliquo,  ipsam  culpam,  qu;ie  non  pertinet 
ad  terminum  ad  quem,  sed  ad  terminum 
a  quo. 

Ad  secundam  dicendum  est,  quod  licetsoivitnr 
destructio  culpae  terminative  accepta  sitef-^ 
fectus  secundarius  gratiae  sanctificantis ; 
ipsius  tamen  culpao  remissio  sumpta  in 
esse  mutationis  ordinatur  per  se  primo  ad 
non  esse  peccati.  Et  quia  justificatio  impii 
est  quidam.motus  essentialiter  complectens 
non  solum  mutationem  ad  gratiam,  sed 
etiam  mutationem  ad  non  esse  peccati:  ut 
§  )ir:nced.  vidimus  ;  idcirco  praedicta  justift- 
catio  in  esse  motus  specificatur  non  solum 
a  gratia,  sed  etiam  a  non  esso  peccati,  sive 
;i  destructione  illiua  terminative  conside- 
rata.  Addendum  est,  quod  licet  remissio 
culpae  .^it  effectus  secundarius  gratia?  in  esse 
entia,  pertinet  tamen  primario,  ot  per  se 
ad  eandem  gratiam,  ut  est  tomiinus  ad 
quem  justificationis  impii  ;  quia  hujusmodi 
transmutatio  non  respicit  gratiam  secun- 
dum  ae,  et  praeciaive  a  praedicto  effectu;  sed 
ut  sanativam,  et  quatenua  praedictum  ef- 
fectum  concernit.  Et  multoties  elfeclus  se- 


636 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIOMS  IMPII. 


cundarius  in  esse  entis  transfertur  in  ter- 
minum  primarium  motus  :  sicut  quantitas, 
quao  est  effectus  secundarius  substantia?, 
induit  rationem  termini  primarii  respectu 
motus  augmentationis. 

Occurri-     Ad  ultimam  respondemus  negando  ma- 
tima;.  jorem,  quia,    ut  constat  ex  hactenus  dictis, 
distinctio  inter  justificationes  impii.et  non 
impii  noii  dcsumitur  ex  terminis  a  quibus, 
sed  ex  lerminis  ad  quos  hucusque  assigna- 
tos.  Verum  quidemest,  multotics  diversos 
terminos  a  quibus  arguere,  vcl  inferre  di- 
versam  rationem  in  termino  ad  quem,  suf- 
ficientem  ad  terminandam  motus  Bpecie 
distiuctos.  Et  hac  ratione  motus  ab  alL- »  in 
fuscum,  et  a  nigro  in  fuscum  differunt 
cie  ;  quia  fuscum  collatum  cum  albo  i, 
rationem  Qigri,  et  oomparatum  nigro  I 
rationem  albi  ;  et  consequenter  subinduit 

u.Comp.  rationcs  diversas,  ut  docent  N.  Complut. 
loco  in  objectione  citato.  Eadem  ratione 
ascensus,  ct  dcsccnsus  differunl  specie,  licet 
terminentur  ad  idem  pnnctum.  Idemque 
proportionabiliter  accidit  iu  nostro  c 
nam  co  ipso,  quod  termin  la  a  quo  justi 
tionis  sit   aimplex  negatio,  rentia 

gratiae,  nihil  est  es  parte  termini 
quod    possil    Bpecificare,  oisi  ratia 

prae  l  nbi 

ex  [» irte  termini  a  quo  jastificationia  poni- 
tur  peccatum,  jam  ei  |»  irte  termini  ad 
ade.-t  non  solum  grati 

iti,  quo  1  aabet  rationem  boni,  el  po- 
tcst  per  se  intendi,  ut  supra  explicnimna. 
Praesertim  quia  abi  soppenitur  peccatam, 
hujus  destractio,  et  grati  b  conseqaatio  rant 
dua3  mutationes  reales  componentes  enn- 
dem  motam  :  qaod  non  accidit  com  i» 
tum  non  destruitur,  sed  gratia  tantnxn 
communicatar. 

objcc-      12.  Oppones  tamen  adversaa   nostram 
tl0-     resolutionem,e1  ejua  fandamentam,difl6 
testimonium  D.  Thom.  1  pari.  <j 
urt.    1  ad  3,  obi  ait  :  «  Dicendam, 
«  praBdestinari  convenit  Angelis, 
■  hominibus,  licet  nunquam  fuerint  mi- 

•  seri.  Nam  motas  non  accipit  speciem  a 
«  termino  a  quo,  sed  a  termino  ad  qnem. 

•  Nihil  enim  refert  quantum  ad  rationem 
«  dealbationis,  utrum  ille  qui  dealbatnr, 
«  fuerit  niger,  autpallidos,  vcl  rnbena 

«  similiter  nihil  referl  ad  rationem  prae- 
«  destinationis,  utrum  aliqnis  prsedestine- 
«  tur  ad  vitam  asternam  a  statu  miseriae, 
«  vel  non.  »  Ex  quibus  perspicuum  vide- 
tur,  D.  Thomam  hactcnus  dictis  contrarium    I 


esse;quoniam   ita  se  habet  praedestinatio 

ad  gloriam,  sicut  justificati  i  l  I  cratiam  : 

sed  omnis  praedestinatio  esl 

ciei,  sivc  fiat  a  miseria,  sive  non.  . 

1  itatem  termini  adquen 
justificatione  dicendam  • 

Rec  r  mento  i>.  Thom.  asterei 

quod  on.  pe-o" 

cici ;  qooniam  prasdi  rtitom- 

nia  merita,  aut  demerita,  vele 
pracvisa,  ut   tradit  S.  Doctor 
art .  5,  et  late  docuimus  trad.        / 
ditp.  9,  </'///.  tin  m  pi 

sus  dc  inat-  quod   illc.  qui 

ia  ab  xterno  fuit,  sup| 
in  tempore  habere,  vel  non  baJ 

..  priosqoam  -ratiam. 

qaaBsunt  effectua  pr  edestination 

(^ui.: 

mino  '/  qttQ  \  ibet  pro 

ino  o  91 

vam.  ul  ali  |  .  ;netur  ■  I 

scruit  I).   'I 1  tum    n 

t  intenti  "iiti 

occu; 

tus  dc- 

■  ' 
dimus.  Kt  hinc  retandit  ?ii  ati  -, 

nam  terminua  a  qu 
nis,  et  primi  effectos  illi 
. 

is  illa  neg itiva   ti 
aionia  ad  gl  imobren)  merito  i 

gat,  quo  l  ;  minnm, 

Angelornm  sint,  formaliter  loq  di- 

:;t    in    j • 

tione 

intn  ninum  intrinsecum 

importat  •  il- 

lam  ; 

|  uod 
culpa  remittatur,  vel  n 

ipponitur,   habet   i  \   motoa 

lici  mnt 
tingit  terminum  mo 

ificationi  mutati 

sertim  cmn  ttrminns  ad  <ju 
tinationia  sit  boI 
sio  cnlpaB,  a  cajua 

tinatio  praascindit :  terminua  aatemjosti 
cationis    non   eat   b 
rcmissio  CUlpSB,  ut  supra  num.  9,  BI  M  L 
S.  Doct,  vidimus.  irca  opoaest  aliter 

de  prae  Lestinatione,  ac  dc  ju  in 

hac  partc  philosophari. 

|  III. 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


637 


Opiaio 

contra- 

ria. 


ajelan. 
*rimum 

argu- 
ncntum. 


Diluitur 


Beeon- 

dlmar- 

lum 


§    IH. 

Refcrtur  senlentia  nostrx  assertioni 
contraria. 

13.  Oppositam  opinionem  asserentem  in- 
fusionem  gratiae,  etremissionem  culpaenon 
esse  mutationes  realiter  distinctas,  et  con- 
sequenter  justificationem  impii  non  esse 
motum,  sed  simplicem  mutationem,  tuen- 
tur  Cajet.  in  praesenti  art.  6  et  alii.  Quam 
probant  primo,  quia  ad  motum  condistinc- 
•  tum  a  simplici  mutatione  requiruntur  duae 
mutationes  realiter  distinctae,  quarum  una 
sit  corruptio  alicujus  positivi,  et  altera  ali- 
quid  positivum  inducat  :sed  remissio  culpae 
et  infusio  gratiae  non  ita  se  habent  :  ergo 
non  constituunt  motum  a  simplici  muta- 
tionedistinctum.  Suadetur  minor,  quia  re- 
missio  culpae  non  destruit  nisi  ipsam  cul- 
pam,  seu  maculam  peccati ;  haec  autem  non 
est  aliquid  positivum,  sed  solius  gratiae  pri- 
vatio  :  ergo,  etc.  Quod  confirmatur  exem- 
plo  illuminationis,  quae  non  estmotus; 
quia  in  ea  non  corrumpitur  aliquod  posi- 
tivum,  sed  solius  lucis  carentia  :  et  ita  idem 
prorsus  sunt  destructio  tenebrae,  et  lucis 
communicatio. 

Ad  hoc  argumentum  satis  constat  ex  su- 
pra  dictis  num.  6,  ubi  ostendimus  termi- 
num  a  quo remissionis culpae  non  esse ipsam 
culpam  praecisive  acceptam,  sed  culpam  se- 
cundum  omnia  quae  concernit,  inter  quao 
computanturaliquapositiva,cujusmodisunt 
actus  praeteritus  moraliter  permanens,  et 
conver-io  habitualis  ad  bonum  proprium. 
Per  qaod  etiam  patet  ad  confirmationem; 
nam  terminus  a  quo  illuminationis  non 
concernit  aliquid  positivum  contrarium  lu- 
ci,  sed  solius  lucis  carentiam  Unde  non  est 
comparanda  justificationi  impii,  quae  est 
transitusdocontrario  incontrarium.nempe 
astatu  peocati  ad  statum  gratiao  :  sed  com- 
parari  potest  ju.-.tificationi  non  impii,  quao 
implex  transitus  a  non  esse  gratiae  ad 
•  illius. 

1  1.   Arguitur  secundo,  quia   ubi  dantur 

mutationes  reuliter  distinctae,  dantur 

etiam  duae  actiones,  sive  motu.s  realiter  'li- 

iqaidem  actio  aihil  aliad  est,  quam 

matatio  prout  ab  agente  :  atqai  justificatio 

im{)!i  est  unicas  motas,  ut  in  limine  dabii 

rvavimus  :ergo  in  jastificatione  impii 

non  interveniant  das  matationes  realiter 

inct  e. 

Confirmatur,  qaia  mutatio  est  conceptus, 


seu  gradus  superior  ad  motum  :.ergo  non 
cohacret,  quod  motus  sit  unicus,  et  sint  cluae 
mutationes.  Patet  consequentia,  quia  ne- 
queunt  multiplicari  rationes  genericae,  et 
superiores,  quin  inferiores  multiplicentur. 

Respondetur  argumento  negando  majo-So,VIlur' 
rem,  quia  fieri  optime  potest,  ut  unico  mo- 
tui  active  sumpto  correspondeant  duae  mu- 
tationes  passivae  realiter  distinctae,  ut  patet 
in  naturalibus  :  nam  eidem  motui  dealba- 
tionis  correspondent  mutatio  a  nigro  in  non 
nigrum,  et  mutatio  a  non  albo  in  album, 
quae  realiter  distinguuntur.  Et  similiter  ei- 
dem  alterationi  correspondent  corruptio 
formae  praeexistentis,et  generatio,  sive  educ- 
tio  novae  formae.  Et  idem  accidit  in  prae- 
senti ;  nam  Deus  unica  actione  causat  re- 
missionem  culpae,  et  receptionem  gratiae, 
quae  realiter  differunt,  sed  eundem  motum 
passivum  componunt. 

Ad  confirmationem  dicendum  est,  muta- 
tionem  bifariam  sumi  posse  :  uno  modo  ut 
quid  commune  motui,  et  mutationi  stricte, 
seu  particulariter  dictae  :  alio  modo  ut  quid 
speciale  et  condistinctum  amotu.  Ex  uni- 
tate  ergo  motus  solum  sequitur  unitas  mu- 
tationis  communiter  dictae,  quae  est  gradus 
superior  ad  motum  :  sed  cum  hoc  recte  co- 
haeret,  quod  simul  dentur  duae,  aut  plures 
mutationes  particulariter  dictae.  et  integran- 
tes  eundem  motum.  Sicut  idem  numero 
motus  localis  coalescit  expluribus  mutatio- 
nibus  quae  ;n  singulis  instantibus  perfi- 
ciuntur. 

15.  Arguitur  tertio  :  quia  si  destructioTcrtium 
culpae  esset  mutatio  realis  ab  infusione  gra-  mciuuia. 
tiae  distincta,  sequeretur  justificationem 
impii  importarc  plurimas  mutationes  rea- 
liter  diversas  :  consequens  apparet  absur- 
dum  :  ergo  remissio  culpac  non  diiTert 
realiterab  infusiono  gratiao.  Sequela  osten- 
ditur,  quia  si  semel  remissio  culpae  est 
mutatiorealis,et  destruitaliquid  positivum, 
tot  erunt  mutationos  realcs  ,  quot  fuerint 
peccata,  quao  remittuntur  :  sed  saepe  con- 
tingit,  quod  in  peccatore  sint  plurima  pec- 
cata  :  ergo  in  justificatione  impii  interve- 
niontplurimacmutationes  realiter  diversae, 

Respondetur  primo  concodondo  seque-Rcspou- 
lam,  quao  nullum  absurdum  involvit;  quia  Sl0' 
ubi  flanlur  plures  termini  a  quibus  roales, 
et  realiter  destruendi,  opusoat,  ut  inlerve- 
niant  pltiros  destructiones  reales,  juxtanu- 
merum  terminorum  qui  destruuntur. Sicut 
si  aliquis  haberet  plures  colorcs  medios,  et 
moveretur  ad  calorem  extremum,  v.  g.  ad 


638 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMI'11. 


esse  album,  licet  mutatio  generativa  esset 
unica,  mutatio  tamen  corruptiva  esset  mul- 
tiplex,  juxta  numerum  colorum,  qui  per 
ilium  dealbationis  motum  periient.  Et  lta 
contingeret  in  nostro  casujnam  quamvis 
gratia  justificans  esset  una,  nihilominus 
actus  peccali,  qui  impediebant  receptionem 
gratiae,  essent  plures  etomnes  destrueren- 
tur  per  eundem  justificationis  motum. 
cundo  respondetur  negando  seqaelam,  quia 
mutatio  non  habet  unitatem  numenc  un  a 
terminoa  quo  materialiter  considerato,  eed 
a  subjecto,  et  termino  ad  rjuein  per  se  ms- 
pecto.  1 11  jastificatione  autem  non  intendi- 
tur  absentia  hujus,  vel  illiaa  peccati  secun- 
dum  specialem  rationem  considerati  I 
non  esse  absohite  peccati,  in  quu  omnes  pec- 
catorum  desitiones  conveniant.  Unde  re- 
missio  culpae  formaliter   i  non 

est  multiplex  aumero,  sed  nnicain  ratione 
mutationis,  ut  justificationem  oomponit; 
quamvis  materialiter  posset  juxta  priorem 
responsiuiiem  multiplex   appellari. 
plures  materialiter  saperfii 
titaere  eandem  numero  superficiem  in  mu- 
nere continendi  locatum,  ut  explicant  N. 
N.Comp.  Complut.  in  lif>.  Physic.  disp.    1'.»,  q 
Et  plures  numero,  autetiam  specii 

tiom  ,  lem    nu: 

motum  localem  constituere,  atexplicaimas 
in  traot.  de  Angeliit,  disp.  :>,  dub,  '.'•. 

Quartum      16-  Arguilur  qu  irt. >  iquiade  ruti 

menuVm  ^us "> simplici  mutatione  distinctj  est,  qnod 
sit  succe  npii   aon 

est  successiva,  sed  instantanes  justi- 

cafitioimpii  aonesl  motasa  simplici  mata- 
tione  distinctus.  Confirmatur,etdeclaraturj 
quia  ubi  dantur  duae  matationes  i 
realiter  distinctaB,   reperiuntur  priot 
posterias  constitaentia  Baccessionem  tem- 
pore  mena  irabilem  :  sed  justificatio  impii 

B.Tho.  fit  tn  instanti,  ut  docel  D.  rbom.  in  pi 
senti  art.  7  ;  ergo  jostificatio  impii   non 
complectitar  duas  mutationes  reales,  e1  rea- 
liter  distinctas;  el  consequenter  oequil 
verusmotua  a  simplici  mutatione  divei 

soiutio.  Respondetur  argnmento,  majorem  solum 
verificari  de  motu  corporeo,  qui  est  actus 
imperfecti  ;  ralsificari  autem  in  moto  pro- 
prio  naturae  intellectualis,  el  qui  esl  actus 
perfecti.  Hic  enim  abstrahil  a  successione, 
el  valel  anico  instanti  temporis  oostri 
xistere.  El  hujusmodi  es1  ratio  motos,  quaa 
convenit  justificationi  impii.  Ad  confirma- 
tionem  dicendum  est;  remissionem  culpaa, 
e1  infusionem  gratias  non  efficere  priu 


posterius  secundum    ordinem  durati*  • 

sed  secundum  ordinem  nat  I    in  di- 

verso  genere  ca  . 

instans  nostn  temporis  contineri.  Hsecau- 

tem  majorem  lucem  accipient  eximrued. 

dicendis. 

DUBIl  M  II. 

Utrum  j  \tio  impii  fiai  in  mtianH,  an 

in  i 

17.  LJ1  certa  ab  incertis  separemus.  ob- 
servandum  •  npii  po- 

loplicit  uri  :  uno  modo  prout 

compiectiturseriemomniam,  qua&. 
tam   pi  .    irrunt  : 

altei 

lam   d-  .tur. 

El  qaidem  priori  modo  1 1 
prehendit  omnia  auxi 
imp  ibuspeccator  in  . 

.i  1  justitiam,  cujus:: 
tiom  l  alii, 

:it.  ttm  jK)S- 

teriori  aatem  n 

grutiun;  cul- 

:tio  ad  jostitiam,  ut  I  it. 

lub.  1 .  lo  igitur 

;  .    l   :•  _  ilarrter 
tanti,  sed  in 

in  u:  .  sed 

I  •  ' 

hitur  b  1  j  istitiam.pi 

tioribos 

lariter  .  i  imitur  I 

reram  tur. 

Dixii 

le  ii"ii  r- 

.t  in  uni        .  I  inti,  wl 
atio  fiat  ln  : 
ut  contingil  in 
I>.  Thom.  quxsl 
bis  : 

tiam  ae  pr  Bp  irare  i 
i  eum  praevenii 

rt,  utrum  subito,  vel   paolatim 
i  aliqois  ad  perfect  ;>er- 

i  veniat  :  dicitur  enim 

sl  in  oculis  I 
«  perem.  Contin 
«  Deus  movet  1  mm, 

non  t  imen  perfe  I :!,.,.  ;  <■'.  ta 
«  tio  praecedil  gra 


tro 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


639 


«  tionem).  Sed  quandoque  statim  perfecte 
«  movet  ipsum  ad  bonum,  et  subito  gra- 
«  tiam  homo  accipit,  secundum  illud  Joan. 
«  6  :  Omnis  qui  audit  a  patre,  et  didicit, 
«  venit  ad  me.  Et  ita  contingit  Paulo,  quia 
«  subito,  cum  esset  in  progressu  peccati, 
«  perfecte  motum  est  cor  ejus  a  Deo,  au- 
«  diendo,  et  adducendo,  et  veniendo ;  et 
«  ideo  subito  est  gratiam  consequutus.  » 
ict»s  Hoc  supposito  circa  dispositiones  remotas 
tis."  ad  justitiam,  in  quo  facile  conveniunt  Doc- 
tores,  videndum  est,  an  ea  quae  proxime,  et 
per  se  ad  justificationem  concurrunt,  per- 
ficiantur  in  instanti ;  sive,  et  in  idem  reci- 
dit,  utrum  justificatio  impii  secundum  es- 
sentiam  considerata  sitmotus  instantaneus, 
an  successivus. 


§  I. 

Vera  sententia  duabus  assertionibus  expli- 
catur. 


'rima 
onclu- 
sio. 


.  Tiio. 


•■"onda- 
entum 
) autho- 
•itate. 


ct.  2. 


Eiech. 


>jncil. 
frldent. 


18.  Dicendum  est  primo,  justificationem 
impii  secundum  substuntiam  consideratam 
fieri  in  instanti,  et  consequenter  non  esse 
mutationem  successivam  ,  sed  instanta- 
neam.  Hanc  conclusionem  docet  expresse 
D.  Thoni.  in  praesenti,  art.  7  et  in  4,  dist. 
17,  quxst.  1,  art.  5,  qusst.  3  et  qurest.  28  de 
Verit.  art.  ult.et  alibi  saepe  ;  quem  sequun- 
tur  communiter  non  solum  Thomistae,  sed 
etiam  alii  Doctores.  Et  potest  probari  testi- 
moniisScripturao,  Conciliorum,  etSummo- 
rurn  Pontificum,  in  quibus  haud  obscure 
haec  veritas  significatur  ;  nam  Act.  2  dici- 
citur  :  Factum  est  repente  de  ccelo  sonus  ad- 
venientis  gpiritus  vehementis.  Ubi  rilossa 
desumpta  ex  Ambrosio  inquit :  Tjfescit  tarda 
molimirta  Spiritus  sancti  gratia.  Et  idem 
significatur  Ezech.  18  et  33  :  Inquacumque 
hora  ingemuerit  peccator,  etc.  ;  nam  secun- 
dum  usum  Scripturae  idem  valet.ac  inquo- 
cumque  rnomento.  Et  Concil.  Trident.  sess. 
6,  postquam  cap.5  egeral  de  dispositionibus 
remotis  ad  justificationem  impii,  deinde 
tap.  6  agens  de  ipsa  jnstificatione,  inqnit : 
g  Unde  in  ipsa  jnstificatione  cum  remis- 
»ne  peccatoram  haec  omnia  simul  in- 
1 1 usa  accipithomo  per  Jesum  Christum, 
■  cui  in  eritur,  fidem,  spem,  charitatem.  » 
Et  Leo  Papa  ejrist.  91  ad  Theodosium,  et 
reiertur  depoenit.  dist.  1,  eap.  1,  ait  :  Apud 
Deutn  nullas  patitw  moras  vcra  conversio. 
Edemqde  significant  Coelestinna  I  epUt.  ad 


Episcopos  Gallix,  et  Julius  I  in  decreto,  Juiius. 
quod  habetur  tom.  1  Concil.  post  epistolam-3 
ejusdcmJulii.  Videatur  etiam  D.  Chrysost.  D.Chrys. 
hom.  25  in  Joan.  ubi  assignat  differentiam 
inter  nativitatem  ex  carne,  et  ex  Deo  per 
gratiam,  quod  illa  indiget  tempore,  haec 
autem  perficitur  in  momento. 

19.  Deinde  probatur  rationedesumpta  ex  Raiio. 
D.  Thom.  locis  supra  citatis,  quae  potest  ita 
formari  :  quoniam  nulla  est  ratio,  ob  quam 
justificatio  impii  secundum  substantiam 
considerata  (nempe  ut  importat  infusionem 
gratiae   sanctificantis ,  et  remissionem  cul- 

pae)  debeat  fieri  in  tempore  :  ergo  justifica- 
tio  impii  non  fit  in  tempore,  sed  in  ins- 
tanti.  Consequentia  patet.  Et  antecedens 
quoad  secundam  partem,  nempe  quoad  re- 
missionem  culpae,  constat  ex  prima  :  nam 
remissio  culpae  est  effectus  formalis  gratice 
adeo  intime  illi  annexus,  ut  implicet  gra- 
tiam  sanctificantem,  et  peccatum  mortale 
in  eodem  instanti  coexistere,  ut  ostendi- 
mus  disp.  2,  dub.  4  ;  ergo  si  infusio  gratia^ 
sanctificantis  fit  in  instanti,  in  eodem  ins- 
tanti  debet  fieri  remissio  peccati.  Prima 
veroantecedentisparsostenditur;  namquod 
aliae  formae  nequeant  subito  communicari 
materiae,  provenitvel  quiain  materia  prae- 
existit  aliqua  indispositio  resistens  intro- 
ductioni  formae  paulatim  expellenda,  vel 
quia  agentis  virtus  est  debilis,  et  nequit 
formam  instantanee  introducere,  sed  pau- 
latim  devincit  resistentiam  materiae  :  atqui 
nulla  ex  iis  rationibus  militat  in  introduc- 
tione  gratiae  sanctificantis.  Non  quidem 
prima,  quiastatus  peccati  moralis  non  est 
aliquid  positive  repugnans  infusioni  gra- 
tiae;  et  non  valet  per  partes,  aut  gradus 
destrui,  sed  vel  totus  manet,  vel  totus  dissi- 
patur.  Nec  etiam  secunda,  quia  Deus  in- 
fundens  gratiam  est  agens  infinitae  virtutis, 
qui  subito  potest  quamlibet  resistentiam 
superare ,  et  formam  introducere  :  ergo 
nulla  est  ratio,  ob  quam  justificatio  debeat 
in  tompore  fteri. 

20.  Nec  refert,  si  rcspondeas  primo,  su-Primum 
peresse  aliud  caput,  propter  quod  justifica-  g[5J,£ 
tio  impii  debeat  non  in  instanti,  sed  in 
tempore  fieri ;  quia  nimirum  impius  non 
justificatur  nisi  dependentera  propriis  ac- 
tibus,  quibus ad  gratiam  disponitur,  quos 
actus  nequit  instantanee elrcere  :  tum  quia 

ipse  est  agens  virtutis  finitae :  tum  ([uia 
praedictj  actua  nequeunt  unico  tantum  ins- 
tanti  durare ,  sed  debent  aliquam  tem- 
poria  moram  consumere,  ut  docent  Grego- 


010 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIOMS  IMPII. 


Greg.  derius  de  Arimino,  Gabriel  Yasq.  et  alii  infra 

ASn-  referendi. 

PracTn-  iioc,  inquam,  non  refert,  sed  facile  dis- 
pellitur;  quia  actus  partis  intellectivao  sunt 
formaliter  indivisibiles,  et  babent  suum 
esse  simul  :  unde  incipiunt  in  instanti,  et 
per  primum  sui  esso,  ut  ex  Aristotele  docet 
D.  Tbom.  supra  qussst.  31,  art,  2,  in  corp. 
et  ad  1,  ubi  ait :  «  Dicendum,  quod  sicut  di- 
«  citur  in  3,  de  Anima,  motus  dupliciter 
«  dicitur.  Uno  modo  qui  est  actus  imper- 
«  fecti,  scilicet  existentis  in  potentia,  in 
«  quantmn  bujusmodi  ;  et  talis  actus  est 
«  successivus,  et  in  tempore.  Alius  autem 
«  actus  est  motus  perfecti,  i  1  eat  exiatentia 
«  in  actu,  sicnt  intelligere,  sentin 
«  et  bujusmodi  motus  non  est  sncceaaivna, 
«  nec  per  se  in  tempore.  i  Constal  aotem, 
quod  actue,  qoibos  impiaa  altimo  ad  joati- 
ficationem  disponitar,  sunt  m  rfec- 

tissimi  partis  intellecti  licti 

actas  incipianl  ia  instanti:  « 
daratione,  in  qua  adest  altima  dispositio 
ad justificationem,  adestetiam  itia; 

alioqui   praedicta  dispositio  ooo  essel   ul- 
tima  :  ergo  justificatio  impii  (it  in  inatanti. 
'  confirmari  exemplo  Adami,qui 
io  primu  instanti  euae  productioni 
quutus  est  gratiam  mediante  propria 

D. Tho.  poaitione,  atdocel  D,  Thom.  I  part.  au 

95,  art.  1,  abi  ad  simile  motivum,  qoale 
cauaatar  b  pondet  io  hunc 

modum  :  Ad  5  dicendum,  quod  eum  mntus 
voluntatis  non  $41  continuus,  nihil 
etiamin  primo  instanti  lus  creationie  pri- 
mum  hominem  gratus  coni  Et  idem 

contigit  io  Angelis,  al  docet.  S.  Doct.  1  part. 
qussst.  62,  art,  3,  et  io  Christo  Domino,  at 
tradit  3  part.  <.  l,  art.  1.    I 

ttis  concesso,  qaod  actaa  partii  intellec- 
tivae  nequeant  durare  per  anicum  tantum 
insl  i  continaari  debeanl  per  aliquo  1 

tempua,  minime  sequitar,  qaod  prasdicti 
a  :tus  non  incipiant  in  instanti,  1 1  per  pri- 

N.Comp.  mum  '  N.    Complat.   iniib. 

Physic.  disp  26,  qwsst.  :>.  concl.  1  •.  actus 
autem  ultimo  disponentes  ad  gratiam  sont 
qualitati  •  permanentes,  et  habentea 

Buum  essesimul  ;siquidem  carent  partibus: 
ergo  esto  debeant  oecessario  durare  \^or 
aliquod  tempus,  aihilominas  incipiont  in 
iastanti,  et  per  primum  suieaae.  Nec  .lliud 
voluit  Gregor,  in  \tdist.  38,  qumst.  1,  art. 
3,  ut  observal  Vasquez  in  notia  ad  hunc  ar- 
ticulum,  num.  95.  Tandem  licet  actus,  qui 
ultimo  disponont  a  I  justificationem,  inci- 


perent  in  tempore;  adbuc  tamen  justifica- 
tio  non  fieret  in  tempore,  sed  in  instanti. 
Quoniam  pracdicti  actusnon  obirent  m 
ultimac  dispositionis,  nisi  secundum  quod 
exprimerent  certam  mensuram.  et  tantita- 
tem,  ut  explieant  Sotus  ttst. 

2,  art.  2,  et  Ca-  ' 

(quos   merito    rejiciunt    communiter   alii 
: ualitas,  quac-  aliunde  est  di- 
visibilis,  ef  fit  in  tempore,  quatenus  expri- 
mit  certam  mensuram.  et  tantitatem,  de- 

r  rerum  in- 
diviaibiliom,  et  p<*rmaneotium,  ut  docent 
N.  Complot,  disp.  rit.   qu  i 
ergo  praodicti  actus  Bub  r  lUone  ultima 
tionia  ad  gr  iti  nn  incipiunt  in  instanti. 
r  primom  I  conaeqoi 

inti    infunditur    gratia  ju 

:npIo  caloris 
nt  octo,  qoi  esl  altio  formam 

igni 

pit  |  im,  et  in  t»»mp.»re  :  at  c.nside- 

ratu  rtam  in- 

ionem  ut  o>  ;-it  in  instanti  :  i 

m   ins! 
intrinaece  gei 

21  Livom 

hujt;  .  ra- 

:iem 
non  io  ioatanti,  maxime 

q  ii  luiritur 

iiscursu 
quibus    '  tqui 

ulti-  istit  in  pradictis 

actil  quo 

voluntas  co-  |  in  ulti- 

mum  Bn  itur  in 

ti  ;  minii  i  sup- 

■ 
ionl  tiat  :  er| 

qnam  justificatio  ii 
incipere  in  I  tivnm  afl 

:n.    ifl   | 
. 

ia  uberi  arbitrii,  qui  concurrit 
impii,  • 

lum 
i  Denm  :  qi.  .bito 

i  fit.  Cootii  tem    qoandoqa 

tliqua  deliberati 
bstantia  joatificatioi  I  ria  a  I 

•  - 

1  illuminati  .  l 

itionem.  sertim  qoiacom  ul- 

tima  disj  tionem  pro veniat 

ab  ipaagratiasai  ate,otexS       tore 

..mus 


S<4 

Caj< 


,    pu 
...iti« 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


041 


ostendimus  clisp.  przced.  dub.  4,  non  debet 
gratiae  infusio  retardari  ex  modo,  quo  in- 
cipit  ultima  dispositio  ;  sedpotiushaec  debet 
se  accommodare  conditioni  ipsius  gratiae, 
quae  est  forma  permanens,  et  habens  suum 
esse  simul :  sicut  in  naturalibus  ultima  dis- 
positio  ad  formam  ignis  non  sequitur  mo- 
dum  susceptionis  dispositionum  anteceden- 
tium,sed  formae  substantialis,  quae  introdu- 
citur  in  instanti.  Quod  significavit  D.Thom. 
Tho.  loco  cit.  ex   4  Sentent.  ubi  concludit :  «  Et 
«  ideo  sicut  in  instanti  est  introductio  for- 
«  mae  substantialis  in  materiam,  et  in  eo- 
«  dem  instanti  expulsio  alterius  formae  et  in 
«  eodeminstanticompletadispositio,quae  est 
«  necessitas  ad  formam,  et  per  se  terminus 
«  alterationis  :  ita  infusio  gratiae  estin  ins- 
«  tanti  et  in  eodem  instanti  est  remisio  cul- 
«  pae,  et  motus  liberi  arbitrii,  quae  estquasi 
«  disposilio  completa  ad  suscipiendam  gra- 
«  tiam.  Et  sic  totum,  quod  ad  justificatio- 
«  nem  requiritur,  est  in  instanti.  »  Quod 
vero  in  evasione  dicebatur  de  virtute  fi- 
nita  hominis  se  disponentis,  nullius  robo- 
ris  est  :  tum  quia  ad  eliciendum  aliquam 
operationem   in  instanti   non    requiritur 
virtus   infinita    :  tum   quia  dispositio   ad 
gratiam  est  ab  homine  ut  moto   a  Deo, 
qui   potest  facere  ut  homo  se  subito  dis- 
ponat  ad  gratiam,  utex  D.  Thom.  in  dubii 
initio  observavimus. 
a       22.  Neciterum  refert,  si  secundo  respon- 
°-  deas,  dari  ex  parte  ipsius  gratiae  sanctifi- 
cantis  rationem,  ob  quam  debeat  successive 
introduci;  quia  nimirum  est  qualitas  in- 
tensibilis,ethabens  Iatitudinemgradualem, 
secundum  quam  potest  magis,    vel  minus 
participari.  Quae  autem  hujus  genoris  sunt, 
debent    successive  introduci,  ut   patet   in 
caioro,  aldedine,  et  aliis  qualitatibus,  quae 
por  modum  producuntur. 

Hoc,  iuquam,  nihil  refert.  Tum  quia  ut 

qoalitas  aliqaa  successive  introducatur,non 

sufficit,  quod  possit  magis,  vel  minus  asub- 

jecto  participari  ;  sed  insuper    requiritur, 

qnod  ex  parte  subjecti  detar  aliqaid  rotar- 

■  praedicl  equalitatis  introductionem:is- 

ta quippo hucco.s, i va  resistentiasublata,opus 

non  o.st;quodformasuccessivcintrr»ducatur, 

fieri  optime;potest,quodproducaturins- 

knl  t  bac  ratione  licet  lux  iit  quali- 

tas  intensibilis,  et  quae  potest  magis,  vrel 

mintu  participari;  nihilominus  ejus  pro- 

e  illaminatio  fit  in  instanti,  quia 

ridelicef  non  praesupponit  in  subjecto  ali- 

quod   contrarium  positivum,  quod    petat 


successiveexpelli,  et  retardet  lucis  intro- 
ductionem.  Constat  autem,  quod  respectu 
gratiae  justificantis  nullum  est  contrarium 
positivum,  quod  impediatejus  introductio- 
nem,  et  petat  expelli  successive  :  peccatum 
enim,  quod  duntaxat  posset  assignari,  non 
tollitur  successive,  et  per  partes  ;  sed  vcl 
totum  permanet,  vel  totum  retractatur,  et 
aufertur.  Ergo  ex  eo,  quod  gratia  sit  quali- 
tas  intensibilis,  minime  sequitur,  quod  de- 
beat  successive  introduci.  Quod  motivum 
tetigit  D.  Thom.  in  praesenti,  in  resp.  ad  3,  D- Tho- 
his  verbis  :  «  Dicendum,quodnonest  ratio, 
«  quare  forma  subito  in  materia  non  reci- 
«  piatur,  quiamagis,etminuspolest  inesse; 
«  sicenim  lumen  non  subito  reciperetur  in 
«  aere,  qui  potestmagis,  et  minus  illumi- 
«  nari  :  sed  ratio  est  accipienda  ex  parte 
«  dispositionis  materiae,  vel  subjecti.  »  Et 
quaest.  28,  de  verit.  art.  ult.  ad  8,  inquit : 
«  Ad  hoc,  quod  aliqua  forma  successive  re- 
«  cipiatur  in  subjecto,  nihil  operatur  in- 
«  tensio,  vel  remissio  ejus  in  subjecto  ;  sed 
«  intensio,  vel  remissio  formae  contrariae. 
«  vel  oppositi  termini.  Privatio  autem  gra- 
«  tiae  non  suscipit  magis,  vel  minns,  nisi 
-<  per  accidens,  ratione  suae  causae  »  (nempe 
actus  peccaminosi  praeteriti)  «  ut  jam  dic- 
«  tum  est.  Et  ideo  non  oportet,  quod  gratia 
«  successive  recipiatur  in  subjecto.  » 

Tum  etiam,  quia  praedictam  responsio- idemD. 
nem  optime  refellit  idem  S.   Doctor  loco  Thomas- 
supra  citato  ex  4  Sent.   ubi  inquit  :  «  Di- 
«  cendum,  quod  triplex  est  modus  forma- 
«  rum.  Quaodam  enim  formae  sunt,  quae  re- 
«  cipiunt  magis,  et  minus  secundum  elon- 
«  gationem  a  contrario,  etsecundum  acces- 
«  sum  ad  causam  propriam,  sicut  albedo  ; 
«  et  ideo  talis  forma  etiam  successive  in 
«  subjecto  recipitur,  et  postquam  recepta 
«  est,intenditur,  etrcmittitur.Quaedam  au- 
«  tem  forma  est,  quao  non  recipit  magis,  et 
«  minus,  neque  sic,  quia  impositio  ejus  est' 
«  in  indivisibili ;  et  talis  forma  neque  re- 
«  cipitur  successive  in  subjecto,  neque  in- 
«  tenditur,  neque  remittitur  postquam  sus- 
«  cepta  fuerit.  Quaedam  autcm  forma  me- 
«  diomodo  so  habet,quia  non  rocipit  magis, 
«  et  minus  secundum  elongationem  a  con- 
«  trario,  eo  quod  nullo  morlo  suo  contrario 
«  commiscibilisest,  et  in  hocconvenit  cum 
<<  forma  substantiali  :  scd   tamen  suscipit 
«  magis,  et  minus  secundum  accessum  ad 
«  suam  causam,  sicut  patolde  luce.  Et  ideo 
«  talis  forma  non  rocipitur  successive  in 
n  subjecto,  sicut  nec  forma  substantialia  j 


642 


DE  QUIDDITATE  JVSTIFICATIONIS  I.MPII. 


Secunda 

conclu- 

sio. 


D.  Tho. 


Sotus. 
Joan  a 

S.TInnn 
N.Coinp 


Hatio 

tand  - 

nienla- 

lis. 


«  sed  tamen  postquam  inest,  potest  intendi, 
«  et  remitti,  sicut  forma  accidentalis  con- 
«  trarium  habens.  Et  talis  formaest  gratia, 
«  quia  nullam  commixtionem  patitur  cum 
«  suo  opposito,  eo  quod  suum  oppositum 
v(  magis  habet  naturam  privationis,  quam 
«  alicujus  positionis,  sicut  et  tenebra.  Et 
«  ideo  oportet,  quod  recipiatur  subito  in 
«  subjecto  ;  et  tamen  potest  intendi,  et  re- 
«  mitti  secundum  accessum  ad  causam  gra- 
«  tiae.  » 

23.  Dicendum  est  secundo,  non  repu- 
gnare,  quod  Deo  ita  disponente,  justificatio 
impii  fiat  in  tempore.  Kxplicatur  assertio  : 
non  intendimus,  quod  impii  justificatio  fiat 
successivo,  et  per  partes,  ita  ut  rnodo  nt 
dimissum  aliquid  peccati  mortalis,  et  pos- 
teadimittatur  aliquid  ejns  ;  et  qnod  infun- 
datur  modo  una  j  ttiaejus- 

tificantis,  et  posteaalia  ;  id  quippe  impos- 
sibile  reputamusob  r  itionea  proximefactas. 
Sed  asserimus,  non  reqniri  essentialifc  r, 
quod  infusio  gratia;  sanctificanti.s  fi.it  per 
correspondentiam  ad  instans  temporia  nos- 
tri ;  sed  Beri  poa  e  per  correspondentiam 
ad  tempus,  it,i  ut  verificetur  :  Nunc  noi 
gratia  justificans^  ei  immediate  posi  erU  : 
Nunc est peccatum  habituale,  <■>  immed 
past  non  erit.Qu  i  lentia  oon  erit 

adacquata,  sed  inadaequata,  et  per  pai 
temporis  minores.el  minorea  rine  lermino; 
ita  ut  infusio  gratiae  non  pondi  at  toti 

parti  sequenti   poat  boc  instan        l   ejoa 
medietati;  nec  toti  medietati,  Bed  p  irti  i 
et  sic  in  infinitum.  Conclusio 
habet  fundamentum  in  l>  Thom.lo 
referendis,e1  debel  admitti  ab  omnibusqui 
affirmant.fieri  posse,ut  Angelos  et  ali 
permanentes  motuinon  subdita  incipiant 
modoexplicato.Hi  suntSotasft6.7  Physi 

3,  Joannea  a  S.  Thom.  ibidem  disp,  21,  art. 
1,  concl.  2,  Pnente  6  Physic.  qn  dif- 
jicult.  3,  art.  :>.  N.  Complut.  disp.  2Q,q% 

4,  concl.  2,  et  alii  infra  referendi. 
Probatur  unico  fundamento,  qnia  Ange- 

lus  potest  creari  in  lempore:  ergo  gratia 
sanctificans  impinm  potest  in  tempore  in- 
fundi  Consequentia  patet  a  paritate;nam 
ideogratia  non  posset  in  tempore  infundi, 
quia  est  qualitaa  permanens,  indivisibilis, 
ethabenssuum  essesimn] :  sed  Angeloaha- 
bet  easdem  conditionea  :  ergo  bj  eia  non 
obstantibus,  potest  intemporecreari,  pari- 
ter  gratia  justificana  poterit  in  tempore  in- 
fundi.  Antecedens  anfem  probatnr  ab  Au- 
thoribus  nuper  relatis,  et  potest  breyiter 


suaderi   :  quoniam  ex    un  .  ereatio 

Angeli  non  dependet  a  tem] 
ex  alia  parte  est  Deo  libera  :  ergo  pol 
Deus  pro  libito  suocreare  Angelum,  vel  | 
correspondentia:  -tans  teraporis  i:     - 

tri,   vel  per  correspondontiam  ad  terr.; 
ria  partem  ;  quamvis    priur    illa   corr 
pondentia  sit  magis    connaturalis  inccep- 
tioni  rei  permanentis,  inlivisibilis,  et  ha- 
benti  simul.  i  :otivum    facile 

applicatur  gratia?  justificanti,  ut  conside- 
ranti  oonsl  ibit 

24.   Dicea  dari   n  i  ditTerentiamEti™ 

intercreationem  Angeli,et  infusionem  gra- 
tia?  sanctificantis  impium  ;  nam  ad  creatio- 
nem  Angeli  nulla  requiritur  di  .  ad 

justificationem  autem  impii  ali ; 
tio  di  mutus 

lunt  itis  in  I1  itum,  ut  toties 

tit  I).  Thom.  in  I  lic-L»  Tbt. 

tutem  n  |  am 

D  ultim 
itiam  comitatur,  importat  certan 
determin  itam  d  l  co- 

nti. 
H.r"'  aiit«»m    •  •■   prrelulitur.  BdM 

Tum  quia  impi 
titm  Dei 

mni  disposition  li,  nt  os' 

dimuB  dispui 

capi t«»  r.  1   I ••  ■■!-  inl . 

in  temp  i  unpius  j 

tur.  Tum  etiam  tri  inb  ra- 

tione  nltimae  'li  nia  non  irr 

majorem   indivisibilitatem,   • 
determinationem,  quam  Angelua  :  erp 

t  ultim 

tibu-  tiam  di  leni- 

que.   qui  i  i  quoru;.  :iti- 

quorum  tium   B.   Vi 

eptam  ii  m  nullo 

Imittim 
S.  Virginem  foi 
cato  mun  lat  un  |  "m; 

bat  eoim  i; 
mum  p 

rgo  nu 
Qtradictionem  in  eo.  quod 
gratia  jnstificana  impinm  infunderetur  in 
tempore.  Bt  qoidem  potoii 
contingere,   docent  s    tu= 
quMtt.  \,$.\J  wm,   Durandus  ihi-**** 

dem  qumst.  mtm.   14,  Henricu-  l.r\Hcar 

<jur<t.  13,  et  Vasqnea  I  n.2,  m  .'}  jxir'. 
i(i»p.  16,  .  qnamria  hic  decipiatur  i:r 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


643 


•jec- 


eo,  quod  autumat  gratiam  in  tali  eventu 
producendam  fore  successive,  et  per  gradus 
correspondentes  partibus  temporis. 

25.  Sed  objicies  :  omnis  justificatio  debet 
esse  mutatio,  velmotus  :  sed  illa  justificatio 
impii,  quae  fieret  in  tempore,  non  esset 
mutatio,  siquidem  non  fieret  in  instanti ; 
nec  esset  motus,  siquidem  non  fieret  per 
partes  :  ergo  repugnat  justificationem  impii 
fieri  in  tempore. 
uitur.  Respondetur  praedictam  mutationem  non 
fore  motum  successivum,  qui  constat  par- 
tibus,  et  indivisibilibus ;  fore  tamen  mo- 
tum  ex  duplici  simplici  mutatione  compo- 
situm,  juxta  ea  quae  diximus  dub.  prasced. 
otus.  §  !•  Addit  autem,  et  recte  Scotus  loco  supra 
cit.  §  Ad  secundum,  quod  «  stricte  loquen- 
«  do,  sicut  Philosophus  loquitur  de  motu, 
«  et  mutatione,  ista  justificatio  non  esset 
3  motus,  nec  mutatio,  sed  aliquid  habens 
«  de  utroque  :  hoc  quidem  habens  de  muta- 
c  tione,  quod  ut  forma  simplex,  et  indivi- 
«  sibilis  inest  subito  :  hoc  autem  de  motu, 
«  quod  in  nulla  mensura  indivisibili  inest, 
«  sed  in  tempore.  Et  in  hoc  deficit  a  muta- 
«  tione.  Deficit  autem  a  motu,  quia  non  est 
«  fluxussecundum  partes  formae,  vel  mobi- 
k  lis,  vel  secundum  media  inter  extrema  ; 
"  quia  hic  nulla  sunt  media.  sicut  proba- 
■  tum  est.  Et  infra  subjungit  :  Sed  quare 
«  passio  causata  ab  agente  naturali  est  mu- 
«  tatio,  vel  motus,  et  non  ista?  Respondeo, 
«  quia  agens  naturale,  si  potest  subito  in- 
«  ducere  formam,  inducit  per  mutationem: 
"  et  si  non  potest,  necesse  est  ut  agat  in 
tempore,  et  ita  per  motum.  Deus  autem 
etsi  possei  formam  inducere  in  instanti, 
'(  tamen  si  non  induceret  (quia  non  vult)  in 
«  instanti,  potest  inducere  totam  in  tem- 
■re,  ita  quod  non  partes  ante  partes. 
Posse  enirn  agere  in  tempore  non  est  im- 
►rfectio  in  agente, licet  necessitas  agendi 
"  in  tempore  sit  imperfectio.  »  In  quo  ali- 
ter,  et  rnulto  melius  discurrit,  quam  Vas- 
quez  ubi  supra. 

8  H. 

Convelluntur  argumenta  corUra  primam 
conclusionem. 

tram  primam,  et  prae- 

ertionem  solent  varii  dicendi 

terri.  Primus  estGregorii,  Almaini, 

I  lez  1   part.  disp.  229,  cap. 

rentium  ntellectus,  et  volun- 


tatis  non  posse  durare  per  unicum  tantum 

instans,  sed  necessario  consumere  tempus: 

unde  consequenter   inferunt,   justificatio- 

nem  debere  in  tempore  fieri,  quiagratia  in- 

funditur  dependenter  ab  illis  actibus.  Sed 

fundamentum   hujus   opinionis   appellant 

erroneum  Sotus  in  4,  dist.  17,  quxst.  2,art. 

4,  et  alii.  Nos  vero  ex  una  parte  abstine-Qua^am 
,    ,  *:.  .  .       motiva 

mus  ab  hac  censura,  et  ex  aha  non  vide-  obiter 

mus  necessitatem  consequentiae  inler  illud  fSr. 

principium,  et  sententiam  nobisoppositam. 

Quoniam  praedicti   Authores  non  negant, 

quod  actus  intellectus,  et  voluntatis  possint 

incipere  in  instanti ;  sed  asserunt,  quod 

debent  durare  non  solum  per  instans,  sed 

per  aliquod  tempus.  Ex  quo  potest  ad  sum- 

mum  inferri,  quod  gratia  debeat  pro  aliquo 

tempore  durare,  minime  autem  quod  non 

possit  ininstanti  incipere.  Secundus  modus 

dicendi  est  Scoti,  Cajetani,  et  aliorum.  qui  scoius. 

docent  actum  contritionis,  vel  amoris  non 

sortiri   rationem  ultimae  dispositionis   ad 

infusionem  gratiae,  nisi  duret  aliquo  tem- 

pore  :  exquo  aliqui  colligunt,  quod  justifi- 

catio  debeat  etiam  in  tempore  incipere.  Sed 

haec  etiam  consequentia  est  satis  debilis, 

quia  ex  illo  principio  ad  summum  deduci- 

tur,  quod  dispositiones  remotae  ad  gratiam 

fiant  in  tempore;  non  vero  quod  dispositio 

ultima  sub  ratione  ultimao,  atque  ideo  et 

ipsa  gratia  nequeant  incipere  in  instanti, 

ut  supra  ponderavimus  num.  21.   Melius 

adversum  nostram  sententiam  referuntur, 

qui  asserunt,  contritionem  perfectam  extra 

sacramentum    secum  trahere  gratiam,   et 

charitatem  ;  sed  non  consequi  remis.sionem 

peccati  antequam  sacramenlum  recipiatur 

in  re.  Ita  docuit  Michael  Baius  proposit.  31, 

32  et  67,  inter  damnatas  a  Pio  V  et  Gre-MiChael) 

gor.  XIII.  Bajum  imitati  sunt  Estius  in  4,  |aJ.us- 

dist.  17,  §  1   et  Franciscus  Sylvius  in  com-  Francis. 

rnent.  ad  Supplem.  3  part.  cjuxst.  5,  art.  1.   -vlvms- 

Ex  illo  autem   principio  evidenter   seque- 

batur,  justificationem  impii  multoties  de 

facto  non  fieri  in  instanti ;  quia  justificatio 

importat  infusionem  gratiae,  et  remissio- 

nem  culpae  :  unde  si  infusio  grati;e  fieret 

posita  contritione,   anle  susceptionem  sa- 

cramenti  in  re,  secus  autem  remissio  culpae, 

consequens  foret,  justificationem  impii  non 

simul,  et  instantanee  perfici,  sed  in  diversis 

durationibus.  Ifis  ergo,  et  aliis  modis  di- 

cendi  relictis,  id  in  quo  possunt  omnes  ad- 

versus    nostram    asserlionem    convenire, 

suaderi  valet  aliquibusargumenfis,  quibus 

breviter  occurremus. 


644 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


Primum 
argu- 

mentum. 
D.  Tho. 


Conflr- 

matio. 


Occnrri- 
tur  argn- 
mcnto. 


27.  Arguitur  primoex  D.  Thom.in  prac- 
senti  art.  7,  in  resp.  ad  5,  ubi  explicuit 
differentiam  inter  actus  intellectus,  et  vo- 
luntatis  in  Angelis,  et  eosdem  actus  in  no- 
bis  :  et  postquam  asseruit  intellectiones,  et 
volitiones  angelicas  non  commensurari 
tempori  nostro,  statim  loquens  de  eisdem 
actibus,  prout  in  nobis  reperiuntur,  in- 
quit  :  '<  Mens  autem  humana,  quac- justifi- 
«  catur,  secundum  se  quidem  est  supra 
a  tempus,  sed  per  accidens  subditur  tem- 
«  pori,  in  quantum  scilicet  intelligit  cum 
«  continuo,  et  tempore,  secundum  phantas- 
«  mata,  in  quibus  species  intelligibile^  con- 
«  siderat,  ut  in  primo  dictum  est;  el  i 
« judicandum  est  secundum  hoc  de  ejus 
«  mutatione  secundum  conditionem  mo- 
«  tuum  temporalium.x  Kx  qaibas  sic  argui- 
tur  :  De  motibus  humans  mentis,  prout 
existit  in  corpore,  jadicandam  i  il  de 

aliis  motibus  temporalibas   :  iqai 

motus  l  tles  non  incipiunt  per  pri- 

mum  esse,  et  in  instanti;  sed  incipiunt  ia 
tempore,  el  per  ultimum  n 
verum  sit  :  Nunc  non  est  moius,  et  imme- 
diate  post  erit  :  ergo  idem  dicendam  esl  de 
motibus  anims  n<  [oenter 

i  contritionis,  el  charil  itii  oon  inci- 
pient  in  instanti,  sed  in  tempore. 
aatem,  qaod  jastificatio  impii  fil  in 
duratione,    in  qaa    bomo  convertitur  in 
Deum  per  praBdictos  Qctas : ergo  jasl 
impii  oon  fit  ia  instanti,  sed  in  temp 

Confirmatar,  qaia  matati  t  inter 

terrainos  pos  itivi  •  contrarios  oon  incipil  in 
instanti,  sedintempore,  ul  asseril  D.  Tbom. 
in  3,  dist.  37,  muest.  1,  art.  3.;  sedjastil 
tio  impii  esl  m  itatio  inter  termin 
vos  contrarios,  nt  affirmal  idem  S.  D< 
in  prsos,  qusst.  art.   l,et  aliis  locis 
praced.  citatis  :  ergo  jastificatio  impii  non 
incipil  in  instanti,  sed  in  temp 

Ad  argamentum  desamptam  ex  aatbori- 
tate  D.  Thom>  respondetor,  mentem  S.  I 
toris  i  sse  satis  perspicaam  ;  nam  ut  cons- 
tai  ex  verbis  antecedentibus,  solam  intendil 
assignare  differentiam  inter  mutationes 
factas  in  An-  lis,  el  mutation<  ia  in 

nobis ;  eamque  diversitatem  constitaitin 
eo,  quod  matationes angelics  aonsaal  ter- 
mini  alicajas  motus  antecedentis,  Unde  non 
oportet,  quod  inter  anam,  el  alteram  mu- 
tationem  mediet  motns,  vel  tempus  :  sed 
fieri  potest,  quod  ana  alteri  immediate  suc- 
cedat,  el  constitaanl  tempasdiscretam  cons- 
tans  ex  pluribus  instautibus  immediatis. 


Mutationea  autem  nostraB  sunt  termini 
motuum  antecedentium  ;    i  rco  fieri 

non  valet,  quod  una  mutatio  instantanea 
secundum  formam  im  alteri  muta- 

tioni  instantanea)  immediate  succedat ;  sed 
opus  est,  quod  inter  utramque  mediet  tem- 
pus.  Unde  ex  sappositione,  -'ccatum 

sit  in  inst  mti  A,  fieri   nequit,  quod  gr 
incipiat  immediate  post  A,  sed   i ••!  •  t  ali- 
qood  t».'mpus  medium   influere,  ut  gratia 
incipiat  in  instanti  15.   El  hinc  collip 
Doctur,  peccatum  non  d-  iltimum 

esse,  ita  ut  veri  'nm, 

ct  immtdiate  }<'>*(  n  i  ■  per 

primum  non  eue,  iti  ut  verificetar  :  v> 

■ 
in  huc  [ 
fica\ 

optii 

:n  impii  perfici  in  duo- 
bus  instantibos,  i:i  qooram  an 

tur  cul[  . ItiMum  in  alio 

r    ]>ri>imm 

enim,  q 

i  io 
t  in  ulti 

primum 

:nu- 
t  iti  •:  ium 

mporaliam,  al 

i  ir.-  altima 
ilpa  infuit,  sed  altimum  I 
im  insl  ins,  in 

denti  . 

qui- 

hajas  temporis  fit  t  i : i  na- 

ilibus  motas  %\U 
el  in  altim 

similit.  r 

in  I  i  in  nltii 

fit  illumir. 
trinam  tradil  D.  Tl  \em  mi.  c» 

<il  1.  his 
i  liberi  arbitrii,  qui  concarril 

■nem  impii,  e>t  con  lan- 

.iin  :  q  ;bito  fit. 

ontingit  aatem  quan 

dit 


I»Th 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


645 


«  dit  aliqua  deliberatio,  quae  non  est  de 
«  substautia  justificationis,  sed  via  in  justi- 
«  ficationem  :  sicut  motus  localis  est  via 
«  ad  illuminationem,  et  alteratio  ad  gene- 
«  rationem.  » 
uitur  Ad  confirmationem  patet  ex  supra  dictis 
at!J*  num.  22  ;  non  enim  omnis  transitus  a  con- 
trario  in  contrarium  consumit  tempus  j  sed 
solum  quando  fit  inter  contraria  habentia 
medium,  et  se  permiscentia,  et  ut  sic  lo- 
quamur,  refrangentia  in  eodem  subjecto. 
Ubi  enim  contraria  omnino  immediate 
opponuntur,  fit  transitus  instantaneus  ab 
uno  in  aliud,  ita  quod  primo  esse  unius  sit 
primum  non  esse  alterius.  Et  ita  accidit  in 
praesenti ;  nam  licet  peccatum,  et  gratia  se 
habeant  ut  contraria  positiva  quantum  ad 
munus  fundandi  duas  mutationes  realiter 
diversas  juxta  modum  dubio  praecedenti 
explicatum,  carent  tamen  omni  medio  : 
quocirca  non  est  assignare  tempus,  aut 
medium  inter  ultimum  esse  peccati,  et  pri- 
mum  esse  gratiae  justificantis  :  sed  culpa 
inest  toto  tempore  antecedenti,  et  in  ultimo 
temporis  instanti  dantur  primum  esse  gra- 
tiae,  et  primum  non  e^se  culpae. 
;ecun-  28.  Arguitur  secundo,  et  simul  impugna- 
«Ja-  tur  responsio  data  praecedenti  argumento  : 
entum.  quoniam  secundum  praosentem  providen- 
tiam  pegcatum  potest  desinere  per  ultimum 
sui es.se, ita  utsit  verumdicere  :  Nunc  estpec- 
catum,  et  immediate  post  non  erit :  ergo  gra- 
tia  justificans  impium  potest  incipere  per 
ultimum  non  esse,  ita  ut  verificetur  :  Nunc 
non  est  gratia,  et  immediate  post  erit  :  ergo 
justificatio  impii  potest  fieri  in  tempore. 
Haec  secunda  consequentia  patet  ex  prima  : 
quoniam  quae  incipiunt  per  ultimum  sui 
non  esse,  'habent  fieri,  et  esse  in  tempore  : 
ergosi  gratia  justificans  impium  potest  in- 
cipere  per  ullimum  sui  non  esse,  sequitur 
quod  justificatio  impii  possit  in  tempore 
fieri.  Prima  vero  liquet  ex  antecedenti, 
quia  supposita  praesenti  providentia,  in 
nulla  duratione  potest  homo  esse  absque 
gratia,  et  absque  peccato  ;  sed  si  non  habet 
gratiam,  et  e  converso  :  ergo  si  peccatum 
potest  deficere  per  ultimum  sui  esse,  ita 
quod  habeat  non  esse  intrinsece  in  tempore, 
sequitar  quo  1  gratia  possit  eodem  modo 
incipere.  Antecedens  autemsuadetur  ;  quo- 
niani  ex  suppositione,  quod  homo  habeat 
peccatum  in  instantiA,  non  estnecessitatus 
ad  conservandum  peccatum  toto  tempore 
-  [uenti  usque  ad  instani  B ;  sed,  ut  Scrip- 
tarasspius  monet,  potest  in  quolibet  mo- 


menlo  converti  :  ergo  taliter  pcccatum  est 

in  instanti  A,   quod    potest   non   esse    in 

tempore  immediale  sequenti,  ita  ut  verifi- 

cetur,  Nunc  est  peccatum,  et  immediate  post 

non  erit. 

Huic  argumento  occurrunt  quidam  re»  Prima 
°nl        .  ,  ,    \  re>pon- 

centiores    rhomistae    concedendo    antece-    sio. 

dens,  et  negando  primam  consequentiam  j 

autumant  enim,  quod  peccatum  desinit  per 

ultimum  esse,  etgratia  incipit  per  primum 

esse;  ita  ut  de  peccato  verificetur  :  Nunc  est 

peccatum,  et  immediate  post  non  erit.  Et  si- 

militer  de  gratia  sit  verum  dicere  :  Nunc 

est  gratia,  et  immediate  antea  non  erat.  Si 

autem  eis  objiciatur,  hinc  sequi,  quod  vel 

gratia  sit  in  eodem  instanti  cum  peccato, 

vel  quod  incipiat  in  tempore,  vel  quod  me- 

diet  tempus  inter  ultimum  esse  peccati,  et 

primnm  esse  gratiae  :  respondent  negando 

sequelam;  quia  desitio,  inquiunt,   peccati, 

et  incoeptio  gratiae  non  mensurantur  ins- 

tantibus,  aut  partibus  temporis  nostri,  sed 

instantibus  discretis.  Et  quamvis  inter  ins- 

tantia  nostri  temporis  mediet  tempus,   ni- 

hilominus  instantia  discreta  possunt  sibi 

immediate  succedere.  Unde  non  sequitur, 

vel  quod  gratia,  et  peccatum  sint  in  eodem 

instanti,  vel  quod  gratia  incipiat  in  tem- 

pore,  vel  denique  quod  detur  aliquod  tem- 

pus,  in  quo  homo  sit  absque  peccato,  et  gra- 

tia.  Sed  solum  sequitur,  quod  post  ultimum 

instans  discretum,   in  quo  est  intrinsece 

peccatum,  succedat  immediate  aliud  ins- 

tans  discretum,  in  quo  sit  intrinsece  gratia, 

et  adsit  non  esse  culpae. 

29.  Sed  quamvis  haec  responsio  sua  proba-  Rejici: 

bilitate  non  careat,  a  nobisadmittenda  non  UconUia 

estjquiamanifesteilli  contradicit  D.Thom.  jP^f 

in  hoc  articulo,  in  resp.  ad  4,  ubi  concludit  : 

«  Et  ideo  judicandum  est  secundum  hoc  de 

«  ejus  mutatione    secundum  conditionem 

«  motuum  temporalium,  ut  scilicet  dica- 

«  mus,  quod  non  est  dare  ultimum  instans, 

«  in  quo  culpa  influit,  sed  ultimuin  tempus. 

«  Est  autem  dare  primum  instans,  in  quo 

«  gralia  inest  :  in  toto  autem  tempore  prae- 

«  cedenti  inerat  culpa.  »   Et  quwst.  28,  dc 

Verit.  art.  ult.  ad  14,  ait :  «  Dicendum,  quod 

«  non  est  accipere  ultimum  instans,  in  quo 

«  culpa  fuit,  sed  ultimum  tempus.  »  Et  in 

4,  dist.  17,  quxst.  1,  art.  5,  qusst  2  ad  2,  in- 

quit  :  «  Dicendum  est,  quod  ::on  est  assi- 

«  gnare  ultimum  instans,  in  quo  est  culpaj 

«  sed  primum,  in  quo  non  est :  sed  est  assi- 

«  gnare  primum  instans,  inquo  est  gratia. 

«  Et  quomodo  hoo  verum  sit,  patet  ex  his 


646 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIOMs  IMPII. 


Et  ra- 
tioni. 


Sotus. 
N.Comp 


«  qua?  dicta  sunt  supra  dist.  11,  de  tran- 
«  substantiatione  panis  in  corpus  Christi.  » 
Eo  autem  loco  nempe  gwest.  1,  art.  3,  yurs- 
tiunc.  2  ad  2,  expresse  refellit  responsio- 
nemsupra  traditam,  etconcludit:  '(  Etideo 
9  aliter  dicendum,  quod  non  est  assignare 
«  ultimum  instans,  sed  ultimum  tempus, 
«  in  quo  est  panis.  Et  infra  :  Toto  tempore 
«  praccedenti  erat  panis  praeter  ultimum 
«  instans,  in  quoest  corpus  Christi.  »  Et  in 
resp.  ad  3  : <<  Ad  hanc,  mr/ui7,conversionem 
«  non  pertinet  nisi  illud  nunc,  in  quo  desi- 
«  nit  esse  panis,  et  incipit  esse  corpus 
«  Christi.  »  Idemque  repetit  3  part.  qusst. 
75,  arl.  7  ad  1,  ubi  relatis,  et  impugnatis 
aliorum  responsionibus  conclu  lit  :  i  Bt 
«  ideo  est  qaidem  dare  primum  instans,  in 
«  quo  est  corpua  Christi,  non  est  aatem 
«  dare  ultimum  instans,  in  quo  sit  substan- 
«  tia  panis;  sed  est  dare  ultimum  tempus.i 
Ex  quibus  testimoniis  evidenter  con.-t  it, 
responsionem  sapra  adhibitam  esse  doctri- 
nae  D.  Thom.  contrariam. 

Refellitur  etiam   ratione  ex  eisdem  tes- 
timoniis  desumpta  :  qooniam  licet  gi 
non  mensuretur  partibas,  vel  instantibus 
temporia  aostri,  sed  alia  eminentiori  men- 
sura;  nihilominus  petit  incipere  percor- 
respondentiam  extrinsecam  ?el  ad  parl 
vel  ad  momenta  aostri  temp 
quamvis  Angelus  non  m<  I  ;rttimj« 

6ed  8bto,  debel  tamea  incipere  per  con 
pondentiam  extrinsecam  vel  ad  instantia, 
vel  ad  partes  temporis  oostri  reri,  vel  ima- 
ginarii   :  ita  ut  si  Deus  erearet   Angelum, 
homo  id  sciens  possel  affirmare  :  Nun 
Angelus,  et  tempore  aniecedenti  »<>»  erai  : 
vol,  Nunc  rion  est  Angelus,  ei  erit  tem\ 
immediate  sequenii.  Formaa  autem  perma- 
nenti.  et  habentiesse  simul,  magia  conna- 
turale  eal  incipere  per  correspondenfiam 
ad  instans,  el  per  prUnum  esse,  quam  inci- 
pere  per  ultimum  in>n 
pondeniiam  ad  tempus,  ut  de  Ang 
Anima  rationali  cum  Soto,  et  aliis  docent 
N.  Complut.  locia  supra  citatis.  Ergo  cum 
gratia  justificana  sil    forma    permanens, 
et  habeal  esse  simul,  debel  incip  cor- 

respondentiam  ad  instans  nostri  tempo- 
ris,  sive  per  primum  esse,  ita  ut  sit  venun 
dicere  :  A/unc  est  gratia  justificans,  et  im- 
mediati  ante  >n>n  erat.  Atqui  peccatum  ha- 
bet  esse  quandia  non  infanditur  gratia,  el 
habet  suum  non  esse  ubi  primo  gratia  in- 
funditur;  siquidem  destructio  peccati  esl 
ellectus  secundarius  gratia?  justificantis,  ut 


constat  ex  dic\is  disp.  2.  Ergo  peccatun. 
sinit  per  primum  w>n  nrr.  sive  p**r  corres- 
pondentiam  ad  instans,  in  quo  gratia  habet 
sum  primum  >-  ro   peccatum 

toto  tempore  immediit  Lins- 

tans,  in  quo  grati  i  infunditur. 

•  :  forma  permanens,  et  desinens Rel 
ad  incosptionem  alteri  .  re  ad  p\ 

modum,  quo  altera   forma  incipit,   ita   ut 
quando  de  forn.  .  erificatur  : 

Nunc  est  f>rma  >  ■  non 

rma  praeexistente  verifieel 
A  unc  non  est  forma  n> 
aniea  ttum  habituale  se  ha- 

bet  ad   insl  ir  foi  et   ha- 

bentis  suun;  m  il ;  et  ali  .  .nit 

ad  inccsptionem  gratis,  ul  sttis  li 
supradictiscftjp.  3  Ergo  rerifical 

Nuneestgrai  rai; 

rificari  :  Nune  i,  et 

imm  j>ec- 

catum  n  r  uUimmm  etse,  ut  in- 

non  rinunt,  existant 

toto  I  ,  in  quo 
introducitur  forma  contraria  :  «-t  ita  I 

suppositi  iliquo  ins- 
tanti,  debent  eti 

quenti  -itionis. 

•  inter  i  et 

kempus,  inqoo] 

\n-  meoi 
•:onna-         ] 
turalem,  et  un  ne- 

quit  desinen  non 

itur,  quod  temp 

vel  in- 
cipiat  grati  i 

mentum  e\  illo  antecedenti  ^ollige- 

se  l  pol 
I        ■    ■  i 

antecedenti  ad  i  ici- 

pit  gratia.  Ad  pi 

Mrtntei 

nullum« 

sitto:  :iti  e  pecc  iti  m  aliq  nti, 

maneat  homo  co 

nond  .luinp»  intemporeim- 

[uenti ,  sed 
l  instana 
tur.  nisi  p»ir  grati  ud 

turaliter  iufundi  nisi   in  instanti.  Scrip- 

tu: 


. 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


647 


tura  autem  merito  asserit,  peccatorem  posse 
in  quolibet  momento  converti,  quia  in  quo- 
libet  instanti  potest  gratia  infundi,  et  cul- 
pam  expellere. 
plica.  31.  Sed  replicabis  :  quoniam  ex  hac  doc- 
trina  sequitur  primo  ,  contingere  posse  , 
quod  homo  antequam  moriatur,  non  possit 
converti,  et  justificari  :  consequens  nequit 
sustineri  :  ergo,  etc.  Sequela  ostenditur; 
nam  homo  moritur  in  instanti,  et  per  pri- 
mum  non  esse,  ut  verum  sit  dicere  :  Nunc 
non  est  homo,  et  immediate  antea  erat.  Sed 
juxta  nostram  doctrinam  homo  nequit  jus- 
tificari  in  tempore  :  ergo  illo  tempore  im- 
mediate  antecedenti  ad  instans  ultimum, 
et  intrinsecum  vitae,  non  poterit  peccator 
converti.  Et  ita  ex  suppositione,  quod  homo 
habeat  peccatum  in  instanti  ante  ultimum 
tempus  vitae,  manebit  necessitatus  ad  con- 
servandum  toto  illo  tempore,  quod  antece- 
dit  instans  mortis  :  in  quo  instanti  con- 
verti  non  valet,  cum  sit  extra  statum  viae. 
Sequitur  secundo,  eum  qui  in  aliquo  ins- 
tanii  elicit  actum  odii  Dei,  manere  neces- 
sitatum  ad  continuandum  eundem  actum 
temporesequentijsiquidem,  ut  affirmamus, 
peccatum  nequit  desinere  per  ultimum  esse, 
sed  per  primum  non  esse,  ante  quod  sem- 
per  est  tempus  :  consequens  est  falsum  ; 
cum  homo  nullam  necessitatem  ab  extrin- 
seco,  vel  ab  intrinseco  habeat  ad  continuan- 
dum  peccatum,  sicut  nec  ad  ipsum  elicien- 
dum  :  ergo  absurdum  est  dicere ,  quod 
peccatum  nequeat  desinere  per  ultimum 
esse,  et  habere  primum  non  esse  immediate 
post  instans,  in  quo  est 
Muitnr.  Respondetur  ad  primum  inconveniens 
negando  sequelam  intellectam  de  quolibet 
tempore  determinato,  et  signato;  nullum 
quippe  tempus  determinatum  est,  in  cujus 
pluribus  instantibus  nequeat  homo  con- 
verti.  Ad  probationem  autem  sequelae  di- 
cendum  est,  ante  ultimum  instans  mortis 
nullum  dari  tempus  immediatum,  quodde- 
terminatum,  et  signatum  sit  ;  nam  solum 
datur  pars  temporis  vaga,  et  confusa,  quas 
sit  minor,  et  minor  sine  termino.  Unde 
quacomque  parte  designata,  adhuc  veri- 
ficatur,  quod  possit  homo,  dum  vivit  , 
converli  ;  quia  adhuc  supersunt  infmita 
instantia  continuativa  praedictaa  partis,  in 
i  quolibet  potest  gratia  jo  itiflcana 
infundi.  Concedere  autem,  quod  in  parte 
nltima  vaga,  et  confuaa  (minori  tamen  et 
minori  nne  termino)  immediate  attingente 
uitimum  vit  e  nequeat  gratia  in- 


fundi,  et  fieri  justificatio,  nullum  est  in- 
conveniens,  dummodo  asseratur,  posse  ho- 
minem,  dum  vivit,  in  quolibet  momento 
converti.  Quia  illud  primum  fundatur  in 
natura  ipsius  gratiae,  quae  est  forma  per- 
manens,  et  quae  debet  in  instanti  produci, 
ob  rationes  supra  traditas  :  et  hoc  posterius 
sufficitad  verificandam  doctrinam  Scriptu- 
rae,  et  ne  homo,  quandiu  vivit,  desperet  sa- 
lutem. 

Ad  secundum  inconveniens  neganda  est 
sequela,  quia  nos  non  asserimus,  nullum 
peccatum  posse  desinere  per  ultimum  esse, 
sed  tantum  quod  peccatum  habituale  ne- 
queat  habere  talem  modum  desitionis,  et 
consequenter  quod  justificatio  non  valeat 
fieri  in  instanti.  Ratio  autem  disparitatis 
inter  peccatum  habituale,  et  actuale  est  : 
quoniam  habituale  desinit  ad  incoeptionem 
gratiae;  et  ideo  cum  primo  verificatur,  Nunc 
est  gratia,  et  antea  non  erat ,  verificatur 
etiam,  Nunc  non  est  peccatum,  et  antea  erat: 
et  sicdesinit  non  per  ultimum  esse,  sed  pri- 
mum  non  esse.  Peccatum  vero  actuale  potest 
cessare  independenter  ab  infusione  gratiae, 
vel  alterius  formae  permanentis,  per  solam 
suspensionem  influxus,  sicut  cessant  alii 
actus  partis  intellectivae;  Unde  sicut  isti 
possunt  durare  per  unicum  instans,  in  quo 
verificetur  :  Nunc  est  hic  actus,  et  ante  non 
erat  :  et,  Nunc  est  hic  actus,  et  postea  non 
erit :  ita  de  actu  odii,  et  aliis  peccatis  ac- 
tualibus  dicendum  est.  Et  esto  praedicti  ac- 
tus  deberent  durare  plusquam  per  unicum 
instans,  ut  Vasquez,  et  alii  contendunt  ; 
possunt  nihilominus  pertingere  usque  ad 
aliquod  instans,  in  quo  verificaretur  :  Nunc 
est  actus,  et  immediate  post  non  crit,  ut  iidem 
Authores  fatentur. 

32.  Arguitur  tortio  :  quia  peccatum  po-Tertium 
test  de  lege  ordinaria  incipere  in  temporememum. 
indeterminato  :  ergo  et  gratia  justificans. 
Consequenlia  patet  :  tum  quia  peccatum 
non  est  minus  permanens,  ct  indivisibile, 
ac  gratia  :  tum  gratia,  ct  peccatum  mutuo 
se  expellunt  :  ergo  si  peccatum  potest  in- 
cipere  non  solum  in  instanti,  sed  etiam  in 
tempore  ;  idem  de  gratiadicendum  est.  An- 
tecedens  autem  probatur,  quiasi  Deus  prae- 
cipiat  homini,  uteliciat  amorom  antequam 
moriatur,  et  homo  eum  actum  non  eliciat, 
peccatum  omissionis  non  fm  tpit  in  aliquo 
instanli  \ii.p,  siquidem  post  quodlibet  ins- 
tans  designatum  succedunt  alia  instantia, 
in  quibua  poteat adimpleri  praceptum  :  nec 
incipit  in  inslanti  mortis,  siquidem  in  eo 


648 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMF'11. 


instanti  jam  non  est  homo  :  ergo  praedic- 
tum  peccatum  incipit  in  aliquo  tempore  in- 
delerminato. 
Solviiur.     Respondetur  concedendo  antecedens  in- 
tellectum  de  actu  exteriori  peccati,  v.  g. 
furti,   vel  homicidii,  et  illud  negando  de 
actu  peccati  interiori  :  nam  licet  motus  ex- 
teriores  furandi,  vel  occidendi  incipiant  in 
tempore,  sicutalii  motus  successivi;  pecca- 
tum  tamen  interius  consummatur  in  ins- 
tanti,  et  in  eodem  instanti  fit  desitio  gra- 
tiae.  Ad  probationem  autem  in  contrarium 
dicendum,  peccatum  omissionis  supponere 
necessario  aliquem  actum  peccaminosum, 
qui  sit  causa,  vel   occasio  omittendi 
praeceptam,  utstatuimus  tract.  13,  disp.  5, 
dub.  2.  Pnedictus  vero  actus  incipit  in  ins- 
tanti,   sicut  alii  actus  partis  intellectivao. 
Praccipue  si  consideretur  ut  importat  di 
minatam  malitiam,  nempe  propriam  pec- 
cati  gravis,  et  qua  minor  non  sufficeret  ad 
peccandum  mortaliter.  Namsecandam  Iianc 
rationem   importal   cerl  im  determinatio- 
nem,  qu;e   indivisibiliter  ,  <  t   simnltanee 
debet  produci.  Unde  ex  supposition»1, 
homo  anto  instans  mortis omittendo  pecca- 
verit,   necessario  concedendum  est,  quod 
praedictum   peccatum  ,   atq  esitio 

gratiae  incceperit  in  aliqao  indtanti,  i 
videlicet,  in  qao  primo  adfuit  actus,  qoi 
fnit  causa  omittendi ;  qaam>  is  aon  p 
mus  designare  determinate  illud  insl 
Quod  non  tantam  in  eo  eventa,  sed  malto- 
ties  etiam  in  aliia  vitnc  spatiis  contingit,  ob 
imperceptibilem  modum,  qao  temporis  ins- 
tantia  praeterlabantar. 
Qoartam     33.  Arguitur  quarto  :  nam  sacramenta 
mcmum  producunt  gratiam  in  tempore  .  <'t  tamen  in 
hoc  nulltim   intervenit  miraculum:   • 
gratia  ex  natura  sna  potesl  ia  tempore  pro- 
duci,  el  consequenter  jastificatio  non  in 
instanti,  sed  in  tempore  ti<'t.  i 
tant,  et  antecedens  Baadetur,  quia  sacra- 
menta  causanl  gratiam  quando  snfficienter 
applicantur  :  sed  haec  safficiens  applicatio 
fit  in  tempore,  siquidem  ablutio,  v.  g.  et 
anctio  sunt  qaidam  motus  saccessive  ha- 
bentes  suam  esse  in  trmpore  :  ergo  sacra- 
menta  gratiam  m  tempore  producunt. 
Diiuitur.     Respondetur  negando  majorem  :  sacra- 
menta  enim  non  causant  saam  eflectum, 
nisi  quando  sunt  ultimo,  et  detenninate 
applicata  :  hujusmodi  vero  ultima.  et  de- 
terminata  applicatio   non  fit  dum  est  in 
fluxu,  et  quodam  motu  vel  prolationis  \vr- 


borum,  vel  ablutionis,  vel  unctio:. 

fit  in  ultimo  instanti  tcrminativo  pr-edicti 

motus,  ut  docent  cjrnmunit- 

alii  plures  cum  D.  Thom.  qui  hanc  doctri- 

nam  expresse  tradit  '■'>  jnrt.  xrt.  7 

dd  I ,  abi  loqaen 

corpaa  Christi  (circa  quam  •    . 

cultasj  inqait  :  i  Et  -  :  aod 

«  haBcconvei  rverbaChristi, 

i  itaqaod  ultimum  instans  prolationis 

a  borum.  est  primum  in  I  i:i 

«  sacramento  corpus  Christi.  In  tuto  BQt< 

«  tempore  pr  :\  e^t  it 

«  nis,  cujus  temporii  noii  est  aeeipere  ali- 

«  quo  l   instans   proxim  .s  ulti- 

«  mum ;  qu,  18  iiuii  comj 

instantibai  [uenter 

«  ut  probaiai 

I  1  Lit  :       ! ':  ■■  ■:.  !.irn,  qu« 

1:1  iltimc  instanti  prolationis  verborom; 
«  tunc  uiiim  completar  verborum  signi: 
i  tio,    'i  nturum 

«  formis.  Et  lit  ir.  qa 

I"t  ut  t,  od  .i/l- 
nibal  l.  d  inqait  :  \'trtu<>  .pro- 

quando  sst  in  su  •  U  rm\  nto, 

juando  est  rimpliciter  in 

qnibas  satis 

nem.  Longior  autem  hujus  difficultatis  <iis- 
•  t  qoalit  I  in 

:iti,  in  quo  intrinaeee  noo  sunt.  | 

tmot  ad  3  partem,  abi  illam  tractant  au- 

■ 
A<1\  :i  conclusionem  '  ^THfl 

tur  stare  illi  authuros.qu. 

qnodAngelos  incipiat  pt-r  ultimum  r  riJ- 

et    i  ltiam    .  Hi 

sunt  Perrar.  3,  i  ontr  i  G 

lesioj  contn  imbri- ' 

cens.  7,  /'//>,- 

:as  ibi  qu  ut.  1,  ooin  /.  t.  Bt  i 
int  N.  Complat.  toco  soperias  cit 
ipaom  hajas  opini<  tivum  i 

oet  obiter  convalsam  • 

num.  24.       tera  vero  argumenta  referont, 

et  diloonl  Complot  ad  qoos  L  re- 

mittimus.  ut  non  lmmoremur  in  pui. 

quod  potius  ad  Philosophom  pertinet.quam 

ad  Theologom. 


DIB  III. 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


G49 


DUBIUM  III. 

Utrum  justificatio  impii  sit  maximum 
opus  Dei. 

Dubium  istud  quantum  ad  praecipuam 
ejus  difficultatem  ex  professo  discussimus 
tract.  prxced.  disp.  4,  dub.  7.  Sed  pro  majori 
Tho.  luce  eorum,  quae  D.  Thom.  in  praesenti 
art.  9,  docet,  oportet  aliqua  adjicere.  Con- 
fert  autem  S.  Doct.  opus  justificationis  im- 
pii  cum  duobus  aliis  Dei  operibus,  nempe 
cum  opere  creationis,  et  cum  opere  glorifi- 
cationis;  comparationem  vero  expressam 
cum  aliis  operibus  omittit,  quia  ex  iis  quae 
docet,  facilis  apparet  aditus  ad  alia  dubia 
decidenda.  Quem  ordinem  imitantes  variis 
assertionibus  explicabimus  resolutionem 
D.  Thomae  :  alia  vero,  quae  expresse  non 
tetigit,  per  modum  consectarii  subjiciemus. 
bser-  Sed  prius  observare  oportet,  opus  aliquod 
idubii  posse  dici  magnum,  aut  majus  dupliciter  : 
!80lu"  uno  modo  ex  parte  modo  faciendi  :  altero 
modo  ex  parte  rei  factae.  Priori  modo  dici- 
tur  majus  opus,  quod  fit  cum  majori  vel 
elongatione,  vel  resistentia  passi ;  nam  eo 
ipso  requiritur  major  virtus,  et  victoria  ex 
parte  agentis.  Posteriori  autem  modo  tunc 
dicitur  majus,  quando  res  producta  est  per- 
fectior,  licet  producatur  modo  minuspraes- 
tantiori .  Hinc  fit,  quod  si  comparemus 
creationem  ignis,  v.  g.  cum  generatione 
hominis,  creatio  ignissit  perfectior  ex  parte 
modi,  quam  hominis  generatio;  et  haec  ex 
parte  rei  factae  sit  perfectior,  quam  illa. 
Rursus  attendendo  ad  opus  ex  parte  rei 
factae,  dupliciter  adhuc  potest  dici  magnum, 
aut  majus,  videlicet  vel  absolute,  vel  secun- 
dum  proportionem;  fieri  enim  potest,  ut 
illud,  quod  in  se  est  absolute  minus,  res- 
pective  ad  aliud  dicatur  majus;  quia  magis 
excedit  ejus  proportionom,  ut  patet  in  ve- 
tula  Evangelii  conferente  assem.  Ilis  sup- 
positis. 

§  I. 

Dubium  deciditur  aliquibus   asserlionibus. 

rina      :'A-  Dicendum  est  primo,  quod  si  atten- 

nciu-  damua  ad  modum  taciendi  praecisive,  et  in 

genere  consideratum,  justificatio  impii  non 

est  opus  majus  creatione.  Ita  D.  Thom.  in 

praesenti,    quem   sequuntur   communiter 

rheologi.   Probatur  ratione  de  ampta  ex 

:ntall,S.  Doctore,  quia  iilufJ  opui  dicitur  majus 

Salmant.  Curs.  theolog,  tom.  X. 


ex  parte  modi,  quod  ex  modo  quo  fit,  petit 
majorem  virtutem  in  ngente  :  sed  creatio 
ex  parte  modi,  quo  fit,  majorem  virtutem 
petit  in  agente,  quam  justificatio  impii  : 
ergo  creatio  est  ex  parte  modi  rnajus  opus, 
quam  justificatio.  Minor,  in  qua  est  diflicul- 
tas,  ostenditur  :  tum  quia  creatio  fit  ex 
nihilo,  justificatio  autem  impii  fit  ex  prae- 
supposito  subjecto ,  ut  ostendimus  tract. 
prxced.  clisp.  8,  dub.  2.  Sed  major  virtus 
desideratur  ad  producendum  rem  ex  nihilo, 
quam  ad  eam  producendum  ex  praesuppo- 
sito ;  siquidem  inter  nihil,  et  ens  datur  in- 
finita  distantia,  quae  tamen  non  reperitur 
inter  subjectum,  et  formam  ex  eo  produc- 
tam  :  ergo  creatio  ex  parte  modi  petit  ma- 
jorem  virtutem  in  agente,  quam  impii 
justificatio.  Tum  etiam,  quia  justificatio 
impii  ex  parte  modi,  quo  fit,  videlicet  per 
eductionem  ex  praesupposito  subjecto,  non 
petit  infinitam  virtutem  in  agente ;  siqui- 
dem  plurima  agentia  virtutis  fmitae  possunt 
educere,  ut  ex  se  liquet  :  creatio  autem  ex 
parte  modi,  quo  fit,  nempe  ex  nullo  prae- 
supposito  subjecto,  exposcit  in  agente  vir- 
tutem  infinitam  ;  cum  haec  sola  queat  agere 
non  praesupponendo  subjectum  :  ergo  crea- 
tio  ex  parte  modi  postulat  majorem  virtutem 
in  agente,  quam  impii  justificatio.  Tum 
denique,  quia  justificationi  ex  parte  modi, 
quo  fit,  non  repugnat,  quod  sit  a  creatura, 
saltem  instrumentaliter,  ut  patet  in  sacra- 
mentis  producentibus  justitiam;  creatio  au- 
tem  importat  modum  adeo  eminentem,  ut 
nequeat  esse  a  creatura  adhuc  instrumen- 
taliter,  ut  ostendunt  communiter  Thomistae 
cum  S.  Doct.  1  part.  quxst.  45,  art.  5 ;  ergo 
idem  quod  prius. 

Confirmatur,  quia  croatio,  licet  exequu-  coniir- 
tive  attingat  terminum  particularem,  et  matio- 
imperfectum  ;  nihilominus  ex  parte  modi 
tendendi  respicit  terminum  universalissi- 
mum,  et  continentem  omnem  perfectionem  • 
possibilem;  nam  eo  ipso,  quod  habet  pro 
termino  a  quo  ipsum  nihil,  corrcspondet 
ipsi  ex  parte  termini  ad  quem  omne  ens 
possibile  sub  ratione  entis  :  undo  creans 
formicam  polest  ex  vi  modi,  quo  agit,  pro- 
ducerc  omnia  possibilia.  -Justificalio  vcro 
impii,  quamvis  attingat  exequutive  termi- 
num  valde  perfectum, utputa  gratiam  sanc- 
tificantem;  attamen  ex  parlc  modi  agendi, 
nimirum  per  eductionem,  non  recipit  tor- 
minum  universalis.simum,  sed  cum  restric- 
tione,  nempe  ens  factibiie  ex  praosupposito 
subjecto.   Ergo  si  altendamus  ad  modum 

42 


650 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATI  >NIS  U 


faciondi,  praestantius  opus  est  creatio,  quam 
justificatio  impii. 

Objcctio.  35.  Sed  objicies  :  quia  illud  opus  est 
majusex  parte  modi  faciendi,  quod  fit  cum 
majori  victoria  supra  resistentiam  passi  : 
sed  in  justificalione  impii  adest  resistentia 
ex  parte  liberi  arbitrii,  quod  per  peccata 
ohsistit  gratia?  infusioni ;  e  contra  vero  in 
creatione  nulla  reperilur  resistentia,  siqui- 
dern  nullum  adest  subjectum  resistens  : 
rrgo  ex  parte  modi  faciendi  justificatio  im- 
pii   est  opus  pracstantius   creatione.  \ 

D.  tiio.  docuit  D.  Thom.  in  4,  dist.  46,  7 

art,  1,  ([.  3  ad  2,  his  verbis  :  «  Dicondum, 
«  quod  justificare  impium  dicitur  majus 
«  opus,  quam  creare  ccelum,  et  terram,  in 
«  quantum  ad  nobilius  esse  perducitur  quis 
«  perjustificationem,quampercreati<  • 
«  vel  in  quanlum  in  creatione  non  est  ali- 
"  quid,  <[uod  repugnet  creanti,  cum  e  I 
«  nihilo;  sicut  injustificat  I  in- 

«  ordinata    volunta  I   similia   docet 

os.  Chrysost.  hom.  3,  inepist.  ad  Hebr. 

Diiuitur      Respondetur primo  hacobjectione  tantum 

ciopiiei-  convinci,  quod  justificatio  ez  parte  □ 

sit  secundum  quid  praestantior  creatione, 
quia  excellentior  simpliciter  modus 
sumitur  ex  majori,  vel  minori  resistentia 
cx  parte  passi,  sed  1  pro- 

\1111e  relatis.  Alioqui  eadem 
ficeretur,  generationem  hominis 
parte  modi  simpliciter  perfectiorem  bomi- 
nis  creatione,  quia  in  creatione  hominia  oon 
datur  passum  1  .  quo  I  t  tmen  in 

neratione  adest.  1  fnde  sicut  in  I 
ea  resistentia  tantum  probat,  quo  I 
fio  ex  parte  modi  sit  perfecti 
quid,  quam  creatio :   ita    1  ti  1,  qus 

datur  in  justificatione  impii,  solum  su 
quod  secundum  quid  pr  1  emini 
l0  Et  in  hoc  sensu  loquuntur  D.  '!  I  D. 

Chrysost    locis  citatis,  et  pra^sertim  Ai 
licus  Doctor,  quitantum  intend 
quod  in  justificatione  impii  pi  elu- 

ceatdivina  misericordia,  dum  gratiam  au- 
fert  indigno,  el  quantum  est  de  I  «ti, 

utconstat  exverbis  immediatesequentil 
Unde,  inqttit,  quamvis  opus  justificationis 
potentiam  manifestet,  spedaliter  commendat 
6i  nitatem,  in  quantum  ipsa  est  sola,  qu*  ad 
justificandum  movet;  cum  ex  parte  jui 
camli  magis  inveniatur,  quod  justificationi 
repugnet. 

Respondetur  secundo  omittendo  majorem, 
et  negando  minorem;  nam  cum  resistentia 
prcocipue  eluceat  in  impediendo  actionem 


agentis,  et  hT.-c  mult 
totali  subtractione  subjecti,  quam  • 
jecti  indispos  litur  quod  atte:. 

omnibus  multo  major  sit  r^  1  nega- 

tiva  respectu  creationis,  q  itia 

privativa,  aut  contraria  respectu  justifica- 
tionis   impii;   quia   in  creatioi  ;ter 

snbtrabitur  subjectum,  in  justificatione  au- 
tem  non subtrahitur,  sed  tantu:  ni- 

tur  indispositum  rina  D.  Th. 

i?i  prsss.  art.  9,  nam  ad  arg.  2,  quod  conclu- 
debat  jtistiftcationem  n  maximum 

opus  Dei,  quia  in  cn 

aliqu  :  lum 

'  ratio  i/i 
ndum  quem 

t  in  loco  cit 
ut  min 
' 

tiam  :  quoniam  S. 
loquitur  lisjunctive,  utconB- 

;>ra 
:  it  ut  .1  diffi 

propria  ; 

.'.  :         I 

'   ' 

«  qn   l  |  .  sse 

a   fa  .  » 

impii  "^gyi 

lutio. 

relatis  tract.  pr  om 

■ 
Fun  m   habetur 

iam  termin  •  1 1  i  a 

naturalis,  utputa  coelum,  angelus, 

linus  vero  justificati 
sanctificans  :  i0. 

qnen  mnibus,  esl  stmplr. 

perfectior,  quaj  ut 

loco  citnto  ex  prof  Lrgo 

justificatio  impii  1  1  :    rte  U  rmini, 

■  nmpliciter  perf 
tio.  Quod  motivum  | 

mari  1  1  1    .  quod  licet  aliquando  eontin- 
gat,    speciem   aliquam  generis  superi 
esse  imperfectiorem  simpliciter  oie 

ordinis  inferioris ;  fieri  tamen  non  valet, 

■I 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


G51 


ut  species  prcostantissima  superioris  gene- 
ris  sit  simpliciter  imperfectior  speciebus 
ordinis  inferioris,  excessus  quippe  ordinis 
superioris  supra  inferiorem  debet  in  aliqua 
saltem  specie  relucere,  atque  salvari  ;  atqui 
OTdo  supernaturalis  est  quid  superius  ad 
ordinem  naturalem,  ut  ex  terminis  liquet, 
et  aliunde  gratia  sanctificans  est  praestan- 
tissima  species  ordinis  supernaturalis;  si- 
quidem  inter  alias  formas  praedicti  ordinis 
participat  nobilissimum  conceptum  ex 
parte  Dei,  nempe  rationem  essentiae,  seu 
naturae  divinae,  ut  ostendimus  eodem  tract. 
disp.  4,  dub.  3  ;  ergo  gratia  sanctificans  est 
simpliciter  perfectior  speciebus  ordinis  na- 
turalis,  et  consequenter  terminus  justifica- 
tionis  est  perfectior  simpliciter,  quam  crea- 
tionis  terminus.  Quod  expresse  inter  alios 

D.Aug.  Patres  docuit  D.  August.  tract.  72,  inJoan. 
ad  illa  verba  :  Majora  horum  faciet,  ubi  as- 
serit  majus  quid  esse  justificare  impium, 
quam  creare  ccelum  et  terram.  Et  serm.  15, 
de  verbis  Domini  :  Melius  est,  inquit,  jus- 
tum  esse,  quam  hominem  esse.  Si  hominem  te 
fecit  Deus,  et  justum  iu  te  facis,  mclius  ali- 
quid  facis,  quam  fecit  Deus. 

objcctio.  37.  Sed  oppones  :  terminus  creationis 
est  ens  in  quantum  ens,  terminus  vero  jus- 
tificationis  est  ens  particulare  :  sed  ens  in 
quantum  ens  est  nobilior  terminus,  quam 
sub  ratione  particulari  :  ergo  creatio  ex 
parte  termini  est  nobilior  justificatione. 
Suadetur  minor,  quia  ens  in  quantum  ens, 
est  terminus  infinitus,  siquidem  nullam 
explicat  determinationem  :  unde  provenit, 
quod  praedictus  terminus  exposcat  infini- 
tam  virtutem  in  agente,  et  quod  creatura 
non  possit  illud  attingere  adhuc  instrumen- 
I  tliter.  Ens  autem  particulare,  utestgratia, 
non  explicat  infinitatem  :  qua  de  causa  po- 
test  a  creatura  saltem  instrumentaliter  pro- 
duci,  ut  constat  ex  dictis  pro  prima  con- 
ione.  Ergo  excellentior  terminus  est 
in  quantum  ens,quam  <jna  pirticulare. 

Boiutio.  Respondetur,  quod  quando  dicitur  ter- 
minum  creationis  esse  ens,  in  quantum 
ens,  ly  in  quantum,  non  reduplicat,  aut 
specificat  tcrminum  productum  per  crea- 
tionem,  hic  enim  semper  ds1  aliquod  ens 
particulare,  et  finitum  ;  nam  repugnat  ali- 
quod  infinitum  produci.  Sed  reduplicat 
rationem  $ub  qua,  propriam  creationis,  et 
significit  creationem  respicere sunm  termi- 
num,  non  sub  aliqua  restricta,  et  determi- 
nata  ratione,  ed  ecundum  rationem  com- 
munem  entis.  Ratio  autem  sub  qua  non 


importat  rem  productam,  sed  magis  mo- 
dum  productionis,  ut  ex  se  liquet.  Unde 
objectio  non  evincit  creationem  ex  parte 
termini  producti  esse  praestantiorem  justi- 
ficatione,  quod  in  hac  secunda  conclusione 
negamus  :  sed  probat  esse  nobiliorem  ex 
parte  modi  agendi,  quod  prima  asserliono 
concessimus.    Alioqui    eodem    argumento 
conficeretur,  creationem  formicao  esse  ex 
parte  termini,  seu  rei  factae  perfectiorem 
hominis  generatione ;   quod  tamen  nemo 
concedet.  Et  hinc  obiter  habetur  decisio 
alterius  difficultatis,  quam  D.  Thom.  ex- 
presse  non  resolvit ;  videlicet,  an  absolute, 
et  attentis  omnibus,  justificatio  impii  sit 
praestantius  opus,  quam  creatio.  Nam  cum 
nobilitas  operationum  potius  mensuretur 
penes  modum  attingendi  terminum,  quam 
penes   terminum    attactum,    ut  inductive 
potest   ostendi;  consequens  videtur,  quod 
creatio  sit  absolute  nobilior  justificatione  : 
nam  illa  est  perfectior  ex  parte  modi  attin- 
gendi,   quamvis    hacc    altingat  terminum 
perfectiorem. 

38.  Sed  nihilominus  tenendum  est,  justi-    lnci. 
ficationem  impii  absolute,  et  attentis  om-  ^e,ntis 
nibus  excellentiorem  esse  creatione.  Tum  tatfs^re" 
quia  motivum  proxime  insinuatum  solum  solutio- 
probat,  cc?teris  paribus,  et  intra  idem  ge- 
nus;  ubi  enim  genera  sunt  diversa,  recte 
cohaeret,  quod  operatio  perfectior  ex  parte 
modi  attingendi  terminum,  sit  simpliciter, 
et   atlentis  omnibus   imperfectior  :   actus 
enim  scientiao  naturalis  ex  parte  modi  at- 
tingendi  objectum,  nempe  clare,  aut  intui- 
tive,    praeeminet   actui   fidei    infusao,   qui 
importat  modum  attingendi  imperfcctum, 
videlicet  obscure,  et  in  testimonio  extrin- 
seco  :  quo  non  obstante,  actus  fidei  est  sim- 
pliciter,    et  attentis    omnibus    perfectior 
cognitione  naturali,  ob  maximam  diversi- 
tatem  inter  utrumque  genus,  et  excessum 
unius  supra  alium  :  constat  autem,  justifi- 
cationem  impii  esse  actionem  ordinis  su- 
pernaturalis;  creationem  vero  ad  natura- 
lem  ordinem  perlinere  :  crgo  simpliciter, 
et  attentis  omnibus  justificatio  croationi 
praestat.  Quod  motivuin  tetigit  I).  Thom.  inD  T1 
prassenti,  in  resp.  ad  2,  quod  intendebat   '    '°" 
probare,  creationem  esse  simpliciter  per- 
fectiorem    justificatione,   quia    illa    habet 
universaliorem  terminumtrespondetenim 
qutod  bonum  universi  est  majus,  quam  bonum 
l>  irticulare  unius,  si  accipiatur  ulrumque  in 
i  odem  genere:  sed  bonum  <jratix  unim  majus 
cst,   <ji:t/iu   bonum   nuturx  totius  universi. 


652 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIOMS  LMI'11. 


Tum  etiam,  quia  licet  in  genere  loquendo, 
producere  ex  nihilo  explicet  perfectiorem 
modum  agendi,  quarn  agere  ex  praisuppo- 
sito  subjecto ;  et  in  hoc  sensu  creatio  sit 
perfectiorjustificationeconsiderata  in  ratio- 
ne  eauctionis,  quod  tantum  intendimus  in 
prima  conclusione  :  nihilominus,  ut  recte 
suarez.  vidit  Suarius  lib.  7,  de  gratia,  cap.  2o,  mo- 
dus  agendi  ex  nihilo  sufTicienter  compensa- 
tur  per  modum  agendi  non  ex  potentia 
naturali,  sed  ex  potentia  obedientiali :  nam 
qui  per  modum  causa)  principalis  valet  sibi 
subjicere  potentiam  obedientialem  creatu- 
rao,  eo  ipso  explicat  infinitam  virtutem,  et 
eflicaciam  ad  operandum  quidquid  non  im- 
plicat  contradictionem  :  qui  modus  axjui- 
valet  modo  creationis,  et  aliunde  ex  parte 
rei  factJD  illum  excedit.  Cum  ergo  justifi- 
catio  impii  ita  agat  ex  praesnpposito  sub- 
jecto,  ({uod  tamen  illud  immntet  secnn 
potentiam  obedientialem ,  seqnitnr 
absolute,  el  attontis  omnibus,  justificatio 
impii  creationem  excellat  in  perfectione. 
D.  Aug.  Unde  August.  loco  supra  citato,  nullaadhi- 
bita  distinctione  inter  modum  producen  li, 
et  terminum  productum,  absolute  pr< 
majus  esse  justificare  impinm,  quam  •  i 
ccelum,  et  terram.  Idemque  Bignii 
clesia  in  Collecta,  quam  refert  D.  Thom. 
in  <;r<;u  mtra,  ubi  orut  in  Jiunc  ino- 

dnm  :  Deus  qui  omnipotentiam  tuam  par- 
eendo  m  i    i  manifi 

Quod  autem  ere  itura  \  aleat  a  I  itio- 

nein  i.:  italiter 

qneat  ita  conc  tionem,  non 

provenit  ex  eo,  quod  creatio  .-it  Bimpli 
nobilioi  tia  creatio  nnllnm 

ponit  subjectum,  et  omnis  actio  creaturae 
illud  necessario  supponit. 

tnus  jam  ad  comparationem 
inter  justificationem  impii,  et  glorificatio- 
nem.  Quam  ut  recte  11 
vandum  est,  glorificationem  bifariam  1 
considerari   .  uno  modo  adaequa 
imporlal  gratiam  sanctificantem,  ejuscon- 
summationem,   lumen  gloria .  ttiam 

divinam  unitam  in  ralione  speciei,  et  de- 
nique  visionem  Dei  in  in  qua 

malis  beatitudo,  sive  glorifioatio  consistit. 
Altero  modo  sumitur  inadasquate  pro  vi- 
sione  beatifica.  Hoc  supposito. 
Tcnia       l°-  Dicendum  est  tertio,  glorificationem 
lonciu-  adaequate  sumptam  esse  majus  opns  justifi- 
D.si'iio.  catione  impii,    loquendo    absolatej   secus 
autem  quantitate  proportionis  ad  snbjec- 
tum.  Sic  docet  D.  Tliom.  in  praesenti,  quem 


Nola. 


sequuntur  communiter  Tbeologi.  1'rima 
assertionis  pars  est  satis  ev.  ioniam 

glorificatio  impii  adaequate  sumpta  supra 
gratiam  sanctificantem  addit  modum  C 
summatiunis,   lumen  g  :iem 

Dei  m  &  _ratia  ita  perfecta  exce- 

dit  absolute  seipsam  consideratam  secun- 
dum  se,  et  prout  impio  communicatur,  ut 
ex  ipsis  terminis  liqaet  :  ergo  glorificatio 
ada}quateac<  t  absolute  loqnen 

ior,  quam   iui|)ii  justificatio  :  et  g! 
in  eodem  sensu  est  majus  bonum,  quam 
gratiu.  Qno  sen^u  dixit  minus, 

Mattb.  1 1  :  Qui  minor  est  m  nifn,  Matt&- 

major  esi  tl(<>.  .  etiam  nis 

facile  ostenditur,  quia  illud  dicitur 
majus  quantitate  proportionis,  et  respective 

1,  quud  plu 

tatem,   aptitudi  .ti  im  : 

quud  Oeus  j  .  pra  ejus 

litatem,  aptitudinei  -  ntiam, 

siqnj  iod 

antei 
ejua  dignita  cum  . 

:i  beuti- 
tudi: 

.  .:n  qnantitatem  , 

tio. 

am  ^™ 
.  privatio 

grati  majus   malum,  quam 

pii\ 

lute 
rju.-ti- 
ficatione,   ut   in  pri]    . 

i  uimus.   Secundo,  si   j  . 
major  quantitate  pr 
ficati 
grati 

aon 
tam  atten  1; 

quai  .m  : 

unde  m  qni 

tima  fame  ui 
qui  recipit 

absordum,  siqui  .     .  - 
mum  i><  i  (ratiarum 

lini  beneficii  : 
justificatio  m    qaantital 

prop 

ut  in  secunda  concluaionia 
vimus. 

ibjectionea  oon  .t.Kopoa» 

Ad  primam  enim  cons  iistincti 

■0] 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


C53 


supra  praemissa  :  nam  gloria  adaequate  ac- 
cepta  complectitur  etiam  gratiam  sanctifi- 
cantem  ;  et  in  hoc  sensu  majus  malum  esset 
carere  gloria,  quam  gratia.  Immo  vero  nec 
valet  in  hoc  sensu  admitti  praedicta  compa- 
ratio,  quia  gloria  sic  sumpta  essentialiter 
complectitur  gratiam.  Si  autem  gloria  acci- 
piatur  pro  visione  beatifica,  libenter  con- 
cedimus  quod  objectio  concludit,  ut  infra 
dicemus. 
Adse-  Ad  secundam  concedimus  sequelam  ob 
cundam.  rationem  mi  insertam,  quae  recte  probat. 
Et  ad  consequentis  improbationem  respon- 
demus,  beneficium  formaliter  sumptum 
magis  attendi  penes  excessum  supra  digni- 
tatem  recipientis,  et  ejus  indigentiam, 
quam  penes  magnitudinem  doni  materiali- 
ter  accepti,  ut  exemplum  in  objectione 
positum  convincit.  Unde  cum  gratia  sit 
magis  supra  dignitatem  impii,quam  gloria 
supra  dignitatem  justi  ;  et  ex  parte  impii 
simul  cum  carentia  dignitatis  supponatur 
summa  indigentia,  consequens  est,  quod 
majus  beneficium  sit  Deum  conferre  gra- 
tiam  impio,  quam  tribuere  justo  gloriam  ; 
ac  subinde,  quod  magis  teneatur  impius 
justificatus  ad  gratias  agendas,  quam  justus 
gloriosus.  Addunt  aliqui,  impium  magis 
teneri,  non  tamen  ad  majores  gratias  ;  quia 
magnitudo  obligationis  respicit  impropor- 
tionem  ad  donum  receptum;  magnitudo 
vero  gratiarum  respicit  magnitudinem 
doni.  Sed  verius  est,  impium  magis  in 
utroque  sensu  teneri,  quia  recipit  donum 
majus  in  ratione  beneficii. 
Ultima  42.  Dicendum  est  ultimo,  justificationem 
ctfS.U*  impii  esse  opus  majus  glorificatione  inadae- 
quate  accepta  pro  visione  beatifica ;  sive 
attendamus  magnitudinem  doni,  sive  quan- 
titatem  proportionis.  Hanc  assertionem 
d.  Tho.  non  proponit  oxpresse  D.  Thom.  in  prae- 
senti ;  eam  tamen  satis  aperte  docet  Iocis 
citatis  tract.  pr&ced.disp.4,dub.4,  et  dub.l, 
unde  illam  tenent  communiter  Thomistae, 
et  alii  plures.  Et  quidem,  quod  justificatio 
impii  sit  opua  rnajus  quantitate  proportio- 
nis,  luraet  ei  proxime  dictis.  Quod  autom 
sit  opus  majus  absoluto,  probatur  ex  dictis 
loco  citato  :  quoniam  facta  comparationo 
inter  naturam,  et  operationem  rjusdem  or- 
dinis,  perfectior  est  natura,  quam  opera- 
tio  :  sed  gratia  i / 1  ordine  supernaturali 
babet  rationem  naturae  :  visio  vero  bea- 
tifica  babet  rationem  operationia  :  ergo 
gratia  est  perfectior  visione,  sive  glorifi- 
catione  inadaequate  considerata  :  ergo  cum 


justificatio  impii  sit  communicatio  gratiae, 
sequitur  justificationem  impii  esse  praestan- 
tiorem  glorificatione  inadaequate  sumpta. 

Confirmatur,  quia  si  secundum  rationem 
nostram  distinguamus  in  Deo  conceptum 
naturae,  et  conceptum  intellectionis,  per- 
fectior  est  conceptus  objectivas  naturae, 
quam  conceptus  intellectionis  ;  natura 
quippe  divina  est  radix,  et  principium  for- 
male  omnium,  quae  in  Deo  reperiuntur  : 
atqui  gratia  sanctificans  participat  forma- 
liter  conceptum  naturae  divinae ;  visio  vero 
beatifica  solum  participat  conceptum  di- 
vinae  intellectionis:  ergo  gratia  sanctificans 
est  simpliciter  perfectior,  quam  visio.  Patet 
consequentia,  quia  excessus  inter  partici- 
pationes  formales  debet  regulari  penes  ex- 
cessum  perfectionum  divinarum,  quarum 
sunt  participationes.  Nec  in  hoc  oportet 
amplius  immorari  :  recolantur  dicta  locis 
citatis,  quae  hanc  assertionem  liquido  evin- 
cunt,  et  maximam  gratiae  perfectionem  de- 
clarant. 

43.  Adversus  1,  et  3,  et  4,  conclusiones  Opinio 
non  invenimus  sententias,  quae  probentur  Cj^a" 
authoribus  :  nec  occurrunt  argumenta  ali- 
cujus   momenti,   praeter   objectiones,  quas 
obiter  diluimus.  Contra  secundam  autem 
conclusionem  sentiunt  Scotus,  Lorca,  Fon-  ^ojfjjf; 
seca,  Ripalda,  et  alii  extra  Scholam   D.  £9nsec- 
Thom.  qui  asserunt,  quamcunque  substan- 
tiam  naturalem  esse,  metaphysice,  et  sim- 
pliciter  loquendo,  perfectiorem  gratia  sanc- 
tificante.  Exquo  principio  palam  infertur, 
justificationem  impii  consideratam  ex  parte 
termini,  seu  rei  productae,  esse  imperfectio- 

rem  creatione.  Sed  quia  loco  saepius  citato 
illud  principium  evertimus,  et  adversario- 
rum  argumentis  occurrimus,  non  oportet, 
quod  in  eis  iterum  enodandis  immoremur. 

§  II- 
Corollaria  prxcedentis  doctrinz. 

44.  Cum  D.Thomasinhoc  articulo  inqui-  C"D- 

.,    Tt  .        .n        .  Tho. 

sivent,  (  trumjustificatio  impu  sitmaximum   alias 

opu8  Dci?  forsan  alicui  videbitur  S.  Docto-^Scs 

rem    diminuto  processisse  in  resolutioneomiscri'- 

difficultatis.  Nam  in  corpore  articuli  solum 

comparat  justificationis  opus  operi  croatio- 

nis,  etglorificationis,  praotor  quae  sunt  alia 

opera  insignia,  cum  quibus  posset  impii 

justificatio  conferri.  Undo  licet  determina- 

verit  justificationem  impii  esse  praostantius 

opus  creatione,   aut  etiam  glorificationo  ; 


654 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMIMI. 


Incarna- 
rtoesl 

ouusjior- 
icclius 

jnstiliea- 
lione. 


D.  Tho. 


adhuc  tamcn  videtur  indecisam  relinquere 
difTicuItatem  a  se  propositam,  nempe  an 
jiistificatioimpii  sit  ahsolote,  ot  ox  parte  rei 
factac-  maximum  opus  Doi.   Opera  autom, 
quibus    possot    ulterius   justificatio    impii 
comparari,  sunt  Incarnatio,  conversio  pa- 
nis  in  corpus  Christi,  maternitas  B.  Virgi- 
nis,  miracula,  et  deniquo  justificatio  inno- 
centis.    C.-cterum    hic    scrupulus    nullius 
momonti  est ;  quoniam  Angelicus  Doctor 
solum  intendebat  disquirere,  utrum  justifi- 
catio  impii  sit  maximum  opus  Dei  interea 
opera,  qu;e  habent  pro  termino  aliquam 
formam,  seu  naturam  creatam,  et  qnae  sunt 
simpliciter  extra  Deum,  et  aliqnod  inci 
tum  non  involvunt.   Kt  in  hac  hypotl 
dubium  absolate  determinavit  comp  irando 
justificationem  impii  operiboa  excellenl 
simis,  vol  ox  parte  modi,  qoalia  est  creatio; 
vel  ex  parte  rei  facl  e,  qoalia  est  glorificatio; 
nec  oportuit,  ut  ad  alia  0]         iplicite 
cenderet.  Qooniamex  resolutione  circ 
cessum  justificationia  comparat  e  creationi, 
et  glorificationi,   facilia  apparebat 
circa  alia  opera  terminata  ad  efl 
tos,  et  qui   praedicatom  aliquod   divinum 
non  includunt.  Quod  vero  impii  j  latificatk) 
non  praeemineretoperibos  lerminatisadali- 
quid  involvena  prae  li  :at  i  i  n 
tenus   illud    involvunt,   adi  ipicnum 

erat,  ui  supervacaneum  repul  tveril !>.  Th. 
in  eoexplicando  immorari.  Unde  noll 
parb  itio  diminuta  dicen  la   l 

sed  correspondel  simpliciter  dubii  titulo. 
Quod  magis  apparebit  comparando  josti- 
ficationem  impii  aliia  operiboa  proxime 
relatis,  et  applicando  singulia  D.  Thom. 
doctrinam. 

45.  Si  ergo  impii  justificatio  comparetur 
Incarnationi,  dicendom  est  Incarnationem 
,  simpliciter  loqoendo,  praestantiua 
opos.  Qooniam  Incarnatio  habet  pro  ter- 
mino  qui  personam  divinam  Bubsistentem 
in  natura  creata  i  hic  aotem  termino 
infinite  nobilior,  quam  gratiasancl 
adquam  terminatur  impii  jostificatio;  et 
aliunde  Incarnatio  est  etiam  ex  parte  n 
excellentior,  siquidem  personalitaa  non 
commonicator  naturaa  per  edoctionem  sui 
e  subjecto,  sed  per  aimplicissimam  termi- 
nationem  :  ergo  absolote,  et  attentia  omni- 
bus,  opus  Incarnationis  est  Longe  nobilius, 
quam  impii  justificatio.  Praesertimcumgra- 
tia  unionis  hypostatica?  sit  supra  genos  gra- 
tiac  accidentalis,  el  caosa  illius,  ut  optime 
significavit  D.  Thom.  3  part.  qtmst.  7.  art. 


13,  in  corp.  ubi  ait :  c  Gratia  caus:tar  ui 
v  homine  ex  praesentia  divinitatia  :  sicut 
(f  lumen  in  aere  ex  pra  .   I  nde 

«  dicitor  Ezech.  ria  Dei  Israel  ingre- 

ir  viam  orientalem.et  torrasplen-     ^8- 

•  debat  a  majestate  ejus.  Praesentia  autem 

•  Dei  in  Christo  intelligitur  secundum 
i  unionem  humanx   natur.!     1 1    divinam 

im.  1'ndegratia  babitoalia 

•  intelligitor  utconsequens  hanc  unionem 
«  sicut  um.  v 

-e  difiicultas  circa 
modom  creatom  unionh 
ratum  cum  gratia  sanctifica:  fflH 

.     .  . 
praeed.  disp.   t,  <Iu'j.  7,  tium  1  15,  ubi  d. 

.  illum  mudum  r  cratia 

nobiliorem.  Qoo  I 

rt.    (ju 

iditur,  qoi  i  facta  i 
formaa  aot  quasi  rormas,  ill 

. 
mui. 
grat; 
dus  I 

so- 
lum  nni  I 

ulitu  linem,  quaten  . 
imit.iri    divinam    n 
unionia  iam 

iam  ut  terminal 
tum  onionia  hj  |  .pli- 

r    impii    j  .tius 

i  lim  ta  3  p  irt.  ubi  I 
priam  Be  lem  habel : 
D.  Thom.   i:i   i 
minit. 

.  cum  coni 
.. 
unius  in  ali 

aionia  non   esse  nobili  'ione 

impii;  conv  :i6ti 

•  simpliciter  1'rior  n 

lotionia  para  o  :uo- 

niam  conversio  uniusin  al 
ratione  ndn  est  opoa  maja 
qoidem  non  majorem  eminenti 

re    unum   ex   alio  nem 

totalem,  qoam  facere  r  :iihiIo  : 

itio  non  esl  s  justi:'. 

impii  :  i  rsio  unius  in  aliu  I 

generali  ratiom 
fectior  pra  licta  josl 

::do 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


655 


rendo  justificationom  cum  conversione  v.g. 
hominis  in  lapidem,  aut  e  contra;  perfec- 
tior  simpliciter  est  justificatio,  quam  con- 
versio.  Secunda  vero  ejusdem  resolutionis 
pars  ostenditur :  quoniam  licet  praedicta 
conversio  non  terminetur  per  se  vel  ad 
animam  Christi  Domini,  vel  ad  divinita- 
tem,  hae  quippe  non  constituuntur  in  spe- 
ciebus  ex  vi  formae,  sen  conversionis;  ter- 
minatur  tamen  per  se  ad  corpus  Christi, 
quodcumque   illud    sit,   sive  vivum,  sive 

D.  Tho.  mortuum,  ut  docet  D.  Thom.  3  p.  quxst.  8 1 , 
art.  4,  et  corpus  Christi,  sive  vivum,  sive 
mortuum,  importat  per  se  unionem  ad  per- 
sonam  Verhi,  ut  tradit  idem  D.  Thom.  3 
part.  quxst.  50,  art.  5,  ubi  hac  ratione  sal- 
vat,  quod  corpus  Christi  sit  idem  ante,  et 
post  mortem  Christi,  licet  habeat  diversam 
formam.  Modus  autem  substantialis  unio- 
nis  ad  personam  divinam  est  simplici- 
ter  perfectior,  quam  gratia  sanctificans, 
ut  diximus  num.  prxced.  Conversio  ergo 
panis  in  corpus  Christi  est  simpliciter  per- 
fectior.  quam  impii  justificatio,  quae  termi- 
natur  ad  gratiam. 

Anexce-     47.  Praeterea  conferendo  opus  justifica- 

dat  ma      •  ... 

ternita-  tionis  cum  maternitate  B.  Virginis,  vide- 
_!.emB.  tur  maternitatem  simpliciter  eminere,  et 
D.  Tho.  id  significari  a  D.  Thorn.  1   part.  quxst.  25, 
art.  6   ad  3,  ubi  ait :  Beata    Vircjo  ex  hoc, 
quod  est  mater  Dei,  habct  quandam  dignita- 
tem  infinitam  ex  bono  infnito,  quod  est  Deus; 
et  ex  hacparte  non  potest  aliquid  fieri  me- 
lius.  Sed  tamen  distinctione  opus  est,  quo- 
niam  praedicta  maternitas  potest  conside- 
rari  secundum  omnia,  quae  concurrerunt, 
ut  B.  Virgo  esset  digna  mater  Doi ;  et  hoc 
pacto  includit  gratiam  sanctificantem   in 
gradu    excellentissimo  :    unde    secundum 
hanc  rationem  rnaternitas  fuit  praestantius 
opus,  quam  cujuscumque  impii  juslificatio. 
Vel  potest  considerari   physice,   et  praecise 
secundum  quod  importat  generasse  Chris- 
tum   Dominurn,  et  abstrahit  ab  ulteriori 
dignitate  gratiao  sanclificantis.  Et  m  hoc 
sensu  asserendum  est,  graliam,  el  conse- 
quenter  justificationein  esse  praestantiorem 
prsdicta  rnaternitate.   Quao  est   sententia 
D  Aog.  d.  August.  lib.  de  tancta  virginilate,  cap.  3, 
ubi  asserit  beatiorem  fuisse  Mariam  perci- 
plendo  fidem  Christi,  quam  concipiendo 
carnem  Christi.  Quod  et  significavit  Chris- 
Luc  ii.  tus  Dominua  Luc  1 1,  quando  dicenti  :  Bea- 
tus  venier  qui  te  portavit,  etc.   respondit : 
Quinimo  beati  qui  audiunt  verbum  Dei,  et 
eustodiunt  illud.  Et  ratio  e»t,  quoniam  ma- 


ternitas  praecisive  sumpta  non  rectificat 
subjectum,  nec  illucl  constituit  particeps 
nalurae  divinae,  nec  importat  dignitalem 
continentem  eminenler  has  excellentias, 
quas  tamen  praestatgratiasanctificans.  Unde 
non  implicat  in  terminis,  quod  existens  in 
peccato  sit  mater  Dei  :  repugnat  autem, 
quod  habens  gratiam  sanctificantem  existat 
in  peccato,  ut  ostendimus  disp.  2,  dub.  4. 
Ergo  gratia  sanctificans  est  perfectior  ma- 
ternitate  Dei  sumpta  praecisive  a  gratia  ;  et 
consequenter  impii  justificatio  praeeminet 
maternitati  praedicto  modo  consideratae.  Nec 
D.  Thom.  Ioco  supra  relato  docet  opposi- 
tum  ;  sed  tantum  intendit,  quod  Deus  facere 
non  potest,  ut  B.  Virgo  sit  mater  melioris 
filii,  sicut  nec  quod  visio  beatifica  possit 
videre  meiius  objectum,  ut  ex  contextu 
liquet.  Minime  tamen  negat,  quod  Deus 
possit  facere  rem  meliorem  illa  materni- 
tate. 

48.  Quod  ad  miracula  attinet,  palam  se-  utrnm 
quitur  ex  dictis,  impii  justificationem  praes-niiracu. 
tare,  saltem  ex  parte  facti,  omnibus  mira-    ,1S- 
culis,    quae    gratiam    sanctincantem    non 
includunt,  utputa  resurrectioni  mortui,  vi- 
sus  restitutioni,  sanitatis  reparationi,  .  etc. 
Quod  significavit  Christus   Dominus  Joan.  Joan. U. 
14,  illis  verbis  :  Qui  credit  inme,  opera  qux 
ego  facio,   et  ipse  faciet,  et  majora  horum 
faciet.  Et  docet  D.  Chrysost.  hom.   3,   in 
epist.  ad  Iiehr.  et  hom.  37,  in  acta  Apost. 
D.     Gregor.    lib.    3   dialog.   cap.     17,    etD-Gieg. 
D.  August.  tract.  72,  in  Joannem.  Ratio  est, 
quoniam  omnia  dicta  miracula  terminantur 
ad  res  gratia  sanctificante  simpliciter  infe- 
riores,  utsunt  vita  naturalis,  visus,  sanitas, 
et  alia  hujusmodi  :  ergo  justificatio,  quae 
terminatur  ad  gratiam,  est  simpliciter  ex 
parte  rei  factae  perfectior,  quam  omnia  mi- 
racula,  quae  ad  ipsam  gratiam  non  termi- 
nantur  :  sicutob  eandem  proportionabiliter 
rationern  praeeminet  operi  creationis,    ut 
conslat  ex  supradictis  num.  1G.   Diximus, 
qux  non  terminantur  ad  gratiam ;  quoniam 
potest  dari  justificalio  impii  miraculosa,  ut 
dub.seq.  vidobimus :  cui  proinde  miraculo 
nonanteponimusjustificationem  impiisine 
miraculo  factam. 

49.  Denique  comparandoimpii  justifica-Anjusti. 
tionom  cum  juslificatione  non  impii,  sup- inip^iTit 
posilo  quod  utrobiquo  gratia  in  eadem  in-  perfeo- 
tensiorni  infundatur,   diccndum   est,   esse   impii 
aequalea  ex  parte  rei  factaaj  omiuoro  tamen  J^lJj.' 
adhuc  justificationem  impii  (,'x  jiartomodi, 
et  in  ratione  boneficii.  Prior  pars  consec- 


D.Chrys. 


Go6 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


D.  Auz. 


D.Laur. 
Jlislin. 


D.  Tlio. 


Dispelli 
t  ur  «jiut»- 

dain  ob- 
jectio. 


iarii  satis  cx  se  liquet.  Posterior  autt-m 
facile  ostenditur,  quoniam  justificatio  impii 
suprainfusionemgratias  addit  remissionem 
peccatorum,  quac  est  maximum  beneficium, 
et  in  quo  singulariter  splendet  divina  mise- 
ricordiarergo  ex  hac  parte  praeeminet  jasti- 
ficationi  innocentis.  Quac  est  sententia 
D.  August.  loco  proxime  citato,  ubi  ait : 
«  Sed  inccelis  sedes,  Dominationes,  Potes- 
«  tates,  Archangeli,  Angeli  opera  sunt 
«  Christi.  Nunquid  ctiam  his  operibus  ma- 
«.  jora  facit,  qui  operante  in  se  Christo  coo- 
«  peratur  salutem  aoternam,  ac  justificatio- 
«  nem  suam?  Non  hic  audeo  praecipitare 
«  sententiarn  :  intelligat  qui  p  I  j  licet 
«  qui  polest,  iitrum  majus  sit  justos  creare, 
«  quam  impios  justificare?  >  Statim  • 
quacstionom  elegantissime  solvit  hi 
Ccrtr  si  xqualis  est  utrumqx  .  hoc 

majoris  rst  rdiw;  hoc  est  enim 

gnuin  pietatis  sacramentum,  etc.  Etsimilia 
docent  D.  Laurentius  Justini  in.  in  fascicul. 
amor.  el  D.  Thom.  ad  locum  cit.  Joan.  lect. 
."».  hnmi)  divina  etiam  potentia  singulariter 
splendel  in  impiijai 
quam  tradit  D.  Thom.  1    part.  qv 
art.  3  ad  3,  ubi  ait :   i   Dicendum,    q 
«  dh  ina   potentia  osten  lil  ir   maxime   in 
«  parcendo,  et  mi 

«  ostenditur,  Deom  1.  d  imam  p 

i  tatem,  quod  libere  peccata  dimittit.  Ejus 

enim,  qui  superioris  I 
«  est  liberum  peccata  cond  n  in 

no.  Ndc  refert,  si  objicias,majua  absolote 
esse  donum  innocentiae,  quam  donum 
nitentiaa.ul  docetD.  Thom.  2,  2,quxst.  106, 
urt.  2  ;  ergo  justificatio non  impii,  sivein- 
nocentia,  est  absolute  majus  bonum,  quam 
impii  justificatio.  Hoc,  inquam,  n>>n  refert, 
sed  ex  aequivocatione  procedit.  Quam  ut  vi- 
temus,  praemittendum  est,  quod  innocentia 
potest  multipliciter  accipi.  Primo  pro  sola 
carentia  peccati,  ut  si  homo  con  leretur  in 
puris.  Secundo  pro  immunitate, 
vatione  a  peccato  originali,  quam  aliqois 
ex  vi  modi  suae  conceptionis  contracturus 
fuisset.  Tertio  pro  justitia  continua  totins 
vitae  sine  interruptione  per  peccata  morta- 
lia.  Quarto  denique  pro  justificatione  ejus, 
qui  nec  in  re,  nec  in  debito  sopponitur  ha- 
buisse  peccatum. 

In  prima  ergo  acceptione  innocentia  non 
differtadono  creationis  hominis,  vel  An- 
geli  ;  etita  est  minus  bonum.  quam  impii 
justificatio,  vol  poenitentia.  In  seconda  vero 
considerationepotest  innocentiaesseae  [uale 


D.Tbo. 


bonum  ex  parte  rei  factae,  seo  gi  >m- 

municatrc,  quamjustificatioimpii;  siqui 
utrobique   communicatur  gratia  sanctifi- 
cans.  Aliunde  etiam   pra?dicta  innocentia 
est  majus  opus  in  ratione  beneficii,  quia 
supposito  eodem  b.Tmino  a  quo,  nempe  , 
cato  originali  (quod  in  justificatione  com- 
muni  impiorum  concurrit,  et  in  collatione 
praedictae  innocentiDG  non  adfuit,  sed  infuis- 
set)   major  quaedam,   et  magis    anti< 
Liberalitas  splendet  in  j  innocentiae 

collatione;  quanto  plus  est  impedire  macu- 
lam  peccati.  ne  insit,  quam  illam  jam 

rtia  aut 
ratione    p<  '  tlitas   ex    parte 

.p,  sive  rei  factae,  inter  jostificati» 
impii,  et  innocentiam  :  men  illa  in- 

majus  bonum, 
snpra  donurj  tntis,  et  rei 

•riginalia  addil  insigne 

locet 
I  Qom  innocentiae 
aitentise. 
in  qnarta,  et  nltim 
impii  justificati  -num  acqua 

d   impii 
aliunde  im] 

iivinam  mi 
liam,  ut  nui  imus: 

lute  valet  dici  i 
51.  1  elacet  perl 

impii 

ocalofl  die,  -nus,  ut 

|     :• 

.   imini:.  :>ti- 

n  oblatum,  qu> 
dit  bonom  n  iror 

ubi  inter  alia: 
quod     hristus 
ple  Eacit  :  unum  si:. 

i  licel  ci 

•peratur  in 

nobis,  u  i  I 

Pi  ;  '  quod  vivificatur   ino  pius. 

.  isti  .inus,  quai  sunt 

mmunia  credenti.  El  eel  opos,  quod 
:t  Christus  in  :.  -nc  no- 

i  bis;  qoia  •  cumque  credit 

:  fit  in  n  '  in  me 

i  etiam  per  me  ipsum,  scilicet  per  liberum 
u  arbitrium.    \'n  le 

i  aotem  Dei 

i  mecam.  Kt  de  istis  dicil  :  [ua  ego 

i  facio,  et  ipse  faciet,  et  d  horum 

iet 


vujrn  iq- 


lmpii. 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


G57 


«  faciet.  Quia  majus  est  justificare  impium, 
«  quam  creare  coelum,  et  terram.  Nam 
«  justificatio  impii,  quantum  est  de  se,  per- 
«  severat  in  aeternum.  Sapient.  I :  Sapientia 
«  perpetua  est :  ccelum  autem,  et  terra 
«  transibunt,  ut  dicitur  Luc.  21.  Item  quia 
«  opus  corporale  ordinatur  ad  spirituale  : 
«  coelum  autem,  et  terra  opus  corporale  est, 
« justificatio  vero  impii  opus  spirituale.  » 

DUBIUM  IV. 

Utrum  justificatio  impii  sit  opus 
miraculosum. 

Non  possumus  hanc  difficultatem  conve- 
nienter  resolvere,  nisi  prius  breviterexpo- 
nendo,  in  quo  consistat  propria  miraculi 
ratio.  Hinc  enim  apparebit,  an  justificatio 
impii  inter  opera  miraculosa  recenseri  de- 
beat,  vel  non. 

§1. 

Observanda  pro  dubii  decisione. 

Conditio  52.  Prima,  et  generalis  conditio,  quae  ad 
fjfjs"  verum  miraculum  requiritur,  est  quod  a 
admira-  soi0  Deo  fieri  valeat.  Cujus  rationem  pro- 
D. Tho.  ponit  D.  Thom.  1  part.  quxst.  108,  art.  4, 
his  verbis  :  «  Dicendum,  quod  miraculum 
«  proprie  dicitur,  cum  aliquid  fit  prac-ter 
«  ordinem  naturae.  Sed  non  sufficit  ad  ra- 
«  tionem  miraculi,  si  aliquid  fit  praeter 
«  ordinem  alicujus  naturae  particularis  . 
«  Quia  sic,  cum  aliquis  projicit  Iapidem 
«  sursum,  miraculum  faceret,  cum  hoc  sit 
«  praeter  ordinem  naturae  lapidis.  Ex  hoc 
«  ergoaliquid  dicituresse  miraculum,quod 
«  fit  prroter  ordinem  totius  naturao  creatae, 
«  Hoc  autem  non  potest  facere,  nisi  Deus. 
%  Quia  qaidquid  facit  Angelus,  vel  alia 
a  quaecumque  creatura  propria  virtute  , 
"  hoc  fit  -ocundum  ordinom  naturae  creatae 
"  fcum  enim  creatora  si t  essentialitor  in- 
<(  tra  pr&dictum  ordinem,  noquit  illum 
«  nec  in  euendo,  nec  in  operando  egredi). 
t  Bt  Bic  non  est  miraculum.  I  nde  rolin- 
i  qnitur,  quod  solus  Dous  miracula  facere 
po  it,  n  H;oo  voro  conditio,  licot  ad  mi- 
raculum  desideretar,  attaiwnnonconver- 
titur  cum  ipso  ;  plnra  qnippe  sunt,  qua>  a 
Deotantum  fieri  possunt;  ot  nihilominus 
non  babent  rationem  miraculi,  ut  creatio 
Angoli,    qosproinde  solum  impropriodi- 


cuntur  miracula,  vel  potius  opera  mirabi- 
lia,  ut  significavit  idem  D.  Thom.  inprxs. 
art.  10,  ubi  ait :  «  In  operibus  miraculosis 
«  tria  consueverunt  inveniri  ,  quorum 
«  unum  est  ex  parte  potentiae  agentis,  quia 
«  sola  divina  virtute  fieri  possunt  ;  et  ideo 
«  sunt  simplicifer  mira,  quasi  habentia 
«  causam  occultam,  ut  in  primo  dictum  est. 
«  Et  secundum  hoc,  tam  justificatio  impii, 
«  quam  creatio  mundi ,  et  universaliter 
«  omne  opus,  quod  a  solo  Deo  fieri  potest, 
«  miraculosum  dici  potest.  » 

53.  Ad  praecedentem  conditionem  redu-A1^n" 
citur  alia  ,  quae  est  communis  omnibuscommu- 
miraculis,  nempe  habere  causam  simplici-D.  Tiio. 
ter  occultam,  ut  docet,  et  explicat  D.  Thom. 
1  part.  qu$st.  105,  art.  7,  his  verbis  :  «  No- 
«  men  miraculi  ab  admiratione  sumitur. 
«  Admiratio  autem  consurgit,  cum  effectus 
«  sunt  manifesti,  et  causa  occulta.  Sicut 
«  aliquis  admiratur,  cum  videt  eclipsinso- 
«  lis  et  ignorat  causam,  ut  dicitur  in  prin- 
«  cipioMetaph.  Potest  autemcausa  effectus 
«  alicujus  apparentis  alicui  esse  nota,  quae 
«  tamen  aliis  est  cognita.  Unde  aliquid  est 
«  mirum  uni,  quod  non  est  mirum  aliis. 
«  Sicut  eclipsin  solis  miratur  rusticus,  non 
«  autem  astrologus.  Miraculum  autem  di-  ' 
«  citur  quasi  admiratione  plenum,  quod 
«  scilicet  habet  causam  simpliciter,  et  om- 
«  nibus  occultam.  Haec  autem  est  Deus. 
«  Unde  illa,  quae  a  Deo  fiunt  praeter  causas 
«  nobis  notas,  miracula  dicuntur.  »  Caete- 
rum  haec  conditio,  sicutet  praecedens,  non 
convertiturcummiraculo  proprie,et  stricte 
dicto  :  sed  latius  patet,  quam  illud.  Quam- 
vis  enim  de  ratione  miraculi  sit  habere 
causam  occultam;  nihilominus  non  omnia, 
quae  causam  ignotam  habent,  sunt  proprie, 
et  stricte  miracula.  Alioqui  omnia,  quae 
Deus  circa  praodestinatos  operatur  in  nego- 
tio  salutis,  miracula  dicerontur  ;  quippe 
quae  habent  rationes  'summe  latentes,  quas 
specialiter  admirans  Apostol.  ad  liom.  ll,AdRom. 
dixit  :  0  allitudo  sapientix,  et  scientix  Dei, 
quam  incomprehensibitia  sunt  judicia  ejus,  et 
investigabiles  vix  ejus  !  Quao  tamen  licet 
mira  sint,  miracula  tamen  non  appolla- 
mus,  ut  patot  ex  communi  Sapientum  ac- 
ceptione.  Convenit  igitur  omni  miraculo 
habere  causam  simplicitor  latentem  ;  per 
hoc  tamon  non  assequitur  propriam,  et 
specialom  rationem  miraculi,  sed  ulterius 
oportet  explicare  rationem  ejus  constitu- 
tivam. 


658 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


Specia- 

lior  mi- 

raculi  ra- 

tio. 

D.  Aug. 


D.  Tlio. 


Num.  5. 


Potrus 

(Jalatin. 


54.  Quidam  dicunt,  propriam  rationem 
miraculi  sitam  essein  eo,  quod  raro  contin- 
gat,  et  pracler  ordinarium  rerum  cursum. 
Idque  videtur  significasseD.  August.ho.  3, 
de  Trinit.  cap.  5,  et  tract.  $,in  Joan.  sic  mi- 
raculum  describens  :  Miraculum  est  aliquid 
ardaum,   et  insolitum  swpfa  facultatem  na- 
turx,  et  pr.xler  spem  admirantis  apparens. 
Sed  haec  conditio,   nisi  amplius  explicetur, 
adhuc  non  explicat  propriam,  et  specialem 
miraculi  rationem.   Tum  quia  aliqua  pro- 
digia,  et  monstra   sunt,  quae  raro  contin- 
gunt,  et  quao  practergrediuntur  ordinarium 
cursum  rerum  ;  quae  tarnen  non  sunt  rigo- 
rosa  miracula,  sed  possunt  per  daemones, 
aut  alias  causas  creatas  fieri.  Tum  etiam.  et 
praeci|)ue,  quia  non  est  contra  veram  ratio- 
nem  miraculi   fieri  frequenter,  ut  patetio 
frequentissima  conversionepanis  in  corpus 
Christi  ;   quam  tamen  D.  Thom.  in   otlicio 
de  corpore  Christi  appellat  miraculorum 
maximiun.    Simililer  quod  singulis   diebus 
perspatium  quadraginta  annorum  descen- 
deret  manna  circa  castra  filiorum  Isi 
magnum  miraciilum  erat  ;  fuit  tamen  fre- 
quentissimum.   Mem  contingebat   in  aqua 
zelotypiaa,  quae  putreacere  faciebat  femnr 
adulterae,  ui  habetur  Nutn.  5,  el  in  san- 
guine  sacrificiorum,   qni  non  inquinabat 
templum  :  et  in  aspersione aangoinis  oon 
maculantis  vestes  :  et  in  templu  lh 
mitano  capiente  quoscumque  sine  nnmero, 
et  in  aliis  miraculis  Legis  antiqoa,  .:  .  ••  r--- 
fert  Petrus  Galatinua   lih.  4,  cav.  B 
Pariter  temporibus  Apostolorum  miracula 
frequentissime  eveniebanl  ,  qnin    ei  hac 
frequentia  veram  rationem  miraculi  amit- 
terent.  Vera  ergo,  el  propria  miraculi  ratio 
non  in  eo  praecise  consistit,  quod  aliqnid 
raro  contingat.  Nec  D.  August.  per  verbnm 
insolitum,  id  significavit,  Bed  magisexpree- 
sit  excessum  supra  modum  naturae  inna- 
tum,  ut  ex  dicendis  constabit,    et  docet  D. 
Thom.   in  2,  dist.  18,  quast.  1,  art.  3od  2, 
ubi  ait  :  «  Insolitum,  quod  in   definitione 
«  miraculi  ponitur  ,   non  dicit   rationem 
«  facti,   sed  excludit  solitnm  cursum  na- 
«  turae.  Unde  etsi  qnotidie  caeci  illumina- 
«  rentur,   nihilominus  miraculum  esset  ; 
«  quia  prseter  cursum  naturalem,  qui  no- 
«  bis  est  consuetus,  contingeret.  » 

Propter  haec  alii  explicant  veram  ratio- 
nem  miraculi  per  hoc,  quod  sit  opus  exce- 
dens  totam  facultatem  naturae.  Sed  hae 
expositio,  si  vera  est,  evincit  omnia  opera 
supernaturalia    esse   miracula  ;  excedunt 


enim  totum  ordinem,  et  facultatem  natu- 
rae.  Et  ita  credere,  sperare,  et  di  pef 

actus  supernaturales  erunt  miracula  ;  et  si- 
militer  miraculis  accensenda  forent  cuncta 
auxilia,  et  dona  supernaturalia,  et  multo 
magis  impii  justificatio,  de  qua  disputamus 
in  pracsenti.Id  autem  est  cuntra  communem 
omnium  opinionem  ,  quac  non  consuevit 
praedictaoperamiraculavoca:  :iuc 

oportet  assignare  in  quo  vera  ratiomiraculi 
sitasit.  Circaqu  rmodo*  hactenus 

relatos.sunt  alii  plures  dicendi  modi  minus 
principales.qui  possunt  videriapod  I>annez  Baanex. 
1  pari.  qumst.  1' ».",'/;•/.  7,  Arauxi 
rium  Martinez  in  praesenti.  Kx  eorum  au- 
tem  impugnatione  i:.  ,in  quo 

imus  ei  .iraculi  c«jii5ti- 

tuer»  :iim  consistit  in  eo,  quud  opus 

I  j  nam 
contingit  opos  i  iturale,  et  non 

im,  ut  const it  »\  u  um 
praecedenti  ;   et  cuntm_ 

im  esse  naturah  _!um, 

ut  cum    restitnitor  va. 

rem  factam  pro  ven  ili  rati 

I 
vel q  :.  \cl  1.  'lus 

•  qaippe.ut  const  a  ex  supra  tietit, 
in  miraculo  interveniunt, 
vel  illod  it. 

autem  non  alia  apti 
im  rationem  miracnii  occorrit,^ 
tnatura  inei-   j*J? 

tatem  modi,  quo  forma,  rel  actoaalicui 
potentiae com  is, adeiercitium,  aut    ;. 

itium  reducltur.  Pro  cujus  in- 
tellig  d  quael 

res,  et  forma  :iti.a?  cl  i 

et  ideo  .-i  forma  est  natnrali 

:iti.e  naturali  ;  et  si  fuerit  supernatu- 
ralis,  correepondel  itiali  | 

In  quo  sensu  omnis  habitodo  potentia 
formam  sibi  direct  .  di- 

ll  naturalis.  I  .  po- 

tenti.e  ab  intrinseco  COnveniens,  it  ad 

formam  entitative  natui 
mam  entitative  BOpematuralem  ;  bao  enim 
diversitas  de  materiali 
tum,  sive  coaptationem  inter  potent 
actum  sibi  directe  corrt  atem.  Unde 

potentia  obedientialis  natoraliter,  boceat 
ab  intrinseeo  .  el  ex  propriia  pradicatia 
comparator  ad supernatuxalem  actum. 
formam  ;  nec  enim  su!  aptu 

potont. 


DISP.  IV,  DUB.   IV. 


650 


potentise  obedientialis  alium  terminum 
respicit,  quam  supernaturalem,  cum  in  hoc 
ejus  quidditas,  et  natura  sitasit.  Et  in  hoc 
D.Tho.  Sensu  dixit  D.  Thom.  in  praesenti,  quod 
naturaliter  anima  est  gratix  capax  ;  eo  enim 
ipso,  quod  facta  est  ad  imaginem  Dei,  capax 
est  Deiper  gratiam,  ut  August.  dicit.  Quia 
nonasserit  potentiam  animae  ad  habendam 
gratiam  esse  naturalem,  ut  quidam  minus 
recte  exponunt  obscurantes  textum;  notum 
quippe  erat  S.  Doctori,  potentiam  ad  gra- 
tiam,etvirtutes  infusas  esse  obedientialem, 
ut  ipse  tradit  quxst.  \,de  virtutibus,  art.  10, 
et  qusost.  12,  de  veritate,  art.  3  ad  18,  et 
alibi.  Sed  dixit  capacitatem  animae  ad  ha- 
bendam  gratiam,  quae  utique  est  potentia 
obedientialis,  esse  naturaliter,  hoc  est,  ab 
intrinseco,  et  suapte  conditione  ab  ipsam 
gratiam  ;  quia  essentialiter  respicit  talem 
actum. 
nuatfo  ^*  Rursus  quaelibet  potentia,  sive  natu- 
eju^dem  ralis,  sive  obedientialis  sit,  eo  ipso  quod 
irinac.  deterrninatum  terminum  respicit,  vendicat 
etiam,  et  determinat  specialem  modum, 
per  quem  debet  ad  exercitium  reduci. 
Verbi  gratia,  potentia  naturalis  materiae 
ad  habendam  animam  exposcit  deter- 
minata  accidentia,  per  quae  disponatur,  et 
trahatur  ad  animae  unionem.  Et  similiter 
potentia  obedientialis  animae  ad  habendam 
gratiam  postulat  determinari  per  aliquas 
dispositiones  ejusdem  ordinis,  etseeundum 
varias  subjectorum  conditiones,  ut  expli- 
cuimus  disp.  prxced.  dub.  5.  Et  quia  Deus 
movet  de  facto  omnia  sicut  aptasuntmo- 
veri,  et  providet  cunctis  rebus  secundum 
earum  conditionem,  et  nnturam  ;  idcirco 
per  hunc  ordinarium,  etcommunem  rerum 
cursum  innotescit  nobis,  quid  omnibus  re- 
bus  ex  suapte  coriditione  intrinseca  in  or- 
dine  tam  naturali  ,  quam  supernaturali 
conveniat.  Sed  quia  Deus  operari  valet  con- 
tra,  et  supra  rerum  exigentiam,  et  hanc 
efficaciamquandoquo  ostendere  vult;  prop- 
terea  non  semel  reducit  rerum  potentias, 
et  capacitates  ad  exercitia  ex  parte  modi 
sibi  npn  convenientia.  Et  in  iis  eventibus 
intervenit  miraculum,  sive  efiectus  sit  in 
seipao  entitati ve  uaturalis,  ei  praecontentus 
in  virtutepotentis,8ivenon.Sicutenim  haec 
differentia  de  materiali  se  habet  ad  inna- 
tam  habitudinem  inter  potentiam,  etactum 
pi  pondi  ntem,ut  mpra  dicebamus: 
itaetiamse  habetde  materali,  ut  praedicta 
babitudo  non  attendatur,  etexercitium  non 
habeat  modum,  quem  r*xigit  potentia.  Qua- 


mobremlicet  potentiasitnaturalis,  etactus 
ab  ea  inspectus  naturalis  sit  ;  si  tamen  re- 
ductio  non  fiat  juxta  modum  exactum  a 
poteritia,  et  actu,  miraculum  intervenit.  Et 
ita  accidit  in  resurrectione  mortui  ;  nam 
licet  anima  sit  forma  naturalis,  ct  secun- 
dum  se  praecoritlneatur  in  potentia  na- 
turali  materiae;nihilominusquiapetituniri 
modo  naturali,  media  generatione,  et  aliis 
dispositionibus,  quae  in  ejus  ratione  non 
reperiuntur,  idcirco  resurrectio  est  simpli- 
citer  miraculum.  Econtra  vero  visio  beati- 
fica,  licet  supernaturalis  sit  ;'quia  tamen 
continetur  in  potentia  obedientiali  hominis 
elevati  per  lumen  gloriae,  et  per  gratiam 
consummatam,  et  suapte  natura  petit  a 
praedicto  principio  elici,  nec  vendicat  sibi 
alium  productionis  modum  ;  proptereaejus 
elicientia  miraculosa  non  est.  Sicut  e  con- 
verso  si  fieret  alio  modo,  miraculum  dice- 
retur,  sicut  contingit  in  Paulo.  Quae  satis  Nota. 
evincunt  rationem  miraculi  regulandam 
nonessepenes  qualitatem  effectus  inseipso, 
sed  penes  modum,  quo  fit  ;  ut  tunc  alicujus 
rei  productio  dicatur  naturalis,  seu  non 
miraculosa,  quando  fit  secundum  modum, 
quem  potentia  et  actus  sibi  correspondens 
exposcunt:  miraculosa  vero  dicatur  quando 
fit  contra,  vel  supra  talem  modum ;  sive  id 
raro,  sive  frequenter,  et  sive  in  effectibus 
naturalibus  contingat.  Verum  quidem  est, 
effectus  miraculosos  communiler  dici  su- 
pernaturales  ,  quia  excedunt  capacitatem 
innatam,  saltem  ex  parte  modi ;  et  simili- 
ter  in  paucioribus  contingere,  quia  Deus 
communiter  loquendo  operatur  secundum 
modum,  quem  ipsae  res  tam  in  ordine  na- 
turali,  quam  supernaturali  sibi  determi- 
nant  ab  intrinseco.  Sed  tamen  his  etiam 
conditionibus  deficientibus,  salvatur  vera 
ratio  miraculi  per  hoc,  quod  aliquid  fiat 
supra  modum,  vel  modo  contrario,  quam 
postulat  tum  res  secundum  se,  tum  poten- 
tia,  cui  per  se  correspondet. 

Hanc  doctrinam  satis  aperte  tradit  D.  Coniir- 
Thom.  in  prses.  arl.    10,   tn  resp.  ad  6,  uDiiUyC(ioc- 
ait :  «  Dicendum,  quod  sapienliam,  et  scien- g|n^ 
«  tiam   homo  natus  est  acquirere   a  Deo 
«  per  proprium  ingenium,   et  studium  jet 
«  ideo  quando  praeter  hunc  modum  homo 
«  sapiens,  vel  sciens  efliciiur,  est  miracu- 
a  lum.»  Ubi,  ut  vides,  non  revocat  S.  Doc- 
tor  rationem  miraculi  ad  rem  factam,  sed 
ad    modum  quo   fit.    Et  similitcr    I  part. 
qurest.   105,  art.  7  ad  2,   explicans  dilTini- 
tionem  miraculi  ab  August.  tradilam  in- 


660 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  MPIL 


Prima 

oonclu- 
lio. 

I).  Tho. 

Cajct. 
Araiuo. 
Gregor. 
Mariin. 
Montes. 

Vasq. 

Suarcz. 

Batlo 

funda- 

mcnta- 

lis. 


quit :  «  Dicendum  quod  arduum  dicitur  mi- 
«  raculum,  non  propter  dignitatem  rei,  in 
«  qua  fit,  sed  quia  excedit  facultatem  natu- 
«  rae.  Similiter  etiam  insolitum  dicitur,  non 
«  quia  frequenter  non  eveniaf,  sed  quia 
«  est  praMer  naturalem  consuetudinem  ■ 
(sive  modum  singulis  rebus  in  proprio  or- 
dine  convenientem  ) ;  «  supra  facultatem 
«  autem  naturae  dicitur  non  solum  propter 
«  substantiam  facti,  sed  etiam  propter  mo- 
«  dum,  etordinem  faciendi.  »  Et  idem  col- 
ligitur  ox  iis,  qua»  docet  quxst.  6,  de  poten- 
tia,  art.  1  et  2,  et  lib.  3,  contra  rjcntcs,  cap. 
100,  curn  sequentibus.  Addendam  tamen  est, 
quacdam  esse  miracula,  qua)  dicuntur  talia 
non  solum  ex  parte  modi,  sed  etiam  ex 
parte  facti;  quia  videlicet  nec  ordo  natara- 
lis,  nec  ordo  supernataralis  postulant  tales 
efTectus,  sed  contingunt  supra  totam  exigen- 
tiam  rerum  in  omni  ordine  :  cujusmodi 
sunt  coexistere  duocorpora  in  eodem  loco, 
retrocedere  solem,  et  alia  quae  recenset  I). 
Thom.  locis  proxime  relatis,  ubi  varius  mi- 
raculorum  lit.    IIi>  80] 

sitis 

§  n. 

Resolvitur  difj  juacta  mentem 

i>.   Thotns. 

57.  Dicendum  est  primo  justificationem 
impii.  ut  commaniter  fit,  non  esse  mira- 
culum  proprie,  et  stricte  dictam.  itt  D. 
Thom.  in  praesenti,  quem  sequantur  C 
Arauxo,  Gregorius  Martinez,  Montesii 
Vasquez,  et  alii  ejus  Interpretes,  et  Suarez 
lib,  7,  de  gralia,  oap.  25,  num.  17.  Fan 
mentum  est,  qaoniam  ad  miracalam  pro- 
prie,  et  stricte  dictam  non  Bufficit,  q 
effectus  sit  supernataralis,  sed  requiritur, 
qnodinsua  productione careal  modo, quem 
suapte  conditione  intra  proprium  ordinem 
poscit :  atqai  justificatio  impii,  licet  sit  opus 
supernaturale,  nihilominos  commaniter 
fit  secundum  modam,  qaem  gratia  sancti- 
ficans  suopte  ordine  intra  ordinem  soper- 
naturalem  exposcit  :  ergojustificatio  impi i , 
ut  communiter  fit,  non  esl  miracalum  pro- 
prie,  et  stricte  dictam.  Major  oonstat  ex  iis, 
qua?  £  praecedenti  praenotavimas.  Minor 
autem  suadetur,  quia  gratiajustificans,  qua 
parte  est  supernaturalis,  petit  produci  a 
Deo-.et  qua  parte  est  forma  accidentalis, 
petit  fieri  per  eductionem  ex  praesnpposito 
subjecto ;  et  denique  qua  parte  est  forma 


valde  perfecta,  po^tulat  introduci  depen- 
denter  a  dispositionibus,  vel  habitualil 
vel  actualibus,  secundum  diver 
torumconditiones,  ntdisp.prmced.dub.ti  ex- 
plicuimus  :  sed  h&i  omnia  communiter 
concurrunt  in  productione  gratiao  justifi- 
cantis,  atque  idco  in  justific  I  DQpii,  nt 

communiter  fit  :  ergo  justificatio  impii,  ut 
communiter  fit,  habet  illum  moium,  quem 
suapteconditione  intra  proprium  urdinem 
poscit. 

Confirmatur  primo.  quia  justificatio  im- 
pii  non  j  -se  miraculum  proprif.  el 

stricte  dictui  erali  ratiom 

est  supra  facultatem  nat 
naturalem  ordin 
motivo  evinceretor  actus 
randi.  et  1 
proprie  loqa 

admittendum  :  tum  m  - 

muni  Docti  ram  .  tum  q  u  po- 

sito  1 

lloruni 
ter  ei  tus 

vitales  so  •  '  j  isti- 

ficatit»  impn  un,  i  1 

•.  ijiii  i  intr  : 

m,  in  ito, 

hoc  est  contrarii  ju?tifi- 

. 

.'.10- 

nem  impii,  ut  commun  utingit,  non 

lum 

:i   tani   .  :iti.    quam 

•iti.p  ol  i  or- 

ium 
productionis  .,  quam  illam,  qa 

itur.  Erg  mpii,  ut 

comi  m  pro- 

prie,  et  stricte  dictn 

afirmatai  ri-  coour- 

men,  qao  l  l  >.  Thom.  in  i  .  ^*1"* 

mortai,  et  impii  justiftv  •  iit : 

qaoniam  i  !■ 

est  miracaloa  rma 

naturalis  indom 

potenU 
nihilominua  in  resai  unitur 

illi  secandam  m  mpe 

media  generatione,  •  'venienti 

dispositiooibas,  quibus  mati  ria- 

tur  .-  se  1  gr  itiaj  istifi  :  ins  impiam,  ut  com- 
munit.T  itar,  commanicatar 

secandum  modam,  quem  ipsa  gratia  suapte 
conditione  ab  intrin  -tulat,  videlicet 

per  actionem  Dei,  et  kioniboi 

em 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


661 


ejusdom  ordinis,  vel  habitualibus,  vel  ac- 
tualibus,  ut  tota  disp.  prxced.  explicuimus  : 
ergo  productio  gratiae  justificantis  impium 
non  est  miraculosa,  et  consequenter  nec 
impii  justificatio. 
Eobora-  Ad  ha3c  ,  potentia  naturalis,  hoc  est, 
^pUus?"  suapte  conditione  ab  intrinseco  respondens 
gratiac  justificanti  impium,  non  est  alia, 
quam  potentia  obedientialis  animae  :  ergo 
per  hoc,  quod  gratia  justificans  impium 
fiat  ex  potentia  obedientiali,  non  impedi- 
tur,  quod  fiat  ex  potentia  sibi  ab  intrinseco 
respondente,  et  a  qua  directe  respicitur  ; 
atque  ideo  nulla  inversio,  vel  alteratio  or- 
dinis  intervenit  in  productione  praedictae 
gratiae.  Potentia  autem,  quae  directe  corres- 
pondet  animae,  non  est  potentia  obedien- 
tialis,  sed  potentia  naturalis,  et  ut  determi- 
nabiiis  per  naturales  dispositiones  :  ergo 
cum  in  resurrectione  impii  anima  reunia- 
tur  materiae  secundum  potentiam  non  na- 
turalem,  sed  obedientialem,  sequitur  quod 
invertatur  ordo,  et  modus,  quos  unio  ani- 
mae  ad  materiamsuapte  naturaposcit.Unde 
licet  justificatio  impii  ex  parte  rei  factaesit 
supernaturalis,  secus  vero  resurrectio  mor- 
tui  ;  nihilominus  ex  parte  modi  ( in  quo 
potiusconsistit  ratio  miraculi )  resurrectio 
excedit  justificationem,  et  magis  elevatur 
supra  potentiam  maleriae,  quam  justificatio 
supra  potentiam  animao.  Et  hanc  diversi- 
tatem  respiciens  D.  Thom.  asseruit  in 
praesenti  :  «  In  quibusdam  miraculosis  ope- 
«  ribus  invenitur,  quod  forma  inducta  est 
«  supra  naturalem  potentiam  talis  mate- 
-  riae ;  sicut  in  suscitatione  mortui  vitaest 
«  supranaturalem  potontiam  taliscorporis. 
«  Et  quantum  ad  hoc  justificatio  impii  non 

-t  miraculosa,  quia  naturaliter  (  hoc  est 

ab   intrinseco,  et  secundum   conditionem 

rci  pro  lucendae )  anima  est  gratiae  capax; 

«  eo  enim  ipso,  quod  est  facta  ad  imaginem 

"  Dei,  c  :  Dei  per  gratiam.  » 

owec-  !  objicies  :  sicut  ffratia  justificans 

"°-    nequit  fieri  ex  alia  potentia,  nisi  ex  poten- 

tia  obedientiali :  ita  resurrectio  nequit  fieri 

lem   obedientiali  potentiaj  et 

nihilominu  |  opua  miraculo- 

sum,  quamvis  fiat  ndum   potentiam, 

quam  ox  suapto  conditione  postulat  :  ergo 

pariterquai  itiajustificans  fiatsecun- 

durn  potentiam  obedientialem,  quam  per 

nibilominus  opus  rniracu- 

im  ;  e1  proinde  corruit  discrimen  a  no- 
gnatum. 
ndetur  unionem  animao  ad  mato- 


riam  ,  quao  in  resurrectione  intorvenit,  Diruitur 
posse  dupliciter  sumi  j  uno  modo  in  rationo 
unionis,  et  secundum  substantiam  :  et  hoc 
pacto  est  naturalis,  et  correspondot  prima- 
rio  et  secundum  se  naturali  capacitati  ma- 
teriae.  Altero  modo  in  ratione  reunionis,  et 
secundum  modum  quo  in  resurrectione  fit, 
et  ita  reduplicat  conceptum  sibi  accidenta- 
liter  convenientem,  secundum  quem  cor- 
respondet  potentiao  non  naturali,  sed  obe- 
dientiali.  Et  quia  haec  posterior  ratio  non 
destruit  priorem.sed  illam  supponit;  prop- 
terea  unio  animae  ad  materiam  per  resur- 
rectionem  non  fit  absolute  secundum  quod 
ipsa  unio  suapte  conditione  postulat,  nec 
correspondei  illi  potentiae,  quam  unio  se- 
cundum  se  respiciebat.  Quamobrem  prae- 
dicta  unio  est  simpliciter  miraculosa,  utpote 
facta  praeter,  et  contra  modum,  quem  unio 
secundum  se  postulabat.  Et  idem  dicen- 
dum  est  de  restitutione  visus,  et  subita  re- 
paratione  salutis,  et  reproductione  earum 
rerum,  quae  primario,  et  per  se  correspon- 
det  potentiae  naturali,  et  postulat  fieri  per 
diversas  dispositiones,  et  alio  modo.  Caete- 
rum  gratia  justificans  nullum  alium  pro- 
ductionis  modum  sibi  naturaliter  vindicat, 
nisi  illum,  quem  communiter  habet;  est 
enim  formasupernaturalis,  quae  suapte  pri- 
maria  conditione  correspondet  potentiae 
obedientiali ,  et  subditur  Deo  principali 
agenti,  et  exposcit  illas  dispositiones,  quas 
sortitur  secundum  praesentem  providen- 
tiam.  Unde  nequit  ex  hac  parte  rationem 
miraculi  habere.  Quam  differentiam  satis 
expressit  D.  Thom.  in  praosenti,  art.  10,  D.  Tho. 
in  resp.  ad  2,  his  verbis  :  «  Dicendum,  quod 
«  non  quandocumque  res  materialis  move- 
«  tur  contra  suam  inclinationem,  est  opus 
«  miraculosum  (  alioquin  miraculosum  es- 
«  sct,  quod  aqua  calofieret,  vel  quod  Iapis 
«  sursum  projiceretur )  scd  quandoque  hoc 
«  frt  praoter  ordinem  propriao  causae,  quae 
«  nata  est  facore  hoc.  Justifrcare  autem  im~ 
«  pium  nulla  alia  causa  potest,  nisi  Deus ; 
«  sicut  neque  aquam  calofacere,  nisi  ignis. 
«  Et  ideo  justifrcatio  impii  a  Dco  quantum 
«  ad  hoc  non  est  miraculosa.  »  Et  1  part. 
fjuxst.  105,  art.  1  ad  1,  ait  :  «  Diccndum, 
"  quod  croalio,  et  justifrcatio  impii,  etsi  a 
«  solo  Deo  frant,  non  tam«ui  proprie  lo- 
«  quorrdo  miracula  dicuirlur,  quia  rronsunt 
«  nata  fiori  per  alias  causas ;  (;t  iln  non  con- 
«  tingunt  praoter  ordirrem  naturaB,  cum  haec 
«  ad  facullatem  naturao  non  pertineant.  » 
Sicut  e  converso  anima  quao  reunifur,  visus 


662 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMPII. 


Limita- 

tioasstr 

tionis. 


1).  Tho. 


Sccunda 

conclu- 

sio. 


D   Tho. 


Katio 

fumla- 

menta- 

lis. 


qui  reparatur,  et  alia  hujusmodi  pertinent 
primario  ad  facultatem  naturac.  Unde  satis 
liquet  ad  plura  exempla,  qu'jo  possent  addu- 
ci  ad  probandum,  quod  infusio  gratiaj,  et 
aliorum  donorum  supernaturahum  sit  mi- 

raculosa. 

r>'J.  Addimus  in  assertione,  propric,  et 
strictc  dictum;  quia  si  miraculum  large 
usurpetur  pro  omni  eo,  quod  natura)  facul- 
tatem  exccdit,  perspicuum  est,  justificatio- 
nem  impii  posse  miraculum  appellari; 
producitur  enim  in  illa  quacdam  forma 
praeslantissima,  nempe  gratin,  qu:c  totum 
natura  ordinem  excedit.  Immo  vero  inter 
effectus  supernaturales  adeo  sublimem  lo- 
cum  vindicat  impii  jastificatio,  ut  nulli 
cedat,  nisi  his  tantum,  qaaB  important,  el 
complecluntur  perfectionem  aliquam  in- 
creatam,  ut  constat  ex  dictia  totodubio  j  i 
cedenti.  Et  in  hocsenso  miraculum  appel- 
1  inda  est,  nempe  opus  valde  mirabile,  et 
virtutem  Dei  magnopere  manifestans.  Et 
ita  exponend  n.  3,  contra  gen- 

tes,  cap.  161  ( qui  locus  solet  ab  aliquibus 
objici  nostra)  asscrtioni  ),  ubi  comparat 
justificationem  impii  illuminationi  c  i  ci,  el 
resuscitationi  mortui.  Nam  solum  intendil 
utramqu  itionera  esse  mirabilem, 

gratuitam,el  supra  capacitatem  aaturalem, 
et  dispositionem  Bubjecti  :  immo  contra  id, 
quud  mors,  itum  exj 

parte  sua.  Quod  satis  liquel  Li- 

« cet  autem  ille,  qui  oentam 

«  graiic  praestet,  el  in  quantum  ordo  rei 
«  exigit  ,   gratiam    QOD  t     recip 

« tamcn  quia  Deus  praeter  ordinem  n 
«  inditum  operari  potest,  Bicul  cum  ca 
«  Uluminat,  vel  mortuum  resascital ;  in- 
«  terdamexabundantiabonitati  tiam 

«  eos  qui  impedimentum  gratiacpra>stant, 

auxiliosuo  praevenit,  avertens  eos  a  malo, 
«  et  convertens  ad  bonum.  » 

60.  Dicendum  esl  secundo,  justificatio- 
nem  impii  esse  aliquando  miraculum  pro- 
pric,  et  stricte  dictum.  Haecconclus 
mitur  ex  D.  Tbom.  in  praesenti,  cujus  verba 
statim  subjiciemds,  et  admittitur  communi- 
ter  a  Theologis.  1'robatur  rationc;  quia 
tunc  aliquod  opus  est  miraculum  proprie, 
et stricte  dictum,  quando  iit  praeter  modum 
quem  effectus  intra  suum  ordinem  expos- 
cit,  sive  ( et  in  idem  recidit)  cum  effectus 
producitur  aliter,  quam  pctit  produci  :  sed 
justificatio  impii  aliquando  fit  pra^tcr  mo- 
dum,  quem  ex  suapte  conditione  postulatj 
et    gratia  impium  justilicans    quandoque 


producitur  aliter,  quam  petit  produci  :  ergo 
justiiicatii;  impii  est  ali  mircculum 

•ncte  dictum.  Major  cc  i 
iis,  quae  §   prmced.   praeootavimos.  Minor 
autem  suadetur,  qoia   ; 
turalis  modu.s,  quem  impii  justificatio  ■ 
poscit.  consistil  in  eo,  qaod  impiu 
adaltns,  disponatar  a  l  gratiam  justifi 
tem  pr  ,:bus  minus 

perfectis  ad  |  i  ut  prius 

cipi  it  fi  I  '  ne- 

itis,  et 
acsupernaturalium  rerum 

a  slatu  pec  m  inire 

cum  Deo,  ul  constal 

tm  Tri  1     • 

qua?  is  tli<p.   pr 

iturali- 

ler    gratia  I  ;m. 

::i.  impium  .:ido 

justi  :mo 

-.  ut  vi- 
1:1   I).   Pa  ilo, 

a,  et 

impii  justific  itio  fil  :no- 

dum,  qn 

tur  aliti  juod 

<rx- 
:bus 

u  m  r  so- 

il  cum  aliiniis  infirmut 
nitatem  j 

litum  cursnm  b  fit  a 

natur  [uantam  jus- 

:atio  ii: 

mu- 

i  ni  .  ut 

«  convertatur  ad  1  «luidera 

iam 
«  ad  perfecl  im    leveni 
«  incboata  meretur 

«  tur  perfici.  ut  dicit. 

vero  tam  \  :m  mo- 

t .    ut   st.itim   qua:.  -tioncm 

«  jastitiae  assequatur 
«  sionc  Pauli.  a  Ibibita  • 
«  racul- 

i  Pauli  tamquam  miracul 
«  commemoratur  celebriter.  » 

.firmatur 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


G63 


Confir-      61.  Confirmatur  occurrendo  cuidam  ta- 
matur.  cjta}  objectioni  :  quia  licet  conversio,   et 
justificatio  Pauli  facta   non  fuerit  absque 
actuali  ejus  dispositione,  nihilominus  con- 
tigit  absque  modo,   quem    ipsa   dispositio 
poscebat  :  ergo  fuit  ex   hac  parte  miracu- 
losa.  Probatur  antecedens,  quia  adultus  ut 
connaturaliter    disponatur   ad   conversio- 
nem,  et  gratiam,  indiget  pracvia  delibera- 
tione,  per  quam  non  subito,  sed  paulatim 
(quamvis  in  hoc  major,  aut  minor  mora 
intercedat)  trahatur  adperfectionem  ;  unde 
huic  connaturali  procedendi  modo  adversa- 
tur,  quod  quis  e  maximo  peccatore  fiat  re- 
pente  sanctissimus  :    atqui  Paulus  in  sua 
conversione  non  processit  ex  pracvia  deli- 
beratione,  aut  ex  motibus  supernaturalibus 
imperfectioribus  :  sed   subito  ex   maximo 
peccatore,  et  actualiter  persequente  Eccle- 
siam  Dei,  factus  est  sanctissimus,  et  asse- 
quutus  fuit  maximam  perfectionem  ;  ergo 
licet  ejus  conversio  non  fuerit  absque  aliqua 
actuali  dispositione,  nihilominus  non  ob- 
servavit  illum  modum,  quem  ipsa  dispositio 
d.  Tho.  poscebat .  Quod   optime    docet   D.   Thom. 
qusest.    prxced.    art.  2  ad  2,    his  verbis  : 
a  Dicendum,  quod  cum  homo  ad  gratiam 
«  se  praeparare  non  possit,  nisi  Deo  eum 
«  pracveniente,  et  movente  ad  bonum,  non 
«  refert  (utique  ad  salvandam  dispositio- 
«  nem  pro  gratia,  non  ad  salvandum  mo- 
«  dumj  utrum   subito,    vei  paulatim  ali- 
«  quisad  perfectam  pracparationem  perve- 
«  niat  :  dicitur  enim  Eccles  :  1 1 .  Facile  est 
«  in  oculisejus  subito  honestarepauperem. 
«  Contingit  autem  quandoque,  quod  Deus 
«  movet  hominem  ad  aliquod  bonum,  non 
«  tamen   perfeclum  ;   et    talis   praeparatio 
prae cedit  gratiam.  Sedquandoque  statim 
"  perfecte  movet  ipsum  ad  bonum,  et  su- 
«  bito    gratiam  homo*  accipit,    secundum 
«  illad  Joan,  6.  Omnis  qui  audivit  a  Pa- 
«  tre,  etdidicit,  venit  ad  me.  Et  ita  conti- 
"  git  Paulo,  quia  subito  cum  esset  in  pro- 
«  gressu  peccati,   perfecte  motum  est  cor 
«  ejua  a  Deo,  audiendo,  et  addiscendo,  et 
«  veniendo  \  et  ideo    subito  est  gratiam 
«  conseqnutus.  »  Et  similia  habet  in  4, 
dist.  17,  fjwnstA,  art.  2,  quxstiunc.  1,  ad  4. 
Et  in  eodem  4,  dist.  1,  quwst.  3,  art.  2  ad  3, 
ubi  docet,  quod  Deus  etiam  tn  his,  quae  ad 
gratiarn  pertinent,   <<  quandoque  operatur 
"  pr  eter  Ngemnatur;/;  »(hoc  est  [>r.r;i(T  mo- 
duin  gratiae  connaturalem,) «  sicutetmira- 
ilafacil  praeterrationesseminales.  Ethu- 
«jttjmodi  esl  jiermutatiovoluntatis  eorum, 


«  qui  gratiai  contrariam  voluntatem  ha- 
«  bent,  non  solum  habitu,  sed  etiam  aclu  : 
«  sicut  Paulo  accidit  Act.  10.  » 

Confirmatur  secundo,  quia  ad  justifica-Fuicitur 
tionem  impii  factam  secundum  modum  ipsi  amplias- 
connaturalem  desideratur  actus  fidei  :  sed 
hic  actus  connaturaliter  exposcit  aliquas 
praaparationes  tempore  antecedentes  :  ergo 
cum  Paulus  nullas  dispositiones  habuerit 
ante  suam  conversionem,  quao  ad  fidem,  et 
gratiam  conducerent,  sed  potius  oppositam 
indispositionem  ;  sequitur  pracdictam  con- 
versionem  non  fuisse  factam  secundum  mo- 
dum  connaturalem  intra  ordinem  gratia^, 
atque  ideo  fuisse  miraculosam.  Cactera 
constant,  etminor  suadetur  :  tum  quia  fides 
connaturaliter  generatur  ex  auditu,  sive 
per  externam  prssdicationem,  quae  tem- 
porepraecedit  assensum.  Tum  quia  credere, 
ut  ex  D.  August.  docent  Theologi,  est  cum 
assensu  cogitare  :  sed  cogitatio  importatD.Aug. 
inquisitionem  intellectus,  et  quandam  re- 
rum  collationem,  ut  docent  idem  August. 
lib.  15,  de  Trinit.  cap.  15  et  16,  et  D.  Thom.  D.  Tho. 
1  part.  quxst.  34,  art  1  ad  2,  et  hasc  cogi- 
tatio,  et  collatio  naturaliter  consumit  tem- 
pus  aliquod,  ut  ex  se  liquet  :  ergo  assensus 
fidei  connaturaliter  supponit  aliquas  prae- 
parationes  tempore  antecedentes. 

62.  Nec  refert,siopponas  primo  :  justifica-  Dupiex 
tio  nostra,  et  j  ustificatio  Adami  su nt  ej  usdem  objectio. 
rationis  :  sed  Adamus  subito  justificatus  est 
in  primo  suae  formationis  instanti,  et  in 
pracdicta  justificatione  nullum    intervenit 
miraculum  ;  siquidem,  ut  docet  D.  August. 
lib.  2,  de   Genes.  ad.   iit.  in  prima  rerum 
conditione  non  attenditur  quid  possit  facere 
omnipotentia  Conditoris,  sed  quid  exigat 
naturalis  ordo  rerum  :  ergo  pariter  ex  eo 
quod   aliquando   impius   subilo,    nullaque 
pracsupposita  dispositione  converlatur,  non 
infertur  quod  praedicta  justificatio  sit  mi- 
raculosa.    Secundo  :  justificatio   impii    fit 
communiter  loquendo  in  instanti,  ut  sta- 
tuimus  dub.  2 ;  ergo  ex  eo,  quod  Paulus  su- 
bito,  sive   instantanee  justificatus   iuerit, 
minimesequitur,  ejus  conversionom  fuisse 
miraculosam.   Tertio  :  non  cst  miraculum, 
quod  quis  subito  amiltat  graliam,  et  incur- 
rat  statum  peccati  :  ergo  miraculum  non 
est,   quod  quis  subito  exual  peccatum,  et 
consequatur  justiliam  ;  id  quippe  paritatis 
ratio  convincit. 

Eaa,  tnqaam,  objectioncs  non  referunt.  Diiuitur 
Ad  primam  posset  responderi  primo  ne-  I,r""a- 
gando  minorem  quoad  secundam  parlem, 


664 


DE  QUIDDITATE  JUSTIFICATIONIS  IMI'11. 


quia  sicut  formatio  Adami  de  lerra,  et  for- 
matio  Evae  cx  costa  Adami  fuerunt  opera 
miraculosa,  licet  spectaverint  ad  primam 
rerum  conditionem  :  ita  proportionabiliter 
posset  alTirmari  de  Adami  sanctificatione 
in  primo  suae   productionis  instanti.  Nec 

D.  Au?.  D.  August.  inlendit  universaliter,  quod 
nullum  miraculum  in  prima  rerum  condi- 
tione  intervenerit ;  sed  quod  communiter 
non  debeamus  ad  miracula,  sive  extraordi- 
nariam  providentiam  recarrere.  1'roser- 
tim,  quia  dictum  Augustini  procedit  in 
operibus  naturalibus,  non  autem  in  eftecti- 
bus  gratiao. 

Respondetur  secundo  omittendo  pracmis- 
sas,  et  negando  consequentiam;  quia  gratia 
ex  suapte  natura  poscit  recipi  diversimode 
juxta  varias  anbjectornm  conditiones,  et 
difterontes  eorum  statos,  ut  explicnimus 
disp.prwced.dub.  5.  Homoautem  in  primo 
instantisui  esse nequit consentire  grati 
vi  propri  i  deliberationis,  I 

quamvis  liborc  consentiat,  debel  aon  Bolum 
phy  I  etiam  moraliter  determinari 

per  motus  indeliberatoa  inditoa  a  Deoau- 
thore  naturae,  vel  gratiae,  ut  diximoa  tract. 
prxced.disp.  5,  dub.  2,  cum  vero 

ex  natur  I  olum  li- 

bere,  sed  etiam  deliberate,  Bive  cum  praavia 
cogitatione,  et  conailio.  Und 
in  primo  inatanti  sui  eaae  justificetur 
diiaactibus  tunc  primoeIicitia,et  aonortia 
«•\  praevia  deliberatione,   aon  >ntra 

moduni  ttia  petil  inti  iniandi; 

et  c<  mter  hujusmodi  gratiae  infuaio 

non  habet  rationem  miraculi.  Sed  quod 
homo  post  illud  inatana  jastificetar  inde- 
pendenter  a  propria  deiiberatione,  etcon- 
silio,  est  contra  modum  a  gratia  pro  tali 
subjecto  exactum  ;  quamobrem  praedicta 
justificatio  nequit  nou  rationem  miraculi 
habere. 

Occurri-     Ad  secundam  objectionem  conal  tt  ex  dic- 

cmuE  l^s  l°co  ibidem  relato  ;  nam  licetjustificatio 
impii  secundum  subatantiam  accepta  fiat 
in  inatanti,  praesupponil  tamen  aliquaa  dis- 
poaitiones  imperfectas,  quae  illam  tempore 
antecedunt.  Et  hic  est  modua,  quem  gratia 
i  x  sua  natura  poscit,  et  cujua  carentia  I 
quod  aliquaa  converaiones,  et  impiorom 
justificationes  sint  miraculi 

soivitur     Ad  tertium  negamus  antecedens,  quia 

tortia.  impossibile  est,  hominem  subito  peccare, 

hoc  est,  non  praesupponendo  aliquam  con- 

sultationem,  et  deliberationem  anteceden- 

tem;  nam  peccatam  nequit  provenire  im- 


mediate  ex  aliquo  motu  in  i 
a  Deo.  ^ua  ratione  probant  commaniter 
Thomistx',  Angelum  non  potuii^L*  in  primo 
instanti  peccare.  Et  idem  motivum    urget 
in  homine  pro  prfmo  inatanti  -,  ut 

facile  consideranti  constabit. 

I.  Si  autem  inquiras,  qu  omm  con . 
siones  dicends  sint  mirac  i  on- 

detar,  eas  convei  mmuni 

loquendo,    miraculosas  dici,    quce   hn. 
conditiones  hactenue  .  au- 

tom   in  Bpeciali,  q  .  rint  hujusr. 

jostificationes,  non  apectat  ad  hunc  locum  : 
nec  facilo  quit  determi 
I'au  it*in  fui  :i,  et 

ut  talem  cel< 

..  le  illam 
maxime  praedicant  S  m    i  l  I  proeci- 

pae  D.  <  lii •■■ 
/     •  imrnli  locit,  ubi  ait  i  .tom 

Pa  ili 
u  ju  im  fuit,  quam  umbr 

i  mortuos  sus. 
[uebatur  natai 
tr  I  •.  hic  trero  in  | 

tur,  vl-1 
a  non  i' 

.    Multo 
..ujus   fuit   \ 
qaam   i.  I  ijus 

«  igitur  c.i '  .it  l'au- 

«  lum  poetcracem,  etaepu        m  ad  * '; 
«  tum 

mori.  :  i t  :    « 

::i    in  hac  u : 

. 

:  tti  c  comm  mfolait  eum 

«  lai  uton  li  ; 

t.  divina  saltem  ctrcamfunditar  clari- 
i  tat 

Id 

siono  D.  Matthaei  lOlD. 

/>('  publi 

Lia  habent  V.  B<  Ibi- 

dem  S.  I 

firmari  .  qui 

utdocenti  w 

Chr;.  ithymius,  C)  r; 

alii  Patres,  immediate  prius  bl 

Chriatum.   LJnde  S. 

siom 
tatio  persaasit,  ina  imbuit. 

pra  licator  accendit ?  Non 
acta  miracnla,  cessaverat  tunc  I 
tium  curatio,  caacorum  illuminatio.  vivi- 

ficatio 


rorm 
mira< 


D.  Chi 


Heda. 


. 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


GG5 


«  ficatio  mortuorum  :  et  tamen  Dominum 
«  confitetur,et  regem,  quem  videt  supplicii 

>.  Grcg.  «  sui  esse  consortem  »  D.  Gregor  lib.  18 
Moral.  cap.  13,  ait  :  «  In  corde  Fidelium 
«  tres  summopere  manere  virtutes  testatur 
«  Apost.  fidem,  spem,  et  charitatem;  quas 
«  canctas  subita  repletus  gratia,  et  accepit 

>.Chrys. «  Latro,  et  servavit  in  cruce.  »  D.  Chry- 
sost.  homil.  de  Cruce,  et  Latrone  :  «  Videt, 
«  inquit,in  tormentis,  et  tanquam  in  gloria 
«  adorat.  Videt  in  cruce,  et  rogat  quasi  in 
«  coelis  sedentem.  Videt  condemnatum,  et 
«  regem  invocat,  dicens  :  Domine  memen- 
«  to  mei,  cum  veneris  in  regnum  tuum. 
«  Crucifixum  vides,  et  regem  praedicas  : 
«  in  ligno  pendere  cernis,  et  ccelorum  re- 


«  gna  meditaris  ?  0  admiranda  Latronis 
«  conversio  !  »  Similia  habent  D.  Ambr.  d.  Amb. 
serm.  45  et  50,  D.  August.  serm.  de  feria3D-Aug' 
Paschatis,  et  serm.  120  de  tempore,  D.  Cyril-  D.Cyril. 
Ius  lib.  2  de  Adorat.  et  alii  Patres  commu- 
niter.   Additque  S.  Vincentius    Ferrerius  s.  vi^ 
serm.    de  bono   Latrone,  eum  conversum    C1 
fuisse  umbra  Christi   pendentis  in  cruce, 
quaegyrante  sole  illum  attigit.  Quae  omnia 
satis  probabiliter    persuadent  S.  Latronis 
conversionem  fuisse  miraculosam.  De  aliis 
conversionibus,  ut  Mariae  Magdalenae,  Au- 
gustini,  Pelagiae,  et  aliorum,  non  est   par 
certitudo^  Et  haec  de  justificatione  impii 
dicta  sufficiant. 


Snlmant.  Curs.  theolog.  torn.  X. 


43 


TRACTATUS   XYI 


DE   MERITO. 


PRMV  Ql  II  M. 

Meritum     Nomen  Meriti(u\  notal  in  pi  esenti  <'aje- 
undc   tanus)  in  servitiis  primo,   el   in  operibaa 
Laboriosis  apparet  inventum.  inde  m<  i 
stipendium  laboris,  et  recomj  pro 

servitiis  dicitur  :  et  mercenarii, 
rarii   vocati    sunt,   qai    stipendii    gratia, 
obtiiiendaoquo  mer  Qtuitu   aliifl 

viunt.  Conson  il  el  ips  i  erj  mologi  t  vi 
mereri  enim  proprie  dicitur  ad  mercedem 
ire,  iitiqae  laborando 
Merill      Sed  a  servitiis,  el  operibus  u  l  alia  tr 
variseac- latum,  plurea  habet  meritum  acception 
'\\\[.\n'  Primo  enim  sumitur  large  pi  ibet 

obtinere,  vel  consequi,  pi 
eti  tm  de  rebua  inanimatia  :  qua  ratione  de 
:ato  primi    Parentia   canit   Ecclesia  : 
Felix  culpa,  qua  talem,  ae  tantum  m 
habere  redemptoren  litor  pro 

qualibet  dispositione,  seu  prapai  ttion 
aliquid  recipiendum  ;  el  ita  q 
ria,  vel  snbjectum  i  ali- 

quam  formam,  potest,  el  Bolet  dici  illam 
nu  reri.  i  traque  tamen  ex  isti 
bus  metaphorica  est,  el  valde  impropria. 
1'u  le  accipitur  tertio  minus  improprie  pro 
safficientia,  sive  idoneitate  b  1  munus  iili- 
quod  exercendum  :  quo  sensu  qui 
laiuram,  vel  Episcopatum  . 
mereri  dicitur.  Quarto  appellatur  meritum 
beneficium,  aul  etiam  maleficium  in  ali- 
quem  collatum  ;   el   hac   ratii  -  qui 

nobis  beneficia  contulere,  benemerii 
nobis  dicimus;  qui  vero  maleficia,  male- 
meritos.  Qainto  magis  proprie  accipitur 
pro  opere,  cai  debetar  retribatio  ex  aliqua 
justitia,  qua3  modo  comprehendil  non  tan- 
tum  opus  bonum,  cui  merces  et  praemium 
debetarj  sed  etiam  opus  malum,  cui  debe- 
tur  supplicium,  juxta  illud  Job  caj 
Utinam  appenderentur  peccata  mea,  quibus 


iram   merui.  Sed    i. 

omnino  propria,   quia  meritum  abeolate 

sumptum  sonat   in   bmium;   nullus  enim 

dicil  el  simpliciter  n 

malo  im  addito, 

supplu  ium;  absoluteauti 

.:  quam 
meritum  im,  cui 

• 
ptio  meriti,  el  jaxtaeam  acci- 
- 

.  mptum  multi-  i 
|  :  n.im  aliu 

tum  apud  homin  qnii  in  ntiiita- 

lem,  1 1  obsequium  alterios  laboral  •.  q 

aliud  i itum  ... 

itur 
enim  in  m< 

itum  apud  I  itar 

nal  .- 1'  i 

I  iusiuu  . 
cano  II.  nimiram  e i 

natui  im  na- 

turale  :  alia  i  itur 

meritam  gratuitum 

ut  auth<  •  t    finen 

dividil 
i 
mus    infra  ditp.   2,    ul 

inabitui 
b  I   hajasmi  h    I 

ntum    civi 
etiam  meritom  am  domtaxal  iutu- 

rale,  vel  hnmanum  tui- 

tum,  quod  in  aliquo  suj  rali  fan 

tur ,  et    esl   efifo  ctus    -  .lus 

tionis  Angelici  Doctorii 
trat. 

V. 


ARTICULUS  I. 


CG7 


QUiESTIO     CXIV. 


De  merito,qicod  esteffectus  gratise  cooperantis,  in  clecem  articulos  dimsa. 

Deinde  considerandum  est  de  merito,  quod  est  effectus  gratix  cooperantis.  Et  circa 

hoc  quxruntur  decem. 


uiniad-  Absolutis,  quac  ad  gratiam  sanctifican- 
ersio.  jenl)  et  im^[[  justificationem  spectant,  ad 
explicandam  meriti  naturam  jure  pergit 
D.  Thom.  quippe  disputationis  ordo  exige- 
bat,  ut  pertractatisquaeadprimam  formam, 
sive  naturam  supernaturalem,  uti  estgra- 
tia,  ad  ejusque  effectum  formalem ,  et 
physicum.  qualis  est  justificatio,  pertinent; 
ad  effectus  morales,  et  qui  ab  ilia  effective 
proveniunt  (inter  quos  praecipuum  locum 
obtinet  meritum)  gradum  faceret.  Dividit 
autem  hanc  quaestionem  Angelicus  Doctor 
in  decem  articulos,  et  ideo  nos  sex  disputa- 
tionibus  totam  hanc  materiam  complecten- 
tibas  absolvemus. 

AKTICULUS  I. 
Utrum  iomo  posul  aliquid  mercri  a  Deo.. 

.'■■i.num  sic  proeeditor.  Videtur  quod  homo  non  pos- 
sii  aliqaid  rnereri  a  Deo,  NbIIus  enim  videtur  mercedem 
mereri  cx  hoe,  qood  reddit  altcri  quod  debet  :  sed  pcr  om- 
nia  bona,  qoae  facimos,  non  possomos  sufficienter  recom- 
pensare  Deoquod  debemos,  qoin  semper  ampliosdebeamus, 
ut  etiam  Pbilosopb  dfcil  io  8  Etbieor.  unde  ct  LoeaB  17,  di- 
citur  .-  Curn  omoia  qoae  pracepta  sunt  fcceritis,  dicite  : 
Benri  inotiles  somos,  qood  debemus  faccre,  fecimus.  Ergo 
booio  noopotesl  aliqoid  mereria  Deo. 

:  K\  eo,  qood  aliqois  wbi  proflcil. nihil  vidctur 

nereri  apod  eom,  coi  nibilprolir.it:  sed  bomobeneope- 

i  -i!>  proflcit,  vcl  alleii  homini,  non  auteiu  Deo.  Dici- 

torenim  Job  35:  8i  j  ,  qnid  donabis  ei,  aolqoid 

iou  tua  accipiet?  Ergo  bomo  non  potest  aliqtrid  a  Deo 

eri. 

:  Qoicomqoe  apod  aliqoem  aliqoid  merelor, 

enc ;  debitu    eui    est,  nt  aliqois 

Deos  nuiii  est  dcbitor, 

::  10:  Quispriordcditci,  etrelribueHir  ci  ? 

Ergo  iniliii-  a  Deo  potesi  aliquid  mereri. 

Bed  eontra  cst  qood  dicitor  Jereni  81 1  I 
iuo  .  i    dicitor  qood  pro  merito  reddiUur 

vtdetur  quod  hou>'o  i  Deo  mereri. 

poudco  diceodom,  qood  mcritom,  et  merees  ad  idem 

j.iiur.  M  enim  merces  diciior,  rjood  alicoi  recompen- 

satur  pro  retribotionc  operis,  vel  laboris,  qoasi  quoddam 

ere  jostom  preiiom  pro  re 
ita  ab  aliquo,  estaciusjustUic ;  ita  etiam  recompi 

.  •.  vel  laboris,  est  actus  justitiae.  Juslitia 

aliia   rjua:darn  est,  ut  i  atcl  pcr  Pbilosophom  m  •"> 

,i.  (-i  idco  simpliciicr  es  justitia  inter  eos,  quorum 

qualitas :  e  irum  vero,  quoruin  non  esl  sim- 

l  simplicitcr  ju  I  qaidam 

«sicui  dicitur  qooddamjmt  pater- 

rnini.  -i  •  <•  doujinaiivum,  ut  iu  eodem  libro  Pbilo  oph  ■•  di- 


cit :  et  propter  hoc  in  his,  in  quibus  est  simplicitcr  jostom; 
est  etiam  simpliciter  ratio  meriti,  et  mercedis,-  in  quibus 
autem  est  secundum  quid  justum,  et  non  simpliciter.  in  his 
etiam  non  est  simpliciter  ratio  meriti,  sed  secundom  qoid, 
in  quantum  salvaturibi  justitise  ratio.  Sic  enim  et  (ilius  me- 
retur  aliquid  a  patre,  et  servus  a  Doniino  Manifestom  est 
autem,  quod  inter  Deum,  et  hominem  cst  maxima  inaequa- 
litas  (in  intinitum  enim  distant)  .-  totum  quod  est  hominis 
bonum,  est  a  Deo,  unde  non  potest  hominis  a  Deo  csse  jus- 
titia  secundum  absolutam  «qualitatem,  sed  secundum  pro- 
portionem  quandam,  in  quantum  scilicet  uterque  operatur 
secundum  modum  suum.  Modus  autem,  et  mensura  humanae 
virtutis  homini  cstaDco,-  ei  ideo  mcritu-.Ti  homiuis  apud 
Deum  esse  non  polesi  nisi  secundum  praesupposilionem  di- 
vinae  ordinationis;  ita  scilicct,  ut  id  homo  conscquatur  a 
Deo  per  suam  operationem,  quasi  mercedem,  ad  quod  Dcus 
ei  virtutem  opcrandi  deputavit :  sicut  etiam  res  naturales 
hoc  consequuntur  per  proprios  motus,  et  operationes,  ad 
quod  a  Deo  sunt  ordinatae ;  diireruntur  tamen,  quia  creatura 
rationalis  seipsam  movet  ad  agendum  per  liberum  arbitrium .- 
unde  sua  actio  habct  rationcm  meriti,  quod  non  est  in  aliis 
creaturis. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  homo  in  quantum  pro- 
pria  volunTate  facit  illud  quod  debet,  meretur  ;  alioqoin 
actus  juslitiac,  quo  quis  reddit  dcbitum,  non  csset  merito- 
rius. 

Ad  sccundum  dicendum,  quod  Deus  ex  bonis  nostris  non 
qoaerit  utilitatem,  sed  gloriam,  id  est  manifestaiionem  suai 
bonitatis,  quod  eliam  cx  suis  opcribus  quserit.  Ex  hoc  au- 
tcm,  quod  cum  col.mus,  nihil  ci  accrescit,  sed  nobis;Ct 
idco  nicrcmur  aliquid  a  Deo,  non  quasi  cx  noslris  opcribus 
aliquid  ci  accrescat,  scd  in  quanlum  proptcr  ejus  gloriam 
operamur. 

Ad  tertium  diccndum,  quod  quia  actio  noslra  non  habet 
rationem  meriti  bisi  expraesoppositionedivinaeordinatiO' 
nis,  non  sequitur  quod  Deus efficiator  simpliciter  debitor 
nobis,  sed  sibi  ipsi,  in  qoantom  debitom  est,  ut  soa  ordina- 
tio  impleator. 

Conclusio  :  Potest  homo  mereri  apud 
Deum,  non  secundum  ahsolutam  justitiae 
acqualitatem,  sed  secundum  pracsupposi- 
tionem  divinae  ordinationis. 

Circa  conclusionem  hanc  nota  de  fide 
esse,  homines  pracsertim  justificatos  honis 
suis  operibus  mereri  praomium  aliquod 
apud  Deum.  Id  enim  saepe  asseritur  in  sa- 
cra  Scriptura,  nam  Ecclesiastici  IG  dicitur  : 
Omnis  misericordia  faciet  locum  unicuique 
secunhun  meritum  operuni  Tuorum.  Et  ad 
Hcbraoos  13  :  JJcneftcentix,  et  cominunionis 
nolite  oblivisci;  talibus  enim  hostiis  promere- 
hi,-  Deus.  Item  Hierem.  31,  Matt.  5et  20 
vitaaeterna  nuncupatur  merces,  quamDeus. 


Nota. 


668 


DE  NATURA  MERITI. 


tribuit  in  recompensationem  bonorumopc- 
rum.Tobire  4  vocatur  prxmium.  2  ad  Ti- 
moth.  4  dicitur  corona,  1  ad  Corinth.  0 
braviurn,  atque  his  similes  nomenclatura> 
passim  per  Scripturam  inveninntar,  q  i 
constat,  necessario  dicunt  relationem  ad 
meritum.  Est  praiterea  haec  veritas  diffinita 
concii.  in  sacris  Conciliis,  ut  in  Aransic. can.18,  in 

LS"r;'nJ-atoranons'  SUD  Innoeentio  III  et  habetar 
Flqrent.  in  capite  Firmiter.  de  summa  Trinit.  In 
Horenhno  decreto  de  Purgatono.  Et  rn 
Tridentino  sess.  6,  cap.  16,  can.  2 
ubi  contra  Uucerum,  Lutherum,  Calvinum, 
et  Confessionistas,  aliosque  haereticos  ne- 
gantes  bonis  nostri.s  operibas  veram  meriti 
rationem,  ita  bab<  tar  :  Si  qais  dixerit 
«  hominis  justificati  bona 
«  dona  Dei,  ut  non  sint  bona  ipsios  jostifi- 
«  cati  merita;  autipsumji  im  bonis 

«  operibus,  quaeab  eo  per  Dei  grati  a 
o  Jesa  Christi  meritam,cajasvivam  mem- 
«  brum  est,  fiunt,non  vere  mei 
«  tnm  gratiae,  vitam  aeternam,   el  ip 
«  vit;c  aeternae,  si  tamen  in  gr  itia  li 
«  rit,  ci  itionem  ,  al 

«  mentum,  anathema  sit.    i  Nec  ne 
erit  in  hajua  adeo  mani 
firmationem  plnra  *.  aut  in  proba- 

tione  illius  modo  amplius  immorari 
praesertim,  qnia   infra  disp.  3  ex 
examinabitar,  atrum  bonis  Bnis  i 
mereatar  jastas  \  itam  aeternam  de  con- 
digno  :  ubi  a  fortiori  consl  ibit  I         tentia 
meriti,  et  argamenta  qoae  contra  illam 
possunt,  dissoh  entur, 
Aiiaob-     Observa  hicetiaxn  circa  literam  articuli, 
M'lvatl"  quod  iu  tota  illa  videtar  concla  li 
masnullum  meritum  hominis  apo 
esse  meritum  simpliciter,  sed  tantom 
cundum  quid  ;  el  Ua  eral  loqaendam 
siderando  meritam  omnino  i 
cnndam  quod   esl  correlativnm  d 
et   pertinet   ad  justitiam  commutativam, 
prout  Ang.  Doctor  c  ravit  illu  1  in 

articulo.  Certum  esl  enim  apud  D.  Thom. 
inter  Deum,  el  hominem  servari  non  , 
conditiones  omnes  ad  rigorosam  justitiam 
commutativam  (cujus  esl  retribuere  praemia 
pro  meritis]  requisitas ;  atque  adeo  nec  me- 
rifum,  quodsil  in  hocsenso  meritum  sim- 
pliciter.  Caeterum  qnamvia  hoc  ita  sit, 
cOmmunis  tamen  Theologornm  dsus  jam 
obtinuit,  ut  illud  dicatur  meritum  simpli- 
citer,  quasi  per  antonomasiam,  el  excel- 
lentiam,  quod  est  in  ordine  adpraemiam, 


qnod  sit  bonnm  simpliciter,  nempe 
tudinem  snpernatnralem,  qna 
meritnm  apud  Deum  ;e1  ita  nobia  loq  . 

dum  erit,  et  loquitur  ubique  fere  D.  TI. 
im  arti«:ulo  ultimohuju- 

DISPUTATIO   I. 
De 

Q  I  ::..  i  fut  OX 

constabit  i  in   aliquo  uno 
'  it  tamenordiri' 
a  quibu  t  enim 

.  i    :  .  ■  m  ,   merentem. 

idcirco  plures  conditiones,  tam  i 
in  q  im.quae 

.int  :  de  quibo 

in  hac 

liubus  solet  in  , 
in  .1 1  meritum  requi 
tur,  vidi  in- 

i.  bonit 
tam.seo  con 

l  qnem    i  •  hac 

disp 

et  sufii  line 

•  im,  pr  esertim  vita  ©tern 
tit  D,  Thom.  "■ 

agemus. 

Dl  BIDM  I. 
Uttum 

-  ssarium  sit  genus 
aliq 

I  mhil  aliud  sonat  (ul  in  [        idio  vi- 

. 
in  iu  ordine  ad  praemiom 
duin.    > 
hnjosmi  roprioi 

im,  qna 
tio  positiva  ;  I   .  .  pus 

metaphi  lietnm,  ut  oi 

sio  volantaria,  qus  targe,  etinti 

ilii  sub  nlio  titulo 
itant  hoc  idem  dubium,  an   nimr 
sola   omissio  sufficiat 
aterque  inqairen 

d.t, 


DISP.  I,  DUB.  I. 


GG9 


onclu- 
sio. 


Tho. 


Msjor. 
Lltisicx] 


ratio. 


dit,  ut  ex  se  constat.  Pro  quo  nota,  quod 
omissio  quoad  pra^sens  est  duplex,  alia  est 
omissio  actus  boni,  ut  dum  quis  omittit  au- 
dire  sacrum;  et  hanc  certum  est  non  esse 
secundum  se  meritoriam,  quinimo  si  actus 
qui  omittitur,  fuerit  debitus,  omissio  est 
mala,  et  demeritoria.  Alia  est  omissio  ac- 
tus  mali,  dum  quis  furari  omittit,  per  quam 
adimplet  praeceptum  negativum  non  fu- 
randi  :  et  de  hac  omissione  est  difficultas, 
utrum  in  illa  secundum  se  considerata  pos- 
sit  valor  aliquis  intrinsece  reperiri,  qui 
sufficiat  ad  rationem  meriti  ?  Et  diximus 
in  illa  secundum  se  considerata,  et  intrinsece; 
quia  extrinsece,  et  quasi  per  accidens,  du- 
bium  non  est,  quin  denominari  possit  me- 
ritoria  pervaloremalicujus  actusmeritorii, 
unde  illa  habeat,  quod  sit  in  actu  secundo 
voluntaria. 


§  I. 


Decisio  dubii  juxta  doctrinam  Divi  Thomx. 

1.  Dicendum  ergo  cst,  necessariam  esse 

ad  meritum  operationem  positivam  ;  omis- 

sionem  vero  actus  malisumptamsecundum 

se,  aut  intrinsece,  non  posse  esse  merito- 

riam.  Assertio  haec  est  D.  Thom.  in  hac  1, 

2,  quxst.  71,  art.  5  in  solutione  ad  1,  ubi  sic 

ait  :  Peccatum potest  contingere,  sive  aliquis 

faciat  quod  non  debet,  sive  non  faciendo  qttod 

debet :  sed  meritum  nonpotest  esse,  nisi  ali- 

quis  faciat  voluntarie  quod  debet  ;et  ideo  me- 

ritum  non  potest  esse  sine  actu,  sed  pcccatum 

Ine  actu.  Idemdocet  2,  2,  quxst. 

79.  art.    1  ad  2  et  art.  3  ad  4,  et  de  Verit. 

qumt.  25,  art.  5  ado,  et  in  2  dist.  35,  quxst. 

I,  art.  3.  Qnem  sequuntar  /umel  in  prae- 

senti,  art.  3,  disp.  5,  Montesinos  disp.  39, 

t.  1,  n.  50,  Saarez  de  gratia  lib.    12, 

eap.  2,  Gonel  disp.  \,art.  2,  §  2,  num.  21  et 

•  alii.  Et  idem  tenet  Durandus  in  2,  dist.  '.'>'>, 

'.2,  Major  in  3,dist.38,  qussst.  1,  Alti- 

:  ir   in  Surn/na,  lib.  2,  tract.  19,  cap.  2, 

est  valde  communis  inter  Doc- 

tor 

Principale  hnjns  assertionis  fundamon- 

tum  est  :  quoniam  nullum  voluntatis  exer- 

citiurn  i  se  meritorium,  nisi  sit  li- 

.rn,  ui  dub.  seq.  ostendemns  :  sed   pura 

iciliurn  voluntatis  libe- 

rum,  irno  nec  voluntarium,  ut  late  proba- 

vimustract.  10,  disp.  1  dub.  l  ;  ergo  pura 

omic;-io  nequil  esse  meritoria. 

C  ir,  q  ii  t  non  minns  reqniritur 


ad  meritum,  quam  ad  demeritum,  seu  pec-;con«r- 
catum  :  sed  omissio  pura  nequit  esse  de-  niat,°- 
meritoria,  aut  peccaminosa,  ut  ostendimus 
tract,  13,  disp.  5,  dub.  2 ;  ergo  pura  omissio 
nequit  esse  meritoria. 

2.  Deindeprobatur  alia  ratione  desumpta  Aiiuri 

1110- 

exD.  Thom.  lociscit.  quae  potest  reduci  ad  tivum. 
hanc  formam.  Nulla  omissio  secundum  se 
prascise  sumpta  est  bona  moraliter  :  ergo 
nulla  potest  esse  secundum  se  meritoria  : 
ergo  necessaria  est  ad  meritum  operatio 
positiva.  Haec  secunda  consequentia  mani- 
festa  est  ex  priori,  et  prior  ex  antecedenti ; 
quoniam  meritum  ex  communi  omuium 
sententia  fundatur  in  bonitate  morali,  et 
est  quasi  proprietas  illius,  ut  ostendit  D. 
Thom.  supra  quxst.  21,  art.  3  et  4.  Antece-D.  Tuo. 
dens  vero  suadetur  ;  nam  bonitas  moralis 
importat  tendentiam  positivam  ad  aliquid 
consonum  rationi,  et  modum  positivum 
conformitatis,et  convenientiaa  adipsam  ra- 
tionem ;  unde  sola  conformitas  negativa, 
hoc  est  non  repugnantia  ad  rationem,  ne- 
quaquam  sufficit  ad  moralem  bonitatem,  ut 
patet  in  actu  indifferenti,  qui  dicit  conve- 
nientiam  ad  illam  negativam,  hoc  est  non 
repugnantiam  ;  et  tamen  non  est  bonus 
moraliter  :  at  positiva  tendentia,  et  non 
convenientia  ad  rationem.nequit  fundari  in 
sola  omissione ;  cum  haec  sit  sola  carentia, 
et  quid  negativum  :  ergo. 

Confirmatur  ex  discrimine,  quod  inter-  confir- 
cedit  inter  omissionem  bonam,  et  malam  ;  "ra[JJ^ 
nam  ad  hoc,  ut  omissio  sit  mala,  satis  est, 
quod  omittatur  actus  debitus,  sive  hoc  fiat 
ex  bono  motivo,  sive  ex  malo,  sive  ex  nul- 
lo;  quia  malum  ex  quocumque  defectu  :  at  ut 
omissio  sit  bona,  non  est  satis  omittere 
actum  prohibitum,  sed  debet  omitti  ex  ali- 
quo  bono  motivo ;  bonum  cnim  non  consur- 
(jit,  nisi  ex  integra  causa  :  sicut  etiam  vide- 
mus,  quod  ut  actus  positivus  sit  malus,  sa- 
tis  cst,  quod  vel  sit  circa  objectum  malum, 
quamvis  propter  finem  ;  vel  propter  finem 
malum,  quamvis  circa  bonum  objectum  : 
ut  vero  prandictus  actus  sit  bonus,  versari 
debet  circa  bonum,  et  propler  bonum.  Unde 
dicit  Philosophns  2  Ethic.  cap.  4,  (juod  ut  Philos. 
actus  sit  bonus,  et  opus  virtutis,  salis  non 
est,  quod  versetur  circa  bonum,  nisi  circa 
ilhi'1  .i  r  ciur  ex  electione,  et  propter  ipsum; 
id  est  propter  bonum  :  sicut  ad  actum  jus- 
lilin  non  est  satisfacero  justum,  nisi  fiat 
jusfo. 

Kx  hae  igitur  difforentia  inter  bonum, 
et  malum  moralo,  quam  omnesunanimitor 


670 


DE  NATURA  MERITI. 


recipiunt,  sic  confirmatur  ratio  facta  ;  nam 
omissio  actus  mali  sumpta  praccise  secun- 
dum  se,  non  importat  aliqaod  bonum  mo- 
tivum,  nec  respicit  lionestum  fmem  :  ergo 
secundum  se  nullam  dicit  bonitatem  mora- 
lem.  Consequentia  patet  ex  dictis,  et  ante- 
cedens  probatur  :  tumquia  omissio  secun- 
dum  se  est  pura  carentia  actus,  etsola  ne- 
gatio  :  carentia  autem,  et  nogatio  nc*([uit 
fundare  ordinem  ad  aliquem  finem,  vel 
motivum,  cum  hic  ordo  sit  aliquid  positi- 
vum,  quod  in  nuda  carentia  non  p 
fundari.  Tum  etiam,  quiaomissio  v.  g.  fu- 
randi,  sumpta  secundum  se,  ad  nullam  vir- 
tutem  pertinet :  ergo  non  importat  aliqood 
honestummotivum,  quodlibft  enim  hones- 
tum  motivum  spectat  per  se  ad  aliqoam 
virtutem. 
sc-  Confirmatur  praterea  :  nam  ei  omissio 
'  furandi  \ .  g.  secundum  bb  Bumpta  esa  t 
bona  moralitcr;  maxime quia per  illamad- 
impletquis  praeceptum  non  forandi:  sed 
ex  bac  ratione  non  habetur,  quod  sit  ! 
ergo  ex  nulla.  Major  ex  se  c  \  idetor, 

quin  ex  nullo  alio  capite  poteral  , 
omissio  esse  conformis  n  '  B  rationi ,  in 
quo  bonitas  moralis  consistit,  oisi  qoia  ad- 
implet  praedictum  praeceptum,  el  com  eo 
conformatur.  Minor  vero  soadetur  : 
quia  praeceptum  negativom  non  oblig  it  per 
se  ad  aliquid  bonum,  Bed  |  I  n*>n 

faciendom  malum  :  t  omissio  adim- 

pleat  hujusmodi  praeceptom,  non  esl  ne- 
cesse,  quod  sil  bona,  sed  Batia  erit, 
secundum  se  sil  non  mala  .  el  qoo  I 
omissio,  etcarentia  actus  mali.  Tum  etiam, 
quia  ad  adimpletionem  alieujus  pracepti 
satis  est  (ut  in  plnrimom)conformitas  ma- 
terialis  cum  tali  pi  rnitur  in 

praaceptis  affirmativis,  ad  qoorom  adim- 
pletionem  sufficit,  ai  liat  quoad  substantiam 
actos,  el  res  praecepta,  quamvis  n<>n  fi.it  ex 
fine,  et  motivo  ipsius  praecepti,  i 
finis,  ct  intentum  praxipientis  (u1  in  pluri- 
mum),  non  cadit  sub  praecepto  :  a d  boni- 
tatem  vero  moralem  non  esl  satis  confor- 
mitas  materialis  cam  pracepto,  se  I  exigitor 
conformitas  formalis,  nempe  quod  omis 
vel  actos,  per  qoem  adimpletor,  fial  ex 
aliquo  honesto  motivo,  e1  in  ordine  ad  fi- 
nem  ipsius  pracepti,  ut  constat  ex  his  qoaa 
in  prima  confirmatione  tetigimus,  el  latius 
explicuimus  in  tract,  de  bonit.  ti  malitia, 
dist.  3ad  aii.  l,  nuni.  15  ct  r> ;  ergo  e . 
quod  omissio,  de  qoa  loquimur,  sofficial  ad 


adimplendum   praceptum  ,-  non  habetur, 
quod  sit  bona  moralitcr. 

'■>.   Dices  :  volitio  non   foi 
moraliter  :  ergo  etiam  ipsum   non  furari.     t« 
Patel  conse  [uenti  i,  quoniam  talis  est  actu3 
voluntatis  in  bonitate,  vel  malitia,  quale 
est  objoctum,  et  res  voliti  [*t  ilium. 

Kespondetur  dUtinguendo   antccedt.ms  :  Diiuiu 
Volitio  non  furandi  ett  .era 

ad   ipsam  non  furari   \ 
estj  per  ordinem  ad   aliqoem  honestum 
finem   positivum,  cui   opponitar   furtum. 
transeat  an!  ate 

conseqaentiam.   Btenim  quii  volitio  non 
furandi  esl  actoa  fug.e.  n<jn  potest  &  \ 
in    virtute  alicujus    pn  i,  atque 

adeoinordinead  aliquemfinem  im; 

nullus    enim  il     inalum,    nisi    quia 

amal  tum    bonum,  ut    in    tnut.    10, 

ditp.    1,  rgo  fini 

poitor    f  .i  t  im  .    f 

•tiu 

divini  pr  ecepti,  rvatio  j  ro- 

ximi  itio 

non  furandi  ■  si  aatem  | 

ater  t  lntum  sil  .nis 

giori  i  illum  |  : 

iin  m  ilitiam, 
:tuin    n 
furari,   sumptom    | 
. 
itivom. 


Opp 

ilh 

I.   I'r  ;r  Hol- 

chol  in2,  qumst.  1.  \tb.  I,  Ai 

in  moralibus,  rnjK  1"    3 

.  </<■  jui  i.  ot  illam  se- 

quuntur  •Iunii>r>  ima5fi 

I).    i  ;r  :  quoniam  omia 

actus  mali    habel   ;  i   rationem 

boni  :  erj 

qoentia  p  itel  ex  dictia :  nam  r .  -iti, 

ul  dicton  ;uitur  b 

tem  :  el  qoamvia  ad  meritom  [ni- 

rantur.  r.  ir  Doa   possinl 

omissioni  competere,  si  semel  l 
liter  bona.  .\nt.  probator  :  tum 

quia  ox  doctrina  D.  Thom.  2,  2,  qumt. 
art.  1.  d □  b  sunl  partee  justitis,  et  utraque 

I  rationem  boni,  scili 
ma)o,e1 1  llod  Psalm.I 


DISP.  I,  DUB.  I. 


071 


'saim.  Declina  a  malo,  et  fac  bonum  :  ergo  sicut 
actus,  quo  aliquis  exercet  bonum,  habet 
rationem  boni;  ita  etiam  omissio,  qua  de- 
clinat  a  malo.  Tum  etiam,  quia  in  sacra 
Scriptura  laudatur  tanquam  bonum;  et 
praemio  dignum  ,  quod  justus  potuerit 
transgredi  divinum  praeceptum ,  et  non 
fuerit  transgressus;  facere  mala,  et  non 
fecerit :  et  subditur:  Ideo  stabilita  sunt  bona 

:ccl.  31. illius  in  Domino.  Eccles.  31  ;  ergo  ipsum 

non  transgredi,  et  non  facere  malum,  habet 

rationem  boni.  Tum  denique,  quia  omissio 

mali  sumpta  secundum  se,  est  adimpletiva 

praecepti  :  praecepta  autem  sunt  in  ordine 

ad  bonum  :  ergo  ipsa  omissio  per  se  habet 

rationem  boni. 

Confir-      Confirmatur  primo,  quia  nullo  existente 
matio.  S  '  \  .     . 

actu   positivo   m  voluntate,  omissio   mau 

potest  esse  in   actu   secundo  voluntaria  : 

ergo  bona,  aut  mala  moraliter.  Non  mala, 

ut  ex  se  constat  :  igitur  bona.  Haec  secunda 

consequentia  probatione  non  indiget :  prima 

vero  suadetur ;  nam  a  parte  rei,  et  in  indi- 

viduo  non  datur  voluntarium  indifferens, 

sed  debet   esse  determinate   bonum  ,   vel 

malum,  ut  videtur  probare  D.  Thom.  supra 

quzst.  18,  art.  9.  Si  igitur  datur  omissio 

voluntaria  absque  actu,  et  non  malo,  erit 

utique  per  se  bona.  Eo  vel  maxime,  quod 

omissio,    quae   per   modum    actus  secundi 

procedit  libere  a  voluntate,  procedit  ab  illa 

ut  subjecta  regulis  morum,  atque  adeo  modo 

morali :  unde  necessario  debet  esse  moralis, 

et  sic  bona,  vel  mala;  siquidem  bonitas,  et 

malitia  dividunt    adaequate   moralitatem. 

Antecedens    autem   saadetur  primo,   quia 

omissio  actus  boni   potest   absque   aliquo 

actu  esse  voluntaria  ex  eo  praecise,  quod 

aliquis  possit  facere  illud,  ad  quod  tenetur, 

et  non  facit :  ergo  idem  dicendum  erit  de 

omissione  actus  mali.  Deinde,  si  is  cui  se 

offert  occasio  furandi,  sciens,  et  prudens 

suspendat  omnem  actum  voluntatis,  et  sic 

furari   omittat,    omissio   haec    proculdubio 

erit  voluntaria  :  at  non  ratione  actus,  quia 

suspenditur  :  ergo  etc. 

nfirmatur  secundo  :  nam  pura  omis- 

sio,  seclusoomni  actu  formali,  potest  exer- 

ceri  ob  bonum  rnotivum,  saltem  interpre- 

tative  :  ergo  per  se,  el  secluso  omni  acta 

eril  bona.  Antecedena  patet;  aam  si  quis 

maximis  tormentis,  ve\  tentationibua  ur- 

geretur,  ut  idoli      tcrificiom  offerret,  ille 

I  enden  omnem  actam  aon  eonsen- 

tiret,  possemai  eordate  interpretari  ipsum 


flrmatio. 


ob  fidem,  et  religionis  amorem  tentationi 
illi  non  cedere  :  ergo  hujusmodi  non  assen- 
sus  esset  interpretative  ob  bonum  motivum. 
Consequentia  vero  probatur,  quoniam  rela- 
tio  virtualis,  seu  interpretativa  ad  aliquem 
finem,  aequivalet  relationi  ad  ipsum  for- 
mali,  atque  adeo  sufficit,  ut  id  quod  ita  re- 
fertur,  accipiat  ex  praedicto  fine  moralita- 
tem. 

5.  Respondetur  ad  argumentum  negandoOccurri- 
antecedens.  Et  ad  primam  probationem  memol" 
optime  respondet  D.  Thom.  loco  ibi  citato  D.Tho. 
in  solutione  ad  2,  his  verbis  :  «  Dicendum, 
«  quod  declinare  a  malo  secundum  quod 
«  ponitur  pars  justitiae,  non  importat  nega- 
«  tionem  puram,  quod  est  non  facere  ma- 
«  lum;  hoc  enim  non  meretur  palmam, 
«  sedsolum  vitat  pcenam  :  importat  autem 
«  motum  voluntatis  repudiantis  malum,  ut 
«  ipsum  nomen  declinationis  ostendit ;  et 
«  hoc  est  merftorium,  praecipue  cum  aliquis 
«  impugnatur,  utfaciatmalum,  etresistit.  » 
Per  quod  patet  etiam  ad  secundam  proba- 
tionem ;  nam  illud  non  transgredi,  aut  non 
facere  malum,  quod  in  justo  laudatur,  non 
est  non  transgredi,  aut  non  facere  solum 
negative,  hoc  est,  per  puram  omissionem 
transgrediendi,  et  faciendi  malum  ;  sed  est 
non  transgredi,  et  non  facere  contrarie, 
scilicet  peractum  positivumfugae  repudian- 
tem  transgressionem,  et  malum  ex  amore 
oppositi  boni.  Ad  tertium  constat  ex  dictis 
in  secunda  nostra  confirmatione. 

Ad  primam    confirmationem  possemus  pnma 
absolute  negare  antecedens.  Tum  quia  op-  m°alj|J)r" 
positum  multis  ostendimus  in  tract.  de  Po-solvitur. 
luntario,  disp.  4,  dub.  2,  cui  doctrinae  potis- 
simum   standum    est    in   praosenti.   Tum 
etiam,  quia  licet  admittamus  ut  probabile, 
puram  omissionem,  si  daretur,  fore  in  actu 
secundo  voluntariam,  posita  advertentia, 
et  obligatione   non  omittendi  actum  :   at 
seclusa  hujusmodi  obligatione  (ut  in  omis- 
sione  actus  mali,  debet  necessario  secludi) 
id   non  debet  admitti,  nec  potest  intelligi, 
{}uomodo  pra^dicta  omissio  absque  aclu,  et 
obligatione  reduci  valeat  in  voluntatem.  Et 
saltem  dicendum  est  omission"em,  secluso 
omni  actu,  et  obligatione  non  omittendi, 
ad  summum  posso  esse  TOiuntariam  phy- 
sice,  non  vero   moraliter.   Unde   admisso 
antecedenti  de  voiuntario  duntaxat  physico, 
neganda  est  prima  consequentia ;  et  ad  ejus 
priorem  probationem  respondetur,  doctri- 
niin   illam  de  indifferentia   humanorum 


672 


DE  NATURA  MEIUTI. 


actuum,  habere  locum  in  quolibet  actu  po- 
sitivo,  non  autem  in  omissione  actus  non 
debiti,  si  semel  haec  omissio  potest  absque 
omni  actu  non  influere  in  pncdictam  omis- 
sionem  per  modum  agentis  moralis,  neque 
ut  subjecta  formaliter  regulis  morum.  I 
ut  agens  physicum  pracise  :  ex  quo  non 
sequitur,  quod  omissio  esse  debeat  bona, 
vel  mala,  quia  neque  est  aliquid  morale. 
Diiuitur      Ad  secundam  confirmationem  responde- 

sornnfii 

tur  primo  negando  antecedens.  Et  ad  pro- 
bationem  dicendum  est,  quod  si  secludamus 
omnem  actum,  tam  antecedentem,  quam 
comitantem  (forte  id  est  impossibile),  qod 
erit  unde  interpretemur  ita  tormentis  agi- 
tatum  non  cedere  tentationi  ob  honestum 
aliquod  motivum;  puiaet  enim,  quantum- 
cunque  habitualiter  es  ef  ben  ,  i tus, 
non  cedere  illi  ob  motivum  malum  :  qaare 
dissensus  interpretativus,  qui  in  volantate 
ita  non  consentiente  potesl  reperiri,  sulum 
erit  in  ordine  ad  bonum  in  commani,  | 
abslrahit  a  ratione  veri       .  tntis. 

Addc,  quod  iu  praedii  .  uon  i 

puere  tentationem  ita  allicientem   \<>iun- 
tatem  aliquo  posith  i  I 
periculosum,  el   exponerel  □ 
riculo  consentiendi  :  unde  ,  ipen- 

sio  nun  modo  uon  essel   bon 

taminosa,  el  mala :  m  ilum  namqu< 
exponere  se  periculo  consentiendi  in 
catum ;  nam  qui  amat  periculam,  peribit 
in  illu  :  el  ita  potius  suspensio  illa  pi 
rel  fundamentum  ad  interpretandam  a 
malum,  quam  bonum. 

Diximus,  si  secludamus  omnem  actom, 
tam  antecedentem,  quam  comttantem;  qoia 
si  (juis  antecedenter  ad  praedictam  Buspen- 
sionem  haberel  actum,  quo  ei  amore  reli- 
gionis  positive  vellel  non  consentire, 
sameretque  veluti  mediam  ad  hunc  finem 
consequendum  suspendere  omnem  actum, 
tunc  talis  suspensio,  el  om  I  dici 

bona  moraliter,  el  meritoria;  non  pei  Be, 
et  intrinsece,  sed  extrinsece  ratione  illios 
actus,  a  quu  fuisset  imperata. 
AJitres-  6.  Respondetur  secundo,  admisso  ante- 
pousio.  ceden^^  negando  consequentiamj  nam  vo- 
luntas.  et  consensus  interpretath 
aliquandoad  demeritam,  el  malitiam  sut- 
ficiat,  nunquam  taiuen  sufficit  ad  bonita- 
tem,  neque  ad  meritum.  qua?  cam  sinl 
aliquid  pusitivmn.  necesaario  debent  fun- 
dari  in  actu  :  quo  fundamentu  caret  consen- 
sus  interpretativas,  qni  in  omissione  fan- 


datur.  Qu&  solutio  est  expressa  D. 
qusst.  25,  d    Vertt.  art.  5,  in 
ad  5. 

DUBIUM  II. 

Utrum  ad  merUum  necessaria  sit  IU 

I  i  est  hic  vulgaris  distinctio, 
seu  divisio  liberl  itis,  in  libertatem  cvntra- 
dictionis ,  sive  quoad  exei  itiom  .  et  in 
libertatem  contrarietatis,  vel  q  i 

ficationem  :  por  illa:  um 

,;  1  exercitium  actus.  ad  i    ien  lum 

iliom,  et  non  £a  ;  /<"/»  ft 

sumitur  negative.  et  ut  extremum 

rium  :  |     "  :       :  1    ipa  UD     I 

■:::.     i  I 

sitom  conti  .t  privative,  u» 

odium,  et  ad  amorem,  ad  bonun]  :na- 

lum.  Pro  cu  \i- 

gonti  :utur  qoa  diximas  m  h 

.  1. 


9  i. 


7.1' 
meritam  aliqaod    _ 
pr    ;  mmunis  t . 

inter  Theologus,  «". 

n     m     primis    pluribu  - 

nemt 
adjecit  n< 

m<irid<it>i 

l       homim 
lurn  "f    UK.     Kt 

c//).  31,  is  I 

Paa- 
lus  item  1.  </</  CorintA. '.».  inqait  :  S 
hoi  .yd 

\  ibttur,  nisi  qui  l>'niti 

Ubi  •   signif 

i    undum  \uc 

libertatem  supponit,  quain 
tio,  et  Bubjectio  reqoirit  Qn  di- 

\it  D.  Hieronym.  lib.  2,  eo  Ira  J 
ubi  na  Al*' 

Kt  I>.  August  lib.  </• 
cap.  7.  in  rail  :  fjN  I    ''" 

mini 


DISP.  I,  DUB.  II. 


673 


mini  non  prodessent,    nisi  haberet  liberum 
voluntatis  arbitrium,  quo  ea  faciens  ad  pro- 
missa  prxmia  perveniret.  Eodem  modo  lo- 
}.  Bern.  quuntur  D.  Bernard.  lib.  etiam  de  gratia,  et 
libcro  arbitrio,  et  serm.  81,  in  Cantica,  ibi  : 
Ubi  non  est  libertas,  nec  meritum.  Hugo  de 
S.  Victore  tn  Summa  Sentent.  tract.    13, 
^%9-^cap.  8,  ait  :  Liberum  arbitrium  nos  ab  eis 
(scilicet  a  pecoribus)  discernit,  penes  quod 
omne  meritum  consistit :  et  plures  alii  ex 
Beiiam.  SS.   PP.   quos  referunt   Bellarm.  Suarez, 
Montes."  Montesin,   et  alii.   Eandemque   veritatem 
D.  Tho.  docet  in  praesenti  D.  Thom.  in  pne  corp.  et 
in  3,    dist.    18,    quxst.   1,   art.  2,  necnon 
quxst.  19,  de   Verit.  art.  6,  et  alibi  saepe. 
Ratio.      8.  Probatur  deinde  ratione,  qua  usi  su- 
mus   dub.  prxced.    quoniam   ad   meritum 
necessaria  est  bonitas  moralis  in  actu  :  sed 
haec  necessario  requirit   libertatem,  et  in 
illa  fundatur,  ut  ex  Tractatu  de  bonitate  et 
malitia   modo  supponimus    :   ergo   etiam 
meritum. 
Conflr-       Confirmatur,  quia  actus  non  liber  non 
Srlmo   es+l  ^auc^e  dignus  ;  nullus  enim  Iaudatur  (ut 
Aristot.  docuit  Arist.  3.  Ethic.  cap.  1,  et  5,)  propter 
illa,  quae  non  sunt  in  ejus  potestate  :  ergo 
nec  potest  esse  meritorius,  et  praemio  di- 
gnus  -.  laus  namque  praemium  quoddam  vir- 
tutis  est,  vel  id  quod  homines;  qui  aliter 
merita  nostra   praemiare  non  valent,  tri- 
buunt  loco  praemii  :  quare  ubi  non  est  con- 
dignitas  laudis,    neque  etiam  potest  esse 
coniignitas  praemii,  in  qua  meritum  con- 
sistit. 
se-         Et  confirmatur  secundo  :  quoniam  deme- 
ritum,  et  peccatum  non  est  absque  liber- 
D.  Aug.  tate  :  Usque  adeo  enim  (ait  August.  lib.  de 
vera  religione,  cap.  14,  et  lib.  10  Ketracta- 
tionum,  cap.  1),  peccatum  voluniarium  ma- 
lum  est,  nt  nullo  modo  sit  peccatum,  si  non 
sit  voluntarium:  ergo  neque  etiam  meritum 
erit  absque  libertate, cum  non  minus  requi- 
tur  ad  bonum,  quam  ad  malum. 
Aiiud       r.i.  Probatur  tertioalia  ratione  desumpta 
vum.    ex    principus   ipsius    menti,   qua    utitur 
D.Thom.   locis  citatis.   Pro   cujus  intelli- 
gentia  priusnota,  quod  inter  mcrentem,  et 
illum  apud  quem  meretur,  invenitur  qui- 
dam  contractus,  et  modua  commutativae 
justitiae  :  ubi  is  qui  meretur,  exhibet  id 
quod  Buum  eat,  nempe  proprium  actum,  et 
borem,  vetati   pretium,  quo  emit  prae- 
mium,  quod  cst  in  potesl  ite,  ef   Bub  domi- 
nio  ejaft,  apud  quem  meretur.  Ex  quo  fit, 
Bl  in  meritorum  acceptatione,  et  remune- 
i  itione  intervenire  debeat  quaedam  com- 


mutatio  mercedis  pro  merito,  et  mutua 
quaedam  translatio  dominii,  quam  eflicit 
commutativa  justitia,  dum  retributor  ac- 
quirit  dominium  in  alienum  laborem,  et 
actum,  qui  in  ejus  obsequium  exhibetur  : 
is  vero  qui  meretur  per  suum  Iaborem.  et 
actum  in  obsequium  retributoris  exhibi- 
tum,  acquirit  jus  supra  bona  ipsius  retri- 
butoris,  et  efficit  illa  mercedem  sui  laboris, 
et  praemium  sui  meriti.  Quod  non  obscure 
docuit  in  praesenti  articulo  D.  Thom.  dicens:  D.  Tho. 
«  Meritum,  et  merces  ad  idem  referuntur ; 
«  id  enim  merces  dicitur,  quod  alicui  re- 
«  compensatur  pro  retributione  operis,  vel 
«  laboris,  quasi  quoddam  pretium  ipsius. 
«  Unde  sicut  reddere  justum  pretium  pro 
«  re  accepta  ab  aliquo  est  actus  justitiae,  ita 
«  etiam  recompensare  mercedem  operis, 
«  vel  laboris  est  actus  justitiae.  » 

Ex  his  ergo  sic  formatur  ratio  D.  Thom. 
Quoniam  nullus   potest    raereri   nisi   per 
actum,  qui  sit  proprius  ipsius  merentis,  et 
supra  quem  habeat  ipse  potestatem,  et  do- 
minium  :  sed  solus  actus  liber  est  hujus- 
modi:  ergo  solus  ipse  potestessemeritorius. 
Consequentia  est  nota,  et  major  constat  ex 
dictis  :  quia  nisi  actus  sit  proprius  ipsius 
merentis,  ita  ut  supra  illum  habeat  domi- 
nium,  et  potestatem,  nullum  poterit  per 
talem  actum  inire  contractum  justitiae  cum 
retributore,  quia   nihil  dominii  potest  in 
eum  transferre  per  id,  quod  non  est  sub  suo 
dominio,et  potestate  :undenequeacquirere 
potest  jus  supra  praemium,  aut  facere,  quod 
sibi  ex  justitia  debeatur,  ut    exigitur  ad 
rationem  meriti.  Minor  autem  probatur, 
quia  actus  non  est  proprius  operantis,  nisi 
sit  liber,  ut  ostendit  D.  Thom.  supra  quxst. 
1,  art.  1;  per  libertatem  namque  homo  est 
dominus  suorum  actuum,  et  habet  potesta- 
tem,  et  dominium  supra  ipsos  ;  qui  enim 
ita  agit,   ut  non  possit   non  agere,  potius 
agitur,  quam  agat;  unde  hic  non  est  domi- 
nus  suao  operationis.  Quao  omnia  paucis 
complexus  est  D.  Thom.  quxst.  26,  de  Ve-  idem. 
rit.  art.  6,ubi  sic  ait:«  Cum  mereri  respectu 
o  mercedis  dicatur,  proprie  mereri  est  ali- 
«  quid  sibi  magis  acquirere  pro  mercede  : 
«  quod  quidem   non  fit,  nisi  cum  aliquid 
«  damus,  quod  est  condignum  ei,  qui  me- 
«  reri  dicitur  :  dareautem  non  possumus, 
«  nisi  id  quod   nostrum  est,  cujus  domini 
«  sumus  :  sumus  autem  domini  nostrorum 
«  actuum  per  voluntatem,  etc.  » 

10.  Dicendum  est  secundo,  non  requiri Secunda 
ad  mcritum,  per  so   loqucndo,  libertatem coJio.a" 


674 


DE  NATURA  MERITI. 


contrarietatis,  aive  quoad  specificationom 
boni,  et  mali ;  sed  sufficere  libertatom 
quoad  exercitium,  quao  est  libertas  contra- 
dictionis.  Assertio  haec  est  communis  inter 
Theologos,  ita  ut  supervacaneum  sit  sin- 
D.  Tho.  gulos  recensere.  Docuit  eam  D.  Thom.  locis 
in  praeeedenti  relatis,  et  in2,  dist.7,  q\ 
1,  art.  1  nd4,  necnon  qwBSt,  24,  de  Verit. 
Fnnda-  arl.Qad  5.  Probatur  ratione  ex  his  locis 
^"^•desumpta;  quoniam  illa  libertas  suilicit  ad 
meritum,  quae  satis  est,  ut  homo  habeat 
plenum  dominium,  el  .-it  perfecte  dominus 
sui  actus  :  sed  ad  hoc  sufTicit  libertas  quoad 
exercitium  :  ergo  ha^c  sufiicit  ad  meritom. 
Major,  et  consequentia  constant.  Minor 
vero  probatnr,  quia  ut  liomo  sit  perfecle 
dominus  sui  actus,  satis  est,  si  poasitcom 
voluerit,  facere  illurn,  et  non  facere;  nam 
eo  ipso  potest  pro  libito,  et  liberrime 
ponerc  de  t.ili  actu,  sicut  patet  iu  Deo,  qui 
perfectissirnum  hab<  t  dominium  sui 
liberi,  quo  diligit  bonum  honestum 
tum,  ex  eo  quod  potesl  illud  dil  I  non 

diligere,  quamvis  non  possitdiligere  i 
situm  malum :  haec  est  aotemlibertas  q 
exercitium  :  ergo,  etc. 
Coniir-     Confirmatur:  quoniam  Christus  Domi- 
maiur.  nus  solum  habuil  liberta  ntradicti 

nis  in  ordine  ad  bonum,  non  enim  potoit, 
aut  voluit  facere  malnm  ;  et  tamen  m< 
perfectissime  sibi,    el    nobis,    nl    d 
Theologi   3  part.  qustt.  19,  art. 
ergo  haec  libertas  sufficit  ad  meritom. 
oi)jcc-      ll.  Nec  refert, si  objicias,qnod  Scriptnra 
uones.  eum   |ail(j;lt)  (,,   repxjtat  praemio  dignom, 

qui  potuit  transgredi,  et  facere  maloi 
non  fecit,  u1  habetur  Eccl.  31;  ergo  1 1  me- 
ritum  requiritur,  ut  is  qni  facit  bonui 
meretur,  possil  etiam  malom, 

est  libertas  contrarietatis.  Tom  etiam 
quod  ail  peccandum,e1  demerendom  etiam 
requiritur   libertaa  qc  I  mem 

mali,  et  boni :  ergo  ad  merendom  m 
saria  erit   major   libertas,   qaam  libertaa 
quoad  exercitium  boni  ;  atque  adeo  libertas 
quoad  specificationem  boni,  et  mali.  Patet 
consequentia,  quia  non  minna   requiritur 
ad  bonum,  quam  ad  malum.  Tum  I 
quod  meritum,  tanquam  de  genere  I 
debet  esse  ex  integra  caua  i,  el  Bic  re  [uirit 
plenam,  et  perfectam  tibertatem  ;  talis  au- 
tem  non  videtur  esse  tibertas  solom  q 
exercitium,  cum  longe  sit  major  libertaa 
quoad  specificationem  :  ergo  haac  requiritur 
ad  meritum,  et  illa  non  sufficit. 
Non  itaqoe  haec  referont  :  nam  ad  j>ri- 


mum  negari   deb  I  con 
optime  notavit  D.  Thom.  citato  ! 
ritate,  i  posse  peccai  facit  ad  meri- 

i  tum,  sed     I  meriti  mamfestationen 
"  qunntum   oetendit  opus  bonum  ♦ 
<f  luntarium  :  ponitor  aotem  inter  I.i  i 
t  viri  josti,  qoialaoa  est  virtutis  n 
«  tatio.  i  Qood  magia  declarat  ii 

'.I,  urt.  1  n<l  4,  ubicum  sibi  oppos 
aet  praedictom  Ecclesiasti  moniom    I 

probandom 

quia  hoc  vi  1  laodem  ejoa  qui  non 

I       tt,  pertin 

:ion  de{ 
del  esaentialiti  I 

rolontate  adhaerente  bono:  aliai  vir- 

r  mobi 

ibilia  in  ac- 
i  tu  suo,  q  iam  im 

■  i-  peccandi 

in 
olunta 
boB  Ex  qoo  patet  I 

Scriptora  non  propl  tue 

:    llum,  .; 

et  li! 

qoi  i  volun- 

et   lib  ' 
gitin  'ruitur  in  ope- 

rante  li!  ntrariel 

clodit. 
Ad        ndom  npgatur 

optirne  salvar.  t  ;r  r  . 
I  aola   !. 

itium  i 
quia  per 

malum,  quod  teceril  ;cto 

[oam  h( 
toris,   sit   til  i,  quin 

etiam  ait  li  1  onom  ; 

contingat  eom 
tri  ad  8] 

[oi  malum.   ali  ait, 

nimirum,  iliri 

yolontatem  ita  in  bono,  ut 
Decti  ilum,  habet  rationem  i    i 

bom,  ut  cernimoa  in  divii 

i  Deo  ;  inqoam 

speci  leficiom,  rationali  cn 

At  firmari,  !>iliri  in  malo.  i 

est  unde  pr  oisi  ab 

volontate  ;  haec  aotem  d 

.  .iri,  qoia  potentia, 
rentia  ad  otromlibet  est  illi  intrir; 
quasi congenita,  nisi  rati  ant 


DISP.  I,  DUB.  II. 


G75 


reddatur  inflexibilis,  ut  contingit  in  dam- 
natis,  qui  propterea  liberi  sunt  ad  exequen- 
dum  malum,  et  ita  peccant;  cum  tamen 
non  possint  operari  bonum  ob  rationem 
dictam :  non  tamen  peccando  demerentur, 
quia  sunt  extra  viam,  ut  magis  explicabi- 
tur  dub.  4. 
Diiuitur  Ad  ultimum  concessa  majori,  neganda 
uitima.  est  mjnor  .  qUja  p0sse  peccare  non  est  de 
perfectione  libertatis  :  perfectior  enim  li- 
bertas  est,  quae  habet  firmitatem  in  bono, 
quam  illa  quae  potest  deflecti  ad  malum. 
Unde  licet  libertas  quoad  specificationem 
boni,  et  mali  extensive  sit  major  libertate 
quoad  exercitium,  non  tamen  est  major  (ut 
sic  dicamus)  intensive,  atque  ideo  neque 
D.Tho.  perffctior.  Quodoptime  explicuit  D.  Thom. 
3  part.  quxst.  62,  art.  8,  ubi  in  solutione 
ad  3,  sic  dicit  :  «  Quod  liberum  arbilrium 
«  diversa  eligere  possit,  servato  ordine 
«  finis,  hoc  pertinet  ad  perfectionem  liber- 
«  tatisejus;  sed  quod  eligat  aliquid  diver- 
«  tendo  ab  ordine  fmis,  quod  est  peccare, 
«  hoc  pertinet  ad  defectum  libertatis.  Unde 
«  major  libertas  arbitrii  est  in  Angelis,  qui 
«  peccare  non  possunt,  quam  in  nobis,  qui 
«  peccare  possumus.  » 


Sententia  opposita,  argumenta  pro  illa,  et 
eodum  enodationes. 


Senten- 
tiacon- 
traria. 


Xajor. 
Gabriel. 

Holcliot. 


Primurn 
irgn- 


ConOr- 


12.  Quamvis  de  facto,  et  secundum  le- 
gem  Dei  ordinariam  nullus  Theologus 
(quem  viderimus)  negaverit  libertatem 
quoad  exercitium  requiri  ad  meritum  :  at 
de  potentia  absoluta  sunt  qui  existiment, 
acturn  omnino  necessarium  posse  esse  me- 
ritorium.  Ita  sentit  Major  in  3,  dist.  18, 
quxst\,  Gabriel  ibidem  art.  1,  notabilih, 
Holchot.  quxst.  1,  art.  4,  et  alii.  Immoet 
de  facto  per  actum  omnino  necessarium 
Christum  meruisse  cx  dispensatiOne  com- 
muni-   legis,   tenet  Petrus  de  Aliaco,   ut 

itur  Suarez  lib.  citato,  cap.  3.  Probatur 
primo  haec  sententia,  quoniam  actnsnostri 
non  ranl  meritorii,  nisi  ex  acceptatione  Dei 
volentia  illos  acceptare  in  ordine  ad  prae- 
mium,  ut  D.  Thom.  docet  in  hocarticulo. 

Deuj  pro  libito  acceptat  acium  necessa- 

rium,  eicut  acceptat  liberum  :  ergo  uterque 

pote  meritorius. 

Confirmatur,  quia  non  minoria  valoris 

i  inscharitatif  patriae,  quam 

liber  qui  exercel  ir  in  via,  ut  ex  se 


constare  videtur  :  ergo  sicut  Deus  hunc  ac- 
coptat,  poterit  etiam  illum  acceptare  in  or- 
dine  ad  praemium. 

Respondetur  admisso  antecedenti  negan-RQsP°n* 
do  consequentiam  ;  quia  licel  ad  meritum    argu- 
necessaria  sit  divina  acceptatio,  hacc  tamen  mcnlura* 
supponnit  dignitatem  et  valorem  moralem, 
atque  adeo  libertatem  actus,  quiacceptatur; 
et  ideo  actum  non  liberum  non  potest  Deus 
in  ordine  ad  prasmium,  et  per  modum  me- 
riti   acceptare;  sicut  non  potest  acceptare 
puram  omissionem,  aut  actum  omnino  in- 
differentem,  eo  quod  in  his  nulla  est  boni- 
tas  moralis,  et  ideo  nec  condignitas,  vel 
acceptabilitas  respectu  praamii, 

Diximus  in  ordine  ad  prxmium,  et  per  mo- 
dum  meriti;  quia  posset  Deus  statuere  dare 
alicui  gloriam,  aut  tale,  vel  tale  praemium, 
posito  tali  actu  necessario.  Tunc  vero  praa- 
dictus  actus  non  haberet  rationem  meriti, 
sed  nudaa  conditionis,  qua  posita  ponitur 
quod  sub  illa  promittitur.  Unde  nec  gloria, 
aut  illud  aliud  praemium  haberet  in  hoc 
casu  propriam  rationem  praomii,  sed  om- 
nino  gratuiti  beneficii ;  nec  ejus  redditio 
esset  remuneratio,  quae  fieret  aliquo  modo 
ex  justitia,  sed  liberalis  donatio  ex  libera- 
litate,  et  fidelitate  promittentis. 

Ad  confrrmationem  respondetur  distin-  Soiuiio 

fl  fl  0 0 1  M  1  f "o 

guendo  antecedens,  et  concedendo  illud  de  matio- 
valore  physico ;  sed  negari  debet  de  valore  nem# 
morali,  qui  solum  potest  reperiri  in  actu 
libero;  et  neganda  est  consequentia  :  quo- 
niam  valor,  qui  efficit  actum  acceptabilem 
in  ordine  ad  praemium,  non  debet  esse 
valor  physicus,  sed  moralis. 

13.  Arguitur  secundo  :  ChristusDominus  Sccun- 
meruit  sibi,  et  nobis  per  actum  charitatis,  ^umcn- 
quo  Deum  diligebat  :   atqui  pracdiclus  erat    lum- 
necessarius,  etiam  quoad  exercitium  :  ergo 
actusomnino  necessarius  potestcssemerito- 
rius.  Major  est  D.   Thom.   in  3,  dist.  18,  D-Tno- 
quxst.  1,    arf.  2,    in  solutione   ad  2,  ubi  sic 
uit  :   Ipse  mofus  charitatis  hominis  Christi, 
in  quo  consistit  ejus  pt&mium,  quantum  ad 
beatitudinem  animn tpotest  esse  meritumres- 
pectu  beatitudinis,  etc.  Minor  vcroprobatur: 
tum  quia  ita  docere  videtur  ipse  D.  Thom. 
in  hoc  eodem  loco,  in  solutione  ad  5.  Tum 
etiam,  quia  actus  charilatis  Christi  Domini 
respiciebat  Dcum  clare  vicj.m  :  Dcus  aulem 
clare    visus    diligitur    necessario,    etiam 
quoad  exercitium  ;  non  enim  potest  videri, 
et  non  amari,  adeo  est excellens,  et  praBstans 
bonum  :  ergo  actus  praedictus  fuit  omnino 
necegsarius. 


676 


DE  NATURA  MEKITI. 


Conflr- 

matur 
primo. 


Be- 

cundo. 


Itcspon- 
deturar- 
gamento 


yincent. 

Bannez. 
Zumel. 
Alvai 


Confirmatur  primo  .-  quoniam  actus,  quo 
Christus  mortem  suam  acceptavit,  fuit  per- 
fectissime  meritorius  :  sed  hujusmodi  actus 
non  fuit  liber,  adhucquoad  exercitium,  ita 
ut  Christus  posset  mortem  non  acceptare, 
aut  non  mori  :  ergo,  etc.  Major  ab  omnibns 
admittitur,  et  constat  ex  illo  1'auli  ad  IJhi- 
lipp.  2  :  Factus  obediens  usque  ad  mortem, 
propter  quodet  Deu»  exaltavit  illum,  ete.  Et 
minor  sic  suadetur  ;  nam  Christus  Domi- 
nus  mortem  acceptavitex  praecepto,  et  obe- 
dientia  1'atris,  ut  colligitur  ex  citato  loco 
Pauli;  non  autem  potuit  hujusmodi  prae- 
ceptum  non  servare,  alias 
ergo  non  potuit  mortein  non  accept 

Confirmatursecundo-.namAngelus  etiam 
meruit  per  actum  charitatis  elicitam  in 
primo  instanti,  ut  ex  doctrina  D.  Thom.  1 
part.  7.  62,  art.  •">,  modo  Biipponim 
prac-dictus  actus  non  fuit  liber  adhuc  q  i 
exercitium  ;  non  enim  poterat  Angelua  pro 
tunc  Deum  non  dili{  im  ad  boc  tene- 

retur  praecepto  charitatis,  quod  in  primo 
instanti  non  potuit  prsterire  :  ergo, 

Varie  ad  argumentum  (quod  propriam 
sedcm  habet  3  part.   in  t> 
Christi),  respondent  Thomist  b,  et  alii,  quo- 
rum  solutiones  modo  non  a  icat  referre.  Ba 
autem  congruentior  vi  letur,  quam  ti 
Joannes  Vincentius  relect.  <!<•  <jrnti<i  Ch\ 
./.  5,  (irt.  2  <i<l  1,  Banez  2,  2,  </.  24,  ari 
et  sequitur  Zumel  in  prssenti.  ditp.  1,  in 
solutione  ad  1,  Alvarez  3  part,  disp.  l 
alii  Juniorea ,  \  idelicel   actum  charii 
Christi  Domini  posse  considerari  duplici- 
ter.  Primo  proul  respicil  Deum,  ut  bonum 
secundum  Be,  »'t  hoc  modo  fertur  in  illud 
omnino  ne  :<  ss  irio,  unde  prout  Bic  non 
meritorius.  Secundo  quatenua  respicil  ip- 
sum  secundum  quod  in  acta  i 
ratio  'liii  jendi  cre  tturas;  el  prout  sic  fertur 
ad  eum  libere,  saltem  quoad   exercitium, 
el  hac  ratione  fuit  meritorius.  Nam  qne- 
madmodum  ipse  amor  divinus,  el  increa- 
tus  simul  est  necessarius,  et  li 
diversorum;  necessarius  quatenua  termi- 
natur  ad  divinam  bonitatem  sumptam  se- 
cundumsejel  liber  quatenua  t»irmiiKitur 
ad  creaturas,  vel  (quod  idem  est)  quatenua 
terminatur  ad  ipsam  divinam  bonitatem, 
u!  est  iu  actu  exercito  ratio  illas  dilige 
ut  in  tract.  deVoluniate  Dei,  disp.  7,  <h< 
Latius  oaten  limua  :  ita  etiam  actus  charita- 
tis  Christi  Domini,  quiaest  formalis  parti- 
cipatio  amoris  increati  Dei,  potest  utrum- 
que  hoc  in  se  cum  proj)ortione  conjungoro. 


Neque  aliud  voluit  D.  Thom.  in  illa  solu- 
tione  ad  5  ;  ibi  enim  in  actu,  rj  -tus 

Dominus  Denm  ita  diligebat,  nl  -set 

non  diligere,  ponit  aliquam  libertatem  . 
enim  ait  :  i    Vel  dicendum,  quod  si  etiam 
:ninatum  ad  unum,  non  »  (in- 
tellige  liberum  arbitrium  Chri  uni) 

«  sicut  ad    diligendum  I)eum,    qu-jl    i 
«  facere  ;   tamen    ex    hoc  : 

«  amittit  libertatem,  aut  ratioiM 
«  sive  meriti  :  quia  in   illud   non  coacte, 
i  sed  sponte  tendit.   ■  Ha?c  autem 
nequit  alitrr   commode   intelligi,   m-i  ut 
xplicuimus ;  nam  i 

•  • 
riui  ab  extrim 

m- 
ma  bonit  it-- 

attin-  nem 

liberi,  et  i  ..!ud 

secundum  di  im. 

■   i 
^  1 1 1  . 

li- 

[U3D 

oritui 

:tum  ipsum 

1  ira 
aliam    petil  l  ad 

utrai 

sulut \. 

1  i.  Ad  prim  i 

mnjori,  nri:  1:1 1 1  <  'il,slwBeai- 

- 
Christua  habuerit    \  \    .;j!i 

mortem,  t-t  it  i 
epti  non  pol 
men 

satis  est,  ut  p  «set  ;  i  llam  in 

i  i  m 

: 

Bummum  bonam,  m  im  illo 

conm  "i  cr.it  .. 

non  | 

•  illam  io  sensu 
divi       x'  :  ie  hinc  tit.  Christum   ; 

I       tre,  aut  Pati 

quia  non  qu  i  lil  el   non  rtis 

t.-t  tr 

ptatiu  illiua  in  sensu  cod 

meundem  serijum 

:ntibus  explicant    I 


DISP.  I,  DUB.  II. 


077 


Objec- 
tio. 


potuisse,  adhuc  posito  praecepto,  omittere 
mortem  omissione  negativa,  quae  importat 
nudam  carentiam  acceptationis  mortis  con- 
sideratao  secundum  se,  et  praescindendo  a 
ratione  debitaeformaliter  :  et  hoc  fuit  satis, 
ut  acceptatio  mortis  in  Christo  esset  libera 
libertate  contradictionis  :  non  tamen  po- 
tuisse  eam  non  acceptare ,  vel  omittere 
omissione  privativa,  quae  importat  caren- 
tiam  mortis,  proat  debitae  formaliter,  et 
acceptationis  debitae  ratione  praecepti ;  quod 
necessarium  erat,  ut  posset  peccare.  Et  eo- 
dem  proportionali  modo  respondendum  est 
ad  secundam  conflrmationem. 

15.  Xec  refert,  si  objicias,  quod  Christus 
meruit  per  actum  acceptandi  mortem,  non 
solum  consideratam  secundum  se,  sed  ut 
erat  formaliter  praecepta  :  at  ut  erat  prae- 
cepta  non  poterat  omitti,  nisi  omissione 
privata  :  ergo  vel  dicendum  est,  Christum 
potuisse  mortem  praeceptam  hac  omissione 
omittere,  et  sic  peccare  ,  vel  meruisse  per 
actum  nullam  habentem  libertatem.  Major 
constat,  quia  Christus  meruit  per  illum  ac- 
tum,  ut  erat  acceptatio  mortis  ex  obedien- 
tia,  ut  satis  declarant  verba  Pauli  :  Factus 
obediens  usque  ad  mortem  etc.  obedientia 
autem  respicit  suum  objectum  sub  ratione 
praecepti  :  ergo  Christus  meruit  acceptando 
mortem  ut  praeceptam.  Minor  vero  proba- 
tur,  quia  mors,  ut  praecepta,  habet  ratio- 
nem  debitae;  ut  autem  debita  nequit  omitti 
nisi  omissione  privativa  :  ergo  neque  ut 
praecepta. 
soivitur.  Non  igitur  hoc  refert  ;  nam  concessa 
majori,  et  admissa  etiam  minori,  juxta 
serisum  statim  explicandum,  neganda  est 
consequentia.  Et  ratio  est,  quia  aliter  sumi- 
turlv  ut  prxcepta,  in  majori  proportione, 
et  aliter  in  minori  ;  in  majori  enim  sumi- 
tur  reduplicative,  et  dicit  rationem  forma- 
lem,  et  motivum  mortem  acceptandi.  Et 
cumdicitur,  quod  Christus  meruit  acceptan- 
do  mortem  ut  prxceptam,  sensus  est,  quod 
moruit,  quia  acceptavit  illam  sub  hac  ra- 
tiono,  etex  hoc  motivo,  nimirum  qaia  i  rat 
libi  prscepta,  et  sub  ratione  praceptao; 
meruit  enim,  qnia  mortem  acceptavit  per 
'  m  formaliter  obedientiae  ;  more  autem 
non  fuit  objectum  praedicti  actus,  nisi  re- 
duplicative  ul  praacepl  sub  ratione 

ceptae.  Atinminori  ly  utprxcepta,  su- 
mitur  specificative  ;  non  enim  potest  dicere 
formalem  aliquam  rationem  omittendi,  ut 
i    ignificat  mortem  po  i 
ipto  moriendi,  et 


omissionem  ejus,    ut   cum   tali   praecepto 

compositam,  quam  conslat  esse  omissionem 

privativam.   Unde   sensus    minoris   illius 

propositionis  est,  quod  supposito  praccepto 

moriendi,  et  insensu  composito  islius  prae- 

cepti,  mors  non   potuit  omitti,  nisi  omis- 

sione  privativa.  Quod  verissimum  est ;  sed 

nequaquam  tollit,  quominus  tam  ipsa  mors 

secundum  se,  quam  acceptatio  illius  sub 

ratione  praeceptae,  posset  adhuc  posito  prae- 

cepto  moriendi,  omitti  omissione  negativa, 

et  in   sensu  diviso.   Quod  si  sensus  istius 

minoris  propositionis,  quam  admisimus, 

alius  sit,  neganda  erit. 

Pro  cuius  majori  explicatione  nota,  quoduiusira- 

tur  rcs- 
si  Christus  solum  habuit  praeceptum  accep-  ponsio. 

tandi  mortem,  et  non  determinate  ex  moti- 

vo   odedientiae  ;  seu   per  actum  formalem 

obedientiae,  scilicet  absque  determinatione 

particularis  motivi,  vel  solum  ex  motivo 

alterius  virtutis,  ut   charitatis,  religionis, 

etc.   tunc  non  modo  in  sensu  diviso,  sed 

etiam  in  sensu  composito  praecepti  morien- 

di  potuisset  non   acceptare  mortem  redu- 

plicative  ut  praeceptam,   seu  sub   ratione 

praeceptae,  vel  ex  motivo  obedientiae ;  quia 

adhujusmodi  acceptationem  nullo  praecepto 

teneretur  ;  sufficienter  namque  satisfecisset 

praecepto  moriendi,  acceptando  mortem  ex 

alio  motivo,  et  per  alium  actum,  qui  non 

esset  formaliter   obedientiae.   Quemadmo- 

dum  cum  alicui  praecipitur  jejunium,  suffi- 

cienter   adimplet  hoc   praeceptum  ex  quo- 

cumque   motivo  jejunet,  etiamsi   id   non 

faciat  ex  motivo  obediendi,  et  formalissime 

quia  sibi  praecipitur,  ut  ex  se  patet.  Si  ta- 

men  demus,  Christum  habuisse  pracceptum 

non  solum  acceptandi  suam  mortem,  sed 

acceptandi  illam  ex  motivo  obedientiao,  et 

sub  rationo  praeceptao,  atque  adeo  peractum 

qui  est  formalissimae  obedierrtiae  ;    adhuc 

acceptatio  illius  ex  hoc  motivo,  et  praodic- 

tus  aclus  obedientiao  fuissent  libera  liber- 

tate  conlradictionis,  seu  quoad  exercitium. 

Quia  licet  in  sensu  composito  hujus  poste- 

rioris  praocepti  non  posset   Christus  omit- 

tere   fianc   acceptationem  ex  motivo  obe  • 

dientiae,   potuit  tamen    eam    omillere  in 

sen    i  diviso  ;  quia  pracdiela  acceplatio  so- 

cundumse  considerata,  non  habet  forma- 

lissime  rationem  debitae  pjaamvis  socun- 

dum  se  esset  acceptatio  mortis  debitae)  noc 

potuit  proinde   hoc   posterius  praeceptum 

inferre  Christo  Domino  necessitatem  Imjus- 

modi  acceptationem  secundum  so  sumptam 

exe(iuendi  j  atque  adeo  omissio  illius   sic 


078 


DE  NATURA  MKKITI. 


Consec- 
tarium 


sumptac-  non  csset  omissio  privativa,  sed 
solum  negativa. 

Kx  quo  etiam  fit,  quod  Iicet  Christus 
nunquam  potuerit  obedire,  et  inobedire  ; 
servare  praeceptum,  et  illud  frangere  :  po- 
tuit  nihilominus  obedire,  et  non  obedire 
negative,et  ita  liberrime  obedivit.  Imo  quia 
potuit  ponere  materiam,  et  rem  praeceptam 
sumptam  secundum  se,  et  non  ponere;  po- 
tait  servare  pracceptum,  et  negative  non 
servare,  atque  ideo  liberrime  illud  obser- 
vavit. 
Rcpiica.  10.  Nec  tandem  obest,  si  urgeas,  quod 
acceptatio  mortis  ex  obedientia,  per  se  et 
ab  intrinseco  dicit  essentialem  connexio- 
nem  cum  praecepto;  non  enim  potest  intel- 
ligi  actus  obedienti;e  absque  pr  . 
talis  acceptatio  per  ib  intrinseco  ha- 

bct  rationem  debita,  atque  adi       i  elibet 
illius  omissio  eiit  per  se,  et  ab  intri:. 
privati\  a. 

Kt  confirmatur,  quia  si  acceptatio  i 
dientia  per  se,  et  ab  intrinseco  hal 
nexionem  cum    praecepto,  omissio  bojos 
acce[)tationis  nequibit  intelligi,  nisi  ut  con- 
nexa,  <'t  composita  cum  eodem  praecepto  ; 
sed  omissio  ita  esl  omissio  priva- 

tiva,  et  non  negativa  :  erj 

Non  igitur  hoc  obest.  Respondel  ir  enim 
distinguendo  antecedens ;  acceptati 
ex  obedientia  dicil  essentialem  connexio- 
nem  cum  praecepto,  quo  pr  ecipiatur 
acceptatio  ex  obedientia,   negamns;  cum 
praecepto,  quo  pr  ecipiatar 
acceptanda,  concedendum  est.  Kt  neganda 
estabsolute  utraque  consequentia.  Etenim 
licet  actus  obedienti  l  ab  intriu- 

seco  dicat  ordinem  ad  nliqm  eptom  , 

at  hoc  praeceptum  non  q<  ipit 

ipsum  actum  obedientiae,  sed  solum  pr 
pit  objectum,  et  materiam  circa  qnam  i 
dictus  actus  valeal  exerceri, 
hujus  praecepti  solum  e.-t  debita  mal 
illa,  et  objectum,  quod  pra  ipitur,  non  \ 
ipse  actus.  Quare  ut  actus  ij  dientiae 

debitus  sit.  exigitur  novum  praeceptum 
quasi  reflexum,  quo  praecipiatur  :  et  quia 
hoc  posterius  praeceptum  ad  actum  obedien- 
tiae  per  accidens  se  habet  (potuit  enim  talis 
actus  sine  eo  consentire)  non  tollit  quomi- 
nus  praedictus  actus  consideratas  secundam 
se  possit  in  sensa  divisb  talis  praecepti  omit- 
ti,  atque  adeo  omissipne  negati; 

Perquod  patet  ad  confirmationem,  qoia 
licet  omissio  acceptationis  ex  obedientia 
nequeat  intelligi    nisi   ut  composita   cum 


Dirnitur. 


Enoda- 

lio  con- 

Drmatio 

nis. 


priori  illo  pr.-ecejjto  (ol  -ic  dicamus)directo; 
optime  tamen  potest  intelligi,  ut  non  com- 
posita  cum  posteriori,  et  quasi  refiexo. 
Pra?dicta   autem  01.  n  ut  comp 

cum  priori,  sed  ut  composita  cum  poster 
dumtaxat,  habet  rationi  .15   pri- 

vativae. 

Adde  primo.  q  iientie 

per  se  di  linem  ad  'tum  praeci- 

piens   rem  acceptanlam   1: 
ejos  tamen  omis  mnino  negativa, 

absque  praccepto  aliquo  i  aittendi 

licit  jr  t  un  de  eo  qood 

quam  de  eo  qi. 

etiain  de  tum 

qnod  omittil  ive. 

Ad  tur  ac-  Xc*. 

tus  hab    .  jom 

tum,  al 
■ 
(quo  1 

■ 
.  aol  io 
j 

itd  1.  :na- 

privata,  .1  illo  li 

tas  1 

cinitti  [>riori  ili  :  utti 

non  | 

distinctionii 
qoi  1  si  aliq 
omitterel  ill  im- 

cum  non  essel  p 
gativa.  Tum  eti  im    . 
dicti 

.     et     : 

omnium  el  in  quali: 

opp  atialiter 

rie,  vel  pri- 
vative,  t-t  non  opp<  ni  Bimol 
atque 

ntia,  qo 
privativae,  q  tus. 

non  includatur  carentia 
gativa,  qoa  • 

Patel  igito  in  qotl 

omissione,  vel  carentia  ados,  qua:. 
essentialiter  invenii 

sola  carenti  privatii 

etiam  omissio,  et  carentia  negativa  j  el  ; 

urentiam,  ul : 
gati\ 


DISP.  I,  DUB.  III. 


679 


potestas  ad  omittendum  omissione  negativa, 

atque  adeo  libertas  contradictionis. 

nimad-     17,  Sed  in  quodifFerant  duae  istae  omissio- 
fcrsio 

nes  respectu   actus   essentialiter  debiti  (si 

daretur)  non  est  adeo  facileexplicare;  non 

enim  potest  dici,  quod  una,  scilicet  negativa, 

sit  solum  carentia  actus ;   et  alia,  videlicet 

privativa,  sit  carentia  illius  ut  debiti.  Nam 

cum  utraque  sit  omissio  actus  per  se,  et  es- 

sentialiter  debiti  (de  hoc  enim  loquimur) 

utraque  eritcarentiaillius  utdebiti.  Dicen- 

dum  ergo  est,  praedictas  omissiones  penes 

hoc  diflerre,  quod  privativadeterminat  sibi 

subjectum,  et  tempus  debiti;  non  enim  di- 

citur  privative  omittere,    nisi  qui  potest 

non  omitere,  et  habet  debitum  non  omit- 

tendi,  quando,  et  ubi  instat  tempus,  et  oc- 

casio  non  omittendi.  At  negativa  nullum 

subjectum,    vel   tempus  determinat;  cum 

enim  sit  pura  negatio,  dicitur  tam  de  eo, 

quod  est,  quam  de  eo  quod  non  est ;  atque 

adeo  tam  de  eo,  quod  potest,  et  debet,  quam 

de  eo,  quod  non  debet,  aut  non  potest ;  de 

lapide  enim  dicitur,   quod   non  adimplet 

hoc  debitum,  atque  adeo  quod  negative  il- 

lud  omittit,  quamvis  nec  possit,  nec  debeat 

illud  adimplere.  Quae  omniadocuit  elegan- 

ter  D.  Thom.  in  1,  dist.  5,  art.  1  ad  1,  di- 

cens :  «  Affirmatio,  et  negatio  dicuntur  ma- 

«  xime  opponi,  quia  in  eis  non  importatur 

«  aliqua  convenientia ;  in  privative  enim 

ppositis  importatur  convenientia  quan- 
«  tum  ad  subjectum,  quia  nata  sunt  fieri 
«  circa  idem  :  in  contrariis  autem,  et  rela- 
«  tivis,  etiam  quantum  ad  genus,  quia  sci- 
«  licet  sunt  in  eodem  genere  :  unde  utrum- 
«  que  extremorum  significatur  per  modum 
«  entis,  et  naturae  cujusdam.  Illud  autem 
«  in  quo  invenitur  aliquod  non  permixtum 

•  ulrario,  est  maximum,  et  prirnum  in 

«  illo  genere,  et  causa  omnium  aliorum. 

u  Et  ideo  oppositio  afiirmationis,  et  nega- 

«  tioni.s,  cui  non  admiscetur  aliqua  conve- 

"  nientia,  est  prima,  et  maxima  omnium 

itionum,    et  causa  ornnis  opposi- 

"  tionis,  <:i  distinctionis ;  et  ideo  oportet, 

i  quod  in  qualibet  alia  oppositione  inclu- 

dal  ir  ailirmatio,  et  negatio,  sicut  primum 

«  iu  po  teriori.  I  ade  plura  requiruntur  ad 

«  alias  oppositiones,  quam  ad  oppositionem 

atradictionis,  quia  se  habent  ex  addi  - 

-  tione  ad  tpsam,  »  Haec  D.  i  bom.  <:\  qui- 

6t,  quod  Licet  tam  omissio  privativa, 

tiva  in  1-,1-u  po  ito,  sil  omissio 

debiti ;  quia  t,iiiK;n  omia  io  privativa  per 

se,  ei  formaliter  petit  eubjectum,  cui  im- 


positum  sit  praeceptum,  quando,  et  ubi 
tenetur  illud  adimplere;  omissio  vero  ne- 
gativa  per  se,  et  formaliter  id  non  postu- 
lat,  quamvis  per  acidens  ratione  privativae, 
cum  qua  conjungitur,  possit  hoc  habere ; 
ideo  sola  omissio  privativa  dici  potest  omis- 
sio  debiti  formaliter,  negativa  autem  non 
nisi  tantum  materialiter.  Per  quod  objectio, 
quae  hic  freri  posset  contra  nostram  distinc- 
tionem,  manet  soluta. 

Omittimus  alias  objectiones,  quae  fieri 
poterant  contra  distinctionem  sensus  com- 
positi,  et  divisi,  et  ejus  usum  in  ordine  ad 
salvandam  libertatem,  supposito  in  Christo 
Domino  praecepto,  et  posita  in  omnibus 
praedeterminatione  physica  ad  omnem  ac- 
tum  ;  quia  non  in  praesenti,  sed  in  materiis 
de  auxiliis,  de  scientia,  et  voluntate  Dei 
propriam  sedem  habent :  et  ita  non  est  quare 
in  eis  proponendis,  et  diluendis  modo  im- 
portune  immoremur.  Videantur  quae  dixi- 
mus  tomo  2,  tract.  4,  disp.  10,  dub.  5,  et  in 
hoc  tomo,  tract.  14,  disp.  7,  dub.  4. 

DUBIUM  III. 

Utrum  actus  cadens  sub  prxcepto,  vel  metu 
poznx  elicitus,  aut  semiplene  delibsratus, 
j)ossit  esse  meritorius. 

Hic  occurrit  triplex  quaesliuncula  circa 
gradum  libertatis,  qui  intra  lineam  Iiber- 
tatis  contradictionis  requiritur  ad  meritum. 
Prima,  utrum  actus  meritorius  debeat  esse 
liber,  non  solum  libertate  (ut  sic  dicamus) 
physica,  hoc  est  a  coactione,seu  necessitate, 
et  determinatione  ad  unum;  sed  etiam 
libertate  morali,  quae  est  ab  obligatione 
praecepti?  Secunda,  utrum  debeat  esse  sic 
volunlarius,  quod  neque  secundum  quid 
possit  esse  involuntarius,  qualis  est  qui  frt 
per  metum.  Tertia,  qualis  requiratur  deli- 
beratio,  ut  actus  sit  sufficierrlcr  liber,  prout 
exigitur  ad  meritum.  (v)uibus  omnibus, 
quoniam  lcves  sunt,  breviter  in  hoc  dubio 
satisfaciemus. 

§  UNICUS. 

Tribus  assertionibus  /U  salis  propositi» 
(jitxstiunculis. 

18.  Dicendum  est  primo,  actum  caden-    Prima 
temsub  praecepto  optime  posse  esse  meri-  Cs'iu." 

torium.  Assertro  hajc, (juarrr  fere  unanimiter 


680 


DE  NATURA  MERITI. 


Suarez 


Ratio 


objcc- 
lio. 


Dispelli 

tur. 


Maldo- 

natus. 


D.Cyril 

Aloxan. 


docent  SS.  Patros,  ot  Theologi,  est  acleo 
certa,  ut  oppositum  dicat  Suarez  loco  eitato, 
cap.  5,  esse  non  solum  temerarium,  sed 
etiam  erroneum.  Et  probatur  facile  primo, 
quia  ubique  in  sacra  Scriptura  prumittitur 
tanquam  praemium  vita  aeterna  observa- 
tioni  mandatorum  Dei ;  undedicitur  Matth. 
li) :  Si  vis  ad  vitam  ingredi,  serva  mandata. 
Et  Psalm.  118  :  In  custodiendis  illis  retrir 
butio  niulla.  Ergo  praxlicta  observatiu  pu- 
test  esse  meritoria. 

Et   deinde  suudetur   ratiune,  quia  upus 
cadens  sub  praecepto  potest  esse  simpli 
liberum,  el  praecipue  tn  his,  qai 
praecepta  servare,  et  non  Bervare  privative, 
ut  sunt  ad  minaa  omnes  nun  cunfirmati  in 
gratia  :  potest  etiam  fieri  cam  omnibaa  aliia 
circunstantiis,  et  reqaisitis,  ut  sit  bonam 
muraliter :  ergo  non  est,  car  non   possit 
esse  meritoriam.  Imo  caetoris  paribns,  i 
juris  meriti  ease  poteal  opaa  ractam  ex  prae- 
cepto,  quam  opaa  aoliua  conaiIii;cam  in 
illu  possit  virtaa  obedientiae,  aot  joatitiae 
exerceri,  et  non  in  i 

19.  Necobest,  qaod  Lucss  17,  dicitar  :  ( 'um 
feceritis  omnia,  quw  prxcepta  sunt  vobis,di- 
cite  :  Servi  inutiles  sumus,  i/umi  debuimut 
facere,   fecimus.  Si  autem  in  operibu 
prajcepb»  factia  esaet  mei  itum,  non  d 
rentur  inutilia  i  tc. 

Hoc  itaque  aon  obest ;  qaoniam  v( 
i  il  i  dicl  i     mt  a  Chriato  Domino  ad  com- 
mendandam  humilitatem,  et  non  confiden- 
tiam  in  nostris operibus, quatenua  nosl 
non  ad  excludendum  meritam,  qaod  haJ  ent 
ex  gratia,  ut  est  expositio  multorum  Pa- 
trum,  quus  Maldonatua  citat  in  illo  l 
st.it  autem  optime,  quod  op<  rtra  Deo 

non  sinl  utilia,  cai  cum  nihil  deait,  nulla 
i  \  operibus  noatrisutilitaa  poteat 
juxta  illudJob.  22:  Quidprodt  tf  D  >,  ri/tia- 
tus  fucris,  etc.  et  tamen  qaia  fiunt  i 
quiam  ipsiaa   Dei,  et  1  itia  illa 

acceptat,  sinl  aobia  meritoria.  Congraentior 
aatem  hujua  loci  expositio  ea  est,  qaam 
tradit  Parena  Cyrillus  Aiexandrinas,  rela- 
tus  a  D,  Thom.  in  Catena,  et  quaa  desamitur 
ex  ipso  contextu,  verbis  illis  :  Quoddebui- 
mus  facere,  fecimus,  et  aliis  antecedentibas. 
o  Quis  aatem  vestram  habena  servum 
a  arantem,  etc.  qui  i  ;ro  dicat 

«  ilH  statim :  Transi,  et  recumbe;  et  non 
«  dixit  :  Para  quod  coenem,  et  | 
«  ot  ministrare  mifri,  donec  manducem, 
«  etc.  Nttnquid   gratiam  habet  servo  illi. 
«  quia  fecit quae  imperaverat?  i  Ex  quibus 


verbis  satis  colligit  ir,  qaom 

tra,  quiajure  servitu  Ijoo  sunt  debita,  nul- 

lum  aliud  praemiam  in  ri_ 

seclusa  Doi  promissione  apud  illum  me- 

reantur ;  et  qua  rati  iinatilia 

inordinead  pra^mium  ii  .  im. 

Caeterum  qaia  Deua  benignas,  liberali-,  et 

miserio  ;<!acuit  ei  ip 

aliis  titulis  aibi  debita,  in  ordi 

mium  a  .  et  pro  um 

promittere.  Fa  rta  autern  hac  a 

et  promi  quomii. 

•ra  licel 
solute  sint  apud  Deum  meritoria.  I 
(ait  Parena  Cyrillo  oui  a\ 

dominantur,  nm  ali- 

. 
quia  tffn 

z 

a  nobia  tamnlatum  jui  rnm 

quia 

ribus  sub  iitorum  b. 

-t  illud  Matth. 
ritit 

i,  iuquit  ibi  <<Iossa. 
:  « lorinth.  9    s 
mihi  <jl"'  uim  nti/u  in 

Nam  in  primo  ex  hi 

de  dilectiom  .  qui  ali  _  int  >li- 

.  I 
eternam 
•ii-i  li  it< 
r  Paol  gloria, 

tionis,  ut  i 

ibb. 

qu  Mf.81 .  m  ■ 
expli 

tollitur  glon  i 
/  iitur  iii 
21.  Dicendnm 
fiunt  ei  met  i,  ] 

'.  l  hom, 
im  aliia 
Et  ratione  probatui 
meta  facl  t,  eti  u  in- 

irqaendam 
taria,  el  tibera  Bimpliciti  m- 

dum  quid  involuntaria,  ut  I 

babent 
tatem,  ot  sinl  Bimpliciter  meritoria.  i 
i  qnentia,  qui  i  u  b  1  meritnm  re  ;  lii 
libertas,  ad  meritam  simpliciti 
debet  lil  dmplicii 


DISP.  I,  DUB.  III, 


681 


bjec-  22.  Nec  refert  si  objicias  quod  consensus 
metu  extortus  (et  est  sermo  de  metu  gravi 
cadente  in  virum  constantem)  non  sufficit 
ad  humanos  contractus,  ut  patet  in  matri- 
monio,  quod  praedicto  metu  contractum 
irritum  est ;  sufliceret  autem,  si  actus  per 
metum  elicitus  esset  voluntarius  simpli- 
citer  :  ergo. 

luitur.  Respondetur  negando  antecedens  ;  nam 
attento  praecise  jure  naturali,  etiam  matri- 
monialis  contractus  praedicto  metu  factus 

•^2  validus  esset,  ut  docet  bene  Thomas  San- 

chez  lib.  4,  de  matrim.  disp^  14.  Quod  vero 

de  facto  in  Republica  Christiana  metus  gra- 

vis  dirimat  matrimonium,  ex  jure  positivo 

provenit ,   quod   ob  urgentissimas   causas 

legitime  statuit,  ne  consensus  metu  extor- 

tus  aptus  esset  ad  matrimonium  contrahen- 

dum  :  sicut  idem  etiam  statuit  de  consensu 

clandestino,  qui  in  omnium  sententia  suffi- 

ciens  esset  ad  contractum  humanum  prae- 

cise    naturalem.    Imo   et    de  facto   inter 

infideles,  ubi  lege  civili  id  non  fuerit  pro- 

hibitum,   validum  erit  matrimonium,  ex 

quovis    metu    contrahatur,   ut    praedictus 

Thomas  Sanchez  docet  loco  citato. 

rertia      23.  Dicendum  est  tertio,  actum  semiplene 
onclu-  j  ,.,  .       ,\  ., 

Sio.     dehberatum    non   posse   esse   simphciter 

meritorium,  hoc  est  in  ordine  ad  vitam 

aeternam  ;  de  quo  merito  praecipue  hic  lo- 

).Tho.  qUimur.  ita  D.  Thom.  quaest.  26,  de  Verit. 

fcfeel.  art.   6  ad  17,  quem  sequuntur  Zumel  in 

uarez.  praesenti,  arl.  1,  disp,  1,  Suarez  ubi  supra, 

Funda-  cap.  3,  et  alii.  Probatur  ratione  :  quoniam 

Dlum'actus  semiplene   deliberatus    tantum   est 

liber,   et   voluntarius  secundum  quid,   et 

valde  imperfecte  :  ergo  non  potest  esse  me- 

ritorius   simpliciter.    Palet  consequentia ; 

nam  ad  meritum  simpliciter  necessaria  est 

libertas  simpliciter. 

confir-      Confirmatur,   quia  non  minor  libertas 

matur.  necessaria  est  ad  meritum,  quam  ad  deme- 

ritum;  sed  ad  demeritum  simpliciter,  sci- 

licet  ad  demerilum  beatitudinis,  non  suffi- 

cit   semiplena    libertas  :   ergo    neque    ad 

meritum  simpliciter.  Minor  probatur,  quia 

persola  peccata  mortalia  potest  homo  bea- 

tiludinem  demereri ;  nullum  autem  pecca- 

tum  pol  mortale,  ni.-i  sit  plene  libe- 

rum  :  ergo,  - 

ofcjectio     24.  Dices  :  actus  semiplene  deliberatus 

t£.     potesl  '     g   bonus  moraliler,   s-i  sit  circa 

bonum  objectum  :  ergo  poto  I  i    e  merito- 

.   Patet  consequentia ;  nam,   ut  ispe 

dictum  e  tj  meritum  consequitur  moralem 

bonitati 

Sohnant.  Curt.  theolog.  tom.  X. 


Respondetur  bonitatem  illam  moralem, 
quae  in  actu  semipleno  deliberato  reperitur 
(si  quao  in  eo  reperitur)  solum  esse  bonita- 
tem  secundum  quid,  pertinentem  reductive 
ad  speciem  actus  plene  deliberati ;  unde  ad 
summum  constituet  moritum  secundum 
quid,  quale  est  meritum  alicujus  praomii 
temporalis  :  sicut  etiam  malitia  actus  non 
plene  deliberati  solum  est  malitia  secun- 
dum  quid,  et  solum  constituit  demeritum 
secundum  quid,  ut  est  demeritum  peccati 
venialis.  Diximus,  si  qure  in  eo  reperitur; 
quia  probabilius  est,  in  actu  semiplene  tan- 
tum  deliberato  nullam  reperiri  formalem 
honestatem,  aut  bonitatem  moralem,  quae 
vere,  et  formaliter  sit  bonitas,  adhuc  secun- 
dum  quid ;  adeo  enim  excellit  ratio  boni 
honesti,  ut  nisi  perfecta  cognitione,  atque 
adeo  per  actum  plene  liberum  non  possit 
attingi. 

25.  Est  autem  hic  observandum,  quod  ut  Nota. 
actus  sit  piene  liber,  prout  requiritur  ad 
meritum,  non  exigiturexactissima  quaedam 
deliberatio,  aut  magna  consultatio,  et  per- 
pensio  omnium  circunstantiarum ;  sed  satis 
est  humana  quaedam  advertentia,  et  ea  de- 
liberatio,  quam  homines  solent  communi- 
ter  in  suis  actibus  adhibere,  dum  intellec- 
tus  non  est  sic  passione  ligatus,  aut  alio 
distractus,  quod  ei  desit  dominium  earum 
operationum,  quibus  homo  incumbit.  Quare 
illa  advertentia,  seu  deliberatio  communi- 
ter  reputatur  sufficiens  ad  meritum,  quae 
sufficeret  ad  mortate  peccalum,  supposita 
gravitate  ex  parte  materiae.  Quod  intellige 
de  advertentia,  et  deliberatione  formali, 
vel  virtuali ;  nam  pure  interpretativa  non 
satis  apparet  qualiter  habere  possit  locum 
in  ordine  ad  meritum ;  quam  tamen  ad  de- 
meritum,  et  peccatum  mortale  sufficere  cer- 
tum  est,  ut  tetigimus  do  bonitate,  et 
malitia. 

Ilic  discutiendum  erat,  utrum  ad  meri-Aliadif- 
tum  requiratur  actus  ex  omni  parte  bonus,  rcmis^ 
an  vero  opus  ex  aliqua  parte  malum  possit    sive. 
essemeritorium?  Sed  hujusdubii  resolutio 
habetur  ex  dictis  a  nobis  tract.  de  bonitate, 
et  malit.  disp.  6,  dub.  1,  ubi   late  ostendi- 
mus  actum  ex  aliqua  parte  defectuosum.ex 
nulla  habere  posse  bonitatem  :  certum  est 
autem,  opus  omni  morali  bonitate  destitu- 
tum,  apudDeum,  cui  nonnisi  bonum  placet, 
meritorium  cssenon  posse.Eo  vel  maxime, 
quod  ut  .ictijs  meritorius  sit, debet  imperari 
acharitate,  etordinariad  ejus  finem,  ul 
,    infra  ostendemus;  quod    tamen   actui  cx 

44 


1 


G82 


DE  NATURA  MERITI. 


J>.  Tho. 


Dorand. 
Gabricl. 
Scotus. 
Suarez 

Zomcl. 
Vasq. 


Fllilil.i- 

mentum 

abaotho 

riiate. 


Glossa. 
1).  Hier. 
D.  aree 


aliqua  parte  defectuoso,  etiamsi  ex  alia  bo- 
nitatem  baberet ,  omnino  repugnat ;  alias 
malitia  illa  ordinaretur  etiam  ad  finem 
charitatis,  et  in  Deum  refunderetur.  Quare 
buicdiflicultati  inpra?senti  supersedendum 
est. 

DVBWM  IV. 

Ulrum  ad  meritum  rcquiratur  status  >ic,  et 
in  auo  slaius  isle  vonsistat? 

Nihil  bic  de  via,  et  merito  Angelorum, 
sou  1  part.  qwsst.  t\2,  art.  ~>  ei  '.',  ei  <\. 
nrt.  0,  de  quo  plura  diximus  tract.  7,  disp. 
12,  dub.  3.  Circa  statumvero  in  liominibus 
ad  meritum  requisitum  primo  videndum 
est,  utrum  debeal  esse  statas  \  \  e?Sec  i 
quamdiu  status  bic  duret,  et  (iuis  sit  ejus 
terminus? 


Ostenditur  n 
ihim   dr   lege  ordinaria  :  ei  <ju<ilitrr  >/>■ 
potentia  absoluta  possii  , 
ini  viam. 

.  Dicendum  esl  |>rim.>,  al   meritum 
necessarium  i —  de  lege  ordin  tum 

viatoris.  Ita  1».  Thom.  1  part.  >,  .  art. 

9  ei  2,  2,  </.  13,  art.  1  etqu  art.  11, 

rt  3part.  ijurst.  19,  ari.3,  ei  <!>■  mul>>  m 
7,  art.  11.  <!<•  Veiit.  qtusst.  29,  art.  >>.  >t  in 
3  dist.    ls.  qussst.  1.   <//•/.  1,   in  i,  dist.  15, 
qussst.  1,  art.  6,   qussstiunc.  2 ad  '■'>,  vi  aliis 
locis.  Scolus  citatadist.  18,  </ur*t.  unica,  in 
fine,   Durandua  qussst.  2,  num.  5,   <;al>ri>'l 
7.  1  ,//;■/.  1.  Suarez  abi  supra,ca/>.  1 1  pl 
referens  ex  antiqnis  Scholasticis,  Nlon 
disp.  35,  7.  5,  Zumel  iu  praesenti, 
circa  finem,  Vasq.  et  alii  Expositores.  Est- 
que  assertio   hax   valde    commnnis  ii 
Theologos,e1  eam  docenl  pl 
quos  Suarez  referl  I'"'.'  citato,  el  t<>m<>  1  in 
3  part.  <ii>p.  39,  ><v/.  3. 

Potestque  probari  primo  ei  illo  Ec 
siastis  9  :  Quodcumque  potesi  agere  manus 
tua,  instanter  operare ;  quia  nee  opust  ncc 
ratio,  ncc  sapientia  est  apud  inferi  t. 
diceret,  locum,  el  tempus  mereudiesse  so- 
lum  in  bac  vita,  quaB  habel  rationem  \ 
non  in   futura,  ul  exponit  ibidem  Gl 
et  D.  Hieronym.  et  Gregor.  lib.  t  diai 
'  rum,  cap.  39  :ct  Kcclcs.ll,  num.  17.  sic  ba- 
bes  :  Ante  obitum  tuum  op>erare  justitiamt 


quia  non  estapudmfero  >'jum,  id 

estmeritum,  vel    tempus  merendi,  ut 
communis  expositio.  Joan  l 

(ju<ih<l<,  i  ■  operari  t,  veniet 

mors,  in  qua  nullus  poterit  mereri,  utex- 
ponunt   ibidem    August.    «Kcumenius  . 
Tbeopbilactus.Idemsuadet  parabola  de  vil-   oios 
lico.  qua}  babetur  Luc*  19,  cui  cum  tempus11*0^ 

1  lendi  rationem    villicationis 
su;c,  dictun:  est  :  J 

7.  Probatnrdein  reritas  ratione 

.     [D.  Thom.   l"cis  cit  iti- ;  nam 

meritnm  ium  se  importat  rationem 

:n  v i a t -  :  oquen- 

tia  patot  ;  quoniam  viam    certum   > 

■  ■  -••  nisi  in  \  i 

itnr  ;  nam  meritnm  esl  velut  motus, 
sen  b  ijns  t.rminus,  et  finis 

iium  ,  .  lixil  Ang.  Doct   . 

1  j>  irt.  in  SOluti 

at  mo- 
tus    -  ;  dum 

enim  aliq  >vetur,  nondnm  est  in  I 

mino  m  lum,  alias  mo- 

tnr  sim 

m.  in  3,o 

tur 

ntis  in  • 

qui 

ritum. 

1 
nimitim    \  vel 

non  i 

aliqo  boc 

tlsnm,  ul  st.itim  di 
dicta  ra' 

.  nam  r  i  uutitur  natur  - 

iti.de  cujus  i 
ut  sil 
subj- 

item,  q  :iul- 

tentia  quil  ab  ea  a 
dicta  rati  \.  nulla  p<. 

imextra  vi 
Non  Btenimi 

i .    u t  modo  loquimur. 
qns  sit  via  simpliciter,  quteque  aJ 
lute  constitnal  statura  viatoris  ;  ro- 

mem  dicen  Inm  est.quod  licet  meritom, 

quod 


DISP.  I,  DUB.  IV. 


C83 


quod  essentialiter  includit  tendentiam,  et 
motum,   postulet  subjectum  ,   quod   possit 
moveri,  atque  ado  existens  aliquo  modo  in 
via,  et  valde  consonet  naturae  meriti,  quod 
via  haec  sit  via  simpliciter  :  at  non   repu- 
gnat,  Deo  ita  disponente,  praetermisso  com- 
muni  rerum  ordine,  ut  is  qui  existit  jam  in 
suo  termino,  ex  natura  rei,  et  simpliciter 
ultimo,  atque  adeo  extra  viam  simpliciter, 
moveatur  adhuc  ad  alium  terminum  con- 
sequendum,  qui  solus  sit  terminus  secun- 
dum  quid,  ut  est  praemium  aliquod  acci- 
dentale,  vel  etiam  novus  gradus   praemii 
essentialis;  quod  est  esse  in  via  secundum 
quid,  et  extra  viam  simpliciter.  Haec  enim 
ratio  viae  secundum  quid  de  potentia  abso- 
luta  compatitur  cum  statu  existentium  sim- 
pliciter  extra  viam,  utsunt  comprehenso- 
res,  et  salvat  sufficienter  rationem  meriti. 
Quamvis  quiade  lege  ordinaria,  et  attentis 
naturis  rerum  status  hic  comprehensorum 
affert  secum  invariabilitatem,  et  excludit 
omnem  motum  ,   excludere  etiam  debet , 
quantum  est  ex  se ,  omnem  rationem  viae, 
et  meriti.  Et  ideo  secundum  hanc  ordina- 
riam  legem  non  compatitur,  quod  aliquis 
simpliciter  extra  viam  sit,  et  nihilominus 
moveatur  ad  pracmium  adhuc  accidentale  : 
et  ita  intelligenda  est  ratio  facta. 
liaob-      ~9.   Objicies  secundo  :  non  sequi  ex  eo 
iectio.  qUOd  meritum    importet  rationem  viae,  et 
motus,  illud  non  posse  competere  his,  qui 
sunt  intermino  :  ergo,  etc.  Probatur  ante- 
cedens,  quia  non  repugnat,  quod  aliquis  sit 
in  uno  termino,  et  sit  extra   viam  ad  ip- 
sum;  ct  nihilominus  possit  adhuc   moveri 
ad  alium  terminum  :  ergo  poterit  qui  me- 
rendo  pijrvenit   ad   unum   terminum,  seu 
praemium,  moveri  pfjr  meritum  ad  alia. 
iespon-      Respondetur  negando  antecedens,  et  ad 
■••     probationem  dicendum  est,  quod  licet  non 
repugnet  existentem  in  uno  termino  mo- 
ad  alium, qaando  terminus  ille,  inquo 
existit,  non  est  ultimus;  secus  autem  quan- 
do  praedictus  terminua  habet  rationem  ul- 
timi,  qui  sicut  existentem  in  eo  constituit 
extra  viam  sinlpliciter,  ita  ex  natura  rei 
petit,  quod  alterius  non  moveatur.  Termi- 
nus  antem  meriti,  qui  opponitur  viae,  et 
eonstituit  statum  existentium  extra  viam, 
simpliciter  est  terminua  ultimus ;  est  enim 
a^tcrn-i  beatitudo,  ad  quam  ex   natura  rei 
era  omnia  ordinantur  :  ande  ei  repu- 
t,  qaod  in  illa  existens,  ad  atiam  ter- 
minum  per  meritum  moveatur. 
90.  Tertio  objiciea  contra  confirmatio- 


nem,  falsum  essequod  is,  qui  meretur,  de-  Tertia 
beat  protunccarere  praemio,  quod  meretur;0^0*110* 
imo  potest  in  eodem  instanti,  in  quo  prac- 
mium  meretur,  illud  recipere  :  ergo  etiam 
erit  falsum,  quod  non  possint  mereri,  qui 
existunt  extra  viam,  et  in  termino.  Ante- 
cedens  probatur  :  tum  quia  in  eodem  ins- 
tanti,  in  quo  homo  meretur  augmentum 
gratiae,  potest  illud  recipere,  et  saepe  reci- 
pit,  ut  inferius  forte  dicemus,  et  latius  in 
Tractatu  de  Charitate.  Tumetiam,  quia  ubi 
motus  est  instantaneus,  simul  potest  esse 
cum  termino ;  et  ita  in  eodem  instanti  adest 
generatio  substantialis,  et  res  per  illam  ge- 
nita  :  et  in  eadem  duratione,  in  qua  aer 
illuminatur,  est  lucidus  :  meritum  autem 
quamvis  sit  motus,  potest  esse  instantaneus; 
et  ideo  Christus  meruit  in  instanti  suae 
conceptionis,  et  Angelus  in  instanti  crea- 
tionis:  ergo  meritum  potest  esse  simul  cum 
termino. 

Respondetur  negando  antecedens,  si  ser-soiutio. 
mo  sit  de  praemio,  quod  habet  rationem 
termini  ultimi  respectu  meriti,  qualis  est 
beatitudo,  et  visio  clara  Dei ;  hoc  enim 
praemium,  et  non  aliud  constituit  meren- 
tem  extra  statum  viae,  et  de  eo  Ioquimur  in 
confirmatione.  Ad  primam  probationem 
dicendum  est,  augmentum  gratiae  nondum 
consummatae  non  esse  terminum  ultimum 
nostri  meriti,  sed  intermedium,  etvialem, 
qui  proinde  simul  cum  ipso  merito  in  or- 
dine  ad  ultimum  habet  rationem  viae  ;  et 
ita  potest  simul  esse  cum  merito,  non  in 
termino,  sed  in  via.  Ad  secundam  respon- 
detur,  quod  licet  ex  generali  ratione  mo- 
tus  proveniat,  quod  meritum  requirat  sta- 
tum  viae;  at  quod  hujusmodi  via  esse  non 
possit  in  eadem  duratione  cum  suo  ultimo 
termino,  provenit  exspeciali  ratione  ipsius 
meriti.  Et  ratio  est,  quia  meritum  ex  na- 
tura  rei  postulat  regulari  per  fidem,  et  pro- 
cedere  ex  gratia  non  consummata  :  haec 
autom  esse  nequit  simul  cum  visione  bea- 
tifica,  et  gratia  consummata,  quac  est  ulti- 
mus  terminus  nostri  mcriti  :  unde  nec 
meritum  cumea  conjungi  potest.  Videatur 
I).  Thom.  1  part.  qusost.  62,  art.  4,  in  corp.  n.Tii» 
et  art   5  ad  2. 

31.  Dicendum  est  secundo:de  potentiaSecu"(1 
a080luta  non  repugnat  comprenonsorem,  et  sio. 
existentem  extra  communem  viam  mereri. 
Assertiohaecest  satis  communis.  Et  suade- 
tur  breviter  ;  quoniam  beati  possunt  ha- 
bere,et  habenl  de  factoplures  actus  liberos 
et  bonos  moraliter,  atque  adeo  qnantuin  est 


684 


DE  NATURA  MERITI. 


ex  se  condignos  pracmio  :  ergolicet  de  facto 
ex  defectu  divinae  acceptationis,  et  ordina- 
tionis,  etquia  status  ille  beatorum  ex  na- 
tura  rei  id  exposcit,  non  sint  meritorii, 
negari  tamen  non  potest,  quin  possit  Deus 
inire  pactum  cum  beatis,etacceptare  eorum 
actus,  ordinareque  illos  ad  praomium  :quod 
est  praedictos  actus  esse  meritorios. 

Dices  :  status  beatorum  est  omnino  in- 

variabilis,  utpote  qui  acternitate  participata 

mensuratur,  dicitquerationem  gratiae  con- 

summata?  :  ergo  excludit  omnem  motum, 

omnemquc    ultoriorem    profoctum,    at([ue 

adeo  omnem  meritum,  quod  profectum  et 

motum  includit. 

0|>jeciip      Respondotur  ita  esse  de   lege  ordinaria, 

d,3f.ni"  secus  antem  de  potentia  absoluta,  ubi  non 

attenditur  quid  natura  rei   expoatulet,      I 

animplicet.  velnon  impli  lictio- 

nem.  Iu  eo  autem,  quod  visio,  el  gloria  bea- 

torum  augeatur,  vel  minuatur,  patiatorq 

aliquam  mutabilitatem,  nulla  contradictio 

involvitur.  Unde  absolul  Dei  non 

repugnat :  sicat  qaamvi  •  n  i- 

tura  rei  dical  perpetuitatem  (ntia  ab- 

soluta  potest  deficere,  et  annihilari. 

§  II- 
Assignatur  spatium,  et  ttrn 

Tcnia      «>>'-).  Dicendum  efit  tertio,statum  viaa  cont- 
eonciu-  mutum  hominibus(dehis  enimtantum  lo- 
quimnr)  ad  merendum,  vel  demerendum, 
esse  asque  ad  instans  sep  irationis  anin 
corpore  :  itaque  quamdiu  anima  rationalia 
corpori  mortali,  et  passibili  conjuncta 
tamdia    <liir.it    atatna  viatoria.   Iia  pl 
Theologi,  quos  dubio  seqaenti  referemas, 
Aivur.  et  praeter  illos  Alvarez  </<■  Incamat.  <lt<>t.  1 t, 
vasn,    Montesm.  ubi  aupra   num.  i ■■.  \ 
Hutin   216,  cop.  t,  Gregor.Martinezduo.  letalii. 
Probaturque ex  illo  Pauli 2 ad  Corinth.  5, 

nuni.  6  :  Pinn  tumUS  iu  tna- 

mur  a  Domiho  :  per  fidem  enim  ambulamus. 

probatioTJbi,  ut  videa,   status  viaa  peregrinati 

<■>  Scnp-  i 

tur;i.    nostrae  assignatur,  duin  sumna  m  corp 

et  operainur  per  fidem  :  quod  locum  habet 

dum  sumus  in  corpore  mortali,  etnon  am- 

pliua.  Et  ineodem  cap.   nnm.   10:  Omnes 

nos  manifestari  bportet  anteiribunal  ChrisH, 

nt  referai  unusquisaue  prout  gessii  in 

pore.  Et  Ecclesiast.  11,  num.  3,  dicitnr  :  Si 

ceciderit  lignum  adAusirumtoyut  Atjuiloncm, 

in  quocumque  loco  cccitlcrit,  ibi   crit.  M  BSt, 

in  quo  statu  mors  bominem   ropororit.   in 


eo  permanebit,  ac  si  amplius  non  sit  pn 
ciendi  locus,merendi,  ant  demerendi.Idem 
probant  teatimonia  addocta   in  prima  e 
clusione,  n.  38,  in  quibus  tempus  merendi 

"latur  usque  ad  mortem.  Ex  quibu.- 
aliis  potest  sequens  ratio  formari. 

Qnia  designare  hominibna  tempus  viae. 
et  -patium   mei  [   volurr  .  in 

Scriptnria aacris  nobis  mai.  ;    tis- 

sime  dopendet  :  atqui    in   sacra  Script 
assignatur  bominibus  huju  i  im 

usqu*  .imre  IC<  r- 

im  vivnnt  in  0 
ut  c 

pracdictum  spatium,  et  non  majus,  \ 
nus  tonondum  •  illorum  viam. 

ngruenti    ra-  lutio. 
tiono  desnm] 

oini  :  qnoniam  \i  l, 
dur: 
mini, 
termi 
anim 

ante  Juitur  in  tennin 

tnnc,  et  iu>n  antea,  vel  , 
I 

tinetur  p-  r 

r  terminnm 

dnm 

qnutionem  termini ;  itum  pnrgatorii, 

ubi  anima  jam   0 

•  'sse,  q 
animae  in  pm  :utur;  nonenim 

tnt.  ut  1 
mereantor 

.  n 
unai    i  j 

ltlo.-Ll  lllt. 

Ei  «i;:"  ^*i  'i      ■  rgatorii  1 

stat  .  [uia  no 

\<l  in  merito  nlterius  , 

rtinet  reductiv<  kermini  :  ve- 

luti  cnm  qnia  finita  jam  na 

jnxta  terminnm 

ftniatur, 
anto   torminum  .  lum  per   a 

finita  via  perfect  [iiutio  termini 

feratnr. 

ici,  qnod  status  pnrgatorii 
eet  voluti  inchoata  asseqnntio  beatitudinis ; 
ibi  enim  habet  anima  certnil 
bilo.  .1110  in\ 

. 


DISP.  I,  DUB.   IV. 


gs; 


Opinio 

conlra- 

ria. 


Vasq . 

Alcxaud 

Boi  av. 

8cotu>. 
Altisiod 


Priraum 

ar.zu- 

meotu  m 


Dupl.r. 
conlir- 


1      • 


beatitudinem,  quam  in  hac  vita  promemit, 
eamque  jam  quodammodo  incipit  possidere : 
et  ita  status  viae,  qui  in  separatione  animae 
a  corpore  finitur,  etiamsi  anima  in  purga- 
torio  detineatur,  non  omnino  fmitur  ante 
terminum. 

§  NI. 

Proponitur  opposita  sententia,  et  ejus 
argumenta  diluuntur. 

34.  Beatos,  etexistentesextracommunem 

viam  posse  de  lege  ordinaria  mereri,  sal- 

tem  aliquod  praemium  accidentale,  docet 

Yasq.  cit.disp.  214,  cap.  "4,  et  refert  pro 

hac  sententia  Alexandrum,  Bonavent.  Sco- 

tum,  Altissiodorensem,  imo  et  D.  Thom. 

in  2,  dist.  5,  quxst.  2,  art.  2,  et  in  4,  dist.  50, 

quzst.  2,  art.  1,  qumstiunc.  6,  ubi  docet  An- 

gelos  in  coelo  existentes  mereri  praemium 

accidentale  per  opera  charitatis.  quae  erga 

nos  exercent :  quod  etiam  docuit  de  anima- 

bus  existentibus  in  purgatorio  in  eodem  4, 

dist.  21.  quxst.   1,  art.  3   adA.  Damnatis 

item  concedit  citata  quaestiuncula  6,  deme- 

ritum  respectu  alicujus  pcenae  secundariae, 

et  accidentalis  usque  ad  diem  judicii .  Eadem 

ratio est  de  merito  in  beatis,  ac  de  demerito 

in  damnatis.  Potestque  haec  sententia  ra- 

tione  probari  :  primo,  quoniam  beati  sunt 

adhuc  instatuacquirendi  praemium  aliquod 

accidentale,   imo   possunt  aliis  impetrare 

gloriam  animae  essentialem,  etsibi  gloriam 

corporis  :  et  alias   exercent  plures   actus 

liberos,  et  condignos  his  praemiis  :  ergo 

;nt  illa  merori. 

Confirmatur  primo,  quia  non  magis  ne- 

J.  status  viae  ad  meritum,  quam 

ad  satisfactionem :  sed  animae  in  purgatorio 

tentes  satisfaciunt  pro  peccatis  veniali- 

bus  in  hac  vita  commissis,  et  non  dimissis  : 

i  i  possant  etiam  mereri. 

Confirmatur  secundo,  qnia  damnati  in 

omnibus  fen  ctibas qaoiidie  peccant : 

■  qnotidie   merentar  novam    pa-mam. 

-  enim  dicet,  Judam  Deom  blasphemari- 

tem  non  merori  pnniri  ob  istad  peccatnm  ? 

-  ;m  quoad  anthoritatem  D.  Thom. 

pro  prima  conclasione  citatis  ma- 

nifeste  habetar,  illum  n  omne  gi 

meriti  propriedicti  existentibusextra  viam, 

m  in  ordine  ad  pramium  accidentale, 

nt  legenti  illa  patebit.  Nam  de  Angelis,  et 

cit.  7"  r  t.  I  "  /.  fnt.  '.',  in  80- 


luiione  ad  3,  cum  dixisset,  quod  eorum 
gaudium  potest  augeri  usque  ad  diem  judi- 
cii,  et  quod  hoc  pertinet  ad  praemium  ac- 
cidentale,  subdit  :  «  Unde  quidam  dicunt, 
«  quod  quantum  ad  praemium  accidentale 
«  etiam  mereri  possunt;  sed  melius  est,  ut 
«  dicatur,  quod  nullo  modo  aliquis  beatus 
«  mereri  potest,  nisi  sit  simul  viator,  et 
«  comprehensor.  Praedictum  enim  gaudium 
«  magis  acquirunt  ex  virtute  beatitudinis, 
«  quam  illud  mereantur.  »  De  animabus 
existentibus  in  purgatorio  id  ipsum  docet 
de  malo  quosst.  7,  art.  11  ad  G,  et  in  4, 
dist.  17,  qurcst.  2,  art.  4,  quxstiunc.  3 
ad  7,  cujus  verba  statim  referemus.  Et 
idem  tenet  de  damnatis  in  ordine  ad  deme- 
ritum  citata  quxst.  13,  ex  2,  2,  art.  4  ad  2, 
dicens  illos,  quantumvis  Deum  blasphe- 
ment,  non  demereri,  sed  eorum  mala,  et 
peccata  pertinere  potius  ad  damnationis 
pcenam.  Quare  ad  testimonia  in  oppositum 
adducta  dicendum  est  vel  Ang.  Doctorem  ea 
postmodum  retractasse,  vel  in  eis  loqui  de 
merito  improprie  dicto,  prout  est  idem, 
quod  impetratio,  vel  consequutio. 

Ex  his  locis  habetur  etiam  solutio  ratio-E^spon- 
nis  inductae  in  cppositum ;  nam  totum  illud,   argu- 
quod  beati  denuo  possunt  acquirere,  ut  est  menl°- 
gaudium   accidentale,  et  gloria   corporis, 
debetur  eis  ratione  prioris  meriti,  quo  dum 
essent  viatores,   meruerunt   beatitudinem 
essentialem  :  ex  quo  etiam  eis  debetur,  ut 
dum  orant  pro  nobis,  exaudiantur ;   sunt 
enim  omnia  haec  quasi  complementum,  et 
corollarium   consequens   illam    beatitudi- 
nem,  et  ita  non  indigent  novo  merito,  sed 
cadunt  sub  merito  ipsius  beatitudinis. 

Ad  primam  confirmationem  sic  respon-  Primas 
det  D.  Thom.  loco  citato  ex   4,  dist.  17  :  ^J^ 
«  Dicendum,  quod  pcena  illa,  quam  animae  satistit. 
«  in  purgatorio  sustinent,  non  potest  pro- 
n  prie  dici  satisfactio,  quia  satisfactio  opus 
«  meritorium  requireret ;  sed  largo  modo 
«  dicitur  satisfactio  debitae  pcenae  solutio :  » 
proprie  enim  animae  illae  non  satisfaciunt, 
sed  satispatiuntur. 

I*]t  ad  secundam  confirmationem  optimesccunciai 
satisfacit  Ang.  Doctor.  loco  cil.  cx  2,  2, 0CtcJrm" 
quxst.  13,  dicens,  «  quod  mcreri,  et  deme- 
«  reri,  pertinont  ad  slalnm  vi,e.  Knde  bona 
«  in  viatoribus  sant  meritoria,  mala  voro 
i  demeritoria  :  in  beatis  autem  bona  non 
"  sunt  meritoria,  sed  pertinenl  ad  eorum 
i  beatitadinis  pr.^mium;  et  similiter  mala 
«  in  damnatia  non  sunt  demeritorii,  sci 


686 


DE  NATURA  MEKITI. 


«   pertinens    ad    damnationis   pcenam.   » 
Aliudar-     35.  Secundo  probatur  :  quoniam  Chris- 
^om?"  tus  perfectissime  meruit  sibi,  et  nobis,  ut 
est   communis   Patrum ,   et    Theologorum 
sententia  :  at  Christus  Dominus  semper  foit 
comprehensor,  et  consequenter  extra  sta- 
tum  via>  :  ergo  status  hic  non  requiritur  ad 
meritum. 
Cnniir-      Confirmatur  :  nam  ab  instanti  suae  mor- 
t.'s   certum  est  Chnstum    Dominum    non 
fuisse  viatorem  ;  et  tamen  in  illo  instanti, 
et  post  illud  meruit  :  ergo,  etc.  Probatur 
minor  :  tum  quia  meruit  per  ipsam  mor- 
tem,  juxta  illud:  Obediens  usque  ad  mortetn, 
propter  quod,  etc.  Tum  quia  nos  redempti 
sumus  a  peccatis  per  sangainem,  qui  de  la- 
tere  Christi   jam   mortui  Iancua  perforato 
D.  Ang.  fluxit  :    ob    idque    August.    tract.    121,    III 
S.Leo  Joannem,  Ambr.  lib.    1,  de  Sacramentis ,  et 
raia.   lgo  Papa  epist.  4,  cap.  6,  eppellanl  illom 
sanguinem    redemptionis  :  actum   BQtem, 
quo  Christus  nos  redemit,  oertam  esl  I 
meritorium  :  ergo,  etc. 
Bespon-      Kespondetur  ex  D.  Thom.   locis  citatis, 
g!roeii-"Christum  Dominom  qaandio  vixit  in  cor- 
tum.    pore  mortali,  ob  specialem  Dei  dispensatio- 
nem  simul  fuisse  viatorem,  el  c  imprehen- 
sorem.   Et  sic  meivri  potnit,  m>n  Bt 
comprehensor ,  sed    ut    viator. 
autem  anima  a  corpore  per  mortem,  non 
fuitamplius  viator,  sed  solaro  comprehen- 
sor,  et  ita  post  mortfin  nec  sibi,  nec  DObifl 
amplius  meruit. 
A)lr0ll.     Ad  confirmationem  respondetur  n 
linnatio-jjjinorem ,  et  ad   probationem    respondel 
D.  Thom.  3  part.  qusst.  50,  art.  6,  bia  ver- 
bis : «  Dicendum,  quod  de  morte  Christi 
a  dupliciter  loqui   possumas  :   uno  modo 
«  secundum  qaod  es1   in  fieri,  alio  m 
«  secundam  quod  estinfacl  Dicitur 

«  autem  mors  esse  in  fieri,  qoando  aliqais 
«  per  aliquam  passionem  tendil  in  mortem. 
«  Et  hoc  modo  idem  esl  loqai  di 
«  Christi,  et  de  passione  ipsiaa  an- 

«  dum  hunc  modum  mors  Christi  causa  est 
«  salutis  nostra),  secundum  id  quod  de 
«  passione  supra  dictum  est  ■  (id  e.-t  per 
modum  meriti,  satisfactionis,  et  redemp- 
tionis);  «  sed  in  facto  esse  mors  Christi 
«  consideratur  secundum  qaod  jam  facta 
«  estseparatio  corporis,  et  anima.  Hocaa- 
«  tem  modo  mors  Christi  non  potest  i 
«  causa  salutis  nostraa  per  modam  meriti, 
«  sed  per  modum  eflicienti  i\  etc.  i 
Ad  secandam  probationem  dicas  sangai- 


IICIIl. 


nem  illud  appellari  redempti 
maliter,  sed  objective,  qaatenas  a  Chriito 
Domino,  cum  adhuc  viveret,  fuit  Patri 
oblatoa  per  modum  pretii  nostraj  redemp- 
tionis.  Ex  quo  fit,  quod  non  ipsa  actuali3 
eflusio  sanguinis  subsequu!  ::iortem, 

sed  oblatio  ejus  in  vita,  seu  in  via  exercita 
fuerit  in  Christo  actus  satisfactorius,  el 
meritorius. 

•  contra  dicta  in  tertia  asser- 
tione  circa   determinattonem   status   vie,    nes. 
sunt  etiam  varii   mod;  ...  Nam  Abu- 

lensis  fquem  referl  V&8q.)qu*si 
eap.  25    Matthm,   tempaa  viae  dicit  e 
quandiu  adesl  \  contrari  -ive 

libertatis  ad  bonam,  el  malam.  Hic  t  iraen 
dicendi  modus  communiter  rejicitur,  nam 
ex  illo  sequitur.  <'hri>tum  non  foisse  i  i 
rem,  qoi  nunquam  habuit  praBdictam  Ii 
tatem. 

>,»tani,  q 
qaamvis  spatiam  \  I  termin  iri   in 

morte  •.  ait  nihiiominoa  ipsnm  in-t  u 

ertinere 
ut  in  tlloinstanti  iimo  eri- 

tum,  el  prasmium.  E 

i   etiam  <\c  hominibos,  1  / 
■■,  el  oi  •  i 

tiam  dicendi  m  mmanil 

admittitar,  pr<  >]  timonia  Seripl 

lacta.  In  quibaa  expn    - 
dicitor,  hominea  solum  {>•  i  •■! 

demereri  ante  i 

.  mt  illa  verba 
Joam  fies 

est .'  veniet  no  <\  \n  m 

Suarez  ^m. 

l<'>.  12,  de  .-/>.  15,  H  t->m.  2,  in  :*, 

disp.  p.  1  1,  alia  vi  ;rit ; 

reatringanl  enimatatam 

im  vivendi  in  can  I  :li.  hoc 

sabconditione,  I  rtata  mortalitati 

atque  adeo  cum  misL-riis.  :rrunv:  ri- 

bus.  etc  B1  utuntur  hac  restriction 
dicti  Doctorea,  al  mi  Patri 

cha?  nostri  Eliaa,  el  Bnoch,  qni  eztra  com- 
mnnem    mortalitati  I  im    m 

vitam  degnnt,  a  rat:  :it  : 

pro  cujus  rei  declaratione  erit 


DU 


DISP.  I,  DUB.  V. 


687 


Conclu- 
sio. 


Abulens 


Gaspar. 
Sanch. 

Muuoz. 


Malvcn, 
Tenas. 
Tiegas. 

Historia 
phet. 
uo  .  a 
Jesu 
Mari;i. 

Daniel  a 
Virginc. 


Svlveir. 
Montes. 

de  la 

Torre. 


Ratio. 


DUBIUM  V. 

Utrum  Sanctissimus  P.  N.  Elias,  et  Enoch 
sint  in  statu  merendi,  et  de  facto  merean- 
tur  ? 

Supponimus  duos  hos  sanctissimos  adhuc 
superstites  esse,  vitamque  degere  in  carne 
mortali,  vel  in  paradiso  terrestri,  vel  in 
alio  loco,  quem  Deus  scit,  ut  est  communis 
Sanctorum  Patrum,  et  Theologorum  sen- 
tentia.  Neque  ullus  dubitat,  eos  habituros 
adhuc  plura  merita  tempore  suae  praedica- 
tionis,  et  martyrii ;  venturi  enim  sunt  in 
fine  mundi,  ut  praedicent,  et  bellum  gerant 
adversus  Antichristum,  et  ejus  sequaces,  ut 
habetur  Malachiae  4,  et  Apocalyps.  11, 
juxta  communem  intelligentiam  Patrum,  et 
Interpretum.  Vocamus  ergo  in  dubium,  an 
status  in  quo  nunc  sunt,  sit  status  merendi, 
atque  adeo  in  illo  mereantur  ? 

§  I. 

Dubii  resolutio. 

37.  Dicendum  est,  duos  hos  sanctissimos 
viros  esse  in  statu  merendi,  et  mereri  de 
facto.  Assertio  haec  non  invenitur  expresse 
apud  D.  Thom.  est  tamen  adeo  consona  suae 
doctrinae,  ut  non  immerito  possit  ei  attri- 
bui.  Tuentur  illam  Abulensis  lib.  4,  Reg. 
cap.2,  quxst.  24,  et  quxst.  oQQ,super  cap.  25, 
Matth.  num.  prxccd.  citato,  Gaspar  Sanchez 
lib.  4,  Reg.  cap.  2,  num.  32,  Michael  Munoz 
in  propufjnaculo  Eliss,  lib.  3,  tit.  2,  cap.  2, 
art.  1,  Malvenda  Itb.  9,  de  Antichristo, 
cap.  5,  Tenas  super  cap.  1 1,  epist.  ad  Jlebr. 
disp.  4,  sect.  3,  Viegas  Apocal.  ll.com- 
mento  5,  sect.  4,  Ilenriquez  lib.  ultimo  de 
ftne  hominis,  cap.  23,  Author  nostrae  hislo- 
riae  Propheticaa  lib.  I,  cap.  30,  Lezana 
tom.  1,  Annal.  anno  rnundi  3139,  num.  13, 
Franciscus  a  Jesu  Maria  in  cap.  1 1 ,  Apocal. 
quxst.  3,  Sylveira  ibidem  quxst.  8,  Daniel 
a  Virgine  in  append.  nistoris  Carmel. 
nurn.  1274,  pag.  nobis  737.  Et  in  earn  valde 
inclinat  Montesin.  in  prxsenti,  disp.  35, 
num.  84,  Ludovicus  de  la  Torre  concedit 
illis  meritam  congrai :  et  Benedictas  Pe- 
i  i8  lib.  9,  in  Genes.  atramqae  partem 
dicit (    '•  probabilem. 

Probatar  ratione  aostra  conclusio  :  qaia 

horam  sanctoram  habent  de  facto 

omoes  conditiooes  requisitas  ad  meritum  : 

to  per  iilos  merentar.  ("onse- 


sio  Vasq. 


Everti* 
tur. 


quentia  est  nota,  et  antecedens  probatur  : 
nam  ut  aliquis  actus  sit  meritorius,  satis 
est,  quod  sit  liber,  bonus  moraliter,  elicitus 
a  viatore  existente  in  gratia,  et  relatus  in 
finem  charitatis ;  nullus  enim  hactenus  ne- 
gavit,  opus  his  afiectum  conditionibus  esse 
vitae  aeternae  meritorium  :  nulla  autem  ex 
his  deest  actibus  horum  sanctorum,  ut  in- 
tuenti  constabit :  ergo,  etc. 

38.  Respondet  primo  Vasq.  opera  quae^espon 
in  statu  illo  exercent  duo  isti  sancti,  ob 
statum  ipsum  non  habere  in  se  valorem,  et 
dignitatem,  ratione  cujus  possit  illis  deberi 
praemium,  ideoque  non  esse  meriioria. 

Haec  tamen  solutio  facile  rejicitur  :  quo- 
niam  dignitas,  et  valor  operis  meritorii 
consequitur  ejus  bonitatem  moralem,  et 
honestatem;  ideo  namque  opusmeritorium 
dignum  est  praemio,  et  -laude,  quia  bonum 
est:  et  ideo  dignum  supernaturali  praemio, 
scilicet  vita  aeterna,  quia  bonitatem  habet 
supernaturalem,  charitatis  videlicet,  et 
gratiae  :  quemadmodum  et  in  opere  deme- 
ritorio  condignitas  poenae  consequitur  ejus 
malitiam,  etexeo  est  dignum  vituperio,  et 
supplicio,  quia  malum  est,  ut  Vasq.  fate- 
tur  :  sed  opera  horum  sanctorum  in  statu, 
quem  habent,  sunt  valde  bona  bonitate  mo- 
rali,  et  honestissima;  sunt  enim  fervidis- 
simi  actus  charitatis,  et  aliarum  virtutum 
libere  eliciti :  ergo  habent  sufficientissimum 
valorem,  et  dignitatem,  ut  possit  illis  deberi 
praemium.  Quae  sane  impugnatio  ex  eo 
praecipue  vim  habet  contra  Vasq.  quia  ipse 
negat,  ad  meritum  desiderari  acceptatio- 
nem  Dei,  promissionem,  aut  pactum  :  sed 
quemlibet  actum  bonum,  dummodo  in  gra- 
tia  fiat,  praecise  ratione  suae  bonitatis,  et 
honestatis  asserit  esse  vitae  aeternae  meri- 
torium;  in  hac  enim  sententia  nullatenus 
potest  assignari,  quid  desit  operibus  sanc- 
tissimi  parentis  Eliae,  et  Enoch,  ut  non 
sint  digna  praemio,  et  meritoria;  cum  opera 
ipsa  secundum  se  perfectissima  sint,  et 
honestissima.  Dicere  vero,  quod  ratione 
status,  in  quo  fiunt,  deest  praedictis  operi- 
bus  dignitas,  et  valor,  ut  Vasq.  respondet, 
frivolum  est,  et  petitio  principii;  hoc  cst 
enim  quod  quaerimus,  quid  minus  habeant 
praedicta  opera  facta  in  illo  statu,  quam 
baberent  in  alio,  ut  careant  propterea  di- 
gnitate,  et  valore  requisitis  ad  meritum? 
Etenira  dignitas  meriti,  ut  dictum  est,  et 
concedit  Vasq.  ex  bonitate  operis  ortum 
habet,  et  ejus  mcusuram  sequitur  \  ergo 
cum  operailla  ratione  status  nihil  bonitatis 


688 


DE  NATURA  MERITI. 


amittant,  fieri  non  potest,  ut  ratione  talis 
status  praecise  amittant  valorem,  et  digni- 
tatem. 
occurrit  39.  Secundo  respondet  Suarez,  hos  sanc- 
Simrius.  tissimos  viros  de  facto  non  mereri,  non 
quia  eorum  actibus  deficiat  valor,  et  digni- 
tas  requisita  ad  meritum,  sed  quia  sunt 
extra  statum  vise.  Nam  etsi  adhuc  vivant 
in  corpore  mortali,  non  tamen  mortaliter 
vivunt;  quia  non  sunt  subjecti  pro  illo 
statu  communibus  Iegibus  mortalitatis;  sed 
liberi  a  rebellione  carnis,  a  miseriis,  fame, 
siti,  etc.  status  autem  vice  hominib 
titutus,  solum  ee1  dam  vivunt  in  corpore 
mortali  secundam  commun  pta- 

litatis. 
itctciii-      Verum  neque  ha?c  solutio  i  iti-l  tcit ;  nam 
lur-     ut  ipse  Suarez  fatetur  eontr 

tus  vi;i!  uon  solum  <;\  nator  i  r<  i 
divina  d  itione  manifestata  uobis  in 

sacra  Scriptura  depen  !.'t  •.  ,it  1  cripl  n 
neraliter,  et  absque  alla  limitatione  d 
homine  .  quandiu  vivunt  in 

corpore  mortali,  et  ambulant  per  fidem; 
neque  alius  terminua  vi  e  illis  itur, 

nisi  timoniu 

tis  num.  38  <•/  I 
restringitur  praedictos  b1  itos  ad  ill      I 

:t,  qui  in  corpore  mortali  d 
■  I  imi  communem  modum  et  leges  morta- 
litatis.  Eo  vel  maxime  q  i 
gula  Scripturae  nunquam  i 
neque  ab  illa  debet  fieri  exceptio 
fundamento  in   ipsamel  Scriptura,  vel  in 
sanctis  Patribus  :  hujusmodi  antem  f< 
mentum    uon    ostenditur    ap 
ergo,  elc. 

objec-      in-  ^  '''-  °.n°d  'i'M>  n"'" 3  "'' 

tio.    videlicel  quo  1  etiam 

omnes  filios  Ad  e.  quandia  in  hoc  mundo 

vi\  ant,  i  Uioni  carni 

difficultatibus  corporis  in  operatione  vir- 

tutis;  el  nihilominus  ab  hac  regula  i 

pimus  nos  parentem  Eliam,  et  ESnoch,  et 

asserimus  illos  vivere  sine  rebellione  car- 

nis,   et  sine  molestiis  corporis,  etc. 

eadem  ratione  excludi  poterunt  a  viatorum 

statu,  nonobstante  generali  modo  loquendi 

sacraB  Scripturae. 

Respon-     Non  itaque  hoc  referl ;  nos  enim  non  Bine 

s,°-     magno  fundamento  in  sacra  Scriptura, 

Patribus  excipimus  duos  hoa  sanctisaimoi 

viros  a  generali  illa  regula  vivendi  cum  re- 

bellione carnis,  et  molestiiscorporis,  aaaeri- 

musque  illos  omni  pace,  el  tranquillitate 

iVui.  Iil  namque asserunl  D.  Epiphanjus,  D. 


Hieronym.  0.  Aogust.  D.  Bernard.  1.,-rtj;- 
lianus,et  alii,  quos refert,  et  sequitui  ;!;  AiJ 

iri  i  Prophetica 
et  deducitur  b-gitime    •  .    in    quem 

translati  sunt,   qu<.'m  <■  lo-     °** 

cum  deliciarum,  tranquillit  itis,   et 
colligitar  / 

I  11,   num.    16,   docentque    plures 

sancti  Patres,  frenaeus,  Justinus,  et  \'icto-  rrootos 
rinus  martvres,  I>.  Ath  n  ;direm, 

Hieronym.   August.  Alcimus 
Thom.  Abuli  I 

im  loco  citato,  /         " .  rt  *Jjci,?1j0S 
aotem  doo  i!li  viri  t 

i;  excln  *  '  musque 

quoad  hoc   ^:  lum  Scriptui 

!  icitur    fun  I  im, 

rit. 
Impisn  it  ir    |  •  ■»  :  JJJJJ* 

Ihuc 
onim  suut  iu  !  militan 

riti,   ut 

I 

..■t  tem| 

et  i: 

1 1.  Deniqu<  runt  alii.   <; 

1111    sio. 
e  ad   n 

tem  |   ita    m   1!!. 

m  raptum,  et  erit  ;  a  io 

.  li,  ut  i 
tum.  ad 

bunt  :    i 

;>tus 

I 

lur  illis 
'  i  JUmu. 

Martmez  mfra  i 

lutio  alicuj  is  roboi 
nc- 
tis  Patrib  i-.  aol  in  ali 

ifficiens   fundamentom,  gratisque 
omnino  dicitur, 

rum  repotai  I    •  Bfc  I 

meren  li,  lllum  ab  ttalo 

■rutn.    el    i 
raptus  n 

torum.  ut  Bopponitur  ;  al  I  00«  c 

tituerit  iltoa  in  tertnin 

inri 


DISP.  I,  DUB.  V. 


689 


paret  qualiter  per  illum  ab  statu  viatorum, 

et  proficientium  extrahantur,  aut  qua  ra- 

tione,   si  permanent  in  hujusmodi  statu, 

translatio,  et  raptus  eorum  profectum  im- 

pediat,  vel  obstet  merito.  Eo  pracsertim, 

quia  (ut  nuper  dicebamus)  sanctissimi  isti 

viri  ex  vi  raptus  non  constituuntur  extra 

Ecclesiam  militantem,  nec  deserunt  condi- 

tionem,  et  statum  militum  ;  sicut  nec  per- 

tingunt  ex  vi  illius  ad  conditionem,  et  sta- 

tum  triumphantium  :  ergo  neque  amittunt 

statum  viao,  et  meriti.  Atque  adeo  sicut  de 

quolibet  ex  illis  non  secus  ac  de  aliis  via- 

toribus    verificatur  prima    illa   propositio 

beati  Job,  quod  Militia  est  vita  hominis  su- 

per  terram,  non  triumphus,  aut  corona  :  ita 

verificari  debet  secunda,  qua3  ex  ea  infer- 

tur  :  Et  sicut  dies  mercenarii,  seu  merentis, 

tendentisque  ad  mercedem,  dies  ejus. 

Nec  recte  dicitur,  quod  sanctissimi  pa- 
rentes  Elias,  et  Enoch  post  raptum  habeant 
quasi  statum  mortuorum,  ut  aitGreg.  Mar- 
tinez ;  sed  habent  quasi  statum  justitiae  ori- 
ginalis,  quem  habuit  Adamus,  ut  locus  in 
quo  sunt  (qui  probabilius  creditur  esse  pa- 
radisus)  et  privilegia,  ac  dotes,  quibus  in- 
signiuntur,  satis  ostendunt.  Unde  quemad- 
modum  status  ille  justitiae  originalis  vere 
fuit  status  viae,  et  meriti,  vereque  in  illo 
primi  parentes  meruerunt,  et  mererentur 
posteri,  si  talis  status  permansisset,  utest 
j.Tho.  per  se  notum,  docetque  D.  Thom.  1  part. 
quxst.  95,  art.  4,  sic  status  Eliae,  et  Enoch 
vcrissime  est  status  viae,  et  meriti,  nec 
■rit  sufficiens  assignari  discrimen  inter 
utrumque  statum,  ut  si  unus  fuit  capax  me- 
riti,  alius  a  merito  excludatur. 

.42.  Ex  quo  non  solum  praedicta  solutio 

impugnata  manot,  sed  etiam  ratio,  et  con- 

clusio  nostra  eonfirmata,  et  roborata  ;  nam 

si  hominea  durante  jastitia  originali,    in 

stata  illo,  inquo  delitiis  abnndarent,  pace, 

et  tranqnillitate  fraerentar,  vitamque  de- 

gerenl  fere  immortalem  fpordurarentenim, 

ii t  multi  probabiliter  volunt,  ad  octo  sal- 

tem,  \<-\  decem  annoram  millia)  semper 

irentar ;  quasnam  ratio  assignari  po- 

il  Elia?,  et  Enoch,  qui  eodem  ferestata 

bis,  aut  ter  mille  nnui.s  fruuntur,  meritum 

getur?  Nec  referl  e  in  gratia 

confirmatos,  qnod  non  haberent  homines 

itis  origrnalis.  Nam  confirma- 

tio  basc  nullatentu  obstat  merito,  at  patet  in 

Beatissima  Virgine,  ef  in  aliis  confirmatis 

In  gratia,  et  constai  e%  illis  quaa  diximni 

a  num.  17. 


Insiaurj 
urratio 


§  II. 


Opinio  negans,  unicum  pro  ea  fundamen- 
tum,  et  ejus  solutio. 

43.  Oppositam  sententiam  tenet  Vasquez  opinio 
•  contra.- 

in  praesenti,  disp.  216,  cap.  4,  Suarez  lib.    ria. 

12,  degratia,  cap.   15,  et  tom.  2,  in  3  part.  ^JJJ- 

disp.  55,  sect.  1  ,Pereirus  tom.  1  in  Gen.  lib.  6,  Pcreir. 

qusest.  5,  quam  etiam  tuetur  Gregor.  Mar-  M$r8n. 

tinezin  praesenti,  dub.  4.  Unicum  omnium  ^jjj" 

illorum    fundamentum  est   inconveniens, 

quod ex  nostra  sententia  sequi  videtur ;  nam 

si  duo  illi  sanctissimi  viri  sunt  in  statu 

merendi,  etcontinuo  usque  ad  diem  judicii 

merentur,  sequitur  illos  tuncsuperare,  aut 

saltem  adaequare  in  meritis,  atque  adeo  in 

gloria    essentiali   Joannem    Baptistam,  et 

Apostolos  :  «  Quod  tametsi  aliqui  recentio- 

«  res  non  putarent  absurdum,  mihi  »  ( ait 

Vasquez)  «  semper  summopere  displicuit. 

«  Quinimo  »   (  prosequitur)  «  sequeretur 

«  fore,  ut  supra  Beatam  Virginem  bearen- 

«  tur;  impossibilenamquevidetur,  Beatam 

«  Virginem  in  toto  aetatis  suaa   spatio  tot 

«  bona  opera  habere  potuisse,  quot  ipsi  in 

«  tam  longo  tempore  habebunt ;   aut  Bea- 

«  tam  Virginem  intensionesuorum  operum 

«  pene  innumeram  multitudinem  operum 

«  eorum    superare   potuisse,   etc.    »    Haec 

Vasquez. 

Kespondetur  negari  non  posse,  merita  Respon- 

illorum  sanctorum  futura  esse  quam  ma-    &10' 

xima;  non  tamen  unquam  ita  crescent,  ut 

ex  hoc  aliquod  absurdum,  vel  inconveniens 

sequatur.   Et   in  primis,   quod  atlinet  ad 

Beatissimam  Virginem,  frustra  adducitur 

ad  intentum;  cum  ipsius  merita,  sicut  et 

gratia,  longe  superent  gratiam,  et  merita 

omniumsimul  sumptorum,  qui  fuerunt  ab 

initio  mundi,  et  fulurisunt  usque  ad  finem. 

Imo  et  merita  omnium  praoclestinatorum 

hominum,  simul    et  angelorum,  collectis 

in  unum   novem  ordinibus,   merita  unius 

Beatae  Virginis  sine  comparatione  supera- 

bunt.  Tantum  abest,  quod  per  mcritum  ali- 

cujus  sancti,  etiamsi  ille  a  principio  mundi 

usque  ad  finem  mereatur,  merila  haec  su- 

perari  possint,  vel  adacquari. 

11.  Nevero  hic  louuenrJi,  etsentiendi  mo-  insi&nc 
.         .  ..  ^  ..      .    .  merituin 

dus  de  gratia,  et  meritis  Virgims  Beatis-u.  virg. 
simao,  singularis,  aut  hyperbojicus  vidoa- 
tur,  placuit  in  gratiam  ipsius  ex  multis 
sanctorum  1'alrum,  (;t  Thoologorum  testi- 
moniis,  quibufl  ipsum  comprobare  posse- 
mus,  unum,  vel  alterum  referre,  simul  ut 


690 


DE  NATUKA  MEKITI, 


Guillcl. 
Parls. 


liquido  constet,  qualiter  de  Keata  Virgine 
benemeritos  oporteat  in  hac  re  loqui,  et 
D.Bern.  sentire.  Etenim  D.  Bernardinus  Senensis 
tom.  1,  scrm.  61,  sic  ait  :  t  Posuit  diadema 
«  regni  super  caput  ejus,  et  voluit  eam  esse 
«  Keginam.  Iisthcr  1.  Istud  est  diadema 
«  speciei,  et  corona  gloriae,  qua  Virgo  super 
«  angelos  coronatur,  ut  intra  Trinitatis 
«  gloriam  ipsa  sola  amplius  sit  evecta,  ac 
«  plusfteatissimac-Trinitatisdiligatgloriam, 
«  capiat,  sentiat,  et  fruatur,  quam  omnis 
«  alia  pura  simul  sampta,  de  cujus  gloria 
«  post  Filium  participant  aniversi.  ■  Non 
minus  alte  loquitur  Guillelmus  Parisiensis 
in  Kosario  aureo,  ubi  sicdicil  :  Si  gratiae 
«  omniumSanctorum,  Patriarcharum,  I'ro- 
«  phctarum,  Apostolorum,  Martyrum,  I 
«  fessorum,  Virginum,  et  omnium  electo- 
«  rum,  etiam  comprehensia  novem  ordini- 
«  bus  Angcloruin,  ponerentoi  in  ana  sta- 
«  tera,  et  sola  gratia  hujua  Virginia  in  alia, 
«  multo  gravior  appareret.  i>  ituaTho- 
mas  Cantuariensis,  cujus  verba,  et  revela- 
tionem  refert  Mauritiua  </<■  vita  Ih-ij 
Mari.r,  sic  loquebatur  :  Majorem  ghriam 
habet  ipsa,  <ju<irn  omnes  simul  Angelit  et 
Sancti.  Petrua Damianna  serm.  I  imp- 
tione  Virginia  :  Inter  animai  (inquit) 
Sanctonan,  tt  Angelorum  choros  tuperemi- 
.  merita  singulorwn,  et  omnium  titutos 
antecedit.  Nec  minua  ad  rem  loquuntur  D. 
Bonavent.  opusc.  <!<■  laudibus  Virginis,  cap. 
6,  Beatua  Laurentiua  Justinianna  ineerm. 
de Nativit.  Virginis.  AndreasCreti 
trtict.  de  Assumptione  Virginis,  et  pl  i 
alii,  quos  aequuti  aunt  exTheologia  nostri 
temporia  Franciscua  Suan  rt.  <jurst. 

37,  Henricus  Enriquez  lib.  define  hominit, 
cap.   10,    Pranciscns  de  M  i  in  oom- 

mcnt.  (i,t  aip.  4,  lib.  1    Reg.  <inn<>t.   11,   ubi 

num.  28  hanc  de  Beata  Virgine  proponit 
interrogationem  :  «  Totam 
«  riam  una  ex  parte  contemplemor,  i 
«  altera    aolam    Virginem    attendamua . 

«  Utra,  qiKeso,  in  parte  majus  glori.e.  et 
«  pulchritudinia  spectaculum  consnrg 
u  llaud  dubio  in  Maria.  si  Beata  Trinitas, 
«  et  Christi  Domini  hnmanitaa  excipiatnr, 
«  plura  in  una  Virgine  spectanda,  qnam  in 
«  tota  Curia  ccelesti  invenientur.  »  Bene- 

Fernan.  dictus  Fernando/.  tom.  i>.  in  (icncs.  COp.  32, 
scct.C,,  nuin.  10,  de  gratia,  et  meritis  \'ir- 
ginis  ita  loquitur  :  •  Si  de  meritis  aermo 
«  est,  profecto  sic  porsuasum  mihi  habeo 
«  (quod  et  alii  prius  eoncelebrarunt)  unius 
«  Deipane  merita,  et  gratiam,  et  gloriam 


15.  Tlio. 

Cantoar 

Maurit. 


Totrus. 
Dauiian 


D.Bon. 
B.LaoT. 

Justni. 
Amlr. 

Cretens. 

Franris. 
Boarez. 
Enric, 

IUoihIoz 


fanal 


'.  iSijaj 
•  '.  i- 

tur. 


<r  proculdubio  uberiora,  et  praestantiora 
a  esse,  quam  sint  omnia  etiam  collectim 
«  sumpta,  quac-  in  omnibus  \>.  uatia 

a  reperiuntur.  i  Quid  plur 
pium  valde  putamus,   Virginem  I 
mam   unico  dumtaxat  actu,  illo  nimirum, 
quo  consensum  praebuit  ad  Verbi  incarna- 
tionem,  suporusse  merita  omnium 
tinatorum    simul  sumpta.  Et  ita  dixit 
..  irdinna   Senen 

Beat<i    Vir<i<>  per   coiisenswn,  <t  f>uit 

oonceptioni  Verbi,  pku  meruit,  quam  <• 
homines,  ct  Angeli  sim>. 
toriis.  Consentit  etiam  praBdictus Fernan- 

• 
habel  rerba  :  r  mihi  persu<: 

«  est,  Virg;  :n  hoc  uno  tan- 

«  tuin   facto  hia  sulummodo  verbis  : 
acilla  Domini,  fiat  mihi  seeundum 
«  bum   tuum.    :  upetran 

u  Incarnationia  beneficinm,  se  1 1 1 
i  q  ...m- 

i  nino  jnsti  p«*r  opera  qoantnnn 
«  gia,  et  gratistim  i 
■  promeruernnt.  » 

Unde  Vasquex,   qui  (nt  vidimnsu 
gument  itam  Mariam  inl 

quam- 
im  mnlti  ;aam   Klias, 

aoch   ab   initio  tus  usq  . 

.  mundi 

iin  tantornm  Patrum,  logornm 

menta   Virgi 

Don  ita  alt 

illa  sentit. 

Bx  qnibua  ad  argumentum  ;  I  im, 

quod  attinet  ad  han 
frustra  addoci  ad  inftentim 

grati  lni,  et  gloriam  Vii .  Pa- 

rhe  >logi  tt.i  extoll  i  -jni- 

ficant,  et  exaltam,  ut  tota  coll<  .uasi 

intensio  gratia?,  et  _ 
omnium    hominum    simul  et   Angeb  . 
nullatenus  illa    possinl  ;  quanto 

min  mparari  poterit meritum  nuina 

dumtaxat  justi,  etiamsi  demni 
principio  mundi  na  .  ,nuo 

mereatur.    Certom    namque   esst 
etiam   in  sententi,: 
tum  istius  nequaquam  irecolk 

nein,  et  cumulum  meritorum  omnium  alio- 
rnmJnatornm,  prster  \'irgin- 
Ecclesia  ab   initio  munli  .  1  Cnem 

meritum  continuavit  :  ergo  multo  mj 
adcequabit   menta    Virginil  nto 

unius  dumtaxat  actus,  ut  vidimus, 

prxii 


DISP.  I,  DUB.  V. 


69» 


praedictam  collectionem,   et   multo  plura 
Angelorum  merita  superexcedit. 
[jorum      45.  Quod  vero   attinet   ad  Apostolos,  et 

liscnr* 

ns  jn.  D.  Joannem  Baptistam,  dicendam  etiam 
'fficax-  est,  non  satis  deduci  ex  sola  meriti  conti- 
nuatione,  quam  Eliae,  et  Enoch  concedimus, 
hos  Patres  futuros  esse  illis  in  gratia,  et 
sanctitate  pares,  aut  eis  praestantiores.  Et 
ratio  est,  quoniam  meritum  non  tantum 
duratione,  quantum  intensione  operis  cres- 
cit  :  et  ita  unus  actus  charitatis  valde  in- 
tensus,  etiamsi  instantaneus  sit,  potest  in 
ratione  meriti  superare  plurimos  alios  mi- 
nus  intensos,  qui  per  longum  tempus  con- 
tinuentur  :  sicut  de  Beata  Virgine  diceba- 
mus,  quae  unico  illo  actu,  quo  consensum 
ad  Incarnationem  praebuit,  plus  meruit 
quam  omnes  Angeli,  et  homines  simul 
meruerunt.  Potuit  ergo  Beatus  Joannes 
Baptista,  potuerunt  Apostoli  brevi  illotem- 
pore,  quo  fuerunt  viatores,  actus  ita  inten- 
sos  elicere,  ut  superarent  in  meritis  quem- 
libet  alium  Sanctorum,  qui  per  longissi- 
mum  tempus,  vel  usque  ad  finem  mundi 
continuo  non  ita  intense  mereretur. 

Janctitas     Diximus,   ex  sola    meriti  continuatione ; 

Eijfc!  quia  absolute  loquendo  non  dubitamus, 
Parentem  Eliam  in  meritis,  sanctitate,  et 
gloria  caeteris  Apostolis  futurum  esse  aequa- 
Iem,  utpotequi  ipse  simulcumEnochverus 
Apostolus  est  futurus  :  nec  dubitamus,  pa- 
rem  etiam  futurum  esse  Joanni  Baptistae, 

x  Hier.qui  (ut  ait  Hieronymus  relatus  a  D.  Thom. 
in  Catena,  super  cap.  11,  Matth.)  propterea 
venisse  dicitur,  in  spiritu,  et  virtute  Eiix, 
quia  eandem  Spiritus  sancti  vel  gratiam  ha- 
buerit,  vel  mensuram:  sed  et  vitx  austeritas 
fprosequiturj  rigorque  menlis  Elix,  et  Joan- 

).ciT).nis parcs  sunt.  Quocirca  D.  Petrus  Chrysol. 

.•  rm.  H2,  conferens  per  omnia  Baptistam 

cum  Eliaj  sic   loquitur  :  «  Joannes  ergo 

"  Eliae   venit   in  spiritu,  et  in  ejus  virtute 

"  graditar,  qiii  totum  victu,   vestitu,  ho- 

«  nore,  castitate,  abstinentia,  et  omnibus 

.  b  Eliam  virtutibua  repraesentat.  ,  Et  Hay- 

mo  supor  citatum   caput  1 1  Matth.   expli- 

cans  verba  illa,  Joannes  ips<' <-st  Rlian,  haec 

ait  :  <i  Dominus  propter  meritum  sanctita- 

•  tis  dicit,  Joannem  Eliam  esse.  Videamas 

i  qnomodo.  Fnit  Eliaj  virgo,  et  Joannes 

rirgo  fiiit .-  fuit  Eliaa  sanctus,  et  Joannei 

«  sanctus  fuit.  Sicut  Eliai  in  deserto  ere- 

miticam  vitam   duxit,  ita  et  Joannes: 

«sicntEliai  praeveniel  adventam  Judicis, 

«  sieJoannei  praevenit  adventum  Rodemp- 

,  Qaod  ergo  Dominaa  dixit  rte  vit» 


«  merito,  quod  Joannes  idem  esset,  quod 
a  Elias,  hoc  Joannes  negat  de  proprietate 
«  suae  personae.  »  Atque  eodem  modo  lo- 
quuntur  plures  alii  Palres,  et  Doctores. 
Merito  ergo  Eliam  Joanni  aequiparamus, 
atque  adeo  et  Apostolis,  quibus  Joannes 
nequaquam  impar  meritoexistimatur. 

46.  Nec  refert,  si  objicias  :  tum  quod  ex  objec- 
sententia  Salvatoris,  Matth.  1 1 :  lnter  natos  tl0n€S- 
mulierum  non  surrexit  major  Joanne  Bap- 
tista  :  ergo  non  recte  nos  ei  Eliam  coaequa- 
mus.  Tum  etiam,    quod  juxta  doctrinam 
D.  Thom.  ad  Ephes.  1,  lect.  3:  Temerarium D.  Tho. 
est  aliquem  alium  sanctorum  Apostolis  com- 
parare:  ergo  non  debuimus  inter  Eliam,  et 
Apostolos  aequalitatem  admittere. 

Non  igitur  hoc  refert  :  nam  ad  primum  Occurri- 
optime  pro  nobis  respondet  D.  August.  in  ^l^ . 
lib.  quxstionum  veieris  Testamenti,  ubi  exD-Aug. 
hoc  Salvatoris  testimonio,  et  ex  illo,  quod 
habetur   Lucae   1,  ubi  dicitur   de  Joanne, 
quod  venturus   erat  iu  spiritu,  et  virtute 
Eliae  ;  et  cit.   cap.    11,  Matth.    quod   ipse 
Joannes  est  Elias,  infert  Joanni  Eliam,  et 
Eliae  Joannem  esse  aequalem,  et  ita  inquit : 
«  Parem  ergo  Joanni  Eliam  ostendit.   Et 
«  Dominus  dicit  :  Nemo  major  inter  natos 
«  mulierum  Propheta  JoanneBaptista.  Non 
«  dicit  omnibus  major,  sed  nemo  illo  ma- 
«  jor  est;  hoc  est,    aequalem  habet  :  majo- 
«  rem  non  habet.  Eliasergo  par  illi  est.  » 
Eandem  explicationem  tradit  etiam  Petrus 
Damianus  serm.   18,  qui  est  secundus  de^ 
sancto  Vitali  martyre,  ubi  ex  praedicto  Sal- 
vatoris  testimonio  super  personam  Joannis, 
et  ex   aequalitate  Eliae   cum  ipso,   infert 
maximam  Eliae  sanctitatem,  et  virtutem, 
his  verbis  :   «    De  eodem  quoque  Joanne 
«  Dominus  testatur  dicens  :  Inter  natos  mu- 
«  lierum  non  surrexit  major  Joanne  Bap- 
«  tista.  Si  ergointerhomines  major  Joanne 
«  Baptista  non  resurrexit,  quis  major  Elia, 
«  qui  unam  virtutem,  et  unum  cum  Joanne 
«  spiritum  habuit.  » 

Ad  secundum  dicendum  est,  doctrinaniDiiuitur 
illam  Ang.  Doctoris  nequaquam  esse  contrasecullda- 
nos;  quia  cum  Eliam  aequalem  Apostolis 
constituimus,  non  aliquem  alium  Apostolis 
comparamus,  quod  D.  Thom.  temerarium 
appellat ;  sed  Apostolum  Eliam  aliis  Apos- 
tolis  coaequamus,  quod  nec  u.  Thom.  nec 
alius  aliquis  reputat  inconveniens.  Utenim 
numcru  prascedenti  tetigimus,  Elias,  ot 
Enoch.  futuri  sunt  veri  Apostoli,  dequibus 
ex  mnltornm  Patrum  sententia  loquebatur 
Aposlolus    1,  ad   Corinth.    4,   curn  dixit  : 


Pcirus 

uiian. 


692 


DE  NATURA  MERITI. 


Blagisl 

3enteni 


Enlerlin 

B.  Bron 

Eng 

Card. 


Puto  quod  Deus  nos  Apostolot  novissimot 
D.Amb  ostenclit,  etc.  super  quem  locum  I).  Ambro- 
sius  sic  ait  :  «  Hoc  ideo  personse  suae  depu- 
« tat,  quiasemper  in  necessitate  fuit,  per- 
«  sequutiones,  et  pressuras  ultra  cael 
«  passus,  sicut  passurisunt  Enoch,  et  Klias, 
«  qui  ultimo  tempore  futuri  sunt  Apostoli : 
«  mitti  enim  habent  ante  Christum  ad 
«  praoparandum  populum  Dei,  et  munien- 
«  das  omnes  Kcclosias  ad  resistendum  An- 
«  tichristo.  »  Kodem  fere  modo  exponit 
D.Ansci.verba  Pauli  D.  Anseimus,  dicens:  «  1'uto, 
«  et  pro  certe  scio,  quod  De  loloi 

«  novissimos  ostendit  mnndo,  quibusnulli 
«  succedent  Apostoli  tam  perfecti,  t.un  ii"- 
«  cessarii  saluti  hominum,  qnalei  app 
«  bunt   in    no\  i  isimo   tempore  E 
Enoch,  quos  Deusreservat,  ut  fili 
o  ab  Antichristi  aeductione  liberenl 
«  ostendit  novissimos,  idesl  illia  novissimis 
«  praeconibus  consimili 
tentiaruni  :     De  is  issi- 

«  mos  ostendit  i  id  est,  estendit  nos  esse 
«  similes  novissimis  Bnoch,  Ean- 

/Jemsonsum  tenuere  Interlin.  I 
no,  Hugo  Cardinalis,  el  alii,  qui  01 
explicant  verba  illa,  Novissim 
idest,  similes  n  i    / 

Han  ;n  doctrinam,  et  propositionem 

nosir.im  de  aequalitate  Eliae  cum  reliquis 
Apostolis,   tenet  etiam,  el  opti 
probat  MalvendaM  intichristoteetp. 

.").  cujus  verba  hic  placuit  referre,  qni 
praesens  intentum  non  parum  int  ; 

sic  enim  ait  :     Nec  prorsus  a  ' 
«  tum  existimoj  quia  dicat,  Kliam. 

«  et  Enoch  meritis,    grati  iharitale 

«  aequaturos  Ap  pares  illis  futu- 

«  ros.  Cur  enim  id  formid 

quidem  nihil  minns,  imo  mull 
b  ra  isti  Ecclesiae  praestabunt  illo  omninm 
q  turbulentissimo  tem]  tite- 

«  rint  Apostoli.  Quoniam  major  tunc  erit 
«  Ecclesiae  necessitas,  et  discrimen,  quam 
«  unquaui  petro  extitit.  Krunt  ergo  Ipsi 
«  quoque    magni  dicoque 

«  munere  revera  fungentur;  Namcum  tunc 
«  maxima,  et  suprema  vis  Antichristi  Ec- 
«  clesiamsil  infectura,  qua  major  nec  fuit, 
b  nec  erit ;  opua  videtur,  nt  vires,  et  | 
«  sidia  gratiae,  quibus  Christianns  coatoa 
«  ducibus,  et  antesignanis  Enoch,  et  Klia 
b  Antichristi  furori,  et  impressioni  victor 
«  opponet,  sint  qnoque  maxima,  ac  plane 
«  ingentia,  quaa  saltem  Apostolica  aequent. 
Sed  circa  haec  vide  Anthores  nostro  ntim. 


37,  relatos,  apud  qnoa  de  Eli  :tu, 

et  maxima  sanctitite  plura  eru 
reperies. 

VI. 

Utrum  a  '  r  Uur  a 

promu  litione  o\ 

'jur  ]>  ictum  dieitur. 

Nullus  dubit.it  facto  divinam 

ionem  de  remunerandi  bus 

docemur  Matth. 
domum,vel  fratr 

plum  <:■ 

■       . 
mortem, 

-  Taeob 

fwim    i 
diligentib  utrum 

aliquo 
rti- 
' 
inti 

:n  du- 

' 
dit  d< 

nem ;  qo 

■  . 
i 

turj 
ma  adimplent  divin 

rurr.  I 

■ 

illumaliud 

justiti  b  innititur. 

. 
nem  insit  Bufficiens  val 
tionecuj  ,m. 

■ 

duir. 

in  actu  primo  meri 

licta  pr  int  in 

cun<i  Lionem  meriti, 

nium  i| 
debeatur. 


DISP.   I,  DUB.  VI. 


093 


onclu- 
sio. 


Concil. 
'rideni. 


Senon. 

:  dogunt. 

J.  Aug. 


D.Tho. 


D.  Bon. 
Bichard 

Capreol. 


Deza. 

Suarez. 
Bellarui. 
Gregor. 

Martin. 

Hontes. 

Lorca 

Granatl. 


Ratio. 


AM  Bom 
4. 


§    I. 

Verior  opinio. 

47.  Dicendum  ergo  est,  ad  meritum  con- 
digni  necessariam  esse  promissionem,  at- 
que  adeo  nullum  actum,  quantumvis  alias 
bonum,  absque  illa  esse  posse  in  actu  se- 
cundo,  et  complete  meritorium.  Ita  colli- 
gitur  ex  Concilio  Trident.  sess,  6,  cap.  16, 
ubi  vita  aeterna  vocatur  merces  ex  Dei  pro- 
missione  bonis  justorum  operibus,  et  meritis 
reddenda  :  et  ex  Conciliis  Senonensi,  et  Mo- 
guntino,  quorum  verba  adducit  Vasquez, 
nec  omnino  ea  solvit.  Colligitur  etiam  ex 
D.  August.  serm.  16,  de  verbis  Apostoli,  et 
ex  D.  Thom.  in  praesenti,  art.  1  ad\,  et  in 
2,  dist.  27,  qusest.l,  art.  3,  ubi  in  solutione 
ad  4,  docet  nos  posse  constituere  Deum  de- 
bitorem  ex  promisso,  et  sic  apud  illum  me- 
reri.  Atque  ita  docuit  D.  Bonavent.  cit. 
dist.  27,  art.  2,  qasest.  3,  Ricardus  ibidem, 
art.  etiam  2,  quxst.  3,  Capreolus  quxst.  1, 
art.  3  ad  8  et  9,  Deza  art.  3,  notab.  4,  Sua- 
rez  plures  alios  referens  lib.  12,  de  gratia, 
cap.  17  et  18,  Bellarm.  lib.  5,  de  Justificat. 
cap.  J4,  Puteanus  in  praesenti  dubitatione, 
Joannes  a  S.  Thom.  disp.  29,  art.  1,  Gre- 
gorius  Martin.  art.  1,  dub.  o,conclusione  2, 
Montesin.  Lorca,  Granados,  etalii. 

Probatur  primo,  quia  meritum  conferre 

debet  operanti  jus  ad  praemium,  atque  adeo 

debet  constituere  Deum  praemii  debitorem: 

sed  Deus  non  potest  constitui  debitor,  nisi 

ipse  promiserit  :  ergo  promissio  haec  est  de 

ratione  meriti.  Major  admittitur  a  D.  Thom. 

in  praesenti,  et  communiter  a  Theologis ; 

.  potestque  probari  ex  illo  Pauli  ad  Rom.  4  : 

Ei  qui  operatur,  merces  non   imputatur  se- 

cundum  gratiam,  sed  secundum  debitum:  et 

ex  ipsa  meriti  natura,  quod  est  jus  ad  prx- 

.rniurn,  ut  didinit  Cajetanus,  vel  ut  alii,  opus 

cui  prwmium,  seu  merces  debetur,  ut  supra 

explicuimus.  Minor  vero  suadetur,  tum  ex 

D.Angust.  loco  cit.  ubihaecait:  «.  Debitor 

i  nobia  factua  est  Dens,  non  aliquid  acci- 

'  piendo,  sed  quod  <;i  placuif  promittendo: 

"  aliterenim  dicimua  homini:  Debesmihi, 

ledi  tibi  ;  et  aliter  dicimns  .-  Debes 

lihi,  quia  promisisti  mihi.   Deo  lgitur 

%  qaid  dicimas?  Redde  mihi,  qaia  dedi 

i  tihi  ?  Quid  dedimus  Deo,  quando  quod 

I  qaod  habemus  boni,  ab  illo 

babemus  ?  Nihil  ergo  ei  dedimus  :  non 

I  quemadmodum   ista  voce  exigamus 

«r  debitorem  Deum,  Jllo  ergo  modo  possu- 


«  mus  exigere  Dominum  nostrum  :  Redde 
«  quod  promisisti,  quia  fecimus  quod  jus- 
«  sisti.  »  Sic  August.  Et  idem  docet  D.  Th. 
loco  cit.  Tum  etiam,  quia  nullus  constitui- 
tur  debitor,  nisi  velex  acceptis,  vel  ex  pro- 
missis  :  sed  Deus  non  potest  constitui  debi- 
tor  ex  acceptis;  quis  enim  prior  dedit  illi, 
et  retribuetur  ei,  cum  omnia  quae  Deo  pos- 
sumus  offerre,  dona  ipsius  potius  quam 
merita  nostra  sint,  et  ei  pluribus  titulis  de- 
beantur:  ergo  solum  potestconstituidebitor 
ex  promissis. 

Ad  haec  :  inter  homines  unus  non  cons- 
tituitur  debitor  respectu  alterius  ,  nisi 
interveniat  pactum ,  vel  promissio,  aut 
lex  aliqua  positiva  a  Republica  imposita, 
quae  suppleat  contrahentium  particulares 
consensus,  et  gerat  vicem  pacti  :  unde  si 
Petrus  absque  praedictis  in  vinea  Pauli 
tota  die  laboret,  non  ideo  debitorem  illum 
constituet,  nec  Paulus  tenebitur  exjusti- 
tia  pro  tali  opere  reddere  justum  pre- 
tium  :  ergo  multo  minus  Deum  consti- 
tuemus  operibus  nostris  debitorem,  nisi 
ejus  promissum,  vel  pactum  de  remune- 
randis  illis  praecesserint.  Praesertim  cum 
opera  nostra  pluribus  titulis  Deo  sint  de- 
bita,  ex  quibus  potest,  si  velit,  ea  accep- 
tare,  et  sine  ingratitudinis  periculo  absx^ue 
aliqua  remuneratione  relinquere. 

Et  confirmari  potest  totum  hoc  ,  quia 
Deus  de  facto  praemiumbonis  operibus  pro- 
misit  :  ergo  necessaria  est  hoec  promissio, 
ut  pracdictis  operibus  praemium  debeatur  : 
frustra  namque  Deus  praemium  promisis- 
set,  cujus  jam  ante  promissionem  esset  de- 
bitor. 

48.  Respondet  Vasquez,  quod  licet  debi- Effugium 
tum  ex  justitia,  vel  ex  fidelitate  requirat 
promissionem,  non  tamen  debitum  ex  sola 
gratitudine  :  et  quod  meritum  solum  ex 
gratitudine  inducit  debitum.  Et  ad  illud, 
quod  addimus,  additetiam  ipse,  exemplum 
de  laborante  iu  vinea  Pauli,  potius  sibi  fa- 
vere  :  nam  si  Paulus  illum  jubeatlaborare, 
et  ipse  consentiat,  absque  alia  promissione 
debet  ei  mercedem  ex  justitia  :  ergo  cum 
Deus  nos  in  vinea  sua  laborare  praccipiat, 
absque  alia  promissione  fiet  nobis  debitor, 
etiamsi  debitum  meriti  esset  debitum  jus- 
titiae.  Ad  confirmationein  respondet,  divi- 
nain  promissionem  adesse  de  facto,  non  ut 
nobis  conferatjus  ad  pranmium,  sed  ut  prao- 
mii  redditio  sit  infallibilis. 

Sed  contra  :  quia   meritis  non  redditurprseclu* 
praemium   ex  gratitudine,  sed  ex  justitia,  dltur- 


694 


DE  NATURA  MKKITI. 


vel  saltem  ex  fidelitate  :  ergo  non  inducunt 

debitum    solius    gratitudinis.    Antecedens 

probatur  ;   nam  quod  solum  redditur  ex 

gratitudine,  non  habet  rationem  praemii, 

mercedis,   et  coronao,  sed  solum  gratifica- 

tionis,  gratiarumque  actionis  :  qaod  autem 

redditur  pro  meritis,  sortitur  rationem  co- 

ronao,   stipendii,  et  mercedis,  juxta  illud 

2Ad    Apostoli  2,  ad  Timoth.   1  :  Heposita  cst  mihi 
Ttmot.4.     ■  .     ....       ,,,  ...  -,,/', 

iiicrci.i   corona justitia.  Kt  Ilierm.  .32  :  r.sl  merces 

operi  tuo,  etc.  Sed  de  hoc  plura  dicemus  du- 

bio  sequenti. 

Illud  vero,  quod  addit  Vasq.  ex  ipsomet 
facile  impugnatnr  ;  ipse  enim  ait,  quod  illa 
jussio  Pauli,  etconsensus  Petri  habent  vim 
pactionis  ad  inducendam  justitiac  obligatio- 
nem  :  ergohaac  obligatio  doo  induciturabs- 
quo  pacto,  saltem  implicito,  et  virtuali. 

Praeterea  si  cancta,  qns  sunt  Petri,  es- 
sent  Tauli,  eo  quod  Petraa  Pauli  i 
vus,  nallatenaa  safficerel  ju=sio  illa,  ut 
1'aulus  exjustitia  teneretnr  reddere  mer- 
cedem  pro  labore  Petri  :  e-rgo  cum  omnia 
opera  nostra  potius  I >* - i ,  qaam  oostra 
pluribusque  titulis  Deo  debeantar,  non 
sufnciet  ejua  pi  im,  ut  laborantiboi 

in  vinea  saa  absqae  promisflione  merces 
debontur. 

Contra  solationem  confirmationifl  etiam 
est,  quod  si  Deos  abs  [ue  promiflsione  di 
snltcm  >'\  gratitudine,  infallibiliter  r> 
debiium  :  aam  sicut  ei  eo,  qaod  fidelis 
non  potest  noa  reddere  qaod  promisit  :  i(  i 
etiam  quia  ingrataa  esse  nequit,  non  p 
non  reddere,  si  qaid  deJ  eal  ex  gr  ititudine. 
Adde  quod,  ut  sequenti  dubio  di 
titudo  proprie  dicta  non  habet  locnm  in 
Deo,  quia  ejua  actus  .  Beu 

gratias  pro  acceptis  beneficiis  n  pro- 

prie  i  sl  actua  inferioris,  el  i  leo  nequil 
competere.  Unde  nec  ad  remuneranda 
tra  merita  potest  ipse  teneri  ei  gratitudine, 
sed  aul  ex  justitia,  aut  saltem  ez  fidelitate, 
quae  promissionem  necessario   requirunt. 
Aija       49.    Secundo  probatur    nostra  conelu- 
nl10,  sio  destruendo  potissimum  fundamentnm 
Gabr.  Vasq.  quia  ad  completam  rationem 
meriti   non  sufficit  sola  dignitaa  actos, 
ejus  valor,  etiamsi  hicesset  aequalis  praemio: 
ergo  necessaria  est  promissio  ex  parte  re- 
munerantis.  Consequentia  patet,  quiaultra 
dignitatem,  et  valorem  actus,  nihil  nliud 
potest (saltem  in  viaton  gitari  requi- 

situm  nd  meritum,  nisi  haec  promissio.  Kt 
anteoedens  probatur  in  operibns  Christi 
Domini,  in  quibus  fuit  iniinita  dignitas,  et 


vnlor  infinitus,  atque  sufliciens  ad  moren- 
dum  quodcumque  prrcmium,  ul 
incarnatio   alterius   dii  aut 

reparatio  natarae  Angelieai  monum 

redemptio  ;  et  tamen  de   facto  nihil  horum 
meruit  .  in  actu 

secundo   meritorium,  n-»n  I    ■     . 

gnitas  ejus,  et  valor,  etiamsi  hax  habeant 
cum  praamio  aBqnalitatenL 
Respondet  Va  -tum  de  fact  Pemm 

:ua  ula  nun  merui-  delectu 

divins  prom  icto    lur' 

meritum  suum  adea  pr 

.  it. 

!  contra  ■  'orgo  jam 
sola  dignitas  r  actus  ;  sei  aliud  ali- 

quid  •  oitatus  Aot 

ubique  negat.   Deinde  i  ius, 

m  aliqi.  .niurn    n  :i  re- 

quiritur  ut  is  qui  meretur,  ordinel  m»ri- 
tum   suum   ad    tnle  pra>mium    pr«-: 
dum  :  undo  justus  quoli 

r  vitam  aeternam,  quanr  tum 

l  illam  promi  n  dirig 

imo  etiamfli  •  :»ter 

praBmiam 
Chru  i  merait  aia  illa, 

irdin  ti . 

n« 'ii 
mia. 


9  II. 


Diluuntur  'r. 

ntontiam.  \ 
mer 

:  ::i    ex    | 

rime  tuetur  21 1. 

I.  et  aliofl .  imm<  i :  nam  pi 

dicti  :iri 

untor  non  d 
actu 

et  cui  debetur  praemion 
merito  duntaxat    aptitudin 

-  primi,  ir  pra?- 

mium  de  facto,   quia  incomplete  tantom, 
et  qoasi  in  potentia,  seu    ii  :bet 

rationem  meriti  Probatur  primo  I 
tentia,  qui  i  ?r°-m!il 

cedit  ex  grati  i,  et  charil  ~ius 

gno  vitai  aatern 
charitati 
promissio  :  ergo  neque  nt 

nor, 


DISP.  I,  DUB.  VI. 


695 


Minor,  et  consequentia  constant.  Major 
vero  probatur  :  tum  quia  talis  actus  est  cli- 
gnus  vita  aeterna  :  ergo  meretur  illam  de 
condigno.  Tum  etiam,  quia  gratia  dicitur 

)an-  *•  Joan.  4  :  Fons  aqux  salientis  in  vitam  xter- 
nam,  non  alia  ratione,  nisi  quia  mediis 
suis  actibus  ad  vitam  seternam  consequen- 
dam  tendit  :  et  ob  eandem  rationem    1, 

Joan.3.  Joan.  3,  dicitur  semen  Dei  ;  ergo,  etc. 

olutio.  Respondetur  negando  majorem,  et  ad 
primam    probationem  ut   respondeamus, 

Hispai.  observa  ex  Hispalensi  in  2,  ubi  supra,  no- 
tabiii  4,  quod  actus  de  condigno  meritorius 
aliunde  habet,  quod  sit  condignus  praemio, 
et  aliunde  quod  sit  complete  meritorius  il- 
lius  :  nam  et  ratio  condigni,  et  ratio  meri- 
torii  aliquando  separantur,  et  prius  sine 
posteriori  reperitur,  ut  patet  in  actibus 
liberis  beatorum,  qui  cum  sint  aequalis  va- 
loris,  et  dignitatis  cum  praemio,  atque  adeo 
quantumest  ex  se,  praemio  condigni,  sicut 
actus  nostri ;  non  tamen  sunt  in  actu  se- 
cundo  meritorii.  Ratioenim  condigni  desu- 
mitur  ex  sola  dignitate,  et  valore  intrin- 
seco  actus ;  etidcirco  quicumqne  actus  ejus- 
dem  valoris  cum  aliquo  praemio  dici  potest 
eo  condignus.  At  ratio  meritorii  in  actu  se- 
cundo  addit  supra  valorem  jus  ad  praemium, 
in  quo  necessario  includitur  promissio ; 
quia  nisi  aliquis  praemium  promisisset, 
quantumvis  alius  propter  illum  Iaboraret, 
nullum  acquireret  jus  in  ipsum  :  nec  esset 
unde  sic  laboranti  tale  praemium  de  facto 
deberetur,  praesertim  si  praedictus  labor 
ei  in  cujusobsequium  fit,  esset  debitus  aliis 
titulis,  sicut  omnis  labor  noster  Deo  de- 
betur. 

Ex  his  ergo  ad  primam  probationem  mi- 
noris  dicendum  est,  quod  licet  actus  a 
gratia,  et  charitate  procedens  habeat,  se- 
clusa  promiH.sione,  suflicientem  valorem, 
et  aoqualem  dignitatem  cum  praemio  vit;e 
aeternae,  non  tamen  praedicta  promissione 
isa  o-f  inactu  .socundomeritoriusillius, 
nec  confert  operanti  de  facto  jus  ad  illam  : 
nam  ratio  moritorii,  ut  dictum  est,  supra 
rationem  condigni  addit  rationem  dobiti  ; 
(pracipue  in  ordine  ad  Deum)  intel- 
ligj  neqnit  rine  promissione. 

Ad  secundam  probationemdicas,  gratiam 
vocari  gloriae,  et  fbntem  aquae  sa- 

lientia  in  illam.  Tum  qnia  omni  habenti 
gratiam  debetur  gloriajnre  haereditatis,  et 
filiationis  adoptivas  Dei.  Tum  etiam,  quia 
me^liis  ipsius  actibus  afficimur  digni,  ut 
anteaedente  promissione  Dei,  vita  aeterna 


per  modum  coronao  nobis  conferatur  :  non 

quia  seclusa  praedicta  promissione  opera  ex 

gratia  facta  habeant  rationem  merili,  nisi 

tantum   incomplele,  et  per  medium  actus 

primi,  ut  dictum  est. 

51.  Arguit  secundo  Vasq.  Si  ad  meritum  secun- 

.  .  .     .        .    ,.  .     .    dumar- 

necessana  est   promissio,  talis   promissio  gurnen- 

debet  innotescere  apud  eos,  qui  merentur,    tum' 

et  ab  illis  acceptari  :  sed  plures  fideles  apud 

Deum  merentur,  qui  tamen  non  cognove- 

runt  ejus  promissionem,  nec  eam  accepta- 

runt,  ut  ex  se  notum  est  :  ergo.  Major  sua- 

detur,  quia  non  alia  ratione  potest  requiri 

promissio  Dei  ad  meritum,  nisi  ex  tali  pro- 

missione  jus  aliquod  justitiae  inter  nos,  et 

Deum  oriatur  :  ex  promissione  autem  non 

cognita,  et  acceptata  ab  eo  cui  fit,  nullum 

oritur  justitiae  jus,  ut  ex  se  constat ;  si  enim 

Petrus   mihi   centum    promittat,    et  talis 

promissio  mihi   non  innotescat,    aut  ego 

non  acceptem  illam,  Petrus  non  tenetur  ex 

justitia  adimplere  promissum  :  ergo,  etc. 

Confirmatur  :  nam  inter  Deum,  et  Chris-  Confir- 
tum  Dominum,  antequam  in  rerum  natura 
ut  homo  existeret,  nullum  potuit  esse  pac- 
tum,  vel  promissio  ab  ipso  Christo  Domino 
acceptata,  ut  ex  se  notum  est  :  sed  ante- 
quam  existeret  in  rerum  natura  ut  homo, 
Deus  iatuebatur  illius  merita,  ob  eaque 
Patribus  Testamenti  Veteris  gratiam  con- 
tulit  :  ergo  hujusmodi  merita  antecedenter 
ad  acceptationem  habebant  formaliter  ra- 
tionem  meritorum. 

Respondetur  ad  argumentum,  admissaDiiuitur 
majori,    negando  minorem  :  quia   fideles  m*Jj>J^ 
omnes  cum  ad  annos  discretionis  pervene- 
rint,  scire  debent   Deum  remuneratorem 
esse  bonorum  operum,  quao  in  obsequium 
ipsius  exercentur,  juxta  illud  Apostoli  ad 
Hebr.  1 1 :  Accedentem  ad  Deum  oportet  cre-  Ad  Hcb. 
dere,  quia  est,  el  inquirentibus  sc  remunera- 
torsit.  Inquo  virtualiter  saltem,   et  impli- 
cite  cognoscunt,  et  acceptant  divinam  pro- 
missionem  de  conferendo  pracmium    pro 
meritis. 

Adde  satis  esso,  quod  Ecclesia  fidelium 
omnium  mater,  vel  Christus  Dominus  ip- 
sius  sponsus,  et  caput,  praedictam  promis- 
sionem  acceptent,  ut  Deus  ex  vi  illius  te- 
neatur  merita  nostra  remunerare  j  nam 
promissio  facta  parentibus  in  ordine  ad 
filios,  et  ab  eis  pro  filiis  accoptala,  censetur 
acceptata  a  filii.s,  ot  jjolost  illis  conferre 
jus  juatitiae  ad  rom  promissam,  juxta  legem 
Quod  dicitur  2,  //'.  de  verb.  obligationib. 

Ad  confirmationem  respondetur,  Chris- 


G96 


DE  NATURA  MERITI. 


Occurri- 

turcfni- 

flrmatio 

tioni. 


Isaitc53. 


Tcrliin.i 

argu- 
mentam 


Eespi  n- 
sio. 


tum  Dominum,  antequam  humanitas  unita 
Verbo  in  rerum  natura  existeret,  nequa- 
quam  meruisse  ;  non  enim  mereri  potuit, 
nisi  ut  liomo  :  et  homo  non  fuit  usquedum 
humanitas  ejus  in  rerum  natura  posita 
est.  Ubi  vero  primo  in  rerum  natura  extitit, 
scilicet  in  primo  in^tanti  s\i&  coneeptioni-, 
acceptavit  puctum,  et  promissiones  a  Deo 
sibi  factas,  quibus  tota  Scriptura  plena  est, 
juxta  illud  Isaiao  53  :  Siposuerii  pfi 
animam  suam,  videbii  semen  longcevum, 
Unde  nunquam  meritnm  Christi  praecedit 
pactum,  sed  potias e  converso  pactum,  et 
acceptatio  Christi  prascessit  ejus  meritum, 
non  quidem  dttratione,  sed  rtatura,  et  eau- 
saltiaie. 

Ad  illud  de  Sanctia  Patriboa  dicendnm 
est  (saltem  pro  nunc)  Christum  Dominum 
antequam  in  reram  natura  secandum  | 
sentiam temporis,  othomoi  t,  ezti- 

tisse  Deo  ph;  item  iu  .eternit 

extitisseqae  ibi  pr  sentes  omnea  buos  actus, 
atqueadi     ,       im,  et  acceptationem  iil 
quam  liabuit  in  primo  instanti  busb  con 
tionis,  et  nonnisi  dependenter  ab  accepta- 
tione  fuisse  in  Deoj  rita. 

Anautem  hoc  faerrt  safficiens,  at  meritam 
Christi  influeret meritorie  in  gratiam  anti- 
quornm Patrum,  necne, dicema  litp. 

ult.  el  latioj  in  materia  de  Incafnationi 
'.  Arguitar  tertio  :  qaia  ut  homo 
actum  maiam  demereator,  non  requiritur 
pactum,  se  Isufl 
in  ipeo  actu  malo  secundum  se  con 

i  itur  :     rgo  ai     etiam  ut  per  actam 
bonum   mereatar.  Patel  conseqaentia 
parital  i  rationis,  et  quia  oon  min 
tum  est   prsemium  actibus   bonis,  q . 
malis  suppliciui 

Respondetur    negando  mtiam; 

disparitas enim esl  man  [uoniam  ille 

qni  meretur,  acquirit  per  meritumjo 
remunerantem  a  1  pr  emiam  sibi  retribaen- 
dum,  quod  fieri  neqait,  nisi  sponsione,  aut 
pacto  ipsius  remunerantis  .  pra?sertim 
quando  opus  meritorium  aliis  titulis  ei  de- 
betur.  Qui  autem  demeretur,  nullum  jus 
acquirit,  proprie  l<  quendo  ;  sed  potius  quo- 
dammodo  illud  tribuit  judici,  ut  ipsum  pu- 
mat.  Adquod  satis  constat,  nollam  requiri 
judicis  promissionem,  qaia  ipsequi 
sua  vohmiatc  sil  pcena  obnozias,  qaatenus 
sponto  Laedit  divinum  bonum,  facitque  in 
eo  inaBqualitatem  :  ad  cujus  restitutionem, 
et  reparationem  damni  illati,  quse  ±1 1  per 
pcenam,  eo  ipso  tenetur.  Plura  alia  arga- 


menta   in    nostram    ?ententiam    congerit 
Vasq.  quaj  tamen  ex  dictis  facile  solvi  ; 
sunt  :  unde  non  est  cur  in  eorum  solut. 
amplius  immoremur. 

DUBH  M  VII. 

Traditur,  et  Ui  defini 

Kxaminatis   conditiuiiibus   ad    meritum 
requisiti  •ntiam  ejus, 

naturam  tre:  qai  I  tbimus 

ponendo  definitionem  illius. 

6  i. 

imunit 

nn  ita  dt.*finiri     i 
iiium  <: 
Optu 

Jn^  iium.  DitTert  a 

haec  diffinitii 
ditliniunt  meritum  u 
stibjectum,  acilii  ■ 
] 

Bnit  in  tio- 

nem  meriti, 

liffei    . 
riti.  i  ictum 

im,  sufl  Kprimil 

solum  enii:  ;uod  in 

actu  hnmano  ft; 
i  fuit  in 
aliquid  li. 

Kt   quamfis   communes   rerura  defini-Ei 
• 

tam  pn  quam  ex  commum 

tum  traditi 

■  ■ 

lictis  d  *  i  i  r  i . 

tim  (ot  e\  dictia  constat]  ad  meritura 

:ius, 
liber,  bonua 
cum  pactO,  sive   pi 
tione  prsmii.  ! 

debet,  vel  in  aliqao  uno  1 1  \ 
in  omibns  simul  sumptis.    vel    iu  aliquo 
tertio,  quod    in  acto  humano,  positis  illis 
[oam   fandamento,   vel  condition: 

resultat.  Non  primum,  alioqui  posito  illo 

uno. 


tor. 


DISP.  I,  DUB.  VII. 


G97 


uno,  etiamsi  reliqua  non  ponantur,  daretur 
meritum  :  quod  patet  esse  falsum.  Neque 
etiam  dici  potest  secundum,  alias  meritum 
esset  aggregatum,  et  ens  per  accidens:  ergo 
dicendum  est  tertium.  Quod  autem  positis 
pracdictis  conditionibus,  et  ex  illis  in  actu 
humano  resultat,  non  est  nisi  quidam  titu- 
lus,  seu  jus  ad  praemium  promissum  :  ergo 
in  hujusmodi  litulo,  sive  jure  actus  humani 
ad  praemium,  debet  ratio  meriti  consistere; 
atque  adeo  non  aliter  melius,  quam  pras- 
dictis  defmitionibus  potuit,sivein  abstracto, 
sive  in  concreto  definiri. 

ilejus  54.  Caeterum  particula  illa,  jus,  stricte 
™'  accipienda  est,  atque  adeo  de  jure  proprie 
rito.  dicto,  quod  est  objectum  justitiae.  Non  enim 
ad  quamlibet  virtutem,  puta  gratitudinem, 
vel  ad  solam  fidelitatem  spectat  remunerare 
merita,  ut  Vasq.  Lorca,  et  alii  existima- 
runt;  sed  ad  justitiam  proprie  dictam,  vel 
commutativam,  ut  satis  clare  docet  in  prae- 

Tho.  senti  D.  Thom.  vel  saltem  distributivam, 
ubi  remunerans  non  est  capax  commuta- 
tivae.  Et  ita  in  communi  justitiae  definitione 

ipian.  traditaabUlpiano,quodscilicetsit,Corc.statts 
et  perpetua  volunias  tribuens  unicuique  jus 
suum,  locojuris,  ponunt  nonnulli  meritum, 
quasi  idem  sit  meritum,  etjus,  quod  est  ob- 
jectum  proprie  justitiae.  Unde  dixit  quidam, 

,  t  quem  suppresso  nomine  rcfert  Polyanthea 
verbo  Beneficium,  quod  merenti  datur,  jus 
est,  non  beneficium. 

Adde  ex  D.  Thom.  in  praesenti,  quod 
meritum,  et  merces  ad  idem  referuntur  ;  id 
enim  merces  dicitur,  quod  alicui  recom- 
pensatur  pro  retributione  operis,  vel  labo- 
ris,  quasi  quoddam  pretium  ipsius.  Unde 
sicnt  reddere  justum  pretium  pro  re  ac- 
cepta  ab  aliquo  est  actus  justitiao,  ita  etiam 
recompensare  mercedem  operis,  vel  labo- 
ris,  etc.  Quarecum  reddere  justum  pretium 
pro  re  accepta  ab  alio,  pertineat  non  ad 
gratitudinem,  vel  liberalitatem,  aut  ad  so- 

erti-    lam  fidelitatem,  sed  ad  justitiam  proprie 

m  '  dictam,  non  qualemcunquo,  Bed  commuta- 
tivam,  consequens  est,  ut  remunerare  me- 
rita  ad  hanc  eandom  virtutem  pertineat, 
saltem  ubi  remunorans  fuent  capax  prae- 
did  E  j  i  -tifj.o. 

Adde  secundo  contra  Vasq.  quod  grati- 
'    I         im  re  picit  benefactorem,  et  bene 
ficium  ab  eo  acceptumj  et  ideo  proprius 
illi  i  <•  f  gratificare,  sea  gratiam  pro 

ii   reddere:  meritum  autem 
non  babot  rationem  benefieii,  nec  is  qui 
meretur,   dicitar  benefactor;  aliai  homo 
Saiiiian/.  Curs,  theolog,  tom.  X, 


esset  benefactor  respectu  Dei,  apud  quem 
meretur  :  ergo  gratitudo  non  respicit  me- 
ritum,  atque  adeo  non  pertinebit  per  se  ad 
illam  merita  remunerare. 

Et  confirmatur,  quoniam  remunerare 
merita  proprie  est  actus  superioris,  etju- 
dicis,velsaltem  non  postulat  in  remunerante 
aliquam  inferioritatem,  et  ita  potest  Deo 
competere  :  sicut  mereri  est  proprium  sub- 
diti,  et  inferioris;  et  ideo  nequit  Deo  con- 
venire ;  sed  gratitudo  est  virtus  solius 
inferioris,  ut  patet  ex  ipso  ejus  actu,  qui 
est  gratias  pro  beneficiis  reddere  :  ergo  re- 
munerare  merita  non  potest  per  se  perti- 
nere  ad  gratitudinem. 

55.  Dices,  pertinere  ad  virtutem  fideli-  Necad 
tatis,  quia  cum  promissio  ex  parte  remune-^enJa.1" 
rantis  includatur   in    ratione    meriti,    et    tem- 
servare  fidem  in  promissis  opus  sit  solius 
fidelitatis,   ad   illam   dumtaxat   pertinebit 
retribuere  pro  meritis  praemium  promis- 
sum.  Quare  jus  meriti  ad  praemium  erit 
titulus  soliusfidelitatis,  non  justitiaeproprie 
dictaa. 

Sed  contra  est,  quia  licet  pertineat  etiam 
ad  fidelitatem  remunerare  merita,  saltem 
prout  remuneratio  haec  cadit  formaliter  sub 
promissione,  propter  rationem  factam ;  at 
falsum  est,  quod  ad  solam  illam  id  pertineat, 
vel  quod  non  pertineat,  et  potissime  ad 
justitiam  proprie  dictam  :  unde  etiam  est 
falsum,  quod  jus  meriti  ad  praemium  non 
sit  proprie  jusjustitiae,  nec  importet  majus 
debitum,  quam  ex  sola  fidelitate.  Hoc  au- 
tem  sic  probatur,  quoniam  jus,  vel  debitum, 
quod  est  ex  sola  fidelitate,  praecise  ducit 
ortum  ex  promissione,  non  ex  meritis  : 
sed  jus  meritorum  ad  praemium,  ducit  or- 
tum  ex  ipsis  meritis,  non  ex  sola  remune- 
rantis  promissione,  quamvis  ad  id  etiam 
haecdesiderentur  :  ergo  praodictum  jus  non 
est  praecise  titulus  fidelitatis,  sed  jusliliae 
proprie  dictae.  Consequenlia  videtur  pers- 
picua,  et  etiam  major,  quia  ad  fidelitatem 
praecise  spectat  scrvare  fidem  in  promissis; 
et  ila  eodom  modo  peccat  contra  fidelitatem 
non  servando  promissum,  qUi  promiltit 
sub  sponsione,  vel  sub  condilione  onerosa, 
et  qui  nude,  ac  sino  tali  sponsiono  promit- 
tit  (quamvis  ille  prior  simul  peccet  conlra 
ju  titiam,  etfbrtehicpostertortantum  pec- 
cet  contra  voritatem,  de  quo  alibi).  Hoc  Bedad 
autem  ideo  est,  quia  dobitum  ex  sola  fide-usll!am 
litate  praecise  ducit  orlum  ox  promissione. 
Minor  vero  suadetur, quoniam  laboranti  in. 
alterius  obseqiiium   debetur  merces,  quia 

45 


G98 


DE  NATCRA  MERITI. 


laborat,  ct  ex  ipso  suo  labore,  non  praicise 
quia  alius  promisit;  et  ita  quo  amplius  la- 
borat,  major  illi  debetur  merces  :  constat 
autem,  quod  ille  qui  meretur,  laborat  iu 
obsequium  remunerantis  :  ergo  ex  ipsosuo 
labore,  non  ex  sola  promissione  alterius, 
acquirit  jus  ad  prasminm.  Maneat  i 
quod  merilis  non  debetur  praemium  ei 
titudine,  neque  ex  sola  fidelitate;  sed  ex 
propria,  et  formali  justitia  :  et  quod  ju*  <ul 
przmium,  in  quu  consistit  ratio  meriti,  est 
proprium,  et  strictum  jus,  quud  iit  justi- 
tiae  objeclum. 

g  II. 

DifficilU  objectio  contra 
Ulius, 

objcr-      56.  \'erum  c  rinam  hanc  obji- 

'°'    cies,  quod  meritum  nostrum  apud  I 
meritum  simpliciter,cui  proinde  simpli 
convenire  debel  formalis,  1 1  vera  i 
diffinitio  meriti  :  sed  non  debetur  illi  pra> 
mium  cx  jnstitia  :  i  i  justitia 

non  est  de  ratii  uemeriti.  Consequenti 
perspicua.  E1  major  \  idetur  i 
quinimo  meritum,  quod  esl  inter  homines, 
non  consuevit    dici   simpliciter  meritum, 
si  l  cum  addito,  nempx  I  \m  civil 

i  iiiim  apud  hon 
prolatum  nomen  meriti,  stal 
apud  Deum  :  quod  satis  ostendit  meritum 
apud  Deum  esse  meritum  simpliciter.  Mi- 
i.  >r  autem  suadetur,  quoniam   \ 
p  itest  aliquid  alicui  justitia  ; 

debitor  enim  ex  justitia  dependet  a  suo 
diture,  et  hic   habet  actionem  in  illum: 
quud  cum   intrinsece  tmp  ibjectio- 

nem,   et   imperfectiom  m,   manifi 
repugnat :  si  autem  nostris  meritis, 
sunt  erga  Deum,  deberetur  pramiu 
justitia,  patet  quo  1  non  nisi  h» 

.1111  etiam,  quia  justitia,  pr< 
tim  commutativa,  non  est  nisi  inter  aequa- 
les,  quorum  unusquisque  potesl  trans 
in  altorum  suum  duminium  ;  et  ideo  locum 
nun  habet  inter  patrem,  et  filium;  domi- 
num,  et  servum;  quia  quidquid  filius 
habet,  est  patris;  et  quidquid  Bervus, 
domini,  ut  docet  D.  Thom.  in  hoc  art,  I 
inter  Deum,  et  hominem  esl  maxima  iMB- 
qualitas,  nihiiqae  habere  potest  homo,quod 
plurimis  titulis  non  sit  Dei  :  ergo  repugnat 
inter  illus  esse  propriam,  et  oommutativam 
justitiam;  atque  adeo,  quod  nostris  meritis 


ex  hac  justitia    prrcmium  r.  Tum 

denique,  quia  justitia  commutativa  locum 
nun  babet  nisi  in  cummutatiunibus,  emp- 
tionibus,   et   venditionibus,  etc.    ubi 

m,  et  tuum ;  datum  im  :  et  ideo 

debitum  ex  hac  Justitia  ortum  ducit 
prius  acceptis  :  sed  Deus  nihil  a  n 
prius  a  \  quo  fii  >t  nobis  de- 

bitur  :  Qu  \i  enim  jn 

tur  i  m  omnia,  qua?  nos  habere  [ 

sum 

sint  :  lllum,  et  nos  i 

liqua   vera    commutatio,   emj 
aut  venditio,  ut  :  ergo  nec  \  • 

mmut  iti  ie  adeu 

jus  al  itum,  quud  sit  objectum 

istiu.s  jui 

Ad  hanc  ol  et  aliquis 

qoidem  probabilil 
minorem  ii  meritii  j  i 

i  quali- 
comq  I  |  ro| 

ur  colli-  riptura.  ubi  bt\iti- 

tudu.  ({  .  ■  Jer 

tis,  appelatur  n. 

1 
nam  vit  I  ^0 

Ih.  4:  H 
i  antem  inqnam 

•  Iditur  ei  propri  ■ 

justum  pretium 

rtinet  ad  hanc  justitiam,  ut  D.  Th. 

in  hoc  art.  / 

gratx  undum  debitum.  Cum  ergo 

men 

meritoriis,  detur  illi  rantibos,  utique 

•lutio  Iutc  plura  petit, 

laliter  j;istitia  commotativa  (id  en 
ir  1  part, 

quia  saltem jnstitia  distributiva  (qoidqnid 
contradical  Vaxqoei  na- 

g  iri  ;   cum  l  ; 

testimoni  i  Bcriptora,  el  im 

I  alia.  q  1  etiam 

'  D.  Thom.  rituto  loco,  t\v  I  fhirt.  art .  1 ,  p- 

ct  1,   contra  Gent.  <  I  aliis  li 

quem  sequontur  communiterejus  discipoli, 

ac  plures  alii.  Eo  vel  ir. 
fectiones,  qua 

justitixcummutatiwe,  in  distributiva  lo; 

non 


DISP.  I,  DUB.  VII. 


699 


non  habent,  ut  intuenti  constabit.  Semel 
autem  in  Deo  constituta  hac  justitia,  ex  illa 
dispensabit  justis  gloriam,  ipsique  ratione 
suorum  meritorumhabebunt  jus  justitiae  ad 
illam,  ut  non  obscure  deducitur  ex  illo 
Isai.  9  :  L&tabuntur  coram  te,  sicut  qui  l<v- 
tantur  in  messe,  uti  exultant  victores  capta 
prxda.  quando  dividunt  spolia.  Nam  spolia 
victoribus  ex  justitia  distributiva  divi- 
duntur. 

Unde  ad  probationem  minoris  dicendum 
est,  quod  licet  debitum  ex  justitia  commu- 
tativa  includat  imperfectionem,  atdebitum 
ex  sola  distributiva  potest  ab  imperfectio- 
nibus  absolvi,  et  ita  potest  Deo  competere. 
Et  ratio  disparitatis  inter  utrumque  debi- 
tum  est,  quod  debitum  ex  justitia  commu- 
tativa  ducit  ortum  ex  acceptis,  et  ita  cons- 
tituit  debitorem  dependentem  a  suo  credi- 
tore  :  at  debitum  exsola  distributiva  potest 
oriri  ex  sola  voluntate,etliberalitate  ipsius 
distribuentis,  qui  voluit  bona  sua,  alias 
propria,  et  non  debita,  communia  facere, 
et  ea  aiiorum  meritis  exponere,  et  postea 
singulis  pro  uniuscujnsque  merito,  et  la- 
bore  distribuere  :  in  quo,  ut  patet,  nulla 
clauditur  imperfectio.  Desumiturque  haec 
Tho.  solutio  ex  D.  Thom.  in  2,  dist.  27,  qusest.  1, 
art.  3  in  solutione  ad  4,  ubi  sic  ait :  «  Di- 
u  cendum,  quod  in  justitia  commutativa 
«   ille,  apud   quem  quis  meretur,  cfilcitur 

lebitorei,  qui  meretur,  ut  patet  in  illis, 
u  qui  operationes  suas  locant  in  servitium 
t  aliorum  :  sed  in  justitia  distributiva  non 
«  requiritur  ratio  debiti  ex  parte  ejus,  qui 
t  distribuit  ;  potest  enim  ex  liberalitate 
"  aliqua  distribuere,  in  quorum  tamen  dis- 
■  tributione  justitia  exigitur  ,  secundum 
i  quod  diversis,  prout  eorum  gradus  exi- 
i  git,  proportionabiliter  tribuit.  » 
jpiic.-i  58.  Nec  obest,  si  urgeas,  quod  si  Deus  ex 
5J/'"  sola  distributiva  dispensat  justis  pracmia, 
non  salvatur  in  eorum  operibus  formalis 

io  meriti,  quam  e    e  <liximus  jus  ad 
praemium  exjustitia  commutativa. 

[i  itaque  hoc  obest  :  tum  quia  propte- 
rea  non  absolute  dictum  est,  de  rationeme- 
riti  esse  jus  justiti.c  commutativac  ;  sed  ad- 
ditum  fuit,  ubiremunerans fueril  capaxtalis 

litix.  Qbi  vero   remunerans  praedictaa 

titiae  capax   non  fuerit,  dici  poteritme- 

im  inducere  debitum  ex  justitia  dis- 

tribativa.   Tum  etiam,  quia  tum  justitia 

Dei  rit  mfiiiita,  itaest  formalitersolum  dis- 

tribotiva,  ut eminenter  contineal  quidquid 

'  ra  commutativa  ;  et  ita 


potcstofficia  utriusque  justitiao,  seclusis  im- 

perfectionibus  exercere,  et  utriusque  mu- 

neribus  satisfacere,  ac  si   esset   formaliter 

utraque.  Unde  poterit  sufficienter  remune- 

rare  merita  nostra,  quamvis  ipsa  vim  ha- 

beant  inducendi   obligationem  ex  justitia 

commutativa,  et  de  facto  illam  inducerent, 

si  Deus  essetcapax  formaliter  pra^dictao  jus- 

titiae.  Perquod  alia  objectio,  qua  hanc  pos- 

set  urgeri,  manet  soluta. 

59.  Tertio  ad   objectionem  respondetur,  Tertia, 

ct  vcrior 
merita  nostra  in  ordine  ad  Deum  deficere  respon- 

ex  hac  parte  a  propria,  et  rigorosa  ratione    Sl°- 

meriti ;  quia  deficit  internos,et  Deum  pro- 

pria,  et  formalis  ratio  justitias  commutati- 

va3,  ut  satis  clare  docuit  D.  Thom.  in  hocV.Tho. 

art.  ubi  postquam  dixit,  quod  reddere  prae- 

mium  pro  meritis  est  opus  justitiae,  addit  : 

«  Et  propter  hoc  in  his,  in  quibus  est  sim- 

«  pliciter  justum,  est  etiam  simpliciter  ra- 

«  tiomeriti.  In  quibusautem  estsecundum 

«  quid  justum,  et  non  simpliciter,  in  his 

«  etiam  non  simpliciter  est   ratio  meriti, 

«  sed  secundum  quid,  etc.  »  Si    ergo  inter 

Deum,  et  nos  solum  est  justitia  secundum 

quid,  sicut  est  inter  patrem,  et  filium,  do- 

minum  et  servum,  ut  subdit  Ang.  Doctor, 

consequens  est,  ut  meritum  nostrum  apud 

Deum,  quantum  est  ex  parte  suae  rationis 

formalis,  proprie,  et  rigorose  loquendo  non 

sit  meritum  simpliciter. 

Diximus,  quanium  cst  ex  partc  sux  ralio- 

nis  formalis  ;  quia  ob  aliam  rationem  solum 

meritum  apud  Deum,  et  non  qualecumque, 

sed  supernaturale,  et  gratuitum,  dici  debet 

meritum  simpliciter.  Ratio  vero  est,  quod 

cum  meritum  sit  jus  ad  praomium,  ex  du- 

plici  capite  potest  provenire,  quod   aliquid 

dicatur  meritum  simpliciter  :  vel  quia  est 

simpliciter  jus,  atque  adeo  ex  propria,  et 

formali  justilia  debetur  ei  praemium  (sive 

prajmium  quod  debetur,  sit  praemium,  et 

bonum  simpliciter,  quale  est  dumtaxat  bo- 

num  supernaturale,  et  aetcrnum  ;  sive  sit 

pricmium, et  bonum  solum  secundum  quid, 

ut  sunt  bona  omnia  temporalia)  :  vel  quia 

estjus  ad  praemium,  quod  est  bonum  sim- 

pliciter,  sive  jus  ipsum  sit  tale  simpliciter, 

atque  adeo  ex  propria,  et  formali  justitia  ; 

sive  sit  tantum  jussecundum  quid.  Quam- 

vi.s  igitur  priori  modo  ex  hir,  r^lum  meri- 

tum  inter  homines  sit  tale  simpliciter  ;quia 

hocsolum  potest  esse  jus  propriae,  et  per- 

fectae  justitiae  :  at  posteriori  modo  solum 

merilum  apud  Deum   debet  dici  moritum 

simpliciter,  quia  ei  dumtaxatdebetur  prae- 


700 


DE  NATURA  MERITI. 


mium,  quod  sit  bonum  simpliciter  :  meri- 
tum  vero  apud  homines,  utpote  respicieiu 
tanquam  pncmium  solum  bonum  tempo- 
rale,  et  secundum  quid,  potius  dicendum 
est  meritum  secundum  quid.  Ethac  ratione 
communisTheologorum  usus  attendena  po- 
tius  ad  praomium,  quod  unicuique  ex  prae- 
dictis  meritis  debetur,  quam  adeorum  ra- 
tiones  formales  ,  jam  obtinuit,  ut  solum 
meritum  apud  Deum  per  antonomasiam,  et 
excellentiam  dicatur  meritum  absolute,  et 
simpliciter  ;  meritum  vero  inter  homines 
appelletur  cum  addito  meritum  civile,  vel 
humanum,  aut  meritum  inter  homines. 

Perquodpatet  satis  ad  propositam  ob- 
jectionem  ;  nam  admissa  m.ijuii  quoad 
primam  partem,  neganda  esl  quoad  secun- 
dam  ;  non  enim  merituin  apud  Deum  dici- 
turmeritum  simpliciter,  quia  illi  abaolute, 
et  Bimpliciter  conveniat  ratio  meriti,  oempe 
jus  ad  praemium  •.  sed  propter  rationem 
mododictam.  i  nde admissa etiam  minori 
(juxta  hanc  posteriorem  solutionem)  ne- 
ganda  e  lute  consequenti 

ABTH  ;  l.i  B  II. 
1'tiuui  ttlUflU*  fiue  l  imrcri  iilam  u-tcnuim! 

Aii  secondum  sic  proceditor.  Videtnr.  qnod  aliqois 
gratia  possil  mcrei  i  \  itaoi  .<  leroam  ;  iltod  enioi  i 
meretur,  ad  qood  divioiioj  ordiualor,  sicot  dictan  esi 
boroo  secundum  soam  oatoram  ordiuator  ad  b< 
sicol  ad  llne.n,  uude  etiam  oatoraiiter  appi  eatus: 

bomo  per  soa  oatoraiia,  absqoe  graiia  dm 
beatitudincni,  qua:  esl  vita  seterno. 

Prseterea:  Idem  opos,  qoauto  esi  minus  dcbitom,  la 
-  ii  ei  iloriom  i  sed  minus  debito 
ab  eo,  qui  minoribus  beneliciis  esl  pncveotos.  Com 
ille,  qui  babel  soloni  bona  Datoralia,  mi 
consequutus  i  Deo,  qoam  ille,  qui  eura  naturalibos 
gratuita,  videlur  quod  ejos  opera  sint  apud  Dcuui 
mcritoria  j  el  isla  si  iile,  qui  babet  gratiam,  potcst  • 
aliquo  modo  vitam  uternam,  molto  magia  Ule  •i1" 
babet. 

Praetcrea :  Blisericordia,  el  lil  Diofloitom 

excedil  miscricordiam.et  liberalitatcm  bamanom  :  soi  uuos 
bomo  polesl  apud  aliom  mereri,  etiamsi  Dooqaun  pwn 
graliam  .1  *  idclur,  quod  multo 

[ue  gratia   vitam  aetcrnauo  possit  .1   I 
reri. 

8ed  contra  est,  qood  a;  ostolns  dicii  Bom.  0  :  t.raii.i  Dei 
vila  setcrna. 

Respondeo  dicendom,  qood  homli  itia  dnplex 

stalos  considerari  potesl,  sicutsopra  diclum  est.  Uuusqui- 
dem  natura;  integrse,  i|u.ilis  ro.il  in  Adam  antc  peccatum. 
Aliusaotem  oatura;  corruptac,  sieni  est  in  nobis  ante  rept- 
rationem  gratiae.  8i  ergo  loquamur  de  bomine  <|iu»a<t  primnm 
stalum,  sic  uoa  ratiooe  nou  pote  1  reri  absqui 

lia  vitam  setemam  per  pora  naturalii;  qnia  scilicel  mert- 
ttun  bominis  dependci  ex  praeordinatione  divina.  Actos  ao- 
tem  cujuscumque  rei  non  ordinatui  divinitns  ad  aiiqn 
cedens  propurtiouem  virtulis,  qiue  esi  principium  aclns; 
hoc  enim  est  ex  tnslilotione  divtu»  providentiap.ro  nilul 
.iuat  uiiiu  soam  virtqtem.  n  it.i  aotem  mterna  est  qooddam 
bonom  excedens  proportiooem  oalurae  creatse;quiaetiam 
excedil  cognitionem,  et  desidcrinm  ejus,  secnndnm  illod  1 
adCorintb.  -  .•  Nec  oculos  vidit,  oecauris  andivit,  oecio 


cor  bomiois  aseendit.  E!  inde  cst.  quod  nolla  natora  1  - 

ifflciene  principium  .n-tii>  meritorii  vii 
soperaddator  aliquod  supcrnatui 
citnr.  Si  ve  <>  loqoainor  de  boonne  ^ub  \- 
additor  cam  boc  sccunda  ratio,  proptcr  inq 
cali.  Come  imsitqua  .  ciclodctf 

a  \itu  sterna  (ul  patei  per  supra 

■  iliciur,  dii  iam:  pcera- 

tori  eoi  n  oon  di  bctui 

DMMS. 

godiceodom.qu 
Daturam  «.<!  lim  .. 
virtote,  sed  per  aoxilium  gr  ns  po- 

.ratu  non 
babcn 

i|uai:f 

' 

lis  ntrobiq 

A 

induclam  1 
booM)  virtoii 

Quis  1 

qui»  ; 

ur. 

I  tu  naturj.-  inte- 

gra?,  neque  in  statu  natui 

:  pura  ii  .  vi- 

tat:.  .111  promereri. 


tii. 

■  •   ■ 


- 

' 
1 

a-qtiai 

trmu 

>iilc!i 

'1.  4  :    III    1 

qoam 

■ 

uni  hMaJafi 

plici  er 

tiam 
sie  m 
qualitatem 
litatem  pn 


DISP.  II,  DUB.  I. 


701 


operanti  serundnm  suam  virtutcm,  Dcus  rccompcnsei  sc- 
candum  excelleniiam  suac  virtutis.  Si  autem  loquamur  dc 
opere  meritorio  secundum  quod  procedil  ex  gratia  Spiritus 
sancli,  sic  est  meritorium  vitse  a:tcrnae  ex  condigno.  Sic 
enim  valor  mcriii  attenditur  secundum  virtutem  Spiritus 
sancti  moventis  nos  in  vitam  ajternam,  secundtun  illud 
Joau.  4:  Fiet  in  eo  fons  aqua;  salicntis  in  vitam  seternam. 
Attenditur  etiam  preiium  operis  secundum  di^nitatem  gra- 
tia?,  per  quam  liomo  consors  factus  divinaj  natunc,  adopta- 
tur  in  Ulium  Dei,  cui  debetur  h&rcditas  ex  ipso  jure 
adoptionis,  secundum  illud  Rom.  8.  Si  filii,  et  hajredes. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  Apostolus  loquitur  de 
passionibus  Sanctorum  secundum  eorum  substantiam. 

Ad  secundum  dicendum,  qnod  verbum  illius  GIossk  in- 
teUigendum  est  quantum  ad  priinam  causam  perveniendi 
ad  vitam  a.'ternain,  quae  est  miseratio  Dei  .-  meritum  autem 
nostrum  est  causa  subsequens. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  gratia  Spiritus  sancli,  quam 
in  prsesemi  habemus,  etsi  non  sit  ivqualitas  gloria1  in  actu, 
est  tamen  sequalis  in  virtute  ;  sicut  semen  arborum,  in  quo 
est  virtus  ad  toiam  arborem.  Et  similiter  per  gratiam  inha- 
bitat  hominem  Spiritus  sanctus,  quiest  sufficiens  causa  vhse 
a^tcrna.' :  unde  et  dicitur  esse  pignus  hajreditatis  noslra?,  2 
ad  Coriiuh.  I. 

Conclusio  :  Si  opus  meritoriam  hominis 
constituti  in  gratia  consideretur  secundum 
quod  procedit  a  libero  arbitrio,  non  potest 
esse  in  illo  condignitas  respectu  vitae  aeter- 
nae,  propter  maximam  inaequalitatem;  sed 
est  ibi  congruitas  propter  quandam  aequali- 
tatem  proportionis  :  si  autem  consideretur 
secundum  quod  procedit  ex  gratia  Spiritus 
sancti,  est  meritorium  vitae  aeternae  de  con- 
digno. 


DISPUTATIO    II. 

Pe  divisione  meriti  in  congruum, 
et  condignum. 

Examinata  semel  natura  meriti,  et  con- 
ditionibusad  illam  requisitis,  rectus  ordo 
procedendi  expostulat,  ut  ejus  praecipuam 
divisionem,  atque  adeo  rationes  meriti  de 
coudigno,  et  de  congruo  explicemus.  Eo 
praesertim,  quod  his  nominibus  saepe  sae- 
pius  in  tota  h;jc  materia  utondum  est :  et 
i  leo  operae  pretium  fuit  pro  illis,  et  eorum 
rationibua  manifestandis  secundam  hanc 

patationem  instituere. 

Di  BIUM  UNICUM. 

C/ruiu  merUum  dividatur  adxquate  in  con- 
//ruum,  et  condignum?  Ubi  etiam  ratio 
utriu  j1"'  meriti  explicatur. 

onjangimasin  unum  (cum  possintseor- 

■  i   h  i  i  qa33  in  dubii  titalo  re- 

'•ntur,  imo etcancta  quaB  ad  propositam 

divioionein,  atque  hanc disputatio- 


nem  spectant.  Tum  ut  brevitati  consula- 
mus.  Tum  etiam  ,  quia  ipsa  inter  se  satis 
connexa  sunt,  et  uniuscujusque  cognitio  ex 
aliorum  notitia  non  parum  dependet. 

§1. 

Exponitur  quid  sit  meritum  de  condigno,  et  " 
quid  sit  meritum  de  congruo. 

m 

1.  Utriusque    meriti    rationem  aperuitRationcs 

nobis  D.  Thom.  in  prwsenti  art.  3  et  6,  et  in  deTon- 

3,  dist.  27,  qwest.  1,  art.  3,  dicens  illud  esse  d'Sno' et 
'  i  '  '  (]q  con- 

meritum  de  condigno,  quod  habet  aequali-  gruo. 
tatem  cum  praemio  secundum  rectam ,  et  Tn0" 
prudentem  aestimationem  :  illud  vero  esse 
meritum  decongruo,  quod  hujusmodi  aequa- 
litatem  non  habet,  habet  tamen  aliqualem 
cum  praemio  proportionem;  ita  ut  con- 
gruum  sit,  et  dantem  deceat  illud  remune- 
rari.  Vel  aliter  :  meritum  de  condigno 
dicitur,  quod  facit  sibi  praemium  debitum 
ex  justitia  simpliciter,  hoc  est,  fundata  in 
valore  ,  et  dignitate  actus  meritorii  cum 
promissione  remunerantis  :  meritum  vero 
,de  congruo,  cui  non  debetur  praemium  ex 
justitia  (nisi  ad  summum  imperfecta  ,  et 
secundum  quid)  sed  ex  congruitate,  et  de- 
centia  fundata  non  in  sola  remunerantis 
misericordia  (  alioqui  nulla  ratione  esset 
meritum  )  sed  in  ipsius  bonitate,  liberali- 
tate,  aut  amicitia  cum  merente,  non  exclu- 
dendo  aliqualem  actus ,  qui  meritorius 
dicitur  ,  valorem,  et  proportionem  cum 
praemio.  Congruum  enim  est,  ut  dum  homo, 
et  praesertim  Dei  amicus,  divinam  adim- 
plet  voluntatem,  aut  facit  quod  in  se  est, 
operando  secundum  virtutem,  quam  habet, 
Deus  etiam  bonam  ipsius  hominis  volun- 
tatem  adimpleat,  eique  recompenset  secun- 
dum  excellentiam  divinoo  virtutis  ,  etiam 
supra  valorem  sui  actus.  Quae  etiam  des- 
criptio  desumitur  ex  eodem  Ang.  Doctore 
in  1,  dist.  15,  quxst.  \,art.  3,  quxstiunc.  4, 
et  coincidit  cum  priori ;  nam  eo  ipso,  quod 
actus  sit  aequalis  valoris  cum  praemio  ,  est 
pretium  justum  respectu  illius  :  unde  sup- 
posita  promissione,  prnemium  debotur  i  11 1 
secundum  propriam,  et  formalem  justitiae 
ratioiifm  :  econtra  vero  ubi  valor  meriti 
non  adaequat  praemium  ,  hoc  noquit  esse 
debitum  ex  justitia  simplhnier,  sod  neces- 
saria  est  bonitas,  liberalitas,  aut  amicitia 
donantis,  ut  ita  fi;if  praemium  congruum,  et 
debitum  ex  decentia  quod  non  erat  abso- 
lute  debilum  ex  justitia. 


702 


DE  DIVISIONE  MERITI. 


jsqna-      2.  Sod  circa  primam  ox  his  descriptio- 
scrvanda  Tiibus,  et  expliCationibus  observa,  quod  cum 

in  ir,e-  ineadicimus,  meritum  de  condigno  habere 
nto  dc  ...  .  . 

con-    aequahtatem  cum  pracrnio,  et  non  mentum 

«tigno.   de  congruo,  intelligendum  est  de  a^quali- 

tate  cum  praomio  formaliter  ,  et   in  esse 

praomii.  Nam  materialiter,  et  1:1  esse  entis 

sac-pe    actus  de  condigno  moritorius   non 

adac-quat  praemium,  ut  patet  in  actu  chari- 

tatis  elicito  a  viatore,  qui  cum  s.epe  mo- 

mentaneus  sit,  meretur  de  condigno  vit  im 

aeternam,  inter  quam,  et  prac-dictum  actum, 

si  in  esse  entis  considerentur,  nutun; 

reperiri  maximam   inaequalitatem .   5 

etiam   meritum  de  congruo   in  esse  ontis 

adacquat,  velexcedit  praemiam,  at  cernitar 

in  actu  supornaturali,  per  qaem  unus  jus- 

tus  meretur  alteri  auxilium  aliqaod  - 

naturalo,  aot  sibi  i|>~i,  vel  aliia  bona  tem- 

poraiia  :  quem  quidem  actam   planam  est 

adaeqaate  i:,  ntis,  aul  etiam  Buperare 

hujusmodi  praemia  ;  cum  tamen  illa  solom 

de  congruo  mere  itur.  Tunc  autem  meritum 

adaequat  praemium  formaliter,  et  in 

pracinii  ,  qnando  vel  meritnm  vin 

tinel  ipsum  praemium  :  -icut  omnis  a 

viao  a  gratia  procedens  virtute  continet 

tiam  |>  itri  e,  •  !0  glori  e ;  vel  j 

tis  arbitrium   tanti    estimatur  meritam, 

qaanti  et  praemium,  illadque  ad  l. 

a  I  propriam  m  i  or  lin  it  ir 

pacto,  vel  promissione  remuneranti 

cum  actus  uniusjusti  n<>\\  ordinet  1 

qua  Dei  promissione,  et  tanquam  ad  pro- 

priam  mercedem   ad  alterius  auxilium, 

neque  ad  bona  temporali  i  propria,   vel 

aliena  (ejus  enim  propria  merces  solun 

augmentum  propriae  gratiae,  inde 

est,  ui  non  habeal  aequalitatem  cum  illis 

formaliter,  e1  in  esse  praemii ,  licet  sit  eis 

squalis,  vel  major  ipsis  in  « sse  ent 

Difleren-     :'>.  Ex  quibns  aonnolla  discrimina  h 

meriu  utrumque  meritum,  quibus  illorum  oat 

(io con-  pionius  dignoscitur,  deprehi  rimum 

<li tino  ct 

decoh-  est,  quod  ad  meritum  de  condig 
groo.  ria  esj  promissio  ex  parte  remanerantis, 
seu  pactum  cum  eo,  qui  meretnr.  saltem 
implicitum :  quia  debitum  ex  justitia  non 
completur  absque  praedicto  pacto  :  hoc  ta- 
men  non  exigitur  ad  meritum  ,  ruo, 

ubi  debitum  est  ex  sola  decentia,  vel 
gruitato,  quod  pacto  non  firmator,  sed  lege 
amicitiae,  et  liberalitate  remunerantis. 

Secundum  (qaod  ex  praecedenti sequitur) 
est,  quod  meritis  de  condigno  infallibiliter 
a  Deo  confortur  praemiam  ,  nisi  illa  per 


peccatum   mortificontur  .  rum  m< 

interrumpatur,  :.  -r: 

sicut  contingit  i:. 

et  non  resurgit.  im  meritis  de  c 

gruo  saepe  praemiam  .    i  conlertor. 

Hujus  discriminis   rati  t.  quod 

moritum  ex  condigno  facit  sibi  dobitum 
prac-mium  ex  ji.  it  dictQl  aut 

saltem  ex  fidelitate,  a  Deo 

emnneran  li  hojosm 
autom  sic  a  Deo  del  ir : 

:iim  fidelis  Deus,  et  j  .  qui 

prui.  (isum,  a 

mittit,  negare  non  potest.  I 
meriti 

bitum,  qu< 
tat  ad  eornm  I  e  itit 
et  gloria  :  h< 
nisi 

Idit  in 
illam 

iri. 
etiai 

:iit  in 
lutec 

: 

I 

ruum  1  ota 

ralil  ruit 

libot  partium  anteponitj 

onas  j:.  ilu- 

tom  alicujas  ;  iando  h 

non  Linem  divi- 

JIIC 

i       itorem  i 

uni\ 

tuir.  jrnit,  jaxta  i  .15:  jcrf( 

c>(  aninia  1 .  tpulum  istum. 


S  II. 


Quod  hrc  meriti  d  Ua. 

I.   Ex  utriusq  \pIicatione  col-  xnkt 

ligitur,   pr.odietam  divi-  JSt 

.  nullomqne  .       ritam,qaod  quau 

non 

r  :.fio 


DISP.  II,  DUB.  UNICUM. 


ratio  est  ex  dictis  manifesta  :  quoniam  vel 
meritum  habet  acqualem  valorem  cum  prae- 
mio  (modo  num.  2  explicato)  vel  non?  Si 
habet,  meretur  illud  de  condigno  :  si  non 
habet,  meretur  de  congruo.  Inter  habere 
autem,  et  non  habere  praedictum  valorem 
non  cadit  medium  :  ergo  neque  inter  me- 
ritum  de  congruo,  et  de  condigno.  Praete- 
reavel  meritum  est  tatis  conditionis,  ut  ex 
justitia  praemium  illi  debeatur  ,  vel  solum 
debetur  ei  ex  decentia,  et  congruitate,  non 
pertingendo  ad  propriam,  et  formalem  ra- 
tionem  justitiae;  inter  haec  enim  non  vide- 
tur  cadere  medium  :  primum  est  meritum 
de  condigno,  secundum  de  congruo  :  igitur 
duo  haec  dividunt  adaequate  rationem  me- 
riti. 

5.  Objicies :  si  Joannes  v.  g.  sub  spon- 
sione,  et  pacto  accepto  a  Petro  promittat  ei 
fundum  pro  valore,  et  servitio  dimidii  va- 
loris  ,  ac  est  ipse  fundus,  Petrus  per  prae- 
dictum  laborem  meretur  fundum,  ut  ex  se 
constare  videtur  :  sed  non  meretur  illum 
neque  de  condigno  neque  de  congruo  :  ergo 
datur  alia  species  meriti,  atquo  adeo  supra 
dicta  divisio  non  est  adaequata.  Minor,  in 
qua  sola  potest  esse  difficultas  quoad  meri- 
tum  condigni  probatur ;  quoniam  de  ra- 
tione  hujus  meriti  est,  ut  adaequet  in  valore 
praemium  :  at  labor  Petri  in  praedicto  casu 
non  est  tanti  valoris,  ac  praemium,  scilicet 
fundus  :  ergo  non  meretur  illud  de  con- 
digno.  Quoa  1  meritum  vero  de  congruo, 
etiam  suadetur;  nam  Petro  ratione  sui  la- 
boris  debetur  ex  justitia  fundus  :  merito 
autem  de  congruo  non  debetur  praemium 
ex  justitia,  ut  dictum  est  :  ergo,  etc. 

Dices  meritum  illud  esse  de  condigno, 

non   tamen  ad   acqualitatom.  Sed  contra, 

quia  de  ratione  condigniest  aoqualitas,  seu 

aequalis  dignitas  :  repugnat  ergo  meritum 

de  condigno,  et  non  ad  aequalitatem. 

Respondetur,  meritum  pnediclum  esse 
de  condigno,  et  ad  aequalitatem,  non  res- 
poctu  totius  fundi,  sed  illins  partis  dumta- 
xat,  quaa  .-.it  aequalis  valoris  cum  Labore 
Petri  ;  reliquum  vero  illiua  fundi  non 
cadit.sub  illo  merito  ;  debet  tamen  reddi 
Petro  totus  fundus,  non  tanquam  merces, 
autpraemium  labori  ,  •  i  ratione  promis- 
lionii  (actae  aJoanne,  et  abeodem  Petro 
acceptatae. 

0.  Etsi  urgeas,  quod  totua  fundus  red- 

ditur  Petro  ex  justitia  :  ergo  totus,  et  non 

■  ej  i     merito.  Tran  teal 

antecedens,  et  neganda  est  consequentia  j 


Thom. 


quiajustitia  Petri  respectutotius  fundi  non 
fundatur  in  ejus  merito,  sed  in  promis- 
sione  facta  a  Joanne,  et  ab  eodem  Petro 
acceptata  :  quae  promissio  etiamsi  esset 
simplex,  et  non  sub  conditione  laboris  Pc- 
tri,  dummodo  Joannes  promittens  haberet 
animum  so  obligandi,  et  promissio  a  Petro 
acceptaretur,  obligaret  Joannem  adredden- 
dum  totum  fundum  ex  justitia  ,  eo  quod 
promissio  adhuc  simplex  facta  alicui,  et  ab 
eo  acceptata,  obligat  promittentem  ex  justi- 
tia,  ut  erudite  probat  Thomas  Sanchez  lib.  saSez. 
1,  cle  matrimon.  disp.  5,  a  num.  20. 

Diximus,  transeat  antecedens  ;  quia  juxta 
oppositam,  et  etiam  valde  probabilem  sen- 
tentiam,  quod  scilicet  simplex  promissio 
adhuc  acceptata  non  obligat  ex  justitia,  sed 
ex  sola  fidelitate,  dicendum  erit  non  totum 
fundum  deberi  Petro  ex  justitia,  sed  solum 
eam  partem,  quae  est  aequalis  valoris  cum 
suo  labore,  reliquum  vero  deberetur  illi  ex 
sola  fidelitate.  Unde  non  fit,  quod  totus 
fundus  cadat  sub  praedicto  merito,  sed  illa 
dumtaxat  pars,  quae  ejusdem  valoris  cum 
ipso,  ut  dictum  est:  respectu  autem  hujus 
partis,quae  sola  cadit  sub  merito,laborPetri 
habet  omnes  conditiones,  quae  requiruntur 
ad  meritum  de  condigno. 


§  III. 


Quod  prxdicta  divisio  non  sit  generis  in 
species,  °ed  analogi  in  analogata. 


7 '.  Quod  vero  haec  meriti  divisio  non  sit 
univoca,  seu  generis  in  species,  sedanalogi 
in  analogata,  satis  perspicue  habetur  ex 
ipsa  meriti  diffinitione,  quam  disp.  pr.vced. 
dub.  ult.  explicuimus,  et  ex  descriptionibus 
meritorum  de  condigno,  et  de  congruo  tra- 
ditis  in  hoc  dubio,  num.  1,  ex  quibus  se- 
quens  ratio  pro  hac  resolutione  deducitur  : 
quoniam  solum  meritum  de  condigno  est 
meritum  simpliciter  ;  meritum  vero  de 
congruo  non  nisi  sccundum  quid  :  orgo  ra- 
tiomeriti  non  est  univoca,  sed  analoga  res- 
pectu  utriusque.  Consequentiaest  nota,  et 
antecodens  probatur  ex  ipsojure,  etratione 
debiti,  quod  in  diffinitione  moriti  impor- 
tatur  ;  nam  jus,  seu  dobifum,  quod  est  in 
merito  do  condigno  respectu  prnemii,  est 
jus  simpliciter,  et  dobitum  ex  proprio,  et 
formali  justitia  :  quod  autem  est  in  morito 
de  congruo,  tantum  est  jus,  et  debitum  so- 
cundum  quid,  et  ex  quadam  decentia,  ut 
c\  dicti   constat,  Cum  ergo  eadom  sit  ratio 


Qualis 
sitprac- 
dicta  di- 

visio. 


701 


DE  DIVISIONE  MKRITI. 


Quae 

analo- 

'  gia  in 

ca  divi- 

sione  in 
tcrcedat 


Suarcz 


Sctu>. 


Nota  pri 
mo. 


D.  Auk. 


D.  Tho. 


meriti,  ac  ratio  debiti,  seu  jus  ad  praemium, 
consequens  est  ut  meritum  condigni  sit  me- 
ritum  simpliciter  ;  meritum  vero  congrui 
solum  secundum  quid. 

8.  Quaeri  autem  potest,qua  analogia»  spe- 
cie  meritum  sitanalogum  ad  congruum,  et 
condignum  ?  An  scilicet  sola  analogia  attri- 

'.  butionis,  vel  proportionalitatis  metaphori- 
ca3  ;   an   vero  analogia   proportionalitatis 
propria}  ?  Kespondet  Suarez  lib.\2cit.  con- 
cedendo  merito  de  congruo  veram,  et  pro- 
priam   rationem    meriti,  quamvis  in., 
fecte,  et  secundum  quid  ;  atque  adeo  sentit 
rationem  meriti  ut  sic  in  atroque  m 
congruo,etde  condigno  intrinsece,qaamvi* 
inaequaliter,  reperiri  ;qaod  estpr&dictam 
divisionem  esseanalogam  analogia  pn 
tionalitatis  propris.    Econtra   vei 
lib.  2,  <lt'  itahirti,  et  gralia,  cap.  l,  absolate 
negare  videtur  omno  aliod  meritum, 
vere,  et  non   metaphorice    meritum 
practer  meritum 

recentioribus  qui  111111'  Soti  sententj 
parte  adhareant,  a  omnemeritum 

congrui  tantum  essemeritummetaphori 
et  improprio,  atque  ad<  lictam  ana- 

logiam  solum  esse  attributionis,  vel  | 
portionalitatis  metaphi  vero  io 

hac  re  distinctione  utendum 
omnino  d  lum,  omne  quo  1  dici 

meritum  congrui,  1 

nium,  adhoc  secundum  qaid ;  neque  om- 
nino  negandam,  dari  aliqu  -  meriti 

ultra  meritum  condigni,  cui  intrin 
proprie,  licet  sccundiini  qnid,et  imj 
competal  ratio  meriti. 

9.  Procujusluceobservaprimi  [uia 
meritam  congrui  dicitur,  cui  ex  c  ngroi- 
tate,  seu  decentia,  non  ex  justitia  prsmium 
debetar,  ex  diverso  fan  1  unento  hujas 
eentis,  >  I  congruitatis  diversificatur  meri- 
tum  congrui.  Quandoque  enim  huj 

ntia  fundatur  in  sol  1  ;li\  ina  mi 
di :.  qaam  decet,  quia  summa,  et  infinita 
est.sublevare  miseriam  paaperis  exigentis, 
qaamvis  alias  peccator  sit,  et  Dei  inimi 
1.1  hac  ratione  etiam  peccatores  pulsand 
petendo  veniam  a  Deo,  et  misericordiam, 
e\  quadam  congruitate  consequuntur:  quo 

tu  ioquutus  est  August.  epist.  106,  dum 
dixit.  quod  fides  justificationem  meretur, 
ut  disp.  6,  latius  explicabimus.  Qaandi 
vero  praedicta  decentia  fundatur  in  divina 
liberalitate,  et  bonitate,  quam  decet  (ait  D. 
Thom.  in4,  dist.  15,  qumst.  1.  orl.  3, 
tiunc.  4,)  ut  ubicumque  dispositionem  incc- 


ncrit,  perfectionem  btc  fl- 

tione  dici  potest,  mereri  de  congruo  pri- 
mam  gratiam  ju-tificantem  ,  quia  se  ad 
illam  recipiendam  praparat,  vel  disponit. 
Et  ita  intelligendus  est  ip^*  I).  Thom.  loco 
nuper  citato,  ubi  inquit  :  Quod  ex  /jt 
congrui  dicitur  aliqu      .  '^um 

}>>}•  'itatem   facta.  Denique 

aliquando   fundatur  praxlicta  decentia,  et 
congruitas  in  amore,  et  amicitia,  quae  est 
inter  meritam,  et  illum  apudquem  m< 
tur;  atnor  enim,  et  amicitia  ( ait  I).  Thom. 
ubi  supraj  amicorun 

inunia.   Deo  ut  dum  amicus  meus 

adimplet  meam  voluntatem,  etiam  in  hii 

debet,    alimpleam  ego    voluntatem 

amici  iti  his  adhoc,  qoffi  alia  lege  non  de- 

m.  Hac   ratione  oxplicat  D.  ThoiD.  i:i 
taliter  homo  in  gr.. 

micitia   Dei    constitatn 

r  to  primam  I  iti 

iiKluit  :  Q  '  '  t't- 

tptet  Dei  votuni  I 

■<  luin    ai  .'.'/' 

impleat  hom  untai 

atter 

10.  qaia  meritum  y, 

.'is  ut  aliquid  iUi 
et  io  eo  import  itar  j  ium.  0] 

1  proprie,  et  intrini 
meritam  ipaini  in 

Ijurisg  ;>ro- 

portionati,  ita  ritum  f  bto- 

late,  ei  simpliciter  tale,  quale  est  merituin 

•  ile   simplicit.r. 

it  t  ile  1  et  tolam  lum 

qaid,  ji  indum 

imperfecte,  quale  est  jt.  I  in- 

in  ami  *bi  nul 

jus  <e  t. 

ribuenti 
itate,  liberalital  I  >U- 

tate .   i!>i    duII  riti 

m- 
dum  quid  talis.  Et  ratio  est  man 
meritum  pr  .  ltrinsecum 

ordinem  a  1  pr  emi  im  sub  1  mii, 

et  ad  remuneratorem,  et  ad  rena  1 
tem,  quatenus  talia  sant  :  ubi  air 

itis  non 
potest  ]  inom,  quod 
fertur,   1  mem  pr.rmii,  ! 

merum,  et  gratuitam  beneficium,  ejusque 
retribatio  non  est  remaneratk  (nihil  enim 
ibi  -  I    romuneretur 

omnino, 


DISP.  II,  DUB.  UNICUM. 


705 


omnino,  et  gratuita  donatio  :  ac  denique 
ipse,  qui  retribuit,  praecise  est  benefactor, 
et  donator  ex  liberalitate;  nullo  autem 
modo  remunerator. 

Nota  3.  11.  Denique  observa  discrimen  inter  tri- 
plex  illud  decentiae  genus,  quod  in  priori 
notabili  explicuimus  :  nam  in  primo,  et 
secundo  casu  debitum  decentiae,  quod  ibi 
est,  tenet  se  praecise  ex  parte  Dei,  funda- 
turque  in  sola  ejus  misericordia,  liberati- 
tate,  et  bonitate.  Quod  enim  congruat,  ut 
congruit ,  Deum  benefacere  peccatoribus 
beneficia  ab  eo  postulantibus,  non  est  prop- 
ter  aliqua  eorum  opera,  quae  objective 
moraliter,  atque  adeo  per  modum  meriti 
moveant  ad  hoc  divinam  voluntatem ;  cum 
in  eis,  quandiu  peccatores  manent,  nulla 
opera  sint  Deo  digna,  et  quae  ei  placeant  : 
Dona  enim    iniquorum  non    probat  Altis- 

Eccles.  simus.  Eccles.  34.  Unde  nec  sunt  apud 
Deum  alterius  pretii,  neque  ab  eo  appro- 
bantur  in  ordine  ad  remunerationem  :  sed 
ideo  hoc  congruum  est,  quia  decet  Deum 
summe  bonum,  liberalem,  et  misericordem 
largiri  gratiam,  et  conferre  beneficia  etiam 
inimicis,  dum  ea  suppliciter  expostulant, 
et  ad  illa  recipienda  se  divina  virtute  dis- 
ponunt.  At  in  tertio  casu,  debitum  decen- 
tiac  tenet  se  non  solum  ex  parte  Dei  remu- 
nerantis,  sed  etiarn  ex  parte  hominis  me- 
rentis;  fundatur  enim  hoc  debitum  in 
amore,  et  amicitia,  quae  sunt  inter  Deum, 
et  hominem  ;  haec  autem  ex  parte  utriusque 
extremi  se  tenent.  Et  hac  ratione  cum 
homo  Dei  amicus  ab  eo  postulat,  v.  g.  sa- 
lutem  peccatoris,  congruit  Deum  hanc  sa- 
lutem  concedere,  non  praecise  quia  ipse 
bonus,  liberalis  ,  ac  misericors  est,  sed 
etiam  quia  is  qui  postulat,  amicus  ejus  est  ; 
amicus  enim  jus  quoddam  habet  in  bona, 
et  in  actiones  amici,  eo  quod  amor  (  ut  D. 
Thom.  aiebat  loco  cit.  ex  4,  )  facit  bona 
amicorum  illis  communia  :  undo  et  homo 
in  gratia  constitutus  jaa  quoddam  babet  in 
bona  Dei,  debeturque  illi  aliquo  modo,  eo 
q  lod  adimplet  Dei  voluntatem,  ut  ipse 
Deufl  bonarn  ejafl  voluntatem  adimploat, 
coneedatque  illi,  quod  ab  eo  amicabiliter 
expoatolat. 

12.  Kx  hil  non  erit  difficile  oxplicare, 
in,  et  quomodo  ratio  meriti  in  merito  de 
congruo  reperiatar,  et  qua  analogia  sit 
analoga  divisio,  qaa  meritum  dividitur  in 
congruam,  ot  condignam.  Btenim  loquendo 
de  merito  congrai  in  prima,  et  tecanda 
eptione,    veram   judicamus  secundam 


sententiam,  quaedocet  hujusmodi  meritum 
metaphorice  solum,  et  improprie  dici  me- 
ritum,  nullatenusque  veram  meriti  ratio- 
nem,  adhuc  secundum  quid,  et  imperfecte 
intrinsece  in  eo  reperiri.  Et  ratio  desumi- 
tur  ex  dictis,  quia  in  hujusmodi  merito 
nulla  invenitur  ratio  juris,  vel  debiti  mo- 
ralis  ex  parte  merenlis,  quae  movere  possit 
ad  remunerationem  divinam  voluntatem  ; 
sed  totum  debitum  decentiae  tenet  se  ex 
parte  solius  Dei,  utnwm..  prwced.  explicui- 
mus  .  Ubi  autem  nullum  est  debitum,  vel 
jus  ex  parte  merentis,  nulla  potest  esse  vera 
ratio  meriti,  adhuc  imperfecte,  et  secun- 
dum  quid;  cum  ratio  meriti  in  debito,  vel 
jure  consistat,  ut  ex  dictis  num.  13,  satis 
constat.  Quia  vero  metaphorice,  et  large 
quaelibet  dispositio  ad  formam  consuevit 
dici  meritum  ad  illam,  aut  etiam  quaelibet 
boni  consequutio,  seu  beneficii  impetratio; 
ideo  omnis  qui  se  disponit  divina  virtute 
ad  gratiam  recipiendam,  vel  qui  precibus 
a  Deo  beneficia  consequitur,  metaphorice, 
et  improprie  dicitur  haec  mereri  :  ubi,  ut 
constat,  nomen  meriti  propria  significa- 
tione  extrahitur.  et  sumitur  pro  physica 
dispositione,  et  pro  impetratione. 

At  si  sermo  fiat  de  merito  congrui  in 
tertia  acceptione,  prout  fundatur  in  amore, 
et  amicitia,  censemus  reperiri  in  illo  vere, 
et  intrinsece  rationem  meriti,  imperfecte 
tamen,  et  secundum  quid.  Cujus  ratio  etiam 
desumitur  ex  dictis  :  quoniam  in  hujus- 
modi  merito  ex  parte  merentis  adest  aliqua 
ratio  debiti,  seu  aliquod  jus,  quae  movere 
possint  objective  ad  sui  remunerationem  ; 
non  enim  debitum  decentiae,  quod  in  hoc 
merito  est,  tenet  se  praecise  ex  parte  Dei 
remunerantis,  sed  etiam  ex  parte  justi,  et 
amici  Dei,  aliquid  ab  eo  amicitine  titulo 
postulantis,  ut  constat  ex  dictis  num.  9.  Ubi 
vero  invenitur  ex  parte  merentis  aliquod 
jus,  ibi  intrinsece  inveniri  necesse  est  ra- 
tionem  meriti  eidem  juri  proportionati ; 
atque  adeo  verum  meritum  imperfecte,  et 
secundum  quid,  ubi  jus  est  tale  solum  se- 
cundum  quid,  qualeest  jus  amicitiae,  dequo 
Ioquimur. 

Kx  quo  rursus  inforendum,  et  dicendumconscc- 
est,  quod  cum  meritum  dividitur  in  con-  tarium- 
gruum,  et  condignum,  sumoto  merito  de 
congruo  in  hac  posteriori  acceptiono,  divi- 
sio  est  analoga  analogia  proportionnlitatis 
propriao;  ratio  onirn  significata  por  nomen 
an;i!ogum  intrinsece,  quamvis  inaequaliter, 
in  utroque  analogato  reperitur.  At  si  me- 


706 


DE  NECESSITATE  GRATLE. 


ritum  de  congruo  in  prima,  et  secunda 
acceptione  sumatur,  divisio  est  analoga 
analogia  proportionalitatis  metaphoricse, 
aut  forte  analogia  attributionis  ;  quia  ratio 
significata  per  nomen  meriti,  intrinsece, 
et  proprie  solum  reperitur  in  merito  con- 
digni,  quod  est  principale  analogatum ;  in 
merito  vero  de  congruo  metaphorice  tan- 
tum  reperitur  vel  extrinsece. 

DISPUTATIO   III. 

De  necessitale ,  ct  sufficientia  gra~ 
ticV  in  ordinc  ad  meritum  vii 
seternse, 

Non  erit  hic  Iarga  dispatatio  de  nece 
tate  gratia?  absolote,  aut  in  ordine  ad  bene 
operandum;  de  hoc  ''111111  fnse  egimus  cum 
D.  Thom.  supra  qu  tst.  109  per  totatn,  in 
Tractatu  de  Gratia  :quare  neqae  bic  fatara 
est  prolixa  disceptatio  eam  haareticia  P< 
gianis,  aul  Semipelagi  inis,  vel  ex  toto,  vel 
ex  parte  tollentibus  ipsiusgrati  sita- 

tom  :  aut  cum  Lotfa  itoribna 

ejus  sufficientiam  denegantibua  :  de  quo 
plaraControversisl  B,Soto,  1  >riedo,  Bellarm. 
Suarez,  Alvarez  de  auxiliis,  et  alii.  Ea 
succincte  in  praasenti  diacatien  1 

necessitatem,  et  sufficientiam  gratis  in  or- 
dinead  merendum  decondigno  vitam  aeter- 
11,1111  spectanl ;  maxime  vero  ill  libus 

adhuc  inter  ipsos  Catholicoa  non  omnino 
constat,  aut  quae  difficultatem  aliqaam  hujus 
materiae  Bpecialem  p  rant. 

DUBIl  M   I. 

Utrum  homo  absque  gratia  possii  m< 
vitam  atcrnam  de  condi 

Addimas  in  titalo  particalam  illam 
condigno  ;  nam  qaid  tenendam  Bi1  c 
meritum  de  congrao,  &  n  t  tbil  ei  dicendis 
disp.  seq.  tiitm.  |,et  latias  dvtp,  6,  du<*>.  I, 
ubi  examinandam  est,  an  prima  gratia 
sit  cadere  sub  hoc  merito.  Nomine  autem 
gratiae  in  prassenti,  sanctificantem,  et  jus- 
tificantem  intelligimas ;  de  hac  enim  lo- 
quitur  in  hoc  '2  art.  D.  Thomas,  el  de 
movent  communiter  Expositorea  hoc  da- 
bium,  qnoil  potesl  procedere  vel  secan  : 
legem  Dei  ordinariam,  vel  de  potentia 
absoluta. 


§   I. 


Quid  lenendum  de  I 

I.  Dicendum  est  primo,  sine  gratia  sanc-  primt 
tificante  nullum  de  lege  ordinaria  p 
mereri  vitam  ajternam  de  condigno.  B 
conclusio  a   nullo  I»  0  nega- 

tur,  nec  negari  potest ;  videtur  enim  dilli- 
nita  in  Concilio  Milevitano  can.  5,  ia  Araa- 
sicano  II,  ean.  18,  et  inTrident: 
ubi  dicitur  <  Christam  .lesum  tan- 

quam  caput  in  membr  .  iuam  vil 

u\  pilmites,  m  lpsos  justificatos  jugiter  vir-  nuie. 
tnten  :luere,  si 

rum  opera  nullo 

toria  esse  possnnt.  E1  ean.  2,  il  tur  : 

Si   q  iivinam 

«  gr  ,iim  Christom  dari,  ut  f  1- 

«  cilius  fa  'er- 

1  nam  prom 

1  arbitrium  ttia  utrumq 

«  t  imen,  el  d 
Kt  in  Bulla  Pii  V,  a  Gi 

confirm  ,iro? 

ror  Micl  lii,  ut  patet  in 

nibus  I4et  1 

. 
filiis  adoptivi*  fa  .  accipiant  rationem 

per  spiritnn 
tionis  inh  ibitan  liorum  I 

legi.  Bt 
in  Becnn  I  t  in 

gratiam: 
H  i  in  1 
I 

-  Bopradicti  Pontii  .na- 

runt. 

Hoc  ipsnm  ri  ploribns  Scrip- 

tur b    testimoniis  ,    caj  I    tllud 

ania  15:   s  j<»b.i 

frueiuma  temetipso,  nisi  manserii  in  vi 

In 
Chri  m  nnll 

tiam.  E1  joan.2 

s 

regnum  . 

lus  etiam  ait  Rom.        s   /Ww,  et  k 
filiatio  autem  non  fit,  nisi  | 
1. 1 1  Corinth.  13:5 

ro,  nihil  tumt  nihil  mihi 
Ubiomn  aant,  10 

ad  vitamsternamprom< 
lat.  6  : 1  1 11  Christo  Jesn,  neqne  circamcisio     B 
«  aliquid  valet.  1  ha- 

1  ritatem  operatar.  >  Consl  •:    1 

ubi 


DISP.  III,  DUB.  I. 


707 


ubi  gratia  non  est,  nec  charitas  esse  potest, 
nec  proinde  fides,  qua^  operetur  per  chari- 
tatem. 

Hanc  etiam  gratiae  necessitatem  in  or- 
dine  ad  merendum  vitam  aeternam  docuit 

<  Aug.  multis  in  Iocis  D.  August.  ut  lib.  1,  contra 
duas  epistolas  Pelagianorum,  cap.  2,  lib.  de 
fide  et  operibus  cap.  14,  de  spiritu  et  littera 
cap.  29,  et  in  Enchir.  cap.  106,  ubi  eam  ex- 
tendit  ad  statum  naturae  integrae,  dicens 
quod  sine  gratia  nec  tunc  ullum  bonum  me- 

i.Prosvritumesse  potuit.  Prosper  ad  capita  Gallo- 
rum,  cap.  6,   et  lib.  2,   de  vocatione  gen- 

>.Tho.  tium,  cap.  8,  alias  2,  D.  Thom.  in  prx- 
senti  art.  2,  loquens  de  homine,  tam  in 
statu  naturaeintegrae,quam  lapsae  :  et  supra 
quxst.  103,  art.  5,  aliisque  in  locis,  quae  in 
margine  notantur  :  atque  idem  tenent  cae- 
teri  omnes  Doclores  Scholastici,  quos  lon- 
gum  esset  recensere.  Nec  necesse  erit  pri- 
mam  hanc  assertionem  rationibus  confir- 
mare,  cuncta  siquidem,  quae  in  sequentis 
probatiotiem  adducernus,  illam  a  fortiori 
comprobabunt. 

§  II. 

Oslenditur    necessitas    gratix   ad  meritum 
vitx  xternx. 

da     2.  Dicendum  est  secundo.etiam  per  ordi- 
con-  i    i-    •  .  t 

riosio.  nem  ad  divinam  potentiam  repugnare  ali- 

quem    mereri    de    condigno,  proprie    lo- 

quendo,  vitam  aeternam  sine  gratia  sanc- 

tificante,  vel  alia  forma  eminenter  gratiam 

continente.  Et    intelligitur  conclusio  non 

solum  de  homine  in  statu  naturae  lapsro, 

in  qua  nunc  est,  ubi  necessario  debet  esse 

ve!  arnicus  Dei  per  gratiam,  vel  inimicus 

ejus  sine  illa ;  scd  etiamsi  constitueretur  in 

puris  naturalibus, aut  in  naturaintegrasola 

integritate  naturali,  ubi  neque  esset  ami- 

cus  Doi,  neque  inimicus.  Haec est  proculdu- 

D.Tho.  ■!,'|>  mens  D.  Thom.  in  praesenti,  et  aliis 

locis,  ut  con.stabit  ex  ejua   ratione,  quam 

statim  expendemus.  Quod  non  obscare  do- 

•>•  cent  Capreolus,  et  Deza  in  1 ,  dist.  17,  qussst. 

i  1,  Ferrara  'i,  conlra  gentes,  cap.  147,  Lorca 
U,  disp.  45,g  Hinc  habetur decisio, 
Zumel  in  hoc  2  art.  disp.  1,  ooncl.  2  (sed 
hic  Author loquitur de  gratia  in  essegra- 
tiae,  non  i  lalit  iti  ->.  Vasq.  disp.  1 16, 

cap  '-.,  inqait  non  potse  hominem  *;tiam 
de  potentia  ab  oluta  in  qaocnmque  statu 
mereri  de  condigno  vil  im  aeternam  sine 
gratia  justiiicatio  .  piritu  adoptionii 


filiorum  Dei;  et  ita  intelligendum  esse  D. 
Thom.  in  praesenti,  dum  ad  meritum  requi- 
rit  gratiam.  Quid  vero  per  gratiam  justi- 
ficationis,  et  spiritum  adoptionis  Vasq.  in- 
telligat,  vide  apud  ipsum. 

3.  Probatur  primo  ratione  D.  Thom.  quia  Ratio« 
repugnat  aliquem  actum  esse  de  condigno 
meritorium  vitae  aeternae,  nisi  operans  illud 
sit  Deo  gratus,  et  acceptus;  at  sine  gratia, 
vel    alia   forma    eminenter  ipsam  conti- 
nente,  nullus   potest  esse  gratns  Deo,  et 
acceptus,  etiam  per  ordinem  ad  divinam 
potentiam   :  ergo   seclusa  gratia,  et  prae- 
dicta  forma,  nullatenus  potest  aliquisme- 
reri  vitam  aeternam  de  condigno.  Conse- 
quentia  est  nota,  et  minor  habetur  ex  illis 
quae  diximus  in  tract.  de  Justificat.  disp.  2, 
dub.  1,  ubi  multis  probatum  reliquimus, 
non  posse  hominem   sine  gratia  sanctifi- 
cante  justificari  :  quod  est  esse  gratum  Deo, 
et  acceptum.  Major  vero  suadetur  :  tum  ex 
illo  Genesis  cap.  4  :  Respexit  Dominus  ad 
Abel,  et  ad  munera  ejus.  Ubi  juxta  exposi- 
tionem  D.  Greg.  lib.  22   Moral.  cap.  8,  etD.  Greg. 
D.  Thom.  qusost.  27,  de  Verit.  art.  5,  incorp.     '    °' 
manifeste  ostenditur,  quod  Deus  prius  res- 
picit  personam,  quam  opus;  et  quod  opus 
nequit  esse  gratum  Deo,  et  acceptum,  atque 
adeo  nec  meritorium  simpliciter  apud  ip- 
sum,  nisi  supponatur  grata,  et  accepta  ipsa 
persona  :  Dona  enim  iniquorum  non  probat 
Altissimus.  Tum  etiam,  qura  per  quemlibet 
actum  vitao  aeternae  meritorium  acceptatur 
homo  ad  perfectam  Dei  amicitiam,  et  gra- 
tiam    consummatam,    quae   est    ipsa    vita 
aeterna  :  ergo  repugnat  illum  habere  talem 
actum,  et  quod  non  maneat  eo  ipso  gratus 
Deo,  et  acceptus. 

Confrrmatur  :  repugnat  hominem  ad  vi-  Conflr- 
tam  acceptari,  et  iron  esse  frlium  Dei  adop-  liiat10, 
tivum;  nam  si  filii,  et  hxredes,  inquit  Apost. 
Hom.  et  ideo  haeredes,  quia  frlii  :  quare  si 
non  frlii,  neque  haoredes  :  sed  nullus  adop- 
tari  potest  in  frlium  Dei,  nisi  per  gratiam  : 
ergo  neque  acceptari  ad  vitam  aeternam. 
Cum  ergo  per  meritum  condigni  homo  ac- 
ceptotur,  habeatque  jus  ad  illarn,  fit  inde, 
quod  hujusmodi  meritum  ncqucat  esse  sine 
gratia. 

4.  Secundo  probatur  alia  ratione,  qua  Aliud 
utitur  in  praesenti  D.  Thom.  cjuae  polcst  re-  vum[ 
duci  ad  hanc  formam.  Ut  actus  sit  meri- 
torius  de  condigno  alicujus  praemii,  debot 
esse  aoqualis  valoris,  et  oondignitatis  (sal- 
tem  in  virtute)  cum  ipso  praBmio  :  sed  so- 
lus  actus,  qui  procedit  a  gratia,  potest  esse 


DE  NECESSITATE  GRATIiE. 


aoqualis  valoris  cum  visione  beatifica,  in 
qua  consistit  vita  a?terna  :  ergo  solus  ipse 
potest  esse  meritorius  illius  de  condigno, 
atque  adeo  sine  gratia  repugnabit  omnino 
hujusmodi  meritum.  Major  constat  ex  illis, 
qua3  in  descriptione  hujus  meriti  disp.  ]>rr- 
ced.  num.  1,  diximus,  et  ex  D.  Thom.  in 
prxsenii,  art.  3,  in  solutione  ad3,  si  solutio 
illa  cum  suo  argumento  conferatur.  Minor 
vero  (supponendo  id  quod  est  per  se  no- 
tum,  et  D.  Thom.  in  praosenti  docet,  et  su- 
pra  qumt.  109,  art.  5,  quod  scilicet  actus 
meritorius  non  potest  esse  majoris  dignita- 
tis,  et  valoris,  quam  sit  forma,  qna  est 
principium  talis  actus,  cum  totum  id,  quod 
actus  habet,  habeat  ab  illa  forma)  sic  sua- 
detur  :  quia  nulla  forma  prster  gratiam 
(excepta  hvpostatica  anion  -t  ■  Deo 

produci,  qiicTD  sit  aequalia  dignitatia,  e!  per- 
fectionis  cui.i  visione  beatifica  :  ergo  nullus 
alius  actus,  a  quacumqne  forma  pro»' 
potest  esse  aequalia   valoris,  <'t  digni< 
cum  liac  visione,  nisi  solus  ille,  qui  proce- 
dit  agratia.  Probatur  minor  hujua 
syllogismi,  in  qua  sola  posset  esse  difficul- 
tas  :  quoniam  visio  illa  est  formalis  parti- 
cipatioperfectiasimaB  rationisinD  toreperl  <\ 
naturae  nimirum,  <'t  essentis  divin  e  :  i 
asola  illa  forma  potesl  in  perfectione,  et  di- 
gnitate  adaequari,  quae  es1  formalu  parti- 
cipatio  ejusdi  m  natura  :  qna),  nl 
non  potesl  esse  alia,  qnam  gratia. 
Fukitur.     Confirmatur  :  nam  qo  elibel  alia  forma, 
qurc  a  I»'1'»  potest  produci,  Bolum  eril  parti- 
cipatio  alicujus  ex  divinis  attributis, 
se  est  manifestum  :  constat  autem,  nuliam 
attributi  participationem  adaeqnare  p 
nec  formaliter,  nec  virtualiter  participatio- 
nem  ipsius  divinaa  naturaa;  quia  sicol  na- 
tuiM «l[\  ina  excedil  virtnaliter  sua  attribata, 
ita  forma,  quaa  est  participatio  natars,  i  \- 
cedil  quamcunque  aliam,  quae  solum   sit 
participatio  attributi.  Cum  ergo  visio  beati- 
fica  sil  participatio  ipsius  divinae  nal 
plane  sequitur  a  nulla  alia  forma,  pr 
quam  agratia,  quaeesl  ejusdem  natarae  par- 
ticipatio,  posse  in  perfectione  formaliter, 
vel  virtualiter  adaequari;  atqneadi 
gratia  oriri  posse  actam,  qui  sil  de  condi- 
gno  moritorius  praedictae  visionis,  Qoaa  ra- 
tio  cum  procedal  ex  intrinsecis,  el  esaen- 
tialibus  ipsius  meriti.aeque  probat,innullo 
sensu  posse  purum  hominem,  sive  ail  in 
peccato,  si\ e  absque  illo,  sine  babitu  gratiaB 
mereri  vitam  aBternam  de  condigno,  etiam 
per  ordinem  ad  potentiam   Dei  absolutam. 


§  IH. 
Opposita  opinio  cum  suis  argumenl 

5.  Quamvisdeleceordinarianullussit  ex  s*01?"! 
Cathohcis  Doctonbus,  qui  neget  necessita-  traria. 
tem  gratiae  justificantis  in  oi  I  meri- 

tum  decondigno  vitae  a^terne,  ut  in  prima 
assertione  diximus  :  at  i  lb- 

soluta  eam  non  ess<  uit 

Scotus  in  1,  dist.  17,  /y  m.  ScptjjfJ 

Gregorius,  et  Okam,  Marsilius  in  1, 
20,  Medina  i>i  prrsenti,  ubi  ■ 
nuan 

tantum  loqui   li 

potenti  i  aba  >l  ;f  i  n  ire  opp 

tum.  •  lib.    12  ip.    1  I, 

lem  existentem  in  puria,  aut 

sine  pec  lii.mobimI 

ditp,  35,  qu  bua. 

Bal  t  imen  in  r»- 

i  nam  Irna 

operibua  aolom  viribus 

n.it  iraa  fa  :tia,  e1  bis  dic  ml  •  ire 

tenti  i  absolut  ri t i  ra- 

tantum 
.  mtur  d<  [  ex 

anxi  trnaturali  a  uon  babenteg 

d  habitualem. 

Probatarprim  i  r  i' 'jyVJ'" 

. 

digno,  niai  ex  divin 

•:iii  sunt 

itori  i.  quod  '•  in 

pro  illia 

i:u::o 

tmgunt,  ubi  pr. 
cam 

tituit    pi 

majoria  aastim  il  I  i:i 

mon  r  io  m  .  vel 

ferri 

accipit  mult  :am 

bal  intri 

•  ac- 
ceptationem  icl  im  i 
ti  i. 

ilem  valorem  i 
tituere  pretium 

conferen  lo  illi  c1  'um 

quod  hal 

ret. 

lur 


DISP.  III,  DUB.  I. 


709 


)ccurn-  Respondetur  ad  argumentum,  admissa 
me2*majoi'i  in  sensu  disp.  1  dub.  6  explicato, 
distinguendo  minorem  :  Potesl  Deus  accep- 
tare  opera  extra  gratiam  facta,  etc.  tanquam 
pretium  justum  vitaa  aternae,  atque  adeo 
tanquam  meritum  condignum  respectu  il- 
lius,  negandum  est  :  per  modum  condi- 
tionis  suae  promissionis,  qua  posita,  et  non 
aliter,  ponitur  quod  sub  illa  promittitur 
per  modum  gratuiti  beneficii,  vel  ad  sum- 
mum  per  modum  praemii  de  congruo,  tran- 
seat  :  et  neganda  est  consequentia.  Ratio 
est,  quia  licet  ad  meritum  condigni  in  actu 
secundo  requiratur  divina  acceptatio,  et 
promissio  praemii,  ut  quid  complens  meriti 
rationem,  sicut  dictum  est  loco  citato;  haee 
tamen  nequaquam  tribuunt,  sed  supponunt 
dignitatem  operis,  quod  acceptatur  ut  talis 
praemii  meritorium.  Quare  omnino  repu- 
gnat,  quod  Deus  acceptet  ut  meritum  con- 
dignum  beatitudinisopus  non  habensaequa- 
lem  cum  beatitudine  dignitatem,  aut  quod 
pro  eo  beatitudinem  ut  praemium  de  con- 
digno  promittat.  Cum  ergo  Deus  alicui 
promittat  vitam  aeternam  sub  conditione 
alicujus  actus  non  procedentis  a  gratia, 
esset  talis  actus  solum  conditio  divinae  pro- 
missionis,  vel  ad  summum  posset  dici  me- 
ritum  congrui  respectu  illius  in  eo  sensu, 
in  quo  ille  qui  non  est  in  gratia,  dicitur 
aliquando  mereri  illam  de  congruo  per  ac- 
tus  ex  auxilio  supernaturali  procedentes, 
ut  disp.  5  explicabimus. 
Diiuitur      5.  Ad  confirmationem  (relinquendo  pro 

conlir-  .  .  .        .,.     I 

matio.  nunc,  utrum  pnnceps  m  materia  vih,  noc 

est,non  habente  vaiorem  intrinsecum  suffi- 

cientem,  posset  per  se  loquendo  monetam 

constituere  ?  In  quo   probabilior   est   pars 

negativa,  et  habetur  cap.  Quanto,  dejure- 

jurando)  respondetar  negando  consequen- 

titm.  Et  ratio  disparitatis  est  discrimen, 

quo  ir  iriter    pretium  proprie  dic- 

tum,  seu  civile,  ut  est  pecunia,  et  quaelibet 

ali  i  timabilis,  et  intermeri- 

tum  etiam  proprie  dtctum.  Nam  de  ratione 

protii  solum  est  aliqua  aestimabilitas  apud 

bomines,  undecumque  illa  proveniat,   et 

e  illa  sit  intrinseca,  sive  extrinseca  j 

i  pretium  inventum  est  ad  humanas 

commatationes.  Omne  autem  temporale, 

(j  i<A  est  alicujus  aestimationis,  potestcum 

alia  re  non  minoris  asstimationis  commu- 

l   bumanas  commutationei 

de .':/  •  ire,1  le  proinde  rationem  pre- 

tii  :etquia  haecae  timabilitaa  apud  liomi- 

lire  potest  non  modo  ab  intrin- 


seco,  ut  a  bonitate,  et  utilitate  rei,  quae 
aestimatur  ;  sed  etiam  ab  extrinseco,-ut  est 
aestimabilitas  monetae,  quae  provenit  a  verr 
bo,  et  designatione  regis ;  inde  est,  quod 
ratio  pretii  proprie  dicti  potest  ex  omnibus 
his  capitibus  crescere.  At  meritum  essen- 
tialiter  dicit  rationem  remunerabilis;  est 
enim  actus  remuneratione,  et  praemio  di- 
gnus  ;  et  quia  ratio  remunerabilis  non 
potest  ab  extrinseco  immediate  provenire, 
propterea  nec  ratio  meriti  potest  augeri 
peraliquid  omnino  extrinsecum  ;  sed  debet 
fundari  in  intrinseca  bonitate,  et  valore 
ipsius  actus,  qui  dicitur  meritorius,  vel 
saltem  in  valore  alicujus  formae,  quae  in- 
sece  sit  in  ipso  merente,  quaeque  moraliter 
actum  ejus  informet  :  quare  nisi  praedictus 
actus  habeat  intrinsecam  condignitatem,  et 
intrinsecum  valoremaequalem  cum  praemio 
(saltem  ratione  praedictae  formae)  non  pote- 
rit  esse  meritorius  de  condigno  respectu 
illius. 

Causa  vero,  propterquam  ratio  remune- 
rabilis  nequit  provenire  immediate  ab  ali- 
quo  omnino  extrinseco,  ea  est,  quod  nullus 
remuneratur,  nisi  ratione  ejus,  per  quod 
est  moraliter  dignus  laude ;  et  nullus  est 
moraliter  dignus  laude,  nisi  per  id,quod  in 
ejus  potestate,  et  dominio  est,  et  ab  ejus  vo- 
luntate  provenit  :  id  autem  quod  a  volun- 
tate  alicujus  provenit,  intrinsecum  est  illi, 
non  extrinsecum. 

Adde,  quod  etiam  in  humanis  non  aliter 
rex  potest  extrinsece  augere  valorem  pe- 
cuniae,  nisi  quia  ipse  (saltem  implicite) 
promittit  se  eandem  pecuniam,  quoties  ne- 
cessarium  fuerit,  iterum  reccpturum,  et 
pro  ea  rem  aequalis  valoris  intrinseci  red- 
diturum  :  quare  pecunia  secundum  quod 
non  adaequat  in  valore  intrinseco  res,  pro 
quibus  commutatur,  non  per  se  habet,quod 
sitcondignum  pretium  earum,  sed  per  ac- 
cidens  duntaxat,  quatenus  substituitur  loco 
rei  aequalis  valoris  intrinseci,  quam  rex, 
quoties  opus  fuerit,  reddere  promisit.  Unde 
comrnutatio  quae  pecunia  fit,  non  tam  fit 
cum  ipsa  pecunia,  quam  cum  illa  re  pro- 
missa,  cujus  loco  pecunia  substituitur.  Ac- 
tus  autein  merilorius  non  constituitur  loco 
alterius  rei,  quae  intrinsece  sit  aoqualis  va- 
loriscum  praemio;  alias  feS  :!la,  et  non  ipse 
actus,  haberet  per  se  rationem  meriti,  sed 
per  .s<jij)sum  haberct  rationem  pretii  com- 
mutabilis  cum  praemio.  Unde  per  seipsum, 
atque  adeo  intrinsece,  non  per  aliquid  om- 
nino  extrinsecum  (si  semel  est  meritum 


^ 


710 


DE  NECESSITATE  GRAT 


condigni)  debet  esse  acqualis  valoris  cum 
praomio. 
sccun-       7.  Arguitur  secundo  :    actus    charitatis 
^rlimon1"" Por s0  estde  condigno  meritorius  vits  aeter- 
tum.    nae  :  sed  non  repugnat  dari  hujusmodi  ac- 
tim  sine  gralia  :  ergo,  etc.  Major  videtur 
perspicua,  quoniam    actus  cacterarum  vir- 
tutum  non  babent,  quod  sint  meritorii,  nisi 
ratione  charitatis  :  ergo  actus  ipse  charit  1  • 
tis  per  seipsum   habebit  rationem  meriti. 
Minorvera  probatur  :  tum  quia  non  vide- 
lur  implicare  contradictionem,  quod  I 
separet  charitatem  a  gratia,    et  sine   bac 
ponat  illam  in  volunfate,  cum  sint  res  om- 
nino  distincta}.  Tum  eliam,  quia  esto  quod 
habitus  ipse  charitatia  non  posait  a  gratia 
separari,  at  non  repugnat,  quod  Deus  con- 
ferat  alicui  non  habenti  babitom  charitatia 
aliquod  ejus    auxilium,  qao   per  modam 
'ranseuntis  faciat  praedictum  actum  :  er- 
go,  etc. 
Rcspon-     Reapondetur  negando  majorem,  si  lo- 
»io.     quamur  de  actu  charil  itia  ut  leparal 
gratin  (sive  talia  actus   possibilis  sit, 
non  :  de  quo  diximus  fracl.    15,  disp.    2, 
dub.  6),  quia  oeque  actas  charitatis,  n 
alterius  virtuti  .  n  vil  i 

nisi  in  aubjecto,  a  quo  proce  iit.  aupponatur 
gratia.  quaa  el  illu  I  im,  et  acceptum 

reddat  Deo,  el  ipsi  .'    Bqualem 

valorem  cum  visione  beata.  Quod  optime 
docuit  I).  Thom.  qwsst.  27  de  Verit.  <n-t.  -2 
insolutionead  l.  hia  verbia  :  i  Dicendum, 
«  quod  charitaa  non  sufficeret  ad  meren- 
Lum  bonum  aaternum,  nisi  praasupp 
idoneitate  merentis,  qnae  •  gratiam; 

8  auter  enim  dilectio  nostra  non  esset  tanto 
o  praemio  digna.  »  El  ratio  est,  quia  tam 
charitas,  quam  quaelibet  alia  virtus  est  par- 
ticipatio  alicujua  ex  divinia  attributi 
ita  non  poteal  adaequare  in  perfectiom 
valore  viaionem  beatam,  quaB  est  form 
participatio  ipsiua  divin  nti  b  et  u 

[\  in  •      :  La  ratione,  num.  .*>  vidimus. 
iviiu::     8.  Tertio  arguitur,  quia  non  magia  re- 
merfSm  (llunlur  gratia  ad  merendum  vitam  aeter- 
d.  iho.  nam,quam  ad  satisfaciendum  pro  peccato  : 
sed  satisfactio  potest  fieri  absqoe  gratia  : 
ergo  et  meritum.   Major  videtur  esse  D. 
rhom.   in   4,  dist.    17.  quasst.   2,    art.    1. 
quastiunc.  3  ad  3,  ubi  docet,  quod  satisfac- 
tiodebel  lieri  peropua  meritorium.  Et  mi- 
nor  suadetur,  quia  si  quia  in  statu  peccati 
adimpleat  pcenitentiam  sibi  a  confessario 
impositam,  vere  satisfacit  per  illam.  alias 
non   adimpleret   praeceptum   confessarii  < 


f  quod  est  de  satisfactiono,  et  it  i  teneretur  ex 
vi  illius  pr  ecepti  lt.^rum.  cum  es^et  in  gra- 
tia,  pracdictam  poenitentiam  adimplere; 
quod  constat  esse  fahum.  Et  praoterea,  quia 
satisfactio  illa,  cum  sit  p  u  ramenti, 

non  pote.-t  non  r  I  fictione 

habere   suu:  litio 

gratis,  el  re  rc  :  erg  licta 

satisfacti  I  valorem,  etiam  \tra 

statum  grai 

.  r  prim 
gando  minorem  ;  quia  nullum 
gratiam  factum  cto- 

rium,   ut   D.   Thom.  -<  1.  &•**■ 

dist.  15,  ibi  : 

annt  Ang. 
Doctoris  loc  •  rtel  qood  amiciti  i 

"  restituta,  justiti  d  :ar. 

a  cujus  contrarium   amiciti  Ivit,   ut 

i  Philosophns  m  B  Ethi 
i  aotem  in  aatisfa 

«  cundum  ac  eptationem   i| 

«  op 

0,   quod 

imtl  cu 
.    •  I     . 
sine  il   satis 

i  factoria.  » 

Alia 

ntalem 
fic- 

illi,  prout  i  -t    j 

lic- 
tam  -  :n  nuH  .  n  valom 

ment  :ve- 

niente  gratia  in  vii 

effectnm  ipsiua  aacramenti  cv. 

tami  parte  operantia 

nuilius    . 

itum  reced  it,  oullum 
sortiri  in  ordine  ad   ipsum  ;  at  rue  adeo 
neque   babere    rati  inem    s 

enim  noa  in- 

dura; 

el  ia  virtoti  umenti ;  :n- 

dum  id,  qno  I  .'  •  \     p  n  Ais 

jratiam. 

'  18,  U  ■  mu« 
etsi  non  hib  i  tiam  h.ibitualeiv 

reretur  d  aoo  solum  vitam  ael 

nam, 


DISP.  III,  DUB.  II. 


711 


nam,  sed  eliam  praemium  valoris  infiniti, 
si  hoc  esset  possibile  :  ergo  de  potentia  ab- 
soluta  non  requiritur  ad  meritum  gratia 
habitualis. 

>iluitnr.  Respondelur  (quidquid  sit  de  antecedenti, 
de  quo  dicemus  3  part.  de  gratia  Christi,  ad 
quxst.  7),  quod  Christus,  etsi  non  haberet 
gratiam  habitualem,haberettamengratiam 
unionis,  quae  eminenter  illam  continet  : 
jam  autem  dictum  est,  quod  ad  meritum 
sufficit  vel  gratia  habitualis,  vel  alia  forma 
emiuenter  illam  continens,  cujusmodi  est 
sola  gratia  unionis. 

DUBIUM  II. 

Ctrum  homo  in  gratia  constitutus  mereatur 
de  condigno  vitam  Mernam. 

Duplex  distinguendum  est  meritum  con- 
digni  :  aliud  quod  nullam  supponit  gaatiam 
remunerantis  factam  ipsi  merenti  :  aliud 
vero,  quod  hujusmodi  gratiam  supponit,  et 
in  ea  fundatur.  Primum  meretur  de  condi- 
gno  praemium  sibi  acquale,  non  utcumque, 
sed  de  rigore  jastitiae  ;  servat  enim  hu- 
jusmodi  meritum  omnes  conditiones  ad  ri- 
gorosam  justitiam  requisitas.  Secundumest 
quidem  meritum  condignum  proprie,  et 
formaliter  respectu  pracmii  non  excedentis 
ejus  valorem  ;  ad  hoc  enim  satis  est  aequa- 
litas  cum  praemio,  supposita  promissione, 
et  acceptationeillius  apud  quem  aliquis  me- 
retur),  quia  tamen  supponit  gratiam,  et  in 
illa  fundatur,  non  potest  esse  meritum  de 
rigore  justitiae.  In  praesenti  ergo  non  de 
priori  merito,  quod  respectu  Dei  in  nulla 
pura  creatura  potest  reperiri,  sed  de  hoc 
posteriori  procedit  diilicultas. 

§  I. 

('ommunis,  et  vera  sentenlia  probatur  autho- 
ritatibus  sacrse  Scripturx,  et  ratione  D. 
Thomx  fuldtur. 

j.      10.  DifTiirlumest,hominemconstitutumin 

S1°-     gratia  peroperaex  ipsa  gratia  procedentia 

mererj  vitam  aeternam  fi<;  condigno.  Asser- 

Uo  1  communis  Lnter  Theologos,  uno 

Darando  excepto,  cum  quo  forte  quaestio 

tantam  p>ote  I  oue  de  nomine  :  unde  su- 

pervacaneam  esset  singulos  recen  »ere.  Pro- 

irinprimia     icr»  Scripturaa  testimo- 

.,  ubi  manifeste  uabetur,  jastoa  ratione 


suorum  bonorum  operum  dignos  esse  vita 
aeterna,  quod  est  mereri  illam  de  condigno. 
Hujusmodi  est  illud  Sap.  3,  ubi  de  Justis^atto 
dicitur  :  «  In  paucis  vexati,  in  multis  bone  rjtate. 
«  disponentur;  quoniam  Deus  tentavit  eos,    ap' 
«  et  invenit  illos  dignos  se,  id  est  partici- 
«  patione  virtutis  suae  »  addit  Interlinea-  )^^' 
lis.  Paulus  item  2,   ad   Thessalon   l,  cum   2  ad 
exhortaretur  illos  ad  charitatem,  fidem,  et     \t 
patientiam  intribulationibus,  quas  propter 
Deum  patiebantur,  subdit  :  «  Ut  digni  ha- 
a.  beamini  in  regno  Dei,  pro  quo  et  pati- 
«  mini ;  si  lamen  justum  est  apud  Deum 
«  retribuere  tribulationem  his,  qui  vos  tri- 
«  bulant,  et  vobis  qui  tribulamini,  requiem 
«  nobiscum  in   regno  Dei.  »  Ubi  ponde- 
randum  est,  quod  sicut  retribuere  pcenam 
pro  peccatis    appellatur   a  Paulo    justum 
apud  Deum;  ita  etiam  remunerare  merita  : 
non  nisi  quia  sicut  peccata  de  condigno  me- 
rentur  pcenam,  qua  a  Deo  puniuntur,  ita 
Justorum  merita  beatitudinem,  qua  ab  ipso 
Deo  remunerautur.   Simiiia  habentur  ad 
Coloss.  1 :  Qui  dignos  nos  fecit  in  partem  sor-  Ad  c°- 
tis  Sanctorum  in  lumine.  Et  Apocal,  3  :  Am-  Apocal.' 
bulabunt  mecum  in  albis,  quia  digni  sunt.     3* 
Hoc  ipsum  manifeste  suadent  omnia  illa 
testimonia,  quae  supra  in  annotatione  super 
articulum  primum,  et  disput.  1,  num.  72, 
adduximus,  in  quibus  vita  aeterna  appella- 
tur  merces,    et  corona  justitix,   a  Deo  tan- 
quam  a  judice  justorum  meritis  reddenda  : 
quod  enim  datur  ut  merces,  ut  corona,  da- 
tur  tanquam  praemium  dignum,  etjustum 
pro  condigno  pretio,  et  merito  aequalis  va- 
loris  cum  ipso  praemio. 

11.  Deinde  probatur  rationc,  qua  ulitur  Ratio 
in  praesenti  D.  Thom.  qu;c  potest  reduci  ad 
hanc  formam.  Actus  proeedens  ex  gratia 
est  omnino  proportionatus  in  ratione  me- 
riti,  et  aequalis  valoris,  saltein  in  virtute 
cum  vita  aeterna  :  ergo  supposita  promis- 
sione  Dei,  eritmeritoriusilliusdecondigno. 
Consequentia  patet,  quia  supposilo  j>romis- 
sione  Dei  (quam  adesse  supponimus)  nihil 
desiderari  potest  ad  meritum  de  condigno, 
nisi  praedicta  acqualitas,  seu  proportio.  An- 
tecedens  vero  probatur  :  tum  quia  eo  ipso, 
quod  actus  procedat  a  gratia,  accipit  valo- 
rem,  et  dignitatom  ipsius  gratiae;  imo  et 
efllcaciam  perducendi  in  id,  quod  potest 
gratia :  quemadmodum  calefactio  procedens 
ab  igne  reripit  ab  illo  virtatem  ad  produ- 
cendum  non  modo  alterum  calorem,  scd 
etiam  alterum  ignem  :  dignitas  aulem,  et 
valor  gratiao  aequalis  est,  sallem  in  radice, 


712 


DE  NECESSITATE  GRATI.K. 


cum  vita  a^terna;  illiusque  virtus,  et  effica- 
cia  usque  ad  hanc  se  extendit,  ob  idque  gra- 
tia  dicitar  i.Fonsaquassalientis  in  vitam  wtet' 
nam/quia  mediissuisactibusad  eam  tendit, 
quam  in  radice,  et  virtute  praecontinet. 
fum  etiam,  quia  actus  procedens  a  gratia 
informatur  eo  ipso  gratia,  a  qua  procedit, 
et  ab  illa  vivificatur,  et  animatur  :  actus 
vero  aliqua  forma  informatus,  eo  ipso  habet 
valorem,  et  dignitatem  talis  formae  :  si  igi- 
tur  gratia  habet  valorem  aequalem,  autsuf- 
ficienter  proportionatum  cum  vita  aoterna, 
hunc  etiam  habebit  actus,  qui  ex  gratia 
procedit.  Tum  denique,  quia  per  gratiam 
inhabitat  animam  ipsemel  Spiritus  sanctus, 
qui  est  superominens  causa  beatitndinia  : 
unde  ex  ejus  virtute,  et  motione  je^sunt 
recipere  actus  nostri  dignitatem,  et  ralorem 
aufficienter  pn-portiunatumcum  ipsabeati- 
tudine  :  ergo,  etc. 

§  n. 

Objectiones  adverstu  rationemhane,  et 
earum  solutio. 


Prima 

objcctio 


12.    \'erum   contra    rationem   hanc,  et 
primo  contra  primam  anteeedentia  pi 
tionem  objicies,  falsam  esae  qnod  gratia, 
quae  habetur  in  hac  vita,  adaequet  in 
et  dignitate  beatitndinem.  Tum  qo 
d.  Tho.  situm    docere    videtur    D.   Thom.    anj 

qU9St.   1  13,  art.  9,  abi  ditit,  q  -luto 

loquendo  majaa  eat  donnm  gloriaa,  qntm 
douinn  gratias.  Tnm  etiam,  qnia  grati 
amissibilis,  et  ram  durat  in  anima ; 

beatitudo  autem  est  omnino  indefectibilis, 
et  durat  in  ssternunvTum  praBterea,quoniam 
beatitudo  est  longe  actnalior,  qnam  gratia, 
cum  illa  ait  actus  secundu  tissimus, 

haec  vero  dumtaxat  habet  rationem  habitas. 
Tum  denique,  quia  beatitudo  habet  ratio 
nem  niaxinii  boni,  et  ita  exclndit  a  se  omne 
inaluni;  gratia  autem  non  ita  :  ergo,  etc. 

Hanc  objectionem  cnm  Bnbseqnentibna 
proposuimus  ad  elucidandam  rati  ►nem 
I).  Thom.  nain  ex  earum  aolutione  illina 
vis,  et  enlcacia  clarins  conatabit.  Ad  propo- 
sitam  igitur  (loquendode  grafia  formaliter 
in  ratione  formae  dignificantis  actna  meri- 
torios ;  et  de  beatitudine  formaliter  etiam 
in  ratione  praemii,ut  in  praesenti  loqnimur) 
negandum  est  antecedens,  aicnt  illud  n< 
Capreolus  in  2,  dist.  27,  arf.2,  in  solut.  a 
circa  finsm  :  Victoria,  quem  refert  Medina 
in  prastnti,  art.  I,  i;  Dubitandum prarterea, 


Diluitur. 


Caprool 
Viotoria 
JMoilina. 


et  in  fine  amplectitur  illius  sententiam  : 
qui  omnes  asserunt,  actum  meritorium, 
quatenus  procedit  a  gratia,  atque  adeo  et 
gratiam  ipsam  habere  dignitatem,  et  valo- 
rem  vitae  acternae  acqualem,  et  non  utcum- 
que,  sed  acqualitate  absoluta,  et  quant. 
tiva,  et  hac  ratione  Deumin  remuneratione 
meritorum  aervare  furmam  j u~ titi  e  com- 
mutativa?,  quia  reddit aaqnalem  ali, 

dum  retnbuit  vitam  aaternam  pi  :um 

meritis.  Cui  solutioni  conaonal  D.  Thom. 

art.  ■      .      utiom  ad  3,  ubi  sic  ait  :  h 

iluiti  quod  gratia  Spiritu 

wqualis  gloriM  in  actu,  tsi  tamen  swualu 

virtute ,  . 

virtu  Dicitur  autem  _ 

_.!oria}  m  virtate 
dnm  tinet  eandem  gl 

natura  qnaalrbet  in  virt  ium 

radicia  natm  i  quo 

fit,  qnod 

dit  in  dignitate  natnram,  i  q..    pi       lit ; 
imo  neque  i  im- 

pliciter,  anmmnm  aecundnm  q 

nempe  in 

qua^  I  ad  gratian  •  ad 

natnram  i  enim  in  "nlui< 

rali.  itio- 

num  habet   rationem  natui  iiximus 

//(/'/.  1  . 
dit  illain  in   di_ 

fectior aecnndum quid,  nemj  tus, 

nun  tamen  absolnte  lpliciter ;  qnin 

.  aliqnis  int(  r  < 

1,1  l 

gratiam,  -    1  , 

• 

nem. 
13.  Pro  c  ijoa  maj  iaitud 

lictia  lo  I  tam 

grati  i.  quam  vii 
participationi 

aliter  tamen,  et  aliter  ntri 
nit  :  nam  gratia  partici]  liter 

sub  ratione,  et  mnn<  .  atqne  a 

prout  habet  rationem  prii:  alia 

principii  divinarnm  oj 

participat  illam  i>r»-tit  •  in- 

tellectio,  psnm  cognoacit.  I 

rtionali  modo  debem:: 
rre  formaliter  gratiam,  et  visio- 
nem;  sicut  divina  oatnra  prout  habet  for- 
maliasime  rationem  natnra 
munus,  confertur  virtnaliter,  v< 

con 


DISP.  III,  DUB.    II. 


713 


concipiendi  cum  seipsa  secundum  quod  est 
formalissime  actualis  sui  intellectio  :  cons- 
tat  autem,  quod  in  natura  divina  duo  haec 
ita  inter  se  ex  modo  nostro  concipiendi 
conferuntur,  ut  ipsa  considerata  per  modum 
naturae  concipiatur  ut  radix  suimet  consi- 
deratae  per  modum  actualis  intellectionis, 
praecontineatque  primo  modo  accepta,  quasi 
in  radice,  et  virtute  semetipsam  posteriori 
modo  sumptam.  Unde  si  aliquis  excessus 
in  perfectione,  et  dignitate  ibi  futurus 
esset,  non  intellectio  naturam,  sed  natura 
potius  absolute,  et  simpliciter  superaret 
intellectionem:  sicut  cernimus  in  natura 
creata,  quae  absolute,  et  simpliciter  superat 
in  perfectione  perfectissimam  quamque 
suam  naturalem  operationem.  Conferendo 
igitur  inter  se  formaliter  gratiam  cum  vi- 
sione  beatifica,  illa  debet  esse  radix  istius, 
virtualiterque  eam  praecontinere  per  mo- 
dum  naturae,  ac  radicalis  principii ;  et  in 
ordine  ad  perfectionem.  quae  fundat  digni- 
tatem,  et  valorem.  si  quis  inter  eas  exces- 
sus  constituatur,  non  visio  superabit  gra- 
tiam, sed  potius  e  converso,  saltem quantum 
est  ex  parte  essentiae  harum  formarum,  ut 
dictum  est. 

Potestque  haec  eadem  gratiae  dignitas,  et 
aequalitas,  vel  excessus  in  perfectione  supra 
visionem  beatam  amplius  explicari,  et  so- 
lutio  haec  magis  confirmari  ex  eo,  quod 
visio  in  ordine  supernaturali  habet  ratio- 
nem  hacreditatis  praeparatae  a  Deo  filiis  ejus 
adoptivis;  gratia  vero  est  forma,  quae  ho- 
mines  filios  Dei  adoptivos  constituit,  ideo- 
que  cuilibet  in  gralia  constituto  debetur 
gloria  jure  haereditario,  juxta  illud  :  Si 
fllii,  et  hwredes  :  non  est  autem  majoris 
dignitatis  haereditas,  quam  filiatio ;  nec 
plus  a  patre  aestimatur  regnum,quam  filius, 
magis  e  converso;  alias  non  regnum,  et 
haereditaa  instituta  essent  propter  filium, 
sed  filius  genitus  esset  propter  regnum,  et 
haeroditatem;  quod  nullus  dicet. 

guiat      H.  Ad  primain  antecedentis  probatio- 

nem  reapondetur,  gloriam  in  ratione  doni 

e  dici  majorem,  quam  gratiam,  quam- 

mur  VIS  dignitaa  grati;je  abaolute  sit  major,  vel 

lalia.  Et  ratio  est,  qaia  cum  de  ratione 

doni  ait,  ut  cedat  in  commodam  illius  cui 

donatai  id  qaod  est  absolate  minaa 

bonam,  potest  dici  majus  in  ratione  doni, 

quia  plas  cedit  in  commodam  ipaiua  :  qaia 

jgitur    per    gratiam     Jioino    ordinatur    ad 

Deam,  ei(ut  aicdicamaa)  Deoa  possidetho- 

oem ;    per  viaionem    irero    beatificaxn 

Salmant.  Curt.  theolog,  tcm*  X. 


ipsemet  homo  Deum  possidet,  atque  aJeo 
plus  haec,  quam  illa  in  commodum  hominis 
cedit ;  idcirco  potest  dici  major  in  ratione 
doni,  quamvis  absolute  (saltem  ex  parte 
forrnae)  non  sit  majus  bonum.  Immo  ex 
hoc  fit,  quod  apud  Deum  magis  aestimetur 
gratia,  quam  visio ;  plus  enim  Deus  aestimat 
id,  per  quod  hominem  possidet,  ipseque 
homo  ad  illum  ordinatur,  quodque  (ut  sic 
dicamus)  cedit  in  commodum,  et  obsequium 
ipsius  Dei,  quam  id  per  quod  homo  Deum 
possidens  fit  beatus,  et  felix,  quodque  ma- 
gis  cedit  in  commodum  ipsius  hominis. 

Ad  secundam  probationem  respondetur, 
gratiam  quantum  est  ex  parte  suae  formae, 
incorruptibilem,  et  inamissibilem  esse;  si 
tamen  subjecto,  cui  inest,  perfecte  domine- 
tur  :  et  sic  gratia  Patriae,  quae  est  eadem 
cum  gratia  vise.  nunquam  amittitur.  Quod 
vero  m  via  deperdatur,  provenit  ex  imper- 
fectione  subjecti,  et  modi  illud  informandi  : 
sicut  quod  anima  rationalis  in  hac  vita 
informet  corpus  amissibiliter,  et  in  altera 
inamissibiliter,  atque  adeo  hic  constituat 
subjectum  corruptibile,  illic  vero  incorrup- 
tibile,  ex  dispositione  subjecti,  et  modi 
illud  informandi  ortum  ducit.  Ex  quo  so- 
lum  sequitur,  gratiam  viae  esse  beatitudine 
imperfectiorem  ex  parte  solius  modi  es- 
sendi,  qui  est  illi  accidentalis;  non  ex  parte 
formae,  aut  essentiae  ipsius  gratiae,  penes 
quam  attenditur  ejus  dignitas,  et  ex  qua 
desumitur  valor  meriti. 

Adtertiam  dicendumest,  excessum  illum 
quo  beatitudo  excedit  gratiam  ex  eo,  quod 
haec  sit  forma  liabitualis  habens  rationem 
actus  primi,  illa  vero  sit  actus  secundus, 
tantum  esse  excessum  secundum  quid, 
nempe  inesse  actus,  qui  proinde  non  tollit 
ajqualitatem  simpliciter  :  praeterquam  quod 
hic  excessus  aliunde  suppletur  in  gratia,  et 
in  actibus  meritoriis,  ut  dicemus  num.  17. 

Ad  ultimam  denique  probationem  dicas, 
beatitudinem  esse  ipsam  gratiam  per  visio- 
nem  commutatam,  et  sic  non  praecise  ra- 
tione  visionis,  sed  ratione  etiam  ipsius  gra- 
tiae  habere,  quod  sit  maximum  bonum. 
Quod  autem  visio  excludat  formaliter  omne 
malum,  etiam  pomae,  non  vero  gratia, 
quandiu  est  in  via,  non  arguit  illam  esse  ex 
parte  formaa  pimpliciter  gratia  perfectio- 
rem  ;  nam  etiam  unio  hypostatica,  quao  est 
longe  perfectior  visione  beatifica,  non  ex- 
cludit  formaliter  secundum  se  praecise 
sumpta  omne  malum,  cum  admittat  saltem 
malum  pcena?,  vel  panalitatis.hJufiicii.  ergo, 

4G 


714 


DE  NECESSITATE  GRATLE. 


ut  gratia  non  sit  cx  parte  formae  imper- 
fectior  visione,  quod  eam  per  modum  radi- 
cis  virtute  praccontineat,  atque  adeo  quod 
sicut  visio  excludit  omne  malum  formali- 
ter,  excludat  illud  gratia  radicaliter. 

sccunda  15  Adde  totum  excessum,  qui  ex  parte 
modi  essendi,  aut  ex  aliis  capitibus  inveni- 
tur  in  visione  beata  respedu  gratia?,  de 
materiali  se  habere  ad  illas,  prout  conside- 
rantur  formalissime  in  ratione  forma) 
dignificantis,  et  in  ratione  pracmii ;  et  . 
optime  stat  acqualitas  inter  eas  secundum 
hanc  rationem  cum  excessu,  et  inaequalitate 
pracdicta,  quaj  potius  esi  pbysica,  et  in 
rei,  quam  formalis,  et  per  se  pertinen  i 
rationem  meriti,  et  praemii. 

Objicies  secundo,  quod  etiamsi  demus, 
gratiam  esse  a?qualis  valoris  cuin  beatitu- 
dine,  non  tamenex  hoc  fit,  idem  dicendum 
esse  deactibus  meritoriis,  quia  cum  hujus- 

li  actus  non   proa  dant   immedi 
gratia,  qua?  non  est  immedial  itiva, 

non  apparet  qualiter  in   illos   inlluat,  aut 
communicet  illis  suum  valon 
maxime,  quod  in  pr  e  lictia  actibus  nihi 
assignabile  a  gralia  participatum,  ; 
eleventur  ad  dignit 

gratiae,  aut  in  quo  praedictua  i  :isis- 

tat. 

BoiTitor.     Respondetur  negando  antecedens;  nam 
ut  gratia  communicet  suum  valorem  acti- 
bus   merituriis,    non  est  Q< 
immediate  operativa,  sed  satisesl 
operativa  radicaliter,  et  mediis  virtutibos 
infusis,  quaa  ab  illa  proxime  dimanant,  et 
in  ea  radi  lantur.  Mediis  enim  bis  virtuti- 
bus,  maxime  vero  media  charitate, 
praedicti  procedunt  agratia,  et  gratia  com- 
municat  illis  suam  Deificam  vitalitat. ■:. 
dignitatem.  Quemadmodum  forma  ignis, 
licet  non  sit  immedi.it»'  operativa,  sed  me- 
diante  calore,  medio  illo  elevaf  calefa 
nem,  et  communicat  illi  virtutem  igniendi, 
ci    producendi  alterum   ignem  ;   el  sicut 
anitna  mediis  potentiis,  quae  ab  illa  pr 
dant,  communicat  suis  operationibns  vita- 
litatem.  Et  per  hoc  patet  ad  primam  ante- 
cedentis  probationem. 

Ad  secundam  dicendum  est,  actum  meri- 
torium  participare  a  gratia  hoc,  quod  est 
vivere  in  ordine  ad  finem  supernaturalem 
vita  supernaturali,  et  (ut  sic  dicamns)  d<  1- 
fica  per  participationem,  atqne  adeo  quod 
sit  per  participationem  divinus  divinitate, 
quaj  per  essentiam  pei  se  primo  est  propria 
solius  naturae  divina?,  ut   distinguitur  ab 


attributis.  Nam  sicut  in  naturalibus  r 
vitao  per  se  primo  I  1  animi 

ab  illa  ad  potentias,  ab  ro  ad  actus 

derivatur  :  ita  etiam  in  supernaturalibus 
participatio  divinae  vita  (ut  loquitur  D. 
Tliom.    in   3,   dist.     '  \    ',.  *'  TM 

.    ;     |  itur  in 

gratia,  quae  est  prima  form  rticipa- 

tionem  viva  in  lioc  ordine;  a  gratia  vero 
derivatur  ad  charitatem,  Lia  charitate 

participant  illam 

watur.  et  in  hac  actuum  vita- 
lit.it.-  sopernal  I   (ut  sic  dicamus) 

deifi  is   pro  I 

.'isistit. 
IG.  Tertio  :n   anteci 

kobji 
nam  cum  dicitu  r  afbrmat  ac- 

[ui  ab  llla   |  intelligitur 

•  actibus  meritoriis: 

rmatione  solumextrim  haec 

cum   nihit  intri  .<:tis 

actil  r  illam 

::itur  intrio 
n  t ;  n  :iii  1  l  quod  pr  I  extrinsecum, 

m  valorem  : 

go,  1 

Respondetur  gratiam  intrinsece  infor-Di.au 
mare  nonimm  l 

euimus,  nempe 
t  illa  ratione 

111  ultimura  finem  supernaturalem, 
actus  agr.  :iim 

intrin  int  in  i] 

illos  informant,  constitmmlqQe intris- 
I  . 
17.  Denique objici  mpro-aui 

bationem  »  Spi-  ^J**1 

.etus  non  iuhabitat  animam,  neque 
concurril  tum  meiitorium  oiai  rae- 

dianl  m  in  illa  causat ;  hic  au- 

tem  effectus  non 

•  t  grati 

t  a   virtute, 
et  motione  Spiritus  sancti,  et  q:i»<d  pitx  ■ 
agratia  :  qoare  si  ex  hoc  pi  .1  1 

gratia  procedit,  non  fnerifl aequalis  valorii 
cum  vita  aoterna.  n»  '  el  it  ex 

eo,  quod  procedat  a  praedicta  motion» 
virtute  Spiritua  sancti.  Unde  hjec  prol 
nihil  addit  tet, 

Ad  hanc  objectio:.         r  b^ 

tum  illum,  quem  Spiritus  sanctus  in  anima 
producit,  et  medio  qno  infiuit  in  actum 
meritorium,  non  esse  \  1 

.01 


DISP.  III,  DUB.  II. 


715 


tiam  habitualem,  sed  actualem  quandam 
motionem,  seu  pracmotionem,  qua  movet, 
et  applicat  gratiam,  et  charitatem  ad  ope- 
randum,  et  eliciendum  actum  meritorium. 
Haec  autem  divina  motio  accommodatur 
eonditioni  ipsius  gratiae,  sicut  reliquae  prae- 
motiones  physicae  dantur  accommodate  ad 
potentiam,  seu  principium,  pro  cujus  ope- 
ratione  exhibentur  ;  et  ita  tribuit  per  mo- 
dumapplicationiseandemdignitatem,quam 
confert  gratia  per  modum  formae,  et  prin- 
cipii  operationis  :  supplet  etiam  excessum 
actualitatis,  quem  habet  visio  beatifica,  et 
actus  meritorius  supra  gratiam  :  nam  duo 
illa  sunt  actus  secundi,  et  sic  majoris  actua- 
litatis,  quam  gratia,  quae  solum  habet  ra- 
tionem  habitus,  et  actus  primi  :  et  haec  ma- 
jor  actualitas,  cum  non  possit  a  gratia,  ut- 
pote  minus  actuali,  provenire,  oriri  debet 
ex  alio  principio  ita,  vel  magis  actuali,  si- 
cut  praedicti  actus  :  et  hoc  est  Spiriius  sanc- 
tus  secundum  quod  operatur  per  motionem 
illam,  et  influxum,  per  quem  voluntatem, 
gratiam,  et  charitatem  applicat  ad  operan- 
dum  ,  et  eliciendum  actum  meritorium. 
Quae  intelligenda  sunt  juxtaea,  quae  dixi- 
mus  tract.  14,  disp.  5,  dub.6. 


Referuntur  varii  modi  dicendi  pro   opposita 
sententia,  et  ejus  argumenta  diluuntur. 

18.  Pro  oppositasententia  suntvarii  mo- 
di  dicendi .  Primus  haereticorum  Buceri, 
Brenzii,  Philippi  Melancthon,  et  aliorum 
negantium  nostris  operibus  rationem  me- 
riti ;  imo  et  ipsum  meriti  nomen  aliqui  eo- 
rum  de  medio  tollere  nituntur,  ut  videre 
estapud  Bellarmin.  lib.  bdejustificat.  cap.  1 . 
Alii  vero  ita  concedunt  opera  nostra  esse 
meritoria  beatitndinis,  ut  dicant  id  non 
provenire  ex  illorum  valore,  et  dignitate, 
sed  prsciae  ex  dignatione  Dei  volentia  con- 
ferre  illis  praemium,  quo  digna  non  sunt. 
Ita  Komnitius,  Calvinus,e1  alii,  utreferunt 
Tiletanna  in  apologia  Concilii  Trident.  sess. 
i/>.  1 1,  qusst.  4,  Petrus  de  Soto  in  as~ 

ione catholica,  tract.  1  ii<,h<>nis  operibus, 
et  alii  rontroversi-b'o.Secundus  dicendi  mo- 
dus<  ;Orii  de  Ariminoin  \,dist.  17, 

qusst.  I  <ni.'i,  ubi  ait,  opera  nostra  esse 
meritoria  beatitadinia  de  congrao,  non  de 
condigno  :  veram  est,  quod  in  solutione 
Bd4  oppositum  sibi  magis  placereinsinaat. 
i  <;rl  Darandi  in  2,  dist,  27,  qusst.  2, 


asserentis  opera  procedentia  ex  gratia  me- 
reri  de  condigno  beatitudinem,  si  mcritum 
condigni  sumatur  Iarge,  et  improprie ;  non 
vcro  si  proprie  accipiatur.  Forte  tamen  iste 
Author  appellat  meritum  de  condigno  pro- 
prie  illud  solum,  quod  obligat  remuneran- 
tem  de  rigore  justitiaa ;  et  sic  quaestio  cum 
illo  erit  solum  de  nomine,  quia  hoc  genere 
meriti  certum  est  nullampuram  creaturam 
mereri  posse  aliquid  apud  Deum.  Denique 
Scotus  in  1,  dist.  17,  quxst.  2,  Okam  qnxst.  Scotus. 
etiam  2,  Gabriel  quxst.  3etalii,  etsi  conce-^i?!" 
dant  operibus  Justorum  rationem  meriti 
de  condigno,  reducunt  tamen  istam  condi- 
gnitatem,  non  tam  invalorem  intrinsecum 
ipsorum  operum,  adhuc  prout  sunt  ex  gra- 
tia,  quam  in  extrinsecam  acceptationem 
Dei. 

19.  Sed  quidquid  sit  de  his  dicendi  mo-Primum 
dis,hominem  constitutumingratianon  me-nSm 
rende  condigno  vitam   aeternam,   contra 
nostram  sententiam  probari  potest.  Primo 
ex  illo  Pauli  ad  Rom.  8  :  Non  sunt  condignz 
passiones  hujus  temporis  adfuturam  gloriam,  Rom^s. 
etc.  Et  2  ad  Corinth.  4  :  Momentaneum  hoc,    2  ad 
et  leve  tribulationis  nostrce,  supra  modum  in  Corinth. 
sublimitate  wternum  glorLx  pondus  operatiir*'1^™ 
inccelis.  Quibus  verbis  juxta  expositionem 
Orig.  Cajet.  et  aliorum  si^nificatur,   prae-  Origen. 
mium    quod  meritis  justorum    in    Patria  Cajct' 
respondet,  incomparabiliter  excedere  ipsa 
merita.  Consonatque  iilud  Luc.  6  :  Mensu- 
ram  bonam,  et   confertam,  et   coagitatam,  et 
super  fluentem  dabunt   in   sinu  vestro,  etc. 
Atque  ita  docere  videntur  pluresSancti  Pa- 
tres,  ut  August.  Psal.  93,  Chrysost  hom.  1 1  D.  Aug 
et  \2ad  Rom.  Bernard.  serm.  1  de  Nativit.'D'-Chri' 
Fulgentius   lib.    \    ad   Monimum,  cap.  12,  d!  lul?. 
Hilarius,  Pasilius,  et  alii,  qui  saepe  asse-^™' 
runt,  aeternam  beatitudinem  opera  nostra 
longe  superare. 

Kt  confirmatur  :  quoniam  saepe  in  sacra  Co  „ 
Scripturadicitur,  vitam  aeternam  dari  gra-  mafia* 
tis,  ut   Isaiae  55  et  Apocal.  ult.  :  Qui  sitit  T   .    .- 
veniat,et  accipiat  aquam  vitx  gratis  :  quod  Apocai." 
vero  gratis  exhibetur,  non  datur  tanquam    uIt* 
praemium  pro  merito  de  condigno.  Et  hoc 
etiam  docuisse  videtur  Apost.  ad  Hom.  6, 
ubi  vitam  aeternam  appellavit  gratiam. 

Ad  primum  ex  adductis   testimoniis  ita  A 
respondet   in    praesenti  D.  Thom.  art.  3  in  me££ 
solutione  ad  1  ■  Dicendum,  qund  Apostolus00™^ 
loquitur  de  passionibus  Sanctorum  secundum  D-  T'>o. 
eorum  tubstantiam;  id  est.non  ut  procedunt 
ox   mfluxu  gratiae,  et  illa  informantur,  sed 
ut  sunt  a  libero  arbitrio  ;  ut  enim  sunt  a 


" 


716 


DE  NECESSITATE  GRATLE. 


Solvitur 

confir- 

matio. 


s.vmi- 
(lum  ar- 

milllMl- 

tum. 


gratia,  sufficientem  condignitatem  habent 
ad  vitam  aoternam,  et  maximam  cum  illa 
proportionem  in  rationemeritiadpra?mium 
quamvis  materialiter,  et  in  esse  entis  visio 
beatifica  excellentior  sit.  Eodem  modo  sol- 
vendum  est  secundum  testimonium  ;  nam 
excessus  ille  gloria?  in  ratione  praemii  non 
est  ad  merita  nostra,  formaliter  ut  merita 
sunt,  nec  gloria  est  supra  ipsa  secundum 
quod  procedunt  a  gratia,  sed  ut  sunt  a  li- 
bero  arbitrio,  vel  a  virtutibus  acquisitis, 
autinfusis,  ut  considerantur  praicise  secun- 
dum  suam  entitatem,  etsubstantiam,  prac-s- 
cinduntque  abinfluxu  gratiae. 

Per  quod  patet  etiam  ad  id,  quod  adduci- 
tur  ex  Sanctis  1'atribus  ;  nam  vel  loquuntur 
in  sensu  bactenus  explicato,  vel  si  aliqui 
eorum  Ioquuntur  de  operibus  nostria, etiam 
ut  procedunt  a  gratia,  ut  Folgentiua  loqai 
videtur,  comparanl  illa  ad  beatitodinem, 
non  formaliter  in  ratione  meriti,  el 
mii,  sed  materialiter,  etin  eaae  entii  :  se- 
cundum  ({nam  rationem  certam  est,  nullum 
opuspraesentis  vitaeadaequarebeatitudinem, 
cum  illud  sit  tcmporalo,  Ii.tc  eterna,  gau- 
diumquequod  ex  ea  procedit,  longo  majus 
sit,  quam  quilibet  labor,  vel  dolor,  qnem 
in  praesenti  vita  tolerare,  aat  pati  possomua. 
Nec  mirum  si  illud,  quod  it.i  ei  rita 

noatrainesse  entia,  adaequatur  illis  inri- 
tione  praemii,  quiaetiam  poena, 
mortali  correspondi  I  lit  in  i    •   entia 

Bine  comparatione  ipsom  peccatum; 
enim  momentanea,  el  modica   delectatio, 
qua)  in  actu  peccati  reperitur,  comparatio- 
nem  habel  inesse  entiscuu  lerna  ; 

et  tamen  in  ratione  pcen  e,  el  lemeriti  Bunt 
valde  proportionata ;  el  tota  ista  p  ena  ca  lit 
de  condigno  sub  merito  peccati,  imo  forte 
illud  non  adaequat,  quia  Deua  punil  citra 
condignum. 

Ad  confirmationem  respondetur,  qn  I 
vita  aeterna  in  Scriptura  dicitur  gratia,  et 
donari  gratis,  non  formaliter,  ae  l  c  isali- 
ter,  sive  radicaliter ;  quid  nimirum  cau 
el  radix  meritorum,  propter  qus  vil  i  aeterna 
confertur,  esl  gratia  justificans,  quaB  gratia 
nobis  donatur.juxta  illud  Apostoli  :  Jusdfi- 
eati  gratis  per  gratiam  ipsius,  ad  Rom.  3. 

20.  Secundo  arguitur  ;  quoniam  Deua 
praemiat  merita  uostra  supra  condignum, 
sicut  peccata  pnnil  citra  condignum,  u1 
commune  proloquium  Theologorum  i  si 
autem  merita  nostra  de  condigno  vitam 
aeternam  mererentur,  non  aupra,  aed  con- 
digne  dumtaxat  per  illam  prsBmiarentur  ; 


esset  enim  condignum,  et   ada?quatum   eo- 
rum  pra?mium,  non  BUpra  condignom. 

Elespondetur,  Deum  praemi  ra  con-^j 

dignum  merita  nostra,  non  qu  rion 

sint  condigna  beatitudine,  sed  quia   plus  in 
beatitudine  tribuit,  quam  illa  de  condigno 
mereantur  ;  sive  hoc  plus  sit  praemn 
tialis,  ut  si  pro  actuqui  i  u  gloria 

utiali  ut  quatuor,  tribuat  gloriam  v.  g. 
ut  sex,  sicut  multi  probabiliter  volunt ;  sive 
solum  sit  gloria  aliqua  accidentalis,  quao 
praemioessentiali  condigno  de  congruo  su- 
peraddatur,  ratione  cujus  praedictum  prae- 
mium  cr  ipra  i  1.  qu<  I 

de  condigno  merebantur,  et  aic  dkitur  su- 
pra  i  ium,  ut  alii  probabil  ..am 

udunt. 
Hic  quaernnt  aliqni,  an  condignil  Incid 

pectu  boatitudi:  |  nuritis  •!«»» 

rum   ratione  solius  influxus  propri  e 

. 
meritorom  Chri  raatenus  cum  illis 

tanquam  cum  merit  iter 

continuantur?  Se  I  I 

gratia. 

el  merito  Christi.  Pro  nnnc 

dun.  •  .  nmir  d<  :'"rmali, 

i  intri:  imme- 

;it- 

quaquamaunl  i  _as- 

m  gratia 

I  is  mtm.  1" 
plicuimu 

moraliti  ritia 

Christi  I 

rium  ;  qui  1 1 
datur  i. 
principi  [l[ls 

ri  meriti.  Si  tamengral  .        m  inde- 

.  :re- 
tur,  Bicut  A:  rms 

dine  mium  essential  I  in  illo 

truni  meritum.  loco 

citato. 


Ifrui 

ttilan  ^uam  ; 


liu.t /vr  chcr  - 


prlncipium  ineriti  pri  - 

alia<  \irlu 

s 
Sed  qua'Iibet  virtusrs.  prinr 
virtns  babitus  operalh   s 
bet  virius  cs!u'.|u 

''' '  icqnisqie 

;r  .-      i 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


717 


propriam  mercedcm  accipict  sccundum  proprium  Iaborcm. 
Sed  cbaritas  magis  diminuil  laborcm,  quam  augeal ;  <|uia 
sicut  Angust.  dicil  in  lib.  de  verbis  Domini  :  Omnia  sseva, 
et  immania,  facilia,  ct  prope  nulla  facit  amor.  Ergo  cha- 
ntas  non  est  principalins  principium  mcrcndi.q  uam  alia 
virtus. 

Pra?terca  .-  Illa  virtus  videtur  principahus  esse  princi- 
pium  merendi,  cujus  actus  sunt  maxime  mcritorii.  Sed 
maxime  meritorii  vidcntur  csse  actus  lidei,  ct  patientiae, 
sive  fortitudmis,  sicul  patet  in  Martvribus,  qui  pro  iide 
patienter,  ct  fortiicr  usque  ad  mortcm  cerlaverunt.  Ergo 
aliie  virtutes  principalius  sunt  principium  mercndi,  quam 
charilas. 

Sed  contra  est,  quod  Dominus  Joan.  14,  dicit .-  Si  quis  di- 
ligit  me,  diligetur  a  Patre  meo  .-  ct  ego  diiigam  eum,  et 
manifestabo  ei  meipsum.  Sed  in  manifesta  Dei  cognitione 
consistit  vita  aeterna,  secundum  illud  Joan.  17  .-  Ha.c  cst 
vlta  aeterna,  ut  cognoscant  te  solum  Deum  verum  et  vivum. 
Ergo  meritum  vitse  aeternae  maxime  residet  pcnes  chari- 
tatem. 

Eespondeo  dicendum,  quod  sicut  cx  dictis  accipi  poiest, 
humanus  actus  habet  rationem  merendi  ex  duobus.  Primo 
quidem,  et  principaliter  ex  divina  ordinatione,  secundum 
quod  actus  dicitur  esse  meritoriusillius  boni,  adquod  homo 
divinitus  ordinatur.  Secundo  vero  ex  parte  liberi  arbitrii, 
in  quantum  videlicet  homo  habet  prae  ca^leris  crcaturis,  ul 
per  se  agat  voluntate  agens.  Et  quantum  ad  utrumque  prin- 
cipalitas  mcriti  penes  charita'em  consistit.  Primo  enim  con- 
siderandum  est,  quod  vita  aUerna  m  Dei  fruitione  consistit ; 
motus  autem  human3s  mentis  ad  fruitionem  divini  boni  est 
propriusactus  charitatis,  per  quemomnes  actus  aliarum  vir- 
tutum  ordinantur  in  hunc  linem,  secundum  quod  aliae  virlu- 
tcs  imperantur  a  charitate.  Et  ideo  meritum  vitae  aeternae 
primo  pertinet  ad  charitatem,  ad  aliasaulem  virtutes  secun- 
dario,  secundum  quod  earum  actus  a  charilate  imperantur. 
Similiter  etiam  manifeslum  est,  quod  id  quod  ex  amore  faci- 
i.-.us,  maximc  volontarie  facimus,-  unde  ctiam  secundum 
qnod  ad  rationem  mcriti  req:iiritur,  quod  sit  voluntarium, 
prineipaliter  meritum  charitati  attribuitur. 

Ad  pri :  uru  ergo  dicendum,  quod  charitas  in  quantum  ha- 

bct  ultimum  finem  pro  objecto,  movet  alias  virtutcs  ad  ope- 

randum  ;  semper  enim  habitus  ad  quem  pertinet  linis,  im- 

babitus,  ad  quos  pertinent  ea,  quse  sunt  ad  linem,  ut 

cx  supra  dictis  patet. 

Ad  secundum  dicendum,  quod  opusaliquod  potest  esse 

iaborio^um,  et  dillicilc  dupliciter.  TTno  modo  ex  magnitu- 

dine  operis,  et  sicmagnitudo  laboris  pertinet  ad  augmen- 

lum  mcriti ;  et  sic  cbaritas  non  diminuit  laborem,  imo  facit 

axima,-  magna  enim  operatur,  si  cst,  ut 

rlus  dicit  in  quadam  bomilia  Aliomodocx  defectu 

-  operantis;  nnicuique  enim  est  laboriosum,  etdiffi- 

eile,  qood  non  prompta  voluntate  faci:  .•  et  talis  labor  dimi- 

uoit  meritum,  et  a  eharitate  toliitur. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  Sdei  actus  non  est  meritorius, 
pisi  fldes  dilectione  a  operetur,  al  diciturad  Galat.  5.Simi- 
liter  etiam  actus  palientiae,  et  fbrtitudinis  non  est  merito- 
iisi  aliquis  ei  cbai  itate  tuec  operelur,  secundum  iliud 
l  ad  Coriotb  13 :  Bi  tradidero  corpus  meum,  ita  ut  ardeam, 
rbaritatem  auic.n  non  baboero,  nihil  mibi  prodest. 

Conclusio  :  Meritum  vitao  aoternao,  primo 
pertinel  ad  charitatem,   ad  alias  virtutes 
tndario,  secandam  quod  earum  actus  a 
charitate  imperantar. 


DISPUTATIO   IV. 

De  actibus  vitee  &tern&  meritoriis, 
et  de  influxu  charitatis  in  illos. 

cplicaimas  jam  necessitatem,  et  saffi- 

cientiam   gratiae    in  ordiae  ad   meritum 

v:\-i: :  recto  ordine  seqaitar,  at  de 


ipsis  actibus  acternae  vitae  meritoriis  cum 

Ang.  Doctore  disseramus.  Agemus   autem 

in  tota  hac  disputatione  de  merito  de  con- 

digno;  nam  meritum   solum  de  congruo 

non  habet  Iocum  in  ordine  ad  vitam  acter- 

nam  immediatepromerendam  ;  haec  enim 

nulli  datur  immediate  propter  meritum  de 

solo  congruo,  imo  non  congruit,  ut  alicui 

gloria  concedatur,  nisi  propter  merita  de 

condigno,  et  proportionate  ad  talia  merita, 

exceptis  illis,  quibus   datur  absque  ullis 

propriis  meritis  solum  per  modum  haere- 

ditatis.  Et  ratio  est,  quia  gloria,  quae  poste- 

riori  modo  non  datur,   tribuitur  per  mo- 

dum  coronae  ;  quod  vero  datur  per  modum 

coronae,  nulli  datur  nisi  propter  merita  tali 

corona  digna.  Quare  merito  solum  de  con- 

gruo  nullus  potest  immediate  vitam  aeter- 

nam,  sicut  nec  augmentum  gratiae  prome- 

reri.  Diximus,  solum  de  congruo;  quia  forte 

nostris  meritis  in  Patria  dabitur  de  congruo 

aliquisgradus  gloriae  ultraeam,  quae  debe- 

turillis  decondigno,  eo  quod  Deus  praemiat 

supra  condignum,  juxta  ea  quae  disp.  prz- 

ced.  Jium.  20,  dicebamus  :  sed  hoc  congruum 

non  est  absque  condigno,  sed  in  illo  funda- 

tur,  estque  majus,  vei  minus  juxta  majo- 

rem,   vel   minorem   actus  condignitatem. 

Diximus  etiam   immediate;  nam   mediate 

bene  potest  justus  mereri  de  solo  congruo 

vitam  aeternam,  et  gratiae  augmentum,  qua- 

tenus  potest  de  congruo  immediate  prome- 

reri  divina  auxilia,   ut  quae  sub  merito  de 

condigno  non  cadunt;  sunt  tamen   ipsius 

causa  et  principium. 

DUBIUM  I. 

Utrum  actus  aliarum  virtutum,  ut  sint  mc~ 
ritorii  beatitudinis,  debeant  imperari  a 
charitate,  et  in  finem  ejus  referri? 

1.  Supponimus   actus,   qui   a   charitate  euppo- 
eliciuntur,  esse  vitae   acternae  meritorios ;  "J,"^1.11 
id   quod  supposita   doctrina    praecedentis     bio. 
disputationis  est  per  se  notum,  et  quod  tota 
Scriptura  proclamat;  nec  enim  actus  ali- 
cujus  alterius  virtutis  possunt  esse  ita  ad 
hoc  proportionati,  sicut  charitatis.   Suppo- 
nimus  etiam  actus  reliquarum  virtutum, 
saltem  prout  ab  eadem  chantaie  imperan- 
tur,  ordinanturque  ad  ejus  finem,  habere 
praedictam  rationem  meriti.  Quod  deduci- 
tur  manifesto  ex  sacra  Scriptura,  in  qua 
non  modo  pro  actibus  charitatis,  sed  etiam 


718 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


pro  aclibus  fidei,  misericordiae,  pietatis, 
obedientia),  hospitalitatis,  et  aliarum  vir- 
tutum  vita  acterna  nobis  soopissime  promit- 
titur,  ut  videre  est  Mattk.  10  et  \2et25, 
Marci  3  ei  9,  Lucx  10,  I,  ad  Corinth.  15. 
Ex  quo  loco  id  ipsum  docet  Concilium  Tri- 
"deat.!dent.  sess.  6,  loto  cap.  16,  de  quo  proinde 
nemo  est  qui  dubitet.  Quod  ergo  indubium 
vertimus,  est  an  hujusmodi  charitatis  im- 
perium,  relatioque  in  ejus  finem  necessana 
sint  in  actibas  csterarum  virtutum,  tam 
infusarum,  quam  acquisitarum,  ut  merito- 
rii  sint  beatitudinis?  An  vero  1 1  id  sulli- 
ciat,  quod  hujusmodi  actus  fiant  a  snbjecto 
existente  in  gratia,  etiamsi  pradieta  i 
tio,  et  imperium  illis  deficial  ? 

Avl'rsiod'  2'  Pro  °*ao  adnuc  nota,  quod  (ut  expli- 
cuimus  intract.  debonitate,  e\  malitia,  ditt. 
5,  a  iinin.  I ,)  tripliciter  potest  aliquis  actus 
ad  finem  aliquem  referri :  primo  actu,  et 
formaliter :  secundo  virtaaliter  :  lertio  so- 
lum  habitualiter.  Prawens  itaqae  difficaltas 
non  procedit  de  1:  ione, 

quia  sic  habitualiter  aliquid  a  1  finem  cha- 
ritatis  referri  nihil  aliud  est,  qaam  iiori  ab 
habente  habitum  charitatis  :  unde  sicul 
tiun  est,  uullum  mereri  vitam  esternam 
sine  gratia,  qo  onjuncta 

cum  habitu  charitatis;  itaetiam  rtum, 
non  mereri  illam  sine  hac  habituali  chari- 
tatis  relatione.  ,  iltas 

de  prima  relatione  actuali  formali;nam 
etiam  l  l  omnea  certum  est,  el 

tat  ex  dictis  a  nobis  loco  citato,  hanc  non 
semper  ad  meritum  re  [uiri,  I 
desecunda  relatione  virtuali,  cui 
pondet  virtualeetiam  charitatis  imperium, 
ratione  cujus  etsi  charitas  uon  eliciat  actum 
formalem,  nec  formalit 
tamen  reipsa  influil  ra  opus  meritorium 
ratione  alicujus  actus  virtualis,  qui  ab 
charitate,  el  actu  ejus  formali  processit,  et 
inquovirtute  haec  contineantur.  Ad  eum 
proportionalem  modum,  quo  agena  princi- 
palepervirtutem,quamininstrumento  reli- 
quit,  influit  virtualiter  in  effectum,  etiamsi 
pradictum  agensjam  lu^n  extet,  a  a  etiam- 
si  formaliter,  et  immediate  nihil  jam  ope- 
retur. 


8  I. 


Sententia  Angelici  Doctoris  defenditur. 

Conclu-      3.  Dicendum  ergo  est,  quoi  ut  actus  reli- 
<n     quarum  virtutum  sint  beatitudinis  meri- 


torii,  debent  necessario  a  charitate  impe- 
rari,  et  ad  ejus  finem  virtualiter  saltem 
referri.  Et  intelligitur  conclui 
actibus  supernaturalibus,  qui  eliciuntur  a 
virtutibus  infusis,  quam  de  illi-  q  n  fiunt 
ab  acquisitis,  ut  sunt  omnes  actus  ordinis 
naturalis.  Ha^c »  tuO  mens  D.  Thom.  [' ■  j 

ut  constat  ex  conclusione  hujus   articuli.   ^m 
«  Meritum  vitao  .eterna)  primo  perl 
«  charitatem,  ad   alias  virtutes  sec  i 
tdum  quod  earum  actus  a  cl 
«  imperantur.  i   Et  e\  solutione  il  ■-',  nbi 
ait  : 

«  merifc    i  tionem 

«  operetur,  ut  dicitui 

.  et  fortitud; 
«  aliquis ex charitate  haec  operetur.  i 
obaervandum  i  I   Ang. 

tantum  loqoitui  bui  \  irtutun 

sitarum.  . ;  » i 

ita  opp  •   i'  tti( 

ibi  ita  inquit  :  ac- 

«  tu- 

tur,  vt'l  imperantur)  «  nun  su..' 
pretium  re 
■ 
iformati :  m 
«  actus  >it  ; 
«  sit 

«  elicientis,  et  iternm  ;  in- 

m  charit.it»'  in- 
.   nihil 
imperai 

im  habet   in  f.  1 . 

orl. 

ultitnum,   et  du 

corp.  >'  vir- 

«  tutum  nonsuntmeritorii 

int  informati  ch  .*tus 

irtutnm  in  quan- 

«  tum  sunl        intarii.    II 

■ 

«  informetur  charil 

it   voluntarius.      /     I, 
rt...   >irt.    1,   </'. 
qu  r»t.  6,  art.  9  iti  corp.  e* 
tis,  art.    5   ad 

alili  im  vir- 

tutum  : 

charitate  imperentur,  charitat  .en- 

tur,  et  ad  ejus  finem  saltem  virtu  tlita 
ferantur. 

Per  quod  excluaa  mau 
testimoniis  huj  Ihibent  Monle- 

s; 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


719 


tes.  sinus,  Suarez,  et  alii  ex  Adversariis  infra 
'"  referendi,videlicet  quod  cum  D.  Thom.  ait, 
actus  caeterarum  virtutum  esse  meritorios 
per  charitatem,  solum  vult,  quod  ut  sint 
meritorii,  debent  fieri  ab  habente  charita- 
tem  :  quod  nihil  aliud  est,  quam  fieri  ab 
homine  justo.  Praesertim  secundo  (aitMon- 
tesin.)  quod  charitas,  et  gratia  sunt  adeo 
inseparabiles,  ut  saepe  una  usurpetur  pro 
alia  ,  et  sic  actum  meritorium  imperari_  a 
charitate  ,  nihil  aliud  erit  ex  sententia 
D.  Thom.  nisi  quod  procedat  a  gratia. 
aeclu-  4.  Haec  igitur  solutio  quoad  utramque  ejus 
partem  ex  ipsis  testimoniis  manet  exclusa. 
Quoad  primam,  quia  charitas  in  illis  non 
exigitur  a  D.  Thom.  ad  merendum,  ut  prae- 
cise  concomitans  actum  meritorium  ;  sed 
ut  operans,  ut  in  eum  influens,  illum  im- 
perans,  actuans,  et  infcrmans.  referensque 
in  suum  finem  supernaturalem,  ut  intuenti 
satis  constabit.  Quod  magis  confirmat  idem 
Ang.  Doctor  2,  2.  qu,vst.  2,  art.  9,  ubi  hac 
ratione  probat,  neque  actus  naturales  liberi 
arbitrii,  neque  actus  fidei  posse  esse  me- 
ritorios,  nisi  charitas  in  eos  influat:  «.  Quia 
«  natura  (inquit  in  solutione  ad  1)  compa- 
«  ratur  ad  charitatem,  quae  est  merendi 
"  principium,  sicut  materia  ad  formam; 
«  fides  autem  comparatur  ad  charitatem, 

sicut  dispositio  praecedons  ultimam  for- 
'  mam.  Manifestum  est  autem  quod  sub- 

jectum  vel  materia  non  potest  agere  nisi 
'  in  virtute  formae,  neque  etiam  dispositio 
«.  praecedens  antequam  forma  adveniat,  sed 
«  postquam  forma  advenerit,  tam  subjec- 
'(  tum,  quam  dispositio  prcecedens  agit  in 
i  virtute  formae,  quaeest  principale  agendi 
■  principium.  Sic  ergo  nequonatura,  neque 
'  fides  sine  charitate  possunt  producere 
"  actum  meritorium  :  sod  charitUo  super- 

vonionto  actus  filei  fit  meritorius  per 
«  charitatom,  sicut  ot  actas  naturae,  ot  na- 
■<  turali-  liberi  arbitrli.  ^Non  orgodomate- 
riali,  ei  mitanter  dumtaxat  se  b 

charitas  ex  monto  D.  Thom.  ad  actus  mori- 
t  irioi,  sed  formalitor,  ot  ut  iufluens,  sicut 
dictum  e  t. 

5.  Secanda  vt  ro  ejasdem  solutionis  pars 
faciloetiam  corruit  ;  iiam  Ang.  Doctor  in 
prssenti  LoqaitOT  de  charitate  proal  dis- 
tincta  a  gratia,  at  patet  tam  ex  titalo  arti- 
enli,nbi  qaasrit  \  Utrum  gratia  Ht  principium 
merUi  principaliu  pei  charitatem,  etc.  Tam 
olatione  ad  1,  abi  dicit,  qaod 
i;i  qaantam  habet  u ! t i m u m  finem 
pro  objecto,  movetaliai  rirtatesad  operan- 


dum,etsicadmerendum;  gratia  autem  non 

habet  pro  objecto   ultimum   finem  ;    imo 

nullum  respicit   objectum,  sed  ordinatur 

immediate  ad  dandum  esse  supernaturale, 

et  non  est  immediato  operativa.  Tum  prae- 

terea,  quia  \&mart.prxced.  egit  degratia,  et 

de  necessitate  ejus  in  ordine  ad  meritum  : 

ergo  nomine  charitatis  non  intelligit  gra- 

tiam,alias  actum  ageret,eteademsaopius  re- 

peteret.  Et  denique  ubicumque  Ang.  Doctor 

ponit  charitatemesse  formam  meriti,  con- 

distinguit  illam  a  gratia,  et  hanc  dicit  esse 

formam  primam,  et  principium  quasi  ra~ 

dicale;  charitatem  vero  formam,  et  princi- 

pium    magis  proximum,  per  quod  gratia 

influit,  ut   videre  est  in  3,  ubi  supra,.<^. 

30  ad  1 ,  et  disl.  23,  g.  8,  art.  1  ad  3,  aliisque 

in  locis   ex  relatis.  Angelicum   Doctorem 

sequuntur  communiter  ejus  discipuli,  Ca- 

preolus  in  2,  dist.  40,  quxst.  1,  art.   1  et  3,  Ckpreol. 

Deza    Hispalensis    ibidcm.  Cajet.    1    part.    cajet" 

qusost.  63,  art.  6,  Ferrara  3,  contra  gentes,  BlJJnez. 

cap.  109,  Bannez  2,2,  quxst.  24,  dub.  7,  Me-  Zoinel.' 

dina  in  prxsenti,  Zumel  conclusione-i,  Gonet 

disp.  2,  art.  6,  Lorca  disp.  48,  concl.  3,  ubi  Lorca. 

nostram  sententiam  dicit  esse  communem 

Theologorum  consonsum  :  et  refert  pro  ea 

Bonavent.  Scotum,  Ricardum,  Gabrielem,  Bs°cnoatv- 

Durandum,   Almainum,   Bollarminum.  etRicbard, 

,.  Gabr. 

alios. 

Probatur  testimoniis  sacrao  Scripturac,  Robur 

cujusmodi  est  illud  Pauli  1,  ad  Corinth.  13:e|c^ 

Si  charitatem  non  habuero,  nihil  mihi  pro-    tnra. 

desl;  inordine  utique  ad  meritum,  ut  ex-corintb. 

plicat  ibi  Ang.   Doctor,   et  plures  alii.   Si     13, 

autem  ad    moritum   charitas   requiritur, 

profccto  ut  influat  in  actum   moritorium, 

non  ut  sit   praecise  in  merente ;   alias  non 

esset  major  ratio,  cur  potius  charitatem, 

quam  aliam  virtutem  infusam,  quac  etiam 

debent  esse  in  eo  qui  merctur,  Apostolus  acl 

meritum  exigeret.  Per  qucd  manet  exclusa 

solutio,    quam    huic    toslimonio    adhibet 

Vasq.  Idem  colligitur  ex  aliis  locis,  in  qui- 

bus  meritum  specialitor  charitati  tribuitur, 

ii  I  <;st  illud  epistolae  .lacobi  cap.  1  :  Beatus  jacobi 

vir  (jui  suffert  tentationem,   quoniam  cum     *• 

probatus  fuerit,  accipiet  coronam  vit%,  quam 

repromisit  Deus  diligentibus se.  Et  Joan.  14:   Joan. 

Si  qnis  diligit  me,  elc.  manifestabo  ei  meip-  \  a<i  co- 

sum.  Et  citat.  epist.  1,  ad  M^>inth.  cap.  2  :  rm  th.  a. 

Nequeoculu8  vidit,  etc,  quw  Deus prxparavit 

diligentibus  se.  Et  ad  Galat.  5  •.  ///  Christo  t  a<i 

neque  ctrcuncisxo  uhquid  valet,   nnjKr 

prxputium  :  sed  fides,  qu&  /"■/■  dilectionem 

\tur.    Idom  babet  2,  ad  Timotheum  J.. 


720 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


D.  Pro? 


S.  Lco 
Papa  . 


et  aliis  locis  :  atque  idem  docent  ex  sanctis 
Aug.  Patribus  August.  pluribus  in  Iocis,  ut  lib. 
de  natura,  et  fjratia,  c.  42,  dc  gratia,  et 
libero  arbitrio,  cap.  17,  lib.  1,  de  moribui 
Ecclesix,  cap.  15,  et  lib.  despiritn  et  littera, 
cap  14,  ubi  dicit  :  Mandatum  non  servari 
(intellige  fructuose,  et  meritorie)  nisi  fiat 
examore  justitix.  Et  rationem  subjungit  : 
Non  enim  fructus  est  bonus  (intelligitur  in 
ordine  ad  meritum  vitaeaeternae)  qui  de  cha- 
ritatis  radice  non  surgit.  Et  alibi  sa?pe. 
Prosper  lib.  3,  de  vifa  contemplativa,  cap. 
14  ct  15,  ubi  ob  hanc  rationem  totam  ratio- 
nem  meriti  tribuit  charitati.  Leo  Papa 
serm.  10,  dc  Quadragesima,  ubi  sic  Ioqui- 
tur  :  Nudx  mnt  omnes  sine  eharitate  virtu- 
tes,  nec  potest  dici  in  qualibet  morum  txcel- 
lentia  fructuosum,  quod  non  dilectionu 
tus  ediderit :  ergo  ut  actus  csterarom  virtu- 
tam  sint  fructuosi,  at(jue  adeo  meritorii, 
non  est  satis  illos  charitatem  comitari,  nisi 
sint  partus,  et  effecl  -  cbaritatU. 

D.  Greg. Qregor.  Magnua  hom.  7,  in  Evangelia,  sic 
inquit  :  Nihil  viriditatis  }><i}><t  r>i\nus 
operis,  nisi  manserii  in  radice  dilectionist 
etc.  uon  aatem  manet  in  radice  dileclionis 
actus.  qui  acharitate,  tanqaam 
procedit.  Atqae  eodem  modo  loqnantur 
plares  alii  Patn 

6.Probatar  deinde  neetra  io  ratio- 

no.  1  t  aatem  vis,  el  effic  i  i  i  illias,  qu  tm  in 
hoc  articulo,  et  aliis  locis  cit  lucit 

!>.  Thom.  omnino  percipiatar,  et  evasi 
i|iiv  ab  Advi  idhiberi  solent,  al  - 

majori  alia  impugnatione  corruant,  eorom- 
qae  objectiones  evanescant,  oportel  non- 
nulla  praenotare.  Primum  rst,  quod  at  ac- 
tus  aliquis  sitvitaeaeternae  meritori 
necessarioa  gratia  procedere;  nisi  enim 
haec  in  eum  influat,  suumque  vali 
dignitatem  illi  communicet,  ;  tam 

crit  dignus  t  mto  pramio,  atque  d  leo  neque 
illius  meritorius.  Hocexdictiscfop.  /» 
satis  constat,  nec  majore  eget  probati 

Kota  2.     Notandum  est  secundo,  quod  gratia,  q 
in  ordine  supernaturali  creato  est   prima 
forma  dans   primam  esse  supernatai 
habensque  proinde  in  hoc    ordine   ratio- 
nem  naturae,  non  pol  e  immediate 

operativa;  sedomnis  ejus  operatio,  et  influ- 
xusexerceri  debet  mediantibus  virtutibus 
supernaturalibas,  quae  cum  ea  simul  infun- 
duntur.  et  ab  eadem  tanquam potenti 
facultates  ipsius  dimanant.  Sicut  cernimus 
in  naturalibus,  ubi  forma  substantialis, 
mima  rationalis  v.  g.  quia  habet  rationem 


Obscr- 
vand.i 
pro  ra- 
tionc 

1'mnl.i- 
meiilali. 


Nota  1. 


naturao,  datque  homini  primumesse,  nihil 
immediate  operatur :  sed   in   omnes  suos 
actus  influit  medio  intellectu,  aut  a 
lentiis  proxime  operatr.  I    ldeo    nulla 

operatio,  nullusve  incam  influxuspotest  ab 
anima  pra?stari,  nisi  mediaaliqua» 
diclis  potentiis.  Quod  etiam  6X  alibi  dictis 
modo  ut  certum,  saltem  in  vil  D.  Thom. 
supponimus.  etpr  bant  be:  >mplut.  Coni 

lib.  2  plnjs.  disp.  10,  'pirst.  4,6,  et  7. 

Tertio  observa,  quod  sicut  anima  rati 
nalis,  quatenus  rationalifl  est,  et  principium 
operandi  lib.  romnes 

suas  facultates,   et  virtutes  operatur, 
prima  potentia,  qaas  cateras  omnes  mo 
et  applicat  adexercitium.efltsola  voluntas. 
ethac  ratione  aulla  operatio  libera,  nullus- 

.  e  nn  influxus  ab  eadem  animapr 
dit,  nisi  medi  i  opet  -  :ifluxu    . 

luntatis  :  sic  ttiain  gratia  noD  flaqoe  pri 

i rifluit  in   actus 
liberoe,  et  merit 

tiurr.  ntas  qu  !■  r.  Wtu 

gratue,  sicut  vol  ria  anima   i 

tionali- 
ratio  bornm  |  ttnia 

gnat  naturam  altqnam  nuBvirl 

nnatu- 
i  in 
riuin   fii  lifl  nat.. 

me  0| 

•t  illum 
.   o  heolt 

prin. 

nalifl,  est  volun  |  r 

cono  diflfinifl 

I  rout  bal  et  rationem  finis  ult. 
rnatural  m  quan. 

tiam  propriofl,  i 

psiofl  gr.r 
His  ergo  pi 

brevi 

.  irtutis.  sivoaequi- 

sitffl,  Bive  infusa?.  ait  vitaa  Blerfl 

in 
eum  infl  ;;*  nolloi  pro- 

cedit,  nisi  media  charitate :  ergo  nol 
•riKT    r. 
b  cbaritate,  atq  oiai  ehari- 

m  influatelicitive,  aut  imperatj 

detqueilU  virtualem.  ut  minOfl, 

in 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


721 


in  Deum  finem  ultimum  supernaturalem. 
Haec  secunda  consequentia  manifeste  sequi- 
tur  ex  priori,  utintuenti  constabit.  Et  prior 
ex  utraque  praemissa,  quae  etiam  ex  modo 
praenotatis  sunt  manifestae.  Quam  rationem 
simul  cum  his,  quae  ad  illam  praemisimus, 
paucis  complexus  est  D.  Thom.   de    Verit. 
quxst.  14,  art.  5  ad  ultimum,  ubi  cum  esset 
argumentum  ad  probandum,  quod  ut  actus 
fidei  sit  meritorius,  non  necessario  debet 
informari   charitate,  quia  satis  est,  quod 
procedat  a  gratia,   et  illa  informetur,  sic 
respondet :  Non  potest  esse,  quod  actus  fidei 
sit  formatus  gratia,  et  non  charitate  ;   quia 
gratia  nonhabet  ordinem  ad  actum,  nisi  cha- 
ritate  mediante.  Atque  ita   intelligenda,  et 
explicanda  est  doctrina  hujus  4   articuli, 
'•Th0«  ubi  ea   ratione  probat   D.  Thom.  gratiam 
esse  principium  merendi  vitam  aeternam 
principalius  per  charitatem,  quam  per  alias 
virtutes,  quia  sola  charitas  respicit  per  se 
primo  finem  in   ordine  ad  quem   semper 
gratia   operatar,   nempe  finem    ultimum 
supernaturalem,  in  cujus  assequutione,   et 
fruitione  beatitudo  consistit.  Et  hic  sensus 
illorum  verborum,  quae  in  corpore  haben- 
tur  :  Vita  xterna  in  Dei  fruitione  consistit, 
motus  autem  humanm  mentis  ad  fruitionem 
divini  boni  est  proprius  actus  charitatis,  per 
quern   omnes   actus    aliarum    virtutum    in 
hunc  finem  ordinantur,  sccundum  quod  alix 
virtutes  imperantur  a  charitate.  Nam  omnis 
motus,  et  influxusgratiae,  omnisque  proin- 
deactus  meritorius  tendit  ad  divinum  bo- 
num,  sicut  ad  finem,  in  cujus  assequutione, 
etfruitione  praemium  consistit. 
:onDrm.     S.Confirmatur  primo  exdiscrimine.quod 
intercedit  inter  virtutes   Theologicas,    ut 
sunt  v.  g.  charitas,  et  fides  ex  una  parte,  et 
morales  infusas  ex  alia;  nam  illae  priores, 
quia  immediate  respiciunt  prima  principia 
ordinis  supernaturalis,  scilicet  primum  ve- 
rum,  et  ultimum  finem.  habent  se  ad  gra- 
tiam  non   per  modum  habituum,  aut  tan- 
quam  virtutcs  ejas  particulares,  sed  sicut 
ralionalo.-;,  et  supernaturales  ejus  potentiae, 
oo   proportionali   modo,   quo   voluntas  et 
intellectns  se  habent  ad  naturam  rationa- 
lom.  Quinimo  sicut  gratia  in  ordine  super- 
naturali  creato  habet  rationem  naturs  in- 
telli  el  per  participationem  divinae; 

sic  ot  charitas  in  hoc  ordine  est  propria 
isti .  i  c-  volantas,  et  fides  in  vi atori- 

},  i        icat  intellectas.    Carterum  virtutes 
moralea  infu  e  non  sic  comparantur  ad 
I  rnodo,    quo   habitus 


acquisitus ad  animam  rationalem,  quatenus 
sicut  hujusmodi  habitus  secundum  se  solum 
respiciunt  specialia  objecta,  et  fines  parti- 
culares,  nullus  vero  eorum  versatur  imme- 
diate  circa  prima  principia  ordinis  natura- 
lis  :  sic  etiam  praedictae  virtutes  morales 
infusae  tantum  sunt  circa  particularia  ob- 
jecta  ordinis  supernaturalis,  nullaque  ea- 
rum  respicit  ut  objectum  proprium  prima 
principia  istius  ordinis  (quamvis  quia  in 
ordine  ad  proprios  actus  sunt  tota  quantitas 
virtutis  agendi,  habeant  aliquomodo  ratio- 
nem  potentiae).  Ex  hac  ergo  doctrina,  quae 
majori  ex  parte  non  obscure  habetur  apud 
D.  Thom.  1,  2,  qusest.  62,  art.  1,  et  3,  ita 
confirmatur  ratio  facta.  Quoniam  sic  se 
habet  charitas  ad  gratiam,  sicut  voluntas 
ad  naturam  rationalem,  quatenus  est  libe- 
ra  :  sed  natura  rationalis,  ut  libera,  per 
nullam  facultatem  potest  operari,  neque  in 
aliquam  operationem  liberam  influere,  nisi 
media  operatione  voluntatis,  et  in  ordine 
ad  objectum  ipsius  voluntatis,  quod  est  finis 
talis  naturae  :  ergo  nec  gratia  poterit  per 
aliquam  virtutem  infusam  operari  libere, 
aut  in  aliquem  ejus  actum  influere,  nisi 
media  operatione,  et  influxu  (sive  formali, 
sive  saltem  virtuali)  charitatis,  et  in  ordine 
ad  objectum  ipsius  charitatis,  quod  est  ulti- 
mus  finis  ordinis  gratiae. 

Confirmatur  secundo  ex  his  etiam  quae  Aiia 
cernimus  in  divinis  :  etenim  divina  natu-  ^Uo] 
ra  in  nullam  operationem  liberam  influit, 
nisi  media  operatione  suae  voluntatis  ;  non 
enim  miseretur,  aut  punit,  nisi  voluntas 
divina  ad  haec  applicet,  et  moveat,  et  in  or- 
dine  ad  proprium  ejus,  quod  est  bonitas 
divina  :  ergo  nec  gratia  influet  in  aliquam 
operationem,  nisi  media  charitate;  neque 
oi^erabitur  per  misericordiam,  justitiam, 
aut  religionem  infusam,  etc.  nisi  charitas 
moveat,  et  applicet  ad  operandum  hujus- 
modi  virtutes  in  ordine  ad  objectum,  et 
finem  ipsiuscharitatis.  Patet  consequentia, 
quoniamgratia,  et  charitas  sunl  formales 
participationes  :  haec  divinae  voluntatis,  et 
illadivinae  naturae  ;  sicut  eliam  justitia,  et 
misericordia  infusa  sunt  participationes 
formales  divinao  justitiac,  et  divinae  miseri- 
cordi,n  :  de  his  autem,  quao  sunt  formales 
participatio-nes  divinorum,  J<;bemus  sicut 
dedivinis  ipsis,  cum  proportione  pliiloso- 
phari. 


722 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


§n. 


Duplex    objectio    adversu;    doctrinam 
]).  Thomx,  et  utriusque  enodatio. 

Prima  9.  ^ec  refert,  si  objicias  primo,  ex  nostra 
doctnna  sequi,  gratiam  potius  esse  pnnci- 
pium  meriti  per  fidem,  quam  per  charita- 
tem  :  hoc  autem  est  expresse  contra  D. 
Thom.  in  pracsenti  :  ergo,  etc.  Sequela  pro- 
batur  ex  his,  quac  in  exemplis  a  nobis  al- 
latis,  tam  ex  naturalibus,  quam  ex  divinis 
contingunt.  Etenim  natura  rationalis,  si- 
cut   non    influit  in  aliquam  op  m 

liberam,   nisi  medio  influxu,   e1  motione 
voluntatis  ;  sic  etiam    non  influit,  nisi  me- 
dia  diroctiono,  et  influxu  intellectas, 
commune  pruloquium  :  Nihil  volitum  quin 
prxcognitum  ;  et  similiter  contingit  in 
rationibus    lihoris    divina?    natur 
autem  collatione  inter  otramqne  potentiam, 
potior  est  influxus  intelli  qaam  volun- 

tatis  :  si  igitur  charitas,  et  i  ae  ha- 

bent  ad  gratiam,  sicut  intel  '  volun- 

tas  ad  naturam  rationalem,  fiet  inde, 
sicutgratia  noninflnit  in  actam   merito- 
rium  nisi  media  charitate,  sic  etiam,  aon 
influel  nisi  media  I  l  fa  ta  inter 

utrumque  collatione,  potior  sit  fidei  influ- 
xus,  quam   charitatis  :  al : 
gratia  per  illam  potius,  qnam  per  han 
merendi  principiom. 
Respon-     Nonitaquehoc  refert,  m- 

M0,    que,  utriusque  virtutis  influxum  ad  meri- 
tum  requiri,  el  aon  nisi  peratramqui 
tiam  in  illud  influere,  ul  obj 
vincit,  el  ex  docirina  nostra  aperte  aeqni- 
tur ;  ideoque  apud  August.  el   alios  Patres 
aliquandocharitas,  aliquando  B  ratar 

merendi  principium.  Et  otramqae  conjan- 
aq    gens  Apost.  asserait  ad  Galat.  5,  qaod  m 
QiXhUbChristoJesusolum  vaUtfdes  qum  per  d\ 

tionem  operat ur ;  quia  nollaa  actua  accipit 
valorem  a  gratia,   neque  ab  illa  procedit, 
nisi  per  fldem  simal,  el  charitatem.  C 
rum  negandum  est,  quod  influxas  fidei 
modus  quo  ipsa  concurrit,  potior,  Bive  prin- 
cipaliorsit,  quam  influxns  et  moduscon- 
ourrendi  charitatis  •.  sed  potius  e  oontra  rea 
se  habet.  E1  ratio  est,  quia  cum  charil 
forma    fidei,    sicul    et   aliarum    virtutum 
n.Tho.  (juxta  dootrinam  I>.  Thom.  2,  2,  jnr^t.  4, 
art.  '•",  et  qumst.  &3,ari.  8,)  influxns  illius  in 
ordine  ad  meritum  babel  se  ul  formalior, 
el  influxus  fuiei,  ut  magis  materialis  :  id 
autem  quod  in  ordine  ad  aliquem  effectum 


est  formalius,  potius,  et  principalina se  fa 
bet  in  illo  (csteris  paribus)  quam  id,  q  . 
est  magis  materiale. 

10.  Et  si  urgeas,  quodjuxta  doctrinam  ^f^ 
ejusdem  D.  Thom.  1,  2,  '/"  irt.    1, 

potius  id  quod  s€  •:  pirte  intelled 

est  formale,  et  quod  se  i  parte 

luntatis,  habet  sesicut  materiale:  ergo:. 
charitas  fidei,  sed  fi 
forma  cliaritatis  in  l  meritum. 

Respondetur  i  i  D.  Thom.  quast.  so1* 

1,  de  Virtutibus,  art.  -se  verura  quo- 

ties  hujusmodi  poten  luntas 

et  intellectus,  temlunt  i    .  ;ua3 

sunt  infra  ij  :n  quo- 

operantur    i  i 

Deum,  quem  attingunt  ,  I  chari- 

:ar  ibi- 

dem 

hisv  :um 

inl 

lintellig 
i,  inlelli 
«  lunl  sunt  i:i 

«  inl 

ejus, 
,t  in 

.  . 

il  in- 
■  hominem,  virtus  cognoscitiva  infor- 
t  virtui 

«  ah  au- 

• 
a  virtus  vo\  .:"or- 

«  mat  virtuti 

Sed  I 

11." 

itrinatr  tur,' 

actus  virtutum  moralium  non  « 
rios  sine  influxa  charitatis, 
ti •.'        -  rtibus  virtutum  Tbeologic 

rum  .    Pidei   scilict'.  Tum  q 

hujasmo  li  vin  itee,  n  .  lo  nou 

•  >ssunt  - 
in  |  •  nec  in  opt 

teril  '  in  earam  acti- 

bus  innuere  sino  dependentia  a  ch 
Tum  etiam.  quia  hoj  ent 

l  gratiam   non  per  modum  habituum, 
ntiarum  ejus.  qua?  im- 
liate  attingunl  prima  principia  orlinis 
supernaturalis,  scili 

:igit 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


723 


attingit  charilas  :  ergo  licet  virtutes  mora- 
les  propter  rationem  in  prima  confirma- 
tione   traditam    nequeant    sine    charitate 
operari,   secus  tamen  hujusmodi  virtutes 
Theologicae,  in  quibus  opposita  ratio  mili- 
tat.  Tum  denique,  quia  hujusmodi  virtutes 
immediate  attingunt  per  seipsas  finem  ul- 
timum  supernaturalem,  cum  habeant  pro 
objecto  Deum  ipsum  prout  est  in  se  :  ergo 
sicut  ob  hanc  rationem  gratia  influit  per 
charitatem    sine  dependentia   ab   influxu 
spei ;  ita  etiam  independenter  a  charitate 
influere  poterit,  saltem   per  spem,  et  sic 
reddere  meritorium  actum  ejus  de  condigno 
respectu  vitae  aeternae. 
>iiuitur.     Non  igitur  hocobest;  negandum  estenim 
antecedens.Et  ad  primam  probationem  di- 
cendumest.quodlicet  fides.etspesinformes, 
neque  in  essendo.  neque  in  operando  pen- 
deant  a  charitate.sicutnec  dependent  a  gra- 
tia,  sed  possunt  actus  suos  habere  in  pecca- 
tore ;  fides  tamen  et  spes  formatae,  sicut  a 
gratia,itaetiam  a  charitate,  tam  in  essendo, 
quam  in  operando  dependent.  Concedimus 
igitur.  huj  asmodi  virtutes  posse  operari  sine 
dependentia  a  charitate  actus  informes,  ut 
s&nt  actus  fidei  et  spei  peccatoris;  sed  ne- 
gamus  gratiam  posse  operari  per  illas,  aut 
in  earum  actus  influere,  illosque  formatos 
ot   meriiorios   reddere   absque  infiuxu   et 
motione  charitatis.  Cujus  ratio  tradita  est 
n.  7,  quia  nimirum  repugnat,  quol  gratia 
influat,  et  non  in  ordine  a  1  proprium  ejus 
fmem;  aut  quod  in  ordine  ad  hunc  fmem, 
quem  sub  ratione   talis  nulla  virtus,  nisi 
ratione  charitatis  attingit,  influat,  et  non 
per  ipsam  charitatem. 

Ad  secundam  probationem,  concesso  an- 
tecedenti,  distinguendum  e.-^t  consequens; 
et  si  inlelligatur  de  operatione  fidei  et  spei, 
utsunt  prajcise  virlutes  informes,  quae  non 
rticipant  influxum  gratiae,  concedi  pote- 
rit,  nec  aliud  probatio  illa  convincit;  si 
rero  intelligatur  deoperatione  harum  vir- 
tutum,  prout  operantur  ex  gratia,  negan- 
I  ..-.  i ■■',  at  ex  hia  quae  modo  diximus, 
satis  constat,  et  ex  modo  dicendis  amplius 
p  itebit. 

:  tertiam  respondetur,  fidem,  etspem 
noii  attingere  ratione  sui  finem  ultimum 
ipernaturalem  formaliter  sub  ratione  fi- 
nis,  licet  materialiter  attingant  id,  quod 
t  praedictns  fiiii;.  Et  ratio est,  quia  fides 
attingit  Deum  sub  ratione  primi  veri,  non 
sub  catione  boni;  ratio  vero  finii  non  est 

,     autem  licet 


versetur  circa  Deum  prout  habet  rationem 
boni,  adhuc  tamen  non  attingit  illum  per 
modum  finis  ultimi  formalissime  ;  quia 
hujusmodi  attingentia  consistit  in  eo,  quod 
respiciatur  Deus  ut  summe  bonus  in  se,  et 
summe  amabilis  propter  se,  atque  adeo  re- 
liqua  omnia  in  ipsum  reducendo  :  ut  sic 
autem  non  attingitur  ab  spe,  sed  ut  est  pra> 
cise  bonum  ipsius  sperantis,  et  per  modum 
boni  ardui  consequi  possibilis.  Sola  igitur 
charitas,  quae  diligit  Deum  super  omnia, 
et  ut  est  summe  bonus  in  seipso,  summeque 
diligibilis  propter  se,  reliqua  omnia  ei  sub- 
jiciendo,  respicit  illum  per  modum  finis 
ultimi  supernaturalis  ,  et  totius  ordinis 
gratiae  ;  atque  adeo  gratia  sine  influxu  cha- 
ritatis  per  nullam  aliam  virtutem,  etiam  ex 
Theologicis,  poterit  operari. 

12.  Et  si  urgeas,  quia  omnis  actus  aRcpiica. 
creata  voluntate  procedens  respicit  neces- 
sario  aliquem  fmem  ultimum  formaliter 
sub  ratione  fmis  ultimi  (repugnat  enim 
voluntatem  operari,  et  non  in  ordine  ad 
hujusmodi  fmem)  :  sed  spes  per  suum  ac- 
tum,  etiamsi  operetur  sine  charitate,  non 
respicit  finem  ultimum  naturalem,  cum 
ipsasupernaturalissit :  ergo  debet  respicere 
fmem  ultimum  supernaturalem  in  ordine 
ad  quem  gratia  operetur. 

Respondetur,  non  sequi  ex  eo,  quod  om-Diruitm 
nis  actus  voluntatis  respiciat  aliquem  ulti- 
mum  finem,  et  actusspei  non  sistat  in  fme 
naturali,  quud  hujusmodi  actus  ex  eo  prae- 
cise,  quod  est  actus  spei,  atque  adeo  etiamsi 
fiat  sine  charitate,  respiciat  ut  ultimum 
finem  Deum  prout  est  formaliter  finis  ulti- 
mus  supernaturalis ;  alias  fidelis,  qui  exis- 
tens  in  peccato  mortali  eliceret  pr;edictum 
actum,  simul  per  illum  in  hujusmodi  fi- 
nem  converleretur,  et  maneret  aversus  ab 
eodem  per  peccatum  ;  quod  implicat.  Finis 
ergo  ultimus,  quem  respicit  actus  spei, 
consideratus  praocise  secundum  se,  et  ut 
praescindit  ab  imperio  charitatis,  non  est 
aliquis  finis  in  particulari,  sed  bonum  in 
communi  sperantis,  quod  abstrahit  a  natu- 
rali,  creato,  et  increato,  vel  ex  utroque- 
quasi  integratur,  ut  explicuimus  tracl.  8, 
disp.  4,  dub.  3.  In  quod  bonum  terminari 
potest  omnis  actus  humanus,  sive  naturalis 
sit,  sive  supernaturalis  ;  hunc  enim,  et  nul- 
lum  alium  finem  ullimum  actualiter  res- 
picinnt  necessariu  actus  voluntatis  creatae, 
ut  ab  influxu,  et  imperio  charitalis  praes- 
cindunt;  et  hunc  respiciunt  actus  spei, 
fidei,  (l  quicumque  alii  actus  supernatu- 


724 


DE  INFLUXU  CH/UUTATIS. 


rales,  quanclo  a  charitate  non  imperantur; 
non  autom  determinate  Deum,  prout  est 
summum  bonum  in  seipso,  et  summe  dili- 
gibilis  propter  se,  secundum  quam  rationem 
est  finis  ultimus  ordinis  supernaturalis,  et 
attingitur  per  gratiam,  et  charitatem.  Sed 
circa  ha3C  videantur  qua?  diximus  loco 
citato. 

§  III. 
Alia  objectio  proponitur,  et  diluitur. 

iTenia  13.  Denique  specialiter  pro  fide  objiciea, 
objcctio. qUOd  haec  virtus  independenter  a  charit  ite, 
et  prius  natura,  quam  illa,  intelligitar  di- 
manare  a  gratia  :  sed  ubi  primo  iutdli- 
gitur  aliqua  virtus  dimanare  a  gratia,  in- 
telligitur  ut  sufliciens  principium  prom»'- 
rendi  vitam  aeternam  :  ergo  id  habet  fidee 
independenter  a  charitate.  C  entia 

liquet,  et  etiam  minor;  nam  ubi  primo 
intelligitur  aliqua  virtus  dimanare  a  gra- 
tia,  intelligitar  uiformari  grah  i,  el  Dt  ha- 
bens  in  se  valorem,  et  dignitatem  ij 
gratiae ;  hoc  autem  sufllcit,  ut  sit  vitaj 
ajternne  meritoria.  Major  vero  suadetnr: 
tum  c\  hia  quaa  cernimua  in  potentiia 
animaj;  priaa  enim  < » r<  1  i n» *  natara  dima- 
nat  inteliecl  anima  ration  ili,  q 

voluntas;  dictam  esl  enim  supra,  quod  fi- 
des  habet  se  ad  gratiam,  aicat  intelle 
et  chant aa  per   modom  volontatia.  Tam 
etiam,  qaia  facta  collatione  int< 
rum  virtutuin.  actaa  fidei  abaolate,  el  aim- 
pliciter  eal  prior  actu  charit  iti-  •.  pri  la  enim 
est  absolute  et  simpliciter,  qaod  fidei 
ponatobjectutn  per  charitatem  diligendum, 
qaamquod  charitaa  illud  prosequatur,  com 
nihil  volitum  sit,    aiai   priu^   cognitum  : 
ergo  etiam  facl  i  collatione  inter  ipaaa  vir- 
tutea,  fidea  absoluteet  simpliciter  pi 
debot  charitatem  :  idem  namqae  ordo,  q  ii 
in  actibus  reperitur,  servatur  regulariter 
inter  habitua. 
rrima      A<1  hanc  objVctionem  posset  probabiliter 
reaponderi,  fidem,  et  charitatem  in  dima- 
nando  a  gratia  pr  ece  1'  re  bg  ini  i  sem,  i 
que  unamquamque  earum  priorem  el  pos- 
teriorem  altera  in  diverso  cau  erej 

quia  nec  charitas  dimanal  nisi  dependenter 
a  fide,  nec  lides  sine  dependentia  a  chari- 
t  ite.  Quae  mutua  dependentia  inter  illarum 
actusetiam  observatur  ;  nam  sicut  charitas 
nondiligit  saum  objectum,  nisi  proponatur 
illi  per  fidem,  sic  nec  fides  quae  emanat  a 


soluiio. 


gratia  illud  proponit,  nisi  applicati  per 
charitatem,  et  in  ordine  ad  ejus  finera  :  et 
ita  fides  remanet  prior  cbaritate  in  ge:. 
causae  formalis  extrinsecae,  seu  obj< 
et  charitas  prior  fide  in  genere  causai  efli- 
cientis,  et  finalis,  aut  etiam  formilis  in- 
trinsecae  mediat  ;  10  fit,  qood  in 

dine  ad  merendum  utraqu<  i  ab 

alterutra  imodo  num.  8  explicatoj  depen- 
deat.  Quod  si  intellectus  in  sua  emanatione 
non  sic  dependeat  a  voluntate,  sed  ema- 
nat  omnino  prius,  i  tiam  in 

-t  omnino  prior,  quam  illa; 
prius  enim  intellectus  operatur  necessario. 
quam  libere .  et  i:i  operal 
non  itate  :   fidea   aut 

semp»*r  agit  Ub<  I    pe- 

rari  <-t   nbi 

cum  grati  i,  a  cfa  irit  ite ;  atq 
natione  ab  illa  ab  b 
1  1.  Se  1   re« 

mol  tn  i 

i  duplici  lum 

intiam,  seu  es- 

I 

formal  lio- 

iter 

iam 
in  justo  formal  ir.  et  rivit,  - 

tor  trinam  I 

;n  - 

sampta,  ne  i 

tio 

formata  ;  ut  .  non  di 

nisi  I 
ea  | 
nam 

pium  pr  .  li  vitan 

deral  nci- 

piatar  a  grati  i  dim  m  ir 
Rali  i,    .'.  •• 

lil  charitatem, 
tius  sequitur  Tum  q 

irn  habet  ante 
secondum  quod  attii  im  sub  i 

veri,  proponitque  illum  tan  am 

aummoamoi  lili- 

gibi!  solum  p 

tiam  el  Bubstantiam  fidei ;  nam  qa 


DISP.  IV,  DUB.  I. 


725 


alio  modo  Dcum  proponat,  scilicet  incli- 
nando  practice,  et  movendo  eilicaciter  ad 
ejus  dilectionem,  vel  per  actum  ordinatum 
in  illum,  sicut  in  finem  ultimum  superna- 
turalem,  certum  debet  esse  non  convenire 
fidei  ante  charitatem,  sed  per  dependentiam 
et  participationem  ab  ipsa,  cui  id  convenit 
quasi  per  essentiam.  Quod  autem  fides  sit 
viva,  quod  sit  formata,  elc.  non  ad  primum 
illud,  quod  etiam  in  fide  mortua  reperitur, 
sed  ad  hoc  secundum  spectat ;  non  ergo  se- 
cundum  hoc  debet  antecedere  charitatem. 
Tum  etiam,  quia  fidem  esse  vivam,  et  esse 
formatam,  supra  fidem  secundum  se  addit 
ordinem,  et  respectum  transcendentalem  ad 
Deum  tanquam  ad  fmem  ultimum  super- 
naturalem.  Unde  proprius  actus  fidei  sic 
sumptae  ponitur  a  D.  Thom.  2,  2,  qusest.  2, 
art.  2,  non  credere  Deo  praecise,  vel  Deum; 
sed  credere  in  Deum,  explicando  per  ly  in, 
praedictum  ordinem.  Hic  autem  ordo  debet 
esse  participatus  a  charitate,  quae  quasi  per 
essentiam  habet  respicere  praedictum  finem. 
Unde  necessario  debet  dependere  ab  illa, 
et  eam  praesupponere  :  sicut  illud  quod  est 
tale  per  participationem,  praesupponit  id, 
quod  est  per  essentiam  tale,  et  ab  illo  de- 
pendet.  Xon  igitur  secundum  hanc  rationem 
potest  fides  praecedere  charitatem,  sed  e 
contrario. 
Eepiica.  15.  Sed  dices  :  in  quocumque  priori  fides 
intelligitur  dimanare  a  gratia,  intelligitur 
participare  vitam,  et  dignitatem  ipsius  gra- 
tiae  :  ergo  intelligitur  viva,  et  formata, 
atque  adeo  ut  sufFiciens  principium  meriti, 
nulla  est  distinctio  fidei  secundum  se,  et  ut 
formae,  cui  innititur  tradita  solutio. 

Et  confirmatur,  quia  intellectus  ubi 
primo  intelligitur  dimanare  ab  anima, 
intelligitur  informari  ab  illa,  et  vivere 
vita  ipsius  animae;  sicque  vivus,  et  forma- 
tus,  et  non  pr;ecise  sumptus  secundum  se, 
intelligitur  praecedere  voluntatem  :  ergo 
idem  dicendam  est  de  fide,  quae  se  habet 
adgratiam  per  modum  intellectus  respectu 
charitatis,  quae  comparatur  ad  illam  tan- 
quam  voluntas. 
q.  Si  respondeas,  fidem  sumplamsocundum 
S1°-  se,  non  dimanare  a  gratia,  sed  fieri  per 
actionem  di  itinctam,  et  bacratione  qaam- 
intelligatar  viva,  formata,  et  meritoria, 
ubi  primo  intelligitar  diman.nc  a  gratia; 
non  tamen  sic  intelligi,  ubi  sumpta  secun- 
dum  se  praxi  e  concipitnr  praecedere  cha- 
ritaU-m.- 

Qtra  hoc  eflt,  quia  licet   lioc  sil  verum 


de  fide,  quae  tempore  praecedit  infusionem  instan- 
gratiae,  non  tamen  de  illa,  quae  infunditur  tia* 
in  ipsa  justificatione  una  cum  gratia.  Tum 
quia  haec  fides,  adhuc  secundum  se  sumpta, 
est  proprietas  gratiae  :  ergo  dimanat  a  gra- 
tia,  sicut  omnes  proprietates  dimanant  a 
propria  natura.  Tum  etiam,  quia  qui  dat 
formam,  per  eandem  actionem  dat  conse- 
quentia  ad  formam  :  fides  autem  si  non 
praecedat  tempore,  consequitur  ad  gratiam, 
et  illi  debetur  :  ergo  qui  producit  gratiam, 
debet  per  eandem  actionem  comproducere 
fidem ;  quo  est  fidem  dimanare  a  gratia. 
Tum  denique,  quia  natura  intellectualis, 
qualis  est  gratia,  necessario  est  radix  ali- 
cujus  intellectus,  seu  alicujus  habitus  co- 
gnoscitivi,  qui  habeat  se  ad  illam  per  mo- 
dum  intellectus;  et  ab  ea  dimanet  :  hic  vero 
habitus  respectu  gratiae  non  potest  esse 
alius,  nisi  fides  :  ergo.  etc. 

16.  Respondetur  ad  hanc  replicam  admit-Diiuitur. 
tendo  fidem  quae  infunditur  una  cum  gra-  rep  ica' 
tia,  tam  secundum  se,  quam  ut  vivam, 
dimanare  a  gratia,  ut  probationes  istae  recte 
concludunt.  Aliter  tamen,  et  aliter  hoc 
convenit  fidei ;  nam  fides,  ut  viva  redupli- 
cative,  dimanat  a  gratia  omnino  per  se ; 
ut  sic  enim  est  proprietas  gratiae  proprie 
dicta,  et  per  se  postulat  infundi  cum  ipsa. 
Eadem  vero  fides  secundum  se  sumpta  so- 
lum  quasi  per  accidens  dimanat  a  gratia ; 
non  enim  fides  secundum  se  postulat  in- 
fundi  determinate  cum  gratia,  sed  potest, 
et  saepe  infunditur  ante  illam  :  unde  fides 
sic  sumpta  non  est  proprietas  gratiae  pro- 
prie  dicta,  sed  magis  est  sicut  accidens 
commune,  quod  convenit  tam  habentibus, 
quam  non  habentibus  gratiam.  Ex  quo  fit, 
quod  non  inquocumque  priori  intelligitur 
fides  dimanare  a  gratia,  debeat  intelligi  ut 
formata,  et  viva ;  sed  in  illo  dumtaxat,  in 
quo  intelligitur  dimanare  ab  illa  omnino 
per  se;  tunc  enim  solummodo  intelligitur 
dimanare  tanquam  proprietas  ,  de  cujus 
ratione  est  informari  forma,  a  qua  dima- 
nat.  Et  quia  prius  natura  quam  concipia- 
mus  fidem  dimanare  hoc  modo  a  gratia, 
inteliigimus  eam  dimanare  quasi  per  acci- 
dens,  seu  per  modum  accidentis  communis 
(prias  enim  intelligitur  dimanare  fides  se- 
candam  ea,  quae  sunt  sibi  propria,  atque 
adeo  fides  sumpta  secundum  se,  quam  se- 
cundum  ea,  quae  accidenlaliler  illi  conve- 
niunt,  cujusmodi  est,  quod  sit  viva,  et  quod 
sif  proprielas  gratiae),  idcirco  nostra  dis- 
tinctio  intcr  fidem  secundum  se,  et  fidem 


726 


DE  INFLUXU  CIIAIUTA'; 


da. 


Qtvivam,  debet  admitti  etiam  in  fide,  qua) 
infunditur  cum  gratia.  In  forma  ergo  dis- 
tinguendum  ost  antecedens  hujus  replicac; 
et  concesso  de  illo  priori  in  quo  fides  intel- 
ligilur  per  se  dimanare  a  gratia,  et  ut  pro- 
prietas  illius  proprie  dicta,  negari  debetafe 
alio  priori  antecedenti,  in  quo  intolligitur 
dimanare  quasi  per  accidens,  seu  magis  ut 
accidens  commune.  Et  eodem  modo  distin- 
guendum  est  primum  consequens,  et  ne- 
ganda  est  absolute  secunda  consequentia. 
Adde  proprietates  tunc  solum  intel 
informari  a  propria  forma,  quando  intelli- 
guntur  dimanare  ab  illa,  tanquam  a  na- 
tura  :  fides  autem  in  illo  priori,  in  quo 
secundum  se  dimanat,  non  intelligitur  di- 
manare  a  gratia,  tanquam  a  ^aatura;  sed 
magis  gratia  tunc  se  habefl  per  modum 
auxilii,  de  cujus  ratione  non  est  infurmare, 
et  vivificare  suum  elfectum.  Unde  ob  hanc 
etiam  rationem  fides  in  pra>dicto  priori 
non  intelligiturdimanare  formata,  et  viva. 
Beplica  17.  Solutio  vero  inter  replicandum  adhi- 
soiutio  bita,  solum  ex  parte,  et  jui  im  dis- 

miiten-  linctionem  debet  admitti. »  'uiitra  illain  1 1 
sic  intellectam,  et  explicatam  nulla  impro- 
Latio  urget.  Non  prima,  quia  fidessecun- 
dum  se  non  est  proprietas  gratia  proprie 
dicta,  ai  ex  dictis  constat.  Nec  seconda; 
nam  etiam  plura  acci  lenti  i  commaniaaunt 
debita  natars,  el  conseqauntar  illam  in 
instanti  generationis,  ut  patet  de  quanti- 
tate,  colore,  et  aliia  respectu  natora  hu- 

marnc  ;  qu;o  tamon  quia  DOD  omnino  pei  se 
(id  est  perseitate  so  tenente  tam  ex  jnrte 
eorum,  quam  o\  parte  ipaina  naturae)  illi 
debentur,  non  omnino  peraeah  illadima- 
nant,  noc  sunt  illius   propi  proprje 

dicta.  Et  ita  est  de  fide  consi  lerata  secun- 
duin  substantiam  respectu  gratiae;  non 
enim  fides  sic  Bumpta  c  gra- 

tiam  omnino  per  se  ( hoc  esl  perseital 
tenente  ex  parte  utriusque),  quia  quamvis 
fides  dobita  grati.o.  6  lei  tamen  secundum 
se  non  debetur,  ut  cum  gratia  infundatnr, 
sed  potost  infundi  otiam  sine  gratia  :  ande 
non  omnino  pei  so  fides  secundum  so  ac- 
copta  dimanat  a  gratia. 

Ad  tortiam  dicas,  habitum  COgnosciti- 
vum,  qui  debetur  omnino  per  se  gratiae,  et 
cujus  illa  est  radix  per  modum  natura?.  • 
lumon  gloria?,  quod  per  se  dimanabit  a 
gratia,  ubi  illa  fuorit  in  sua  perfectione,  et 
consummatione;  interim  tamon  quandiu 
gratia  habet  modum  essondi  imperfectum, 
loco  luminis,  et  quasi  per  accidons  substi- 


tuitur  fides,  qua?  cum   venorit  quod  per 
et  perfectum  icaabitur;  ouia  qn 

per  accidens,  et  ex  p 

A  1  confirmationem  hujus  replics  paf 
ex    dictis;   nam  intelloctus  secundum  s< 
sumptus  potost  dici  proprietsn  mima»  pro-     ni. 
priedicta,  el  on  i  oqdam 

a  nitur.i  dimanat;  in  prima   - 

emanati  et  rivos,  et  fori 

ce  l(  i   .  ratio  ( .' 

ce  lit  in  f;  le.    A  I 

babilem  sententiam  (q  t.  /n  •  •  «cpi 

lib.deanima,di*p.nta  num.  1 1  .acute  t . 

m  in  inU 
:  r  ratio 

tentia  a  rataone  proprietatis ;  et  secundum 
illam  priorem 

toi    •    •. 

!am 
suam  speci  ilem  rat,  .  iu 

quantum   pi  ab 

Hla  j  ".    I  'n  !••  si  ;s   hu- 

manum 

ot    ut    |  iva? 

dumtaxat  intelligitar  dii  •  ab  anio 

imofi  illum  ] 
emanationifl   vivere   vita    j»r<q)ria 
animae.  Multo  igitur  m 
locum  i:. 

I  viva,  n  rie- 

Ut  dict;.: 


IV. 

l^.  Oppi  sil  im  sententiam  tuentur  V  i  -  ^•o»»' 
i/i,  //in/).   u', .  et  rff»Tt 
rhomisti  reolum,  i 

::i    :   immor  ra?- 

dict:  atum  di 

bona  moraliter,  qnaa  fianl  in 

grati  meritori 

gant,  qu  m  virtualis 

tio  charitati  ratur,  quin  pot 

eam  ad  id  <  re  [uirunt,  ut 

preo'.  ino  vid»  i  nobis 

num.   5  citatis;  el  di   S 
citatur  a  Yasq.  ut  COHStabil  isdem  '• 

Soti  wrbis,  qui  .   num. 

mus.  Eandem  eententiam    t 
lib.  \2,  cop.  9ei  10,  I 

1,  tium.  I95tet  nonnulli  alii  Junioros  extra 
Scholam  D,  Thom.  Dissidiam   tamen 
inter  prayiiotos  Authoros;  quoniam  V 

nullam 


M  . '.( * 


DISP.  IV,  DUB.  II. 


727 


nullam  relationem  supernaturalem  aliquo 

modo  actualem  putat  requiri  ad  meritum, 

sed  ait  sufficere  bonitatem  moralem  cujus- 

cumque  actus,  etiamsi  sit  mere  naturalis 

una   cum    relatione  charitatis    habituali, 

quam  habet  semper  quilibet   existens  in 

gratia.  Suarez  vero,  et  Montesin.  superna- 

turalem  relationem  formalem,  aut  virtua- 

lem  requirunt ;  dicunt  tamen  hanc  relatio- 

nem  non  necessario  debere  esse  charitatis, 

sed    sufficere    cujuscumque    alterius  vir- 

tutis  per  se  infusae;et  idcirco  actus  mere 

naturales,  nisi  ab  aliqua  ex  his  virtutibus 

imperentur ,    non    esse  meritorios,  bene 

tamen  sine  eo,  quod  imperentur  a  chari- 

tate. 

imum      Probatur  primo  haec  sententia  aliquibus 

r§u"    Scripturae  testimoniis,  in  quibus  non  solum 
utum.      .*,.„..         i      . 

actibus  chantatis,  sed  etiam  aharum  vir- 

tutum  vita  aeterna   tanquam  merces  pro- 

[gh.  mittur,  ut  est  illud  Matth.  25  :  «  Venite 

«  benedicti  Patris  mei,  percipite  regnum, 

«  etc.  esurivi,  enim,  et  dedistis  mihi  man- 

«  ducare  :  sitivi,  et  dedistis  mihi  bibere  : 

arri3.  «  hospes  eram,  et  collegistis  me,  etc.  Marci 

cap.  3   :   Quicumque    fecerit  voluntatem 

«  Patris  mei,  ipse  meus  frater  est,   etc.  » 

Constat  autem,  quod  Dei  voluntatem  facit, 

non  solum  qui  facit  actus  ex  charitate,  sed 

etiam  qui  facit   actus  aliarum  virtutum  : 

ergo  per  illos  fit  frater  Christi,  atque  adeo 

cohaeres  cum  eo  vitae  aeternae.   Et  cap.  9, 

dicitur  :  Si  quis  dederit  vobis  calicem  aqux 

frigidx  in  nomine  meo,  nonperdet  mercedem 

orinth.  suam>  etc-  Paulus  etiam  1,  adCorinth.  15  : 

15-     Abundate  (inquit)  in  omni  opere  bono,  scien- 

tes  quod  labor  vester  non  est  inanis  in  Do- 

Yident  m^n0-    Quo   testimonio    utitur    Concilium 

Trident.  sess.  6,   cap.    1G,  ad  exhortandos 

fideles,  ut  in  omnigcnere  bonorum  operum 

se exerceant,  promittens  illis  heatitudinem, 

tanquam    mercedem    pro    praedictis   ope- 

ribus  a  Deo  fideliter  reddendam.  Et  postea 

subdit  :    «  Nihil  ipsis  justificatis  amplius 

oc  deesse  credendum  est,  quominus  plene 

"  illis  quidem  operibus,  quae  in  Deo  sunt 

"  f;tcta,   divinac   legi    pro  hujus  vitae  statu 

«  satisfecisse,   et  vitam  aeternam   prome- 

,.-.-<•  e< nseantur.  »  Cum  igilur  in  omni- 

liis  testimoniis,   in  quibus  agitur  de 

merito  vitrc  aeternaB,  nulla  mentio  fiat  cha- 

ritatis,  dicendom  erit,  ejus  imperium,  aut 

itionem   nequaquam  necessaria  esse  ad 

praedictam  merilum. 

Et  oonfirmatar  ex  Patribas;  nam  ita 
docere  tridetar  D.  August.  tract.  51,  in  Joan. 


Bernard.  lib.  dc  gratia  et  libero  arbitrio,  d.  Aug. 
dicens  opera,  quibus  bealitudinem  mere-0,  Bern' 
mur,  esse  jejunia,  vigilias,  continentiam, 
etc.  Et  D.  Thom.  in  2,   dist.  2G,  quxst.  1,  D.Tlio. 
art.  6. 

19.  Ad  omnia  haec,  et  alia,  quae  Adver-  Respon- 
sarii   nobis  objicere  possunt ,   Scripturae,    S10' 
Conciliorum,  et  Patrum  testimonia,  una, 
et  facilis  est  solutio  ;  concedimus   namque 
actus  omnium  virtutum  in  habente  gratiam 
esse  vitae  aeternae  meritorios  ;  id  quidem,  et 
nihil  aliud,  hujusmodi  testimoniaprobant : 
sed  negamus,   quod  illis  conveniat  inde- 
pendenter  ab  imperio  charitatis,  et  absque 
ord-inatione  in  ejus  finem  ;  quin  potius  ex 
testimoniis  adductis  oppositum  non  obs- 
cure  deducitur.  Tum  quia  ut  in  plurimum 
apponitur  in  eis  aliquod  verbum  denotans 
actus  illos,  ut  sint  meritorii,  fieri  debere  ex 
charitate,  et  amore  Dei,   ut  cum   dicitur, 
In  nomine  meo,  quod  idem  est  ac  propter 
me  ;  minimis  meis  fecislis,  id  est  mihi,  sicut 
ipsemet  Salvator  exposuit,  seu  illis,  quate- 
nus  mei  sunt,  atque  adeo  propter  me.  Tum 
etiam,  quia  cuncta  haec  testimonia  ab  om- 
nibus  Catholicis  intelligenda  sunt  de  bonis 
operibus,    secundum   quod    procedunt  ex 
gratia,  ut  patet  ex  illis,  quae  disput.  prxced. 
num.    1,   adduximus ;    et  ideo  Concilium 
Trident.  in  testimonio  nuper  relato  oppo- 
suit  illa  verba,  operibus  illis,  qux  in  Deo 
sunt  facta  :  in  Deo  enim  fit,  quod  fit  in 
gratia,  et  amicitia  Dei ;  non  quidem  mate- 
rialiter,  ita  ut  gratia,  et  Dei  amicitia  con- 
comitanter  solum  se  habeant  ad  id,  quod 
fit  (alias  peccatum  veniale,  quod  committi- 
tur  ab  homine  justo,  in  Deo  fieri  dicere- 
tur  ) ;  sed  formaliter,   ita  ut  quod  sic  fieri 
dicitur,  a  gratia  ipsa,  et  amicitia  Dei  pro- 
cedat,  haecque  in  illud  influat.  Cum  ergo 
gratia  in  nullum  opus  valeat  influere,  nisi 
per  charitatem,  ut  in  ratione  nostra  osten- 
sum  est,  fit  inde,  praodicta  testimonia  intel- 
ligenda  esse  de  bonis  justorum  operibus, 
secundum  quod   procedunt  etiam  a  chari- 
tate  :  et  quod  dum  ab  operibus  meritoriis 
non  excluditur  influxus  gratiae,  et  ejus  ne- 
cessitas  (quae  nunquam  excluduntur)  nequa- 
quam  excludi  censeatur  necessitas,  et  in- 
fluxus  charitatis. 

20.  Secundo  probatur  eadem  sententia  :  secun- 
quoniam  ut  actus  aliquis  sit  vitao  aeternaD^^Jf" 
meritorius,  satis  est,  quod  procedat  a  sub-    lum. 
jecto  grato,  et  habeat  proportionem  cum 
vita  aeterna  :  sed  totum  hoc  habent  actus 
virtutum  infusarum  independenter  a  cha- 


728 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


Confir- 

ui.iii' 
prima 


Secunda 


Kespon- 
sio  ad 

argu- 
mentum 


Ad  con- 
lirnia- 
liones. 


ritate  :  ergo,  etc.  Major  videtur  certa,  et 
etiam  minor  quoad  priorem  partem;  nam 
subjectum  non  fit  gratum  per  charitatem, 
sed  per  gratiam.  Quoad  posteriorem  vero 
suadetur,  quia  actus  virtutum  infusarum 
secundum  se  sunt  actus  supernaturales  ; 
actus  autem  supernaturales  sufticientem 
proportionom  habentcum  vita  ac-terna,  qnaa 
estfinis  ultimus  hujus  ordinis  :  ergo,  etc. 

Confirmatur  :  nam  si  aliud  aliquid  esset 
necessarium  ad  meritum,  maxime  relatio 
ad  finem  supernaturalem  :  sed  hanc  habent 
actus  virtutum  infusarum  independenter  a 
charitate  :  ergo  independenter  ab  illa  ha- 
hent  esse  meritorii.  Probatur  minor,  quia 
hujusmodi  actus  secundum  se,  ot  indepen- 
denter  a  charitate  habent  aliquem  ultimum 
finem,  quem  actu  respiciunt  ;  non  natura- 
lem,  cum  ipsi  supernaturales  sint  ;  ergo 
supernaturalem. 

Confirmatur  secundo,  quia  actusspei  im- 
mediate  per  seipsos  attingunt  ultiinuin  fi- 
nem  supernaturalem  :  ergo  non  indij 
influxu  cliant.it is  ad  hoc,  ut  ordinentur  in 
hujusmodi  finem. 

Respondetur  ad    argumcntuin   n 
minorem  :  tum  qnia  ad   rationem  meriti 
non  est  satis,  si  actus  prooedat  a  subji 
alias  grato,  alioqui  actaa  indiflerena  homi- 
nis  justi  (si  daretur)  esset  meritorio       •  I 
debet  pn  ab  illo  qoa  ratione  gratum 

est,  nempe  ut  operante  pergratiam  :  grati  i 
autem  non  operatar  sine  ch.irit.itt',  atjam 
ostendimos.  Tum  etiam,  qnia  ei  [uod 

actus  aliquia  sit  supernaturalis,  non  1 
sufficientem  proportionem,  nt  sit  condignus 
vita  aBterna,  nisi  gratia  in  illum  inlluat, 
ipsique  hujusmodi  condignitatem  commu- 
nicet  (ut  ostensum  est  disp.  prsced.  dub.  1), 
quam  tamen  gratia  communicare  nequit, 
nisi  operando  per  charitatem. 

Ad  primam  confirmationem  respondetur, 
nullum  actum  csterarum  virtutum  respi- 
cere  finem  ultimum  Bupernaturalem  sub 
ratione  talis,  nisi  ratione  charitatis,  qua 
habet  pro  objecto  hujusmodi  finem  ;  sicut 
nullus  actus  virtutum  acquisitarum  respicit 
fmem  altimum  connaturalem  naturae  ra- 
tionalis,  nisi  ratione  voluntatis,  cujus 
proprium  objectum  est  hujusmodifinis.Qua- 
propter  quoties  actus  supernaturales  inde- 
pendenter  charitate  eliciuntur,  ultimufl 
runi  fmis  non  est  Deus  ipsesub  ratione  tinis 
supernaturalis.sed  proprium  opcrantis  bo- 
num  secundum  quod  abstrahit  a  naturali, 
et  supernaturali,  et  ex  utroque  veluti  inte- 


gratur,  ut  num.  12  diximus  :  ubi  etian. 
plicuimus,    qua    ratione    spes    in. 
attingat  Deum   prout  in  seipso  non  tamen 
sub  ratione  finis  ultimi   formaliter  :  per 
quod  patet  ad  secundam  conflrmationem. 

21.  Tertio   arguit   Vasq.  quia  vt-1   actus 
cacterarum  virtutum habenl  ium 

meritum  beatitndinis  distinctum  a  merito 
charitatis  :    v.l    totum  meritum   char 
soli   correspondet  ?  Si    primum,   ad   quid 
ergo  necessarius  c^t  mtluxus  charitatii  - 
secundum  :  ergo  solus  acL. 
meritorius  vit<e  seterna},  actus  vero  ca il 
rum  virtutum  materialiter omnino ad  idse 
habobunt;  et  ita  nun  erit  magis  mcritorium 
re  hujusmodi  actus  simul  cum  actu 
charitatis,  quai  ,         e  ipsum 

actum  eharitatis  ;qo    Inequit  admitti. 

Tandem  arguitur:  m  in  habente 

tiam  omi 

:.nis 

imperatur  a    charitate,   ueque    tctu    re- 
fcrtur  in  ejus  finem,  ut  e  ipaa 

testatur :    ergo  hujusmodi  imperium,  vel 
relatio  ritum. 

II  ec  duo   ,  Dta  tangunt 

graviores  hujn  difficultates,  in 

quarum  idabunt  dubia,  qu?p 

subsequuntur. 

DUBIUM  II. 

Utrum  actibus  imperatt 
j    .  '  r   listirn  tum  n*eritum  ■ 

meriti  r  ir- 

tutes)  ad  charitatem  per  se  primo  pertin 

tlias  vero  non  nisisecundum  rum 

nctus  a  charitate  imperantur.  Vi 

i  in  hu  actibus  sic  im- 

itia  sit  meritum  aliqc  intrin- 

hant.it.  bus, 

tanquam  ab  in  t.  nihi- 

lominus  sit  distinctnm  a  merito,  quod  in- 
trin  in  ipsis  actibus  charitatis.  Im- 

:t    quia  [\ .  a  cbaritatis 

intensum,  el  meritorium,  ut  tum 

humilitatis  :i  :    qua?ritur  an 

in  utroiiiu'  illo  actu  tantum  sit  unum  i: 
tum  ut  duo,  an  vero  in  unoqnoque  sit  intrin- 

Buum  meritum.  non  determin 
in  hoc  habeant  arithmeticam  c< 
dentiam,  sed  solum  utrum  act .  -atus 

habeat  meritum  distinctum,  et  soj 
aliquid  mento   actus   imperantis.  ut  bene 

observaruut 


;.  •  .-.an 


mom. 


DISP.  IV  DUB.  II, 


72:.) 


observarunt  Arauxo  2,  2,  quxst.  24,  arl.  6, 
dub.  3,  conclus.  2,  et  Joannes  a  S.  Thom. 
ibi,  disput.  15,  art.  3,  §  An  uero  ista  diu- 
turnitas.  Et  est  sermo  de  merito  respectu 
praemii  essentialis,  scilicet  vitae  aeternae; 
nam  respectu  alicujus  accidentalis  nullus 
est  qui  de  hoc  dubitet,  sed  omnes  ut  certam 
supponunt  partem  aiTirmativam. 

§  I. 

Juxta  mentem  Angelici  Doctoris  dubium 
deciditur. 

n.  22.  Dicendum  ergoest,in  actibus  impera- 
io.  tis  a  charitate  reperiri  distinctum  meritum 
ab  eo,  quod  est  in  ipsis  actibus  charitatis. 
rez.  Assertio  haec.  quam  tuentur  Suarez  cap.  11, 
ltes' Montesin.  disp.  36,  quxst.  1,  et  alii,  satis 
colligitur  ex  illis  Scripturae,  et  Patrum  tes- 
timoniis,  quae  dub.  prxced.  num.  18,  retu- 
limus,  estque  proculdubio  mens  Angelici 
Doctoris  locis  supra  citatis,  ex  quibus  potest 
•o.  sequens  ratio  formari.  Quoniam  ad  meri- 
tum  vitae  aeternae  satis  est  (suppositis  aliis 
conditionibus  disp.  1  explicatis,  de  quibus 
modo  non  dubitatur),  bonitas  moralis  in 
actu  cum  relatione  saltem  virtuali  ad  fmem 
charitatis  :  ergo  ibi  erit  distinctum  meri- 
tum,  ubi  fuerit  distincta  bonitas  moralis, 
et  distincta  relatio  :  atqui  in  actibus  impe- 
ratis  acharitate  est  propriabonitas  moralis 
distincta  abonitateactus  charitatis,  distinc- 
taque  relatio  ad  ejus  finem  :  ergo  inest  eis 
meritum  distinctum  ab  eo,  quod  est  in  acti- 
bus  charitatis.  Haec  secunda  consequentia 
probatione  noneget :  et  antecedens  habetur 
ex  dictis  dub.  prxced.  Prima  vero  conse- 
quentia  est  satis  nota :  tum  quia  bonitas 
humani  actus,  et  ordinatio  ejus  ad  finem 
charitatis,  sunt  proximae  rationes,  quae 
constituunt  meritum;  illa  ut  materia  me- 
riti,  h<ec  ut  forma,  ut  magis  explicabitur 
dubio  sequenti  :  multiplicatis  autem  ratio- 
nibosmateriali,  et  formali  alicujuseflectus, 
dod  potest  non  effectus  ipse  inultiplicari. 
•  etiam,  quia  in  Jii-  quae  sunt  perse, 
ita  se  habet  magti  ad  magis,  seu  /'//'•  <i>\  tale, 
it  ie  babet  simpliciter  </</  simpliciter  : 
et  relatio  prsdictas  per  se 
constitunnt  meritum,  bonitas,  et  relatio 
distincts  constituuut  perse  meritum  dis- 
tinctum. 

Minor  autem  subsumpta  quoad  moralem 
bonitatem  f<  reabomnibusadmittitur;  iml- 
ftnim  (uno,   vel  ftlterb  eicepto)  dubitat, 
Soirnant.  Curs.  theolog,  tom.  X. 


quod  inactu  humilitatis  v.  g.  quando  acha- 
ritateimperatur,  practer  bonitatem  charita- 
tis,  sit  sua  propria,  et  intrinseca  bonitas, 
nempe  bonitas  humilitatis,  quno  numerice, 
et  specifice  distinguitur  a  bonitate  actus 
charitatis.  Quoad  relationem  vero  in  finem 
charitatis  probatur  :  tum  quia  relatio,  qua 
actus  charitatis  refertur  in  suum  finem, 
semper  est  relatio  formalis  ;  est  enim  ip- 
samet  essentia  talis  actus,  qui  est  formalis, 
et  expressus  amor  illius  fmis  :  relatio  vero, 
qua  actus  humilitatis  a  charitate  imperatus 
refertur  in  praedictum  finem,  saepe  est  so- 
lum  virtualis,  et  est  quaedam  modalis  par- 
ticipatio  amoris  ejus  formalis  :  id  autem, 
quod  est  formaliter,  et  per  essentiam  tale, 
necessario  distinguitur  ab  eo,  quod  est  tale 
virtualiter  solum,  et  participative.  Tum 
etiam,  quia  eadem  numero  relatio  nequit 
esse  in  duobus  actibus  distinctis,  et  in  utro- 
que  intrinsece,  sicut  neque  idem  numero 
accidens  potest  esse  in  duplici  subjecto  dis- 
tincto  :  constat  autem,  quod  relatio  actus 
charitatis  intrinsece  est  in  ipso,  non  enim 
distinguitur  a  propria  ejus  essentia,  ut  mo- 
do  dicebamus  :  et  similiter  relatio,  qua 
refertur  actus  humilitatis,  afficit  illum  in- 
trinsece;  licet  enimfmischaritatis  respectu 
actuum  aliarum  virtutum  sit  finis  operan- 
tis,  et  extrinsecus ;  ordo  tamen  ad  istum 
finem,  quoties  praedicti  actus  a  charitate 
imperantur,  est  ordo  intrinsecus,  et  intrin- 
sece  inest  actibus  ordinatis,  ut  docuit  ex- 
presse  D.  Thom.  supra,  q.  18,  art.  4,  in  so-n.  Tho. 
lutione  ad  2,  ibi  :  Dicendum,  quod  quamvis 
finis  sit  causa  extrinseca,  iamen  debita  pro- 
portio  ad  finem,  et  relatio  in  ipsum  inhxret 
actioni.  De  quo  ex  professo  agendum  nobis 
est  in  Tractatu  de  Charitate. 

23.  Confirmatur,  et  explicatur  animad-  Conflr- 
vertendo  id,  quod  dubio  5,  et  latius  Ioco  mal10, 
citato  declarabimus,  quod  scilicet  dum  cha- 
ritas  imperat,  seu  ordinat  ad  suum  fmem 
actus  caeterarum  virtutum,  prius  saltem 
natura  imprimit  ipsis  virtutibus  modum 
({uendam,  qui  est  participalio  ipsius  chari- 
tatis,  ratione  cujui  virtutes  jjraodictae  in- 
trinsece  perficiuntur,  et  formantur,  elevan- 
turque  ad  hoc,  ut  cum  postea  operentur, 
eliciant  actus  formatos,  hoc  est  relatos,  et 
ordinatos  in  finem  charitatis.  Kt  ita  cum 
humilitas  v.  g.  ex  imperio  charitatis  efficit 
aliquem  actum,  tam  actus  ipse  secundum 
suam  essentiam,  quam  relatio,  etordinatio 
in  finein  charitatis  elicitive,  et  immediate, 
solum  producitur  ab  humilitaie  ;  ila  lamen 

47 


' 


'30 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


Atia 

con- 

Brmalio. 


quod  humilitas  considerata  praccise  secun- 
dum  se,  et  per  modum  causa}  principalis, 
attingit  actum  illum  consideratum  etiam 
secundum  se,  seu  secundum  id  pra> 
quod  habeat  intra  lineam  humilitatis  ; 
cundum  id  vero,  quod  humilitas  accipit  a 
charitate,  atque  adeo  per  modum  virtutis 
instrumentaria»  illius,  attingit  pracdictum 
actum  ut  relatum  et  ordinal  jm  in  finem 
charitatis,  efficitque  relationem  illam,  et 
ordinationem  ex  imperio,  et  in  virtate  ip- 
sius  charitatis. 

Ex  quo  sicconfirmatur  nostra  ratio;iiam 
relatio,  qua;  elicitive,  et  immediate  fil  a 
sola  cliaritate,  necessario  es1  distincta  ab 
ea,  quae  elicitive,  el  immed  >lum  ah 

humilitate,  ut  ex  ipsis  terminis  notnm 
sed  relatio  qaa  actaa  charit  itie  ad  Boom  G 
nem  refertur,  fil  elicitive,  el  imme  li 
sola  charitate ;  illa  vero  qua  actos  v.  g.  hu- 
militatis  refertor  td  eondem  finem, 
diate,  et  elicitive  solnm  fit  ab  hnmilil 
ergo  hujasmodi  relationes  distinganninr. 
Major,etconsequentiaconstant.  Minor  rero 
quoad  priorem  partem  de  relatione  b 
charitatis  facile  suadetur:  qaoniam  hujus- 
mo  li   relatio  oon  distingnitnr  ab 
actu  charitatis,  .-  l  est (ot naper  diceban 
ipa  i  ejus  essentia,  qnaa  in  ordine,  et  i 
pectu  transcendentali  ad  auum   finem  «-t 
objectam  sita  esl :  certnm  antem  est,  chari- 
tatia  actum  immediate,  e1  elicitive 
chariiate  procedere.  Q  10   I  posteriorem 
ro  de  relatione  actua  hamilitatis  (praster- 
quam   qaod    habetur  c\   animadveraione 
facta)  probatur,  qaia  actua  humilitatia  nt 
relatus  formaliter  in  finem  charitatis,  at- 
queadeo  el  ipsa  relatio,  kantom  eal  i  cha- 
ritate  imperative;  esl  enim  ab  ea  media 
illa  motione,  ei  inflnzn,  qnem  imprimil 
humilitati  :    ergo  elicitive,  el  immediate 
praedicta  relatio  Bolnm  fil  ab  homilitate. 
Prasterea  hamilitaa  agena  in  virtute  cbari- 
taits,  et  ei  motione  ipsins,  aliquid attingit 
in  proprio  actu,  qnod  agena  in  virtute  ; 
pria  oon  possel  attingere  :  sed  hoc  non  po- 
test  esse  aliud,  quam  ordinatio,  el  relatio 
in  finem  charitatis:  ergo  hnjnsmodi  relatio 
lit  elicitive  ab  humilitate. 

Confirmatnr  secundo,  e1  expiicatar 
hac  :  nam  cum  duoeffectna  ab  eadem  canaa 
secnnda  procedont,  alter  immediate,  alter 
vero  non  oisi  medio  aliquo  instrumento, 
sive  virtate  instrumentali,  dnoiati  effectus 
necessario  debent  distingui :  ergo  cnm  actna 
charitatis,  el  ejna  relatio  immediate  proce- 


dat  a  charitate;  actus  vero  humilitatis  una 
curn  sua  relatione  procedat  ab  eadem  cha- 
ritate  mediante  humilitate,  tanquam  vir- 
tute  instrumentaria  ipsius,  non  poterunt 
non  hujusmodi  relationes  distingui. 

24.  Dices,  forte  doctrinam  hanc  habere 
locum  in  actihus  virtutum  infusarum,  non 
tamf  n  p  iaae  applicari  his  qui  fiunt  a  virtu- 
tibnt  -t,  quoniam  illi 

■ 
proportionati   ad  finem  cl  -.  ita 

intrinaeee  form  iri,  et 
;us  finem  per  rel 

rri.  atqoe  ita  constitui  in- 

trin  itorii.  <  )sterum  actus  virtutum 

liaitarnm,  et  eorom  bonitaa  muralis, 

cum  sint  omnino  oatoralea,  oon  videntnr 

per  seipsoa  dq  ad  fii 

piunt 
formam,  <| 

enndem  fincm  ;  sed  dic  lati  tantum 

extrinai  ae  actus  charitati 

qui»  imperantor  me- 

rii  merito  ejusdem  act 

rt,  quia  charitas  non  solum 

suum  finem  virtutea  inl 

nim  intrin 
•  t    omnibus    imprimit    modum 
illum.  qnem  nnm.  prawad.    tetigim 
infra 

cnjna  agnnl  in  \  irt 
charitatia,  ol  r 

Jn<\[}i)]  -;tur, 

omn  'is  intrinaece  I 

cum  rt  rdine  intnnseco  ad  ejus 

finem. 

tnda  illa  prubatio  mir. 
in  prfri  confirmati  |  le  mili- 

tat   in  virtntibua  acquisitj 
huj  tiea  imperantni 

agunt    in  virtu  I  eli- 

citive  aliquid  in  propr 
condnm 

attingere  i  I  liud 

quam  relatio.  el  ordinatio  l 
nem  charil  i  go  bujuemodi  r 

ordinatio  lit   elicitive  a   p:  virtuti- 

bus  :  distingnitnr  ei 
actus  charitatis. 

)est.  quod  actus  virtutum 
acquisitarum.   i 

sint  mere  naturales  ;  D  :n  actus  na- 

turales.   dommodo  ainl  b 

int,  el 
Deom  Hnem  BopernatnraJi  roe  alia 

.jor 


DISP.  IV,  DUB  II. 


731 


major  proportio,  aut  capacitas  in  eis  exi- 
gitur,  ut  possint  intrinsece  formari  per 
charitatem,  et  constitui  ab  ea  media  hac 
formatione  intrinsece  meritorii  ,  quam 
quod  possint  ad  ejus  finem  formaliter  re- 
ferri,  et  exerceri  propter  Deum. 

Adde,  satis  probabiliter  dici  posse,  virtu- 
tes  acquisitas,  quoties  moventur  a  charitate 
ad  agendum,  etearum  actus  ab  ea  impe- 
rantur,  et  informantur,  moveri  etiam,  et 
imperari,atque  adeo  formari  a  propriis  vir- 
tutibus  infusis  ;  et  non  nisi  media  hac  pos- 
tenori  informatione,  quae  necessario  est 
supernaturalis,  recipere  supradictos  actus 
illam  priorem.  Unde  prius  natura (in  genere 
caus3G  materialis)  quam  intelligimus  actum 
v.  g.  humilitatis  acquisitae  informari  chari- 
tate,  et  ordinari  ad  ejus  fmem,  intelligimus 
eum  informari  humilitate  infusa,  et  ejus 
objectnm  supernaturale  respicere,  atque 
adeo  desumere  ex  eo  bonitatem  supernatu- 
ralem  humilitatis  infusae  :  et  sic  media  ista 
relatione,  et  bonitate  actus  humilitatis  ac- 
quisitae  remanetsufficienter  proportionatus, 
ut  intrinsece  recipiat  formam  charitatis, 
qu3e  est  relatio,  et  ordinatio  ad  ejus  finem. 
Quae  doctrina  videtur  esse  D.  Thom. 
qusesl.  1  de  Yirtut.  art.  10,  ubi  cum  esset 
argumentum  ad  probandum  non  necessa- 
rias  esse  virtutes  morales  infusas  ex  ra- 
tione  meriti,  sed  sufficere  ad  merendum 
virtutes  acquisitas  una  cum  gratia,  et  cha- 
ritate,  in  responsione  ad  4,  ita  inquit  : 
g  Dicendum  quod  cum  nullum  meritum 
g  sit  sine  charitate,  actus  virtutis  acquisi- 
"  tae  non  potest  esse  meritorius  sinechari- 
"  tate  ;  cum  charitate  autem  simul  infun- 
"  duntur  aliae  virtutes  :  unde  actus  virtutis 
-  acquisit  e  non  potest  esse  meritorius,  nisi 
"  mediante  virtute  infusa  ;  nam  virtus  or- 
"  dinata  in  finem  inferiorem,  non  facit 
«  actum  ordinatum  ad  finem  superiorem, 
«  nisi  mediante  superiori  :  sicut  fortitudo, 
'  qua  est  virtus  hominis,  qua  homo  non 
i  ordinat  actum  suum  ad  bonum  politi- 
"  cum,  nisi  mediante  fortitudine,  quaeest 
irtus  hominis,  in  qn  mtum  est  civis.  » 
D.  Thom.  de  quibus  in  Tractatu  rle 
«  baritate  sermo  redibit. 

§  "• 

Quid  obstet  contra  nosiram  sententiam ,  et 

quomodo  solvendum  ? 

vu  partem  negativam  no  itr» 

lentiae  adversam  unua  tantum,  vel  alter 


asseruerit  cum  quibus  sentit  Bannez  2,  2, 
quxst.  24,  art.  6,  dub.  5,  concl.  3),  videtur 
tamen  nobis  obstare  modus  loquendi  D. 
Thom.  qui  frequenter  asserit,  actus  caofera- 
rum  virtutum  non  esse  meritorios  nisi  ra- 
tionecharitatis,  totumque  eorum  meritum 
a  charitate  provenire,  et  ad  eam  reduci 
debere,  ut  patet  ex  testimoniis  ipsius,  quae 
dub.  prxced.  num.  3  retulimus.  Quod  si  tota 
ratio  meriti  in  hujusmodi  actibus  est  cha- 
ritas,  non  habebunt  aliud  meritum,  nisi 
meritum  charitatis,  atque  ita  extrinsece 
tantum  denominabuntur  meritorii  ab  eo- 
dem  numero  merito,  quod  est  in  actibus 
charitatis. 

Et  confirmari  potest  ex  eodem  Ang.  Doc- 
tore  :  nam  ipse  1  part.  quxst.  95,  art.  4,  1, 
ad  Corinth.  3,  lect.  2,  aliisque  in  locis  dis- 
tinguit  in  nostris  actibus  duplex  meritum  : 
aliud  praemii  essentialis,  et  aliud  praemii 
accidentalis  :  et  prius  illud  dicit  tribuen- 
dum  esse  charitati,  posterius  vero  quanti- 
tati  operis,  sive  (quod  idem  est)  bonitati 
actus  moralis  :  ergo  respectu  praemii  essen- 
tialis,  de  cujus  merito  hic  nos  loquimur, 
nullum  aliud  meritum  attribui  potest  nos- 
tris  actibus,  nisi  meritum  charitatis. 

Respondetur  ex  his,  et  aliis  D.  Thom. 
testimoniis  id  solum  haberi,  quod  nos  li- 
benter  concedimus,  scilicet  totum  meritum 
nostrorum  actuum  respectu  praemii  essen- 
tialis,  a  charitate  tanquam  a  ratione  for- 
mali,  vel  tanquam  a  radice  provenire  : 
quod  vero  hujusmodi  meritum,  quod  a 
charitate  sic  provenit  in  actibus  aliarum 
virtutum,  nonsit  distinctum  a  merito,quod 
est  in  ipsis  actibus  charitatis,  ex  adductis 
testimoniis,  et  ex  modo  loquendi  D.  Thom. 
nequaquam  deducitur,  sed  potius  colligitur 
oppositum.  Pro  quo  nota,  quod  nomine 
charitatis  quandoque  significatur  id,  quod 
est  formaliter,  et  essentialiter  charitas, 
nempe  actus  elicitus  ejus,  vel  habitus  ; 
quandoque  vero  id  quod  esl  charitas  quasi 
virtualiter,  et  participative,  scilicet  relatio 
illa,  vel  modus,  quem  charitas  imprimit 
aliis  virtutibus,  et  earum  actibus,  ratione 
cujus  intrinscce  formanlur,  et  ordinantur 
ad  ejus  finem.  (n  qualibet  ergo  ex  istis  si- 
gnificationibus  charitas  accipiatur,  semper 
estverum,  quod  actus  caeterarum  virtutum 
non  dunt  meritorii,  nisi  ratione  charitatis. 
Aliter  tamen,  et  aliter  :  uam  si  nomine 
charitatis  intelligalur  actus  ejus,  vel  habi- 
tus,  tunc  actus  prasdicti  habent  ab  ea,  quod 
8intmeril  »rii,  non  tanquam  arationefor- 


Opinio 

con- 
Iraria. 
lianncz. 
Proba- 
lar  ex 
D.  Tho- 

ma. 


Confir- 
matur. 


Expli- 
cantur 

testimo- 
nia  D. 

Thoma) . 


732 


DE  INFLUXTJ  CHARITATIS. 


mali  proxima,  et  immediata,  sed  tanquam 
a  radice,  qua3  mediante  illa  relatione,  et 
modo,  quem  nuper  dicebamus,  tanquam 
participatione  ipsius,  a  se  orto,  sicut  ramus 
oritur  a  radice,  informat  prsedictos  actus, 
redditque  condignos  seterna  beatiludine, 
atque  illius  meritorios,  Et  hunc  sensum  in- 
tendit  sx>pe  D.Thom.  locis  citatis.  Froquen- 
ter  enirn  appellat  charitatem  radicem  me- 
riti,  ut  detur  intelligi,  quod  sicut  inter 
radicem,  et  fructum  mediat  ramus,  etquod 
non  radix,  sed  ramus  est,  a  quo  immediate 
oritur  fructus  :  ita  etiam  inter  actum,  vel 
habitum  charitatis,  et  meritum  carterarum 
virtutum  debet  mediare  modus  ille  «; 
dicimus,  qui  est  charitas  per  particip 
nem,  atque  adeo  veluti  ramna  ipsini 
quod  non  charitas   i  utialis,  Bed  hic 

modus  est  proxima,  el    immediata   ratio 
praedicti    meriti.    Et    ita   in  3,  dist, 
quxst .   1,    art.   5,    n>i   ultimum,    sic  ait  : 
<f  Qnamvis  meritom  sit  in  charitate,  sieut 
«  in  radice,  non  tamen  sola  charil 
"   remur,   sed  etiam    aliis    virtutibus,    in 
a  quantum  earnm  actus  sunt  a  eharit  ite 
«  imperati.  -  Imperantnr  antem  a  chari- 
tate  actas  aliarum  virtutum  ratione  i 
explicati;  imo  hic  modoa  est  imperinm  i 
passivum,  qnia  pereom  formaliter  ordinat 
illos  ad  suum  finem. 

i  i  vero  nomine  charitatia  hic  etiam  mo- 
dua,  aive  relatio  intelligatur,  tnnc  optime 
dici  !'"'•  l  actus  caeterarum  virtu- 

tuin  ratione  ejna  proxime,  et  formaliter 
sunt  meritorii,  qnia  revera  modoa  hi 
in  eis  proxima,  el  immediata  i  riti. 

Qoi   sensus  saepe  etiam  intentna  eetaD. 
Thom.  in  locia  addnctis,  ut  aa  enm  atten- 
tione  intoenti   constabit.   Caeterum    qnia 
modus  iste,  et  relatio  distingnitor  realiter 
tam  ab  actu,  qoam  ab  habito  charil 
inestquo  intrinsece  actibua,  qui  a  eharitate 
imperantur,  ut  num.  23  ei  24  probatom 
est ;  meritom  etiam,  qnod  ratione  ij 
illis  correspondet,  debet  ease  eia  intrinse- 
cum,  el  distingni   realiter  a  merito,  q 
es1  in  actu  charitatis.  Per  qnod  ad  omnia, 
quae  in  oppositom  ex  D.  Thom.  addocnn- 
tur.  satis  constat. 


DTJBIUll  III. 

f  trum  a  tri  habeant,  *it  mafit 

meritorii  solum  a  majori  charitatet  an 
vero  u  majori  >-uu-  >j<,mtut-  ■ 

Ex    duobus    tantum    capitibus    videtur 

possecompetore   riOitris  actib  i  .  sint 

giameritorii  itia- 

aut  a  majori  bunitate  morali, 

antamajoris  charitatis  informa  I  re- 

iatione.  <"um  enim  valor  nostrorum  actuum 

hac   dnplici   ratioiie  consurgat  (valent 

namqne  actus  noatri  apod  beum,  qui i 

i  rant,  qnod  habent  a  sua  booitata  mo- 
rali ;  et  quia  Deifici  sunt,  seu  quia  vivunt 
vita  partinp  ita  Dei,  qo<  I  1  \\  SU  gi 

:.ilis   va! 
qoam  ex  p  trtib  rtibus  mate- 

rial  bonitafc 

i  r\ata  I. 

bit  |  rito- 

i  irum.  aut  alicu- 

jus  earom  incremento  hah 

erito  cr<  im  quaenam 

ex  ]  ijus  mcrementi  ra- 

m  ntra 
aut  formalio 

8  I- 

I  i>  l 

ipoam  rationem  aogen  ritom  in 

line  .  1  ril  un 
chai  itatem  •,  and< 

[oia  i 
vel  qoia  ma 

quibit   | 

manifeate  est  I».  Thom.   1   p.  qmmt, 
orl.   1.  ubi  sic  ait  :  .  quod  q 

til  ta  meriti  ex  duol  iri  : 

■  ono  d  ritatis,  etgi 

lantit  is  meriti 
i.  etc   »  Et  in 
tt.  1,  art.   t 
I  vii  nu  in  >>>nni/jus  virt  . 

. 
merendotota  turadd         latem  cha- 

ritatis.   Eodem  modo  loquitur    </f    Mcrit. 
q,  12,  urt.  13  in  [ui- 

bus  pot  ratio  formari. 

-.  Pormaiis raUo onde actoa noatri  I 
1,  qood  aint  meritor. 
charitatis  relatio,  et  inform 


D.  T! 


M 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


733 


formalis,  ex  qua  habebunt,  quod  sint  majo- 
ris  meriti,  seu  magis  meritorii,  debet  esse 
major  charitas,  aut  informatio  ejus  aliquo 
modo  major  :  ergo  nisi  haec  ratio  formalis 
aliquo  modo  crescat,nequibit  augeri,etcres- 
cere  eorum  meritum.  Haec  secunda  conse- 
quentia  sequitur  ex  priori,  et  prior  ex  ante- 
cedenti  :  tum  quia  in  his,  quae  sunt  per  se, 
universaliter  verum  est  quod  ita  se  habet 
magis  admagis,  sicut  habet  se  simpliciter  ad 
simpliciter  :  ergo  si  absolute,  et  simpliciter 
loquendo  sola  charitas,  et  ejus  informatio 
est  formalis  ratio  meriti,  sola  major  chari- 
tas,  vel  major  illius  informatio  erit  ratio 
formalis  majoris  meriti.  Tum  etiam,  quia 
repugnat  effectum  formalem  crescere,  nisi 
crescat  aliquo  modo  forma,  quae  est  causa 
et  ratio  formalis  talis  effectus  :  unde  repu- 
gnat  corpus  fieri  magis  album,  aut  magis 
calidum,  nisi  per  calorem,  vel  albedinem 
aliquo  modo  majorem  :  si  igitur  meritum 
nostrorum  actuum  est  effectus  formalis 
charitatis,  et  informationis  illius,  repugna- 
bit  omnino  augeri  hujusmodi  effectum,  nisi 
charitas  ipsa,  vel  informatio  ejus  aliquo 
modo  augeatur. 

Antecedens  vero  suadetur  animadver- 
tendo,  quod  hic  de  charitate  loquimur  se- 
cundum  quod  includit  etiam  influxum  gra- 
tiee,  non  ut  ab  illa  distinguitur;  quia  nec 
gratia  influit  in  actus  meritorios,  nisi  per 
charitatem,  ut  probaturn  est  dubio  1  hujus 
disputationis  :  nec  influxus  charitatis  po- 
test  esse  nisi  a  gratia.  Probatur  ergo  ante- 
cedens  :  qaoniam  illa  est  ratio  formalis 
merendi  in  nostris  actibus,  ex  qua  habent, 
quod  sint  omnino  proportionati,  et  condi- 
gni  ad  vitam  acternam,  atque  adeo  valo- 
rem,  et  dignitalem  eidern  vitae  aeternae 
coaequalem  :  sed  totum  hoc  habent  a  chari- 
tate,  seu  a  gratia,  utoperatur  per  illam  : 
ergo,  etc. 

Praeterea  illa  est  ratio  formalis  meriti 
nostrorum  actuum,  uride  ipsi  habent,  quod 
sint  Deifici,  qnod  vivant  vita  participata 
Dei,  et  quod  illi  placeant  in  ordine  ad  vitam 
aeternam  :  sed  totum  hoc  recipiunt  a  gratia, 
at  oporatur  per  charitatem,  alque  adeo  et 
ab  ipsa  charitate,  at  ex  dictU  disp.  prxced. 
num.  7,  constat  :  ergo  bac,  secundam  quod 
tia  agit  per  illam,  est  formalis  ratio 
meriti  nostrorum  actuum. 

'    Neque  obest  si  dicas  primo,  falsum 

■  antecedens  ;  quia  effectus  formalis  ne- 

qui».  separari  asua  forma  :  atmeritumse- 

paratnr  a  charitate ;  datur  enim  charitas, 


quae  non  sit  meritoria,  nempe  charitas 
Patriae  :  ergo  meritum  non  est  effectus  for- 
malis  charitatis,  nec  charitas  causa,  et 
ratio  formalis  meriti. 

Confirmatur  ex  dictis  disp.  1,  dub.  6,  Urget  r. 
ubi  ostendimus,  actum  ultimato  constitui, 
et  compleri  in  ratione  meritorii  per  accep- 
tationem,  et  pactum  :  id  autem,  per  quod 
res  ultimate  constituitur,  est  ejus  ratio 
formalis  :  ergo,  etc. 

Adde,  quod  effectus  formalis  non  om- 
nino  distinguitur  a  sua  forma,  sed  est  ipsa 
formaut  communicata  subjecto  :  sed  meri- 
tum  distinguitur  omnino  a  charitate,  cum 
ab  ea  separetur  :  ergo  ratio  formalis  meriti 
non  est  charitas. 

Non  itaque  hocobest;  respondetur  enim  e|?o.n~ 
distinguendo  antecedens,  et  concedendo 
illud  de  effectu  primario;  sed  negari  debet 
universaliter  intellectum  de  effectu  secun- 
dario,  uti  est  meritum  respectu  charitatis. 
Hic  enim  effectus  separabilis  est  aliquando 
a  sua  forma,  ita  ut  forma  possit  sine  eo 
reperiri.  Maxime  vero  id  contingit  quoties 
forma  causat  effectum  secundarium  depen- 
denter  ab  aliqua  conditione,  a  qua  forma 
ipsa  secundum  se  non  dependet ;  tunc  enim 
etiamsi  ponatur  forma,  dum  non  apponitur 
conditio,  suspenditur  effectus.  Et  ita  evenit 
in  praesenti ;  charitas  enim  licet  indepen- 
denter  ab  aliqua  conditione  extrinseca  con- 
ferat  nostris  actibus  liberis  dignitatem,  et 
valorem,  ratione  cujus  in  actu  primo  sint 
praemio  digni  :  jus  tamen  ad  praemium,  in 
quo  meritum  formalissime  consistit,  non 
tribuit,  nisi  dependenter  ab  acceptatione, 
et  pacto  Dei ;  et  ideo  ubi  haec  acceptatio,  et 
pactum  deest,  sicut  in  Patria,  charitas  non 
causat  meritum  :  ubi  vero  apponitur,  sicut 
in  via,  charitas,  et  non  alia  extrinseca  for- 
ma  dat  suis  actibus  valorem  formaliter 
meritorium.  Per  quod  patet  ad  confirma- 
tionem ;  nam  accoplatio  Dei,  vel  pactum 
potius  est  conditio,  sive  complementum, 
quam  causa  illius  formalis.  Et  ita  intelli- 
genda  sunt  quae  diximus  loco  in  hac  con- 
firmatione  citato. 

30.  Adde,  quod  hic  praecipue  agitur  de 
ratione  constitutiva  merili  in  actu  primo; 
agitur  enim  de  causa  formali,  unde  actus 
nostri  habeant  valorem,  efqnodsint  tanto, 
vel  tanto  praemio  digni,  ut  accedenle  divina 
promissione  illis  debeatur.  Mcritum  autem 
sic  sumplum,  independens  est  ab  accepta- 
tioneDei,etpriusilla;ideo  namque  Deusac- 
ceptathancactum  ad  fcale,vel  tale  praomium, 


734 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


quia  ipsemet  actus  habet  in  se  valorem  ei- 
dem  pramio  a^qualem,  et  sic  condignus 
existit.  Et  sive  haec  promissio,  aut  accepta- 
tio  Dei  esset,  sive  non  accesserit,  meritum 
in  hac  acceptione  sumptum  semper  conve- 
nit  nostris  actibus,  dummodo  charitate 
informentar.  '^uare  acceptatio,  vel  promis- 
sio  Dei  ex  parte  ejus  potius  se  tenet,  deser- 
vitque  ad  hoc,  ut  Deus  nostris  meritis 
constitui  possit  debitor,  non  ut  meritis  ipsis 
det,  vel  augeat  valorem,  efficaciam  aut  vim 
merendi. 

Ad  illud,  ([uod  additur,  patet  etiam 
dictis ;  quia  ellectus  secundarius  distingui 
omnino  potest  a  forma,  et  separari  ab  ea, 
juxta   nuper  dicta ;   quamvis    non   p 
effectus  primarius.  Quibus  etiain  a  I  I 

licet  meritum  in  actu  secundo,  prout  dicil 
vim  actu  applicatam  ad  obligandnm  remu- 
neratorem,  co  quod  sic  dependeaf  ab  ac- 
ceptatione  ejus,  vel  promissione, 
a  nostris  aciibus  charitate  formatis  :  at  me- 
ritum  inactu  primo,  proutsolum  importat 
dignitatem,  et  vim  merendi,  nondom  ad 
obligandum  applicatam  (qua   ratione,   ut 
diximus,  uunc  de  merito  loquimor)  nun- 
quam  ab  illis  separatur,   aeque  < 'inuino 
distinguitur  a  bonitate  eoram,  quan 
charitate,  el  gratia  recipiunt. 
Aiia       31.  Neque  etiam  refert,  si  secundodi 
objecuo. esto  (jlH)lj  allt(r(,(it,ns  Mt  verum,  oullam  • 

consequentiam  ;  potesl  enim 
augeri  effectus  formalis  absque  i 
forma  augeatur.  Quod  probari  potesl  tum 
in  exemplis  de  albo,  el  calido  a  aobia  in- 
ductis;  nain  idem  corpus  abique  additione 
novae  albedinis,  vel  caloris  redditur  nupis 
album,  vel  calidum  per  boc  prae  i 
calor,  vel  albc-do  eidem  magis  inhaareat, 
magisque  in  illo  radicetur;  alias  inte 
qualitatum  fierel  per  additionem  gradoa  ad 
gradum,  quod  l>.  Thom.  abique  aegat.  Tum 
eiiam,  quia  eadem  anima  rationalia  sine 
additione  aliqua  i\  parte  sui  informat 
modo  in  viro  plures  partes  materia,  quam 
antea  informabal  in  puero .  crescitque 
proindo  effectus  ejus  formalis  aucla  solum 
materia,  sine  eo  quod  ipsa  aliquo  modo  au- 
geatur.  Denique  eadem  qnantitas  Bine  ad- 
ditione  novarum  partium  extendit  magia 
in  ordine  ad  locum  corpus  rarum.  quam 
densum;  cum  tamen  non  raritas.  vel  den- 
sitas,  sed  sola  quantitas  sit  ratio,  el  causa 
formalis  istius  eftectus.  Poterit  ergo  simili- 
ter  eadem  prorsus  charitas  absqoe  additione 
aliqua,  et  augmento  ex  parte  sui  reddere 


opus  magis  meritorium  ,   ei    eo  praocise, 

quod  opus  ex  aliis  capitibus  cre 

nitote. 

Non  igitur  boc  referl  I i>,|Q» 

antecedens,  si  de  omni  modo  aug  m- 

telligatur.  Neqae  exempla  adduct 
obsunt,  sed  ,  .  :it  potius ;  ideoque  ea 

omnia  retulimus,  q  .>•  intellecta 

applicata,  assertionem,  el 
tram.  totair.  le  qua  agii:. 

satis  elucidabuut. 

;  rimum,  nunquam 
corj)us  reddi   magis    album,  aut  calidom 
ubsque  additione  aliqua  • 
ris,  non  quidem  - 
se  1  i!."  li  c  ij  isdam   m 
qui  ex  natura  rei  distinguitnr  a  ealore, 
albedine 

nnus  albe  linis,  v<  1 
ii3,  joxta   probabiliorem   - 
qnam 
N.    Complut.    in   lib. 

lam   di 
Thomistarum   r. 
qualitatis  oihil  . 

• 

dum  angmenti,  d 

quat.  v.  g. 

I    ■ 
nitm  dbandi, 

- 
at.un.  I  n  le  qui  i  t  Igmenti 

\  irta  ilis 

idem  i  i  rmaliter 

invai  uriata  t  cta  virtua- 

liter,  reddal  subjecl 

im  form 
quain  ant.-a   pi 

tionali  DD  ..♦•ntum 

quantitatis  poaita  raritate,  el  animjB  ratio- 
oalifi  .  Iditiom 

niina  n  .  i  virn  b 

informandam  lotam  illam  t.  .jus 

capax  esl  \  ir .  defe  ;t  i  Uunen  d 
Eplicatui 
qua&i  involuta,  e(  impli 
anima  :  adveniente  I  i;- 

in  formalem,  vis  illa  informativa 
plicatur,  et  quasi  evolvitur,  redoei 
Ctum,    l  itium    infi  l 

itat  majorem  eflectom  forma  lam 

praabebal  anti 
tio  \  irtutis  informati 

i.  per  qcam  no  i 


DISP.  IV,  DUB.   III. 


735 


jcunda 
■onclu- 

sio. 


im 
Jrip 


tura. 


M.-jith 
inlh.  9 


tiva  eidem  animae  superadderetur  :  unde 
non  incongrue  dici  potest  additio  virtualis. 
Rarefactio  similiter,  vel  raritas,  est  neces- 
saria  conditio,  ut  quantitas  explicet  totam 
vim,  quam  habet  occupativam  loci ;  et  ideo 
ea  semel  posita,  crescit  virtualiter  quanti- 
tas,  et  siccausat  majorem  pracsentiam  loca- 
lem.  Nec  nos  in  assertione  nostra  hoc 
determinate  intendimus,  quod  charitas  de- 
beat  semper  formaliter  augeri,  utmeritum 
augeatur ;  sufficiet  enim  aliquando,  si  au- 
geatur  virtualiter  :  ad  quod  insinuandum 
in  eadem  assertione  cum  addito  loquuti 
sumus,  nisi  actus  aliquo  modo  in  charitate 
crescat ;  nam  eo  ipso  augmentum  meriti 
potest,  et  debet  in  charitatem  reduci,  sicut 
in  rationem  formalem  talis  augmenti,  sicut 
videre  est  in  exemplis  adductis  :  quamvis 
etiam  sit  satis  probabile,  ad  augmentum 
meriti  augeri  semper  charitatem  formali- 
ter,  ut  num.  49  explicabitur. 

§  II. 

Posterior  assertio  doclrime  D.  Thomx  valde 
consona. 

33.  Dicendum  est  secundo  ,  quamlibet 
bonitatem  moralem,  quam  habent  actus 
nostri  ex  aliis  principiis  praGterquam  a 
charitate,  augere  meritum  respectu  praemii 
essentialis,  non  in  genere  causao  formalis, 
sicut  auget  charitas,  sed  magis  in  genere 
causae  materialis  :  ita  quidem,  ut  in  quoli- 
bet  actu  meritorio  tot  sint  gradus  meriti 
respectu  praomii  essentialis,  quot  habeat 
gradus  bonitatis  moralis,  undecumque  hacc 
bonitas  proveniat ,  sive  ab  objecto  actus, 
sive  a  circumstanliis  loci,  temporis,  modi, 
fmis,  etc.  Ilacc  conclusio,  quae  praecedentis, 
et  (ut  credimus)  Thomisticae  doctrinae  legi- 
tirmrn  continet  intclligentiam,  colligitur  ex 
sacra  Scriptara  ;  non  enim  ita  assidue  in  ea 
admoneremur  exercere  actus  omnium  vir- 
tuturn  Bub  spe,  et  promissione  aeternac  bea- 
titudinis,  ut  fit  Matth.  15:  Beati  pauperes 
spiritu,  quoniam  ipsopum  est  regnum  coelo- 
rum.  'i,  ad  Corinth.  9  :  Qui  parce  seminat, 
parce  ct  metet,  etc.  et  alibi  saepe,  siex  boni- 
tate  actuum  istorum,  saltem  ut  ex  causa 
materiali,  meritum  beatitudinis  non  cres- 
ceret,  ita  ut  quo  plura,  vel  majora,  aut 
praestantiora  virtutum  opera  justus  fecerit, 
eomajorera  beatitudinem  mereatur.  Colli- 
gitur  etiam  <■■<  Concilio   Trident.  $688.  6, 


cap.  10,  ubi  de  justificatis  dicitur,  quod  mor-  Concil. 
tificando  membra  carnis  su;e,  ctc.  per  obser- 
vationem  mandatorum  Dei,  et  Ecclesix,  in 
ipsa  justitia  per  Christi  gratiam  accepta, 
cooperante  fide  bonis  operibus  crescunt,  atque 
magis  justificantur  :  per  id  autem,  per  quod 
homo  in  gratia  crescit,  crescit  etiam  in  me- 
rito  beatitudinis.  Inducitque  ad  hoc  Conci- 
lium  illud  D.  Jacobi  cap.  2  :  Videtis  quoniam  Jaccbl 
ex  operibus  justificatur  homo  (idest,  crescit 
in  justitia,  et  gratia)  et  non  ex  fide  tantum. 
Similia  habet  can.  24.  Non  ergo  sola  chari- 
tas,  sed  etiam  bonitas  aliarum  virtutum 
conducit,  saltem  ut  causa  materialis,  ad 
augmentum  meriti. 

Eandem  assertionem  docere  videtur  D.Testimo- 

Thom.  in  2,  dist.  29,  quxst.   1,  art.  4,   ubiThomac. 

cum  dixisset,  quod  quanto  majori  charitate, 

et  gratia  actus  informatur,  tanto  magis  est 

meritorius,  subdit  ;  Sitniliter  quanto  magis 

est  voluntarius,  plus  habet  de  ratione  meriti; 

similiter  etiam  quanto  magis  objectum  est  ar- 

duum,  tanto  magis  actus  est  meritorius.  Cum 

igitur  sola  illa  bonitas,  quae  est  ex  gratia, 

et  charitate,  augeat  meritum  per  modum 

rationis  formalis,  sicut  probatum  est;  fit 

consequens,  ut  si  bonitas  quae  est  ex  objecto, 

ex  difficultate,  et  intensione  actus  auget  il- 

lud,  ut  D.  Thom.  asserit,  augeat  solum  in 

genere  causae  materialis.  Et  hoc  magis  ex- 

plicuit  idem  Ang.  Doctor  in  4,  dist.  49, 

qurst.  I,  art.  4,  quxstiunc.  4  ad  1,  ubi  ait, 

quod  virtus  sunpta  pro  conatu,  sive  (quod 

idem  est)  pro  actu  moraliter  bono,  est  quasi 

materialis  dispositio  acl  mensuram  qratix,  et 

glorix  per  meritum  percipiendrc  :  sed  charitas 

(inquit)  est  formaliter  complens  meritum  ad 

gloriam  ;  et  ideo  distinctio  gradus  in  gloria, 

accipitur  penes  gradus  charitatispotius  quam 

penes  gradus   virtutis  prwdictx.   In  quibus 

verbis,  ut  vides,  tam  prima,  quam  secunda 

assertio-  nostra  continetur.    Est  autem  in 

posterioribus  perpendendum  illud  potius ; 

quia  non  negat  Ang.  Doctor,  gradus  meriti 

respectu  beatitudinis  desumi  posse  ex  gra- 

dibus  bonitatis  aliaruin  virtutum;  sed  ait 

id  potius  cbaritati,  quam  illis  tribuendum 

esse,quiacharitaticompetitformaliter,  aliis 

vrero  virtulibus  materialiter,  utdictumest. 

Nostram  etiam  assertionem  tuenturMedinaMedina, 

/      o      t\t       i      •  i     ei  Montcs. 

in  pncsenti,  art.  8,  Monlobiu.   et  Suarezsuarcz. 
locis  num.  22  citatis,  et  alii  ex  Thomistis. 

34.  Probatur  deinde  ratione.  Omnes  gra-  Ratio. 
dus  bonitatis  moralis,  qui  sunt  in  quolibet 

actu  meritorio,  informantur  gratia,  H.  cha- 
ritate  :  ergo  secundum  omnes  illos  meretur 


736 


DE  INFLLXU  CIIARITATIS. 


homo  vitam  acternam  :  ergo  quo  plures 
fuerint  in  quolibet  actu  meritorio  hujus- 
modi  gradus,  eo  vitac-  acternao  plures  gradus 
per  illum  promerebitur.  Hac-c  posterior  con- 
sequentia  videtur  sequi  ex  priori ;  nam  ubi 
meritum  est  secundum  gradus  bonitatis,  et 
omnes  gradus  sunt  meritorii,  plus  meriti 
correspondere  debet  pluribus,  et  minus 
paucioribus.  Prior  etiam  sequitur  ex  ante- 
cedenti,  quoniam  actus  secundum  totum  id 
habet  esse  meritorius,  quod  in  eo  participat 
formalem  rationem  merendi,  et  ea  infor- 
matur  :  ergo  si  secundum  omnes  gradus 
Lonitatis,  qui  in  ipso  sunt,  participat  gra- 
tiam,  et  charitatem,  quae  sunt  ratio  forma- 
Iis  meriti,  et  secundum  omnes  illis  infor- 
matur,  non  poterit  non  secundum  omnes 
esse  meritorius.  Antece  itur: 

tum  quia  in  actu,  quem  justus  ex  im; 
charitatis   elicit,  iul.il   bonitatia  est   i 
tuum,  aut  informe  :  ergo  in  illo  omne* 
nitatis  gradus  vivunt,  et  informantur  vita 
gratiac  et  charitatis.  Tum  etiam,  qoia  cha- 
ritas  imperans  illiun  actuin.  tutnm  quod  in 
ipso  cst,  atque  adeo  omn<  a  gradas  bonitatii 
illius  refert  in  suum  finem  :  sed  referri   1 1 
hujiismodi  finem,  es1  formaliter  charitate 
informari,  et  gratia  :  omm  pi  Bdicti 

gradus  per  illas  informantar. 
coniir-      Confirmatur  :  qaoniam  bonil  !is, 

Ill'l  I  li > 

quaeestex  aliis virtatibas  in  actibas  impe- 
ratis  a  charitate,  aoo  per  accidens 
se  habet  ad  meritum  \  it  e  aetern  b  : 
in  illis  erit  majosmeritum,  io  quib 
major  bonitas  moralis.  Consequentia  tenet; 
nani  in  lns,  quaa  sunt  per  se  habet 

magis  admagis,  sicul  simpliciier  ad  rimpii- 
citer.  Et  antecedens  probatur,  quia  quod 
per  so  auget  valorem  actus,  per  sese  habet 
ad  ejus  meritnm  :  certum  est  autem, 
bonitas  cujuscumque  virtutis  auget  hnnc 
valorem;  valenl  enim  actus  nostri,  quia 
boni  sunt;  et  magis,  quia  m<  sunt. 

Deinde  id,  quod  est  per  se,  ut  actus  a  chari- 
tate  imperetur,  per  se  est  a  1  meritum  illios 
respectu  vitaa  ffiternae,  cum  hujusmodi  im- 
perium  sit  formalis  ratio  istius  meriti  :  ad 
hoc  autem  per  se  est  bohitas  moralis ;  nam 
idcirco  actus  a  charitate  imperatur,  qoia 
bonus  est;  nam  idcircoest  m  Deum  referi- 
bilis :  undeactus  non  bonus,  eicut  non  esi 
in  Deum  referibilis,  ita  nequit  a  charitate 
imperari  :  ergo.  etc. 
Effo-  35.  Respondebis  forte  ad  argumentum 
guun.  negando secundam  consequentiam.  quia  li- 
cet  omnes  gradus  bonitatis,  qui  sunt  in  actu 


meritorior  informentur  charitate,  atque  it-i 
secundum omnes  illos sit  meritorius ;  tam<*n 
nisi  crescat  charitas,  quacest  ratio  formalis 
augescendi  meritum,  nunquam  in  eo  meri- 
tum  excrescet ;  neque  erit  plus  de  ratione 
meriti  in  omnibus  illis  gradibus  Ix 
quam  esset  in  singulis,  si  eadem  charitate 
informarentur.  Unde  licet  omnes  denomi- 
nentur  meritorii,  non  tamen  per  meritum 
aliquo  modo  majus,  aut  distinctum  a  merito 
uniuscujusque  :  sicut  nec  charitas,  qua  unus- 
quisque  informatur,  est  aliquo  modo  minor, 
vel  distincta  a  charitate,  quae  omnes  illos 
inform.it. 

A  I  confirmationem  etiam 

iri  conseqoentiam  ,  qui  .t  i- 

moralis  aliarum  virtutum  non  .-■  '  .1 

meritum  per  a> 

illud  de  ma  .  ilis  so- 

lum  sit  i  :  unde  quia 

■  is  formalis  non  creteit,  nisi 
form  i  :   ideo  quantumvis 

tlis  alicujus 

nullum  <•!  meritam  et 

BC   SOlut, 

nostram  rationem  :  d  urget  *1"ur* 

l>rim«).  quod  ubi  in  eodem  actu  humilitatis, 
ut  plan  non 

minas  informantar 

lictam  actam,  nec  min 

im,  tanqnam  i  fon  tici- 

uarentar,  et  partii .. 

ha- 
ritati  informarentur. 

Sed  inh  riti  omnib 

dictis  gradibns,  r- 

ret  ;   et  q  plas 

eorum  meritam  tim 

tunc  ano  im  meritam  ■  i 

rito  alioram  distinctum.  tiamim 

nostr  psom  habebant.  Mii 

iir. 
paribus)  non  minai  illi 

gradas  anica   forma  charitatia  inforu 
referantur  ad  finem  charitatis,  nee  minus 
fiunt  propter  Deum,  aut  participant, 
lissime  1  .  valorem,  et  vitam  g 

quam  si  separati  essent, 
mas  physice   aaque    intensas  a  charit 
informarentur,  atexse  notam 
intaenti  constabit 

Confirmatar,  et  explkatur  primo,  quia  ^^ 
non  stat  aliquem  actum  esse  moraliter  me-  ,rapac- 
liorem.  et  non  mfon 
gis,  aut  majori  charitate  :  ergo  nequ. 

ibil 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


737 


stabit  illum  habere  plures  gradus  bonitatis, 
et  non  esse  magis  meritorium.  Consequen- 
tia  patet ;  nam  quemadmodum  ad  redden- 
dum  corpus  magis  album,  satis  est  vel 
quod  afficiatur  majori  albedine,  vel  quod 
eadem  magis  actuetur  :  ita  etiam  ad  hoc, 
ut  reddatur  actus  magis  meritorius,  sufficere 
debet  aut  quod  charitate  majori,  aut  quod 
eadem  magis  informetur.  Antecedens  autem 
probatur;  nam  quo  actus  charitate  infor- 
matus  est  melior,  et  charitas  ibi  plus  infor- 
mat,  plus  dignificat,  eoque  magis  per  ordi- 
nem  ad  illum  explicat  vim  dignificativam, 
quam  habet  ex  gratia  :  ergo  eo  magis 
praedictus  actus  participat  ipsam  charita- 
tem ,  et  illa  informatur.  Quemadmodum 
quanto  aliquod  corpus  majus  est,  eo  magis 
(saltem  extensive)  animam  participat,  ipsa- 
que  anima  explicat  magis  in  illo  vim  infor- 
mativam,  et  vivificativam,  quam  habet, 
vivificando  in  eo  plures  partes,  quam  in 
corpore  minori  vivificaret. 
ifeiii-  37.  Confirmatur  secundo  :  quoniam  (lo- 
ok.  quendo  non  de  habitu,  aut  actu  elicito  cha- 
ritatis,  sed  de  illo  modo,  sive  formula,  per 
quam  cliaritas  immediate  informat  actus 
aliarum  virtutum)  ille  (caeteris  paribus) 
exercet,  universaliter  Ioquendo,  majorem 
charitatem,  qui  exercet  actum  praestantio- 
rem  :  ergo  non  stat,  actus  a  charitate  im- 
peratos  crescere  in  bonitate  morali,  unde- 
cumque  haec  bonitas  proveniat,  et  quod  non 
crescat  in  charitate,  atque  adeo  in  merito 
beatitudinis  essentialis.  Ctraque  conse- 
quentia  est  satis  perspicua;  nam  actus  eo 
est  praestantior,  quo  est  melior;  eo  autem 
ost  melior,  quo  plus  habot  bonitatis,  unde- 
cunque  haec  bonitas  ortum  ducat  :  et  simi- 
litor  eo  debet  esse  magis  meritorius  beati- 
tudinis  essentialis,  quo  majori  charitate 
oxercetur,  et  informatur.  Antecedens  vero 
-uadetur  :  tum  ex  illo  Joan.  15  :  Majorem 
kac  dUectionem  nemo  habet,  (juamut  animam 
suain  ponat  quis  pro  amicu  suis:  ubi  cum 
non  sit  sermo  de  ipso  habitu,  vel  actu  eli- 
cito  eharitatis  (potest  enim  qui  non  ponit 
pro  Deo  animarn  suam,  ut  confessor,  habere 
intensiorem  babitum  charitatis,  et  serven- 
tiororn  actum,  quam  habet  martyr,qui  eam 
ponit)  nomine  dilectionifl  intelligendum  est 
imperium  passivnm  charitatis,  sive  forma 
illa,  quae  a  charitate  derivatar  ad  actus  im- 
peratos,  ratione  cnjns  illos  immediate  in- 
Cormat,  et  ordinat  ad  snum  Qnem  :  de  hao 
igitur  Ohristua  Dominua  ait,  nnllam  posse 
majorem,  quam   illa,  qnaa  informat 


praostantissimum  actum,  qui  est  actus  mar- 
tyrii :  atque  adeo  tunc  unam  ex  his  formis 
esse  alia  majorem,  quando  actus  quem  in- 
format,  meliorest;  illamque  esse  omnium 
praestantissimam,  qua  major  alia  esse  non 
possit,  quao  nobilissimum  actum  informat. 
Quod  ut  verum  sit,  debet  semper  pracdicta 
forma  charitatis  eo  major  esse,  quo  actus 
quem  informat,  melior  est,  ut  ila  illa  sit 
omnium  maxima,  qua  nulla  alia  major  esse 
possit,  quae  informat  actum  praestantissi- 
mum,  utest  actus  martyrii. 

Tum  etiam,  quia  cum  proprium  charitatis 
sit  diligere  Deum  propter  se,  et  alia  propter 
ipsum,  sicut  illa  est  major  charitas,  quae 
plus  Deum  diligit ;  ita  etiam  illa  debet  esse 
aliquo  modo  major,  quae  plus  diligit  prop- 
ter  Deum  :  plus  autem  propter  Deum  diligit, 
qui  propter  illum  exercet  actum  praestan- 
tiorem,  in  quo  sunt  plures  gradus  bonitatis ; 
nam  eo  ipso  plus  propter  Deum  facit,  plus 
Deo  offert,  et  plus  ad  Deum  refert. 

38.  Ex  quo  etiam  solutio  adhibita  confir-  Solutio 
mationi  facile  impugnatur  ;  nam  quod  est  rationi 
per  se  ad  aliquem  effectum,  debet  si  augea-^J1^? 
tur,  in  eo  genere,  in  quo  est,  per  se  augere    mr. 
praedictum  effectum  :  ergo  si  bonitas  mora- 
lis   aliarum   virtutum,  saltem   in  genere 
causae  materialis,  per  sese  habet  ad  meri- 
tum,  sive  (quod  idem  quoad  praesens  est) 
ad   informationem  charitatis,   non   potest 
non,  si  augeatnr,  augere  etiam  in  praedicto 
genere   hujusmodi   informationem,    atque 
adeo  et  ipsum  meritum.  Sicuti  quia  materia 
in  suo  genere  per  sese  habet  ad  effectum 
formalem  animae,  scilicet  ad  informatio- 
nem  corporis,  eo  ipso  quod  augoatur  mate- 
ria,  augetur  etiam  hujusmodi  informatio, 
et  effectus  formalis  animae.  Sed  de  hoc  cha- 
ritatis    augmento  ad  augmentum  moralis 
bonitatis,    in    solutione    ad    objcctionem, 
quam  jam  subjicimus,  plura  dicentur. 

§  III' 

Principalis  objeclio  contra  nostram  assertio- 

nem  proponilitr ,  et  diluilur. 

30.  Nec  refert,  si  objicias,  quod  bonilas  Ohjec- 
moralis  aliarum  virtutum  polest  augeri,  et 
sspe  in  nostris  actibus  augetur  sine  eo, 
quod  charitas,  a  qua  imperantur,  aliquo 
modo  augeatur  :  ergo  vel  dicendum  est, 
meritum  aon  semper  augori  ad  augmenlum 
bonitatis  moralis,  conlra  secundam  asser- 
tionem  ;  vel  posse  augori  etiamsi  cliaritas 


738 


DE  INFLUXU  CHAIUTATIS. 


nullo  modo  crescat,  contra  priorem:  Conse- 

quentia  liquet,  et  etiam  antecedens  :  tum 

quia  si  Petrus  por  eundem  actum  charitatis 

intensum  ut  quatuor  v.  g.  imperet  nunc 

actum  humilitatis  inlensum  ut  duo,  postea 

vero  intensum  ut  quatuor  (quod  nullo  ex 

capite  repugnat)  augebitur    tunc   bonitas 

actus  humilitatis,  cum  augeatur  ejus  inten- 

sio  :  et  nihilominus  charitas  non  augetur, 

sed  est  semper  ;equalis,  nompe  ut  quatuor  : 

tum  etiam,  quia  ab  eodem  actu  charitatis, 

a  quo  imperatur  actus  humilitatis  durans 

per  unam  horam,   p — t   imperari  alius, 

qui  duraret  per  duas,  aut  qui  solum  duraret 

per  dimidiam ;   augereturque,  vel  minue- 

retur  istorum  bonitaa  ex  parte  durationis, 

sine  eo  quod  ille  aliquo  rnodo  variaretur. 

Confir-      Confinnalur   :    qaoniam   charitaa    intra 
matio.  ,  .  .         , 

suam  Lineam  solum  potesl  aageri  vel 
intensionem,  ut  si  aetas  ej 
vel  per  extenaionem,  sen  dorationem,  ut 
sit  diuturnior  ;   imii  i-nim   fati  _itari 

poterit  aliud  genua  augmenti  charitatia  in- 
tra  propriam  lineam  ;  bonitaa  autem  alia- 
rum  virtutum  pot(  idem  intcn- 

sione,  et  duratione  acl  is,  ex  innomeria 
aliis  capitibus  cresa  re  ve\  ex  p  irte 

objecti,  el  ejua  quantitatis;  vel  ex  parte 
finis,  vel  ex  p  irte  lo  •,.  iliisq  le  circumatan- 
tiia,  qua,  augenl  bonitatem  homanoram 
actuum,  juxta  dicta  de  bonit.  <•/  malU.diip,  1, 
dub.  l .  E1  hac  ratione  actai  ais,  v.  g. 

dBque  intensus,  et  diutarnas,  sicat 
hamilitatis,  poteai  illo  rfectior,  vel 

quia  respicil  objectum  aobilios,  vel  quiafit 
cam  aedificatione  proximorom,    vel  qoia 
additur  illi  novus  finis  extrinsecus,  ut  - 
faciendi  propeccatis,  vel  propter  alias  cir- 
cumstantiaa  io  eo  occarrenti  aou 

essent   in  actu   hamilitatis.  I 
aniversaliter  daremus,  qm  1  men- 

tuin  bonitatis  moralis  in  actibus  aliarum 
virtutum  augeretur  charitas,  quando  hujus- 
modi  augmentam  iit  ratione  majoria  inten- 
sionis,  vel  durationis  eorumdem  actuum  •, 
nequaquam  tauuMi  id  dicendum  erit  qaando 
praadictam  aagmentum  contingit  ex  aliis 
capitibus  et  circumst  intiis  enumeratis.Non 
ergo  augebitur  semper  meritam  in  aostris 
actibus  ad  augmentum  bonitatia  eoram 
moralis,  si  (ut  dictum  est)  nequit  aug 
quin  aliquo  modocharitas  augeatur, 
Praemit-  40.  Non  itaque  hoc  refert ;  respondetar 
Dro^res-  emm  flegando  antecedens.  A  i  cnjos  proba- 
pon-  tiones,  et  confirmationein,  ut  clarius  res- 
ponsum  pr&beamos,  praunittenda  est  tri- 


plex  distinctio   circa  augmentum  alicujus 
formac,  et  pra_cipue  charitatis.  Prima    I 
tinctio  est  :  Charita  for- 

maliti  r,  vtl  virtualiter.  Formaliter  augetur, 
quando  superadditur  ei  aliqaid  formal:' 
seu  ex  natura  rei  ab  ea  distinctum,  utputa 
novus  modus  majoris  radicationis  in  sub- 
jecto,  vel  quid  siimle  :  augetur  virtoaliter 
quando,  etsi  nihil  sibi  adveniat  formaliter 
abea  distinctum,  ipsatamen  magisseipsam, 
propriamque  vim  informativam  explicat  ln 
ordine  ad  proprium  sabjectum,  vel  m 
riam,  actuan  lo  ex   illa  pl  aut 

quasi  p  irtes,  ve\  e  in  lem  perfecti 

:  vis  informativa  formalitei  (>er- 

retur.  Nam  pn  .tum 

dicimos  oirtuale,  qo  i  augmento, 

Iditioni  formali,  jaxta  ea  qjuenum 
diximai  mplis  non  nihil  illustr . 

mus  Secon  I 

-••tur 

intensive,  qaand  i  lgis 

r,  datque  illi   ;    r  res- 

partia  :  et  extet  indo  m  _ten- 

ditur,  vel  i  vel 

iein  su! 
| 
tertia  distini  ..    :  /'  ;  hy- 

. 
ph] 

illud  lii  esse  enti 
quandu  sine  ho 

tem  formali  ma- 

lionem,  el  valorem 

ChrUti    I>«'inir;: 

el  i:  litaB, 

habent  valorem  Qabilita- 

tem   intinitam  rati 

I  infinit  mtur. 

Deinde  hahenda  sanl  pra  aeulis,  qux 
dub. 

dub    5,   lati 

icahimo  I  im- 

mediata  fori  quam  charitas  imi 

diafc  t    informat.    rtdditque 

men      i      ictus  aliarum  virtutum.  non 

luibitus  charitatis, 
dus  quidam   actualis   ab  ea.    mediis   ij 
virtutibus,  ad  earum  i  .  qui 

est,  etdici  potestjMirltctjMaimcharit 

Charitas  \nirtiei}kiti 
\\\  prsdictis  actibus,  eos  mtrin- 
informans,  et  digi  formaliter, 

modaliter,  [aam  form.i 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


739 


referens,  seu  denominans  proxime  relatos 
ad  finem  ejusdem  charitatis.  Unde  quia  hic 
modus  charitatis  est  formalis,  et  proxima 
ratio,  ex  qua  actus  a  charitate  imperati 
habent,  quod  sint  meritorii,  ubi  de  hoc 
merito,  et  de  augmento  ipsius  agitur,  de 
hoc  praecipue  modo,  et  de  ejus  augmento 
(quidquid  sit  de  actu  et  habitu  charitatis) 
habenda  est  ratio. 
5"*     41.  His  ergo  praemissis,  ad  primam  ante- 
ni-  cedentis  probationem  dicendum  est,  quod 
etsi  in  illo  casu  actus  charitatis  non  varie- 
tur,  variatur  tamen  modus,  et  participatio 
ejus,  quae  est  in  actu  humilitatis  ;  nam  si- 
cut  actus  iste  prius  erat  intensus  ut  duo,  et 
postea  intenditur  usque   ad   quatuor  ;  sic 
etiam  praedictus  modus  etiamsi  prius  re- 
missus  esset,  seu  intensus  solum  ut  duo, 
augetur  postea  intensive,  non  utcumque, 
sed  physice,  etformaliter  usquecd  guatuor: 
datur  enim  hujusmodimodus  accommodate 
ad  actum,  pro  quo  exhibetur,  et  in  quo  est ; 
et  ita  pro  actu  minus  intenso  datur  minus 
intensus  modus,  et  pro  intensiori  intensior. 
Et  si  petas,  a  quonam  effective  proveniat 
intensio  istius  modi,  respondetur  proxime, 
et  elicitive  provenire  ab  eodem  habitu,  seu 
principio,  a  quo  elicitur  actus  humilitatis, 
quatenus  praedictus  habitus  agit  intensius 
in  virtute  charitatis,  et  per  alium  modum 
charitatis  habitualem,  qui  in  ipso  est;  at- 
que  adeo  provenire  ab  ipso  habitu,  et  actu 
charitatis  mediale,  et  imperative.  Quod  si 
aliquando  actus  humilitatis,  et  modus  cha- 
ritatis,  qui  in  ipso  est,   intensiores  sint, 
quam  habitus,  sicut  auxilium  supplet  de- 
fectum  humilitatis  in  ordine  ad  intensio- 
nem  actus,  ita  etiam  datur  auxilium  sup- 
plens    defectum    charitatis  in   ordin?   ad 
modum. 

Ex  quo  etiam  patet  ad  secundam  proba- 

tionem ;  nam  snpradictus  modus  non  minus, 

ve\  amplitu  durat,  quam  actus  humilitatis, 

in  qu o  est;  et  ideo  sicut  hujusmodi  actus 

ratione  durationis  crescit,   vel  decrescit 

i  in  sua  bonitate,  seu  intra  pro- 

priam  lineam,  augetur  etiam  pari  gradu, 

vol   minuitui  extenrive  praedictus  modus 

intra  lineam  charitatis.  Neque  potest  esse 

quoad  hoc  aliqua  major  difficultas  circa 

angmentum  extensivnm  modi  ratione  snae 

durationis,  quam  circa  augmentum  exten- 

sivnm  actus,  quem  informat,  ratione  aequa- 

irationi  m  ictus,  autquam  circa 

nentum  ivnm    actus   charitatis 

>ne    darationis ;   enjus  quidem    actus 


modus  hic  est  participatio,  de  quo  debet 
esse  certum,  eo  magis  in  propria  bonitate, 
seu  intra  Iineam  charitatis  crescere,  quo 
ampliusdurat.  Idem  ergo  cum  proportione 
dicendum  erit  de  praedicto  modo. 

42.  Si  replices  :  meritum  de  quo  agimus,  ^fflfj. 
debet  augeri  intensive,  quia  beatitudoessen-    tur. 
tialis,  quae  est  ejus  praemium,  non  potest 
augeri,  nisi   intensive  crescat  :  ergo  non 
sufficit,  quod  augeatur  charitas  intensive. 

Respondetur  hanc  replicam  non  esse  spe- 
cialem  contra  nostram  doctrinam,  sedcom- 
munem,  et  fere  ab  omnibus  solvendam ; 
omnes  namque  (uno  Bannez  excepto)  asse- 
runt,  augeri  meritum  beatitudinis  ex  aug- 
mento  extensivo  charitatis  :  et  plus  hujus 
meriti  correspondere  duobus  actibus  cha- 
ritatis  aeque  intensis  simul  sumptis,  quo- 
rum  uterque  duret  per  quartam    partem 
horae,  quam  uni  ex  illis ;  et  adhuc  plus  cor- 
respondere  debet  alteriejusdem  intensionis, 
qui  per  totam  horam  perduret  (alias  conti- 
nuatio  actus  per  se,  et  caeteris  paribus,esset 
pejoris  conditionis,  quam  eorum  interrup- 
tio,   et  multiphcatio)  cum  tamen  in  nullo 
ex  istis  casibus  crescat  charitas  intensive, 
sed  extensive  tantum,  et  ratione  durationis. 
Ad  replicam  ergo  respondetur,  quod  totum 
id  charitatis,  quod  auget  aestimabilitatem, 
et  valorem  actus,  auget  illius  meritum,  et 
confert  jus  ad  majus  praemium  beatitudinis 
essentialis.   Nam   quia  meritum   non   est 
causa  physica  praemii,  sed  moralis,  ut  prae- 
mium  intensive  augeatur,  satis  est,  si  me- 
ritum  quoad  moralem   aestimationem   in- 
tensive  crescat.  Unde  quia  meritum  quoad 
hanc  moralem  aestimationem  crescit  inten- 
sive  ex  quolibct  augmento  charilatis,   et 
bonitatis  moralis,   etsi  augmentum  hoc  in 
esse  physico  sit  tantum  extensivum  (pluris 
enim  aostimantur  duo  actus  intensi  ut  qua- 
tuor,  quam   unus  ex  illis,  et   non  minus, 
quam  aestimaretur  alius  magis   intensus, 
puta  ut  octo,  vel  ut  sex)idcirco  augmentum 
hoc  extensivum  satis  est,  ut  meritum  bea- 
titudinis  augeatur.  Videantur  quae  diximus 
'm  Tractatu  de  peccatis,  disp.  10,  a  num.  54. 

43.  Ad  confirmationem  respondetur  pri-itcspon- 
mo,  quod  etiam  cum  bonitas  moralis  alia-  conUr- 
rurn  virtutum  augetur  in  suis  actibus  ex  matio- 
capitibus,  et  circumstantiis  iBTenumeratis, 
modus,   et  formula    ista  charitatis,   quam 
dicimus  esse  in   praodiclis  actibus,  augetur 
physice,  non  quidem  formaliter,  sed  vir- 
tualiter,  quatenus  applicata  ad  actum  praes- 
tantiorem,  et  habentern  plures  gradus  ho- 


740 


DE  INPLUXU  CHARITATIS. 


nitatis,  ipsa  magis  se  explicat  ut  ratione 
formac-,  magisque  evolvit  vim  dignificati- 
vam,  quam  ante  talem  applicationem  habe- 
bat  in  se  involutam,  et  implicatam,  seu 
non  ita  applicatam  ad  actuale  exercitium 
informandi,  et  dignificandi  totam  illam 
bonitatem  moralem,  quam  postea  dignifi- 
cat,  et  informat.  Nec  hujusmodi  augmen- 
tum  virtuale  est  ita  intellectu  diflicile,  ut 
-exemplis  carcat;  si  enim  eadem  anima  ra- 
tionalis  quafi  dum  est  in  puero,  informat 
minorem  materiam,  causatque  proinde  mi- 
norem  informationem,  minoremque  effec- 
tum  formalem,  potest  absque  additione  ali- 
qua  formali  ex  |)  nle  sui  infonn  ire  m  viro 
plures  partes  materi.e,  causareque  Bobinde 
majorem  ejus  informationem,  effectamqae 
formalem   inajoioui   ex  hoc  pi  quod 

vim  suam  informativam  magis  explicet, 
magisque  illam  reducal  ad  exercitium  in- 
formandi,  cur  non,  proportione 
formulla  illa,  et  modns  charitatia,  qoem 
dicimua,  id  ipsum  habebit?  Similiter  li 
eadem  quantitas,  quaa  ante  rarefactionem 
causabat  minorem  praesentiam  localemin 
corpore  denso,  posita  r  irefactione  <■  • 
praesenti  un  majorem  incorpore  rar<>.  cum 
tamen  uon  rarefactio,  I 

quantitaa  sil  causa  form  ilis  iatiaa  pr  i 
tiaa ;  quid  mirum  si  formula,  et  modua  praB- 
dictus  ubi  applicatur  praastantiori  actoi,  el 
majori  bonitati  conjangitor,  magis  ea  di- 
gnificet,  seucansel  in  illismajorem  •! 
tatem,  ei  majua  meritum;  cum  tamen  non 
iji-.i  bonitas  moralis,  \"l  prsestanl 
sed  praedictus  modus  ?it    ratio   formalis 
istius  dignitatis,  el  meriti? 
Bepiica.     44.  Nec  obest,  .-i  urgeas:  quod  vel 

moduscharitatiscontinel  a  principio,quan- 
do  actus  quem  informat,  est  mino 
tus,  totamillam  dignitatem,  qaam  triboil 
postmodum  eidem  actui  ut  prsastantiori,  vel 
non?  Si  hoc  secundam  dixeris  :  ergo  nisi  ••! 
major  dignitassuperadd  itar,  nequibit  ma- 
gis  hunc  actum  postea  dignificare,  qaam 
dignificabal  prius;  non  enim  ei  triboel  di- 
gnitatem,  quam  modus  ipee  non  continet, 
cum  nullus  det  quod  non  habet.  Primum 
vero  dici  nequit :  tum  quia  forma  dignifi- 
cans,  ot  informans  aliquem  actum,  ejusque 
bonitatom,  debel  esse  proportionata  eidem 
actui,  quem  dignificat,  el  bonitati  qaam 
informat :  ergo  pro  acta  praeatantiori,  el 
majoris  bonitatia  exhibendas  esl  a  charitate 
dignior  modus  dignificans  illum,  ot  pi 
tantior  Ebrma.  Tum  etiam,  quia  jam  actus 


minus  porfoctu.^  o.-.set  ita  dignus  et  mer 
rius,  sicut  perfectior,  cum  haboret  eari  I 
dignitatem  (loqoendo  de  illa  qui  Bt4  O 
charitate)  quam  habet  perfi 
nique,  quia  bonitas  moralis  cujuscumque 
actus  potest  amplius,  et  amplius   usque  in 
infinitum     syncathegorematice    crescere  ; 
nunquam  enim  tol  erit  affectus  circumstan- 
tiis  ox  his  quaeaugent  bonitatem  moralem, 
quin  plares,  et  j)lurespossint  illisu; 
si  autem  praadictoa  modus  I  I  a  prin- 

cij)io  virtutem    al   dignificandun    totam 
istam  bonitatem,  h  iignitatem  infi- 

nitam,  quod  implicat :  ergo,  etc. 

Confirmator  :  illa  forma,  quae  ai 
tione  ex  p  irte  sui 

majorem  effectam  c  usqae  in  infini- 

tumsyncathegorem  eme  simpli- 

citer  infinil  livi- 

n .lin  omnipotentiam  esae  infinitam  sim- 
pliciter,  q  litione  •  te  sui 

le  in  intinitum  ; 

liqaem  ,  -iuij)Ii«-i- 

ter  infin  .s  ille  charil  itis 

1   variatione 
parl  t  infon 

plures,  el  p  ilia, 

gnitatem  □ 
infinitam,  di 

infinitussimpliciter,  aitatem, 

iter  infinitum. 
r  n->ri    i 
enim  juxl  i  solutionem  I 
lemmatis.  El    :  I   primam  m  in 

ntem  a 
proportionatani  nifi- 

cantis  cum  praestantiori  actu  virtotis,  in 
quo  rali, 

quam  j> 

objecto,  el  ex  <>mnibus  illi-  atiis, 

qaai  immem  i  Bi- 

cui  charitas  potensesl  imp  ibet 

im  altenus  virt  .  tum  mi- 

nus   perfectom,  modo  peri 
nemqoe  ejas   boni  >em 

rro :  it  i  etiam  i  lem  eharit  itii 
cum  sit  ejusdem  partici] 
•  t  proportion  itui  ■  1  inf  •'  d,  el  di- 

gnificandam qa<  virtutis  aciam 

tem  abi  aon  esl  intensior  I  ir- 

nior  ipe  [aantacumqae    i  i 

capitibas  polleat   bonitate.   K<>  pr 

I  imperiom  poaitivnm  charital 


i  oa 

:..i'.U 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


741 


sufficienter  proportionatur  cum  actu  impe- 
rato,  quando  proportionatur  cum  imperio 
ejusdem  activo,  nempe  cum  actu  charitatis 
imperante:  cum  ergo  idem  actuscharitatis, 
qui  modo  imperat  actum  alterius  virtutis 
minus  perfectum,  possit  imperare  perfec- 
tiorem,  de  quo  nemo  dubitat  (saltem  ubi 
hic  excessus  non  est  ex  parte  intensionis) 
cur  non  idem  etiam  charitatis  modus,  qui 
est  imperium  ejus  passivum,  potens  erit,  et 
sufficienter  proportionatus  ad  informandum 
modo  actum  minus  perfectum,  modo  per- 
fectiorem,  quando  ejusmodi  excessus  ex 
aliis  capitibus,  non  ex  intensione,  aut  du- 
ratione  consurgit  ?  Cujus  optima  ratio  ea 
Tho,  est,  quam  D.  Thom.  tetigit  in  4,  dist.  49, 
quxst.  5,  art.  1  ad  5,  quod  scilicet  majoris 
dignitatis  est,majorisque  excellentiae  mini- 
mus  actus  charitatis,  quam  perfectissimus 
actus  cujuscumque  alterius  virtutis;  et  ideo 
excellentius  praemium  debetur  priori  illi 
actui,  quam  huic  posteriori ;  illi  enim  quan- 
tumvis  minimo  debetur  praemium  essen- 
tiale,  huic  vero  quantumvis  perfecto, 
sumpto  secundum  se  solum  debetur  acci- 
dentale.  Unde  non  mirum,  quod  minimus 
actus  charitatis,  quaelibetque  ejus  partici- 
patio  potens  sit  dignificare  actum  alterius 
virtutis,  quantumcunque  perfectum  (dum- 
modo  in  intensione  adaequentur)  totamque 
ejus  bonitatem  in  ordine  ad  meritum  suffi- 
cienter  dignificare. 

46.  Ad  secundam  probationem  responde- 
tur,  quod  quemadmodum  licet  anima  ratio- 
nalis  pueri  habeat  a  principio  suae  creatio- 
nis  sufficientem  virtutem  ad  informandum 
corpus  virile,  et  omnes  illius  partes  vivifi- 
candas  ;  non  tamen  a  principio  totum  hunc 
elfectum  parvo  corpusculo  tribuit,  quiama- 
jor  additio  ex  parte  matoriae,etaugmeritum 
ipsius  corporis,  est  conditio  ad  hoc  omnino 
necessaria,  quatenus  id  necessarium  est  ad 
hoc,  ut  anima  se  totam,  et  totaliter  eidem 
corpori  communicet,  causetque  in  illo  to- 
tam  eam  inforrnationem,  et  efleclum  for- 
malem,  ad  quem  habet  virtutem,  et  cujus 
viri  corpus  eal  capax  :  itaetiam  etsi  modus 
charitatia  habeat  a  principio,  (;t  qaando  esl 
in  actu  minua  perfecto,  totam  illam  digni- 
tatem,  quam  trihui t  actui  perfectiori;  non 
tamen  eam  totam  et  totaliter  a  principio 
illi  communicat,  quia  major  additio,  seu 
augmentum  bonitatis  moralis,  et  perfec- 
tionifl  ipsiua  acl  i  e  I  ad  hoc  omnino  ne- 
aria  conditio,  quatenua  niri  actus  in 
perfectione  cre  i ;it,  babeatque  totam  eam 


bonitatem,  quam  habere  potest  ex  cir- 
cumstantiis,  quas  diximus,  non  se  illi  prae- 
dictus  modus  in  ratione  formao  dignifica- 
tivae  totum,  et  totalitercommunicabit :  unde 
neque  eum  reddit  ita  dignum,  et  merito- 
rium,  sicut  potest,  et  sicut  reddet  actum 
perfectiorem. 

Et  licet  (ut  per  hoc  tacita  objectio  dilua-incidens 
tur)  totus  iste  modus,  totaque  ejus  dignitas,  "{jjuui?. 
quam  habet  in  actu  perfectiori,  habeatur  in 
actu  minus  perfecto ;  nihilominus  tamen 
quia  talis  modus  non  est  ipse  dignus  (ut 
sic  dicamus)  quasi  ut  quod,  sive  ut  qui,  sed 
praecise  ut  quo,  et  ut  ratio  dignificandi  ac- 
tum,  et  secundum  hanc  rationem  diverso 
modo  est  in  utroque  illo  actu  ■  nam  in 
priori  est  totaliter  explicatus,  seu  totus,  et 
totaliter  applicatus  ad  actum,  et  ad  exerci- 
tium  illius  dignificandi,  et  actuandi,  tota- 
que  ejus  vis  dignificativa  est  explicata,  et 
evoluta ;  in  posteriori  vero  potius  haec 
vis  magna  ex  parte  est  in  eodem  modo  in- 
voluta,  et  implicata,  ipseque  modus  non 
est  totaliter  applicatus  ad  praedictum  exer- 
citium  :  idcirco  in  quovis  ex  illis  causat 
distinctum  effectum,  redditque  eos  pro  ma- 
jori,  vel  minori  eorum  bonitate  magis,  et 
minus  dignos,  magisque,  et  minus  merito- 
rios.  Exquofit,  quod  dum  praedictusmodus, 
et  ejus  dignitas  manet  in  actu  minus  per- 
fecto,  non  est  totalfter  in  illo  sub  conceptu 
dignitatis,  seu  sub  conceptu  formae  digni- 
ficantis  ;  quia  neque  est  totaliter  in  eo  sub 
exercitio,  et  munere  talis  forma?,  sed  magis 
manet  ibi  magna  ex  parte  solum  in  esse 
entis  et  rei ;  cum  tamen  in  actu  perfectiori 
totaliter  sit  sub  praedicto  conceptu  actualis 
dignitatis,  seu  formae  actu  dignificantis. 

47.  Ad  terliam  denique  probationem  di- 
cendum  cst,  moralem  bonitatem  cujuscum- 
que  actussolumpossecrescereusquein  infi- 
nitum  absolute  et  simpliciter  adhuc  synca- 
thegorematice,  vel  ratione  intensionis,  vel 
ratione  durationis;  ratione  vero  aliarum 
circumstantiarum,  quotquot  apponantur, 
noncrescit  simj)Iiciter  in  infmitum,  adhuc 
syncathegorematice,  sed  augetur  in  inflni- 
tum  syncathegorematice  secundum  quid, 
seu  infracertum  gradum,  puta  ut  viginti; 
ad  quem  tamen  gradum  quantumcunquo 
bonitas  crescat,  slante  eadSBi  intensione 
nnnquam  pertinget.  Neganda  est  ergo  ma- 
jor,  si  intelligatur  de  augmento  usque  in 
infinitum  shnplicitor,  adhuc  syncathego- 
rematice,  et  do  bonitato  morali,  quae  actui 
provenit  ex  capitibus  num.  34  commemo- 


742 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


ratis.  Si  tamen  prac-dicta  major  intolligatur 

de  augmento  usque  in  infinitum  syncathe- 

gorematice  secundum  quid,  seu  infra  cer- 

tum  gradum,  aut  de  ea  bonitate,  qua3  pro- 

venit  ex  majori,  et  majori  intensione,  vel 

duratione,   poterit,   et   debet   concedi  :  et 

eodem   proportionali  modo  distinguenda, 

sive  declaranda  est  minor,  et  juxta  dicta 

concedenda,  vel  neganda. 

cxpi/ca-      Kxplicatur    hoc  animadvertendo,   quod 

tio  [iran- augmentum    in    infmitum  syncathegure- 

'  cjoc-'   matice  potestfieri  rlupliciter  :  aut  per  partes 

trina;    aliquotas  certas,  et  determinatas,  quarum 

quaolibet  augeat  v.  g.  ut  duo;  et  hujasmodi 

augmentum  in  ratione  infiniti  syncathego- 

rematice  esl  in  infinitnm  Bimpliciter  j  quia 

quod   sic    augetur,    potest    crescere    ultra 

quamlibt-t  certam  magnitadinem,cam  nulla 

sit  designabilis,  ad  qoam,  et  ultra 

tinuam  illaram  partiam  repetitionem  non 

possit  perveniri.  Actus  potest  fieri  pra  lic- 

tum  aagmentam  per  partes  proportionales 

minores,  atque  minorea  quacamqae  i 

qaantitate  signata,  quarom  neutra  auget 

sicut  alia  ;  sed  si  prima  augel  ut  duot  se- 

cunda  augetsulum  ut  unumt  terti  1  ut  dimi- 

dium,  et  quarta  ut  dimidium  dimidiit  i 

de  reliquis  in  minaa,  et  minns  nsqae  in  in- 

finitam.  Et  qaod  sic  augetar,  eolam  auge- 

tur  in  infinitam  secandom  qaid, 

ratione  infiniti  syncathegorematice  j  quia 

totum  hoe   augmentum   flt  infra  certom 

magnitadinis gradom,  puta  ut  viginti, 

quem  qaantumcunque   aliqaid  sic   in  in- 

finitam  aageatar,  aanqaam  pertin 

48.  Igiturquando  actua  in  honitate  ci 
cit  ratione  intensionis,  vel  dnrationis,  au- 
getur  ejua  bonitaa  per  partea  aliquotas,  et 
gradus  certos ;  tol  enim  sunt  in  aliqao  Bcta 
gradus  bonitatis,  quot  sunl  in  eo  gradua 
intensionis,  et  quol  sant  partea  ans  dara- 
tionis ;  ande  potest  re  asqae  in  infi- 

nitum simpliciter  in  ratione  infinitiayn- 
cathegorematice  :  sed  qaia  qaoties  acta 
crescit,  crescil  etiam  eodem  modo  ph) 
ct  formaliter  modus  charitatis,  qni  i 
informat,  juxta  dicta  num.  43,  non  potest 
intelligi    ex  hajasmodi    augmento,   q 
praedictus  modus  sit  in  dignitate  infini- 
tus ;  imo  neque  qood  habeat  dignitatem  ma- 
jorem,  quam  sit  bonitaa  actus,  qnem  infor- 
mat,  ortaexactualiintensione,el  duratione, 
quae  semper  est  certa,  et  finita.  Quando 
vero  praedictus  actus  crescit  in  bonital 
aliis  oircamstantiis,  puta  ex  fine,  non  cres- 
cit  per  partea  aliqnotaa,sedproportionales, 


minores,  atque  mir.  ei  appo- 

sitione  unius  finis  acci| 
nitatis,  tppositia  d  m  accipiat  alios 

duos,  vel  crescat   usqae   ad  quat     p         ! 
usque  nd  tres  ».-t  dimidium, 
in  minuset  minus  :  un  !••  «'tsi  fines  =vnca- 
th<'gorematice  apponantur  '  im- 

po.--  .  'ii  au2'.'nt  bonitatem  actususque 

in  infinitam  simpliciter,  adhoc  syncathe- 
I  infra  certum  bonitatis  gra- 
dum,  puta   ut   viginti, 
senr,    i       ^eantar,    nanqaam   p.-rtn.. 
Un  I  '  ii  eharil  itisl 

a  principio  vim  a  I 

eam  bonital  i  infinitia  circums- 

tantiis  per  i  ictui 

in  quo  est  pro 
habeat  infinitam  -li.- 

nita  im  dignificabilia  |  >  ■  - 1  ►  *  - 1  ease  in- 

finita,  ut  <■  im  est 

Ratio  ver  ms- 

tanti  iun- 

t.-m  ej  . 
aliquot .:  :   ut  quo 

plares  apponantar,  eo  min  >rtiona- 

bili:  i  nimimm  j 

imstanti  nitatem 

int,  et  ju\t  i  m,  ac 

rationem  volunl 
lia  liuji; 
lantarii  (c « teria  paribi 
titer  est  minor,  quu  ;  lictia 

imstant 
enim  \  .t  volnntarinm, 

et  conatoa  v.  g.  ui  du        I       r 
qaatoor  finea  extrii  qoam  ad  attin- 

lum  dn  tin- 

m  minus  prop  -rtio- 
nata  olunt.irius  ut 

dai  rao- 

.m    ot 

imstanti  ibas) 

intur,  vel  q 
norem    proportionabiliter  mnnicant 

.  ([uanr. 

ill.nn.  ;•  partea 

proportionalea  min  .  ot 

nem  hujus   replica);   Uinc  enim  arguitur 
virtus   infmita  in  caasa,   q 
manena  potest  in  tio- 

rameffectam  asqae  in  infinitum  ayncathe- 
ter,  ul  t  in  di- 

vina    omnipotentia  j    non  autem  qu 

jiii 


r»'> 


DISP.   IV,   DUB.   III. 


743 


solum  potest  in  perfectiorem,  et  perfectio- 
rem  usque  in  iniinitum  per  partes  propor- 
tionales,  seu  infra  certum  gradum,  quod 
tantum  est  in  infinitum  syncathegorema- 
tice  secundum  quid. 

Seco  ndo  ad  eandem  confirmationem  prin- 
cipalis  objectionis  respondetur  esse  valde 
probabile,  et  principiis  D.  Thom.  atque  ra- 
tioni  consonum,  nunquam  augeri  bonita- 
tem  actus,  v.  g.  humilitatis,  etiam  ex  cir- 
cumstantiis.  de  quibus  in  hac  confirmatione 
fit  sermo.  quin  augeatur  formaliter  modus 
charitatis,  a  quo  informatur;  non  intensive 
intensione  proprie  dicta,  quia  intensio  haec 
sequitur  intensionem  actus,  ut  dictum  est ; 
sed  magis  extensive,  sive  quia  quoties  prae- 
dicta  bonitashumilitatis  augetur,  exhibetur 
a  charitate  novus  modus  secundum  suam 
modalem  essentiam  perfectior,  qui  pro  sua 
majori  perfectione  perficit  magis  praedictum 
actum  humilitatis,  datque  illi  majorem  di- 
gnitatem  in  ordine  ad  meritum,  dignifi- 
cando  ex  eo  plures  gradus  bonitatis.  Sive 
quia  eidem  modo  charitatis  minus  perfecto 
additur  nova  quaedam  extensio  intra  lineam 
ejusdem  modi  charitatis  ex  natura  rei  ab 
eo  distincta,  per  quam  magis  dilatatur  in 
dignificando,  extenditurque  ad  informan- 
dos  plures  gradus  bonitatis,  quam  absque 
hujusmodi  dilatatione  extenderetur ,  ad 
eum  proportionalem  modum,  quo  habitus 
scientificus  per  additionem  cujusdam  modi 
majoris  extensionis  extenditur  ad  cognos- 
cendam  novam  conclusionem,  ad  cujus 
cognitionem  sine  praedicta  additione  non 
extenderetur,  juxta  ea  quae  docent  N.  Com- 
:ompiu-  plut.  in  lib.  de  generat.  disp.  4,  quxst.  1 1. 
Mum-'  ~)()-  >l  replices  etiam  adversus  hanc  solu- 
•lex  re-  tionem  :  Primo,  quod  gratis  ponimus  di- 
versitatem  istam  in  modis  charitatis,  el 
alium  alio  formaliter  perfectiorem  ;  cum 
neqae  ex  authoritate,  neque  ex  ratione  ad 
i  1  praebeamaa  fundamentum.  Deinde,  quia 
vel  modi  isti  solo  numero  diflerunt,  vel 
specie?  Non  primum  ;  nam  ea  quae  solo 
diflorunt  numero,  nequeunt  dicere  majo- 
rem  perfectionem  formalem  :  neque  etiam 
iridum,  siquidem  omnes  sunt  intra 
m  charitatis  :  ergo,  etc.  Prx- 
i  rea,  qnia  quando  idem  numero  actus  hu- 
militatia  habena  bonitatem  ut  quatuor, 
crescit  in  illa  usqae  ad  ■»•/•,  non  est  a  quo 
ant  perfectior  modua  producatur ; 
iion  enim  prodacitar  ab  Iiabitu  bamilitatis, 
■lu    pro  »do   influit  in  lllum 

actam,  sicat  an  pponimu*  autem  aug- 


mentum  hoc  non  provenire  ex  eo,  quod 
actus  humilitatis  magis  intendatur,  sed  ex 
aliis  extrinsecis  circumstantiis)  neque  etiam 
ab  actu,  vel  ab  habitu  charitatis,  quia  hi 
non  influunt  immediate,  et  elicitive,  sed 
imperative,  mediante  habitu  humilitatis. 
Denique,  quia  adveniente  perfectiori  modo, 
neque  est  a  quo  destruatur  minus  perfectus, 
neque  apparet  quomodo,  si  ambo  simul 
ineodemactupermaneant,  inler  se  unian- 
tur  :  ergo,  etc. 

Respondetur  ad  primum,  non  gralis,  sedRespon- 
cum  sufficienti  fundamento  constitui  a  no-  p^mJm 
bis  praedictam  in  modis  charitatis  diversi- 
tatem.  Tum  quia  ita  exigit  natura  rei,  de 
qua  agimus,  ut  intuenti  constabit.  Tum 
etiam,  quia  ut  D.  Thom.  in  3,  dist.  27,  r>.  Tno. 
quxst.  2,  art.  4,  quxstiunc.  3  ad  5,  agens 
de  hoc  ipso  modo,  et  participatione  chari- 
tatis,  quae  est  in  actibus  aliarum  virtutum, 
recte  inquit  :  Inferiora  participant  perfec- 
tiones  superiorum  secundum  modum  suum ; 
et  ideo  pariieipationes  determinantur  ex  ca- 
pacitate,  et  naiura  participantium,  etc.  Pro 
diversis  igitur  aliarum  virtutum  actibus 
participantibus  charitatem,  diversae  ejus- 
dem  charitatis  participationes,  diversique 
ejus  modi  assignari  debent  magis,  vel  mi- 
nus  perfecti,  juxta  majorem,  vel  minorem 
perfectionem,  pluresque,  aut  pauciores 
gradus  bonitatis  eorundem  actuum. 

Ad  secundum  respondetur,  quemadmo-  Ad  so- 
dum  intra  lineam  albedinis  dantur  plures  cundam- 
modi  majoris,  et  majoris  radicationis  in 
subjecto  specie  modali  differentes,  pertinen- 
tes  reductive  ad  eandem  albedinis  speciem, 
ut  docent  N.   Complut.    loco  nuper  citatocompiut. 
q.  9,  ita  etiam  intra  charitatis  lineam  dari 
poterunt    plures  ejus   participationes,    et 
modi,  non  solum  majoris  radicationis,  sed 
etiam   majoris  extensionis,   specie  modali 
distincti,  magisque,  autminus  perfecti,  re- 
ductivc  pertinentes  adeandemspeciemcha- 
ritatis. 

Ad  tertium  respondemus,  modum  magis  a<i  icr» 
perfectum  ficri  elicitive,  et  immediate  ab  tia:n- 
codem  principio,  a  quo  fit  novus  gradus 
bonitatis,  qui  actui,  in  quo  cst  praedictus 
modus,  tunc  superadditur,  in  virtute  tamen 
cliaritatis  ;  atque  adeo  mediate,  et  impera- 
tive  fieri  a  charitate.  Nec  pctest  esse  major 
diflicultas  circa  productioncm  novi  modi 
charitfitis,  permanentc  eadcm  intcnsione 
actus  in  quo  est,  quam  circa  productionem 
novi  gradus  bonitatis  ejusdem  actus. 

Ad  ultimum  dcnique  rcspondctur,  quod 


744 


DE  INFLUXf    CHARITATIS. 


Ad  uiti-  adveniente  modo  charitatis  perfectiori  des- 
mam"  truitur  (vel  secundum  suam  essentiam  mo- 
dalem,  vel  saltem  quoad  formalitatemex- 
tensionis)  modus  minus  perfectus  ,  eo  quod 
quidquid  perfectionis  in  isto  est,  in  illo 
eminenter  continetur  ;  et  ita  superveniente 
illo,  iste  supertluit.  Destruitur  autem  vel 
per  accidens  ad  destructionem  suhjecti  in 
quo  est;  quia  forte  non  remanet  idem  actus 
numero,  quoties  modus  charitatis  exten- 
sive  variatur  :  vel  destruitur  tanquarn  .-u- 
periluus,  sicut  modus  radicationis  v.  g.  ut 
quatuor,  destruitur  adveniente  modo  radi- 
cationis  ut  quinque,  eo  qaod  natura  horret 
superllua,  et  uhi  influero  incipit  in  formam 
perfectiorem,  cessat  ah  inflnxa  minus  per- 
fectae,  quoties  ha.'C  erninenter  in  illa  cunti- 
netur.  si  tamen  adveniente  ono  i -\  j •  i  »  - 
dictis  modis,  aut  majori  ejus  extensione, 
alius,  vel  alia  extensio  minor  perman< 
possetsimul  iaformare  enndem  actum;qnia 
rion  solo  Qumero  diiforunt,  sod  specie  mo- 
dali,  et  accidentia  sic  distincta  poasanl 
simul  in  eodem  snbjecto. 
Alia  rcs-  °1«  IVniquo  ad  pi  i idicl  im  confi rmat i< .- 
ponsio  nem  principalia  objectionii  rtio 

;iu  coii-  i  •        •  l  i 

Brnattio-cum  aliquibus  responden,  quotn 
nem'  et  non  per  intensionem,  bonita  im- 

perati  a  charitate,  augeri  etiam  charitatem, 
vel  modum  ejus,  qod  ph\  ,  morali- 

ter,  qaatenaa  eadem  forma  charit  itia  pi 
tantiori  actui  applicata  reddit  illum  m 
aBstimabilem,  quam  red  lerel  minna  per- 
fectam  ;  quia  pro  diversa  bonitate  actaum, 
quibus  applicatar  haec  forma,  ipaa  etiam 
aestimatur    magis,  vel   minna,  al 
quod  sibi  aliquid  physicum  soperad  latar. 
Qaemadmodum  reg  mo- 

netaa  sigillantur,  pro  diversitate  materi  e 
ciu  imprimitur,  reddil  eam  magis,  aul  mi- 
nus aastimabilem  :  ande  applii  ''iito 

constituit  pecaniam  majoris  pretii,  qoam 
si  applicaretur  a?ri ;  ef  applicatna  auro  ma- 
joris  adhuc,  quam  si  argento  applicaretar  ; 
ciun  tamensigillus  physice  loquendo  Bem- 
per  sil  idem.  Charitas  ergo  respectu  actuam 
aliaram  virtutum  est  veluti  regias  Dei 
sigillus,  per  cajus  tnformationem,  el  im- 
pressionem  actus  praBdicti  \h^o  signantnr, 
seu  sigillantur  j  sicque  pro  diversitate  ma- 
teriae,  cui  imprimitur,  diversave  bonitate 
actuum,  quos  informat,  distinetnm  pretium 
vitaB  aeternaa,  diversumque  meritnm  conaii- 
tuit,  majus.  vel  minus,  juxta  inajorem,  veJ 
minorem  bonitatem   eornndem    actuum, 


etiamsi  cbaritas,  pb 
eadem  sit. 

■••rum  haec  lertia  solotio  nisi  ad  al 
quam  ex  dnabus  priori  lucatur,  non  J* 

omnino  poterit  Bustineri,  (juia  augmentum 
hoc  morale  charitatis  debel  i  in  ali- 

quo  physico,  sive  illo  I  rmale,  sive 

virt  '  omnino  siini!-    I 

gillo,  qnia  sigillus  non  dal  intrinsocnm  va- 
lorem  peennia,  sed  Iiic  valor(n1  commu- 
nior  opinio  ferl  i  debel  in  n. 
sigillatur.  praBSUpp 

tur,  valor  sigilii  t  tntnm  esl  \ alof  extri 
cus,  qui  iium  civile. 

qna  nni  i ;  se  l  non    i  ■  i.  ut 

Inh.    1 ,  n.  2,  uhi 

probavimns  valorem  m<  osse 

augi  un. 

■u- 
ni  c  provenit  formalit 
verbo,  el  promi 
ut  signnm  ilhus  imprimitor   sigillus,  ut 

i  ica- 
augmentum 
physicum,  saltem  virt  iit  cum 

prii 

v. 

0 

m. 

:itra   duplii 
nem  1'rim  i  /'/;.•" 

ril  conti  >nem  for 

ltuin     in    r. 
etian  esae 

solam  charitatem,  anl  ejns  information 

B(    i    •  ;i  .:•:  .       .m- 

nrtutis,  saltem  mpernatui  .que 

nitas  augeatur, 
etiamai  nnllo  m  bet 

i  dktnm  meritnm.  Sententi 
hanc  tnentur  Anthorea  illi,  qui  tlia- 

rnm  virtntnm  dicnnl  tssemeritorios 

independenter  ah  imp< 
cliantatis.  quoa  duh.  \,h%tjutdisp.mm.  18, 
retulimi.  -^irna  fundamenta 

b  I  lucta  ibidem  sunt,  et  solol  i.  \  1  u*  t  uxx  n  Anrl. 
adhnc  potesl  primo,  qnia  illnd  formahter«ne"a 
im  in  nostris  actibna,  quod  au- 
.»rum  dignitatem  et  valorem  :  ta  1 
I  non  tantnm  major  charitaa,  se-i  etiam 
qnslibet major  bonitaa moralis j  eoenim 


DISP.  IV,  DUB.  III. 


745 


Tbo 


■orn- 
argu 
iuto. 


lTitur 
)nfir- 
atio. 


dignior  est  actus,  et  eo  habet  majorem  va- 
lorem,  quo  melior  est,  et  quo  plures  parti- 
cipat  bonitatis  gradus,  undecumque  haec 
bonitas  proveniat :  ergo  non  tantum  major 
charitas ,  sed  quaecumque  major  bonitas 
potest  esse  ratio  formalis  praedicti  aug- 
menti. 

Confirmatur,  quia  etsi  valor  charitatis 
(caeteris  paribus)  semper  sit  major,  quam 
valor  caeterarum  virtutum  ;  ita  tamen  po- 
test  hic  posterior  valor  augeri,  ut  adaequet 
illum  priorem  :  ergo  licet  ille  non  crescat, 
poterit  per  augmentum  sui  augere  meri- 
tum.   Consequentia  liquet,  et  antecedens 
probatur  ;  quoniam  valor  charitatis,  quan- 
tumvis  magnus,  et  excellens,  est  valor  de- 
terminatus,  etfinitus  :  id  autem,  quod  fini- 
tum  est,   per  augmentum  minoris  potest 
adaequari,   et  superari  :   Omne  enim  fini- 
tum  ( arguit  D.  Thom.   3  part.   qusost.  7, 
art.  11)  per  augmentum  finiti  potest  perve- 
nire  ad  quantitatem  alterius  ftniti:  ergo,  etc. 
Respondetur     ad    argumentum    distin- 
guendo  majorem  :   Illud  formaliier  auget 
meritum,  quod  auget  valorem,  qui  sit  ejus- 
dem    ordinis,    et   ejusdem    rationis    cum 
praemio,   concedimus ;  valorem  inferioris 
ordinis,   seu  rationis,  negandum   est.  Et 
eodem   modo  distinguenda  est   minor,  et 
intellecta  de  valore,  qui  sit  ejusdem  ordi- 
nis,et  rationis  cum  praemio  essentialis  bea- 
titudinis,  de  quo  hic   loquimur,   neganda 
est ;  poterit  tamen  concedi  intellecta  de  va- 
lore  inferioris  rationis,  et  habente  propor- 
tionem   solum    cum    praemio  accidentali. 
Solus  enim  valor,   quem  gratia  tribuit  per 
charitatem,  est  ejusdem  ordinis,  ejusdem- 
que  rationis  cum  vita  aeterna,  ut  disp.  3 
ostendimus.  Unde  hic  solus   valor,  et   id 
quod  illum  auget,  augere  potest  formaliler 
meritum  vitae  aeternae. 

Ex    quo  ad   confirmationem  negandum 

ntecedens.  VA  ad  probationem  patet  ex 
dictis,  etex  D.  Thom.  Ioco  ibi  citato  :  tunc 
enim  finitum  potest  per  alicujus  finiti  aug- 
menturn  adaequari,quando  ambo  sunt  ejus- 
dem  ordinis,  et  habent  quantitatem  unius 
ratio  ,  charitatis  intensus  et 

i  tamen  divcrs;e  rationis  sint, 
quantumcunque  id  quod  minus  est,  crescat, 
non  adaequabit  illud,  quod  est  majus.  Qua 
ratione  docet  Ang.  Doctor  loco  cit.  ex  '•> 
part.  gratiam  pnri  bominis,  quamtumeun- 
if,  uon  poc  le  adaquare  gratiam 
habitualem  Christi  Domini,  etiamsihaec  il 
qualitas  finita ;  quia  videlicetnon  habent 

Salmant.  Curs.  theolog.  tom.  X. 


quantitatem  unius  rationis;  sed  illa  est 
gratia  membri,  quae  habet  se  per  modum 
virtutis  particularis;  haec  vero  est  gratia 
capitis,  quae  se  habet  ut  virtus  universalis. 
Ad  rem  ergo.  Valor  charitatis,  et  gratiao 
non  est  utcumque  major,  sed  superioris 
rationis,  ac  valor  cujuscumque  alterius  vir-  • 
tutis;  et  ideo  quantumcunque  hic  crescat, 
ad  illius  dignitatem,  et  meritum  nunquam 
pertinget. 

53.  Arguitur  secundo  pro  hac  sententia,  secun- 
quia  si  sola  charitas  esset  ratio  formalis  a(r"u- 
constitutiva  meriti,  et  augmenti  ejus  res-mcnUim 
pectu  praemii  essentialis,  frustra  ad  meren- 
dum  adhiberentur  actus  caeterarum  virtu- 
tum,  satiusque  nobis  esset  de  minimo  actu 
charitatis  curare,  quam  deegregiis  aliarum 
virtutum  operibus  exercendis ,  hoc  autem 
nullus  dicet  :  ergo. 

Confirmatur,  quia  absurdum  videtur,  confir- 
non  plus  mereri  Martyrem  qui  exercet  mati0- 
egregium  actum  fortitudinis,  ponens  vitam 
propter  Deum,  quam  mereatur  alter,  qui 
minimum  misericordiae  opus  exerceat, 
etiamsi  uterque  aequalem  charitatem  ha- 
beat  :  ergo  non  solum  charitas,  sed  etiam 
bonitas  fortitudinis  auget  meritum. 

Respondetur  negando  majorem;  actus  satisfit 
enim  caeterarum  virtutum, 
propriae  bonitatis  non  constituant,  neque 
augeant  formaliter  meritum  respectu  prae- 
mii  essentialis,augent  tamen  illud  in  genere 
causae  materialis;  nam  cuilibet  ex  istis  ac- 
tibus,  quoties  a  charitate  imperantur,  im- 
primitur  ab  eadem  charitate  proprius,  et 
distinctus  modus  magis,  vel  minus  perfectus 
intra  lineam  ipsius  charitatis,  pro  majori, 
vel  minori  perfectione,  et  bonitate  ejusdem 
actus;  et  ratione  istius  modi  redduntur  ac- 
tus  praedicti  formaliter  magis,  aut  minus 
beatitudinis  meritorii :  unde  quia  praedictus 
modusnequaquam  poneretur,  nisi  darontur 
tales  actus,  non  potest  dici,  quod  ii  frustra 
ad  meritum  se  habeant,  sed  ad  illud  maxi- 
me  conducunt.  Eo  pracsertim  quod  hic  mo- 
dus  non  est  ipsurn  meritum,  vel  meritorius 
ut  quod,  scd  solum  se  habetutquo,  et  ut 
ratio,  et  forma  constitutiva  alterius  in  ra- 
tione  meriti.  Unde  nisi  dentur  actus  alia- 
rum  virtutum,  qui  illo  informentur,  ot 
habeant  se  ad  illum  sicut  materia  ad  for- 
mam,  ipse  per  se  solum  nuTTum  mcritum 
i  onstituet.  Eiabet  enim  se  liic  modus  chari- 
tatis  ad  constitutioiKMn  meriti,  sicut  anima 
rationalis  ad  liominem,  et  actus  aliarum 
virtutum  cum  sua  bonitalo,   sicut  materia, 

48 


etsi  ratione  ar^en" 


746 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


et  corpus  :  unde  sicut  anima  se  sola  non 
constituit  hominem,  nisi  ponatur  corpus, 
quod  ab  ea  informetur:  sir  nec  modus  cons- 
tituit  moritum,  nisi  exerceantur,  et  ab  eo 
informentur  pra^dicti  act:n. 

5  1.  Necsatiusesset  nobis  curare  de  mini- 
moactucharitatisquamdealinrum  virtutum 
actibus  egrcgieexertn  lia  :  t  im  quia  ut  in 
plurimum.quotiesexercetur  jtorfectioractus 
virtutis,  actus  qui  elicitur  a  charitate  est 
etiam  perfectior,  magisq  le  intensior.  Tum 
etiam,  quia  cum  pn>  perfectiori  et  inten 
virtutis  actu  exhibeatur  semper  a  charitate 
perfectior  modus,   poterit  ad  augmcntnm 
pracdicti  actus  hujusmodi  modus  u 
intendi,  et  augeri,  ut  fundel  maj  is  meri- 
tum,  quam  minimus  ille  actus  charit 
Diruiiur     Per  quod  paiot  ad  confirmationem,  quia 

iiuttio"  110n  stat>  actum  inaperatom  a  ch  iril 

magis  perfectum  in  uno,  quam  alio,  et  n<>n 

coipso  augeri  in  illoaliquo  modo  charita- 

tem,  ot  si  non  sompor  ratii 

tatis  magis  intonsi,  semper  tamen  ratione 

magis  perfocti  modi.  Fatemur  tami 

si  actus  aliarum  virtutum  ]  suman- 

tur  secundum  propriam  bonit 

lem,  quam  babenl  ex  genere,  aul  ex  aliis 

circumstantiis,  praescindendo  ab  infon 

tione,  ot  modo  charitatis ;  uon  conducunt 

proxime,  <>t  formaliter  ad  meritum  beatitu- 

dinis,  plurisque  esset  faciendoa  minimus 

actus  charitatis,  quam  praedicti  actua  sic 

sumpti  •,  ille  etenim  qnantumvifl  minimus, 

meritorius  esl  praemii  essentialis;  his  vero 

quantumcunque  mj>ti<  s< 

se,  solum  correspondel  praeminm 

tale  :  minimum  autom  pracmii  essentialis 

superat  quodcumque  praeminm  accidenl  ile. 

d.  Tiio.  Qao  scnsu  D.  Thom.  in  [fdist.  19,  qumrt 

art.  §  dd  5,  inquit  :    Pramium    respondens 
merito  ratione  charitatis,  quantumcunqx 
parvum,  est  majus  quotibet  prsnni 
dente  actui  ratione  si  ris. 

Hecanda     •"•  Secunda  sententia  contra  secundam 
'.  ;n;  assertionem  negat  augeri  semper  meritum 

traria,  beatitudinis  ad  augmentum  bonitatis  mo- 
ralis  aliarum  virtutum,  adln;  uere 

causa?  matorialis,  quamvis  frequenter  sic 
accidat;  quia  ut  in  plurimum,  abi  actusa 
charitato  imperatus  est  perfectior,  a 
intensior  actus  charitatis  j  non  tamen  ne- 
cosso  est,  quod  slc  semper  contingat  :  au- 
get  vero  praedicta  bonitas  meritom  respecto 
pramiii  accidentalis,  quod   est    proprium 

Bannez.  °jus   meritum.    Ita  Bannei  "-3.  2,  qwest.  24, 
art.  G,  dub.  5,  concl.  G  ct  ultima. 


iri  potest  primo  hacc  sententia  tes- 
timoniis  L).  Thom.  pro  prima  nostra  cou- 
clusione  adductis,  et  ahis  ;  etenim  citato 
loco  ex  1  pari.  postqoam  dixit  quantitatem 
moriti  respectu  praimn  ;an- 

dan.  k  radice  chai  ita  subdit  : 

AUo  modopensari  potest  quantitat  merti 
quantitateoj   ris.   Q  jdex, 

men  quantU 

deniali,  qu  no  creato.  De  v 

im  lococitato,  sic  inquit  :   Merihm 
tem  sin  r  -]>ectu 

}>rrmii  essentiatis,  judu  itur  majus,  qu 
majori 

risfacit  meritum  stcundmm  . 

nditur  r 
talis,  non autem  simpliciter.  Ergoex  mi 
I).  Thom.  quant  ,    r-mii 

nti  ilia  Btten  ;an- 

oitate  quam  ac- 
tus  m  virtutibus. 

irbonitat  ialiarum 

\  irtol  im  r.iri   duplicitor   in^ 

eritom  :  vel  im  I  tan-  "j* 

illios  ton 
ut  materi  i,  q  laa  n  inform 

iilod 

cta  bo; 
rtimabilis,  ot  aliquo 
prannii  ribi- 

informabi- 
lis.  Meritam 
primo  modo  sumpt 

aug:  .!um 

■ 

■  .  •■ 
m.  obi  it  meritom  respecto 

praamii  essenti  il 

tilli 
• 
lo  charit  .ti  quidem   ut  ma- 

moritum  pr  sentialii 

ex  otriosqoe  aogmento  ;>or- 

:;muit,  tnm  locifl  £  I  relatis, 
ot  ibidem  expendimos :  tom  etiam 
looo  de  Verit.  ibi  enim  postqoam  ,di 
gnitodinem  operis  uonaugei 

;  praamii  essentiali  \ 

quantum  demonftrat  magnitudineni  ckat 
tis.  Ac  si  diceret,  lia- 

rum  virtotom,  et ejos  aogmentam  non  au- 

meritom  respecto  pnamii  easenti 
per  seipsam  immed.  formaht 

gere 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


747 


gere  tamen  illud  materialiter,  in  quantum 
sui  augmento  ostendit  augmentum  chari- 
tatis,  vel  modi  ejus,  per  quem  informatur 
praedicta  bonitas ;  nec  enim  potest  non  ali- 
quo  modo  augeri  forma,  ubi  propria  mate- 
ria  augetur. 
ica.      56.Nec  refert,  quod  idem  Ang.Doctor  in 
3,  dist.  30,  qwest.  1,  art.  3,  dixerit  parvum 
opus  ex  magna  charitate  factum  esse  magis 
meritorium,  quam  magnum  ex  parva :  ergo 
potest  charitas  manere  parva,  et  non  cres- 
cere,  etiamsi  actus,  quem  imperat,  augea- 
tur.  et  sit  valde  perfectus.  Et  in  eadem  dist. 
ad  Annibaldum,  art.  4,  loquens  de  actibus 
aliarum  virtutum,    asserensque  augeri  ad 
ec-rum  augmentum  meritum  praemii  acci- 
dentalis,  simul  negat  augeri  meritum  res- 
pectu  essentialis;  hoc  autem  cum  nostra 
explicatione  non  satis  cohaeret  :  ergo. 
•eiii-     Respondetur  enim  S.  Doctorem  in  primo 
r     ex  his  testimoniis  per  magnam  charitatem, 
ex  qua  fit  parvum  opus,  non  intelligere  mo- 
dum,  seu  formam  charitatis,  perquam  im- 
mediate  informatur, etefficitur  meritorium 
praodictum  opus  ;  sed  actum  intensum  cha- 
ritatis,  ex  quo  opus  illud  parvum  cum  in- 
formatione  et  modo  charitatis  sibi  aequali 
procedit.  Et  solum  intendit,  quod  accipiendo 
hujusmodi  opus  parvum  simul  cum  magno 
illo  actu  charitatis,    est  ibi  plus    meriti, 
quam  in  alio  magno  opere  procedenti  ab 
actu  charitatis  remisso,  simul   sumptis  ;  et 
quod  majoris  meriti  est  intensus  actus  cha- 
ritatis  cum  parvo  opere,    quam  remissus 
cum   magno.    Quod  verissimum  est,    nec 
nobis  id  officit,  quoniam  hic  excessus  non 
ad  formam,   vel  modum  charitatis,  sed  ad 
ejus  actum  reducendus  est. 

In  secundo  vero  testimonio  loquitur  D. 
Thom.  deeo,  adcujus  augmentum  augetur 
rnoritum  rospectu  praemii  essentialis  im- 
mediate,  et  formaliter  ;  et  quia  non  sic  au- 
;r  ad  augmcnturn  actum,  et  bonitatis 
aliarum  virtatum,  sed  solum  materialitor, 
atdictumest,  potuit  uegare  absolute  prae- 
dictum  moritum  augeri  al   illorum  aug- 

mentum. 
57.Probaturdeindebaecsententiaratione, 

qnia  unus,  ot  idem  actus,  etsocundum  ean- 
dembonitatem  non  potesl  fundare  duplex 
meritum  omnino distinctum:sed  actusalia- 
ram  virtutum  secundum  propriam  bonita- 
lem  fundant  meritum  respecta  praemii 
identalia  ;i  merito  praemii  essentialis 
omnino  distinctum  :  ergo  nequeunl  ecun- 
dum  eandem  bonitatem  fundare  meritum 


praemii  essentialis,  atque  adeo  neque  hu- 
jusmodi  meritum  per  se  augobitur  ad  aug- 
mentum  praedictae  bonitalis. 

Respondetur  ex  dictis,  majorem  solum 
esse  veram  quando  eadem  bonitas  eodem 
prorsus  modo  ad  duplex  illud  meritum 
comparatur,  seu  quando  utrumque  fundat 
proxime,  etimmediate,  et  ut  ratio  forma- 
lis  utriusque  :  secus  autem  quando  compa- 
ratur  ad  illa  diverso  modo,  ut  in  praesenti 
contingit ;  nam  ad  meritum  praemii  acci- 
dentalis  comparatur  bonitas  aliarum  vir- 
tutum  proxime,  et  immediate  tanquam 
ratio  ejus  formalis;  ad  meritum  vero  prae- 
mii  essentialis  habet  se  magis  remote,  et 
per  modum  materiae,  ut  explicatum  est. 

Ex  dictis  in  hoc  dubio  manet  solutum  vasq 
tertium  illud  argumentum  Vasq.  dub.  1, 
hujus  disputationis.  num.  21,  propositum, 
cujus  solutionem  in  hunc  locum  remisi- 
mus ;  manetque  sufficienter  explicatum, 
quomodo  informatio,  et  relatio  cliaritatis 
non  tantum  sit  conditio,  ut  actus  aliarum 
virtutum  sint  meritorii,  et  magis  meritorii 
respectu  beatitudinis,  ut  nonnulli  autu- 
mant ;  sed  etiam  sit  ratio,  et  causa  formalis 
praedicti  meriti,  praedictique  augmenti. 

DUBIUM   IV. 

Utrum  major  gratia,   vel  charitas  prxcise 
habitualis  augeat  meritum  ? 

Non  incongrue  postquam  egimus  de  aug- 
mentomeritiex  augmento  actualis  influxus 
charitatis,  et  gratiae,  seu  informationis  ea- 
rum,  de  illissecundum  se  inquirimus,  an 
earum  augmentum  precise  habituale  meri- 
tum  augeat ;  ita  ut  caeleris  paribus,  ex  parte 
actus  opus  illiussit  magis  meritorium,  qui 
habot  majorem  charitatem  habitualem,  et 
majorem  gratiam. 

§  1. 
Decisio  dubii  ex  mente  I).  Thomx. 

58.  Dicendum  est,  majorom  gratiam,  vel( 
charitatem  praecise  habitualem  non  cfficere 
majus  meritum,  noc  augore  illud  ex  parle 
prasmii  essentialisj  augere  taflWB  meritum 
respectu  praomii  accidentalis.  Et  vidotur 
conclusio  quoad  ulramquo  parlem  esse  I). 
Thom.  inZ,  dist.  30,  quwst.  1,  art.  5,  ubi 
insolutione  ad  5,  sic  ait :  «  Actusex  majori 
«  charitate  procedena  minu«  intensus,  i   I 


748 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


Mcdina. 
Zome 

Gerson. 

Canus. 

Cabrera 

Lorca. 

Vasq. 

Katio 

quoad 

primam 

partem. 


Conflr- 
matio 
prima. 


Alia 
ronflr- 

matio. 


Ralio 

quoad 

secun- 

dam 

p  irlem. 


«  magis  meritorius  respectu  praomii  acci- 
«  dentalis,  quod  respicit  ipsum  actum  ;  sed 
«  minus  respectu  praomii  essontialis,  quod 
«  respicit  capacitatem,  quac-  est  ex  habitu 
«  charitatis.  n  Nostram  etiam  assertionem, 
saltem  quoad  primam  partem  de  merito 
respectu  pracmii  essentialis,  sequunturMe- 
dina  in  praesenti  art.  8,  Zumel  art.  2, 
dub.  3,  referens  Gersonem,  et  Canum,  Ca- 
brera  3part.  qu&st.  1,  disp.  I,  rtnm.  41,ubi 
Lorca  disp.  6,  Vasquez  di$p.  6,  eap.  4,  et 
alii  plures,  et  refert  pro  ea  aliquos  Tho- 
mistas.  Probaturque  ratione  haec  prima 
pars;  quoniam  habitusnonconstituunt  for* 
maliter  meritum,  ne([ue  se  habent  imme- 
diatead  illud,  sed  mediis  actibus;  noti  euim 
habitibus  meremur,  aut  demeremur,  sed 
actibus,  ut  est  vulgare  proloquium :  ergo 
augmentum  prrccise  habituale  gratiae,  ubi 
actus  nullo  modo  augetur,  non  etliciet  ma- 
jus  meritum. 

Confirmator  ,  qaia  nullna  de  condigno 
meretur  majus  praemiom,  q  tam  sit  valor, 
seu  pretium,  quod  pro  tali  pracmio  exhibet; 
cum  pretio  namque  adaequari  debel  prao- 
miiitn,  Bi  -it  de  conrligno  :  sed  hojaamodi 
pretiumest  actus  meritorius,  non  vero  ba- 
bitus  :  crgD  nullus  meretur  majus  prao- 
mium,  quam  sit  valor  istiua  actus. 

Confirmatur  secundo,   qoia  demeril 
non  augetur  ex  solo  augmento.  habituum 
\  itioi  am,    e  I  ex  augmento  peccatorum 
tualium  ;   nulli   enim,    quantumvis  alias 
vitiosus  sit,  major  p  bo  i  debetur,  quam  sit 
malitia  sui  actu 

etiam  meritum  augebitur  ea  solo  aogmento 
habituum  bonorum,  necalicui  reddetui 
condigno  majus  praamium,  qoam  .-;it  boni- 
tas,  et  valor  BUi  actus. 

AdiK',  quodjuxtasacram  Scripturam  D 
onicuique  red  lel  j'i\t  i  o]  •  i  :  ergo 

meritum  glori  e,  vel  supplicii  commen 
rari  debel  cum  bonitate,  vel  maliti 
non  immediate  cum  habitil  >quan- 

tumvis  habitus  sit  intensus,   ubi  . 
remissus,  non  erit  majoris  praemii  merito- 
rius,  quamsi  ipseetiam  habitoa  remiasoa 
essi  t. 

Probatur  deinde  secunda  pars  <Io  merito 
prsemii  accidentalis ;  quia  ad  hojuamodi 
praemium  spectal  gaudium,  quod  de  operi- 
bus  in  gratia  factia  habebil  Beatus  :  sed  ma- 
gis  gaudebit  de  operibus  factis  in  ma 
gratta,  et  majori  amicitia  Dei,  quam  de 
operibus  factis  in  minori,  qoamvis  oj 
ipsa  aint  sequalia;  gaudebit  namque  deillis 


prioribus,   quia  fecit,  et  quia  erat  v  . 
amicus  quando  fecit  :  ergo  coi 
illis  plus  hujus  gaudii,  atque  adeo  plus  i 
riti  accidentalis. 

50.  Nec  refert  si  obji  |  tod  etiam  < 

prremium   accidentale    meremnr    actibus,'' 
non    habitibus:    ergo  ne>  jjus 

pracmii  augebitur  meritum  ex   augmento 
solum  habitualis  grv 

pondetur   meritum   hoc    accidentale 
non  ideo  crescere  ex  majori  grati  i  pr 
habituali,  quasi  ipsa  gratia  formaliter  me- 
reamur ;  sed  qui  juodaliquiscum 

majori  gratia  aeternae 

meritorium,  ipso  actu  meretur  plo 
gaudere  tn   Patria;    plus  enim  gau  I 

ctus  qui  meruit 
in  majori  gratia,  et  amicitia  Dei,  quam  qui 
nt  in  minori  ;  t-t  hoc  gaudium  spectat 
•   minm  a 
Adde  (ft  explii 

m   illo. 
gratian 

:nii,  aut 
qoi  itialia  mereatur,  sed 

j 
lud  meretur,  ul 

moa  Unde  qnia  hii  mo- 

!'  BSt  in  n:<  :..ris  gaudii 

acci 
cr.iti.un  meritom  i  mdii.   i 

soluta. 

*  II. 

diluun 


(3 II 


coo 


GO.  i  ippositam 

■ 
magismerit  parte 

opt  r  im  illius.  qui  cum  m 

habitoali,  vel   charital  iam 

i  lunt  i 
[uitnrRij 

idetnr  l>.  Thom.  in  f 
ildum,  ti- 

mum,  ubi  I  itopr 

tialis  dicit,  quod  quan 

titatetn  hab  ritatit :   ergo   ex    aola 

majori  inten 

lictom  meritum. 
El  ratione  I  .r.  qnooi  mo  i 

mereturapnd  Denm  pnamiam  essentiale,  ^* 

quatenus 


DISP.  IV,  DUB.  IV. 


749 


;io. 


quatenus  est  ei  amicus,  et  gratus  :  ergo 
(caGteris  paribus)  ille  plus  merebitur  hujus 
praomii,  in  quo  fuerit  major  ejus  gratia^et 
amicitia. 

Confirmatur,  quia  (caeteris  paribus)  opus 

majoris  amici  magis  placet,  plurisque  aesti- 

matur  :  ergo  plus  Deo  placebit  (caeteris  pa- 

ribus)  actus  habentis  majorem  gratiam  : 

erit  ergo  apud  illum  magis  meritorius. 

li™m     Respondetur.et  prius  ad  locum  D.Thom. 

mas.  quantitatem    charitatis,  quam    immediate 

respicitmeritum  praemii  essentialis,  etcum 

qua  commensuratur,    non  esse  quantita- 

tem,  seu  intensionem,  quae  est  in  ipso  ha- 

bitu  charitatis,  sed  illam,  quam  ex  hujus- 

modi  habitu   actus  meritorius  participat, 

quae  est  non  quantitas,  seu  intensio  habi- 

tualis,  sed  actualis;  et  dicitur  quantitas 

habitus  transitive,  quia  est  ex   illo,   non 

quia  immediate  sit  in  illo,  sed  est  in  ipso 

actu. 

™tu>r     61.  Ad  rationem,  cum  dicitur  hominem 

otum.mereri  apud  Deum,  quatenus  est  in  gratia, 

respondetur,  gratiam  dupliciter  comparari 

ad  meritum  vitae  aeternae ;  et  immediate, 

quatenus  per  seipsam  constituit  hominem 

filium  Dei  adoptivum,  sicque  in  statu  me- 

rendi ;  et  mediate,  quatenus  medio  influxu, 

quem  praebet  nostris  actibus,  communicat 

illis  suum  valorem,  constituitque  eos  di- 

gnum,    et  justum   pretium  vitae   aeternae, 

atque  adeo  meritorios  illius  de  condigno. 

Inprima  comparatione  solum  attenditur  in 

gratia  ipsa  ejus  essentia,  nempe  quod  sit 

gratia,  et  divinao  naturae  participatio,  cons- 

tituatque  hominem  Dei  filium  adoptivum: 

quod  vero  gratia  sit  magis,  aut  minus  in- 

tensa,   de  materiali  est,  et  quasi  per  acci- 

dens;  quia  hujusmodi  effectus   filiationis 

Dei  adoptivae,  cum  sit  relatio,  non  suscipit 

formalissime  loquendo  magis,  vel  minus  ; 

aeque  praestatur  a  quacumque  gratia, 

sive  sit  intensa  sive  remissa.   In  secunda 

vero    comparatione   attenditur  per  se  in 

gratia  magis  ejus,  et  minus;  nam  quo  gratia 

magis  in   actum   meritorium    influit,    eo 

eommunicat  illi  majorem  valorem  reddit- 

qaeproindedignum  majori  pracmio.  Quan- 

titas  ergo  meriti  pensanda  est  ex  quantitate 

gratiae  hoc  secundo  modo  sumptae.   (Jnde 

bene  ralet:  Actusinqnem  gratia  influit, 

meritorias:  ergo  ille  estmagis  merito- 

,  inqoem  magia  influit;  quia  in  his, 

qoae  sant  p<  i  se  habet  magia  ad  ma- 

gis,  sicut  simpliciter  ad  simpliciter.  Non 

em  pensari    debet  praedicta   (juantitas 


meriti  ex  quantitate  graliae  primo  modo 
acceptae;  quia  sic  magis  ejus,  vel  minus, 
habent  se  ad  meritum  per  accidens,  ut 
dictum  est.  Neganda  est  ergo  consequentia 
hujus  argumenti. 

Ad  confirmationen  dicendum  est,  opussoiviiur 
majoris  amici,  caeteris  paribus,  magis  pla-  mano." 
cere  ex  parte  subjecti,  non  vero  ex  parte 
ipsius  actus ;  quia  opus  ex  parte  actus  pla- 
cet  juxta  valorem,  et  dignitatem,  quae  est 
in  ipso  actu.  Unde  quia  praemium  commen- 
suratur  cum  valore  actus  (commensuratur 
enim  cum  labore  et  pretio)  pro  actu  aequalis 
valoris,  debetur  aequale  praemium,  quid- 
quid  sit  de  majori,  vel  minori  dignitate 
subjecti  praecise  habituali. 

62.  Objicies  :  quod  si  opus  majoris  amici,  objcc- 
saltem  ex  parte  subjecti,  magis  Deo  placet : 
ergo  magis  Deum  obligat  ad  remuneran- 
dum  illud  :  ergo  est  apud  ipsum  magis  me- 
ritorius. 

Respondetur,  opus  majoris  amici  (caete- Eespon- 
ris  paribus)  obligare  magis  Deum,  esseque 
magis  meritorium  apudillum,  non  ex  parte 
praemii,  quasi  majus  praemium  illi  debea- 
tur;  sed  ex  parte  ipsius  meriti,  seuex  parte 
juris,  in  quo  meritum  consistit  :  nam  quia 
meritum  nostrum  apud  Deum  fundatur  in 
gratia  et  amicitia  ipsius,  et  amicitia  est 
titulus,  ut  nostris  meritis  praemium  debea- 
tur;  quo  major  fuerit  amicitia  merentis,  eo 
majori  titulo,  arctiorique  jure  debetur  ei 
praemium  sui  meriti,  ut  num.  59  tetigi- 
mus.  Non  tamen  praecise  ex  hoc  capite  de- 
betur  illi  majus  praemium,  quiade  ratione 
praemii  condigni  est,  quod  adaequetur  cum 
pretio,  atque  adeo  actu,  pro  quo  confer- 
tur,  ut  dictum  est;  et  ita  pro  aequali 
pretio  et  actu,  de  justitia,  seu  de  condigno 
non  minus  debet  reddi  minori  amico, 
quam  majori,  sed  unicuique  juxta  opera 
sua. 

Diximus,  de  condigno;  quia  forte  de  con- 
gruo  plus  gloriao  reddetur  in  Patria  pro 
aequali  merito  majoris  amici  :  nam  quia 
Deus  praemiat  supra  condignum,  congruum 
videtur,  ut  majoris  amici  condigna  merita 
magis  pr.emio  superet,  quam  minoris  :  qua 
rationeexplicant  nonnulli  praodictumaxio- 
ma,  quod  Deus  praemiat  supra  condignum, 
etiarn  gloriu  essentiali. 

63.  Tertio  probatur  eadem  sententia  :  Tcrtium 
quoniam  actua  Christi  Domini  (sallom  in^JJjjJj",, 
actuprimo)erant  meritorii  praomii  infiniti, 

non   ex  eorum  bonitate,   quae  simplieiter 
erat  finita,  sed  ex  infinita  dignilate  perso- 


750 


DE  INFLUXU  CHAIUTATIS. 


Conflr- 
n  atur. 


Orcurri- 
tnrargu 

mento. 


na3 :  ergo  major  dignitas  personrc  merentis 
(ca^teris  paribus,  ex  parte  bonitatis  actus) 
auget  meritum,  etiam  ex  parte  prrjomii 
essentialis  :  cum  ergo  ille,  qui  est  in  majori 
gratia  habituali,  sit  magis  dignus  (caeteris 
paribus,  ex  parte  actus)  erunt  ejus  opera 
majoris  praomii  meritoria. 

"Confirmatur,quia  circumstantia  personao 
agentis  auget  valorem  actus,  sicut  etiam 
auget  malitiam ;  pluria  enim  acstimatur,  et 
majoris  valoris  est  actus  hnmilitatis,  qui 
exercetur  a  Kege  (caeteria  paribus)  qaam 
qui  elicitur  a  plebeio  :  sicut  etiam  est  ma- 
joris  malitiac  superbia  pauperis,  etabjecti, 
quam  excellentis,  et  subliinia  :  atqni  major 
gratia  habitualis  est  circamstantia  dignifi- 
cans  personam  merentem  :  ergo  quu  major 
fuerit  praedicta  gratia,  eo  (carteria  paribus) 
erit  majus  meritum. 

Ad  argumentnm  respondetar,  oono 
antecedenti  distinguendo  primam  d 
quens  :    Major  dignitas  pcrsorut  mereniit 
auget  meritum,   qaando  haec  dignitas  est 
propriedignitas  personalis,  transe  tt ;  qaan- 
dohaec  dignit  ts  esl  pr  b  ise  habitualis,  ne- 
gandum  est :  et  etiam  i. 
consequentia,  qaia  dignitas  grati  i 
propric  dignitasper  ,nt  eral 

Christi  Domini  rritas  hal 

Explicatur    animadverl    1 1  tem 

personae  operantis  eatenusdignific  n 
actum,  el  iv  Idere  ''11111  magis  meritoriom, 
quatenus  per  illum  persona  ipsa  subjicitar, 
et  offertur  ei,  apud  qnem  meretur.    1 
quo  magis  de  sua  dignitate  persona  subj 
et  oftert,  eo  magis  tum  actam, 

magisque  per  illum  meretur.  Hoc  antem 
est  discrimen  interdignitatem  proprie  per- 
Bonalem,  ut  erat  dignitas  Christi  Dornini, 
et  dignitatem  habitualem,  q 
tiam,  quod  illa  prior  totasobjicitnr, 
Deo  offertur  in  qualibet  operatione  m< 
toria  talis  personae  -,  .-i  enim  Rex  dI  tali 
humiliet,  non  potesl  aon  tol  1  so  1  1 
dignitate  in  hac  humiliatione  ati,  el  si 
tam  illam  ei,  cai  se  hamiliat,  in  1II0  actu 
subjicere:  unde  secundum   totam   istam 
dignitulem  dignificat  hav  persona  pra?lic- 
tam  operationem.   CaMerum  dignitate  gra- 
tiae,  quasest  dignitas  habitualis,  utitar  per- 
sona  grata,  quando  vult,  vt  quantum  vult, 
quia  habitibus  utimurquando  volumus.  et 
quomodo  volumus;  et  non  nisi  juxta  usum, 
et  applicationem  hujus  dignitatis  dignifica- 
tur  operatio.   Igitur  Christus  Dominus  in 
quolibet  actu  meritorio  subjiciebat,  et  offe- 


rebat  Deo  totam  suan.  I  ttem ;  quia 

cum  esset  dignitas  proprie  |  non 

poterat  non  tota  illa,  sicut 
sona  in  qnalibel  1  |  te  uti ;  et  cum 

esset  dignitas   infinita,   quemhbet   actum 
meritoriamimmediate  ]  lminfinite 

dignificabat,  et  constit  .  ligonm  pi 

mio  infinito.    Ille  \  am 

majori  gratia  minus  intensom  acturn. 
sabjicit  I  illam  totam  eam  gratiam 

(saltem  ex   parte  principii),  nec  t 
in    1  eum    utitur ;  atque    B 

nec  prae  licta  gratia  s<- 
huju  in- 

tensionem,  el  bonit  :na- 

jor  rero  illa  intensio  gratiaa,  qua  non  uti- 
tur.  qoasi  de  materi  'uti  per 

ritam  pi  .s. 

r.    cir   : 
camstantiam  p  •■  JjS 

!  auget  per  mo- 
dun. 

irratia  1;  s  auget 

hunc  m 
1  edil 
t 

bonitatem,  el  n  ha  • 

benl  tiam  pi 

Lem.  1  ode  in  ho 
non  sonl  pa 

Item  m«."i-), 
per  mo  1  tm  circun  morali 

grati  i  1 

'ce- 
.    univi 

ttiam  habi  ■ 
lem  1  m  modo 

s  meritoriam  ?  I  r  utramqae 

tur 
_  itiva.  cajas  rationem  q 

;  lia  oimiram  dign 

:10- 

ralis  au^  nitatem  ad  ":cit 

illum  moraliter,  nisi  qaatenas  vel  in  ipsnm 
effective  infloit,  illam  b 

citur.  el  offertnr  :  mojor  aoli 

e\  his  modis  angel  semper  bonitatem  1 

ris  meritorii,   quia  -  i;i 

illud  effective  inflnit,  ol 
semper  qni  eam  habei,  sabjicit  illam  magis 
Deo,  sed  juxta  applicationem.  et  usum  ip- 
sius  grati  ead  tal  ttio, 

et  usus  subjicitur  voluntati  merentis;  1. 
habitibus  utimur  quantum  volnmna 

ille 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


751 


tur 


ille  magis  gratiam  Deo  subjicit  (saltem  ex 
parte  principii,  sive  formaliter)  qui  magis 
illa  utitur,  seu  qui  utitur  illa  ad  operandum 
perfectius,  sive  talis  gratia  sit  in  se  magis, 
sive  minus  intensa.  Etenim  gratia,  sicut 
et  quaalibet  virtus  subjicitur  formaliter  Deo 
per  modum  principii  operativi,  atque  ideo 
tunc  solum  subjicitur,  quando  applicatur 
adoperandumpropter  ipsum,  vel  in  ordine 
ad  ipsum.  Et  in  tantum  subjicitur,  in 
quantum  ad  sic  agendum  applicatur;  ac 
subinde  tantum  subjicitur,  quantum  appli- 
catur,  et  quantum  agens  illa  utitur  ad  ope- 
randum  :  qui  usus,  ut  dictum  est,  merentis 
voluntati  subjicitur,  nec  semper  sequitur 
intensionem  habitus. 

65.  Quod  potest  magis  explicari,  et  con- 
firmari  :  tum  in  aliis  virtutum  habitibus, 
qui  nisi  ad  operandum  applicentur,  ex  hoc 
quod  maneant  in  nobis,  dignificentque  nos 
habitualiter,non  sunt  circumstantiae  mora- 
les  nostrorum  actuum,  nec  conferunt  eis 
aliquam  bonitatem  ;  alias  cum  ha?c  bonitas 
deberet  esse  ejusdem  speciei  cum  circums- 
tantia,  et  habitu  virtutis,  a  quo  provenit, 
tot  in  quolibet  actu  nostro  bono  essent  bo- 
nitatis  species,  quot  in  nobisessent  habitus 
virtuosi.  Tum  etiam  in  habitibus  vitiorum, 
qui  adhuc  per  modum  circumstantiarum 
non  conferunt  aliquam  malitiam  actibus 
malis,  nisi  agens  applicet  illos  ad  hujus- 
modi  actus  eliciendos,  alioqui  in  quolibet 
peccato  essent  tot  species  maiitiae,  quot  es- 
sent  habitus  vitiosi  in  eo,  qui  peccat ;  quod 
est  absurdum.  Hoc  autem  satis  ostendit 
habitus,  qui  in  nobis  existunt,  non  afficere 
moraliter  actus  nostros,  nec  eis  conferre 
moralitatem,  etiam  per  modum  circums- 
tantiarum,  nisi  in  quantum  illis  in  ordine 
ad  istos  utimur ;  atque  adeo  habitum  gra- 
tiae  non  semper  eo  majorem  bonitatem 
conferre  nostris  actibus  meritoriis,  quo 
fuerit  habitaaliter  magis  intensus,  sed  quo 
operans  magis  gratia  atitur,  magisquo  il- 
lam  ad  operandum  applicat,  ut  dictum  est. 

DUBIUM  V. 

f  trum  homo  existem  in  fjratia  post  emissum 
aclum  charitalis  mereatur  per  omneBactus 
moralUer  bonos  vitarn  xternam  de  condi- 
fjno  ? 

Hactenua  egimoa  de  hU,  ande  actus  nos- 
tri  babent,  qaod  sint  meritorii  beatitadi- 
nis,  magisque,  aut  minus  meritorii.  Operae 


pretium  nunc  erit  eosdem  actus  magis  in 
particulari  discutere,  et  investigare  qui- 
nam  ex  his,  qui  fiunt  ab  habente  charita- 
tem,  et  gratiam,  vel  utrum  omnes  boni 
moraliter  ab  his  habitjbus  informentur, 
praedictaeque  beatitudinis  meritorii  cons- 
tituantur  ?  Quod  idem  dubium  alio  titulo 
alii  excitant  :  «  An  nimirum  in  habente 
«  gratiam  detur  aliquis  actus,  qui  necsit 
«  meritorius,  nec  demeritorius?  »  Sec  in 
via  D.  Thomae  uterque  inquirendi  modus 
fere  coincidit ;  nam  cum  Angelicus  Doctor 
non  admittat,  per  se  loquendo,  actum  om- 
nino  indiflerentem  ad  bonum,  et  ad  ma- 
lum,  ut  explicuimus  in  tract.  de  bonit.  et 
malit.  disp.  7,  dub.  2,  et  omnis  actus  malus 
sitdemeritorius,  si  omnis  bonus  in  habente 
gratiam  meritorius  fuerit,  nullus  in  eo  da- 
bitur  (saltem  per  se  loquendo)  actus  indif- 
ferens  ad  meritum,  et  demeritum  ;  sin  mi- 
nus  admittendus  erit  in  eo  tertius  actus 
determinate  bonus,  qui  nec  sit  vitae  aeternae 
meritorius,  nec  demeritorius,  ut  in  om- 
nium  sententia  in  non  habente  gratiam  ad- 
mittitur.  Consulto  vero  non  hoc  posteriori  sutus 
inquirendi  modo,  sed  illo  primo  utimur,  qu^gtio" 
ne  praesentem  quaestionem  cum  illa  de  in- 
differentia  actus  ad  bonum,  et  malum  con- 
funderemus.  Potest  autem  proposita  diffi- 
cultas  in  duplici  statu  controverti  :  aut 
supposito  quod  ille  qui  est  in  gratia,  vel  in 
ipsa  justificaticne,  vel  posteaactum  forma- 
lem  charitatis  emiserit,  per  quem  se,  et 
omniasua  in  Deum  finem  ultimum  super- 
naturalem  ordinaverit  :  aut  etiamsi  talis 
actus  non  praecesserit,  sed  per  sacramen- 
tum  cum  sola  attritione  gratiam  fuerit 
adeptus,  et  antequam  praedictum  actum 
charitatis  emittat,  alios  actus  moraliter  bo- 
nos  exerceat.  Et  quia  hic  posterior  casus 
specialem  difficultalem  addit  supra  prio- 
rem,  consulto  pro  nunc  solum  in  primo 
casu  difficultatem  excitamus,  et  propterea 
addidimus  in  titulo  restrictionem  illam, 
post  emissum  a  se  acturn  charitatis.  Quid 
vero  in  secundo,  ubi  talis  actus  non  prae- 
cessit,  dicendum  sit,  examinabimus  dub. 
seq.  quamvis  ex  hujus  decisione  resolutio 
illius  non  obscure  habeatur. 

§  I. 

Eligitw  pars  affirniativa,  et  eam  esse  IK 
Tliornx  mentem  ostenditur. 

66.  Dicendum  est,  in  eo  qui  exislit  in  conriu- 
gratia,  omnem   actum   moraliter   lionum    Sl0' 


H 


752 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


1  ad  Co 

rintli.15 


Concil. 
Trident 


Proha- 

lur  ex 

D.  Tlio. 


meritorium  esse  vitao  aeternao.  Haec  assertio 
-deducitur  ex  illo  Pauli  I,  ad  Corinth.  lr>  ■ 
•  «  Abundate  in  omni  opere  bono,  scientes 
«  quod  labor  vester  non  est  inanis  in  Do- 
«  mino,  etc.  »  Quom  locum  inducit  Con- 
cilium  Trident,  sess.  de  Justificatione , 
cap.  16,  ad  exhortandos  fideles  justificatos, 
ut  in  omnium  virtutum  genere  se  exer- 
ceant,  certificans  eos,  quod  pro  omni  virtu- 
tis  actu  vitam  aeternam,  tanquam  merce- 
dem,  a  Deo  consequentur.  Unde  sobdit 
Concilium  :  a  Atque  adeo  bene  operantibus 
«  usque  in  finem,  et  in  Doo  sperantibus 
«  proponenda  est  vita  aeterna,  et  tanquam 
«  gratia  filiis  Dei  per  Christom  Jesom  mi- 
o  sericorditer  promissa,  et  tanqnam  d 
«  ces   ex   ipsius   Dei    promissione  bonis 

■  ipsornm  operibus,  ot  meritis  fideliter 
«  reddenda.  »  i  bi,  ut  vides,  Apostoloa 
universaliter  loquitur  deomni  bonoopere, 
et  Concilium  nullam  a  gcnorali  illa  rogula 

ptionem  facit. 
Eandem  assertionem  docuit  clarissii 
I).  Th.  iii  2,  dist.  10,  qussst.  1,  art.  5,  cujus 
titulus  est  :    Utrum   aliqua  actio  humana 
sif  indifferens  ?  E\  in  corpore   ita    li 
tur  :  o  Nullos  actna  a  volonl  ibe- 

i  |       re  lien     potest  i 
«  sit  bonus,  vol  malus,  non  t  intam 
«  dum  Theologam,  Bed  etiam 
moralem  Philosophum  :  et  alterias  non 
potej  t  esse  aliquis  actus  a  deliberata  \ir- 

■  tnte  proce  lens  in  babente  gratiam 
«  non  si1  meritorius  •.  se  1  in  non  I 

«  gratiam  potest  esse  aliqois  actns  delibe- 

ratus,  qui  nec  sit  meritorius,  ni  c 
«  ritorius,  etc.  •■  Posl  plora  vero,  qoas  in 
probationem  primae  pirtis  bujui  itio- 

nis  dicit,  ita  concludit,  et  probat  Becun- 
dam  :  i  Sed  tamen  actos  bonitate  civili 
«  perfectus  non  est  susceptibili  iciae 

«  merendi,  nisi  m  oo  qui  gratiam  hal 
«  et  idoo  iu  eo,  qui  can  t  gratia,  indiffen 
e  esl   ad  raeritum,  et  demeritom  :  sed  in 
«  illo,  qui  gratiam  habet,  oportel  vel  me- 
«  ritorium,  vel  demeritorinm  esae  ;  quia 
u  sicut  malus  orit  demeritorios,  sic  et  bo- 
.  nas  erit  meritorios.  Qoia  com  charitas 
«  imperet  omnibos  virtutibus,  sicua  volon- 
«  tas    omnibos    potentiis,    oportel    q 
«  quidquid    ordinatar  in  finem  alicojos 
«   virtutis,  ordinetor  in  finom  charitatis  ; 
«  et  cum  omnis   actus  bonus  ordinotur  in 
«  finem alicujos  virtutis,  infinem  charita- 
«  tis  ordinatus  remanebit,  et  ita  merito- 
ci  rius  orit.  Kt  sic  comedere,  et  bibere,  ser- 


«  vato  modo  temporanti;c,  et  ludere  ad 
«  recreationom,  servato  modo  eutrapeliae, 
«  quae  medium  tenot  in  ludis,  ut  dicitur  2 
Ethicorom,  meritoriom  erit  in  eo,  qui 
«  charitatom  habet,  qua  Deum  ultimum 
i  finem  vitao  suae  constituit.  i  Bt  in  solu- 
tiono  ad  3,  sicait  :  i  ^ui  intendit  castita- 
lem  servare,  otiamsi  nihil  de  charitate 
«  cogitet,  constat  quol  mor  jratiam 

i  habet,  ete.  »  Et  eodem  modo  loquitur  in 
solutione  ad  0,  in  1,  dist.  1,  qussst.  3,  m 
Uuione  a  l  3. 

ifirmat   etiam,    hanc  esee   A: 
Doct'  ;Vm  oelebre  aliud  ipsi . 

monium   q.  2  de  malo,  art.  E         7,  ubi 
m  dixit,  q  10  i  om  -olus  ille 

actus  ost  meril  ;  .1  proeedit  <\  chari- 

.  concludit  :  «  ;uod  non 

t  omni  im  in  i 

« 

«  tOl  t   bonus,  vel  m  . 

t  I  • 

«  non  I  .  ■ •       i 

•  .  -  .  1 1 
i  n..  ,  ot  in 

«  cien  i  ira  igit . 

rito- 
• 
trinam  D,  Thom.  omnis  ac- 
is. 
.\d  tri.i  etiam 

.  1 1 .  vi  lelicet,  I  .  i 
det   S.  totum.  quo  1  1:1 

lucitur, 
libus  1 1  esl  hoj  A  1  i 

u  aliqui 
«  ch  reqoiritn 

1    sufficit     ;  .     i 
tur  in  aliquom  fii; 
m,  qui  habitu  r  -:cut 

-l  is    peregrinari    propter 

[oom,  nihil  actu  do 
i,  qaam 
• 
i  rium  :  :   lllo,  qui   habet 

i  charitatem,  aeel  omnia  aoa  ordinavil  in 
im,  cui  inhsret  ut  ultimo  fin. 

«  quidq 

i  quodcumque  aliud  soi,  meritorie    .  - 

unsi  act  .m- 

iiatur  por  aliquam  inordination 
i  tus.  qoi  non  sit  referibilis  in  Deum  :  I 
«  autom  no!!  nisi  ait  m, 

i  saltom  veniale  :  ergo  omnis  actus  hal  • 
«  tis  charitatem,  vel  eel  meril  vel 

i  peccatom.      A I  hoc  i:i 

qn 


tur. 


DISP.  IV,  DUB.   V. 


753 


|2ffu- 
ium. 


TifcClu 

ditur. 


quo,  ut  vides,  assertio  nostra  continetur, 
et  ad  alia  duo  subsequentia  12  et  13,  quae 
fere  idem  continent,  sic  respondet  D. 
Thom.  Alia  tria  concedimus,  procedunt 
enini  de  exequutione  singularis  actus.  Quae 
testimonia  adeo  expressa  sunt  pro  hac 
sententia,  ut  nullam  (judicio  nostro)  con- 
gruam  interpretationem  admittant. 

68.  Quare  non  refert,  si  dicas  Ang.  Doc- 
torem  in  his  testimoniis  aut  non  loqui  de 
merito  simpliciter,   ut  est  meritum  vitae 
aeternae,  sed  de  merito  latius  sumpto,  prout 
est  commune  ad  hoc,  et  quodvis  aliud  me- 
ritum ;  qua  ratione  meritum  est  passio  cu- 
juscumque  actus  boni   moraliter,  juxta  ea 
quae  ipse  Ang.  Doctor  docuit  supra  quxst.  2 1 , 
art,  3,  aut  esto  quod  locatur  de  merito  vitae 
aeternae,    posse  intelligi  de  merito  solius 
congrui,   non  vero   de   merito    condigni. 
Praesertim  quia  D.  Thom.  velle  videtur, 
quod  sola  relatio  habitualis  in  Deum  suffi- 
ciat  ad  meritum,  de  quo  loquitur,  ut  indi- 
cant  aliqua  verba,  quae  habentur  in  testi- 
moniis  adductis  :   ad  meritum  autem   de 
condigno  vitae  aeternae  non  suificit  relatio 
praecise  habitualis  :  ergo  non  est  intelli- 
gendus  Ang.  Doctor  de  hujusmodi  merito. 
Non  itaque  hoc  refert ;  nam  Ang.  Doctor 
et  loquitur  de  merito  vitae  aeternae,  et  non 
potest  exponi  de  solo  merito  congrui  :  quod 
ex  verbis  ipsius  D.  Thom.  facile  convinci- 
tur.   Nam  de  illo   merito   loquitur,   quod 
convenit  actibus  bonis,  secundum  quod  in- 
formantur  gratia,  a  charitate  imperantur, 
et  in  ejus  finem  virtualitersaltem  referun- 
tur  :  sed  hujusmodi  meritum  apud  omnes 
BBf  meritum  vitae  aeternae,  et  de  condigno  : 
i  de  hoc   merito    intelligendus  est  D. 
Thom.  Minor  cum  consequentia  constant. 
Et  major  suadetur  :  tum  ex  illis  verbis, 
quae  habentur  in  priori   testimonio,  ex  2, 
dist.  40  :  i  Quia  cum  charitas  imperet  om- 
"  nibus  virtutibus,  sicut  voluntas  omnibus 
"  potentiis,  oportet  qaod  quidquid  ordina- 
i  tur  iri  finem  alicujus  virtutis,  ordinetur 
"  in  finem  charitatia  :  et  cum  omnis  actus 
«  bonna  ordinetur  in  finem  alicujus  virtu- 
a  tis,  in  finem   cliaritatis  ordinatus  rcma- 
bit,   et  ita  meritorius  erit.  »  Id  quod 
-  explicait  in  solatione  ad  3,  dicens  : 
"  Non  solam  actafl  charitatia  est  moritorius, 
i  etiam  actua  aliarum  virtutum,  se- 
'<  cundurn   quod   gratia  inforrnantur,  licet 
•ritorii  e  86   non   possint,  ni.si    secun- 
•  durn  quod  reducuntur  in  finem  charita- 
i  tif . »  Tnm  etiam,  quia  in  alio  teatimonio 


ex.  quxst.  2  de  malo,  antequam  proferret 
universalem  illam  :  «  Habentibus  charita- 
«  tem  omnis  actus  est  meritorius,  vel  de- 
«  meritorius,  »  ut  explicaret  de  quo  merito 
loquebatur,  dixit  non  sufficere  ad  meritum, 
quod  actus  procedat  a  voluntate  charitate 
informata,  nisi  simul  procedat  ex  ipsa  cha- 
ritate,  et  ita  ait :  «  Ad  septimum  dicendum, 
«  quod  omnis  actus  procedens  a  voluntate 
«  informata  charitate  est  meritorius,  si  vo- 
«  luntas  pro  potentia  accipiatur  :  sed  ve- 
«  rum  est,  quod  omnis  actus,  qui  est  ex 
«  charitate,  est  meritorius.  » 

69.  Confirmatur  alio  ipsius   D.   Thom. 
testimonio  in  4,  dist.  26,  quxst.  2,  art.  4, 
ubi  ex  his,  quae  dixerat  in  2,  ubi  supra, 
probat  actum  matrimonialem  in  habente 
gratiam  semper  esse  meritorium,  vel  pec- 
catum,  ibi  :  «  Dicendum  quod  cum  nullus 
«  actus  ex  deliberata  voluntate  procedens 
«  sit  indifferens,  ut  in  2  libro  dictum  est, 
«  actus  matrimonialis  semperestpeccatum, 
«  vel  meritorius  in  eo  qui  gratiam  habet.  » 
Et  loquitur  expresse  de  merito  vitae  aeternae, 
ut  patet  ex  solutione  ad  1  et  ad  4.  Ex  quo 
etiam  magis  confirmatur  nostra  conclusio  ; 
nam  si  de  actu  adeo  naturali.  ut  est  actus 
matrimonialis,  asserit  D.  Thom.  in  habente 
gratiam  semper  esse  vitae  aeternae  merito- 
rium  eo  ipso,  quod  aliqua  circumstantia 
prava  non  vitietur,  et  transeat  in  peccatum; 
idem  prorsus  dicendum   erit  de  omnibus 
aliis  actibus  moraliter  bonis,  quod  scilicet 
in  habente  gratiam  semper  sunt  vitae  aeter- 
nae  meritorii  :  nec  enim  quoad  hoc  potest 
esse  major  ratio  de  actu  illo,  quam  de  istis. 
Adde  aliud  ipsius  D.  Thom.  testimonium 
quxst.  14,  de  Verit.  art.  5,  satis  expressum 
pro  nostra  sententia,  et  contra  hanc  solu- 
tionem  ;  ait  enim  in  solutione  ad  13  :  «  Di- 
«  cendum  quod  in  habente  charitatem  non 
«  potest  esse  aliquis   actus  virtutis,  nisi 
«  charitate  formatus;  aut  enim  actus  ille 
«  erit  in  debitum  finem  ordinalus,  et  hoc 
«  non  potest  esse  nisi  per  charitatem  in 
«  habente  charitatem  ;  aut  non  est  ordina- 
«  tusin  debitum  fmem.et  sic  non  erit  actus 
«  virtutis.  »  Videatur  etiam  Ang.  Doctor 
qu&8t.  2H,  art.  8,   in  corp.  ubi  in  habente 
gratiam  nullum  actum  virtutis  informem 
admittit  :  et  hac  ratione  docc-t  non  dari  in 
eo  attritionem,  quae  est  dolor  informis  ;  sed 
omnem  dolorem  do   peccatis  esse   veram 
contritionem. 

70.  Prsterea  tmpugnari  potcst  praodicla  tR?f!!l,i' 
solutio,  et  primo  prior  ejus  pars  :  ([uoniam   plins. 


I 


754 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


Ang.  Doctor  constituit  discrimen  inter  ha- 
bentem  gratiam,  et  non  habentem  illam;  et 
asserit  in  illo  nullum  reperiri  actum  huma- 
num  indifferentem  ad  meritum,  et  deme- 
ritum,  bcne  tamen  in  isto.  Si  autem  lo- 
queretur  de  merito  in  illa  communi  ac- 
ceptione,  et  non  determinate  de  merito 
beatitudinis,  nullum  esset  prasdictum  dis- 
crimen,  quia  nec  etiam  in  non  habente 
gratiam  datur  hoc  modo  actus  indifferens  : 
nam  sicut  omnis  actus  malus  est  in  eo 
demeritorius,  ita  etiam  omnis  actus  bonus 
(indifferens  ad  bonum,  et  ad  malum  in  via 
Doctoris  Ang.  non  admittitur)  debet  esse 
meritorius  hoc  genere  meriti  ;  meritum 
namque  in  ista  communi  acceptione  est 
passio  bonitatis  moralis,  et  consequitur  ra- 
tione  illius  omnem  actum  bonum,  a  quo- 
cumquo  fiat. 

Secunda  vero  hujus  evaaionia  pars  Baiia 

etiam  corruit  ex  his,  qiip  i  ri  i  t  io  dispatatio- 

nis  adnotavimus,  abi  oatendimaa  meritam 

de  solo  congruo  non  habere  locum  in  or- 

dine  ad  beatitadinem  :  qaare  com 

Doctor  de  merito    beatitudinia  Loqaatar, 

intelligendus  nccessario  est  de   merito  de 

condigno. 

Motivom     Illud  veroqaod  additar  ia  tavorem  hujus 

nlsd?-"  s°lut'onis  du  relatione  habitoali,  nulliua 

ruiiur.  momentiest;  qaia  D.  Thom.  expn     e  ae- 

gat  sufficere  ad  meritam,  deq  itur, 

hujusmodi  relationem,  riamesae 

relationem  ad  minua  virtualem,  ut  constat 

ex  solutione  ad  6,  loco  cital  dist,  40, 

ubi  sic  ait  :     Dicendum  quod  aon  sufficit 

«  omuino    habitualis   ordinatio  actoa    in 

«  Deum,  quia  ex  hoc  quod  est  in  habita, 

«  nullus  meretar,  sed  ex  hoc,  qaod  acta 

«  operatar  ;  aec  t  imen  oportel  qaod  inten- 

«  tio  actaalis  ordinana  in  finem  altimam 

«  sit  semper  conjancta  cuilibet  actioni,  quaa 

«  dirigitur  in  aliqaem  finem  proximam, 

«  sed  safficit  quod  aliqaando  actaaliter  om- 

«  nes  illi  fines  in  iineni  ultimum  referan- 

«  tur,  sicut  fit  quando  aliqaia  cogitat  se 

«  totum  ad  Dei  dilectionem  dirigere;  tonc 

«  enim  quidquid  ad  seipsum  ordinat,  iu 

«  Deum  ordinatuin  erit.  »  Qaare  si  alicabi 

D.  Tliom.  insinaare  videatur,  safficere  ad 

moritum  relationem  habitualem  in  Deum, 

vel  loquiturde  relatione  non  praecise  habi- 

tuali,  sed  qas  simal  sil  virtaaliter  actaalis, 

ut  ipse  Ang.  Doctor  se  explicat  in  2,od  An- 

nibaldum,  cit.  dist.  40,  urt.  4,  ubi  postqaam 

dixit,  quod  etsi  homo  (justus  intellige)  non 

semper  actu  cogUet  de  Deot   tamen  habitu 


semper  se  refert  in  Deum,  addidit  :  Ei 
dum  modo  actu,  in  quarUum  vit  actuaU 
tentionii  praccdentis  remanet  in  nse- 

quentibue.  Yel  ideo  inainaat  sufiicere  rela- 
tionem  habitualem,   quia   hoc  ipso,   q 
aliquis  habeat  hanc  habitualem  relationem, 
habet  etiam  quoties  bene  operotur  relatio- 
nem  virtualem ;  non  enim  fieri  potest,  ut 
is  qui   habet  habitum  charitat 
composito,  operetur  bene  n. 
ex  imperio,  et  motioo  m   virtuali, 

ut  ininus,   relatiui.  joa  finem,  ofl 

dicendia  in  toto  hoc  dubio  sati-  bit. 

71.  Nec  etiam  reCert,  .-i  ^ccundo  respon- 
deaa,   Ang.   Di  in  hia  teatimoniia 

solum   loqui  de  actibus  supernaturalibas. 
qui   eliciuntur  a    virtutibus   infusis; 

)   de   actibus    virtutum   acquUitaruin , 
atqoe  a  leo  uon  abaolate  de  omni  acta  I 
moraliter. 

.amquodgr 

ibetar,  et  abaqae  f .  iii{uu  in 

D.  Thom.  lactia  teatim  I  icile 

impognator.  Tam  quia  Iuco  citato  i 
s  im,  dist.  I   r  D.  Thom. 

ictibaa  hamanis  bonitate  civili 
perfi  commaj 

tam  habentiboa,  qoam  non  babentiboa  gra- 
tiam,  et  \  irtotea  infaa . 

I  in  i.  gratiam 

riturii,  licet  ni  eo  qui  grati 
maneant  in 

meritom,  at  qua) 

/*.  66  retolima 
i  civiii  |  ptibilia 

«   C8  ifl  00   qu i  gra' 

I.  .  in- 

'1.  im ; 

1  m  illoqui  gratiam  habet,  op 
«  meritoriam, '. 

Bt  i  plam  in  t  in 

ludis  Bervantib  .  un  temperantia),  et 

eotr  qoa  in  lib.   I.         \  r 

Philoaophoa.  Certam  est  aatem,  quoi  hu- 
josmodi  actas  sant  q  I  mtiam 

turales,  ac  proinde  fiont  elicitive  i  virtoti- 
boa  moralibus  aoqoiaitis  ;  licet  quoad  mo- 
dum,  per  qoem meritorii  constitauntar,  in 
habente  gratiam  .-int 
prooedant  etiam  imperative  ■  virtutibus 
infaais. 

Tom  etiam,  qaia  (ut  ooper  diccbamus) 
tam  in  hoc  teetimonio,  qoam  in  alio 
(jurst.  2,  dc  malo,  mena  D.  I 
dere,  qood  Bicot  in  i 

datur  actus  humanus  indillerens  ad  bonum, 

ot 


■ 


lur.B 


DISP.  IV,  DUB.    V. 


755 


evis 
ipulu« 
spelli- 
:ur. 


et  ad  malum ;  ita  neque  in  habonte  gratiam 
datur  similis  actus,  qui  non  sit  meritorius, 
vel  demeritorius  :  si  autem  actus  virtutum 
moralium  acquisitarum  in  gratiam  habente 
non  sunt  omnes  meritorii ,  cum  neque 
etiamsintdemeritorii,  plures  dabuntur  in 
eo  actus  indifferentes  ad  meritum,  et  deme- 
ritum,  non  minus  quam  in  illo,  qui  gratia 
caret  :  et  ita  neque  erit  vera  universalis 
illa,  quam  D.  Thom.  adstruit,  nec  stabit 
differentia  ab  eo  quoad  hoc  constituta  inter 
habentem,  et  non  habentem  gratiam.  Tum 
denique,  quia  ratio  propter  quam  Ang. 
Doctor  asserit,  quod  in  habente  gratiam 
omnes  actus  virtutis  debent  esse  meritorii, 
est  quia  ille  se,  et  omnia  sua  retulit  in  Deum 
per  actum  charitatis,  quem  habuit  (per  se 
loquendo)  suo  tempore,  cujus  vis,  et  virtus 
semper  perseverat  quandiu  praedictus  actus 
non  retractatur  :  atqui  haee  ratio  aeque  mi- 
litat  in  actibus  omnium  virtutum,  sive 
acquisitarum,  sive  infusarum,  ut  intuenti 
constabit  :  ergo  de  omnibus  loquitur  D. 
Thomas. 

72.  Forte  ingerit  alicui  scrupulum,  quod 
adductaD.ThomaetestimonianoninSumma 
Theologica,  quae  maximae  authoritatis  est, 
sed  in  aliis  ejus  scriptis  continentur.  Sed 
quid  ubi  scrupulus  sine  ratione  pungit? 
Dicemusne  adeo  expressam  in  aliis  scriptis 
D.  Thom.  sententiam  fuisse  ab  eodem  re- 
tractatam  in  Summa,  quia  eam  ibi  non  sic 
expresserit,  cum  nec  oppositum  vel  leviter 
insinuaverit?  Aut  esse  poterit  retractationis 
signum,  quac  toties  in  aliis  libris  expressa 
sunt,  non  abique  expresse  repetere?  Apage  : 
nullus  hoc  dicet,  necex  discipulis  S.  Docto- 
ris,  nec  ex  aliis.  Fraeterquam  quod  etiam 
in  Summa  (ut  scrupulus  omnino  tollatur) 
licet  non  ita  exprosse,  confirmavit  Ang. 
Doctor  suam,  et  nostram  sententiam  :  tum 
quia  in  hoc  4  articulo  loquens  de  eo  qui  est 
in  gratia.  docet  omnes  actus  aliarum  virtu- 
tum  ordinari  in  illo  ad  finem  charitatis,  et 
)  imperari,  quod  est  omnes  esse  beati- 
tudini.s  meritorios.  Kt  2,  2,  7.  2,  art.  9, 
absque  retrictione  asserit  actus  naturales 
liberiarbitrii,qaiantecharitatem  nonerant 
meritorii,  fieri  rnoritorios  charitate  super- 
vemente  per  ipsam  charitatem,  sicut  etiam 
fltacttu  fidei ;  ande  in  solatione  ad  primum 
ita  inquit :  0  Neqae  natara,  neque  fidei  sine 
1  charitate  possunt  prodocere  actum  meri- 
1  to;  .  d  charit  ite  aperveniente  actus 

"  fidei  /it  meritorius  per  charitatem,  sicut 
"  ot  actui  natura,  <t  naturalea  liberi  ar- 


«  bitrii.  »  Et  quxst.  6,  art.  2  ad  2,  cum  di- 
xisset  dari  aliquos  actus  bonos  non  infor- 
matos  charitate,  subdit  :  Sicut  plerumque 
contingit  in  peccatoribus.  Quo  dicendi  modo 
satis  innuit,  eos  nunquam  dari  in  justis, 
sed  omnes  eorum  actus  bonos  informari 
charitate  :  nam  restrictio  illa,  in  peccatori- 
bus,  proculdubio  similes  actus  a  justis  ex- 
cludit.  Tum  etiam,  quia  ut  ex  dicendis  in 
toto  hoc  dubio  constabit,  praocipua  funda- 
menta,  quibushaec  D.  Thom,  sententia  ful- 
citur,  habentur  etiam  in  partibus,  ut  in 
hac  1,2,  quxst.  100,  art.  10,  et  2,*2,  quxst.  4, 
art.  3,  quxst.  23,  art.  8,  necnon  quxst.  44, 
art.  4  et  5,  aliisque  in  locis  in  sequentibus 
referendis. 

§  n. 

Eadem  D.  Thomre  sententia  discipulorum 
authoritatibus  comprobatur. 

73.  Confirmat  nostram  assertionem  com-Thomis- 
munis  consensus  discipulorum  D.  Thom.  conS- 
qui  sequentes  Ang.  Magistrum  docent,  om-  sus. 
nes  actus  humanos  hominis  existentis  in 
gratia,  qui  non  sunt  demeritorii,  et  mali, 
esse  meritorios  ex  imperio,  et  ordinatione, 
saltem  virtuali,  charitatis  ;  quod  est  esse  de 
condigno  meritorios  vitao  aeternaG.  Ita  do- 
cuit  Capreolus  in  2,  dist.  4,  qusest.  \,art.  3,  Capreoi. 
ad  secundam  confirmationem  secundi  ar- 
gumenti ;  sed  praccipue  dist.  40,  sxpe  citata, 
quxst.  1,  art.  1,  ubi  secundo  loco  ponit 
istam  conclusionem  -.Nullus  actus  humanus 
secundum  individuum  consideratus  in  ha- 
bente  rjratiam  est  indifferens  ad  meritorium, 
et  demeritorium.  Quam  conclusionem  autho- 
ritatibus  D.  Thom.  et  rationibus  ibi  ad  Ion- 
gum  probat.  Et  in  3  art.  solvit  argumenta 
contra  illam,  ubi  in  solutione  ad  1,  quod 
erat  Scoti,  sic  ait  :  In  habente  charitatem 
omnis  actus  moraliter  bonus  refcrtur  in 
Deum,  non  quidem  actualiter  (hoc  est  for- 
maliter)  nec  solum  habitualiter,  sed  virtua- 
liter,  etc.  Et  eodem  tenore  prosequitur  ca?- 
teras  argumentorum  ejusdem  Scoti,  et  Du- 
randi  solutiones. 

Eodem  modo  loquitur,  et  eandem  conclu- 
sionem  ponit  ibidem  Deza  Ilispalensis,  et  Dc/a. 
eodem  modo  respondet  ad  arg^menla  Scoti, 
etDurandi,  se([uulus  per  omniaCapreoIum. 
I  tido  necesse  non  erit  ejus  vorba  hic  re- 
ferre,  quia  a  verbis  et  sensu  Caprooli  non 
didorunt. 

Cajetanus  1,  2,  quxst.  8,  art.  3,  inquit  :Cajetan. 


75(5 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


Fcrrar 


Soto. 


Medina 
Victor. 


Z  u  mo  1. 
GrcK- 
MarL 
Gonct. 


Ludov. 
Granat . 


«  Cum  autem  habens  charitatem  ambulat, 
«  vel  pracdicat,  et  quidquid  aliud  non  mali 
«  facit,  quamvis  de  Deo  non  cogitet  actua- 
«  liter,  actus  tamen  ille  non  solum  talis 
«  virtutis  est,  sed  charitatis,  et  voluntas 
<  tunc  virtualiter  refertur  in  Deum,  et  non 
«  solum  habitualiter,  etc.  »  Quod  autem  sic 
refertur,  meritorium  est  de  condigno  vitae 
ajterna).  Idem  docet  yuxst.  21,  seq.  urt.  3. 
Ferrara  3,  contra  gentes,  cap.  109,  sic  ait  : 
Omnis  actus  electivus  in  habcnle  gratiamest 
meritorius,  aut  demeritorius  :  subdit  vero 
statim,  quod  nullus  actus  est  meritorius, 
nisi  in  Deum  actu,  aut  virtuto  tondat. 

Magister  Soto/M.  3,  de  naturxx  et  gratiat 
cap.  4,  non  longe  a  principio  ita  loquitur  : 
«  Omne  opus  genere  suo  bonum  al 
«  ulla  mala  circamstantia,  quod  extra 
'(  tiam  factum  est  moraliter  bonum,  si  fiat 
«  ab  illo  qui  est  in  gratia,  est  meritorium 
«  vitao  aeternaa,  »  Et  post  pauoa  :     v 
«  alia  relatiovidetur  requisitaesseinDeum, 
«  tanquam  in  finem  supernatnralem,  quam 
«  quod  proced  il  es  gratia  rqnocirca  id  qnod 
«  nonnulli  comminiscuntur,  scilicel  q 
«  potest  opus  procedtTt'  ab  illo,  qui  e*1  in 
«  gratia,  non  tamen  ex  gratia,  approl 
«  satis  nequeo,  nisi  de  pecc  ttii  venialil 
«  nam  -i  opua  si!  bonum,  el  ;  I  ab 

«  illo  qui  est  in  gratia,  virtualiti 
«  aiunt)  proficiscitur  ex  gratia. 
Eandem  Bententiam  tenel  MedinatnAoc  l. 
2,  quast.  18,  art.  9,  dub.  penuUim 
fert  pro  sententia  Soti  Victoriam.  El  in 
praasenti  refert,  et  approba!  quartam  opi- 
nionem   Cajetani,  el   aliornm  dicentium, 
quod  ut  actus  omnes  boni  moraliter  flinl 
meritorii  vitai  aBternaB,  Bufficit,  el  requiri- 
tur  virtualis  relatio  in  Denm  finem  super- 
naturalem,  quae  in  eo  consistit,  nl  qo 
liomo  primo  justificatur,  roffr.it  se,  e1 
nia  sua  in  finem  supernaturalem, 
relatio  durat  virtualiter  per  totam  vitam, 
si  peccatum  mortale  non  interrumpatur. 
Et  /rrc  sententia  sic  exposita  (sub  lil  Medina) 
sinedubioest  D.  Thom.  in  '2,  dist.  *J'>,  or/.6, 
et  dist.  10,  i/ur<t.  l .  etc  Quod  etiam 
Zumel  in  hoc  art.  disp.  2,  ooncl.  .">,  Gi 
Martinez  dub.  unico,  concl.  2,  Gonel  dis\ 
art.  6,  nuin.   151,  ot  alii  ex  gravioribus 
Thomistis,  qui  scripta  praelo  non  manda- 
runt. 

74.  Inter  hos  etiam  Scholasticos  D.  Thom. 
discipulos  referre  placuit  doctissimnm  pa- 
riter,  et  piissimum  M.  I.udovicum  Grana- 
tensem.  qui  in  suoprimoadeoutili  tractatu, 


cujus  inscriptiof   ' :  /     kortaeiona  h  triri 
enumerans  (c.  1  1,)  ^ffectus  gi  l  sancti- 

ficatis,  inquit  :  i  Otro  efletto  suyo  ea  hazer 
o  al  hombre  tan  grato,  y  de  tan  1:1 

«  en  los  ojos  de  Dios,  que  todas  quantas 
«  obras  deliberadas  haze,  que  no  sean  | 
«  cados,  le  son  gr,:  inerecedora- 

«  vida  eterna.  De  suerte  que  no  solo  los 
«  actos  de  las  virtudes,  imi  na- 

«  turales,  comu  son  el  com-r.  •  •.  beber,  el 
o  dormir,  etc.  son  gratas  a  Dios,  y  mereoe- 
«  doras  de  tan  gran  bien,  etc.  » 

Favel  I  ■'■!.  8,  qua-  Ba 

tenus  doctrinam  i>.  Thom.  de  formatione 

virtutum  per  charitatem,  extenditad  vir- 

tntes  acq  illas  chari- 

tate  rormari,  el  qnod  eharitas  imperat,  »t 

:n  act  .  prium   ftnem  : 

;um  hujus  :  m- 

tm,   ut  tibos  c- 

Nam  [uitur,  q  mjuatoi 

.  ir- 

tutibua  infu  ius 

actufl  procedunt  ex 

procedunl  ex  v  irtuti  ttis, 

atqc 
meriturii  :  q  nnez  iut  iinisti 

tnlli  im|  :ius 

inno  fica- 

I 

pro  e  idem 
senti  dis\ 
mr,  .'.  ubi  nihil  dicil  :  favet         I 

>iU. 

Vasa 

in  prxsenti,  disp.  217,  doctui  t 
diverso  el  falso   fundamei  l 
non  reqoiri  i  ch  iri- 

ius  virt 

adho  '.  1 .  1 1 

•  ir.   fatetur   t  imen   nostram  eaae  D. 
Thom.  el  Thomistarum  Ie- 

.  Montea.  etiam  disp. 
refeii  pro  n 

cipulis  D.  Thom.  i  im 

jus 

DQonium 
plures  alii,  ntiam  :. 

sequantur,  fatentnr  nihilomin  •  t 

non  im  in  scriptia 

el  veternm  discipulorum  ejua  raanif> 
contineri. 

75,  A  I  1  ixim  u  ita    td  1   nc  im  verba  D.  Kol1,. 
Thom.  el  Thomistarom,  ut  I  tet,    v 

quantus  sit  pro   nohifl 

par 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


757 


parte,  et  quomodo  opposita  sententia  (alias 
ratione  probabilis)  in  via  S.  Doctoris  aut 
nullo  modo,  aut  vix  possit  defendi.  Quod 
patet  ex  dictis  :  tum  quia  adducta  D.  Thom. 
testimonia  pro  nostra  sententia  vix  appa- 
rentem  solutionem,  aut  tergiversationem 
admittunt.  Tum  etiam,  quia  nullibi  S.  Doc- 
toroppositum  insinuavit ;  nam  quod  1  part. 
quxst.  62,  art.  4,  dixerit,  Angelum  non 
meruisse  in  primo  instanti  per  amorem 
naturalem,  quamvis  pro  illo  instanti  jam 
haberet  gratiam,  ex  quo  colligere  volunt 
aliqui  neotherici,  dari  apud  D.  Thom.  ac- 
tum  indifferentem  ad  meritum  et  demeri- 
tum,  in  eo  qui  est  in  gratia,  nullatenus  est 
contra  nostram  assertionem.  Quoniam  ac- 
tus  ille  ,  et  amor  quo  Angelus  in  primo 
instanti  se,  et  Deum  ut  authorem  naturae, 
et  pra?cisive  a  subordinatione,  vel  restric- 
tione  ad  altiorem  fmem,  naturaliter  di- 
lexit,  non  fuit  actus  liber,  sed  omnino 
necessarius  ,  tam  quoad  specificationem, 
quam  quoad  exercitium  ;  unde  non  fuit  ac- 
tus  moralis,  de  quibus  actibus  nunc  loqui- 
mur,  et  ad  quos  requiritur  libertas,  saltem 
quoad  exercitium  :  ob  idque  a  D.  Thom. 
appellatur  conversio  illa  naturalis,  non 
solum  prout  naturale  distinguitur  contra 
supernaturale,  sed  etiam  proutdistinguitur 
contra  liberum  :  et  ita  non  mirum  quod 
Angelus  per  hujusmodi  actum  non  merue- 
rit,  quia  soli  actus  liberi  morales  possunt 
imperari  a  charitate,  et  esse  meritorii.  Tum 
denique  ,  quia  consensus  adeo  communis 
nobiliorum  Thomistarum  satis,  superque 
suadet  hanc  semper  fuisse  mentem  sui 
Ang.  Magistri. 

§  iir. 

Ratio  fundamentalis  pro  assertione  de- 
surnpta  ex  D.   Thorna. 

Ratio.      70.  Fandamentalis  ratio  nostrae  assertio- 

depromenda  est  ex  D.  Thom.  in  testimo- 

niia  adductis  :  poi  amus   vero  proponere 

illam  sub  hac  forma.  Quilibet  actus  chari- 

tatisordinatefficaciter,quantumestex  se,to- 

tum  hominem,  et  omnes  ejua  operationes 

moraliter  bonas  in  Deum  finem  ultimum 

supernataralem  :ergo  omnei  operationes 

moraliter  bonae  hominis  justi,  qui  in  sua 

tificatione  habuit  praedictum  actnm,  nec 

retractavit  illnm  per  peccatum  mor- 

referentur  virtualiter  in  praedictum 

/ii  :  omnesergo  hujusmodi  operationes 


erunt  de  condigno  meritoriao  vitac  aeternao. 
Hase  secunda  consequentia  manifesta  est  ex 
priori ;  nam  supposita  morali  bonitate  ae- 
tus,  et  existentia  in  gratia  ejus  qui  opera- 
tur,  nihil  aliud  desiderari  potest  ad  meri- 
tum  vitae  aeternae,  nisi  praedicta  charitatis 
relatio.  Prior  vero  ex  antecedenti  sequitur, 
quia  si  semel  ordinatio  illa,  quac  ilt  imme- 
diate  per  charitatem,  est  efficax,  debet  im- 
perare  omnes  illos  actus,  qui  per  ipsam 
tanquam  media,  vel  objecta  mate  rialia  ad 
finem  ultimum  referuntur,  debetque  quan- 
tum  est  ex  se,  in  omnes  illos  influere,  ita 
ut  quandocumque  exequutioni  mandentur, 
fiant  in  virtute  talis  ordinationis,  alias  or- 
dinatio.haec  non  esset  efficax,  utpote  cujus 
virtus  non  se  extenderet  ad  actus  impera- 
tos,  neque  influeret  in  mediorum  exequu- 
tionem.  Non  enim  habemus  illud  signum 
efficacis  intentionis,  seu  ordinationis,  prout 
distinguitur  ab  inefficaci,  nisi  quod  illa  in- 
fluit  in  actum,  quem  ordinat,  et  pertingit 
sua  efficacia  usque  ad  exequutionem  medio- 
rum  ;  istius  vero  virtus,  utpote  inefficax,  et 
sistit  antequam  media,  vei  actus  imperati 
exequutioni  mandentur.  Si  ergo  per  actum 
charitatis  refert  homo  efficaciter  omnes 
suas  morales  operationes  bonas  et  honestas 
in  Deum  finem  supernaturalem,  virtus  is- 
tius  actus,  et  ejus  efficacia  debet  durare,  et 
pertingere  usque  ad  illarum  exequutionem; 
ita  ut  nulla  ponatur  in  rerum  natura,  nisi 
ex  imperio,  et  virtute  pracdicti  actus.  Ante- 
cedens  autem  probatur,  quia  actus  charitatis 
est  amor  efficax  finis  ultimi  supernaturalis 
super  omnia  simpliciter  :  ad  hujusmodi 
vero  amorem  spectat,  utomnia  per  ipsum 
(quodlibet  suo  modo)  fini  illi  subdantur,  ac 
subordinentur  ;  et  sicut  media  ad  finem 
omnia  ad  ipsum  (secundum  quod  unum- 
quodque  referibile  est)  efficaciler  referan- 
tur.  Unde  dixit  D.  Thom.  loco  cit.cx2, 
dist.  40,  in  solutione  ad  6,  quod  quandocum- 
que  habitus  charitatis  in  actum  exit,  ftt  or~ 
dinatio  totius  hominis  in  finem  uttimum,  et 
per  consequens  omnium  eorurri,  </ux  in  ip- 
8urn  ordinantur,  ut  bonasibi, 

77.  Confirmatur  primo,  quia  per  illam  coniir- 
ordinationem  sui ,  et  omnium  suorum  in  .JJJJJJ' 
finem  supernaturalem  constituit  homo 
i  eip  .uiii,  ei  proprium  bonum  honeslum  in 
ratioiK;  medii,  aut  quasi  rrrcdii  eiEcaciter 
subordinati  ad  illum  finem  :  ergoinomni- 
bus  quac  propler  se,  et  propter  bonnm  pro- 
priurn  postea  ordinate  operatur,  intendit 
virtualiter  pracdictum  finem.  Nam  ut  ait 


758 


DE  LNFLUXU  CHARITA'! 


D.  Thom.  cit.  art.  11,  ex  quxst.  2,  de  vir- 
tutibus  :  Cum  aliquis  seipsum  ordinai  in 
Deum  sicut  in  finem,  in  omnibus  quspropter 
seipsum  facit,  manet  virtute  intentio  ultimi 
finis,  quiest  Deus.  Atque  ita qaidqaid  refert 
ad  se,  refert  virtualiter  ad  ipsum  Deum. 
Cum  ergo  omnia,  quae  homo  honeste  ope- 
ratur,  nisi  fiant  praccise  propter  Deum,  or- 
dinet  immediate  inseipsnm,  el  in  pn-prium 
bonum  honestum,  consequens  est,  ut  om- 
nes  ejus  honeslae  operationes,  aut  praccise 
propter  Deuin  exerceantur,  aut  virtualiter, 
et  implicite  in  ipsum  tendant. 
sccundo.  Confirmatur  secundo  :  nam  potissimom, 
quod  per  actum  charitatis  homo  offert,  est 
liberum  arbitrium,  etipea  potentia  volnn- 
tatis,  per  qnam  habet  dominium  omniam 
suorum  humanorum  actuum  ;  hocestenim 
Deum  eiHcaciter,  •  •)  ex  toto  corde  dili. 
ipsummel  cor,  etipsam  volantatemei  t<»- 
taliter  consecraiv  :  ergo  referl  •  •"  ipso  effi- 
caciter  omnes  actas  honestos,  qai 
ex  tali  voluntate,  et  libero  arbitrio  proce- 
dere;  ita  ut  quandocumqae  in  rerum  na- 
tura  ponantur,  semper  fiant  propter 
quium  Dei,  referanturque  in  ipsam  ad 
minus  virtualiter.  Patet  isl  i  c  atia; 

nam  sicut  ille,  qui  fructuosam  arb 
vendit,  aut  donal  amico,  donat,  aul  \. 
eo  ipso,  quasi  in  r  1 1  virtnte  omnes 

illiua  fractus,  el  ideo  quidquid  . 
illa  fructificat,  amico  fructificat,  ceditque 
totus  fructua  in  obsequium  et  atilitatem 
amici  :  ita  qai  arborem  lunl  itia  effi- 

caciter  Deo  donavit,  obtulitparitercon 
ipsius  bonos  fructas,  nempe  actus  omnes 
volantarios,  el  honestos;  ita  al  ex  \i  illiaa 
donationis,  qaotiescumque  praedicta 
luntas  bene  moraliter  fructificet,  Deo  fruc- 
tificet,  el  quidquid  virtnose  eliciat,  totum 
iit  Dei. 


Prwcluditur    respontio    Gabrielis    1    i 
aliorum. 


Prima 


78,  Ad  luv  Vasq.  el  aliiei  adversariia 
resion-  infra  referendi  neganl  generalem  illam 
Hersa-  or^inationem  factam  per  charitatem  i 
riorum.  efficacem,  quia  (inquiunt)  neqae  secun  lum 
se,  nec  mediia  aliia  actiboa  ab  ea  impera- 
tis  continuatur  cum  omnibua  actionibus 
subsequentibus ;  quod  tamen  erat  i 
rium,  ut  esaet  efficax,  et  in  illas  omnea  i;i- 
llueret.  Atque  ita  negant,  posse  pr.edictos 


actus  procf-  i  aut  in 

ejus  virtute  ad  finem  supernaAiiralem 
ferri. 

Sed  contra han  .emurgettum  ii 

ratio  facta,  qoia  amor  ille  charitatli 
amor  absolutus,  el  finia  ultimi 

aopernataralia  super  omnia    sirr. 

proprio 
amor(inter  ir  huic  fini  : 

ande  sicut  finia  ipse,  qoia  t 
possanl  esse  aub  ipso, 
efficacissime  trahit,  nrertit;  ita 

:  ius 
-   amor,  qui  :ur  tali 

fini,  debet,  qoanton  i  il!i 

iciter  sabordin 

intar  qu  i'  dixir: 

ced.  -//\y*.  2,  '/  num.  221.  Tum  etiam.  quia 

amor  iste  esl   I  ima 

parti 

qae  proin  le 

vinai  voluntatis,  divinique  «a;; 

iit ,   eaque  i 

1  anom  est) 

in  pi 

ticipative   habebit;  rtinget 

illiua 

minia,  nbi  i  ilisamor,   po-sunt  ca- 

den  i  fine. 

■ 

Thom.  Quonian 

sui.  el  omniam  ul- 

charitati  i  limplel    haj 

lam  fiiKMn  :  ho 
facil  hoi  I  itis  :  i 

ordin  it  i 

lic- 
turn 
catnm  n 

.    ia 
I 

illo  charitati 
ejus  finem.  I 
condnm  omn 

sequitur 

snnt  hominis,  p 
merari  acto 

sub  ejus  p«.: 

sum 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


759 


sum  habet  dominium,  et  ideo  qui  tenetur 
ex  charitate  se  et  omnia  sua  in  finem  su- 
pernaturalem  efficaciter  referre ,  praecipue 
debet  ei  subordinare  hujusmodi  actus.  Tum 
etiam,  quia  ut  in  prima  confirmatione  pro 
nostra  ratione  dicebamus,  omnes  actus  li- 
beros,  quos  elicit  homo,  et  non  praecise 
propter  Deum,  convertit  efficaciter  ad  seip- 
sum,  et  ad  proprium  bonum,  sive  ex  amore 
concupiscentiae,  sive  ex  amicitia  operetur, 
eo  quod  amicabilia  ad  alterum  (  quando 
amor  non  est  charitas)  semper  veniunt  ex 
amicabilibus  ad  se  :  unde  qui  Deo  fini  su- 
pernaturali  subjicit  efficaciter  seipsum  , 
constituitque  proinde  totum  suum  bonum 
honestum  in  ratione  *zcdii,  aut  quasi  me- 
dii  finis  isti  subordinati,  vel  debet  actus 
suos  moraliter  bonos  formaliter,  et  imme- 
diate  ad  illum  referre,  ut  dum  operatur 
prascise  propter  ipsum;  vel  si  operatur 
propter  bonum  proprium,  et  propter  se , 
debet  illos  referre  virtualiter  mediante  eo- 
dem  bono  proprio  jam  relato. 

Antecedens  autem  suadetur  primo,  quia 
diligere  Deum  efficaciter  et  appretiative  su- 
per  omnia,  ad  quod  unusquisque  tenetur 
ex  praecepto  charitatis;  non  est  aliud  quam 
Deum  sibi  et  omnibus  efficaciter  antepo- 
nere,  non  utcumque,  sed  per  modum  finis 
ultimi  sui,  suorumque  omnium;  quod  est 
se,  et  omnia  sua  efficaciter  illi  subjicere,  ac 
subordinare,  proindeque  omnia  ad  ipsum 
efficaciter  referre.  Et  ideo  D.  Thom.  expo- 
nens  2,  2,  quxst.  44,  art.  4,  vim  hujus  prae- 
cepti,  inquit  :  Deus  autem  est  diliyendus  si- 
cut  finis  ultimus,  ad  quem  omnia  sunt  refe- 
renda.  Et  in  hac  1,  2,  quaest.  100,  art  10: 
Sub  praecepto  charitatis  continetur,  ut  dili- 
gatur  Deus  ex  toto  corde,  ad  quod  pertinet, 
ut  omnia  referanlur  in  Ueum.  Si  igitur  ad 
amorem  finis  ultimi  ,  et  dilectionem  Dei 
super  omnia  spectat  ut  in  ipsum  omnia 
alia  ordinentur,et  ad  illum  rerantur,quan- 
diu  ordinatio  ista,  et  modus  referendi  fue- 
rit  inofticax,  et  non  ex  toto  corde,  non  erit 
efficax,  et  ex  toto  corde  pnedictus  amor, 
i»t  in  praecepto. 
Deinde  lioc  satis  expressisse  videntur 
nj3;  verba  illa,  qu;eponuntur  Lucao  10  :  Diliges 
Dominum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et 
iftta  anima  tun ,  et  ex  omnibui  viribus 
/<n  .  et  ex  omrii  mente  tuot  etc.  Inqaibus,  ut 
ex  se,  ei  ex  sacro  contexta  liqaet,  contine- 
t  pTaeceptam  charitatis,  et  praecipimnr 
im  diligere,  non  atcamqae,  sed  sab  illa 
totalitate,  ex  toto  corde  etc.  qaia  totum  oos- 


trum  cor,  tota  anima,  tota  mens  omnesque 
vires  nostrae  debent  (  unumquodque  suo 
modo)  divinae  dilectioni  incumbere,  cunc- 
taque  haec  tenemur  in  Dei  obsequium  con- 
secrare,  quatenus  sive  corde  aliquid  dili- 
gamus,  sive  cogitemus  mente,  sive  vi,  et 
anima  sensitiva  aliquid  appetamus,  sive 
quomodolibet  mediis  nostris  potentiis,  et 
virtutibus  operativis  aliud  quidquam  exe- 
quutioni  mandemus,  debet  omnis  nostra 
humana  operatio  ex  Dei  amore  aliqua  ra- 
tione  procedere,  et  ad  Deum  tanquam  ad 
finem  ultimum,  saltem  virtualiter  ordi- 
nari. 

80.  Potestque  magis  roborari  tota  haecUrgetut 
improbatio  responsionis  Vasq.  et  confir- 
mari  adhuc  nostra  ratio.  Quoniam  modus 
operandi  in  omnibus  ex  charitate  cadit 
sub  praecepto  charitatis,  ita  ut  qui  servave- 
rit  hoc  prasceptum,  nec  praetermiserit  alia, 
quae  ad  illud  ordinantur,  quidquid  honeste 
operabitur,  ex  amore  Dei,  et  propter  ipsum, 
saltem  virtualiter  operetur  :  ergo  ordinatio 
nostrorum  actuum  in  finem  supernatura- 
lem,  quae  cadit  sub  praecepto,  et  fit  per  actum 
charitatis,  est  ordinatio  efficax,  cujus  vir- 
tus  sine  nova  praedicti  actus  repetitione 
debet  usque  ad  eorum  exequutionem  se  ex- 
tendere.  Antecedens  ex  dicendis  a  num. 
1 17,  in  solutione  ad  primum  oppositae  sen- 
tentiae  satis  constabit.  Consequentia  vero 
liquet,  quia  nisi  ordinatio  illa,  et  actus 
charitatis  esset  modo  dicto  efficax,  posset 
homo  adimplere  sufficienter  charitatisprae- 
ceptum,  et  tamen  in  pluribus  suis  actibus 
non  operari  ex  charitate,  cum  ad  hunc  ope- 
randi  modum  in  omnibus,  nec  prima  illa 
ordinatio,  primusque  ille  actus  charitatis  se 
extenderet,  neque  ad  aliam  ordinationem, 
actumve  charitatis  ex  charitatis  praecepto 
teneatur.  Sed  de  hoc  plura  dicemus  num. 
citato. 

Qualiter  vero  ordinatio  prima,  quae  fit  Nota. 
per  actum  charitatis,  quandiu  non  retracta- 
tur,  continuetur  cum  actibus  subsequenti- 
bus,  et  duret  semper  virtualiter,  ita  ut  pos- 
sit  in  iltos  influere,  dicemus  in  solutione 
ad  objectiones  contra  rationem  D.  Thom. 
quasjam  subjungimus. 

Illud  autem  hic  prius  observandum  venit 
(et  non  parum  nostram  assertionem,  et  ra- 
tionem  confirmat )  quod  etiam  apud  plures 
ex  adversariis,  transactis  formaliter  actu 
charitatis,  et  ordinatione  per  eum  facta, 
omnique  actu  voluntatis  cessanle,  porma- 
net  lllius  virtus  per  aliquod  ternpus,  ita 


760 


DE  INTLUXU  CHARITATIS. 


quod  toto  illo  tempore  necesse  non  sit  actum 
charitatis  repetere,  ut  actus  boni  qui  tunc 
exercentur,  sintmeritorii.Kt  siabeis  petas, 
quanto  tempore  prac-dicta  virtus  inextincta 
perduret,  et  influat  in  actus  aliarum  virtu- 
tum,  vix  duos  unius  vocis  reperies;  nam 
alius  unam  tantum  horam,  alius  totam 
diem,  alius  hebdomadam,  alius  mensem, 
et  alius  integrum  annum,  unusquisque  pro 
sua  tantum  voluntate  designat.  Et  sane  si 
sublato  omni  actu  charitatis,  tam  elicito, 
quam  imperato  (ut  saepe  tolluntur )  potest 
prapdicta  virtus  in  voluntate  pormanere, 
gralisomnino  ad  hoc,  vel  illud  tempQC 
terminatur.  QaaB  enim  ratio  est,  ut  duret 
per  unam  lioram,  et  non  per  doae?  et  n 
duas,  cur  non  per  totam  diem?  el  ti  per 
diem,  quare  non   per  heb  m?  cur 

non  per  mensem?  cur  non  per  annam? 
quare  non  per  totam  vitam  ?  Incamus  ergo, 
vel  transacto  formaliter  orani  actu  charita- 
tis  non  darare  amplios  ejaa  virtut. 
posse  hominem  mereri  absque  novo  chari- 
tatis  acto,  qaod  nullus  dixit ;  vel  man 
pracdictam  virtotem  in  volantate,  darare- 
quo  (nisi  retractetnr  i  per  totam  vitam,  ••( 
influere  in  omm       ta   moraliti  ,  ut 

ratio  nvincit. 


8  V 


Proponitw  duplex  objectio  advernu  r  i 

ncm  D.   ThonW. 

Prtma      81.  Sed  ec  e  adveraos  hanc  D.  Thom. 

tSo.  rationemdus  insurgunt  aon  levea  diffical- 
tates,  qoaa  oportel  in  mediom  proferre, 
quoniam  ex  illannn  BOlotione   I  l  tiu- 

dita,  el  aoatra  conclosio  oon  paromeloci- 
dabitor.  <  >bjici  i  irando, 

Vasq.  Soarez,  el  aliis,  qood  prima  illa  or- 
dinatio  tacta  per  actom  charit  itii  n 
extendit,  adhoc  virtoaliter,  ad  omoi 
quenteaactua  moraliter  bonos,  it.:  ut  \ 
esse  vera  caosa  eorom,  el  in  iilos  infla 
ergo  nec  t  actas  i>ti  in  virtate  illias 

ad  finem  charitatia  n  Ferri.  i  oseqoentia 
videtur  perspicua,  qooniam  actos  aliarum 
virtutum  n  rontnrin  tiiifin  charita- 

tis,  nisi  ex  imperio,  el  ordinatione  r 
charitatis,  ut  dub.  1  dicebamas ;  atqae 
nisi  virtus  charitatis,  et  infloxos  p 
ordinationis  ad  ili.  tndom  qood  ha- 

bentesse  in  exeqoatione,  se  extendat,  non 
est  ande  possint  ejasmodi  relationem  ha- 
bere.  Antecedena  vero  probator,  qaoniam 


illa  prima  ordinatio  ci  rumpitoi 

totaliter  cessat  antequam  i   omnea 

actus  in  rerum  natura  ponantur,  ut  < 
rientii  notum  i  JO  repugnat  qu«  I 

illos  iofloat,  et  quo  I  nun  realem  cau- 

salitatem  *  i  tt ;  nam  quod  jan. 

toto  cessavit,  »-t  nullo  m 
ullu  modo  influere,  aut  habere  reipsa  ra- 
tionem  causae. 

nfirmatur   :    quoniam    transacto   il!o 
formaliter,  perqoeiu  fit  pr  lina- 

tio,  non  lle,  quam  soi  reiin 

virtutem,  aut  efFectum,  in  quo  a  I 
virtoaliter  :  ergo  . 
r.itiuno  cujus  possit  in  ? 
actu 
imperio  illios  ad  fioem 

lirn 

-  ille  oeq  le  in  ae,  et  foi 
in  ali  i  virtote,  vel  effectu  vir 

I  |  lando  reliq  ii  in  rernni 

intor,  i  ■  influat 

m,  »-t   n 
adb .  m.  Anfc 

r 
virto 

aliquis  alioi 
• 

aliqo  -.  ut  in  plorimom  . 

rum 

. 

:iti- 

im,  it  i  u t  oi 
alio  \. 

lti.i 
iri       «ntinoo 
actuum 
actib 
omnem  actom  b  rrompi, 

habitos  charitati  .iiu 

oon 

it;  et  b 

Tom  qoi 

omniacto,  tantom  refert  haJ 

non   l  ..i  Iiabitus  : 

intluunt,  nisi  n.  ..:ti- 

f:l- 

ritat: 

rum  actuum.  icit  voli 

tanter  pore,  et  per    . 

in  quo  remaneal  vir  b  i- 

82,  Secun  Allt 

qooniam 

- 


DISP.  IV,  DUB.  V 


761 


assertione  non  est  efficax,  vel  nimium  pro- 
bat;  probat  enim,  si  est  efficax,  infidelem 
qui  se,  et  omnes  suos  actus  per  actum  ido- 
lolatriae  in  obsequium,  et  honorem  idolo- 
rum  retulit,  in  omnibus  quae  postmodum 
operatur,intendere  virtualiter  istum  finem, 
atque  ita  omnes  illius  actus  deliberatos  ha- 
bere  ex  eo  malitiam  idololatriae.  Hoc  autem 
est  omnino  falsum,  alias  nullum  esset  in 
infidelibus  bonum  opus  morale,  omnesque 
illorum  mali  actus  essent  peccata  mortalia, 
et  nullus  dumtaxat  veniale,  contra  ea  quae 
tradidimus  in  tract.  de  Gratia,  disp.  2,  dub. 
2,  et  quae  docet  D.  Thom.  2,  2,  quxst.  10, 
art.  4,  et  in  2,  dist.  41,  qusest.  1,  art.  2, 
ergo  praedicta  ratio  non  est  efficax.  Sequela, 
vel  major  probatur  ;  quoniam  sicut  fidelis 
per  actum  charitatis  constituit  in  vero  Deo 
ultimum  finem,  refertque  ad  illum  omnes 
suos  actus  moraliter  bonos  :  ita  etiam  infi- 
delis  idolo  attribuit  rationem  finis  ultimi, 
refertque  proinde  ad  illud,  vel  potest  referre 
omnes  suos  actus  :  ergo  si  prior  illa  relatio 
facta  per  charitatem  influit  in  subsequen- 
tes  actus  virtualiter,  eodem  modo  influet 
in  illos  relatio,  quae  fit  per  actum  idolola- 
triae.  Potestque  eadem  objectio  fieri  in  quo- 
libet  peccante  mortaliter,  etiamsi  sit  fide- 
lis;  quia  per  quodlibet  mortale  peccatum 
constituit  homo  finem  suum  ultimum  in 
creatura,  diligitque  appretiative  super  om- 
nia  bonum  illud  inordinatum,  quod  est 
objectum  talis  peccati. 
dens  83.  Nec  videtur  sufficiens  responsio, 
!^rj*  quam  adhibet  Medina  ,  dicens  infidelem 
retractare  praedictam  idololatriae  ordina- 
tionem  eo  ipso,  quod  bene  moraliter  ope- 
retur  ;  atque  ita  nisi  ordinatio  illa  repeta- 
tur,  non  amplius  influere  in  actus  subse- 
quentes,  nec  istos  jam  referri  virtualiter  in 
obsequium  idoli. 

Nam  contra  est,  quod  sicut  ordinatioquae 
fit  pcr  actum  charitatis,  non  retractatur, 
nisi  per  actum  mortalis  peccati  animum  a 
Deo  avertentis,  et  convertentis  a«l  opposi- 
tum  finem,  nempc  ad  bonum  creaturae 
inordinate dilectam  :  ita  conversio  qua  in- 
fidelis  conversus  eit  ad  idolum,  auf  qnili- 
Lct  mortaliter  peccans  ad  objectum  sui 
I  :ti,  non  potesl  retractari  nisi  per  cha- 
ritatcm  et  gratiam,  qnaa  voluntatem,  ot 
animam  in  Deum  convertit,  el  ertit 

ab  objecto  et  fine  peccati  mortalis.  Deinde 
Bolutione  videtur  peti  princi- 
pium ,   dum   dicitur  infidolem    retractare 

Sahnant.  Curs,  theolog.  tom.  X. 


isa- 
icit. 


praecedentem  intentionem,  quoties  opera- 
tur  bene  moraliter,  hoc  estenim  quod  in- 
tendit  praesens  objectio,  ex  nostra  ratione 
sequi,  nunquam  infidelem  postactum  illum 
idololatriae  operaturum  bene  moraliter  , 
quia  nulla  est  in  infidelibus  operatio,  quan- 
tumvis  alias  bona  ex  objecto,  et  aliis  cir- 
cumstantiis,  quae  non  possit  ordinari  in  ma- 
lum  finem  extrinsecum ,  atque  adeo  in 
finem  idoli,  et  ita  male  fieri  :  ergo  sicut 
actus  charitatis  praecedens  retulit  in  Deum 
finem  supernaturalem  omnes  actus,  quibus 
non  repugnat,  quantum  est  ex  se,  ad  istum 
finem  referri,  et  ita  fiunt  omnes  meritorii : 
sic  etiam  praedicta  idololatriae  ordinatio 
referet  virtualiter  ad  finem  idoli  omnes 
illius  actus;  quia  nulli  ex  suo  objecto,  aut 
ex  aliis  circumstantiis  repugnat,  ut  ad  hu- 
jusmodi  finem  referatur,  et  ita  prave  fiat. 

Confirmatur  ex  alio  absurdo,  quod  ex  xovum 
prasdicta  ratione,  si  esset  efficax,  sequere-  irJSeSJf* 
tur;  nimirum  quod  in  habente  gratiam 
nullus  daretur  actus  malus  praecise  quia 
otiosus  :  hoc  autem  nullus  dicet :  ergo,  etc. 
Sequela  probatur,  quoniam  actus  otiosus 
secundum  se referibilis est  ad  bonum finem; 
imo  ideo  praecise  est  malus,  et  otiosus,  quia 
cum  fit  referibilis,  non  refertur,  sed  sistit 
inobjecto  indifferente  :  ergo  si  per  primum 
actum  charitatis  virtualiter  in  Deum  refe- 
runtur  omnes  actus  subsequentes  in  ipsum 
referibiles,  manebit  etiam  virtualiter  rela- 
tus  omnis  actus  ex  objecto  indifferens,  et 
ita  nullus  remanebit  otiosus. 


§  VI. 

Prxmittuntur  aliqua  notatu  digna  pro 
solulione  utriusque  objectionis. 

84.  Ut  has  objectiones,  sane  difficiles,  Nota.  l. 
facilius  diluamus,  et  vis  rationis  D.  Thom.  r>.  Tho. 
omnino  percipiatur,  observationes  notatu 
dignae  praemittendae  sunt.  Primo  igitur 
sciendum  est  cx  D.  Thom.  2,  2,  quxst.  23, 
art.  8,  et  in  3,dist.  23,  quxst.Z,  art.  1,  dist. 
27,  quaest.  2,  art.  4,  dc  virtutibus  qusest.  2, 
urt.  :>,  et  de  Vcrit.  q;n-si.  l  !,  art.  5,  quod 
charitas  (et  idem  proportionali  modo  intel- 
ligendum  est  de  gratia)  dicitur,  et  est  forma 
casterarnm  virtutum;  quia  ipsas,  et  earum 
actus  actuat,  ot  informat.  Cujus  optimam 
rationom  tradit  Ang.  Doctor  locis  citatis, 
eamque  nos  in  tract.  <le  charitate,  \\\>l  de 
hoc  ex  professo  disputabimus,  latius  cxpen- 

49 


762 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


demus  :  quoniam  in  potentiis,  virtutibus, 
vel  artibus  subordinatis,  illa  quae  est  circa 
ultimiorem  finem,  movet,  ei  applicat  om- 
nes  alias  ad  operandum  propter  illum 
finem  :  sicut  ars  rnilitaris,  qua3  est  propter 
vicloriam,  ad  quam  omne  oificium  bellicum 
dirigitur,  ordinat  insuum  finemcquestrem, 
el  navalem.  Unde  qui.i  charitas  est  circa 
finem  omnino  ultimum,  cui  reliquae  omnes 
virtutes,  et  earum  particular.  s  fines  subor- 
dinari  debent,  omnes  illas  movot.  el  appli- 
cat,  tribuitque  eis,  ut  in  ordine  ad  pracdic- 
tum  finem,  et  propter  ipsum  oporontur  : 
et  quia  in  moralibus,  qui  dat  ordinem  ad 
finem,  dat  formam,  idcirco  charitaa  quaa 
caoteras  omnes  virtutes,  ef  oarum  operatio- 
nes  per  praedictam  motionem  dirigit, 
tur  illas,  et  earum  actus  informare.  Et 
licel  ad  lianc  formationem  etiam  concurrat 
fides  (charitas  eti  im  sine  G  I»'  nihil  op<-ra- 
tur)  ob  specialem  tamen  rationem,  (juam 
dub.  1,  fntjus  disputatkmis,  num.  10,  ex  I>. 
Thom.  adduximus,  non  fidei,  sed  charitati 
f'ormatioh;ec  absoluto  tribuilur  :quare  dum 
hic  loquimur  de  charitate,  »'t  de  i-rratia, 
nunquam  exclodimos  concursum  fidei, 
quamvis  non  semper  expreaaara  de  illo 
mentionem  faciamna. 
Nota2.  85.  Fit  autem  formatio ha?c  B  charil 
(nota  secundo)  non  omnino  immedi  it- 
media  quadam  modali  formalitate  qo 
ipsius  charitatis  participal  .  di- 

nvatii  ad  virtutes,  ratione  cujus  intrinsece 
perficiuntur,  e1  in  finem  ultimum  ordi- 
n.uitur,  atque  ita  formal  B  reddnnl  .r.  tiunt- 
que  virtutes  beatitudinis  meritori  B,  Bl 
ratio  est,  quia  charil  ndum  se  extrin- 

sece  se  habet  ad   alias  virtutos,  sicut  unus 
habitus  extrinsecns  est  alteri  :  id  autem 
per  quod  praediet  o  virtutes  immediate  for- 
mantur,  e1  quod  charitaa  in  eis  ponit 
illis  intrinsecum,   u1    expi  I   D. 

Thom.  quxst.  11.  de  Verii.  ari.  5,  ubi  lo- 
quens  de  formatione  fidei  per  charitatem 
(eadem  antem  ratio  est  do  formatione  cx- 
terarum  virtutum)in  solntionead  i.  sic 
inquit  :  o  Dicendum,  quod  ipse  habitus 
u  charitatis,  cum  non  sit  intrinsecus  fidei, 
«  nonpotest  dici  forma  substantialis,  neque 
«  accidontalis  ojus.  otc.  sed  id  qnod  ex  cha- 
«  ritate  in  lide  relinqnitnr,  est  fidei  intrin- 
«  socum.  /:/  in  solutionead  1  :  Id  qnod  esl 
«  perfectionisin  fide,  acharitatededucitur; 
«  ita  quod  charitas  habeat  illud  essentiali- 
«  ter,  fides  vero.  ei  caatersfi  virtntes  partici- 
•  pative.  /:'/  in  3,ad  Annib.dist.  '21.  quseet. 


«  unica,    art.  2,   iic  ait  :  Id  qn 

«  circa  actum  virtutis  ponit,  scilicet  relatio 

«  in  finom  ultimum,  est  formale  respeetu 

<(  actus  virtutis,  etc.  »  i        I  o  a 

nobis  probandum  ost  in  Tract.it  ;n- 

• 

ilic  autom  D.  Thom.  doctrina  verum 

habet,  non  solum  in  actibus  aliarum  virtu- 

tum,  ut  volunt  aliqui,   sed   in   ij>sis  etiam 

habitibus  :   i  'i  Ang.   Doctor  sub  illa 

comprebendat  actus.  imo  et  aliquando  de 

actibus  dumtax  -monem 

aumquam  tamen  excludit  habitus, 

irtiilit.r  saltem  semperillosinclndit, 

maliter,  ut  quotirs  ait, 

virtutes  per  charitatem  formari ;  nam  no- 

mino  virtutum    absolute  loquendo  hal 

veniunt,  potios  quam  actus.  Sub  pro] 

tamon  habituum  nomine  hoc  illis  applicuit 

.   Btft.  3,  art.  1 .  ',  '<•  utiunc.  1 . 

ibi  :   On 

'•  tritatej 
formam  char  (tem  loco  ci  V*e- 

ritate  ponil  rium  ai  tum 

ad  |  .m,  qnodcharil  :nat 

•n  habitum  lum  ejni 

tum;  e1  sic  q 

lei  i  '-t  r-  .um 

dicen  lum,  qood  quando  super 

inqnitnr 
«  aliqna  •  in  inferiori  •.  -  um 

.  illectum 

«  sic  charitas  non  solum  actnna  I 

:n  informat.     i'.t  ratio 

•.;  namcum  chai 

mtum  imp  iliarum  virtu- 

tum.  nihil  eornm  imn.  tive  at- 

tingit,  sed  virtotibas  eli- 

ttibas :  oi 
actibus  aliq  in- 

trinsece  inf  mm  fi- 

nem.  nisi  operando  rn-r  tpeas  virl 

earnm   cansalil 
atqm  nisi  prios  saltem  naturacom- 

municel  lpsis  virtatibns  aliquam  sui  parti- 
cipationem,  et   aliquem  modnm  intrr 
cum.   per   quem  si  intor,  ut  quoties 

operata  foerint,  eliciant  snos  ad 
solum  virtate  propria,  m  in  virtute 

charitatis,  ot  o\  inflnxn,  seo  in  .Iius 

facianl  illoe  format  ojus 

fmom. 

B7,  Formantur  autem  virtnteaaeharitito 
(quod  e.-t  tortio  obsorvandum)  quando 
voluntati.  ot  gratia  animaMiifunditur  ;  tunc 

enim 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


763 


enim  totus  homo  interius  renovatur,  sanc- 
tificatur,  et  perficitur,  omnesque  ejus  ra- 
tionales  vires  (id  est,  quae  participant  liber- 
tatem)  specialiter  Deo  consecrantur,  eique 
tanquam  ultimo  fini  supernaturali  totaliter 
subduntur.  Unde  tunc  primo  debet  in  illas, 
et  in  virtutes,  quae  in  eis  existunt,  quaedam 
gratiae,  et  charitatis  refluentia  derivari, 
quaedamque  earum  participatio  ad  illas  in- 
trinsece  descendere,  ut  per  hanc  gratiae,  et 
charitatis  participationem  in  omnibus  suis 
actibus  in  Deum  tendant,  maneantque  illi 
perfecte  subordinatae.  Eovelmaxime,  quod 
tunc,  per  se  loquendo,  et  quantum  est  ex 
natura  rei,  necessario  adesse  debet  non  so- 
lum  in  intellectu  actus  fidei,  sed  etiam  ac- 
tus  formalis  charitatis  in  voluntate,  per 
quem  homo  se,  et  omnia  sua,  praecipue 
vero  omnes  morales  operationes  bonas, 
quarum  ipse  est  dominus,  et  quae  in  virtute 
cujuscumque  suae  potentiae,  et  habitus  con- 
tinentur,  in  Deum  efficaciter  referat,  sicut 
in  finem  ultimum  supernaturalem.  Non 
autem  esset  eiTicax  haec  ordinatio,  nisi  ex 
vi  ejusdem  actus  charitatis  in  voluntate, 
et  in  habitibus  moralibus  aliquaintrinseca 
formalitas,  vel  modificatio  relinqueretur, 
quae  esset  ejusdem  actus,  et  etiam  habitus 
charitatis,  et  gratiae  participatio  :  in  qua 
proinde  praedictus  actus,  formalisque  illa 
ordinatio  per  ipsum  facta  virtualiter  re- 
maneret,  et  ratione  ejusquidquid  voluntas, 
et  caeteri  habitus  morales  boni  operarentur, 
in  Deum  finem  supernaturalem  virtute  su- 
pradicti  actus,   et  ordinationis  referrent. 

Qualiter  vero  virtutibus  supernaturali- 
bus,  quae  cum  gratia  infunduntur;  et  qua- 
liter  acquisitis,  aut  etiam  aliquibus  infusis, 
quae  aliquando  praesupponuntur  ad  gra- 
tiam  ;  ac  denique  qualiter  acquisitis  post 
ipsam  gratiao  infusionem  praodictus  modus 
communicetur,  et  an  in  qualibet  virtule, 
etiam  acquisita,  sit  modus  distinctus,  alia- 
que  huc  speclantia,  fuse  a  nobis  exami- 
nandasunt  tomo  seqnenti,  in  Tractatu  de 
Oharitate. 

88.  Illudautemhicquartoadnotandumest 
quod  gratia,  et  charitas  non  solum  virtutes 
et  voluntatem  ratione  illarum,  sed  etiam 
voluntatom  ipsamsecundum  se  modificant, 
et  informant,  communicantque  illi  pro- 
priuin  modum  supernaturalem,  ratione 
cujua  quoties  voluntas  se  sola,  hocest  non 
ntendo  habitibug  (ut  potest)  operatur,  agit 
etiam  in  virtute  charitatis,  et  gratias,  eli- 
citq  i  tos  in  or  line  ad  finem 


supernaturalem.  Et  ratio  liujus  est,  quia 
nisi  voluntati  ipsi  secundum  se  infundatur 
hic  modus,  non  manebit  Deo  ad  plenum  su- 
bordinata.  Ad  hoc  enim  requiritur,  ut  se- 
cundum  totam  suam  potentialitatem,  et 
omnem  ejus  gradum  elevetur  ad  finemcha- 
ritatis.  Atque  adeo  requirit  quod,  et  prout 
est  potentia  obedientialis,  substantialiter 
(ut  sic  dicamus)  informetur  tum  per  habi- 
tumcharitatis  medio  quo  eliciat  actus,  qui 
secundum  suam  substantiam  respiciant 
Deum  ut  finem  ultimum  supernaturalem  ; 
tum  etiam-per  alias  virtutes  infusas  acha- 
ritate  modificatas.  mediis  quibus  eliciat 
actus  supernaturales  quoad  substantiam, 
sed  relatos  ad  finem  charitatis  solum  mo- 
daliter  :  et  rursus  quod  prout  est  potentia 
substantialiter  (ut  sic  loquamur)  naturalis, 
et  obedientialis  modaliter,  hoc  est,  eliciti- 
va  actuum  naturalium  secundum  substan- 
tiam,  et  supernaturalium  solum  quoadmo- 
dum ,  informetur  modo  illo  charitatis 
explicato,  tam  mediis  suis  habitibus  natu- 
ralibus,  seu  cum  ordine  ad  ipsos,  et  secun- 
dum  illum  gradum  potentialitatis,  quem 
hujusmodi  habitus  in  ea  informant;  quam 
etiam  immediate  secundum  se,  et  quoad 
alium  potentialitatis  gradum,  quem  prae- 
dicti  habitus  attingunt.  Nam  utroque  modo 
voluntas  est  operativa,  et  quandoque  utitur 
ad  operandum  habitibus,  sive  (quod  idem 
est)  seipsa  ut  habitibus  informata  ;  quando- 
que  vero  non  utitur  illis,  sed  operatur  im- 
mediate  omnino  per  seipsam.  Unde  ut  ma- 
net  per  charitatem  Deo  ad  plenum  subor- 
dinata,  debet  omnibus  his  modis  formam 
charitatis  participare. 

89.  Denique  observandum  est,  universa-  Nota  5, 
lem  hanc  informationem,  quam  hactenus 
explicuimus.adeo  esse  charitatis  propriam, 
ut  nulli  alteri  habitui  (non  excludimusgra- 
tiam,  eadem  enim  formatio,  quae  estacha- 
ritate,  est  etiam  ab  ipsa  gratia  magis,  vel 
minus  immediate,  et  suo  modo  a  ilde,  ut 
ex  dictis  constat)  sive  virtus  sit,  sive  vitium, 
possitcompotere.  Quareetsialiquis  aliorum 
habituum  possit  aliis  imperare,  et  eorum 
actus  ad  suum  finem  referre,  ut  cum  poeni- 
tenlia  ordinat  aclus  aliarum  virtutum  ad 
salisfaciondum  Deo,  et  religio  ad  Deo  cul- 
tum  exhibendum,  etc.  non  t^mcn  ex  vi 
hujua  ordinationis,  aut  irnperii  imprimi- 
tur  ipsis  virtutibus  modus  aliquis  habitua- 
liter,  et  permanenter  in  illis  perseverans, 
ratione  cujus quoties  operanlur,  agant  in 
virtute  pcenitentis,  vel  religionis,  etc.  sed 


764 


DE  INFLUXU  CHAKIT. 


tota  illa  ordinatio,  et  imperium  est  cito 
transiens,  et  tandiu  durat  quandiu  durat 
ipse  actus  formalis,  v.  g.  pcenitentiae,  vel 
alius  aliquis  actus  formalis  ab  eo  impera- 
tus.  Lbi  vero  omnis  actus  formalis  finitur, 
nihil  est  in  quo  actus  pcenitentiac-  virtuali- 
ter  maneat ;  et  ideo  absque  novo  actu 
nitentiac-  habito  formaliter,  nequit  dari 
novum  ejus  imperium,  adhuc  virtuale  res- 
pectu  cacterarum  virtutum.  Cujus  opposi- 
tum  contingit  in  charitate;  nam  modus 
ille,  quo  intrinsece  informat  cactera.s  om- 
nes  virtules,  et  in  quo  virtualiter  contine- 
tur  ipsa  charitas,  et  ejus  actus,  inest  illis 
permanenter,  quandiu  charitaa  eat  in  vu- 
lunbte.  Et  ideo  ad  hoc,  ut  charitas  \  lrtua- 
liter  imperet  actus  cxtcrarum  virtutum, 
non  est  necessarius  novusejus  actus,  el 
postquam  omnis  aclus  formaiis  in  \olun- 
tate  cessavit ;  sed  aatia  eat,  quod  ipsaavir- 
tutes operentur,  qui  ituntnrpra 

dicto  charitatis  modo,  et  sic  chai 
illassemper  virtualiter  operatur. 

Kalio  vero,   ob  quam  pradictni  mo 
informandi  Boliua  charitatifl  sil  j 
ex  dictisdesumi  potett;  qnia  nimirnm 
informatio  debetur  soli  ultimo  fini, 
betur  omnimodasubjectioaliorum  omninm 
finium  particularium.   I  i 
illius  dumtaxal  potentiaa,  vel  virl  il 
per  se  respicil   pradictum  finem,  qa 
ordiin1  Bupernaturali,    aeu  r.  fmis 

omniuo  nltimi,  qui  est flupernaturalis, 
sola  charitaa .  el  in  ordine  uaturali, 
pecta  finis  ultimi  natnralis,  i  poten- 

tia  voluntatis. 

ir.irc-     90,  Pro  cujua  majori  intelligentia  adver- 
li/rtruia t^ndnm  est,  q  it  in  ordine  Buperna- 

expii-  turaliomnes  virtutes  formantur  perchari- 
pio.tatem,  ut  dictum  esl  :  ita  etiam  m  uaturali 
omnes  habitus,aive  virtutis  sint,8ive  \  il 
omneavirefl  voluntati  suh  rticipant 

quandam  ejua  formam,  ratione  cojus 
ties  op  irantur,  agunl  in  ordine  ad  ultimum 
finem  ordinis  naturalia,  qui  eel  proprinm, 
et  connaturale  bonum  ipsius  appetentis, 
ada  rai  te  satiativnm  sui  appetitas.  l-'t  ita 
videmus,  quod  quidquid  homo  naturaliter 
vult,  Bemper  vult  propter  proprium  bo- 
nnm  :  nec  fieri  poti  uima  o 

quocumque  habitu,ant  virtnte  natnrali  ata- 
tur,  ita  amel  alienum  honum,  ut  non  po- 
tius  ibi  diligat  suum  :  nam  amicabili  I 
alterum  (naturaliter  loquoiulo)  veniontex 
amicabilibus  ad  ae,  ut  Philosophua  ait  9 
Ethic.  cap,  8.   Hanc  ergo  inclinationem, 


quam  omnes  animac  vi  rticipant 

Libertatem,  habenl  randum  pr- 

bonum  propriisuj  I  ultiraus 

finis  ejus  in  ordine  naturali,  tribuit 
luntas,  cujus  proprium  objectum  est  prae- 
dictus  finis,  el  aic  informal 
ad  illum,  facitque  illas  pro:  jm  sem- 

per  operari. 

01.  Ex  hac  igitur  j  rutramque 

istam  formationem  naturalem  et  surx ■: 
turalen.  magis  •  ri,  quoi:. 

ad   Bolam  charitatem  inter  virtut 

juoniam  in   ordine 
naturali  sola  voluntaa  ludimi. 

tellectus  inflnxum,  et  multo  minus  anii 

-ari, 

il  nec  charil  gratia. 

oaunivei      ..  mnium  rationalium  vi- 

rium  nu;trj2  anima?,    solai'L  i    tribuit 

eis  permanenter  tal  m,  ut 

sua:  iem  in  finem  uttimum  natu- 

.  ec   for- 
tur   in  qu< 
ordii  .  itu- 

tum 
.  oluntatj  .    su- 

laturali  sola  ch 
ul  i  m  ultimum  hu- 

simplicil  nta- 

| 

omnefl  atiai  re  il- 

til  oinn  .  hu- 

P(  ifir- 

lum  haJ  [uod 

I  .  | 

rum 

Bolum  p 

parti  im  res- 

riui: 

lit  eaae 
aliorum  habituum,  juid 

ticn- 
lari-  uiversali 

i    omnium,   et   in   omnii).  'tur 

enim  pro  omnibufl  actib 

j   rmanenl 

uformatio  fieri  j>er  modum 
transeuntia,  ita  ut 
rmaliter  acl 


rr.i 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


765 


qui  ab  eo  immediate,  vel  mediate  imperen- 
tur  :  hac  vero  actuum  serie  finita,  statim 
praedicta  informatio  evanescet.  Caeterum 
finis  qui  est  objectum  charitatis,  est  finis 
omnino  ultimus,  et  universalissimus,  qui 
proinde  sicut  ex  parte  sua  petithabere  uni- 
versalissimam  motionem,  sic  etiam  ex  parte 
habitus  illum  perse  respicientis  universa- 
lissimam  informationem,atque  adeo  quae  sit 
respectu  omnium  virtutum  et  facultatum, 
quae  illius  sunt  capaces,  ut  ex  se  patet,  et 
pro  omnibus  actibus  earum,  alias  non  esset 
universalissima.  Ad  hoc  autem  debet  dari 
illis  permanenter,  et  quae  semper  eis  insit; 
si  enim  daretur  illis  transeunter,  saepe  sine 
ea  invenirentur,  et  operarentur  :  unde  non 
daretur  pro  omni  earum  actu,  atque  adeo 
non  esset  universalissima,  sicut  universa- 
litas  finis  omnino  ultimi  requirit. 


Ex  prxjactis  fundamentis  satisfit  priori 
objectioni. 

curri-     92.  His  igitur,  etsi  ad  longum  sed  neces- 

« o b-  sario  praenotatis,  non  erit  jam  difficile  pro- 

tiom*.  positas  objectiones  diluere.    Ad    primam 

ergo  respondetur  negando  antecedens  :  et 

ad  probationem  dicendum   est,  quod  etsi 

ordinatio  illa  formalis,  quae  fit  per  actum 

charitatis,   formaliter  in   seipsa  transeat, 

sicut  transiit  ipse  actus,  non  tamen  totali- 

ter  interrumpitur,  sed  permanet  virtuali- 

ter  in  illo  modo,  quem  hactenus  explicui- 

mus,   qucmque   Iiabitus   charitatis   medio 

illo  primo  suo  actu  formali  imprimit  om- 

nibus  virtutibus.  Nam  quia  modus  ille  est 

<:tus  non  solum  habitus  charitatis,  sed 

etiam  aliquo  modo  actus,  et  utriusque  quod- 

dam  quasi  participium,  uterque  virtute  in 

illo    continetur,   permanetque    virtualiter 

medio   illo   in  omnibus    aliis    virtutibus. 

Unde  et  operatur  virtualiter  cum  illis  quo- 

ties  ipsas  lormaliter  operantur,  atque  ita 

refert  virtaaliter  omnes  earum  actus  in 

suum  finem. 

)iiuitur     Ad  eonfirmationem  aegandam  est  (;tiam 

nwiio.'  antecedens ;  jam  enim  qos  assignavimus, 

non  ei  proprio  marte,      i  ei  D.  Thom.  et 

ione  ipsa  effectam,  inqao  ille  primus 

actus  charitatis  transaetas  inse  formaliter 

virtaaliter  aemper  conservetur,  aempe  su- 

pradictam  modam,  qaem  aliis  virtotibas 

imprimit  Probatio  vero  illius  antecedentis 

non  esteonti  quia  eflect  u,  qaem  nos 


ponimus,  nonest  aliquis  eorum,  qui  in  ea 
improbantur;  sed  alius  distinctus,  nempe 
informatio  illa,  et  modus  charitatis,  quae 
jam  explicuimus. 

93.  Nec  refert,  sicontra  hanc  solutionem  r:cpiica. 
objicias,  quod  modus  iste,  quem  non  poni- 
mus  in  aliis  virtutibus,  est  habitualis  ;  da- 
turenim  per  modum  habitus,  et  ita  potest 
voluntas  pro  libito  eo  uti,  et  non  uti;  nam 
habitibus  utimur  quando  volumus.  Etsi 
ergo  quoties  voluntas  uti  vult  praedicto 
modo,  omnem  suum  actum  referat  in  finem 
charitatis ;  si  tamen  voluerit  eo  non  uti, 
operabitur  bene  moraliter  absque  hujus- 
modi  relatione.  Eo  vel  maxime,  quod  cum 
modus  iste  sit  in  virtutibus,  hoc  ipso  quod 
voluntas  non  utatur  ad  x>perandum  ipsis 
virtutibus,  nec  utetur  praedicto  modo  : 
constat  autem  voluntatem  seipsa  operari 
posse  bene  moraliter  sine  eo,  quod  aliqua 
virtute  utatur,  cum  virtutes  non  tribuant 
ei  posse  simpliciter,  sed  tantum  faciliter; 
ergo  etiam  poterit  bene  moraliter  sine  eo, 
quod  utatur  modo  praedicto,  atque  adeo 
sine  eo,  quod  operationes  suas  referat  ad- 
huc  virtualiter  in  finem  charitatis. 

Non  itaque  hoc  refert ;  negandum  estRespon- 
enim,  quod  voluntas  charitate  informata 
possitutiseipsa,aut  aliquo  habitu  in  ordine 
ad  eliciendum  actum  honestum,  et  non  uti, 
eo  ipso  praedicto  modo.  Tum  quia  axioma 
illud,  quod  habitibus  utimur  quando  volu- 
mus,  etsi  verum  habeat  semper  in  habiti- 
bus  (de  quo  alibi)  non  tamen  in  modis;  non 
enim  potest  aliquis  uti  habitu  intenso,  et 
non  uti  simul  ipsa  intensione,  quae  est 
modus  ejus,  quamvis  possit  ea  magis,  aut 
minus  uti  :  et  ut  in  plurimum,  quicumque 
utitur  re  modo  aliquo  modificata,  utitur 
necessaria  ipso  modo.  Cujus  ratio  est,  quia 
ad  utendum  modo  nihil  aliud  saepe  requi- 
ritur,  quam  usus  ipsius  rei ;  et  ita  non  stat 
uti  hac,  et  illo  non  uti.  Quod  etiam  in 
praesenti  contingit,  ut  intuenti  constabit ; 
nam  ad  utendum  modo  illo  charitatis, 
neque  ex  parte  principii  aliud  requiritur, 
quam  voluntatem  bene  operari,  et  uti 
leipsa,  aut  habitibus  eo  modificatis.  Tum, 
etmaxime,  quia  licet  modus  iste  sit  habi- 
tualifl  ad  hunc  sensum,  quod  datur  per 
modum  permanentis,  non  Eamen  est  om- 
nino  habitualis,  prout  esse  habituale  ex- 
eladit  omnem  actualitatem  actus  secundi, 
saltem  nrtualiter  talis.  lit  enim  num.  87 
explicuimas,  modas  hic  non  solum  est  par- 
ticipatio  habitua,  charitatis,  sed  eet  etiam 


766 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


quoddam  participium  ipsius  actus  charita- 
tis  :  qua  ratione  actus  secundus  est,  et  dis- 
tinguitur  ab  habitu;  et  ideo  agit  in  virtute 
utriusque,  estque  non  solum  virtualiter 
habitus  charitatis,  sed  etiam  aliquo  modo 
actus  ejus  secundus  virtualis.  Unde  que- 
madmodum  si  actus  ipse  charitatis  forma- 
liter  adesset,  tribueret  voluntati  non  tan- 
tum  posse,  sed  etiam  actu  operari  propter 
finem  charitatis,  nec  posset  voluntas,  i 
tente  in  ea  praedicto  actu,  eo  non  uti,  om- 
nemque  suam  honestam  oporationem  per 
illum  in  finem  charitatis  reforre  :  ita  etiam 
existente  in  ea  supradicto  modo  nequibit 
non  ad  omnem  suam  operationem  bonam 
uti  ipso,  et  ratione  illius  ordinare  illam 
virtualiter  in  pradictum  finem.  'juare 
quod  communiter  dicitur,  habUibut  not  uti 
quam/u  volutnus,  verum  habet  10  ipsis  ha- 
bitibus,  et  ad  summum  in  modis,  qui  prae- 
cise  sunt  habituales;  non  autem  in  illis 
qui  simul  important  virtualiter  actualita- 
tem  alicujus  actussecundi,  cujus  sunt  | 
ticipationes. 

Ad  illud  vero,  quod  in  hac  objectione 
additur,  patet  ex  dictis  tutm.  88  ;  ut  enim 
ibidem  diximus,  charitas  non  sulum  in- 
fonnat  virtutes,  seQ  habitus,  qui  sunt  in 
voluntate,  sed  etiam  ipsi  voluntati  tribuit 
proprium  modum,  qao  informal  illam 
cundum  se,  e1  immediate  Becundam  illum 
(ut  sic  dicamue)  potentialitatia  gradnm, 
quem  habitus  non  informant.  Unde  cum 
voluntas  nullo  utitur  habita,  Bive  qaia  n^n 
vult,  sive  quia  nondum  habet  habitus  8C- 
qaisitos,  et  operatar  bene  moraliter,  nti- 
tur  hoc  buo  proprio  modo,  el  ratione  ejus 
agit  etiam  tanc  in  virtate  charitatj 
Aiia  94.  Sed  argebis,  qaia  ai  modaa  hiccha- 
repiiei.  fjtatis,  quem  ponimoa  in  aliia  virtatiJ 
n« 'ii  est  praacise  habitaalis,  aed  habel  \im 
et  rationem  actua  aecandi,  saltem  virtua- 
lis,  qui  lilum  haberet,  eo  ipso  forxnaliter 
mereretur  :  al  hoc  esl  falaum  :  erg 
Minorpatet,  quia  cnm  modaa  iate  ail  per- 
manens,  et  sive  homo  operetar  bene,  aive 
non,  quamdiu  gratia  pereeveral  in  anima, 
semper  duret,  semper  perillumhomocon- 
tinuo  mereretar,  etiamsi  nihil  boni  ageret, 
sed  dormiret;  quod  patel  esae  falsum. 
quela  vero  probatur,  quia  ad  merendum 
fbrmaliter,  etsi  non  Bafficiat  habitns,  vel 
relatio  charitatia  praecise  habitualisj  nonta- 
menexigitur  actaa  ejus,  et  relatioformalis, 
sed  safficit,  el  reqairitarvirtnalis:  si  igitar 
prxdictus  modus  est  participatiocharitatia, 


ac  proinde  relatio  ad  ejus  finem,  non  prae- 
cise  habitualis,  sed  actualis  virtaalia,  ut 
dictum  est,  constitu  formaliter  ra- 

tionem  meriti. 

Et  confirmatur,  qoia  modus  charitat. 
qui  est  in  actu  humilitatia,  v.  g.  constituit 
illum  meritorium  formaliter,  non  nisi  quia 
talis  modus  est  participatio  actus  chant  i- 
tis,  et  non  |  .  ibitus,  estque  proil 

actualis,  licet  virtualis  relat. 
et  non  solum  habitnali  -itur  modus 

ille  perma::  :nus  in  virtuti- 

bus,  est  participatio  actna  charitatis,  et  non 
tantum  habitus,   estque   relatio,  seu    r 
referendi  id  ej  ta  finemactus  virtaaliter,  el 
non  habitaaliter  dantaxat,  aali- 

ter  conatitoel  abicao 
ter  meritum. 

pondetar  negando  seqaelam.  I  uitor) 

probationem  dicendum, 
pirticipare    ;  actum  charital 

ictus  secundus 

il- 

lam  rationem,  secundum  quam  >uit 

irmaliter  meritum  :  o  iue 

tituit.   Pro  cujua  lu<  quod  actna 

ilis  charitatis,  cuj 
et  \  irtua  yv 

rmaliter 
sanm  finem 
virtutum 

formaliter  imi 
imprimendo  illis 

lissim  im  rel  tam  imi 

tanquam  per  formam  referunl 

tis,  el  prout 
Tinalis  rel  tti  i  acta  «'t  I 
• 
-.  prinu  titail  meritam. 

sumpti.dari  eritum. 

At  secundo  modo  d  tituit  meritum 

formaliter,  sed  t  at  efficiena  illam 

relationem.  quaa  illul  in   actibua  aliarum 

virtnium  immediate  conatitnit.  Uo 
participatio  ejua 

ritum  o  l    influer                in 

un  relationem,  quae  meritorium  r 

constituat. 

.  Igitur  modus  ille,  quem  dicimus  esse 
permanenter  in  habitibus  virtutum.  et  in 
voluntate,  non  est  participatio  tctaschari- 
tatis  fbrmali  •  mi  quoi   I 

actus  est  formalia  actualia  relatio,  sed  ut 

pra? 


DISP;  IV,  DUB.  V. 


767 


praecise  refert  effective ;  et  ita  neque  ipse 
modus  refert  actu  per  modum  forma?  seip- 
sum,  aut  subjectum,  vel  habitum,  in  quo 
est,  adhuc  virtualiter;  sed  influit  una  cum 
illo  effective  in  ejus  actum,  imprimendoilli 
relationem,  et  modum  alium  charitatis 
omnino  actualem,qui  immediate  constituit 
talem  actum  formaliter  meritorium.  Quare 
ubi  nullusdatur  actus  aliarum  virtutum,in 
quem  modus  charitatis  in  eis  permanens 
effective  influat,  cuique  communicet  alium 
modum  omnino  actualem,  sicut  in  dormien- 
tibus,  et  in  non  operantibus  honeste  con- 
tingit,  nihil  daturper  quod  homo  mereatur 
formaliter. 

viiur  96.  Ex  quo  patet  etiam  ad  confirmatio- 
^jj"  nem,  quia  modus  charitatis,  qui  est  in  actu 
humilitatis.est  participatio  actus  charitatis, 
secundum  quod  talis  actus  refert  formali- 
ter,  seu  ut  est  formalissime  relatio,  non 
praecise  secundum  quod  est  ratio  referendi 
effective.  Unde  etipse  est  actualissima  rela- 
tio  partieipative;  et  ita  non  mirum,  quod 
seipsa  meritum  formaliter  constituat. 

Ratio  vero,ob  quam  moduscharitatis.qui 
est  permanenter  in  habitibus,  humilitate 
v.  g.  solum  participat  de  actu  charitatis, 
qua  ratione  actus  secundus  est,  rationem 
referendi  effective,  tion  autem  rationem 
referendi  formaliter ;  cum  tamen  modus 
qui  est  in  actu  humilitatis,  hanc  rationem 
referendi  formaliter  participet,  in  promptu 
est;  quia  nimirum  participatio,  et  partici- 
pium  proportionari  debet  cum  natura  et 
conditione  participantis,  et  nullus  potest 
participare  id,  cujus  non  est  capax.  Quia 
igiturhabitushumilitatisnonestimmediate 
capax  actualis  relationis  ad  finem  charita- 
tis,  sicutnonest  immediate  capax  actuaiis 
relationis  ad  finem  charitatis,  sicut  non  est 
immediate  capaxmeriti,quia  habitibusnon 
meremur,  sed  actibus ;  est  tamen  capax  vir- 
tuti.s,  et  determinationis  ad  referendum 
effective;  idcirco  modusqui  in  illo  est,  est 
participatio  actus  charitatis  solum  qaoad 
hoeposterias,  nonquoad  iliud  prius.  Kcon- 
tra  vero  actus  humilitalis  est  capax  relatio- 
nis  formalis  (saltem  modalis,  seu  partici- 
putivej  sicut  est  formalitcr  capax  meriti; 
et  ideo  ab  actu  charitatis  hanc  rationem 
participat. 
97.  Etsi  adhuc  nrgeas,  quia  actuschari- 
,ia*  tatis,  qaandin  <  i,  u  mper  eflective  rcfcrt, 
licatsemper  refert  formaliter:  ergosi  mo- 
dus,  qai  est  in  habitibus,  hanc  es  eo  ratio- 
nem  participat,  lemper  erit  referens  elfec- 


tive.  Semper  ergo,  sive  in  vigilia,  sive  in 
somno  efficiet  illum  alium  modum,  et  re- 
lationem  omnino  actualem,  quae  constituit 
formaliter  meritum. 

Respondetur  negando  antecedens,  quia  Diruiiur 
etsi  actus  charitatis  habeat  sufficientem  vir- 
tutem,  sitque  omnino  determinatus  ad  re- 
ferendum  effective  actus  aliarum  virtutum, 
hoc  ipso  quod  in  rerum  natura  ponantur  ; 
non  tamen  eos  semper  effective  actu  refert 
defectu  ipsorum  actuum,  qui  non  semper  a 
parte  rei  ponuntur,  quando  adest  actus 
charitatis.  Similiter  ergo  modus  praedictus, 
licet  semper  habeat  sufficientem  determi- 
nationem,  et  virtutem  ad  referendum 
effective  eosdem  actus  ;  dum  tamen  hi  in 
rerum  natura  non  ponuntur,  defectu  eo- 
rundem,  et  materiae  referibilis  suspendit 
suum  influxum,  et  non  refert. 

§  VIII. 
Posterior  objeciio  diluitur. 

98.  Ad  secundam  objectionem  neganda  nespon- 
est  major,  seu  sequela  ;  et  ad  probationem  ^°u^ 
dicendum    est,   esse  disparem   rationem,  damob- 
quia  actus  charitatis,  per  quem  fidelis  se,   nem°" 
et  omnes  suos  actus  in  Deum,  tanquam  in 
finem  ultimum  refert,  est  actus  efficax;  et 

ita  ordinatio  quae  fit  per  hujusmodi  actum, 
non  est  objectiva  solum,  sed  etiam  effecti- 
va,  cujus  virtus  ratione  informationis,  et 
modi  a  nobis  explicati  pertingit  usque  ad 
exequutionem  actuum  omnium  subsequen- 
tium.  Actus  veroidololatriae,quoinfidelisse, 
et  omnia  sua  idolo  consecrat,  respectu  ac- 
tuum  omnium  subsequentium  est  inefficax, 
et  ordinatio  illa,  quae  per  ipsum  fit  respectu 
hujusmodi  omnium  actuum,  tantum  est 
objectiva,  non  effectiva.  Non  enim  per 
praedictum  actum  imprimitur  voluntati, 
aut  ejus  habitibus  aliquis  modus,  qui  sit  in 
illis  permanenter,  ratione  cujus  sic  illos 
informet,  ut  quoties  postmodum  operati 
fuerint,  agant  in  virtute  praedicti  actus. 
Utenim  num.  89  et  deinceps  ostendimus, 
modus  iste  informandi  adeo  est  proprius 
solius  charitatis,  ut  nulli  alteri,  sive  vir- 
tuti,  sive  vitio  possit  competere  :  cujus 
rationem  ibidem  assignavimn^,  cx  eo  nimi- 
rum,  quod  sola  charitas  inter  habitus  ha- 
bet  perse  primo  respicere  finem  ultimum. 

99.  Neque  obest,  si  dicas,  quod  respectu  Rcplica. 
infidelis  i^Iulum   est    ultirnus  flnis,   sicut 
Deus  est  finis  ultimus  respectu  justi :  ergo 


768 


DE  INFLUXU  CHAKITATIS. 


sicut  ob  hane  rationem  ordinatio  quac-  fit 
per  actum  charitatis  est  efiicax,  et  eflectiva 
respectu  omnium,  quae  justus  in  Deum 
refert,  ob  eandem  etiam  ordinatio  quae  fit 
in  idolum,  erit  efficax  respectu  omnium, 
quae  illi  consecrantur ;  eritque  omnino 
efiectiva,  non  praecise  objectiva.  Qua  repli- 
ca  in  quolibet  etiam  peccante  mortaliter 
locum  habet ;  nam  per  quodlibet  mortale 
pcccatum  constituit  homo  finem  ultimura 
in  creatura. 
soiuiio  fioc  itaque  non  obstat;  respondeturenim 
praenotando,  quod  ut  diximus  traet.  de  ul- 
timo /ine,  disp.  4,  dub.  3,  nec  respectu  in- 
fidelis,  nec  respectn  alteriua  peocantia  mor- 
taliter  potest  esse  finis  ultimus,  positivus, 
integer  et  adaequatua  idolum,  vel  qui 
I"  t  aliud  determinatum  objectum  pecca- 
minosum;  aliaa  qui  facit  plora  peccata 
mortalia  non  sabordinata  inter  te,  h  il 
in  eudem  prdine  naturali  plurea  finea  nl- 
timos ;  quod  implicat.  Quare  finia  ultimus 
idololatriae,  et   cujiimi  tor- 

mali  semper  est  proprium  .  im,et 

sul)  hac  ratione  boni  proprii  appetit  q 
quid  appetit;  pro  materiali  vero  inij 

regatum  omniom  illarum  rerom,  quaa 
ab  ipso  appetuntor.    E1  ita  int  rtam 

o\  bono  apparenti,  q  -  appre- 

hendit  in  ap- 

petit  :  tuin  etiam  ex   bono  vero, 
objectis  honestis,  qnae  diligit,   invenitur. 
Imo  ad  iategritatem  materialem  huj  i 
nis  nltimi    potesl  etiam    pertii*  r 
ipse,  non  ot  esl  in  se  summum  bonnm 
ul  potest  diligi  >re  p'T  modom  boni 

particularis.  Quia  enim  raiio  illa  proprii 
boni,  qu.p  (ut  diximus)  est  rati  stitu- 

tiva   pro  formali  finis  nltimi  pe 
abstrahit  a  ratione  veri  boni,  ei  apparen- 
tis,  honesti,et  inhoneeti,  creati,  et  in 
ti,  etc.  potesl  cancta,  h  ec,  et  quidqui  I 
dit  in  bonum  ipsias  peccatoris,  per 
dum  materi  e  sub  te  comprehendere  .  \^- 
testque  ex omnibus  istis  pi  finispro 

materiali  integrari.  Unde  ticel  videatar 
idololatra  ae,  etomniasua  in  idolum,  tan- 
quam  in  finem  ref^rre,  revera  tamen  quod 
ibi  primo  in  intentione  movet,  non 
num  idoli,  sedbonum  bui  ipsiasj  oonenim 
amat  se  propter  idolum,  sed  hoc  potius  di- 
iigit  ultimate  propter  se.  Universaliter 
namque  verum  est  (loquendo  non  de  amore 
charitatis)  quod  amicobile  bonttm  tit  uni- 

ftie  propnum,  et  quod  amicahilia  ad  al- 
terum  semper  sunt  ex  amicabilibus  ad  i 


100.  Ad  replicam  itaque  respon  Ictur  ne-Ap 
gandoparitatem  illam  mterDtjum  pi 
finisultimus,  supernaturalisex  un  t  * 

idolum  ex  alia  quoniam  Deus  est   ultimus 
finis  ordinia  su<  r,  po- 

sitive,  comj 

materialiter  dumlaxat  par- 

ticulariter  8]  id  finem  ultimum  pec- 

catoris.   (,)uare  quia  generalis  illa   ini 
matio,  quam  flen  diximos  per  charitatem. 
totalisque   illa  omnium  virium    subjectio 
solum  •  i  fini  ultimo  f^rmali  0f 

tali  (debeturenim  totalis  .  uatio  to- 

tali  fini?non  aotem  parti  tli)  knde  est.quod 
pra)dicta  informat.  tbordinatio ge- 

ime   sumpta  solum  sit  debita 
t  finia  ultimus  supernaturalis.   atque 
mnino  ultimus;  in  urdine 
naturali   ultimu   fini   formali  et  com; 
hujus  ordini  ,>sius 

rantis,  □ 

tlb:. 

t  ordinatio  qua?  flt 

in  Deum  per  actum  charil  esse 

efii  .  jm  ora- 

nium   Bubsequentium  .  tn   illa  qua» 
im  bonum  tormalii 

imptum.saltem  i  iactuum 

ordinii  illa  qua?  fit 
in  idolam  per  actam  1 1 

Ad  ilia  i  . 

talil  i  ille 

-tituit  formalitei  .  ul- 

tunum.  non  es.>e  pr  pec- 

am  sui  uim.   ut 
diximos ;  c 

tum            im.  Dicitur  tam  tum 

iltimum,   q 
pr  i  .s  ac- 

tus  :n  propriom,  quodsit  irre- 

feribile  in  alium  finem,  n 

itaralem.  Undequodam  modo  pec- 
catum   i  tam  bo- 

num  propriam  iu  ratione    f.  inino 

ultimi  r  positive 

negative.  quatenus  tribuit  o  sit 

ribile  in  finem  tque 

r  omnes 
proprio  bono  ulti: 

515t.lt. 

ri  borum  explicatione. 
quod  cum  volunl 

formet  in  ofiini^  ad  finem  ultimum  n 
ralem  omnes  animaa  vii  qui 

participant  libertatem,  nulla  alia 

terit 


1 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


769 


poterit  similem  informationem,  et  ordina- 
tionem  efficere,  nisi  sit  talis  conditionis, 
quod  possit  sibi  ad  plenum  subordinare 
ipsam  voluntatem  ;  ad  quod  exigitur,  quod 
sit  totaliter  superior  ipsa  voluntate,  et  nullo 
modoei  subordinata  :  quod  patet  nulli  ex 
habitibus  ordinis  naturalis  posse  compe- 
tere.  Nam  hujusmodi  habitus,  et  eorum  ac- 
tus  necessario  subordinantur  eidem  volun- 
tati,  et  ita  nequeuntsibi  illam  subordinare. 
Solum  igitur  potest  hujusmodi  subordina- 
tio  competere  habitui  illi,  qui  ex  una  parte 
totaliter  est  supra  ipsam  voluntatem,  et  ex 
alia  respicit  per  se  finem  ultimum  superio- 
re-m  ad  finem  ipsius  voluntatis  ;  qui  sane 
habitus,  ut  constat,  solum  potest  esse  ha- 
bitus  charitatis  :  ei  ergo,  et  non  alteri 
debita  erit  generalis  illa  informatio,  et  or- 
dinatio  efficax,  quam  explicuimus. 

101.  Sed  urgebis  primo.  Actus  quo  infi- 
tl0,delis  se,  et  omnia  sua  idolo  refert,  adae- 
quate  sistit,  saltem  sicut  in  objecto  quod, 
in  bono  apparenti,  quod  reperitur  in  idolo: 
ergo  bonum  hoc  erit  ejus  finis  ultimus  adae- 
quatus,  saltem  materialis,  cum  igitur  uni- 
versalis  illa  efficax  omnium  ordinatio,  quae 
debeturfini  ultimo  formali,  debeaturetiam 
suo  modo  fini  ultimo  materiali  adaequato, 
consequens  est,  quod  sicut  ordinatio  quae 
fit  in  finem  ultimum  formalem,  nempe  in 
bonum  proprium,  est  efficax  respectu  ac- 
tuum  omnium ,  saltem  naturalium  ;  ita 
etiam  ordinatio,  quae  fit  per  praedictum  ac- 
tum  in  idolum.  Jam  ergo  ex  objecto  hoc 
peccaminoso  habebunt  omnes  actus  infide- 
lium  malitiam. 

Urgebia  praeterea;quodbonum  proprium 
idololatrae,  et  cujusvis  peccatoris  non  habet 
quod  sit  irreferibile  in  finem  supernatura- 
lem  fut  modo  dicebamus),  nisi  ratione  sui 
pecGSti  :  ergo  ratione  ejusdem  peccatiha- 
bebit,  qaod  sit  formaliter  finis  ejus  omnino 
ultimus  :  ip.sum  ergo  peccatum  erit  ratio 
formaliter constitutiva  hujus  finis;  atque 
adeo  -i  subordinalio  universalis,  quae  ab 
•  rnine  fit  reapectu  sui  ultimis  finis  forma- 
lis,  e.st  efficax,  etiam  erit  effieax  illa,  quae 
fit  in  objeetam  mortaliter  poccaminosum 
per  actum  peccati. 

itia.       fr^-bis  tertio,  quia  si  ordinatio,  qas  fit 

ap  rn  finemultimum  forma- 

lem,  eat  efficax  reapecta  omniam  actuum 

aubeeqoentiam,  saltem  aataraliam,  ex  isto 

keformali  habebant  omnes  prsadictl  ac- 

•litiarn,  et  ita  nullus   fiet  a  peccatore 

raliter. 


:cun 
Ja. 


102.  Respondetur  ad  primam  ex  his  re-^espon- 
plicis,  admisso   antecedenti,  distinguendoprimam. 
primum  consequens ;  et  concesso  de  ultimo 
fine  materiali  adaequato  secundum   quid, 
hocest,  respectu  hujus  particularis   actus, 
negari  debet  de  fine  adaequato  simpliciter  : 
et  ita  neganda  est  absolute  secunda  conse- 
quentia,  quia  universalis   illa  efficax  ordi- 
natio  debita  est  fini    ultimo  formali,   et 
etiam  materiali  adaequato  simpliciter,  non 
materiali  simpliciter  inadaequato,  et  adae- 
quato  solum   secundum  quid.  Explicatur 
hoc  :  etenim  quod  aliquis  sit  in  aliquo  or- 
dinefinis  materialis  adaequatus  simpliciter, 
aut    inadaequatus,   non  desumitur   per  se 
primo  ex  adaequatione  cum   hoc,   vel   illo 
actu  tendente  in  illum  ;  alias  peccator  qui 
committeret  duo    peccata  mortalia,  inter 
quae  nullaesset  connexio,  amaretqueproin- 
de  duo  objecta  peccaminosa  nullo  modo 
inter  se  subordinata,   haberet  duos  fines 
ultimos  adaequatossimpliciter,  quod  omnino 
repugnat  :  debet  ergo  praedicta  adaequatio 
desumi  per  ordinem  ad  potentiam,  seu  vir- 
tutem  boni,  et  finis  per  se  appetitivam.Un- 
de  in  quolibet  ordine  ille  erit  finis  ultimus 
materialis  adaequatus  simpliciter,  qui  adae- 
quat  virtutem,  seu  potentiam,  cujus  estper 
se  primo  proprium   respicere  finem  ulti- 
mum  formalem  talis  ordinis  ;  non  ille  qui 
solum  adaequat  hunc,  vel  illum  actum  talis 
potentiae,  seu  virtutis  (nisi  actus  sit  talis, 
qui  adaequet  totam  potentiae,  seu  virtutis 
latitudinem,ita  ut  haec  ultra  ilium  ad  alias 
species   actum  non  se  extendat).  Quare  in 
ordine  naturali  ille  est  finis  materialis  adae- 
quatus  simpliciter,  qui   adaequat  volunta- 
tem  creatam,  prout  est  potentia  naturalis  : 
quod  patet  nulli  particulari  hono,  sive  ve- 
ro,  sive  apparenti   posse  competere  ;  cum 
ultra  quodlibet  possit    voluntas   aliud,  et 
aliud  nullo  modo  illi  subordinatum  appe- 
tere;   sed  aggregato    dumtaxat    bonorum 
omnium    particularium,     in  quibus  finis 
formalis,  ratio  scilicet  proprii  boni,   inve- 
nitur,  seu  ad  quae  se  potest  extendere.  Un- 
dehujusmodi  aggregatum   debet  dici  res- 
pectu   peccatoris  finis  ultimus   materialis 
adaBquatus  simpliciter;etquaelibet  ejus  pars, 
etiamsi  fit  adaequata  respectu  hujus,  vel  il- 
lius  actus  simpliciter,  debet  dici  finis  ina- 
daaqnatus,  et  ad  summum  adacquatus  cum 
addito,  nempo  respectu  talis  actus;quod  est 
idflBquatum  solum  secundum  quid. 
103.  Diximus,   nisi   actus  sit   talis,  qui 
adxquet,  eto.  nam  ubi  actus  adaequat  totam 


770 


DE  INFLUXU  CHARITATIS. 


potentiac  habitudinem,  ita  quod  hacc  ad  alias 
species  actuum  non  se  extendat,  finis  qui 
adaequat  actum,  adacquabit  etiam  potentiam, 
cum  eadem  sit  utriusque  latitudo,  atque  adeo 
erit  finis  adaequatus  simpliciter.  Et  ita  con- 
tingit  in  ordine  supernaturali,  nam  chari- 
tas,  quae  est  veluti  potentia  respiciens  per 
se  primo  finem  ultimum  hujus  ordinis, 
nonhabet  majorem  latitudinem,  quam  ac- 
tus  dilectionis  Dei  super  omnia,  neque  ad 
alias  species  actuum  (saltem  primario)  se 
extendit ;  et  ita  finis  qui  est  ada^quatus  res- 
pectu  pr.edicti  actus,  nempe  Deus,  prout 
estsumme  bonus  in  se,  etiam  adacquatus 
respectu  habituscharitatis,  atqueadeoadae- 
quatus  simpliciter  in  ordine  supernatu- 
rali. 

Bepliea.  104.  Et  si  instes  :  aliquis  actus  morali- 
ter  peccaminosus  poteat  ad  eqoare  latita  li- 
nem  voluntutis,  et  habere  pro  objecto 
peccaminoso  notum  id,  qu<.<  l  i  t  finia  ina- 
terialis  respectu  volantatia  :  ergo  in  hoc 
casu  ordinatio  aniveraalia,  qoae  herel  per 
praedictum  actum  in  suum  objectam,  i 
efficax  respectu  oinnium  actuum  subse- 
quentiam  peccatoria,  atqoe  mnesilli 

habebuntex  tali  acto,  el  ej  i-  objecto  ma- 
litiam.  Conseqaentia  liqaet,  »-t  an< 
probatur ;  quia  potesl  peccator  B  li  i- 

bere  huncactum  :  Toium  id  guod $$t atnt 
appetibile,  et  t<>tum  <ju<>'t  cedit  in  meutn  pro- 
prium  bonum,  voto  per  modum  finis  <>mnin<> 
ultimi  irreferibilis  ad  alium  finem  tupewn  i- 
turalem.  Ecce  hujasmodi  actaa  est  maxime 
peccaminosus,  cai  :t  finem 

omnino  altimum  in  creaturis  j  el  nihilo- 
minus  habet  proobjecto  totum  id,  ad  quod 
voluntas  peccal  extendit  :  dator 

actus  peccaminosos,  eojoa  objectom 
quet  latitudinem  volontatia. 

soivitur.  Respondetor  oegando  antecedena,  el  il 
probationem dicendam est,  objoctum  illius 
actus  oon  ease  totum  id,  quod  volontas 
catoris  potest  appetere,  oec  totom  qood  po- 
test  esse  ipsius  bonuin,  licel  hoc  verba  illa 
sonare  videantor,  sed  praociso  rationem  il- 
lam  fmis  ultimi  oegative,  quam  in  omni- 
bus  a  se  appetibilibos  expresseamal  :  sive 
(quod  idem  eat)  illam  irreforibilitatem  ad 
finem  aopernataralem,  qoas  ooo  se  habet 
ibi  permodum  rationis  sub  <pm  appetendi 
alia,  sed  per  modum  rationis  qust,  et  boni 
cujusdam  particularis,  quod  simul  cum 
aliisavoluntateappetibilibusconstituit 
quatain  matoriam  finis  ultimi  peecatoris. 
Quare  universalitas  illa  bonorom,  quac  in 


illo  actu  enuntiantur,   non  sunt  objectum 
ejus  formale  adhuc 

objectum  omni:.  riale  :  sive,  ut  me- 

lius  dicamus,  praecise  sunt  matena,  in  qua 
illa  irreferibilitas,   quam   peccator  ut  sibi 
bonam  appreheodit,  quaeque  est  objectum 
'formalesui  actus,  reperitur. 
\0o.  Ad  secundam  replicam  respondetur 
hoc,  quod  est   bonum  proprium  non  esse 
referibile  in  alium  finem,  etiam   superna-dam 
turalem,  pertinere  ad  rationem  finis  nega-  Jf 
tive  ultimi,  non  litive;    nam  q  i 

finis  naturalis  sit  p  altimus   io  suo 

ine,  babet  a  propria  bonit  :sua 

ratione  formali  boni   proprii,  ooo  ab  op- 

ipernatoraiem.  Efl 
antem  omniom  ordinatio  debetor  fini  ul- 
timo,  qua  r  ,5  i.n 

suo  :i  (jua  rati  ultiraus 

nim  illi  m  sum- 

q  bonitatem  ttem  in 

prio  ordine,  per  qnam  apto  1 

1  ration< 
itis   io  :  ~:i  ituralem. 

- 
mu 

summum   booum    quoddam    partieol 
quo  •  .  sui  peccati  \, 

m  in  ah 
nit. 

Qnoniam  rati<>  formali 
unpta  | 

t  mali  :. 
solumque  importal  bonum  pl. 
tivum  appetitua.   Unde  hal 
tus  omnea  oatui 

rontor,  solom   est  haJ 

item,  oe  [ue   mali- 
tiam.  Recolaotor  qua  dixii  •  supra 

cital 
Tractatu  dfl  Qrati  1.  ditp.  2,  a  num.~ 

ofirmationem  hujus 
principalia 

sse  inu 
□  charitatia,  n; 
in  finea  aliarom  virtut  1  aentnr  1 

qnia  hax  poeterior  ordinatio,  etiam  in  ha- 
bente gratiam,  saspe  illi- 

0  in  illo    remanent    Oti  itio 

[uam  a  :  nnt 

immediate  referibi:  .:iem  chant  . 

bene  ao( 

quia  nimirum  hujoamodi 
cnm   omni  careant  h.  1 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


771 


possunt  habere  rationem  utiliura,  atque 
adeo  ad  illos  dumtaxat  honestos  fines  im- 
mediate  referri,  quibus  possunt  esse  utiles. 
Unde  quia  Deo,  ut  est  bonus  in  se,  nihil 
est  utile,  neque  ei  aliquid  placet,  nisi  quod 
est  honestum ;  idcirco  nullus  ex  praedictis 
actibus  indifferentibus  potest  in  illum  per 
charitatem  immediate  referri.  Possunt  ta- 
men  referri  mediate  :  v.  g.  egressus  in 
agrum  secundum  se  sumptus  non  potest 
immediate  exerceri  propter  Deum,  quia 
cum  nullam  habeat  honestatem,  non  potest 
ei  placere  :  sed  quia  potest  deservire  ad  fi- 
nem  religionis,  nempe  ad  attentius  Deo  va- 
candum,  potest  in  hujusmodi  finem  per  vir- 
tutem  religionis  referri,  et  medio  ipso,  et 
honestate,  quarn  ex  eo  recipit,  ordinari  in 
Deum  per  charitatem. 

§  IX. 

Opposita  sententia,  primum  pro  ea  argu- 
mentum,  eteversio  illius. 

107.   Oppositam  sententiam   tenent   D. 
l'  Bonav.  Scotus,  Durandus,  et  alii,  quos  re- 
'on.  fert,  et  sequitur  quoad  hoc  Montes.  Lorca 
ni.dist.  48,  Suarez  lib.  12,  ciiato  cap.    10,  et 
lf-  alii.    Et  quamvis  difTiciliora,  et  praccipua 
ez.  pro  hac  sententia  argumenta  ea  sint,  quae 
§  5,   adversus  D.  Thomao  rationem  objeci- 
mus,  et  in  sequentibus  usque  modo  solvi- 
mus,  non  desunt  tamen  aliquaquibus  res- 
pondere  opus  sit,  quamvis  et  istorum  solu- 
tio  non  difficulter  habeatur  ex  dictis. 
urn      Arguitur  primo  ex  Durando,  quia  justus 
5}"m  non  tenetur  omnes  suos  actus  etiam  mora- 
liter  bonos  ad  firiem  charitatis  formaliter, 
aut  virtualiter  referre  :  ergo  poterit  plures 
ex  illis  pro  libito  referre,  aut  non  referre: 
eo  ipso,  quod  non  referat,  non  sunt 
vitae  aetern*  meritorii  :  dari  ergo  possunt 
in  illo  actui  boni  moraliter,  et  non  meri- 
torn.  Utraque  coroequentia,  et  minor  sub- 
sumpta  con.stat.  Antecedeni  autem  ex  eo 
probatur,  quia  nullum  apparet  de  hac  rela- 
tione  pro  lingulii  operibua  adhibenda  prae- 
eptum  :   ergo   non  est  ande  justus  ad 
illam  teneatnr.  Eo  vel  maxime,  quod  hu- 
juemodi  praeceptum,  liextaret,  non  minus 
obligarel  peccatorem  extra  gratiam  existen- 
tem,  quam  juitum,  at  ex  le  aotum  est  :  at 
peccator  aon  tenetur  referre  iuo*  actui  ad 
finem  oltimum  sapernataralem,  alias  cum 
jllos,  qaartdiu  peccator  e  i,  nunquam  re- 
t,  frangerel   in   omnibui   praedictum 


praeceptum,  et  ita   in  omnibus  peccaret, 
quod  patet  esse  falsum  :  ergo,  etc. 

Respondetur  negando  antecedens  ;  oppo-  Respon- 
situm  enim  colligitur  ex  illo  Pauli  1  adia(ico- 
Corinth.  10  :  Sive  manducatis,  sive  bibitis,Tllith-l°- 
sive  aliud  quid  facitis,  omnia  in  gloriam 
Dei  facite.  Quae-  verba  juxta  expositionem 
D.  Thom.  Capreoli,  Cajetani,  et  aliorum, 
etsi  intellecta  de  ordinatione  actuali  for- 
mali  in  gloriam  Dei,  atque  adeo  in  finem 
ultimum  supernaturalem  pro  omnibus  et 
singulis  nostris  actibus  adhibenda,  solum 
habeant  rationem  consilii,  vel  finis  prae- 
cepti ;  intellecta  tamen  de  ordinatione  vir- 
tuali,  ita  quod  (  verba  sunt  Ang.  Doctoris 
in  2,  ubi  supra,  in  solutione  ad  7),  «  actua- 
«  lis  ordinatio  in  Deum  sit  conjuncta  ac- 
«  tioni  nostrae  cuilibet,  non  actu  (  hoc  est 
«  formaliter),  sed  in  virtute,  secundum 
«  quod  virtus  primae  ordinationismanet  in 
«  omnibus  actionibus  sequentibus,  sicut  et 
«  virtus  finis  ultimi  manet  in  omnibus 
«  finibus  ad  ipsum  ordinatis,  habent  pro- 
«  prie  rationem  praecepti  :  »  cujus  omissio 
(inquit  D.  Thom.)  non  contingit  sine  pec- 
cato,  quia  vel  est  aliquo  modo,  aut  suppo- 
nit  peccatum  mortale,  sicut  contingit  in 
peccatoribus;  vel  est  peccatum  veniale,  si- 
cut  accidit  etiam  in  justis. 

108.  Quod  magis  explicuit  S.  Doctor niustra- 
quiBst.  2,  de  Virtut.  art.  11,  ubi  quaerit  :  pfius  ex 
Utrum  omnes  tentantur  ad  perfectam  chari-  D-Tho- 
tatem?  Et  in  2  argumento  objicit  pro  parte 
affirmativa  praedictum  locum  Apostoli,  di- 
cens  :  «  Prac-terea  hoc  videtur  esse  de  per- 
«  fectione  charitatis,quod  homoomnessuos 
«  actus  referat  in  Deum,  sed  ad  hoc  omnes 
«  tenentur ;  dicitur  enim  1  adCorinth.  10, 
«  sive  manducatis,  sive  bibitis,  vel  aliud 
«  quid  facitis,  omnia  in  gloriam  Dei  facite  : 
«  ergo  omnes  tenentur  ad  perfectionem 
«  charitatis.  »  Et  quia  ad  hoc  argumentum 
posset  aliquis  respondere,  Apostolum  loqui 
de  relatione  in  Deum  solum  habituali, 
statim  in  tertio  impugnat  hanc  solutionem 
his  verbis  :  «  Sed  contra.  Praccepta  legis 
«  sunt  de  actibus  virtulum;  habitus  autem 
«  non  cadit  sub  pnecepto  :  non  ergo  pree- 
«  ceptum  Apostoli  intelligitur  de  habituali 
«  relatione  nostrorum  actuum  in  Deum, 
a  sed  de  actuali.  »  Ad  hacc  igitur  duo  argu- 
menta  (postquam  in  corpore  articuli  dis- 
tinxit  tres  gradus  perfectionia  in  charitate, 
et  dixit,  quod  ad  primam  perfectionem 
omnes  tenentur,  quiaiine  illa  charitai  eiae 
non  poteitj  ad  lecundam  vero,  et  lertiam 


772 


DE  INFLUXL'  CHAKITATIS. 


non  tenentur,  quia  cliaritas  sine  illis  esse 
potestj  respondet  Ang.  Doctor  in  h&c  verba: 
«  Ad   secundum    dicendum,    quod    omnia 
ot  actu  referre  in  Deum  (hoc  est  formalib-rj 
«  non  est  possibile  in  hac  vita,  sicut  non 
«  est  possibile,  quod  semper  de  Deo  cogite- 
«  tur,  hoc  enim  pertinet  ad   perfectio 
«  Patriae  :  sed  quod  omnia  virtute  referan- 
«  tur  in  Deum,  hoc  pertinet  ad  perfectio- 
«  nem  charitatis,  adquam  omnes  tenentur. 
«  Ad  cujus  evidentiam  considerandum  est, 
«  quod  sicut  in  causis  efficientibus   virtus 
«  primao  causae  manet  in  omnibus  causis 
«  aequentibua,  ita  etiam  intentio  principa- 
«  lis  finis  virtute  manet  in  omnibus  fmibus 
«  secundariis.   1'nde  quicumque   actu   in- 
«  tendit  aliquom  finem  secundarium,  vir- 
«  tute  intendit  finem  principalem;  sicut 
«  medicus  dum  colligit  herbas,  actu  inten- 
«  ditconficere  potionem,  nihil  forl  I 
t  sanitate  cogitana ;  virtnalitor  tamen  in- 
«  tendil  s  tnitatem,  propter  q  i  im  i 
«  dat.  Si  igitur  cum  aliquis  m  ordi- 

«  nat  in  Deum  sicnt  in  finem,  in  omnibus 
«  qua?  propter  seipa  im  I  icit,  m  in<  I  rii 
«  intt  otio  ultimi  finis,  qni  •  if  :  an  la 

«  in  omnibna  mereri  poteat,  bi  charrtatem 
«  habeat.  Hoc  igitnr  modo  Ap 
«  cepi»  quo  I  omnia  in  Dei  gloriam  referan- 
«  tur.   H      D.  Thom.  ad  £,  >f  tminad 
«  Ad  tertinm  dicendnm,  qnod  alio  I 
«  bitaaliter referre in  Deum,  et  aliod  vir- 
«  tnaliter ;  habitnaliterenim  refert  inl> 
«  etiam  qui  nihil  agit,  nec  aliqnid  actnali- 
«  tcr  intendit,  at  dormi  1  virtualiter 

«  aliquid  referre  in  Deom,  i   I  ProP" 

•  ter  finem   ordinantia  in  Deom  :  ande 
«  habitaaliter  referre  in  Deam,  n  m 
«  sui)  praecepto;  sed  virtaaliter  referre 
«  nia  in  Deam  cadit  anb  |  i  chari- 

«  tatia,  o 

Ia  qao  ad  primam  antecedentifl  pr 
tionem  dicendam 

charitatis,  qao  tenemar  Deam  saper  omnia 
diligere,  teneri  etiam  omnea  actafl  n< 
in  ipsam  virtate  referre,  at  patet  ex  relatis 
testimoniis. 

Ad  i»l  vero,  quod  additnr,  reapondetur 
pra?copttim  referendi  omnia  virtnaliter  in 
Deum  aeque  ligare  omnea,  atqne  adeo  obli- 
gare  etiam  peccatorem :  caeterum  quia  praa- 
ceptum  hoc  est  affirmativam,  non  obligat 
prosemper,  et  ita  non  seqaitur,  quod  quo- 
ties  peccator  operatar,  non  referendo  peo- 
cet  contra  illud,  sedsolumeo  tempore,  pro 
quo  ad  ejus  adimpletionem  tenebatur. 


109.  Nec  refert  si  objicias,  quod  prr^ep-B*? 
tum  referendi  omnia  in  Deum  virtualit 
otsi  non  obliget  pro  semper  absolute,  obli- 
gat  tamen  pro  omni  act  adeo  obli- 

gat  quoties  homo  operatur  :  ergoeo  ipso, 
quod   peccitor  operetur 
relatione,  frangit  hujusmodi  praeceptum  in 
omni  suo  actu,  et  sic  in  omnibus  pec 
Praeterea,  si  peccator  potest  i 
pracdicta  relatione,  sine  eoquol  eo 

quod  pr.Tceptum  illud  non  oblicit  pro  sem- 
per  ;  ne  illa 

operari  justus  al  >,  quod  praedictum 

•ptum    fra;.  poterit 

actus  bonoe  moraliter  DOn  i  r-  ^s» 

hia,  qui  modo  sunt  in  pec 
mortali,  adimpli 
ceptum  charitati  it  in 

ito  morlali,  nullum  suum  actu 
runt.  otiam  virtualiter  in  Deum  finem  ul- 
timum 

qui  illa 

cum  pr 
ae.  Deni ;  '.  Q« 

1,  art. 
art.     12   '/  / 

ntate  n  raa- 

;  praecei 

rum  -,    q 
'c. 
D    itaqu 
enim  anim 
riun  actuum  in  fii 

mtur    in  c 
ntur  ir 

tur  in  volunt 

lant  iti  subji 
siiil'.  .   ad 

..• 
rum    n 

ofloat  in  :ion 

niai  w  lin  Et 

b  ac  or  tinatio  in  ca  iaa  tunc  t  po- 

nit  homo  primum  ad  :ic 

| 
et  charitati 

sufficienter  determin  i  i  tiea 

bene  mor ilitei  in  virt . 

charit 
suos  aclu> 

qua  a  mun.  ii- 

mus.  satis  constat.   h 

I 
charitate  dimanavit,  acta 

>d 


DISP.  IV,  DUB.  V. 


773 


quod  fit  quando  supposita  relatione  in  causa, 
actus  ipsi  in  rerum  natura  ponuntur. 
1 10.  Hoc  supposito,  ad  primam  objectio- 
am.  nem    respondetur,    praeceptum    referendi 
omnia  in  Deum  prout  praecise  dicit  unum 
aliquod    pracceptum  ,     scilicet    charitatis, 
obligare  pro  omni  actu.  non  ut  referendo 
immediate  in  seipso,  sed   ut  referendo  in 
causa ;  obligat  enim   ad   faciendum  initio 
usus  rationis  talem  actum  charitatis,  cujus 
virtus,  et  causalitas,  quantum  est  ex  se  (at- 
que  adeo  nisi  retractetur )  ad  omnes  actus 
subsequentes  per  totam  vitam  se  extendat. 
Ex  quo  fit,  quod  non  tunc  peccator  peccat, 
quando  de  facto  exercet  actus  secundum  se 
bonos,  etsi  illos  pro  tunc  non  referat  in 
finem  charitatis,  qui  ad  modum  istum  im- 
mediate  referendi  non  tenetur ;  sed  quando 
tempore  pro  quo  obligat  praeceptum  chari- 
tatis   ad  actum  formalem  charitatis,  non 
retulit  illos  in  causa,  eliciendo  praedictum 
actum  ;  vel  si  tunc  non  elicuit,   et  retulit, 
quando  postea  peccando  mortaliter  illum, 
et  relationem  per  illum  factam  retractavit. 
irri-     Ad  secundam  neganda  est  sequela  :  nam 
alae.  supposito  quod  justus  suo  tempore  adim- 
pleverit  praeceptum  charitatis  per  actum 
ejus  formalem,  atque  adeo  retulerit  rela- 
tione  in  causa  omnes  suos  actus  in  Deum, 
non  potest  non,    quoties  postmodum  bene 
moraliter  operatur,  referre  illos  in  seipsis. 
Et  ratio  est,  quia  relatio  nostrorum  actuum 
in  causa  sufficienter  determinata  (  modo 
numero  praecedenti  tacto  )  quantum  est  ex 
se,  atque  adeo  nisi  impediatur,  infert  in- 
fallibiliter  relationem  in  ipsis  eoipso,  quod 
in  rerum  natura  ponantur,  ut  ex  dictis  nu- 
mero  praecedenti    habetnr.  Unde  quia  in 
justooperantebenemoraliternonimpeditur 
praedicta  relatio.  bene  tamen  in  peccatore ; 
idcirco  justus  sic  operans  refert  in  seipsis 
omnes  suos  actus  in  Deum  ex  vi  relationis 
factae  in  causa;  non  autem  peccator. 

Ratio  \  ero  ob  quam  praedicta  relatio  non 

impediatur  in  justis  in  ordme  ad  actus  bo- 

nos  moraliter,  secas  tamen  in  peccatoribus, 

nimirum    talia  rolatio  ox  du- 

plici  dumtaxat  capite  potest  impediri,  ne 

inflaat  in  aliqaem  actum.  Vel  quia  retrac- 

tatarper  peccatum  mortale,  et  nullo  modo 

manet  in  sabjecto  ;  et  hoc  habet  locum 

in  peccatoribus,  sed  non  in  justis,  ut  ex  se 

t.  Vel  qnia  actas  qai  exercetar  asab- 

iii  quo  est,  aon  es1  capax  relationis 

vir!  i  fjMJin  ,  et  boc  etsi  habeat  locum 

etiam  in  jastis,  qnando  committant  peccata 


venialia,  nontamen  quotiesoperantur  bene 
moraliter;  omnis  quippe  actus  moraliter 
bonus  capax  est  praedictae  relationis. 

Per  quod  patet  ad  tertiam,  nam  pecca-Diruitur 
tores  qui  suo  tempore  adimpleverunt  prae-  terlia* 
ceptum  charitatis  per  actum  ejusformalem, 
habueruntque  relationem  illam  in  causa, 
ad  quam  ex  vi  hujus  praecepti  tenebantur, 
propterea  quando  actu  bene  operantur,  non 
referunt,  quia  alio  tempore  peccando  mor- 
taliter  retractaverunt  praedictam  relatio- 
nem,posueruntqueproindeimpedimentum, 
ne  illius  virtus  ad  subsequentes  actus  se 
extenderet. 

111.  Ad  illud  quod  objicitur  ex  D.  Thom.solY11111, 

UlllIG3 

respondet  Capreolus  in2,  dist.  18,  quxst.  1,  Capreoi. 
art.  3,  in  solutione  ad  2  Scoti  contra  quar- 
tam  conclusionem,  Ang.  Doctorem  melio- 
rasse  sententiam  1,  2,  qu&st.  100,  art.  10, 
ubi  docet  modum  operandi  in  omnibus  ex 
charitate,   licet    non  cadat   sub   praeceptis 
aliarum  virtutum,  cadere  tamen  sub  prae- 
cepto  ipsius  charitatis  :  unde  in  solutione 
ad  2,  sic  ait  :  «  Dicendum  quod  sub  prae- 
«  cepto  charitatis  continetur,  ut  diligatur 
a  Deus  ex  toto  corde;  ad  quod  pertinet,  ut 
«  omnia  referantur  in  Deum  :  et  ideo  prae- 
«  ceptum  charitatis  implere  hcmo  non  po- 
«  test ,  nisi   etiam    omnia    referantur  in 
«  Deum.  Sic  ergo  qui  honorat  parentes, 
«  tenetur  ex  charitate  honorare,  non  ex  vi 
«  hujus  praecepti,  quod  est :  Honora  paren- 
«  tes  ;  sed  ex  vi  hujus  praecepti  :  Diliges 
«  Dominum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo.» 
Adde,  posse  aliter  exponi  praeceptum  il- 
lud  Apostoli  :  Omnia  in  gloriam  Dei  facite, 
ita  ut  obliget  pro  omni  actu  in  seipso  refe- 
rendo.  Ut  sic  autem  non   est  unicum  sim- 
plex  praeceptum  ,   sed  ex  pluribus   quasi 
coalescit,    nempe   ex  praecepto  charitatis, 
quod  praecipit,  utomnes  actus  in  Deum  re- 
feribiles    initio  usus  rationis    per    actum 
formalem  charitatis  efficaciter  ad   eum   in 
causa  referantur;  et  ex  aliis  praeceptis,  quae 
prohibent  retractationem  hujusmodi  actus 
charitatis,  quae  sunt  omnia  obligantia  sub 
mortali ;   ac  denique  ex  aliis,  quao  prohi- 
bent,  no  fiant  a  nobis  actus   in  Deum  irre- 
feribiles,  qns  sunt  omnia(salt(.'mnegativa) 
obligantia  sab  veniali.  H;cc  tria  praecepto- 
rum  gonera  includit  praeceptmH  ^postoli,  et 
idcirco  ad  ejus  expletionom   necessaria  est 
omnium  horum  observatio  ;  nam   bonum 
ex  integra  causa  :  ad  ejus  vero  omissionem 
satis  est  cujaslibet  transgressio;  quia  ma- 
lum  ex  quocumquc  defectu  contingit.  Quare 


774 


DE  fNFLUXU  CHARITATIS. 


vcrsio. 


illesolus  refert  actus  suos  in  Deum,  qui 
nullum  ex  praedictis  pracceptis  frangit ;  quod 
facit  justusquoties  bene  moraliter  opera- 
tur  :  ille  vero  non  refert,  qui  aliquod  ex 
illis  pra^lermittit.  Et  ita  contingit  in  quo- 
libet  existente  in  peccato  mortali,  et  in 
justis  dum  peccata  venialia  committunt. 
Aniroad-  112.  Est  tamen  hic  observandum,  qiK>d 
quia  prac-ceptum  referendi  omnia  in  Deum, 
non  est  nnnm  aliqood  praeceptnm  distinc- 
tum  a  tribus  istis  praceptorum  generibus, 
ex  quibus  coalescit ;  idcirco  non  aliter  pec- 
cat  aliquis  contra  ipsum,  non  referendo, 
nisi  quatenus  peccat  contra  aliquod  ei  illis. 
Undo  justusquoties  operatur,  ot  n<>n  nf.it, 
peccat  actu  venialiter :  qnia  cnm  suppona- 
tur  sorvaro  omnia  alia  praecepta,  solom  in 
eo  potost  esse  ratio  nou  referendi,  q  1 
actus  quos  exercet,  non  sunt  referil 
atqne  adeo  annl  peccata  venialia.  Peccator 
antem,  etsi  aliqaando  idcirco  oon 
quia  actus  quos  8  sunt  irr< ■: 

biles,  et  idoo  tunc  actupec  petamen 

operaiur  bene  moraliter,  et  tunc  rationon 
referendi  oon  j  I 

ex  se  sint  irreferibiles,  at  patel  :  sed 
non  refert,  quia  vcl  buo  tempore  non  ba- 
huit  actum  charitatis,  ad  qoem  tenebatnr, 
atque  adeo  non  Bervavit  ojus  pr&ceptum ; 
velsiillum  habuit,  retractavit  postea  , 
cando  mortaliter  contra  ali ; 
tis  aecnndi  gene  nt  sub  d 

tali.  Qaare  ut  jastai  aliqaem  actam    in 
Denm  non  referat,  debet  actaalttei  tn  illo 
peccare :  ut  vero  non  referat  pec  il  r, 
cst  vol  qaod  acta  peocet,  \  1   antea 

mortaliter  peecaverit,  ot  maneat  habitnali- 
ter  iu  peccato. 


yecun- 
ilmn  ;ir- 
gamen 

lum. 


Respon 
sio. 


Aliti  ejusdem  sententim  arjjttninnf a jwoPumnB 

tur,  ct  diluuutur. 

1 13.  Secando  probatar  eadem  eententia, 
quia  nullus  actas  tendit  in  finem  saperna- 
turalem,  nisi  mi  istius  flnia  • 

sed  s;epe  justi  operantnr  bene  moraliter 
absqne hajasmodi  cognitione,  ut  experien- 
tia  ipsa  testatur  :  ergo  tunc  eoram  boni 
actus  non  attingant  prsedictam  finem,  at- 
que  adoo  neqoe  ernnl  vita:  ;rtom  o  mori- 
torii. 

Dicos  sufficere  ad  attingendnm  aliquem 
fmem,  virtaalem  ejns  eognitionom.ot  haoc 


respectu  finis  sopera  ituralis  semper  adesso 
justis  dam  operant  ir  bene  moralil 

1  contra  est  primo,  quia  virtualis  co- 
gnitio  alicujus  finis  hal  nm 

li  i  aliqna  cognitione  formali,  qoas  pos- 
sit  illamir:  aut  in  confusoconti:. 

sed  ie  moraliter 

diis  virtotibos  acqoisitis  sine  hac  formali 
:  ergo  etiam  illa  virtuali. 

Major  videtor   perspic 
tur  :  nim  ut  ja  •  im  virtntis 

acquisit  ilis  cogniti" 

ti  istiosvirtul  rautemeognitiocom 

sit  j 

virtaaliter  cognitionem  finis  supernat 
lis,  ate  i  co- 

gnitio  \irt  i  ilis  alicujus  objecti    - 
eognitioneo 

icognitio  naturalis, 

tione  finis  sapernataral  oti- 

illam  virt  j  iliti  r. 
111.    1;  litam: 

itionem;  nan  ritum  \ 

sofiB  vir- 

toaliter  attingat  finem  oltimnm  sopernatn- 
hujusn 

stur 
ratione  illius  mo  li,  qno  inlorm  iri  diximus 

omm    i 

Bolam  b  charit 

TO- 

omnis  q 
sicut  est,  el 

virtualis  ejus  cognitio. 
Quare  ad'primam  ejus  irnpugnationi 

alicajus    obj 

lli- 
tlio  actu,  qui  a  cognitioi 

msi 
hujasmodi    i  ri  sit  formaliter  cogni- 

is  actus  volunf 
•tu   intellectas  ma: 
efficacia  volunl  it  \  ir- 

tnaliter  volil  etiam  in  aetu  volunta- 

tis  p  ltellec- 

tos,  et  appeliari  cognitio  virt  in 

im  justus  elicit  aetnm  i 
tutis  acquisitaa,  j 

natnralis  prudentiaB,  tam  judicium  hoc , 
quam  ipee  actasjusti  Liei  virt 

litor 


p 


DISP.  IV,  DUB.   V. 


775 


Iiter  cognitio,  et  amor  Dei  finis  supernatu- 

ralis ;  quia  utrumque  medio  modo    illo, 

quem  dicebamus,  oritur  (saltem  per  se  lo- 

quendo)  ex  cognitione  formali,  et  ex  amore 

praedicti  fmis. 

J.so*      Secundo  respondetur  negando  minorem, 

quia  revera  quoties  justus  operatur  media 

virtute  acquisita  ,  illemet  actus ,  quo  co- 

gnoscit  formaliter  objectum  hujus  virtutis, 

virtualiter  continet  cognitionem   finis  su- 

pernaturalis,  nempe  actum  fidei,  ex  quo 

medio,  et  imperative   processit.  Nam  etsi 

praedictus  actusnaturalis  sit  quoad  substan- 

tiam,  est  tamen  quoad  modum  supernatu- 

ralis,et  ratione  hujus  modi  potest  virtuali- 

ter ,   et  participative  continere  fidem  ,  et 

charitatem,  et  sic  cognitionem,  et  amorem 

finis  supernaturalis.  Per  quod  patet  ad  se- 

cundam  impugnationem;  nam  cognitio  na- 

turalis,    quam  habet  justus  in  casu  posito, 

licet  nonquoad  snbstantiam,  quoad  modum 

tamen  per  se  praesupponit,  et  est  effectus 

cognitionis  fmis  supernaturalis  ;  et  ita  ra- 

tioneejusdem  modi  potest  eam  virtualiter 

continere. 

rtinm      1 15.  Tertio  probari  potest  haec  sententia, 

jnfum.  quia  ut  actus  sit  vitae  aeternae  meritorius, 

debet  procedere  ex  auxilio  gratiae  :  sed  non 

omnis  actus  bonus  moraliter,  quem  justus 

elicit,  procedit  ex  auxilio  gratiae  :  ergo,  etc' 

Major  patet;  nam  actus  qui  non  procederet 

ex  auxilio  gratiae,  neque  etiam  procederet 

ab  ipsa  gratia,  sedfieret  ex  solis  viribus  na- 

turae  :  constat  autem,  quod  ex  solis  naturae 

viribus  nullus  potestpromereri  vitam  aoter- 

nam.  Minor  vero  suadetur,  quoniam  quili- 

bethomo,  sive  justus,  sive  peccator,  potest 

ex  solis  naturae  viribus  eflicere  actus  ali- 

quos  moraliter  bonos,  ut  plantare  vineas, 

domos  aylificare  ad   humanam  sustentatio- 

nem,  et  habitationem  ,  ut  D.  Thom.  et  cum 

eo  fere  omnos  communiter  docent  qu&st. 

109,  art.  2,  alias  coincideremus  cum  sen- 

tentia  Vasq.asserentis  nullum  opus  bonum 

moraliter  posse  fieri  absque  gratia  :  quod 

inTractatu  de  Gratia,  disp.  2,  dub.  2,  refu- 

tavimus.  Tum  etiam,  quia  auxilia  gratis, 

utpote  supernatnralia,  solum   dantur  pro 

actibus  supernatnralibus  ;  debentenim  cum 

actibus  pro  quibns  dantnr,  proportionari : 

ergoactus,  quos  elicit jnstiis  mediis  virtuti- 

acqnisitis,  iitpote  naturales,  non  proce- 

dnnt  ra  baja  unodi  auxiliis. 

i>irui-      Respondetur  concessa  majori   nogando 

minorem;  nam  cum  omnis  actns  bonus, 

qufrn  j  icit,  sit  aliquo  modo  super- 


naturalis,  nempe  vel  quoad  substantiam, 
vel  quoad  modum,  quem  recipit  ex  chari- 
tate,  omnis  procedit  ex  auxilio  gratiae,  et 
supernaturali,  saltem  quoad  modum.  Etad 
primam  probationem  dicendum  est,  posse 
quemlibet  absolute  elicere  solis  naturao  vi- 
ribus  actus  aliquos  bonos  moraliter  ;  non 
tamen  id  posse  justum  in  sensu  composito, 
quod  sit  justus  :  quia  licet  ad  praedictos  ac- 
tus,  praecise  quia  bonos  bonitate  morali  or- 
dinis  naturae,  non  requiratur  auxilium  gra- 
tiae,  et  ita  peccator  absque  hujusmodi  auxi- 
lio  saepe  illos  eliciat  :  at  justus  elicit  semper 
eos  in  ordine  ad  finem  supernaturalem, 
proptereaque  in  eo  semper  sunt  superna- 
turales  quoad  modum,  unde  fieri  ab  eo  ne- 
queunt  absque  auxilio  moraliter  etiam 
supernaturali.  Neque  hoc  est  incidere  in 
sententiam  Vasq.  cum  ille  asserat  proomni 
actu  moraliter  bono,  non  qua  ratione  est 
supernaturalis,  sed  praecise  quia  moraliter 
bonus  est,  atque  adeo  tam  in  peccatoribus, 
quam  in  justis,  gratiam  requiri. 

Ad  secundam  probationem  patet  ex  dic-  uitimum 
tis,  quomodo  actus,  quos  justus  elicit  me-mJJ$Jm. 
diis  virtutibus  acquisitis,  licet  quoad  subs- 
tantiam  sint  naturales,  quoad  modum  ta- 
men,  quem  a  charitate  recipiunt,  habent 
esse  supernaturales  ;  et  ita  secundum  hanc 
rationem  petunt  auxilia  eodem  modo  su- 
pernaturalia,  nempe  quoadmodum,  ut  ita 
sitproportio  inter  actum  etauxilium. 

116.  Denique  suaderi  potest  alia  via 
praedicta  sententia,  quia  saepe  homo  exis- 
tens  in  gratia  elicit  actus  bonos  moraliter 
satis  remissos  non  adaequantes  intensionem 
habitus  praeexistentis  ■  at  per  hujusmodi 
actus  non  meretur  gloriam  essentialem  : 
ergo,  etc.  Major  experientia  constat.  Minor 
vero  probatur;  quia  si  per  praedictos  actus 
homo  mereretur  gloriam  essentialem,  me- 
reretur  etiam  augmentum  gratiae  et  chari- 
tatis,  atque  adeo  quolibet  ex  praedictis  acti- 
bus  gratia,  et  charitas  augerentur  ;  quod 
tamen  negat  expresse  I).  Thom.  2,  2,  quxst. 
21,  art.  6,  ergo. 

Kespondetur  concessa  majori ,  negando  soluiio. 
minorem.  Ad  probationem  vero  occurrit 
I).  Thom.  tum  loco  citato  in  solutione  ad 
primum  :  tum  etiam  in  hac  quxst.  114, 
arl.  8,  in  solutione  ad  3,  ubi  sic  ait  :  «  Di- 
«  cendum  quod  quolibet  aclu  meritorio 
«  meretur  homo  augmentum  gratiao,  sicut 
c  et  gratiaeconsummationem,  quao  est  vita 
«  aDterna.  Sed  sicut  vita  anlerna  non  statim 
«  redditur,  sed  suo  tempore  :  ita  ncc  gra- 


776 


DE  INPLUXU  CHARITATIS. 


Conclu- 
sio. 


Trobabi 

iitas 

contm- 

ris  scii- 

tentisc. 


«  tia  statim  augetur,  sed  suo  tempore,  cum 
«  scilicet  aliquis  sufQcienter  fuerit  disposi- 
«  tus  ad  gratiac  augmentum.  »  I)e  hoc  ta- 
men  plura  dicemus  in  Tractatu  de  Chari- 
tate ,  ubi  ex  professo  examinandum  est,  an 
per  actus  charitatis  remissos  charitas  au- 
geatur?  Et  quid  tenendum  sit,  haud  obscure 
constabit  ex  dicendis  disp.  serj. 

DUBIUM  VI. 

Utrum  homo  constitutus  in  gratia,  etiamsi 
actus  formalU  charUatU  in  eononprm- 
cesserit,  mereatur  pcr  omnes  alios  aetut 
moraliter  bonos  vitam  wternam  dc  t 

digno? 

Quamvis  resolutio  hujus  dubii  difticulta- 
tem  addat  supra  decisionem  prajcedenti-, 
brevius  tamen  absolvendam  est ;  qaia  fere 
omnia  principia,  ex  quibna  dependet,  Btabi- 
lia  jam  sunt.  perpancaqae  inqaiflitioni 
noxiasupersunt. 

§1. 
Assertiopro  diluenda  difficuUaU. 

117.  Dicendnm  est,   bominem  existen- 
tem  ingratia  priua  etiam  qaamaciom 
ritati.s  formalem  eliciat,  mereri  per  om 
suos  actus  moraliter  bonoi  vitam  aBternam 
decondigno,  adeoqne  pro  nnll 
mittendam  esse  in  illo  actam  bonam, 
meritorius  non  sitj  quamvi  ita  opi- 

nio  sit  satis  probabilis,  etiam  in  via  I». 
-Thom.  Il.iv  posterior  para  conclnsionis  tn- 
baens  sententia?  contraria  magnam  proba- 
bilitatem,  a  nemine  negabitnr,  qni 
testimonia  D.  Thom.   relata  dub.  pra 
Tum  (juia   illia   fit  moltotii  l  I 

pra)dictuin  actum  charitatia  praecedentem, 
per  quem  justus  se,  et  omnia  sua  in  Deom 
finem  ultimum  ordinaveril  ;  talisque  actus 
redditur  pro  ratione  meriti  actuum  snJ 
quentium,  quatenus  vis,  et  efficacia  illius 
permanet  in  istis,  referena  eoa  virtualiter 
inpraedictum  finem,  dnratqoe  per  totam 
vitam,  nisi  per  peccatum  mortale  retrai 
tur  :  ergo  satia  probabile  est,  requiri  india- 
pensabiliter  talem  actum  ad  praxiictam 
effectum. 

Tumetiam,  quia  D.  Thom,  sicnl  negat 
reperiri  in  hominejosto  actum  indifferen- 
tem  ad  meritum.  e1  demerituin  ;  sic  etiam 
negat  reperiri  in  aliqoo,  Bivejosto,  sivem-    l 


justo,  actum  indifferentem 

ad  malum  ;  et  tamen  hoc  nonobstante. 

mittimus   aliquos  actus  ad   bonum,  et   ad 

malum  indifferentes ,   non  quid 

.-■  ■  l  per  uccidens,  pr  r  mtiam  . 

vincibilem  ,    vel    probabilem    opinionem 

ejus,  qui  operatur,  ut  explicuim 

tatu  de  bonitate  ot  m  iliti  i.  disf.  7.  iui 

curergo  admitti  non  p.jterunt   in    habei 

gratiam  aliqoi  actus,  qui  licet  sint  boni, 

acciden.s  tu  actuscharit 

praecedentis  non  sint 

terea;    nam    relatio  virtua.  ^liquem 

finem    snpponil 

enndem  finem,   in  cujus  virtute  fiat  j  ac 

pruinde  ubi  nnlla     - 

lii  1 1  finem  charitatis,  n 

intelligi    r.  com  BTgD  Dl   ac- 

tos  ali 

debe  tt  hanc  ;  ,  ne- 

quibil  ia,  m>i  priorem  illam  suppo- 

uat.  Tom  .  nam  I 

Thomistis  Bopr 

leni  loritati  mul- 

tOB  ::i. 

II  uimvis 

ilem    re  II  tnt    I  ententiam. 

it  i   lllam  convin- 
qain  im   pn 

dnnl 

dom  .' 
Efirmant,  hominem 
:  Boen  n  \  lt  un  eternam  per 

nullam 
timitationem, 

m  ad  illom,  qoi  ilem 

chai  tiam  universalitate  Priai 

loqnitor  i>.  Tl 
rem  tangit,  nnllibiqoe  pnsdietam  lin 

iboit,  ut  .  i;t 

.    I 
homo   adult  :m    attr. 

Sacramentom  jastificetor,  mai  in 

gratia  aliqui  re,  ullo  i  .  -tu  f.»r- 

mali  charitatis,  non 

Ivabitor  ter 
propoaitionom  D.  Thom.  ita  oniversalinm, 
si  omnes  pra  licto  m  tificati,  qnan 

actom  lllum  non  eliciu:  renl 

a  pradicta  doctrina.  Ethocsil  primum 
nostra  sententia  argoment . 

119.   S  probal  ^am 

quod  homo  sit  i 
non  fecerit  actom  cfcaril 

omnea 


::.  .1! 


DISP.  IV,  DUB.   V. 


77 


un- 

'j. 


mnm 

ida- 

Inm. 


omnes  ejus  virtutes  sunt  vivae,  et  formatae 
per  ipsam  charitatem  (nullus  enim  conce- 
det  in  illo  virtutem  aliquam  mortuam,  aut 
informem)  :  igitur  eliciunt  actus  vivos,  et 
formatos,  adeoque  vitae  aeternae  meritorios. 
Patet  consequentia,  quia  idcirco  in  illo  qui 
fecit  praedictum  actum  charitatis,  omnes 
alii  actus  honesti  procedunt  formati,  et 
meritorii,  quia  cum  procedant  a  virtutibus 
vivis  et  formatis,  secum  trahunt  vitam  et 
formationem  ipsarum  virtutum. 

Confirmatur  primo;  nam  de  actibus  vir- 
tutum  infusarum,  v.  g.  Fidei,  aut  Spei, 
nullus  ausus  est  negare,  quod  in  habente 
gratiam  sint  meritorii,  sive  actus  charita- 
tis  praecesserit,  sive  non  praecesserit  :  ergo 
idem  dicendum  est  de  actibus  aliarum  vir- 
tutum  ;  siquidem  pro  omnibus  necessaria 
est  relatio  virtualis  charitatis,  et  non  est 
major  ratio,  quare  haec  relatio  debeat  sup- 
ponere  relationem  formalem  pro  actibus 
virtutum  acquisitarum,  quam  pro  actibus 
infusarum.  Imo  ratio  quae  suadeat  non  ne- 
cessario  debere  praesupponi  pro  actibus  in- 
fusarum,  convincet  etiam  non  necessario 
supponendam  esse  pro  actibus  acquisita- 
rum,  ut  intuenti  constabit. 

Confirmatur  secundo,  qui  non  stat,  ho- 
minem  uti  aliqua  virtute  informata  cha- 
ritate,  et  non  eo  ipso  uti  ejus  informa- 
tione,  ut  supra  num.  115  dicebamus  :  ergo 
cum  omnes  virtutes  in  habente  gratiam, 
sive  fecerit,  sive  non  fecerit  charitatis  ac- 
tum,  sint  vivae  et  formatae  per  charitatem  ; 
consequens  est,  ut  qualibet  virtute,  sive 
infusa,  sive  acquisita  talis  homo  utatur, 
utatur  etiam  ejus  formatione,  eliciatque 
proinde  actus  formatos,  et  meritorios. 

120.  Probatur  tertio;  nam  ex  opposita 
sententia  sequitur,  non  paucos  adultos  reci- 
pere  gloriam  sine  propriis  meritis,  more 
parvulorumper  modum  solius  haereditatis  : 
hoc  autem  communiter  negant  Theologi, 
licet  venim  in  aliquo  casu  metaphysico,  et 
vald<;  raro  contingenti  admitti  possit,  saepe 
t.imen  id  contin^:re  omnino  est  negandum. 
Ergo,  etc  Sequela  probatur  ;  aam  cum  plu- 
<  iis,  qui  cum  sola  attritione  per  Sa- 
cramentum  juatificantur,  mori  contingat 
aatequam  eliciant  actum  formalem  chari- 
-,i  ante  hujusmodi  actum  nullus  actus 
in  ei  i  eaaet  meritorius,  decederent  sine  ali- 
quo  proprio  merito  ;  et  ita  non  ut  coronam, 
-,ed  ut  hasreditateni  dumtaxat  glorinm  con- 
sequerentur. 

Salmant.  Curs.  theolog.  iom,  X. 


§  II. 

Sententia  opposita,  et  ejus  argumenta. 

121.  Oppositam  sententiam  tuentur  Au- 
thores  citati   num.   107,  necnon  Capreol. 
Hispal.  et  Medina.   Et  praeter  argumenta 
facta,  et  soluta  dub.  prseced.  pro  sententia 
quam  ibi  impugnavimus,  militant  pro  ista 
alia,  quae  initio  hujus  dubii  ad  suadendam 
secundam  partem  nostrae  assertionis  addu- 
ximus,  quatenusnonsolam  probabilitatem, 
sed  etiam  veritatem  hujus   sententiae  con- 
vincere  videntur.  Ut  vero  illisoccurramus, 
recolenda  sunt  quae  dub.  prxced.  toto  §  6, 
animadvertimus;  ulteriusque  observandum 
est,  actum  formalem  charitatis  eatenus  re- 
quiri  ad  hoc,  ut  ipsa  charitas  influat  in  ac- 
tus  aliarum  virlutum,  et  eos  virtualiter  ad 
finem  suum  referat,  quatenus  necessarius 
est  per  modus  dispositionis,  ut  gratia  ipsa, 
et  charitas  animae  infundantur ;  nam  his 
semel  infusis,   quidquid  sit  de  tali  actu, 
effluet  ab  illis  in  omnibus  aliis  virtutibus, 
et  potentiis  liberis  modus  ille  habitualis, 
per  quem  (ut  saepe  diximus)  vivae,  et  for- 
matae  redduntur.  Quamvis  autem  ad  prae- 
dictam  infusionem  necessarius  sit  per  se 
actus  charitatis,  qui  est  dispositio  ex  natura 
rei  ad  justificationem  requisita,  non  tamen 
omnino  indispensabiliter ;  nam  per  acci- 
dens  potest  gratia  infundi  sine  tali  actu,  ut 
infunditur  saepe  in  Sacramento,  supplente 
Deo,  et  Sacramenti  virtute  dispositionem 
subjecti.  Tunc  autem  non  aliter  formantur 
virtutes  per  charitatem  et  gratiam,  com- 
municaturque  illis  modushabitualisintrin- 
secus,   quam  cum  adest  formaliter  actus 
charitatis  :   nec  minus  actus  iste,  qui  per 
se  adesse  debebat,  remanet  virtualiter  in 
praedicto  modo,  quam  si  formaliter  prao- 
cessisset. 

122.  Et  ratio  est,  quia  sicut  Deus  virtute 
Sacramenti  supplet  necessitatem  actus  cha- 
ritatis,  etsineeo  infunditgratiam  cum  om- 
nibus  suis  virtutibus;  ita  sine  illo  potest 
etiam  infundere  voluntati,  etomnibus  vir- 
tutibus  praedictum  modum,  supplenteetiam 
quoad  hoc  virtute  Sacramenti  necessitatem 
talis  actus.  Et  sicutgratia,  charitas,  etfides 
in  Sacramento  sine  actu  charitati.s  infusae 
non  sunt  alterius  rationis,  neque  minoris 
efficaciae,  quam  quao  infunduntur  cum  illo  : 
ita  praedictus  modus  ejusdem  rationis  est, 
et  eandem  efficaciam  habet  quoad  referen- 

50 


Opinio 

conlra- 

ria. 

Capreol. 

Hispal. 

Medina. 


Obser- 
vanda 

pro  ar- 

gumen- 
tovum 
enoda- 
tione. 


778 


!•::  INFLUXU  CHARITATIS. 


dum  in  finem  charitatis,  quando  infunditur 
sine  actu  charitatis  formaliter  habito,  et 
quando  infunditur  unacum  ipso,  etdepen- 
denter  ab  ea  tanquam  a  per  se  requisit 
natura  rei ;  semper  enim  i jusmodi  modua 
est  participium  gratiae,  et  charitatis,  non 
solum  quoad  habitus,  sed  etinm  quoad  ac- 
tum,  qui  ex  natura  rei  debebat  adfuisse;  el 
ideo  quoties  virtutes,  et  poi»  ntiaa  liberaa 
postea  operantur,  agunt  ratione  pra_-dicti 
modi  in  virtute  gratiae,  et  charitatis,  et  ,nt 
virtus  praodicti  actus. 

123.  Et  si  petas,  a  quonam   i  ille 

habitualis  producatur  in  aliis  virtutibus, 
quando  in  jostificatione  defait  actua  chari- 
tatis?  Re?pondetur,  praedictam  modamha- 
bitualem  somper  dimanare  a  prat; 
habitu  charitatis,  a  qao  dependel  in  fieri, 
et   in   conservari  :   acl  •   charil 

quaii'1"  adest,   concarrit  .  aut 

etiam  quodammodo  effective  ad  talem 
nalionem  ;  quando  vero  non  ad  pplet 

Deus  virtatesacramenti  ejusdependentiam, 
et  infiuxum  :  ande  eti  im  tunc  dimanat 
talis  modus,  et  prodacitar  b  D  iam 

participiam  actas  charitati  atinet  in 

se  eandem  virtatem,  quam  po 
praadicta8  actus, 

Bespon-     Exhis  ad  primum  respondetur,  l>.  Thom. 

iSum  i,1S11'^  lestimoniia  re   irri  re  b  I  actum  I 
malem  charitatis  pi 

nationem  per  eum   factam  ;  quia  hujus- 
modiactus,  et  ordinatio  satia  communiter 
praBcedit,    aemperque    prsBcedere    d 
per  se   Loquendo,  el  quantun  i  m- 

tura  rei  :  el  quia  eo  ipso,  quod  sic  | 
cedere  debeat,   adest   Bufficiens   ratio 
etiamquando  per  accidena  oou  praecedit, 
omnes  actus  boni  infusionem  grati 
quentes  tendant  virtualiter  in  finem  chari- 
tatis,  ac  si   pr  I  autem  de 

factononpi  rit,  noo  tollit,  quominus 

Deus  possil  commonica  lo  habituali 

dimanante  a  gratia  in  aliis  virtntii 
dem  virtutem,  quam  communicai 
mel  actus,  et  medio  tali  mo  lo  derivari  haBc 
virtus  ad  actua  subsequenl 

Diruitur     l*-'1-  Ad    secundum    respondetur,  • 

secun-  disparem  rationem  -,  nam  quod  peraccidens 
detur  actus  indifferens  ad  bonum,  et  ma- 
lum,  provenit  ex  eo,  quod  bonitaa 
litia  dependent  ex  judicio  e1  dictamine 
operantia  :  unde  quia  potest  aliquia  invin- 
cibiliter  ignorare,  actum  illum,  quem 
non  esse  bonum,  esse  in  individuo  malum, 
ignorata  obligatione  referendi  illum  a  l  fi- 


nem  bonestom  ;  aut  probabiliter  judir 
non  adesse  talem  obligationem,  etitaneque 
esse    malum,  neqne  bonum  ; 
t.-r  ;  licere  illum  sine  bonitate 

sine    malitia.    El    hoc    est    per    acci  I 
ratione  pra  -.mtiao  tollentis,  seu 

velantis  circumstantiam,  quso  si  cognosce- 
retur,  malitiam  conferret.  Boc  autem  per 
non  habet  locum  respectu  meriti. 
quia  quod  aliquis  actus,  suj 
et  virtuali  relatione  ad  finem  supernatura- 
lem,  sit  meritorius,  non  d  .  eo. 

quo  l  habere,  aut 

:m  ;  se  i 
I  10  1  reipa  i  babeat  illa,  v».-l  non 

•  itione,  et  in 
doctrina,    quam    modo  tradi  limus,    q 
quamvis  actus  i 

•  in- 
fusa,  et  qui  t   in   ejus  infusione  debuerit 

;  | 
fectum,  et  influ  :  juam  participium. 

el   virt  .  non 

secus  ac 

Per  i  •    I  i  '.'■  '  i  1     rtiam;  uam  etsi  re-p 
virtualis  alicujui      I    i     i   finem  cha- 
.  supponat  r.-Iatiu- 
n ;    per 
acci  I 
supj 
vellet,  • 


DISPUTATIO  v. 
De 

Adpleniorem  aotitiamactuujnmefitoi 
rum.  quorum  naturam.  et  Conditionea  hn- 

Kaminavimus,  placuitbrevem  ;. 

ntibus  ,  in 

llorum  revi  I       :;u>. 

lim  deli 

t.  fusiu- 

DI  I  NIiTM. 


An. 

lentiat 

i 


t- 


Dum  qua:rimusde  revivis 
rum,  Bupponimua  ea  prius  viva  extiti 
et  BmiwiBBe  vitalitat  \ito?*tni 

officium, 


DISP.  V,  DUB.  UNICUM. 


779 


officium,  sicque  mortificata  mansisse ;  quia 
nec  reviviscere  dicitur,  nisi  quod  antea 
mortuum,  aut  mortificatum  fuit ;  neque 
mortificari  potuit,  quod  aliquando  vivum 
non  extitit.  Vixerunt  autem  praedictame- 
rita.  quando  pnmo  habita  sunt;  quia  ex 
gratia,  et  charitate,  ex  quibus  est  tota  su- 
pernaturalis  vifca,  processerunt.  Quinetiam 
quandiu  peccatum  mortale  non  successit, 
vivapermanserunt,  nonformaliter  in  seip- 
sis,  quia  in  se  cito  transierant,  sed  in  vir- 
tute  gratiae,  et  in  acceptatione,  ubi  conser- 
vabantur  cum  jure,  et  efficacia  perducendi 
hominem  ad  gloriam  aequalem  cum  ipsis 
meritis.  Superveniente  autem  culpa  mor- 
tali,  amittunt  praedictum  jus  et  efficaciam, 
ac  proinde  vitalitatem.  quae  ineis  consistit. 
Sicut  enim  res  naturales  tandiu  vivere  di- 
cimus,  quandiu  conservant  vim  seipsas 
movendi,  et  virtutem,  ut  a  se  operentur ; 
quando  vero  hujusmodi  facultatem  amit- 
tunt,  tunc  mori  dicuntur  :  ita  opera  facta 
incharitatetandiu  vitamconservant,  quan- 
diu  vim  habent  movendi,  et  perducendi 
subjectum  ad  consequendum  ultimum  fi- 
nem  :  amittunt  vero  hujusmodi  vim,  proin- 
deque  mortificari  dicuntur,  quando  subjec- 
tum  ipsum  per  culpam  mortalem  se 
indisponit,  ut  nequeat  in  virtute  praeceden- 
tium  meritorum  ad  praedictum  finem  per- 
duci.  Quaerimus  ergo,  an  praedicta  merita, 
quae  per  peccatum  ita  fuerunt  mortificata, 
advenientedenuo  gratia  per  justificationem, 
iterum  vim  iliam  perducendi  hominem  ad 
vitam  aeternam  recuperent,  quod  erit  revi- 
viscere  ;  et  qualiterhujusmodi  reviviscentia 
contingat  ? 

§  I. 
Deciditur  prima  pars  dubii. 

,m..        1.  Dicendum  est  primo,  merita  per  pec- 

[*■■"  catum  mortifieata  recuperare  iterum  per 

jostificatioi  lentem  vim  perdu- 

cendi  hominem  ad  vitam  aeternam,  quao 

illia  fue  >ita,  adeoque  reviviscere  per 

im  justificationem.  Hajcconclusio  est  ita 

communU  et  certa,  ut  quamvia  non  sit  de 

fide,  oppositum  tamen  temeritate  nonca- 

reat,  atbene  inqait  Saarez  opu  c.  de  revi- 

1 .  ■'..  Taentar  illam  Sco- 

lastici   cum  tro  in  4,  dist.   11,  abi 

ttio.  i).  Thom.  v  ,  arts  3,  et  dpart.  qti 

art.  5,  I).  Bonavent.  eadem  d\  i.  art.  2, 
A">   qm  i.  :;,  D.  Atbert.  quwst,  2,  Gabriel  tjuwst. 


3,   art.  3,  Scot.   dist.  2,  quxst.  1,  Durand.    Scol 

tn  3,  dist.  31,  quxst.  2,  et  plures  alii,  quosDuran(1- 

refert,  etsequitur  Suar.  loc.  cit. 

Probatur   primo  ex  illo  Pauli  ad  He-  Funda- 

braeos  6  :   Abundate  in   omni  opere  bono,11™1™ 

scientes  quod  labor  vester  non  est  inanis  in   thori- 

tatc 
Domino.  Ubi  juxta  expositionem  Concilii    Ad' 

Trident.  docet  Apostolus,  omnia  bona  opera  ^ljjjjif/ 

in  gratia  facta,  etiamsi  per  peccatum  mor-Tridcnt. 

tificentur,  consequutura  a  Deo  praemium 

quod  meruerant;  si  tamen  operans  a  suo 

delicto  per  pcenitentiam  resipiscat.  Hac  igi- 

tur  ratione  inducti  (ait  Trident.  sess.  6,  cap. 

16),  justificatis  hominibus ,   sive  acceptam 

gratiam  perpetuo  conservaverint,  sive  amis- 

sam  recuperaverint,  proponenda  sunt  Apos- 

toli  verba  :  Abundate  in  omni  opere    bono, 

scientes,  etc.  Sentitergo  Concilium,  gratiam 

per  peccatum  amissam  iterum  per  justifi- 

cationem  recuperari ;  et  hac  ratione  Deum 

non  oblivisci  quorumcunque  bonorum  ope- 

rum,  quae  justus  fecerit;  sed  pro  omnibus 

suo  tempore  praemium  redditurum. 

Idem  docent  Sancti  Patres,  ut  Hieronym.  d.  Hier. 
ad  1,  cap.  Aggxi,  et  super  ad  Galatas3,  ubi    -Anil)- 
sic  ait  :  Quicunque  ob  fidem  Christi  labora- 
verit,  et  postea  lapsus  fuerit  in  peccatum,  si- 
cut  priora  dicitur  passus  fuisse  sine  causa, 
sic  rursus  nonperdct  ea,  si  ad  antiquum  sta- 
tum  reslituaiur,  etc.  Et  D.  Chrysost.  eodemD.  Chry. 
loco  :  Non  frustra  (inquit)  laboravit  pecca- 
tor,  si  revocet  animum,  et  agat  poeniientiam . 
Idem  tenet  Amb^os.  et  Anselm.  super  eun-D.  ^ns. 
dem  locum.   August.   lib.  de  vera  et  falsa®»^- 
pcenit.  cap.  14,  et  alii  Patres,  quorumverba 
adducit  Suarez  ubi  supra. 

2.  Deinde  probatur  ratione,  qua  utitur  Ratio. 
D.  Thom.  dist.  cit.  et  3  part.  qusest.  89,  art. 
5.  Nam  tunc  mcrita  mortificata  reviviscere 
dicuntur,  quando  recuperant  amissam  vim, 
ut  operantem  ad  vitam  aeternam  perdu- 
cant  :  sed  hujusmodi  vim  recuperant  per 
pcenitentiam,  et  justificationem  succeden- 
tem  lapsui  :  ergo  per  illam  reviviscunt. 
Consequentia  est  nota,  et  major  constat  ex 
illis,  quibus  nuper  ostendimus,  opera  hacc 
per  peccatum  mortificari.  Nam  sicut  tunc 
ila  mortificari  dicuntur,  quando  amittunt 
propriam  operationcm,  seu  (quod  idem  est) 
vim  et  eSicaciam  pcrducendi  operantem  ad 
vitam  aoternam  :  ita  revivisccre  dicentur 
quando  praodictam  vim,  et  ellicaciam  recu- 
perant.  Minor  autem  suadelur,  quia  opera 
jm  charii  tte  facta,  si  secundum  seconside- 
rentur,  semper  manent  in  acceptatione  di- 
vina ,  semper^ue  ibi   retinent  illummet 

valorem, 


780 


DE  REVIVISCENTIA  MERITOl 


ObjeC' 

tio. 


Dispel 

litur. 


\  .111,1 
opinio- 
nes  cir- 

ra  ino- 

(iiuii  re 

vivis- 

centiae. 


valorem  ,  quem  in  sua  elicientia  sortita 
fuerunt  ex  ipsa  gratia  ;  adeoque  ex  eo  dum- 
taxat  dicuntur  mortificari  per  peccatum, 
quia  istud  impedit  subjectum,  ne  talia  opera 
illi  proficiant  quandiu  permanet  in  ipso 
peccato.  Cum  ergo  hujusmodi  impedimen- 
tum  per  poenitentiam  et  justificationem 
auferalur,  maneatque  subjectum  capax  re- 
cipiendi  fructum  talium  operum ;  conse- 
quens  est,  ut  per  ipaam  justificationem,  et 
pcenitentiam  praedicta  opera  amissam  vim, 
et  efficaciam  recuperent,  atque  adeo  revi- 
viscant. 

3.  Neque  obest  si  dicas,  quod  il1 
semel  facta  statim  transierant,  nec  possunl 
iterum  eadem  redire;quod  tamen  nuees- 
sarium  videbatur,  ut  vimillam  perdacendi 
homincm  ad  vitam  i  irenl  : 
ergo  non  est,  quo  pacto  re\  \\  iac  tnt 

Reapondetur  enim  e\  modo  dictia,  qaod 
etsi  praedicta  opera  physice  in  se  tran 
rint,  moraliter  tamen  semper  manenl  in 
divina  acceptatione,  semperque  ibi,  quan- 
tum  est  i  aaervanl  Boom  valorem,  »-t 

efficaciam;  totaque  eorum  m<>rti! 
parte  Bubjecti  se  tenet,  quatenui  per  i  • 
tum  impeditar,  ne  illorum  frnctm 
piat.  Quare  semel  peccato  jam  ea 
dimisso,  Btatim  praedicta  opera  pr< mj t  | 
dicto  modo  moraliter  permanentia,  inci- 
puint  iterum  proficere  1 1 1  i  Bubj  nfe- 

runtqae  ej  Jua  ad  vitam  BBternan 
dam,  Bicol  contulerunt  ab  initio,  qu  indo 
racta  fuerant  in  gratia,  contalissentque 
perpetuo,  si  per  peccatum  mortificata  nun- 
quam  fuissent.  El  quia  haec  prima  dubii 
pars,  ct  ejos  resolatio  commaniter  eel 
cepta,  non  oportet  circa  eam  immorari. 

g  n. 

Diversorum  placit  wi 

dubii  partem. 

4.  Circa  eecundam  partem  hnjna  dobii, 
quaa  totam  ejua  difficultatem  continet,  di- 
veraa  sunl  Authorum  placita,  qaoram  mul- 
tiplicitas  non  modicam  in  hac  re  paril 
confuaionem.  Unde  obligamur  conauetum 
ordinem  invertere,  el  prius  aliorum  aen- 
tentias  referre,  quam  propriam  Btabilire; 
quia  ex  illarum  confutatione  faciliua  veri- 
taa  illuceacet.  Supponamus  ergo  (ntexem- 
plo  remdeclaremua)Petrumv.  g.  intequam 
ui  peccatum  mortale  laberetur,  habui 
merita  el  gratiam  ul  decem,  cui  proinde 


totidem  gradusgl  ria?  eaaentialis  in  p 
corresponderent.  Deinde  cum 
mort  ili,  per  quo  I  pr  e  I  trita  morttfi- 

cavit,  pceniteret;  supponamus  e  ao- 

tum  contritionia  intenaum  ut  quin 
quem  secundum  se  spectatum,  et  sino 
pectu  ad  pra?eed enl  uinque  - 

dusgratia?,  etgloria}e<  atur.  t't  igi- 

tur  per  prrcdictum  actum  contrition: 
justificationem  ad  quam  e^t 

ntia  merita  rei 
tet  ut  per  kalem  actum,  et  juatifi 
plus  aliquid  gratiaa,  q  b  assequatur 

rua  ratione  pr  *  ce  lentium  meriti 
tunc  reviviacentiom,  quam  ;: 
si  talia  menta  000  pr  aut  non 

reviviacerent ;  ••    oportet.    ut   non 

solum  asse<iuatur  -  iam  ut 

qninque,  qn 

merito  sibi  tra. 

. 
ti  b  cora  tliter  rero  hoc  con- 

tin,L 

juxta  q  :tuor  constituur.  iten- 

• 

minalium, 

rentium 

hac 

\  lt  : 

Bolum  illa 
atritioni  aecun  I 

.  illa,  quam   ; 

itiam  ut 
• 
i   formaliter,  el  in 

quinque  qui 

uoni  indum 

rati  lentium  meritorum 

centiuna  lenu  r  in  patnaass* 

tur  quindecim    yradus  gl 

lentia.  Potesl  a 
tentia,  quia  opera  in  cfa 
moi '  .   intur,  <j 

tum  impeditur  homo  a 

■ 
1  hujnamodi  impedimentun 

[uitur    I  -    Uctam    -  .    in 

m    intonsiono.   in   qua    i!l  im   an 

Cum  igitur  tale  impedimentum  our. 

auferatur  per  quomlibet  actum  i  :iis. 

intonsum, 

peccatum  aufertur,  con  t,  ut  per 

quemlibet 


DISP.  V,  DUB.  UNICUM. 


781 


quemlibet  talem  actum  restituatur  in  inte- 
grum  praedictagratia. 

Confirmatur  primo  ,  quoniam  contritio 
non  concurrit  ad  reviviscentiam  praeceden- 
tium  meritorum,  etgratiae,  ut  causa  per  se 
physica,  vel  moralis  illorum ;  alioqui  non 
jam  priora  merita  reviviscerent,  sed  prae- 
senti  pcenitentiae  tota  illa  gratia  adscribe- 
retur.  Solum  ergo  concurrit  per  modum 
removentis  prohibens,  scilicet  peccatum  ; 
atque  adeo  si  quae  proportio  ibi  requitur, 
non  inter  contritionem  ,  et  merita  ,  seu 
gratiam  restituendam ;  sed  inter  illam,  et 
remissionem  peccati  petenda  est.  Cum  igi- 
tur  quaelibet  contritio,  sive  intensa,  sive  re- 
missa,  sufTIciat  ad  peccatum  remittendum, 
consequens  est,  ut  per  illam  merita  ,  et 
gratia  amissa  adaequate  restituantur. 

Confirmatur  secundo  ex  illo  Ezechiel. 
18:  Si  impius  egerit  poenitentiam  ab  omnibus 
peccatis  suis,  qux  operatus  est,  vita  vivet,  et 
non  morietur  :  omnium  iniquitatum  ejus  non 
recordabor,etc.  Si  autem  exhibita  a  peccatore 
poenitentia,  non  statim  restituatur  sibi  tota 
gratia,  quam  amisit,  videtur  quod  Deus  ini- 
quitatum  ejus  recordetur,  cum  propter  hu- 
jusmodi  iniquitates  careat  adhuc  gratia , 
quam  haberet,  si  non  eas  commisisset. 

6.  Secunda  sententia  praecedenti  omnino 
opposita  negat,  reddi  homini  in  sua  justi- 
ficatione  plus  aliquid  gratiae,  quam  sit  ac- 
tus  contritionis,  per  quem  disponitur,  et 
consequenter  negat  reddendam  esse  illi 
majorem  gloriam  essentialem,  qnam  sit 
praodicta  dispositio.  Non  tamen  idcirco  ab- 
solute  negat,  priora  merita  reviviscere;  sed 
ait  hujusmodi  reviviscentiam  consistere 
tumineo,  quod  eadem  gratia,  et  gloria, 
ratione  prresentis  dispositionis  tri- 
buendaest,  tribualur  simul  ratione  pracce* 
dentium  meritorum,  adeoque  pluribus  ti- 
tulis.  Tum  etiam  in  eo,  quod  homo  ille  ha- 
beat  in  patria  majus  gaudium,  et  majus 
pr.emium  accidentale  ratione  operum  prae- 
oedentium,  fjuam  si  non  praecessissent.  Et 
i;i  hoc  jure  ad  eandem  gratiam,  etgloriam 
atialem  pluribus  titulis  possidendam, 
una  cum  jure  ad  majus  prajmium  acciden- 
taleconstituit  haec  sententia  reviviscentiam 
meritorum. 

Ita  sentit  M.Bannez  2,  '/.,  qusst,  84,  art. 
$,dub,  6,  adducena  pro  sua  opinione  Alen- 
sem,  Bonavent.  Paludan.  etCapreol.  etnon 
pauca  loca  I).  ']  hom.  in  quibut  prasdictaa 
opinioni  ribere    videtur.  Prawertim 

rero  in  '.',  ditt.  31,  qussit.  1,  ati.  1,  quss- 


tiunc.  3  ad  4,  ubi  sic  ait :  «  Per  priora  me- 
«  rita  merebatur  homo  tantam  gloriam, 
«  quantam  charitatem  habebat :  sed  ipse 
«  per  peccatum  factus  est  alter,  et  non 
«  plenarie  ad  pristinum  gradum  restitu- 
«  tus,  et  ideo  non  plenarie  recipiet  effectum 
«  priorem  meritorum,  nisi  quantum  ad 
«  praemium  accidentale.  »  Quibus  verbis 
satis  aperte  negare  videtur  ,  quod  homo 
post  lapsum  ,  etiamsi  ab  eo  resurgat,  con- 
sequatur  tantam  gloriam  essentialem,quan- 
tam  haberet,  si  non  cecidisset  :  concedit 
vero,  quod  assequatur  gloriam  accidenta- 
lem  aequalem  prioribus  meritis,  in  quo 
opinioM.  Bannez  consistit.  Et  ne  alicui  vi- 
deatur  (ait  citatus  Magister)  Ang  Doctorem 
mutasse  sententiam,  audiat  illam  3  part. 
qusest.  89,  art.  5  ad  3,  ubi  inquit :  «  Ille  qui 
«  per  pcenitentiam  resurgit  in  majori  cha- 
«  ritate ,  consequetur  quidem  praemium 
«  essentiale  secundum  quantitatem  chari- 
«  tatis,  in  qua  invenitur ;  habebit  tamen 
«  gaudium  majus  de  operibus  in  prima 
«  charitate  factis,  quam  de  operibus  ,  quae 
«  in  secunda  fecit :  quod  pertinet  ad  prae- 
«  mium  accidentale.   » 

Probatur  haec  sententia  ratione  ,  ani-  -Funda- 
madvertendo  (id  quod  D.  Thom.  saepe  affir-mentum- 
mat)  quod  licet  gratia,  quae  est  praemium  in 
via  nostrorum  operum  efficienter  physice 
solum  producatur,  et  augeatur  a  Deo  tan- 
quam  a  causa  principali ;  requirit  tamen 
ad  sui  infusionem,  et  augmentum  (  saltem 
dum  extra  sacramentum  fit)  propriam  sub- 
jecti  dispositionem  ,  seu  quod  subjectum 
ipsum  per  actus  charitatis,  et  contritionis 
ad  recipiendam  gratiam,  vel  ejus  augmen- 
tum  se  disponat,  ita  ut  quantitas  gratiae 
recipiendao  quantitati  dispositionis  adao- 
quetur,  et  ultra  non  ascondat.  Quod  satis 
aperte  docet  Concil.  Trident.  scss.  6,  cap.  Corjcii. 
7,  dum  inquit  :  Unusquisque  recipit  suam 
justitiam,  quam  Spiritus  sanctus  partitur 
sinr/ulis  prout  vult ,  et  secundum  pro- 
priam  uniuscujusque  dispositionem,  et  coo- 
perationem.  Quod  fuse  ostendemus  in  Trac- 
tatu  de  Charitate. 

7.  Hinc  ergo  sequens  ratio  conficitur.  Ut 
homo  resurgens  per  pcenitentiam  a  pec- 
cato,  non  solum  recipiat  gratiam,  quao  ac- 
tibus  contritionis,  et  charitatis  lbidem  in- 
tervenientibua  secundum  se  correspondet, 
sed  etiam  illam,  quam  per  peccatum  ami- 
serat,  non  sufficit,  quod  praedictam  gratiam 
anle  lapsum  meruerit,  sed  insuper  neces- 
sarium  est,   ut  ad  illam  recipiendarn  per 


782 


DE  REVIVISCENTIA  MERITuRUM. 


propriosactus  physice  seipsum  disponat,et 
ut  dispositio  sit  acqualis  gratiae  recipienda» : 
sed  homo  quantumvis  ad  id  conetur,  nequit 
praedictam  dispositionem  apponere  :  ergo 
neque  amissam  gratiam  recipere.  Minor  in 
qua  est  difiicultas,  probatur  ;  nam  suppo- 
namus  hominem  tunc  elicere  ad  se  di 
nendum  actum   contritionis  ut  quinque  : 
proculdubio  ratione   talis  dispositionis  so- 
Ium  tribuetur  ei  gratia  ut  quinque  (  debet 
enim,  ut  tetigimus,  servari  a>qualitas  inter 
dispositionem,  et  gratiam   recipiendam  j  : 
cum  ergo  quinque  isti  gradaagratiae  ratione 
illius  actus  contritionis  secundum  so 
tati ,    independenterqae  b  pracedentibua 
meritis  debeantur,  eoneequena  fit,  al 
talem  actum  non  ad  aliqaid  gratiae  pr 
dentis    homo    se  disponat,    sed  ad   illam 
dumtaxat,  quae  eidem   actui  secu: 
correspondet.  Idemque  fieri  potesl    ai 
mentum  dequocumque  alio  actu  quantum- 
vis  intenso,  per  quem  in  toto  vil  B  c  iri 
lit  seliomo  disponere-.  solum  enim  erii 
positio  ad  gratiam  in  ea  intenaione,  io  qaa 
fuerit   talis  actus,  ac  proinde  ad  gral 
eidem  actui  Becandom  se  debitam;  quia 
cuilibct  actai  debetar  gratia  cum 

ipso.  Nunqaam  ergo  ■•■  diap  •.• !  1 1  ali- 
quam  aliam  gratiam,  atqo  I 

illam  ,  qoam   ante  peceatam  meroil 
possedit. 

Tenia      8.  Tertia,  et  qoodammodo  inter  pi 

incllia!  dentes  mi  li  i  aententia  ita  explical  pr 
tam  reviviscentiam,  ut  per  qoemlibel 
tum  charitatis,  vel   contritionia  homoad 
dnplicatam  gratiam  se  diaponat,  <-t  ean 
cipiat :  v.  g.  si  actna  sit  intenaaa nt  quin- 
que,  recipiat decem  gradaa  qainqae 

ratione  meritorom  ]  otium,  et  quin- 

que  qui  ipaimel  actui  secondoi 
pondent  ;   hacqoe  ratione  per  q  lem 
actum  daplicatam  gratiam  recipiat,  qoons- 
que  tota  illa,  qaamamiait,  sibi  reatituatur. 
Sl.ntU(.  Hanc  sententiam  tenet  Scotoa  ia  1,  dist.  16, 
Ledes.  qurst.  -2,  Ledesma   1.  porf.    I,  orf.  2«f5, 
Moti-   quos  alii   non   pauci  seqnuntur.  Potestqoe 
vl,m-   suaderi,  quoniam  in  praesentidoo  neei 
rio  sunt  verificanda  :  primom  est, 
meritis  mortificatis,  et  reviviacentibaa 
gspondeal  aliquod   praemiom  easentiale, 
scilicet  gratiao  et  gloriae  ,   praeter  i  1  quod 
novis  actibus  ab  homine  elicitia  secnndum 
se  debetur  :  secundum  cst,  quod   praedicta 
gratia  non  tribuatur,  nisi  subjecto  di 
sito,  atque  adeo  nisi  homo.  cui  tribuenda 
est,  disponat  se  ad  eam  recipiendam  per 


proprios  actus  :  utrumque  autem  hoc  veri- 
ficatur  juxta  hanc  sententiam;  secus  i 
juxta  praeeedentee  :  debet  ergo  illia  pra.- 

ferri. 

Major  quoad  secundam  partem  constat  ex 
dictis  pro  secunda  aententia  in  ej  u  prx-ci- 
puo  fundamento.  Quoad  pnrnain  vero  sua- 
detur  :    tum   quia    ide;  icitur 

communiter  praedicta  ententia, 

quianegatmentis  reviviacentibospnemiam 
essentiale  proprium,  et  distinctum  ab  eo, 
quod  novis  operibus  r  lumque 

concedit  illi^  vel  novnm  prx-mium  acci  I 
tale,  vel idem essentiale novo  titulo  cunfc- 
lam.  Tum  etiam,  quia  DOB  r  ita 

consonum  divinas  bomtati.  ut  virosanctis- 
simo,  qoi  longo  vit.c  cursu  in  gratia  fidelis- 
Bime  laboravit 

[ilitate  io  aliqnod  peccatum  mortale  in- 
atriti^t.  \   ut 

ique  moriator,  con 
tur  minna    gr  essenti . 

quam  coniertor 

I  in  oll 
il    contritionesn   ut    quatuor : 

utia 

rtur,  at  intaenti  ]  !'um 

ir.  quo 

me- 

nt.i   mortific  its  re  non 

el 

ncti 
Patres  loquuntur.  si  nihtl  maj  mii 

.'    lis  consequutur 

i  j  ixta  aliqua: 
dentibm 

• 
a  l  r 

m  alicujua  nova  aut  gb 

lam,  qi 

1 1 is  cori 
utrumque  j  tm. 

facile  saadetur. 
chai 

namtribuit,nonrelinqaitmeritamortifl 
aine  praemi 

tincto  ab  ill  pro  001 

fertur.  Kx  quo  \  Imittit,  q      I 

unumactum  restituatur 
sed  tantondem  illius  gr  I  in- 

tenaio  ipsius  tur  quo  I  | 

dicta  gratia  datur   subjec 
servata  proportione 

Quilibet 


DISP.  V,  DUB.  UNICUM. 


783 


ifir- 
tio. 


ltirna 
:nten- 
tia. 


oritr;v 
lano. 


Quilibet  enim  actus,  v.  g.  contritio  ut  quin- 
que  (ait  ista  sententia)  duplici  titulo  gerit 
munus  dispositionis,  nempe  et  respectu 
gratiae  debitae  meritis  praecedentibus,  et 
respectu  novae  gratiae  correspondentis  ipsi 
contritioni  secundum  se  :  unde  sicut  ex  hoc 
posteriori  capite,  et  munere  postulat  quin- 
que  gradus  gratiae  omnino  noviter  collatae; 
ita  ex  illo  priori  postulat  quinque  alios 
gradus  gratiae  amissae,  et  restitutae. 

Confirmatur,  quia  nisi  in  hac  materia 
praedicto  modo  philosophemur,  non  potest 
intelligi,  quod  homo  ad  amissam  gratiam 
recipiendam  in  toto  vitae  cursu  se  disponat, 
ac  proinde  quod  per  propriam  diapositio- 
nem  aliquando  ilia  recipiat.  Si  namque 
contritio,  v.  g.  ut  quinque,  solum  sit  dispo- 
sitio  ad  gratiamutquinque,  cum  haecdebita 
sit  ratione  ipsius  contritionis,  independen- 
terque  a  meritis  praecedentibus,  solum  dis- 
ponet  ad  gratiam  sibi  ipsi  debitam :  pro 
gratia  vero  amissa,  et  restituenda  nullus 
actus  disponet,  quia  omni  actui  ex  iis  quos 
justus  potest  per  totam  vitam  elicere,debe- 
tur  secundum  se  tanta  gratia,  quanta  est 
ejus  intensio.  Ergo,  etc. 

9.  Demum  quarta  sententia  ad  hujus  rei 
explicationem  duo  statuit.  Primum  est, 
quod  per  primum  actum,  per  quem  homo 
a  peccato  resurgit,  consequitur  homo  totam 
gratiam,  quae  meritis  mortificatis  debeba- 
tur,  nonquidem  in  esse  physico,  seu  in  esse 
qualitatis,  sed  solum  in  esse  morali,  seu 
quantum  ad  jus  acceptionis  ad  gloriam, 
quod  aliqui  vocant  in  esse  gratiae.  Secun- 
dum  est,  quod  in  esse  physico,  et  in  esse 
qualitatis  solum  assequitur  homo  per  prae- 
dictum  actum  gratiam  ejusdem  intensionis 
cum  ipso,  atque  adeo  gratiam  ipsimet  actui 
secundum  se  debitam ;  nihil  vero  de  illa, 
quae  debita  erat  ratione  meritorum  pracce- 
dentium.  Consequetur  tamen  totam  hanc 
gratiam  physice,  et  in  esse  rei  una  cum 
gloria  essentiali  ejusdem  intensionis  primo 
instanti  suae  glorificationis,  ubi  in  virtute 
omnium  meritorurn  praecedentium  eliciet 
acturn  charitatis  forvidis.-irnum,  tantajque 
jTiten-jonis,  quanta  fuerunt  ipsa  merita; 
eritque  talis  actu.s  dispositio  physica  ad 
prsdictam  gratram  sine  eo,  quod  aliquam 
denuo  acqairat,  aut  sibi  debeatur;  quia 
extra  viam  non  e.-.t  temptu  proficiendi,  oe- 
qne  novae  graUae  acquirendaa.  Ita  Alvarez 
IJ>.  7,  de  auxiliitf  disp,  6d,  ei  70,  Montesin. 
irj  prasenti,  ditp,  30,  §  ult.  Nuno  '.>  pari. 
i .  89,  art.  5,  et  alii.  Et  quia  haec  sen- 


tentia  veritatem  continet,  statuitur  a  nobis 
pro  conclusione. 

Potestque  probari  tum  ex  impugnatione  pra.fcr. 
praecedentium.    Prima  enim   et    secunda  twtJ& 
impugnatae  sunt  in  tertia.  Haec  autem  suis-    tur. 
met  fundamentis  facile  rejicitur,  quia  re- 
vera  non  servat  illa,  quaeservare  promittit, 
quaeque  in  vera  sententia  servanda  sunt, 
videlicet  quod  gratia,  quae  restituenda  est 
pro  meritis  reviviscentibus,  non  tribuatur 
in  esse  physico,  nisi  subjecto  physice  dis- 
posito,    servataque  proportione  ad   talem 
dispositionem  ;  quod  ita  ostendimus.  Nam 
proportio  inter  dispositionem  et  formam 
requisita,  in  hoc  debet  consistere,  quod  non 
dispositio  formam,  nec  forma  dispositio- 
nem  excedat  :  ergo  ubi  dispositio  solum  est 
ut  quinque  v.  g.  forma  vero  ut  decem,  non 
servatur  praedicta  proportio,   neque  forma 
datur  juxta  exigentiam  dispositionis.  Quod 
autem  dicitur,  contritionem  in  casu  de  quo 
loquimur,  duplici  titulo  munus  dispositio-     « 
nis   obtinere,   proindeque    ad   duplicatam 
gratiam   subjectum    praeparare,  gratis,  et 
sine  fundamento  asseritur.  Nam  contritio 
illa  in  esse  physico  non  crescit,  neque  au- 
getur  per  hoc  quod  merita  mortificata  prae- 
cesserint ;  neque  in  esse  physico   fit  ullo 
modo  major,  quam  si  non  pra?cessissent : 
ergo  quemadmodum  si  non  praecessissent, 
non  disponeret  ad  majorem  gratiam  quam 
ut  quinque,  sic  etiam  illis  praecedentibus. 
Adde,  neque  in  praedicta  sententia  vitari 
omnino  illud  inconveniens,  quod  adversus 
secundam  intulimus,  videlicet  quod  si  vir 
sanctissimus,  qui  toto  vitae  cursu  in  gratia 
intensissime  laboravit,  parum  antemortem 
in  mortale  labatur,  a  quo  statim  per  con- 
tritionem  remissam  ut  duo  v.  g.  resurgat, 
et  moriatur,  non  consequatur  gratiam.  et 
gloriam  ita  intensam,  sicut  illo  qui  cum  per 
totam  vitam  in  peccato  mansisset,  nullum- 
que  opus  meritorium  egisset,  in  fme  illius 
per  contritionem  triplo  intensiorem,  pula 
ut  sex,  convertatur.  Iste  enim  assequetur 
gratiam  ut  sex,  et  ille  solum  ut  quatuor, 
ut  inluenti  patebit.  Quod  inconveniens,  et 
omnia  alia  cessant  juxta  quartam  senten- 
tiam,  juxta  quam  ex  una  parte  nunquam 
datur  major  gratia  in  esse  physico,  quam 
sit  dispositio  physica  subjeeii;  ex  alia  vero 
ornnis  gratia,  quam  per  lotum  vitae  cursum 
habuit,  vel  meruit,  debito  temporo,  scilicet 
in  momento  glorificationis  sibi  reslitue- 
tur. 


784 


DE  REVIVISCENTIA  MERITORUM. 


§  III. 
Proponuritur,  ct  diluuntur  aliffux  objectiones. 

Prima  10.  Ut  autem  hac-c  quarta  scntentia  magis 
objcctio. elucidata  maneat,  nonnulla  contra  eam 
objiciemus,  ex  quorum  solutione  veritas 
rnagis  innotescet.  Dbjicies  ergo  primo,  non 
cohrcrere  cum  proportione,  quac  debet  ser- 
\  ari  inter  gratiam  in  esse  morali,  seu  io 
esse  gratiae,  et  inter  ipsam  in  esse  physico, 
quod  cum  homo  recipit  gratiam  solum  ut 
quinque  secundum  hanc  posteriorem  con- 
siderationem,  quia  pra^sens  contrit. 
est  Ut  quinque,  recipiat  gratiain  secundum 
illam  priorem  considerationem  ut  quin- 
quaginta,  v.  g,  quia  tot  crant  morita  morti- 
licata,  qna  reviviscunl :  ergo,  i 

eoiutio.      Respondetar   negando  ai  as;  non 

enim  pradid  i  proportio  p  »1  tl  it,  al  - 
in  esse  physico  sit  sequalis  sibi  ipsi  in 
gratiae,   aut  quod  duni  ci  i  lum 

hanc  posterii  rem  considerationem,  cr< 
similiter  secundum  illam  priorem.  C 
duplici  exemplo  declarari  | 
tia  Chriati  Domini  in  ec 
tione  qualitatia  est  finita  \  ine« 
rali,.sou  inesse  ^rr;iti  Bestinfinil  unen 

non  deest  ibi  debita  proportio.  Deindi  ,    p 
actus  remissoscharitatisnona  pratia 

in  esse  physico,  Bicul  neque  peractua  in- 
tensos  augetur  secundum  t  rum  Iati- 

tudinem,  sed  olum  ecund 
actus  supra  habitum,  ul  B8l  communis 
Thomistarum  sententia,  quam  in  Traetatu 
de  Charitate  firmabimus;  et  nihilominus 
per  quemlibel  aotum  a  gratia  procedentem, 
quantumvia  remissum,  meretur  homo  ma- 
jorem  gloriam;  el  acceptatur  al  illam  suo 
tempore  reddendam,  quod  est  gratiam  ip- 
sam  augeri  in  i  iti®, 

Beeanda     ^-  Secundo  obji  [ui  ex  nostra 

objectio  sententia,  quod  homo  per  solam  extrin 
cam  acceptationem  acceptetur,  el  reddatnr 
dignus  ad  gloriam,  quam  meruit  per  opera 
illa,  qua  reviviscunt  :  hoc  autem   vid 

jDoncii.  contra  Concilium Trident.  sess.  5,  ■  .  ~. 
cdj).  11,  ubi  dicitur,  hominem  fieri  dignum 
vita  aeterna  perjustitiam  inh&rentem,  et 
non  per  Eavorem  extrinsecum,  nl  late  ex- 
pendimus  Tractatu  pracedentj,  disp.  2, 
dub.  1,  ergo,  etc.  Sequela  probatur,  nam  si 
homo  abaque  ulla  gratia  habita  in  ease 
physico  acceptaretur  ad  gloriam,  utique  per 
solum  favorem  extrinsecum  acceptaretur  : 
si  cum  minori  gratia  in  esse  physico 


Triiion: 


acceptetur  ad  gloriam  longe  majorem,  ac- 
ceptatio  i.^ta  quantum  ad  illum  excessum 
solum  fiet  per  praadictum  favoi  :ion 

peraliquid  intrinsecum. 

Respondetur  negando  sequelam.   El 
probationem  dicendum  est,  gratiamqux*  in 
esse  physico  formaliter  est  rei: 
etiam  in  esse  ph  o  virtualiter  int 

sam  per  ordinem  ad  merita,  qu-e  • 
serunt;  quia  omnia  ha2C  merita,  et  gl 
illis  correspond-  inontur  virtualitef 

in  ipsa  gratia,  quamvis  formaliter  illam 
Bup  i  ut  tota  arbor,  et  ejus  fru 

continentnr  virtualiter    in   ^mine,   I 
formaliter  longe  illud  sup<: 

D.  Tbomas  in  prsasenti,  art.  d 
8,  ubi  sic  ait  :    ' 

/    virtutem 
sit   supra  quantitatem   tj 

ntpra  auantttatem 
tofHSfl  mpTQ  n.  Et  l  pnrt.  qn 

1 1 7.  art.  ijus 

gratiam  aliquorum 
lorum,  dod  in  actu, 
in  virtoti 

dicl  tm   |  :ni- 

•  in  minorem  gratiam  forma- 
liter,  '  itnmque 

non  acceptai .  quantum  a  I  sum 

quia  accoptatur 
per   i|  tiam,  quatonus   virtualiter 

intrii  a.  Secus 

ulla  gratia  in  esso 
phyaico,  quia  tunc  nihil 
tinens virtualiter gratiam,  aut  glor. 
quan 

12.  Tertio  objicies,  quod  si  hom^  in  1. 
vita  •  a  i  ]' 

lam  lllam  gratiam,  qn  :ih- 

■  ritia  d<  bebatur,   neque  etiam  in 
patn  t  :  tum  quia  ten  -po- 

sition  ilom  t»-mpus  \ 

tum  etiain,  q  ibicum- 

que  ceciderit  lignum,  ibi  manebit,  id 
non  aliter  r  homo  in  futur 

quam  se  disponit   in  j  •  rgo 

I    lii   prxsenti   l 
physj  isponat  ad  gratiara,  quam  ami- 

sit ;  vel  nori  :n.  quod   illam 

recipial  in  futura,  ri  1 1  t  iltn 

tionom  necessaria  sit  pi 

enim  habebil  homo  actum   charitatii    I 
ventissimum    corre  :nnibus 

meritis  \  ntibus:;qui  quidem  a 

quatenus  dispositio  est  1 1  grmtiajn  (aive 

pr 


*• 


u;:u 


DISP.  V,  DUB.  UNICUM. 


785 


procedat  ab  auxilio,  ut  multi  volunt,  sive 
ut  probabilius  est,  ab  ipso  habitu  charita- 
tis,  jam  etiam  in  esse  physico  aoque  in- 
tenso)  non  requirit  aliam  physicam  disposi- 
tionem,  sed  sufficit  causa  moralis,  quae  sunt 
merita  praecedentia  in  hac  vita,  et  in 
divina  acceptatione  conservata  ;  et  per  hu- 
jusmodi  actum  disponetur  anima  ad  aequa- 
lem  gratiam  in  esse  physico  recipiendam. 
Quare  ad  utramque  antecedentis  probatio- 
nem  dicendum  est,  quod  quamvis  extra 
viam  non  sit  tempus  merendi,  est  tamen 
tempus  disponendi  se  ad  recipiendam  gra- 
tiam,  quam  homo  in  statu  viae  promeruit, 
et  defectu  dispositionis  non  recepit. 

13.Quarto  objicies  :  gratiasacramentalis 
'  per  peccatum  mortificata  reviviscit  physice 
per  subsequentem  contritionem ,  et  non 
cum  proportione  ad  illam  :  ergo  idem  di- 
cendum  est  de  gratia,  quae  extra  Sacramen- 
tum  suscipitur.  Consequentia  patet  a  pari- 
tate,  quia  gratia  ejusdem  est  rationis.  sive 
intra  Sacramentum,  sive  extra  illud  infun- 
datur ;  et  ideo  sicut  utraque  per  peccatum 
amittitur.  ita  per  sub=equentem  poeniten- 
tiam  debeteodem  modo  reviviscere.  Ante- 
cedens  vero  suadetur  :  nam  si  quis  intra 
Sacramentum,  et  ex  opere  operato  accepit 
gratiam  ut  seplem,  et  per  contritionem  ut 
quinque  redeat  ad  divinam  amicitiam,  re- 
surget  cum  gratia  physice  intensa  ut  duo- 
decim  ;  quoniam  gratia  sacramentalis  solum 
pendet  in  sui  reviviscentia  a  contritione 
sicut  a  removente  prohibens ;  nam  hoc 
dumtaxat  pacto  pendet  ab  illa,  cum  primo 
infunditur  :  quoniam  omnia  Sacramenta 
conferunt  gratiam  ex  opere  operato  non 
ponentibusobicem,  ut  diffinit  Tridentinum. 
Unde  sicut  baptismus  etiam  receptus  in 
peccato  mortali,  recedente  postea  fictione 
consequitur  suum  efiectum,  ut  docet  D.  Th. 
3  }>nrt.  (juxst.  09,  art.  10,  ita,  et  multo  ma- 
gis,  quando  idem  baptismus,  vel  quodlibet 
aliud  sacramentum  semel  digne  suscipitur, 
debet  physice  consequi  suum  effectum,  qui 
|j(  r  poccatum  fuerat  mortificatus,  quando 
hom<j  rosurgit  per  pronitontiam. 
fluic  objectioni  respondet  Bannez  negando 
wqaentiam  ob  rationem  disparitatis , 
tangitur  in  antecedenti ;  gratia  enim 
sacrarnontali.s  confertur  ex  oporo  operato 
non  ponenti  obicem,  gratia  voro  extra  Sa- 
tnentom  suscepta  confertur  ex  opere 
operantis,  et  cum  omnimoda  proportione 
itionem  snbjecti.  I  nde licet hujus- 
ratia  non  possil  physice  excedere 


quantitatem  intensivamcontritionis,  inqua 
peccator  resurgit  a  culpa  ;  gratia  tamen  sa- 
cramentalis  debet  reviviscere  secundum  to- 
tam  intensionem  physicam,  in  qua  fuit 
ante  peccatum,  eo  quod  non  dependeat  a 
praesenti  contritione  sicut  a  dispositione, 
cum  qua  debeat  omnimode  proportionari  ; 
sed  solum  sicut  a  removente  prohibens, 
seu  obicem,  quo  impediebatur  influxus  Sa- 
cramenti. 

14.  Sed  respondetur  melius  cum  Alvarez  ^JjJjjPJ 
lib.  7,  de  auxiliis,  disp.  61,  num.  4,  negando  Alvar. 
antecedens,  quod  non  evincit  probatio ;  nam 
quamvis  ita  sit,  quod  Sacramentum  a  prin- 
cipio  intulit  gratiam  ex  opere  operato ;  ta- 
men  postquam  semel  illam  tribuit,  gratia 

illa  sacramentalis,  si  amittatur  per  pecca- 
tum,  non  reparatur  per  actum  contritionis, 
nisi  ex  opere  operantis ;  postquam  enim 
Sacramentum  semel  produxit  totum  suum 
effectum,  non  amplius  producit  illum.  Unde 
si  contingat  hunc  destrui,  et  postea  reparari, 
illa  reparatio  non  est  elTectus  praeteriti  Sa- 
cramenti,  sed  praesentis  dispositionis,  cum 
qua  proinde  debet  physice  proportionari. 
Unde  quantum  attinet  ad  reviviscentiam, 
eadem  omnino  est  ratio  de  gratia  sacra- 
mentali ,  et  non  sacramentali  ;  utraque 
enim  reviviscit  physice  in  gradu  correspon- 
dente  praesenti  dispositioni  subjecti ;  mora- 
liter  vero,  et  in  jure  in  tota  sua  latitudine. 
Ex  qua  doctrina  obiter  diluuntur  probatio- 
nes  in  contrarium  adductae. 

§  IV. 
Fit  satis  argumentis  secundx  sentcntix. 

15.  Argumenta   quae  pro  primis  tribusTcstjm0. 

sententiis  adduximus,  majori  ex  parte  ma-  "La  D' 
i   i  i  i  ■   ,  •         l  •  j  Thomse 

nentsoluta  ex  hucusque  dictis;  et  ldeo  non  exph- 

est  cur  circa  eorum  enodationem  detinea-  cantar- 

mur.   Nonnihil  difficultatis  continont  duo 

illa  D.  Thom.  testimonia,   quae  attulimus 

pro  secunda  sententia,  et  ideo  oportet  ut 

illa  explicemus.    Ad  primum  ergo   cx  3, 

dist.  3,  respondetur,  quod  cum  D.  Thom. 

inquit  hominem,  quia  por  peccatum  factus 

fuit  alter,  ot  non  ad  prislinum  statum,  vel 

gradum    per   jj^nitentiam   restitutus,  non 

plenarie  recipere  effectum  priorom  morito- 

rum,  saltem  quoad  praomium  essentiale.etc. 

solum  intendit,  quod  licet  homo  ante  pec- 

catum  habuissot  gratiam  valde  intensam, 

ox  quo  colligi  videbatur,  quod  resurgeret 

por  justificationem  in  aequali  gratia  ;  non 


786 


DE  REVIVISCENTIA  MERITORLM. 


tamen  est  necessarium,  quocl  semper  sic 
contingat.  Quia  non  est  necesse,  quod  in 
justificatione   recipiat  tantam  gratiam  in 
esse  physico,  quantam  amiserat,  sed  quanta 
est  contritio,  per  qu.im  resurgit,  quac  qui- 
dem  aliquando  erit  minus  intensa,  quam 
pracdicta  gratia,  aliquando  vero  acque  in- 
tensa,  aliquando  vero  magis  intensa,  quam 
illa.  Unde  solum  vult  D.  Thom.  falsum  esse, 
quod  homo  ex  vi   illius  actus  pra^cise,  qui 
quandoque   est   majoris,    quandoque  vero 
minoris  intensionis,  quam  amissa  gratia, 
semper,  et  necessario  in  ipsa  justificatione 
aequalem  gratiam,  aut  in  patria 
gloriam  recipiat.  Per  hoc  tamen  aeqnaqnam 
negare  inlendit,  vel  quod  in  ipsa  justifica- 
tione  recipiat  homo  in  esse  gi  Ltiae  totam 
gratiam  amissam,  siquidem  ad  hanc  i 
tionem  nondesideratur  oova dispositio  phy- 
sica,  ut  supra  probavimos;  vel  q 
jnstificationem   ipsam   non   possil  h 
ferventissimum  charitatis  actum,  qu 
in  instanti  glorificationia  habebit,  perqnem 
ad  amissam  gratiam  in  <  -  e  entis  inl 
recipiendam  se  disponat.  Sicut  etiam 
negat,  quod  in  ipsa  justificatione  j 
mo  habere  majorem  contritionem,  quam 
esset  graha  praeceden 
gratiam   etiam   in  .ti-,  quam   • 

anu 
iiiustra-      16.  Porro  hanc  esse  mentem  i>.  Tb 
MiinVi'!!- in  pr®dicto  tesUmonio,  ei  eo  patet,  qu    1 
flita.    postquam  in  duabua  praecedentibua  qu 
Uunculia   inquisierat,   el    determina^ 
hominem  a  pe  •■■utem  oon  • 

per  in  majori,  aui  semper  in  minori  graUa, 
et  charitate  resurgerej  in  hac  quaestione 
inquirit,  utrum  semper  resurgat  in  aeqnali? 
Cujua  allinnativa  pars  i 
batur,  quia  aimirum  cnm  opera  morUI 
per  pccnitentiam  reviviscant,  :  rium 

est,  ut  homini  posl  poenitenUam  tanta  glo- 
ria,  qnantam  ipse  ante  peccatnm  mero 
debeatur.  Kx  quo  videbatur  inferri,  ipenm 
in  eadem  graUa  necessario  resurgere,  cnm 
gloria  gratiae  correspondeat. 

In  cujus  argumenti  solutione  (ubi  verba 
quae  explicamus  continentur)  non  negal  l>. 
Thom.  primum  illud,  scilicet  quod  homini 
post  pcenitentiam  tota  gloria,  qnam  merne- 
rat,  debeaturj  cum  hoc  sit  apud  ipsum 
opera  mortificata  reviviscere  :  negat  tamen 
sequi  inde.  quod  idem  homo  in  tanta  <:ra- 
tia,  et  charitate  (loquitur  do  gratia,  et  cha- 
ritate  in  esse  entis)  quanta  fuit  pnBced 
semper  necessario  resurgat ;  quia  gratia  efl 


charitas  in  esse  non  entis  non  tam  praece- 
dentibus  meritis,  quam   praesenti    I 
tioni  phvskae  debet  commensurari.  Ubi,  ut 
apparet,  non  negat. 
tualiter  concedit,  quod  m  honv 

amissam  gratiam  in  esse  entis  recipiendam 
postea  se  disponat,  illam  integre,  et  adac- 
quate  recipiet. 

17.  Necobest  contra  expositionem  I 
quodstatim  addil  S.  Doctor  verba  illa: 
auoad  frwmium  accidentale,  inquibus  vide- 
tur  con  mii 

accidentalis  lotnm  id,  quod  i  wn- 

tiali  irat  :  atqui  de  illo,  scilicet 

I     I  ltim  in 
justificatione  illud  [ua- 

tur,  sed  suo  lemj  iUcet  in 

bit  gau- 
dium  majua  de  illis  openbus,  i 
miui  t  :  ergo 

•  I  m  : 
uitenti  restituat 

ojji 
minor ;  vult  l  in 

justil  •tumprj?mium 

i 

-  pceni- 
latur,  q 

f-'- 

esseuti 

•   in 
futura  se  di  per 

ili    ilii 

•i  propter  hoc  g 
tli  prh 
ita  per  enm  actum  | 

::it,  ut  a  -  iori 

. 
ti  primi  actus  i  :Tectum 

prioram  m.Titorum  qu« 
mium,  non  \ 

testimonium  ex  3  part.  respondetur   Ahus 
D.  Thom.  [OOd  bOJ  i:i  BUP  ^ 

minore    charitate    resunnt  .    consequatur 
pra?nnum  e-  im  lllam  men- 

suram  charitatia 
loqnendo  de  charital 
cundum  quanUtatem  charitatis,  in  qua 
venitar,  non  qaidem  tunc, 

glorificationis. 


DISP.  V,  DUB.  UNICUM. 


787 


glorificationis,  ut  supra  explicatum  est.  Et 
quidem  quod  non  tribuatur  homini  gloria 
essentialis  praecise  secundum  quantitatem 
charitatis,  in  qua  resurgit,  ac  proinde  quod 
nec  D.  Tliom.  hoc  intendit,  ex  eo  evidenter 
apparet,  quod  si  post  reparationem  ipsam 
habeat  homo  actum  charitatis,  aut  contri- 
tionis  majoris  intensionis,  quam  sit  gratia 
illa,  et  charitas,  quam  in  reparatione  acqui- 
sivit,  non  praecise  secundum  hujus  charita- 
tis,  et  gratiae,  sed  secundum  illius  actus, 
quem  postea  habuit,  quantitatem,  et  inten- 
sionem  gloriae  in  omni  opinione  conseque- 
tur.  Non  igitur  gloria  essentialis  correspon- 
det  charitati,  et  gratiam,  cum  qua  homo  in 
reparatione  ipsa  invenitur ;  sed  ei  potius, 
cum  qua  in  instanti  mortis,  seu  glorifica- 
tionis  reperitur. 

Unde  per  id,  quod  statim  addit,  scilicet 
quod  de  operibas  in  prima  charitate  factis 
habeat  majus  gaudium  quoad  praemium  ac- 
cidentale  spectat,  quam  de  his  quae  in  se- 
cunda  charitate,  et  post  reparationem  sunt 
facta,  tantum  vult  Doclor  Ang.  constituere 
discrimen  inter  praemium  accidentale  ex 
una  parte,  et  essentiale  ex  alia  ;  quia  nimi- 
rum  praemium  essentiale  non  crescit  per 
hoc,  quod  in  isto,  aut  in  illo  statu,  cum  his, 
aut  illis  circumstantiis  opera  ipsa  meritoria 
fiant,  sed  praecise  juxta  mensuram  charita- 
tis;  secus  tamen  praemium  accidentale,  hoc 
enim  non  solum  ex  charitate,  sed  etiam  ex 
aliis  circumstantiis  accrescit.  Unde  de  eis- 
dem  operibus  cum  eadem  charitate  factis 
habebit  homo  majus  gaudium  accidentale, 
si  faciat  ea  ante  amissam  primam  gratiam, 
ct  in  statu  innoconti;e  baptismalis,  quam  si 
post  hujus  amissionem,  et  reparationem, 
ac  in  statu  pcenitentLe  illa  fecisset,  pra^cise 
ex  differentia  status  :  nam  hoc,  quod  est 
prima  illa  opera  fecisse  qnando  nondum 
homo  Deum  offenderat,  nec  ei  factus  fuerat 
inimicus,  gaudium,  et  pra^mium  acciden- 
tale  quoddam  erit. 

18.  Ad  e-i,  quaa  in  favorem  tertiae  senten- 

tiae  adducebantur,  non  oportet  respondere, 

Bappositia  hia  qaae  contra  eandem  senten- 

tiam ,    et   in   probatione    nostrae    secundae 

i  tionia  dicta,  et  probata  jam  supra  reli- 

quimus.  Est  tamen  adhuc  duplex  objectio 

pro  illa,  quibaa  oportet  latisfacere.  Vrima 

imitur  ex   D.   Thom.   in  3,  disi.  31, 

'.1.  tirt.  1,  quEitiunc.Z  wl  2,  nbi  dicit, 

quod  poenitentia  restitait  omnia  bona,  seu 

merita  mortificata  per  peccatnm,  eied  non 

oportet  qaod  rettHoai  i  \  lalia-  Hinc  enim 


concludi  videtur,  quod  merita  mortificata 
per  peccatum  non  reparentur  in  integrum 
per  subsequentem  pcenitentiam,  utadstruit 
quarta  sententia,  cui  subscripsimus  ;  sed 
juxta  proportionem  contritionis,  in  qua 
peccator  a  peccato  resurgit,  ut  tertia  illa 
opinio  constituit.  Secunda  vero  sumitur  a 
ratione ;  nam  Deus  sic  nos  visitat  per  gra- 
tiae  infusionem,  sicut  eum  colimus,  sive 
quod  idem  est,  sicut  nos  disponimus,  et 
prasparamus  ad  adjutorium  illius  ;  est  enim 
decens,  et  rationi  consentaneum,  ut  Deus 
nos  adjuvet  juxta  nostrae  voluntatis  cona- 
tum  et  cooperationem  :  quia  in  hoc  modo 
divini  concursus  et  salvatur  justitise  ratio, 
et  excitatur  homo  ad  pellendam  desidiam  : 
cum  homo  resurgit  a  culpa  in  minori  con- 
tritione,  v.  g.  ut  quinque,  non  redit  tota 
gratia  antiqua  adhuc  moraliter,  et  in  jure 
habita,  sed  solum  ut  decem;  quia  ille  actus 
et  est  dispositio  physica  ad  quinque  gradus 
gratiae  physice  assequendos,  et  dispositio 
moralis  ad  totidem  gradus  ex  gratia  olim 
mortificata  per  culpam  moraliter  compa- 
randos  ;  Iioc  enim  pacto  salvatur  aequitatis 
ratio,  quam  Deum  in  adjuvando  creaturam 
servare  decet. 

Haec  tamen  facile  enodantur.  Ad  primam  occurri- 
enim  objectionem  respondetur,  pceniten-  ^^ 
tiam  reparare  omnia  merita  praecedentia 
moraliter,  non  tamen  physice;  quia  nisi 
aliquis  eliciat  extra  viam  ferventissimum 
charitatis  actum,  quo  se  ad  gratiae  amissae 
receptionem  disponat,  nunquam  illam  asse- 
quetur  physice.  Neque  huic  doctrinae  oppo- 
nitur  D.  Thom.  loco  in  objectione  cilato; 
quoniam  solum  vult,  non  esse  necessarium, 
quod  pcenitentia  reparet  in  ipso  instanti 
justificationis  gratiam  deperditam,  ita  ut 
homo  resurgat  physice  in  aequali  gradu 
gratiae  cum  gradu  deperdito  per  peccatum; 
quamvis  neque  id  sit  impossibile,  sed  ali- 
quando  contingat,  ut  illius  literam  Iegenti 
constabit.  Unde  hocsolum  intendit,  videli- 
cet  non  esse  necessarium,  ut  gratia  qua 
peccator  resurgit  per  pcenitentiam,sit  phy- 
sice  acqualis  gratiae,  quam  per  culpam  ami- 
sit.  Quod  nostrae  conclusioni  minime  ad- 
versatur. 

19.  Ad  secundam  obje-ctionem  dicendum,  Diiuitur 
Deum  infundere  nobisgrati&m  physice  cumsccunfla* 
proportione  ad  intensionem  actus  amoris, 
seu  contritionis,  quo  ad  illam  suscipiendam 
disponimur;  in  hocque  servari  aequitatem, 
quae  intercedit  inter  concursum  Dei  ,  et 
cicaturac.  De  gratia   vero  mortificata  per 


788 


DE  REVIVISCENTIA  MERl  I 


eulpam  tantum  tribuitur  in  jure,  sive  mo- 
raliter  pcenitenti,  quantum  habuit  ante 
lapsum,  sive  actus  charitatis  per  quem 
resurgit  ab  illo,  sit  intensus,  sive  remissus ; 
nec  in  hoc  servatur  graduum  correspon- 
dentia,  quam  objeclio  intendit  constituere. 
Tum  quia,  ut  supra  diximus,  et  expresse 
tradit  D.  Thom.  13  part.  qwut.  89,  art.  5, 
opera  mortificata  per  peccatum  solum  dc- 
pendent  in  sui  reviviscentia  a  contritione 
subsequenti,  sicut  a  removente  prohibeHB, 
et  sicut  a  conditione  necessaria  ad  repara- 
tionem  divinne  amiciti.e.  Unde  sicut  qu 
bet  contritio  removet  omnia  peccata  j 
terita,  et  reparat  amicitiam  deperditam  : 
ita  disponil  sufficienter  ad  hoc,  ut  omnia 
merita  moi  tific.ita  j>er  peccatam  rei 
moraliler,  sive  in  esse  meriti,  et  gr  iti  B. 

Tum  etiam,  quia  quod  Deu«  trib  i  il  | 
nitenti  tot  gradua  gratiaa  ei  meritu  m 
ficatis  per  peccatum,  quol  habet  contri 
perquamab  eo  reaurgit,  aolom  fund 
in  quadam  decentia,  et  bonestate  propria 
meriti  de  congrno,  ut  i  I    hujus: 

opinio;  et  exeo  insuper  Liquet,  quia  post- 
quam  aliquis  per  repetitoa  uctna  contritio- 
nis  reparavii  moralii  r  I  I  im 
amissam,  uihil  ei  amplins  tribuitur,  eti  un- 
si  intensissime  operetur  ultra  gratiam  huic 
operationi  physice  corn  entem.  l 

cum  meritnm  di  10  non 

infallibiliter  anum  effectnm,  neqnit  m< 
quemsustinet  baac  tertiaopini  loc- 

trinalis,  qnem  contra  ae  habet  noatra 
clusio  :  nam  eo  ipso  qnod  qni     i 
divinam  amicitiam,  Deoq 
consequitur  ex  natnra  rei  jua  omne  d  l  glo- 
riam,  quod  per  peccatum  amiaerat,  n< 
in  recnperatione  hujus  juris  splendel 
cialis  gratia  diversa  ab  illa,  qna  Dens  mdul- 
get  homini  sua  delicta,  illnmque  ad  pristi- 
nam  amicitiam  admittit. 

Neque  hinc  datur  ii  li  B  ;  q  loni  un 

ut  quis  conetur  maxime  de  p  dim 

commissis  conteri.  Deumque  ferventissime 
diligere,  snfficit  pncmium  essential 
per  se  his  actibns  correspondet ;  qnia  vel 
unicus  grndus  glori.c  tant.e  SBStimationia 
est,  ut  nec  omnes  humans  paasiones  \\i- 
leant  cum  illo  comparari.  Quibus  a  1  le  hanc 
nostram  doctrinam  non  esse  ita  B\  identem, 
quin  contraria  opinio  probabilitatem  non 
modicam  habeat  :  quod  snfficit  ad  hoc,  ut 
nulius  sit  securus,  curetque  proinde  j^ro  vi- 
ribus  merita  mortificata  per  peccatom 
omni  conatu  recuperare. 


ABTICULU8    v. 

i  pnmam  jrattam. 

Ad  qoiottnn  sic  proceditur.  Videiar.  qaod  ho 

sibi  i. 

lur  ju-tili.-. 
l 
tiam. 

Pneierea 
citur  aiii|ui< 

- 
1 1 1 iii  [«oiesl  hoo»o  pru 

:  ope- 

irnpul 

qiii.i  U 

'. 

:n  ll- 

i 

r  i  u  -  , 

- 


Concl 


VI 

•  7»i  komo  pctsit  mrren  allen  prtmmm  jrattcm 

■ 
tori  mereri  primara  ^r.ui^n 

• 
apod  Doura  Odes 
intos,  i 

minisest  per  pnraa<n  -  rgo  homo  potest 

ron  priraam  jrati 

• 
" 


tl 


ARTICULUS  VII  ET  VIII 


789 


assidua  .-  sed  ibidcm  prseniiitiiur :  Orate  pro  invicem,  ut 
salvemini .•  enm  igitor  salos  bominis  nonpossit  cssenisipcr 
gratiam,  vidctur  quod  unus  honio  possit  alteri  mereri  pri- 
mam  gratiam. 

Praeierea,  Lucae  16,  dicitur.-  Facitcvobisamicosdcmam- 
mona  iniquilatis,  ut  cum  defeceritis,  recipiantvosin  teierna 
tabernacula  :  sed  nullus  recipitur  in  aeterna  tabcrnacula, 
nisi  per  gratiaoi,  [»cr  qoam  solam  aiiqnis  mcretur  vitam 
aeternam,  ut  sopra  dictumest.-  ergo  uc.ushomopolestalteri 
acquirere  merendo  primam  gratfom. 

Sed  contra  est  quod  dicitur  Jcr.  15  :  Si  steterit  Moyses, 
ct  Samuel  coram  mc,  non  est  anima  mea  ad  populum  istuin : 
qui  tamenfuerunt  n>axi:i;i  meriti  apudDeum.  Videturergo, 
quod  nullus  possit  alieri  mereri  primam  gratiam. 

Respondeo  dicendum,  qaod  sicut  ex  supra  dictis  patet, 
opos  oostrom  liabct  ralionem  meriti  ex  duobus.  Primo  qui- 
dem  ex  vi  motionis  divinae,  et  sic  nierciur  aliquis  ex  con- 
digno.  Alio  modo  habet  rationem  meriti,  sccundum  quod 
procedit  ex  libcro  arbitrio,  in  q  antum  voluntarie  aliquid 
facimus ;  et  exhacparte  est  meritum  congrui,  quia  con- 
gruum  est,  ut  dum  homobene  utiiur  sua  virtute,  Deus  se- 
cundum  superexcelleniem  virtuiemcxcelleniius  operetur.  Ex 
quo  paiet,  quod  merito  condigni  nullus  potest.mereri  alteri 
primam  gratiam,  nisi  solus  Christus,-  quia  unusquisque  nos- 
trum  movetur  a  Deo  per  donum  gratise,  ut  ipse  ad  vitam 
32ternam  perveniat .-  et  ideo  meritum  condigni  ultra  hanc 
motionem  nonseextendit.  Sed  anima  Christi  mota  eslaDeo 
per  gratiam,  non  solum  ut  ipse  pervenirctad  gloriam  vitae 
a?terna>,  sed  eiiaui  ut  aliosin  cam  adducerct.in  quantum 
est  caput  Ecelesiac,  et  author  sal  tis  bnmanas,  secundum 
illud  ad  Hebr.  2  ■.  Qui  muitos  filios  in  gloriam  adduxerat, 
auihorem  salulis.  etc.  Sed  merito  congrui  potest  aliquis  al- 
teri  mereri  primam  graliam.  Quia  enim  homo  in  gratia  cons- 
titutus  implci  Dei  voluntatem,  congruumest  secundum  ami- 
citiae  proportionem,  ut  Deus  impleat  hominis  voluntatem  in 
salvatioEC  alterius,  licet  uuandoque  possit  habere  impedi- 
mentum  ex  parte  illius,  cujus  aliquis  sanctus  justificationem 
desiderat.  £t  io  hoc  casu  loquitur  authorilas  Jerem.  ull. 
adducta. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  fides  aliorum  vaiet  alii 
ad  salutem  merito  congrui,  non  merito  condigni. 

Ad  secondom  dicendum,  quod  impetratio  orationis  inni- 
titur  misericordiae ;  meritom  autem  condigni  innititur  jus- 
titiae  .-  et  idco  mulia  orando  impetrat  homo  ex  divina  mise- 
ricordia,  qtiae  tamen  non  meretnr  seeondnm  justitiam,  sccun- 
dum  iflud  Danielis  9  .-  Nequc  cnim  in  justificationibus 
nostris  prosternimos  preces  ante  faciem  tuam,  scd  in  mise- 
rationibus  tuis  multis. 

Ad  tertiom  dicendnm,  quod  pauperes  elcemosynas  reci- 
pientes  dicontor  reeipere  alios  in  aeterna  tabcrnacula,  vel 
impetraiido  eis  veniam,  orando,  vcl  mcrendo  peralia  bona 
cx  congruo,  vel  ctiam  maierialiler  loqoeodo,  quia  per  ipsa 
opera  miserieordia?,  qoae  qois  in  paoperes  exercet,  meretur 
recipi  in  aeterna  tabernacula. 

Prirna  conclusio  :  Nuilus  nisi  Christus 
meretur  aliis  de  condigno  primara  gra- 
tiam. 

Secunda  conclusio  :  1'otest  justus  mereri 
alteri  de  congruo  primam  gratiam. 


ABTICULU8  VII. 

Utrurn  komo  fonii  mereri  rcparalionem  po.st 
leptum. 

ic  proceditor.  Videtor  qood  iliqoii  possit 

-\h\  mereri  reparalionem  post  lapsom;  iliu  leoim  qnod  ju^te 

i  pctit  iioi.o.  videtor  possemererj  i  led  Qibiljustius 

il  Aogost  dicit)  qiiam  quo'i  reparetor  post 

..-II  iliod  Psalm.  70:  Ciim  defecerit  rirtos 

oe  derelinqoai  me  Domine.  Ergo  bomo  pote  l  nn  reri, 

ut  re|  lapftom. 

.  Molto  magis  bomioi  prosontopera  roa,  qtiam 
liipio  modo  alteri  d 
rationem  po*i  lapsnm,  licnlet  primam  gratiam  c  ergo 
mulio  magii   ibi  mereri  potest,  nt  reparetnr  post  Lapsom. 


Prtclerea  .-  Ilomo  qui  aliquando  fuit  in  gratia  pcr  bona 
opera  qua;  fecit,  meruit  sibi  vitam  a^tcniani,  ui  ex  supra  dic- 
tis  patct :  sed  ad  vitam  aeternam  non  potesl  quis  pervenire, 
nisi  reparetur  pcr  gratiam  :  ergo  vidclur  quod  sibi  mcruit 
rcparationcm  pcr  gratiam. 

Sed  contra  cst,  quod  dicitur  Ezech.  18  :  Si  averterit  se 
juslus  a  jusiitia  sua,  et  feccrit  niiquitateiii,  omnes  justitia; 
ejus,  quas  feccrat,  non  recordabuntur .-  ergo  nihil  valcbunt 
ei  praecedentia  merita  ad  hoc,  quod  resurgat:  non  ergo 
aliquis  potest  sibi  mercri  reparationcm  post  lapsum. 

Kespondeo  diccndum,  quod  nullus  potest  sibi  mereri  re- 
parationem  post  lapsum  futurum,  neque  merito  condigni, 
nequc  mcrilo  congrui.  Merito  quidem  condigni  hoc  sibi  me- 
reri  non  poiest,  quia  ratio  hujus  meriti  dependet  cx  motione 
divinse  gralia>,  qua^quidem  motiointerrumpiturperscquens 
peccatum,-  unde  omnia  beneficia,  quie  postmodum  aliquis  a 
Deo  consequitur,  quibus  reparatur,  non  cadunt  sub  merito, 
tanquam  moiione  prioris  gratiso  usque  ad  ha,'c  non  se  exten- 
dente.  Meritum  etiam  congrui,  quo  quis  altcri  primam  gra- 
tiam  meretur,  impeditur  ne  consequatur  elTectum  proptcr 
impedimentum  peccati  in  eo,  cui  quis  meretur .-  multo  igi- 
lur  magts  impeditur  lalis  meriti  efficacia  per  impedimentom, 
quod  est  et  in  eo  qui  merelur,  et  in  eo  cui  meretur ;  hic 
enim  utrumque  in  ujiam  pcrsonam  concurrit,  et  ideo  nullo 
modo  potest  aliquis  sibi  mereri  reparaiionem  post  lap- 
sum. 

Ad  primum  ergo  dicendum,  quod  desiderium,  quo  quis 
desiderat  reparationem  post  lapsum,  justum  dicitur,  et  simi- 
liter  oratio,  quia  tendit  ad  justitiam  ;  non  tamen  ita  quod 
jusiitiaj  innitalur  per  modum  meriti,  sed  solum  miseri- 
cordiae. 

Ad  secundum  dicendum,  quod  aliquispotest  alleri  mereri 
ex  congruo  primam  gratiam,  quia  non  est  ibi  impedimcntum 
saltem  ex  parte  merentis,  quod  invcnitur,  dum  aliquis  post 
meritum  gratia:  a  justitia  recedit. 

Ad  teriium  dicendum,  quod  quidam  dixerunt,  quod  nul- 
lus  meretur  absolute  vitam  anernam,  nisi  per  actum  finalis 
gratue ;  scd  solum  sub  conditione  si  perseverat.  Sed  hoc 
irrationabiliter  dicitur,  quia  quandoqueactus  ullimx1  gratiaj 
non  est  magis  meritorius,  sed  minus  quam  actus  pravceden- 
tes,  propter  ;egritudinis  tppressionem.  Unde  dicendum, 
quod  quilibet  actus  charitatis  meretur  absoluie  vitam  ajter- 
nam :  sed  per  peccaiumscquensponitur  impedimenlumpraj- 
cedenti  merito,  ut  non  sortiatur  clfectum ;  sicut  etiam  causaB 
naturalcs  dcficiunt  a  suis  clfectibus  propter  superveniens 
impedimentum. 

Conclusio  est  negativa. 


AliTICULUS  VIII. 

Utrum  liomo  possit  mereri  aufimentum  nratix,  vel 
charilalm. 

Ad  oclavum  sic  proceditur.  Videtur  quod  homo  non  pos- 
sit  increri  augmentum  graliic,  vel  charitatis.  Cum  enimali- 
quis  receperit  praemiom  quod  meruil,  non  debetor  ei  alia 
merccs,  sicut  de  quibusdam  dicitur  Malth  6  .-  lieceperunt 
mcrccdem  suatn.  Si  igitur  aliquis  incicrcltir  augmcntum 
cbaritatis,  vel  gratiae,  sequeretur  quod  gratia  augmentata 
non  posset  alterius  expcctare  aliud  praemium  .-  quod  cst 
inconveuiens. 

Pra  terea  .•  Nihil  agit  ultra  suamspeciem  .•  sed  principium 
meriti  est  gratia,  vci  charitas,  ui  cx  snpra  dictis  patet :  ergo 
iiuiiu^  pijtc.^i  majorcm  gratiam,  veJ  cbaritatem  mcrcri,  quam 

lialic.it. 

Praeterea  ld  qood  cadit  sob  merito,  meretor  homo  per 
qoemiibei  aetom  a  gratia,  rel  charitate  procedentem,  sicut 
per  qoemlibet  lalem  actum  meretor  homo  vitam  aeternam  .- 
si  igitur  angmeoiom  graii.c  vel  charitatia  cadai  sub  merilo, 
videtur  <i h*j<i  per  qoemlibel  actom  cbaritate  ioformatum  aii- 
quis  mereator  aogmentum  charitatis .-  scd  id  quod  ijumomc- 
retnr,  iofallibiliter  a  Deo  eonseqoitor,  nisi  jmpcdiatur  per 
peccatom  leqoens.  Dicitor  eoim  aadThnoth.  l:8ciocui 
eredidi  .•  et  certoa  iom,  <juia  iiotens  est  depositum  meum 
servarc  Bii  ergo  leqoeretur,  quod  per  qoemiibel  actum 
meriloriom  gratia,  rel  charitas  augeretur;  qood  videtor  in- 
convenieni,  eom  qoandoqoe  aclos  meritorii  uon  sim  umi- 
tum  ferventes,  ita,  quod  luiQciant  ad  charilatis  augmen- 


790 


ARTKXLUS  IX  ET  X. 


tum.  Non   ergo  augmontum  charitatis   cadit  sub  morito. 

Sed  contra  est,  quod  August.  dicit  siipi.-r  epist  Jo.m. 
quod  charitas  rnerelur  aogeri,  ut  aucta  rnereatur  Cl  perid  .- 
ergo  augmcntiini  charitatis.vel  gratiae  ca<lit  ^ub  merito. 

Bespoodeo  dieendum,  qnod  sieot  rapn  dietom  cst,  illod 
cadit  sub  merito  condigni,  ad  qood  motio  (  exten- 

dit;  motioaiilcm  alicujus  movcntis  non  SOium  M  extendit 
ad  ultimmn  tcrminuin  iiiOtus,  scd  ctiaui  ad  tottim  pn 
sum  in  motu  :  lerminus  aiitcui  motus  gratiae  Mt  rita  .<  lcrna, 
progrcssus  antem  in  boc  moti  est  seenndum  angmentom 
charitatis,  vci  gratiae,  leeondnm  illod  Proverb.  4  ■.  Jostorcm 
semita  qoasi  lux  spiendens  |  i  I  ereseitosqoe  ad  per- 

fcctum  dicm,  qoi  i  ni.c.  Sic  igituraugmcnium  gra- 

tiae  eadit  soh  merito  condigni. 

Ad  primumergo  dieendnm.  qood pnemiom est  tcrrninus 
mcriti.  Kst  antem  dnplex  terminos  motos,  seilieel  ultimns, 
et  medins,  qni  esi  ei  prineipiom,  et  tern  imis ;  et  lal 
minos  est  merees  aogmeoti.  bferees  aotem  favoris  boosaoi 
est  sieot  oltimos  lerminns  iiisijm  gnem  in  boeeonetiUsnnt: 
undc  tales  nullam  aliam  mereedem  reerpieot. 

Ad  seeondum  dieendom,  qood  aagmeotamgratiae  n 
sopra  virtntem  prseexistentis  gratiae,  iieet  sit  snpra  q 
tatem  ipsios :  sicot  arbor  etsi  sii  sapra  qoaotitatemsemiois, 
non  est  tamensopra  rirtntem  ipsios. 

Ad  tcriium  dicendnm,  <iu<><i  qoolibet  aeto  merhorl 
rctur  bomo  naaas> 

tioncm,  qnae  esi  \it.i  aHerna.  Bed  sie 
lim  redditnr,  sed  mi<>  tempore,  its  i  ee  gi  iti  <  statim  i  - 
sed  soo  temporc,  eom  seilieei  aii<|uis  sofleientef  feerii  dis- 
tnm. 

Conclusio  ust  airirmativa. 


ABTICTJLUfi  U 
Clnnu  komo  i  '.liam  uui 

Ail  nonnm  sie  proeeditor.  Videtor,  qood  aliqnis  . 
perseverantiam  mereri.  ilimi  enim  qnod  I 
tendo,  i"  tesl  i  adere  ^ut>  meriio 
severanliam  petendo  bomines   i  D<  quio 

frostra  peten  tur  a  Deo  in  petitionibns 
ui  Angast.  exponit  in  libro  <!<■  bono  pcrs 
perseverantia   potesl  eadere  sob  meriio  bal 
tiam. 

Praetere  i  -t  non  po  .  qoam  m 

sed  non  i  osse  peccare  eadii  sub  i  retor 

enim  aii<|iiis  vitam  aeternam,  de  eojos 
l»ilitas :  ergo  mnlto  magis  polesl  aliquis  mereri  i 
tiam  in  gr.nia.  <|iiam  <|iii»  lubct, 

Praeterea  i  bfajos  c^t  aogmentom  gratiae,  qoa 

rantia  in  gratia,  qoam  <|ius  babel :  sed  bomo  p<  I 

aogmentnm  gratiae,  al  sapra  dietom  esl  .•  ergo  molt 

gis   potesl    inercn   pcrsevcrantiain   iu   gratia,   qotm  <ims 

babet. 

sc<i  eontraest,  qood  omne  <|im<l  <ims  mei 
seqnitnr,  nisi  Impediator  per  peeeatom  .•  sed  muiti  I 
opera  meritoria,  <iin  non  eonseqnnntm 

1  dici,  quod  boc  li.it  propter  impedimentum  p 
<|iiia  boc  ipsum  quod  esi  peceare,  opponitm 
ita  quod  si  aliquis  perseverantiam  mererelur, 
permitterei  aliquem  cadere  in  peecatum.  Non  igitui  ; 
verantia  cadii  snb  merito. 

i;  spondeo  dieendnm,  qnod  eom  bomo  naturali 
libertatem  arbitrii  Dexibilem  ad  bonometad  malom,  dnpli- 
citer  potest  aiiqnis  perseverantiam  in  booo  <d>ii: 
iTm>  quidem  modo  per  boe,  <iu<  <l  liberom  arbitrium 
minatur  ad  bonnm  per  gratiam  eonsommttam  .•  <|u<hI  1 1 
gloria.  Alio  modo  ex  parte  motionis  divinae,  quae  bon 
inclinal  ad  bonom  nsqoe  ad  flnem.  sicut  aote 
patet,  illud  cadil  snb  bomano  merito,  qood  eor 
motum  liberi  arbitrii  direeti  a  Deo  movente  siei 
non  aotem  id  qood  comparator  id  praedietnm  motum  sicnt 
principiom.  Dode  natet,  qood  perseverai  I  .  qoae 

cst  terminus  praadicti  motus,  cadit  sub  merito.  i 
tia  aotcm  viae  non  cadit  sub  merito,  quia  dependei  - 
ex  motione  divina,  ouae  est  principium  omnis  meriii    - 


rtttor  cuirnmqnc 

largitur. 

Ad  |tririiurn  crgo  dieendnm,  eood  ctiam  ca.  quae  non  me- 
remur,  orando  ioipetramus  !  'cus  audit. 

peceatorom  ven  catet 

nooexaodil  frustradn  -  pro- 

pitiu-  csio  mibi  pereatori,  ul 

: 
>ibi.  vel  alii.  qoan 
A<l 

rium 
tcrminus, 

igrr.cnlo  gratijr. 
ui  iH.-r  praedieta  i 

Vr  rantia  vi u  non 

cadit  sub  n.  ril   . 

:itia  gl<  : 
ca'Jit  sub  merii 

tlia  boMM 

A<!  d 

.  'ua  temp* 

ilcrna  vita 

<|tn  i 

■ 

i 


. 


b 


p 
minis    -  . 

■ 

dum  < 
Utilia 
• 
sicul  i 
jovatoi 
tiam. 


NaJMfl 


■  .- 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


791 


autem  Dominum  non  minuentur  omni  bono.  Etalibi :  Non 
vidi  juslum  dcrelictum,  ctc.  Psalm.  36. 

Si  autcm  considerentur  hujusmodi  temporalia  bona  sccun- 
dum  se,  sic  non  sunt  simpliciter  bona  hominis,  scd  sccundum 
guid  ,•  et  ita  non  simpliciter  cadunt  sub  merito,  sed  secun- 
dum  quid,  in  quantum  scilicet  liomines  moventur  a  Deoad 
aliqua  temporaliter  agcnda,  in  quibus  suum  propositum  con- 
sequuntur,  Deo  favcntc .-  nt  sicut  vila  aUcrna  cst  simplicitcr 
pra?mium  operum  juslitite  per  rclationcm  ad  motioncm  di- 
vinam  (sicul  supra  dictum  est)  ita  tcmporalia  bona  in  se 
considerata  habent  rationem  mcrccdis,  liabitu  respcctu  ad 
motionem  divinam,  qua  volunlatcs  hominum  moventurab 
haec  prosequenda,  licet  interdum  in  his  non  habeant  homi- 
nes  rcctam  intentionem. 

Ad  primum  crgo  dicendum,  quod  sicut  August.  dicit  con- 
tra  Faustura  lib.  4  :  In  illis  temporalibus  promissis  figuraj 
fuerunt  futurorum  spiritualium,  quae  implentur  in  nobis. 
Carnalis  enim  populus  promissis  vitse  prsesentis  inhivrebat, 
et  illorum  non  tantuni  lingua.sed  etiam  vitaprophetica  fuit. 

Ad  secundum  dicendum,  quod  illae  retribulionesdicuntur 
esse  divinitus  factic  secundum  comparationem  ad  divinam 
molionem,  non  autem  secundum  respectum  ad  malitiam  vo- 
luntatis,  pracipue  quantum  ad  Regem  Babylonis,  qui  non 
impugnavit  Tvrum,  quasi  volens  Deo  servire,  sed  potius  ut 
sibi  dominium  usurparet.  Similiter  eliam  obstetrices  licet 
habuerint  bonam  voluntatem  quantum  ad  liberationem  pue- 
rorum,  non  tamen  fuit  earum  recta  voluntas  quantum  ad  hoc, 
quod  mendacium  confinxerunt. 

Ad  tertium  dicendum,  quod  temporalia  mala  infliguntur  in 
pcenam  impiis,  in  quanlum  per  ea  non  adjuvantur  ad  conse- 
quutionem  vHae  aBternse.  Justis  autem  qui  per  hujusmodi 
mala  juvantur,  non  sunt  pcenae,  sed  magis  medicinae,  ut 
supra  dictum  est. 

Ad  quartom  dicendum,  quod  omnia  scque  eveniunt  bonis 
et  malis  quantum  ad  ipsam  substantiam  bonorum,  vel  malo- 
rum  temporalium,  sed  non  quoniumad  finem,-  quia  boni 
per  hujusmodi  manuducuntur  ad  beatitudinem,  non  autem 
mali.  Et  de  moralibus  in  communi  dicta  sufficiant. 

Prima  conclusio  :  Temporalia,  ut  condu- 
cunt  ad  aeterna,  cadunt  simpliciter  sub  me- 
rito. 

Secunda  conclusio  :  Temporalia  secun- 
dum  se  considerata  non  cadunt  simpliciter 
sub  merito,  sed  solum  secundum  quid. 


DISPUTATIO  VI 

J)e  lds  quce  possunt  cadere  sub 
merito . 

Supposita  notitia  quiddatatis  meriti  su- 
pernaturalis,  et  principiorum  quao  ad  illud 
constituendum  concurrunt,  succedit  ut  dis- 
seramu.s  de  his  quaj  possunt  esse  pracdicti 
meriti  praemium.  Et  quia  ex  hactenus  dictis 
satis  constat,  aeternam  beatitudinem  esso 
tninm  tali  merito  connaturaliter  cor- 
respondens;  idcirco  de  hujusmodi  praemio 
deinceps  non  disputabimus ,  sed  stilum 
convertemns  ad  alia  praemia,  de  quibus 
agit  I).  Thom.  nh  art.  5  hujus  auwst.  et  quaB^ 
non  ita  naturaliter  meritia  nostris  deben- 
tur,  oflernntque  proinde  difficultates  satis 
juarum  enodationi  prajsens  dispu- 
tatio  deservit. 


DUBIUM  I. 

Utrum  prima  gratia  sanctificans  possit  di- 
vinitus  cadere  sub  merito  de  condigno  ope  - 
rum  ab  ea  procedentium. 

Ut  ad  punctum  difficultatis  specialiter 
agitandae  majori  expeditione  accedamus,  et 
dubii  titulus  explicetur,  oportet  ejus  ter- 
minos  breviter  exponere,  et  certiora  a 
minus  certis  distinguere. 

§  I. 
Observanda  pro  dubii  decisione. 

1 .  Gratia  dupliciter  potest  vocari  prima. 
nempe  vel  tempore,  et  ordine  generationis; 
vel  perfectione,  et  ordine  dignitatis.  Et 
quidem  secundum  priorem  acceptionem 
communiter  prima  gratia  est  aliquod  auxi- 
lium  actuale,  quo  incipit  homo  ad  justifi- 
cationem  disponi ;  et  secundum  posterio- 
rem  considerationem  sola  gratiahabitualis, 
et  sanctificans  debet  appellari  prima,  quia 
caeteras  gratias  actuales,  imo  et  reliqua  do- 
na  habitualia  in  dignitate  antecellit,  ut  vi- 
dimus  tract.  14,  disp.  4,  dub  7.  Et  de  hujus- 
modi  habituali  gratia  dubium  praesens 
specialiter  procedit.  Quae  rursus  potest  con- 
siderari  velquatenus  primo  infunditur,  vel 
quatenus  postea  conservatur,  et  in  anima 
perseverat ;  et  sub  priori  ratione  antono- 
mastice  prima  vocatur,  quia  et  prima  di- 
gnitate  est,  et  primo  sanctificat  hominem  ; 
unde  sic  accepta  spectat  ad  pracsens  du- 
bium.  An  autem  ut  continuata,  et  perseve- 
rans  valeat  sub  merito  cadere  (quae  est 
difficultas  longe  diversa)  infra  dub.  5  dis- 
cutiemus. 

2.  His  variis  gratiae  acceptionibus  sup- 
positis,  ut  omnino  certum  praemittimus, 
gratiam  primam  auxiliantem,  sive  gratiam 
quao  caeteras  omnes  gratias  tempore  ante- 
cellit,  non  cadere  de  facto  sub  morito  de 
condigno  operum  quao  ipsam  praecodunt. 
Haec  praesupposilio  est  certa  secundum  fi- 
dem,  ejusque  veritatem  late  contra  Pela- 
gianos  ostendimus  tract.  14,  disp.  3,  dub.  4 
et  5.  Kl  ratio,  ut  alias  omittamus,  est :  quo- 
niam  meritum  de  condigno  habet  aequalem 
valorem  cum  praemio,  et  in  cvdem  ordine 
collocatur  ;  atqui  opera,  quae  omnem,  et 
primam  gratiam  supernaturalem  praece- 
dunt,  non  adajquant  valorem  supernatura- 
lis  gratiae,  neque  ad  eundum  ordinem  per- 


Muiti- 

plex 

gratise 

acceptio. 


Prima 

gratia 

auxi- 

lians 

non  ca- 

dit  sub 

merito 

operum 

prajcc- 

dcn- 

tium. 


792 


DE  PRiEMIO  MERITI. 


Concil. 
Trident. 


Prima 
gratia 

sanctili- 
c;nis  iKMi 

cadii 
sub  me- 

rito  de 

coiuli- 

gno  opc- 

nim 

pr»ce- 
dcn- 

tiiim. 
Ail 

Roni. 

oan.S. 

Ibideni 

cap.  4 


tinent,  sed  sunt  valoris  longe  inferioris, 
et  pertinentis  ad  ordinem  mere  naturalem; 
siquidem,  ut  supponitur,  omne  auxilium 
supernaturale  praecedunt  :  ergo  gratia,  qure 
ordine  durationis  est  prima,  non  cadit  de 
facto  sub  merito  de  condigno  operum  eam 
praccedentium.  Quod  motivum  pariter  evin- 
cit  eandem  veritatem  per  respectum  ad 
potentiam  Dei  absolutam;  implicat  enim, 
ot  quod  opus  non  ada^quans  in  valore  prae- 
mium,  illud  de  condigno  mereatur  ;  etquod 
opus  naturale,  quale  praecise  est,  quod  om- 
nem  gratiam  supernaturalem  prajcelit 
adacquet  valorem  pracdictae  gratiae,  ut  satis 
liquet  turn  ex  terminis,  tum  ex  supra  dictis 
disp.  3,  dub.  1.  Immo  praedicta  ratio  exclu- 
dit  etiam  meritum  de  congruo  proprie  dic- 
tum,  quoniam  licet  meritiim  de  congruo 
proprie  dictum  qod  adaxraet  valorem  pi 
mii,  debet  tamen  esse  ejasdem  ordinis 
cum  illo,  et  fnndari  in  amicitia  inter  i 
rentem,  et  praemiantem,  ut  supra 
vimus  disp.  2,  dubia  unico  .  opera  aut 
quac  omnem  gratiam  supernaturalem  ante- 
cedunt,  nequennt  esse  ejnsdem  ordiniscnm 
illa,  ut  ex  terminis  Uqnet  •.  nec  fondari  va- 
lent  in  amicitia  hominis  cum  Deo  authore 
supernaturali,  a  quo  gratia  supematnralis 
descendit  :  ergo  nequeunt  primam  gratiam 
jiromereri     merito    dfl     0  proprie 

sumpto.  Idque  ad  minus  intendil  Concilium 
Tridentimnm  sess,  »*>,  '•//>.  5,  nbi  ait  :  De- 
«  clarat  praeterea  ipsiusjustificationis  exor- 
«  dium   iu    adultis  a  Dei  hristum 

«  Jesum  praweniente  gratia  sumendum 
«  esse,  hoc  est  ab  ejus  vocatione,  qoa  nul- 
«  Iiseorum  c-xistentibus  meritis  vocatione, 
«  etc.  »  An  vero  prima  gratia  auxilians 
possit  cadere  sub  merito,  vel  de  condigno, 
vel  de  congruo  operum  ad  eam  subsequen- 
tium,  pendet  ex  decisione  principalis  diffi- 
cultatis  bujus  dubii,  et  infra  ntim.  84,  per 
modum  corollarii  inferemus. 

3.   Supponendum  primam 

gratiam  habitualem  non  caderede  facto 
merito  de  condigno  operum,  quae  eam  ante- 
cedunt.  Quaa  suppositio  est  etiam  certa  se- 
cundum  fidem  ;  nam  Apostolus  ad  Rom.  3, 
inquit  :  Juslificati  ijrati*  pergratiam  ipsiu*; 
quod  falsum  esset,  si  prima  gratia  justifi- 
cans  esset  praemium  debitum  operibns  an- 
tecedentibos,  tanquam  meritisde  condigno; 
tunc  quippe  non  conferretor  gratis,  sed  ex 
justitia,  ut  arguit  idem  Apost.  cap.  4,  se- 
quenti  :  Ei  qui  opcratur,  merctS  non  itnpu- 


tatur  un  gratiatl  . 

bitum.  Et  in  hocsenso  explicarunt  I 
I'atres  Concilii  Trident.     -  ubi 

dicitur  :  •  Cum  vero  Apostolus  dicit,  j 
t  ficari  hominem  p  r   G  lem,  • 

»rba  in  uosensu  i  ,t,  quem 

.     :isu> 
nuit,  el  i 
i  I  ficari  dicamur,   quia   I 

i  humana  salutis  initium,  fundamentum, 
lii  omnis  jostificati 

*  ii: 

«  ejus  consortiom  penrenii 

«  justificari  ih  r,  quia  nilnl  eorum, 

«  q  .  m  pra?c- 

gl 
[uin  ut 
«  inquit,    gr.itia  j  im   :.  t  gratia.    » 

Ratio  etiam  I>.  Thom.  in  ( 
• 

roquirit  l 
•• 
ami 

quant  ex   uti.i   par 
■ 

.  timus  I 

1  1,   i/hi  .    .. 
. 

non 

go  nullum  opus 

- 

dum 

toali 

isti- 
t  r  i 
buil  m  prout 

■ 
ritum  <!• 

.    | 

I 
tum  operib  riti- 

petit 

qoutionis  praemium:    habet   qoip] 

iraliter  picil 

praemium,  non  ut  \ 
dendum  :  Deus  autem 

mia  juv  l  meriti  bonnal 

lem  exigentiam,  ni 

Scriptur  authoritata  ;  quod  in 

pra?senti  non  omnin 


:,s 


I.-TI 


M 

m 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


793 


dum  est,  quod  gratia  justificans  nun  cadit 
de  facto  sub  merito  de  condigno  operum 
subsequentium. 

Quod  pariter  debet  affirmari  de  collatione 
primae  gratiae  auxiliantis,  stando  in  dispo- 
sitione  praesentis  providentiae.  Idque  satis 
evincitur  authoritate  Conciliorum,  et  Pa- 
trum  contra  Semipelagianorum  errores; 
plures  quippe  illorum,  cum  ex  una  parte 
intenderent  primam  hominum  in  negotio 
salutis  discretionem  ad  arbitrium  volun- 
tatis  creatae  reducere ;  et  ex  alia  parte 
multoties  non  possent  praecedentia  bona 
opera  naturalia  designare,  coacti  sunt  re- 
currere  ad  bona  opera  futura,  et  a  Deo 
praevisa,  tanquam  ad  merita  primae  voca- 
tionis,  ut  constat  ex  epistolis  Prosperi  et 
Hilarii  ad  D.  Augustinum.  Unde  Concilia, 
et  Patres,  cum  praedictum  errorem  dam- 
nant,  et  primam  gratiam  dari  gratis  de- 
cernunt,  per  ly  gratis  excludunt  omne  me- 
ritum,  saltem  de  condigno,  tam  antecedens, 
quam  consequens  ;  utrumqueenim  si  dare- 
tur,  rationi  doni  simpliciter  gratuiti  prae- 
judicaret,  et  ad  patrocinium  Semipelagia- 
norum  sufficeret.  Videantur  quae  diximus 
tract.  5,  [disp.  10,  dub  1  et  2,  ettract.  14, 
disp.  1 ,  cap.  5,  §  1. 

5.  Majus  dubium  esse  potest  circa  meri- 
^*  tum  de  congruo  respectu  primae  gratiae 
ean-  justificantis,  an  videlicet  praedicta  gratia 
cadat  de  facto  saltem  sub  merito  congruo 
operum  supernaturalium  eam  praeceden- 
tium,  cujusmodi  sunt  actus  fidei,  spei,  at- 
tritionis,  imo  et  contritionis,  juxta  opinio- 
nem  asserentium,  quod  non  procedit  a 
gratia  cum  primo  infunditur.  Videtur  enim 
quod  praedicta  opera  mereantur  de  facto 
primam  gratiam  justificantem,  saltem  de 
congruo.  Tum  quia  ad  meritum  de  congruo 
sufficit,  quod  sit  opus  ejusdem  ordinis  cum 
praemio,  licet  illud  in  valore  non  adaequet: 
atqui  prajfJicta  opera  supernaturalia,  esto 
rion  adsqnent  valorem  gratio?  justificantis, 
sunttamen  ejusdem  ordiniscum  illa;  siqui- 
dem  am  connaturaliter  ^lisponunt : 

habent  rationem  meriti  de  congruo 
i  illius.  Tum  etiam,  nam  quod  Deus 
.'.   sub   conditione  operis   onerosi, 
conferturtanquam  praemium  debitum  pi 
dicto  operi  ut  merito;  decondignoquidem, 
li  adsq  let  valorem  prsmii ;  ve\  saltem  de 
eongrao,  si  non  adaeqaet :  atqui  Peus  gra- 
tiam  justificantem  de  facto  promisithomini 
i  illam  disponenti  per  opera  superna- 
tlia  :  ergo  praedicta  opera  merenturde 
8almarU,  Curs.  theolog.  fom.  X. 


eam 
oon- 

ao. 


facto  gratiam  justificantem,  saltem  merito 
de  congruo.  Tum  denique,  nam  Cornelius 
ob  eleemosynas    factas    ex  supernaturali 
motivo  meruit  illuminari  ab  Apostolo  Pe- 
tro  circa  mysteria  ad  salutem  necessaria, 
ut  colligitur  excap.  10   Actor.  Idemque  ac-  ^ctor. 
cidit  eunucho  cuidam  ob  lectionem  in  Isain, 
et  desiderium  magisteriiccelestis,  ut  signi- 
ficatur  eodem  lib.  cap.  8.  Cumque  illud  me-  Cap.8. 
ritum  non  fuerit  de  condigno,  ufr  patet  ex  °atiir-0 
supradictis,  sequitur  quod  ad  minus  justi-  £1!gs- 
ficatio  possit  cadere  sub  merito  de  congruo.  scotus*. 
Et  ita  docentD.  Bonaventura,  Scotus,  Du-  Fcrra?.' 
randus,  Ferrara,  Vega,  et  alii  ex  antiquio-  Ve&a- 
ribus,  quos  referunt,  et  sequuntur  Suarez 
lib.    12,  de  gratia,  cap.   37,  Vasq.  in  pr&$.  ^vlSf' 
disp.  218,  cap.  2,  Ripalda  de  ente  supernat.  Ripaicia 
disp.  87,  sect.  2,  et  alii  Juniores. 

Sed  hujus  difficultatis  decisio  fere  habe-  ^Sj. 
tur  ex  supra  dictis  disp.  2,  dub.  unico,  ubi    tia. 
distinximus  duplex  meritum  de  congruo  : 
aliud  proprie,  et  intrinsece  tale,  quod  vide- 
licet  importat  aliquam  proportionem   ex 
parte  actus,  et  insuper  fundatur  non  in 
sola  misericordia,   et  liberalitate  Dei,  sed 
etiam  in  aliquo  debito,   saltem  amicitiae  : 
aliud  vero  improprie,  et  extrinsece  tale, 
quod  nimirum  licet  ex  parte  actus  aliquam 
proportionem  habeat  cum  praemio,  nihilo- 
minus  non  fundatur  in  aliquo  debito,  sed 
innititur  praecise  soli  liberalitati,  et  mise- 
ricordiae  Dei.  Cum  enim  de  ratione  meriti 
sit  importare  jus  ad  praemium,  illud  intra 
latitudinem  meriti  de  congruo  appellandum 
est  meritum   proprie,   et   intrinsece  tale, 
quod  importat  aliquod  jus  fundatum  saltem 
in  debito  amicitiae  inter  merentem  et  prae- 
miantem;   inter  amicos  enim  cuncta  sunt 
communia,  et  par  est,   ut  amico  operanti 
praemium   rependat   amicus.    Ubi    autem 
omne  debitum  etiam  amicitiac  deficit,  ncn 
habet  opus  jus  aliquod  ad  praemium  ;  et  ita 
cadit  a  ratione  meriti  proprie,  et  intrinsece 
sumpti,  et  solum   fundatur  in   extrinseca 
liberalitate,   et   misericordia  praemiantis. 
Qua  doctrina,    et   distinctione    suppositis 
tenendum  est,  operajastificationem  antece- 
dentia  non  mereri  primam  gratiam  justifi- 
cantem  merito  de  condigno  proprie,  et 
intrinsece  tali,  sed  ad  summum  merito  de 
ruo  improprie,  et  intrinsece  sumpto. 
i:t  it  i  sentiunt  Capreolus,   tUerque  Sotus,  capreoi. 
Canus,  Medina,  Conradus,  et  alfi  Thomistas  ?otU8, 
vetustiores,  quibus  moderni  etiam  subscri-  wedina. 
burit  Greg.   Martinez  in  prxsenti,  dub.  i,  SSSiSf.' 
Arauxo  dub.  unico,  concl.  2,  Joan.  a  S,  Tho-Arau^0' 

51 


794 


DE  PR/EMIO  MERITI. 


Gonct.  maart.  1,  §  Alia  scntcntia,  Gonet  disp.  2, 
art.  7,  concl.2,  et  alii.  Colligitorque  non 
incfiicaciter  ex  D.  Thom.  in  praesenti  arti- 
culo  6;  nam  in  priori  negat  absolute,  qu<>  1 
homo  sibi  mereatur  primam  gratiam  justi- 
ficantem ;  in  posteriori  aulom  concedit, 
quod  justus  illam  alteri  mereiur  de  con- 
gruo  :  ergo  signum  est,  quod  in  priori  ex- 
cludit  non  solum  meritum  <Je  condigno, 
sed  etiam  de  congruo  proprio  sumpto.  Fa- 

concii.   vet  etiam  authoritas  Concilii    I "ridentini ; 
'  nam  sess.  6,  cap.  8,  docet,  quod  ideo  gratis 
justificari  dicimur,  quia  nec  fid<  b,  m  !  opera 
quae  justificationem  pr.teedunt,  justifieatio- 
nis  gratiam  promorentur  :  ubi  al)90la1 
sine  distinctione  omne  meritam  excludit* 
Quod  ad  minus  verificandum  est  de  merito 
proprie  sumpto,  sive  sit  de  condigno,  sive 
de  congruo.  Ratio  denique  desompta  ex 
proxime  dictis  idem  suadot  :  quonian      I 
meritum  de  congruo  proprie,  et  intrin 
tale  non  safficit,  quod  opus  habeat  in  se 
aliquam  proportionem  cnm  praemio 
insuper  desideratur»  quod  importetju 
illud,  fundatum  saltem  indebito  amicitiae; 
atquo  ideo  ad  praedictum  meritam  requiri- 
tur  non  solum  dignitas  i  |  tiam 

dignitas,  et  amicitia  ex   parte  operantia: 
constat  autem,  bominem  ante  justific 
nem  non  esso  Dei  amicum,  m  re  in 

se  ullum  valorem  pen  ;ppn- 

natur  vel  existere  in  pec 
pro  illo  priori  existere  Bine  gratia  : 
opera,  quaBJustificationem  antecedont,  non 
merentur  de  facto  gratiam  justii 
merito  de  congruo  proprie  Bumpto. 
Moiiva      8.  Ex  quibua  facile  conatal  ad  motiva 
oomii-  pro  contrario  dicendi   mo  lo  rel  it  l  .  T  lum 

n  \  ol  i" 

untur.  enim  suadent,  opera  praecedentia  justifica- 
tionem  mereri  primam  gratiam  justifican- 
tem  merito  de  congruo  improprie,  1 1 
trinsece  tali,  qaodsolumdicit  proportionem 
ex  parte  operis,  non  vero  dignitatem, 
jusaliquod  intrinsecam  ox  parte  m(  rentis. 
Unde  non  oportel  singnlia  in  partic 
occnrrere.  Eteadem  interpretatio  adbiben- 
D.  Aucr.  da  est  D.  August.  epist.  105;  ubi  ait     \     • 
ipsa  remissio  peccatorum  sinealiquo  merito 
est,  sifides  hanc  impetrai :  nequeenim  nullum 
esi  meritum  fidei.  Loquitur  enim  S.  Doctor 
de  merito  ex  parte  operis,  quod  etsi  im- 
proprie,  dici  potest  aliquod  meritum  •,  prae- 
sertim  cum  praemium  impetrat,  vel  conse- 
quitur.  Meritnm  autem  sive  de  congruo, 
sive  de  condigno  respecta  primae  gratij» 
[ustificantissatisaperteexcludil  ipee  D.  Au- 


gusf.  tum  eadem  rpist.  tum   tuper  ['<  il.  ■ 
ad  illa  verba  :  A  facie  inimu  i,  ei  n- 

tis  :  et  lib.   2,   de  rjratia  Christi,C4*j 
epist.  lOc  tum,  ei  term.  15,  d 

Apost.  d  Itb.  de  gratia  ro  arbitn  >, 

cap.  0;  ubi  ex  pluribus   ScripturaD    lc 
quac-  expend*  5,  concludit  :  «  B 

«  et  talibus  testimoniis  divinis  probatur, 
«  gratiam  Dei  non  srcundum  opera  nostra 
ri  ;  quandoquid»m  non  solum  nul- 
i  lis  bonis,  verum  etiam  multis  ma 
«  meritis  pra^cedentibus  videmna  datam, 
«  et  quotidie  dari.  >  Qoae  ratio  militat  in 
gratia  justificationis,  ut  facile  consideranti 
constabit. 

.  i  D.  Thom.  in  1.«'"*  artic  ilo  ! 
in  resp.  ad  1,  «  quod  sicut  A         I    licit  in 
i  libro  Retractat.  ipae  aliquanio  in  hoc 
«  foit  [ui  •!  credidil  initium  Fi 

.lmmationemn 
;uod  ip 
hunc  sonsum   videtor  pertin 
itionem  meroatur. 
!   August.    sub 
Iractationei 

-lim 
inturi  | 
•  quantum    . 
im ;  quoniam   sicut   \ 
inchi  non  habet  sufii- 

cientem  proportionem,   ut  mcrcatur  c 
anmmari  liom  :   ;' 

inch  rammata  porgratiam  au\i- 

liantem  caret  .   ut  r.    - 

gratiam  I 

ine.  quod  initium  fidei  in  priori 

quar  :juram,:' 

n»  i'  itiam  ;  G  ni   in   • 

caau 

quam  proportii  operant 

tussufi*. 
ritum  de  congruo  proprie  dictam  ro?pectu 

(>ji- 

ciantar  qaa  ii  Joni<  ~ 

tioni  Augustini  a  I>.  Th. 

tr;: 

bitualis 

inor.  PUm,  qu 

quod  defacl 

qu  i  otnr.vi  I 

an  saltom  c  ten- 

tiam  sub  merito  condigno  operu:; 
quentium-.et  inhoc  ictnm  pi 

dilTicultatis. 

U.J 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


795 


clu- 
x. 

Uo. 


ireol 

[oer. 

:tan. 

rad 

gor. 

tin. 

nxo. 

an.  a 

houi. 

>net. 

abat. 

irca. 


din. 
azar. 
raroz 
orera. 
icent. 
>dov. 
Boh. 
ard. 
br. 
?ent. 
llcui 


lent. 

rub. 
olin. 

irtad. 
autho 


§   II- 

Eligitur  pars  negativa. 

7.  Dicondum  est  repugnare,  quod  prima 
gratia  habitualis  cadatsub  merito  condigno 
operum,  quae  ad  eam  consequuntur.  Ita 
docet  D.  Thbm.  inprxsenti,  art.  5,  ubi  ait : 
«  Postquam  autem  jam  aliquis  habet  gra- 
«  tiam,  non  potest  gratia  jam  habita  sub 
«  merito  cadere  ;  quia  merces  est  terminus 
c  operis,  gratia  vero  est  principium  cujus- 
«  libet  boni  operis  in  nobis,  ut  supra  dic- 
*  tum  est.  Si  vero  aliud  donum  gratuitum 
«  aliquis  mereatur  virtute  gratiae  prasce- 
«  dentis,  jam  non  erit  prima.  Unde  mani- 
«  festum  est,  quod  nullus  potest  sibi  mereri 
«  primam  gratiam.  »  Idem  repetit  S.Doctor 
aliis  pluribus  locis,  quae  notantur  in  mar- 
gine  hujus  articuli.  Unde  ita  communiter 
sentiuntThomist33.  Capreolus  inA,dist.  14, 
quzst.  2,  crt.  3  ad  arg.  Henric.  contra  2 
concl.  Viguerius  in  Instit.  cap.fi, §  3,vers.  2, 
Cajet.  et  Conradus  iu  praj?enti,  ubi  etiam 
Gregor.  Martinez  dub.  1,  concl.  3,  Araujo 
dub.  unic.  concl.  1,  Joan.  a  S.  Thoma  disp. 
31,  art.  1.  Gonet  disp.  2,  art.  7,  concl.  1, 
Labat  dub.  3,  §  1,  Lorca  disp.  50.  Quod  re- 
petuntcumS.  Doctore  3part.q.  \,art.  11, 
ubi  Medina  dub.  1,  Nazar.  controvers.  1, 
qwest.  3.  Alvarez   disp.    16,  Cabrer.  aisp. 

1 ,  §  4,  Vincentius  qusest.  5,  art.  3,  Godoy 
Jisp.  50,  §  2,  et  alii  plures.  Idem  ex  extra- 
neis  tuentur  D.  Bonavent.  in  2,  dist.  27, 
art.  2,  quaest.  1,  ubi  etiam  Ricardus  art.  2, 
qumst.  1,  Gabriel.  quxst.  unica,  art.  2,  concl. 

2,  Argentinas  art.  3,  concl.  1,  Guillelm.  de 

ione  qwrst.  2,  Valentia   in  hac   1,  2, 

disp.  8,  qwest.   5,  punct.4,  Vasq.    1   part. 

229,  cap.  3  et  3  part.  disp.  21,  cap... 

Arrubal.    1   part.  disp.  70,  cap.  2,  Molina, 

Torr>  gosa,   Gaspar  Hurtado,   Petrus 

tado,    Moratiu^,    Tannerus,    Lugo,    et 

alii,  quos  pro  hac  opinione  refert  Ripalda 

86,  §  i. 

Probatar  primo  authoritate  Conciliorum, 

n  PP.  nam  freqnenter  probant, 

gratiam  non  dari  ex  merito  bonorum  ope- 

rum,  quia  datur,  ut  bene  operemur,  ut  ar- 

guit  D.  Aagast.  lib.  2,  contra  duas  c\"  t. 

Pela  'y.  7,  et  Concilium  Arausican. 

II,  cap.  25,  abi  ei  illi.s  verbia  Apostoli  : 

-  -/  /.//   '  ./   equutus   \  "m,  ut  fidelis 

n,  colligil  :  Ergo  non  quia  fidelu  esset, 

ralitate  :  atqai  gratia  habi- 


condigno  ab  ea  procedentis:  ergo  repugnat, 
quod  detur  propter  ipsum  meritum,  sive 
(et  idem  redit)  quod  cadat  sub  merito  operis 
eam  consequentis.  Major,  et  minor  constant. 
Consequentia  vero  probatur  ;  quia  non  mi- 
nus  repugnant  inter  se  gratiam  dari  quia 
meremur,  et  gratiam  dari  ut  mereamur; 
quam  gratiam  dari  quia  operamur,  et  gra- 
tiam  dari  utoperemur,  ut  ex  terminis  li- 
quet :  ergo  si  juxta  doctrinam  Conciliorum, 
et  Patrum  componi  non  possunt  haec  duo, 
Gratia  datur  ut  operemur,  et  Gratia  datur 
quia  operamur ;  pariter  componi  non  pote- 
rit,  quod  gratia  detur  ut  mereamur,  et 
gratia  detur  quia  meremur.  Immo  juxta 
Concilior.  et  PP.  phrasin  nomine  operum 
non  aliud,  quam  meritum  intelligitur, 
quod  prorsus  excludere  satagebant,  ut  ra- 
tionem  doni  omnino  gratiosi,  et  liberalis 
salvarent.  Senserunt  igitur,  repugnantiam 
involvi  in  eo,  quod  gratia  quas  est  meriti 
principium,  esset  meriti  praamium. 

8.  Godoy  supra  relatus,  Iicet  nobis  in Evasio. 
assertione  consentiat,  censet  hoc  funda- 
mentum  esse  debile,  et  duplici  evasione 
ejus  vim  evacuare  conatur  a  num.  1.  Primo 
respondet,  Concilia,  et  PP.  dum  contra 
Pelagianos,  etSemipelagianos  agunt,  solum 
.intendere  excludere  merita  antecedentia  ex 
viribus  naturae  orta,  non  autem  merita  fu- 
tura  ex  gratia  procedentia ;  neque  enim 
haeretici  hoc  posterius  asserebant,  sed  illud 
prius.  Respondet  secundo,  Conciliorum,  et 
PP.  doctrinam  procedere  de  facto,  et  juxta 
consonam  naturis  rerum  providentiam;  et 
in  hoc  sensu  recte  valet,  quod  si  gratia  da- 
tur,  ut  mereamur,  non  datur  propter  me- 
rita.  Ex  quo  non  recte  infertur,  quod  oppo- 
situm  repngnet  per  respectum  ad  potentiam 
Dei  absolutam,  ad  quam  Concilia,  et  PP.  eo 
argumentationis  genere  non  attendebant. 

I  utraque  responsio  est  insufficiens.  Etpr:eclu_ 
prima  quidem  falso  prorsus  innititur  fun-  ditur. 
damento:  quoniam  Semipolagiani  (quorum 
errores  damnare  studebat  illud  Concilium 
Arausicanum  II)  cum  a  Catholicis  urge- 
rentur,  ut  designarent  in  parvulis  opera 
antecedentia.  propter  quaa  gratiam  conse- 
querentur,  illaque  minime  assignare  pos- 
sent,  rccurrebant  ad  merita  futura  a  Deo 
prac.scita,  quorum  inluilu  dicfibant,  Dcum 
quibasdam  gratiam  conferro,  aliis  autem 
denegare.  Liquet  hoc  evidenter  ex  epistolis 
I).  Prosperi  ad  S.  August.  ubi  deSemipela-. 
gianis  refert  :  «  Cumque  inter  hajc  innu« 
ibilium  illis  multitudoobjicitur  par- 


D.PlOS. 


700 


DE  PRiEMIO  MERITl. 


«  vulorum ,  qui  utique  excepto  orginali 
«  peccato,  sub  quo  omnes  homincs  similiter 
«  in  primi  hominis  damnatione  nascuntur, 
«  nullas  adhuc  habentes  volantates,  nullas 
«  proprias  actiones,  non  sine  Dei  judicio 
«  secernuntur,  ut  ante  discretionem  boni, 
«  ac  mali  de  usu  istius  vitdc  auferendi,  alii 
«  per  rcgenerationcin  inter  co  ;»'gni 

«  assumuntur  hxredes,  alii  sine  Bapti 
«  inter  mortis  perp  inseunt  debito- 

«  res :  tales  aiont  perdi,  talesque  salvari, 
«  quales  futuros  illos  in  arini.s  majoribus, 
«  siadactivam  ntia 

«  divina  prawiderit.     Q    b  fatora  merita, 
propter  quaa  dicebant  antecedenter 
gratiam,  fundari  dicebant  non  in  solana- 
tura,    ed  etiam  i  mt   fandari  in 

gratia    pra?i  ii  t,   nt    aperte   indic  ;t   idem 
i >r<   |  •  i   imi  i  liate  buI 
«  derant    e  gratiam  Dei,  quam  comitem, 
«.  non  praeviam  humanorum  i  rito- 

«  rum,  etiam  illia  volentib 

andum  suam  pbantasiam  noo 
«  negabant  esae  pr  bvoi  I  circa  I 

addit,  Ma  •  silii  n  c  TJ1  ob  hoc 

Deo    tli     vasahonoi 

f(  ei  it,  quia  finem  aniaa  iujus  [ue  pr 

derit,  el  sub  ij  qaia 

\ olunt :' 
)uam  doctrinam  non  r< 
bant  praecise  ad  parvo 
etiam    dilal  ibant,    ul 
Prospei o,  qui  statim  addil  :      II . 

de  humanis  meritia   pr&scientiam  Der, 
«  secundum quam gratia v<  itur, 

«  multoaibi  rationabili 

im  a  1  earum  aationam  contempl 

nem  venitur,  qaaa  in  praeteritia  ssbcuUs 

dimisi  •    Bunl   ingredi  \  i 
Unde  minua  recte  dicitur,  quod  Semij 
giani  i  i  nnl  ad  merita  futui 

r  itia  dependentia,  e1  qi 
puncto  cum  illia  o 
aitam  enim  satia  p  itel  ex  dicti 
D  >         9.  Quod  ampliua  confirmal  ur  exD.   \u- 
gust.  qui  M>.  de  \rr 
sione  epistols  Prosperi 
liensea  scripsil   ,  •  pinatii 

minit,  illamque  ex  pr<  refellit:  nam 

ut  alia  omittamus,  cap,  12,  inqu 
•  omnis  hasc  ratio,  qua  defendii       -    itiam 

ei  per  Jesum  Christum  Dominum 
i  tnnn  ven  ratiam,  id  est  nonsecun- 

«  dum   merita  aostra  dari,  quamvia  evi- 
«  dentissime  divinorum  eloquiorum 
«  moniis  asseratur .  tamen  a| 


li  aliquid  sibi  assignenl  res 

undum  pr  :m, 

et   prioritate  meriti  in  .  rae- 

itis,  Ql  M  issilii   . 
i  tribuatur   eis,  ab    ornni  ttis 

:ido 
m  aBtate  majorom  jam  utentiun. 
■  tatis  arbiti  ro  qoibos  Semipelagi 

facilius  designabant   merita    futui 
oollationem  grati  b  pr  nbi 

rvulos,  omri! 

ritorom  ;  q  illi  ullis  bo 

subtexuit  August.  q 

\  nt 
futura,  »'t  pi 
Dei 

t.  in 

.  ■ 

rent  .  et  op 

1 1. 

. 

i 
ubi 

•  '  -: 

pi 

[ 

- 

| 

ratia  jam  n 

aul 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


797 


I  teriits 
iffugii 

impug- 

hatio. 


«  auferretur  omnis  vestrae  caliginislatebra, 
«  propterea  geminos  tales  proposui,  qui 
«  neque  parentum  meritis  juvarentur,  et 
«  ambo  infantiae  primordio,  unus  baptiza- 
«  tus,  alter  sine  Baptismo  morerentur ;  ne 
«  diceretis  Deum,  sicut  de  Jacob,  et  Esau 
o  contra  Apostolum  dicitis,  opera  eorum 
«  futura  praescisse.  »  Exquibus  liquidocons- 
tat,  Concilia,  et  Patres,  dum  Pelagianos, 
et  Semipehgianos  impugnant,  egisse  non 
solum  de  meritis  tempore  praecedentibus 
gratiam,  sed  etiam  de  illis,  quae  post  gra- 
tiam  consequuntur  ;  et  utraque  exclusisse 
eodem,  etsaepius  repetito  principio,  nempe 
gratia  datur,  ut  bene  operemur  :  ergo  non  da- 
tur  propter  bona  opera,  vel  prMerita,  vel 
futura. 

10.  Unde  etiam  refellitur  secunda  res- 
ponsio  :  quoniam  licet  ad  veritatem  fidei, 
et  ad  PP.  primariam  intentionem  suffice- 
ret  ostendere,  quod  gratia  de  facto,  et  se- 
cundum  praesentem  providentiam  non  da- 
tur  ex  merito  operum  vel  praecedentium, 
vel  subsequentium  gratiam ;  nihilominus 
Pelagiani,  et  eorum  in  hac  parte  sequaces 
recurrebant  ad  casus  in  eorum  opinatione 
absolute  possibiles.  et  ad  merita  illa  futura, 
et  a  Deo  praescita,  quae  ipsi  comminisce- 
bantur,  ne  gratiam  prorsus  gratis  dari 
concederent.  Unde  Patres  compulsi  sunt 
difficultatem  illam  in  eodem  sensu  a  Semi- 
polagianis  intento  tractare.  In  quo  tamen 
persistentes  negarunt,  gratiam  dari  propter 
bona  opera;  quia  nimirum,  ut  ex  Scriptura 
edocem u r,  gratia  datur,  ut  operemur  ;  cum 
qua  propositione  nequit  prima  conciliari. 
IJnde  licet  materiam  praesentis  providen- 
tiae  respexerint,  doctrinam  tamen  tradide- 
runt,  qaae  in  ipsa  intrjnseca  rerum  condi- 
tione  fundetur,  et  ad  omnem  providentiam 
■lditur.  Alioquin  subterfugium  illud  a 
i  pelagianis  excogitatum  non  praeclusum 
relinquerent,  sed  firmitatem  veritatis  ca- 
tholics  illi  evasioni  apparenti  exponerent ; 
:J  qaod  tamen  .Massilienses  recurrerant 
ut  supra  vidimus. 

Qaamobrcm  nt  Aagast.   illam  omnino 

praeclnderet,  adhibait  aliud  e.xemplum  non 

lecandam  commanem  reram  providentiam 

contingens,   sed   in  qao  plara    miracula, 

extraordinaria  intervenere;  ni- 

mirum  Incarnationem  Dominicam,  quarn 

probat  faisse  omnino  grataitam,  nallaque 

ChrUti  Domini  merita coronasse. Nam  post 

tnplum  mpra  positum  parvuloram,  quo 

ridil  consequi  gratiam  independenter  ;> 


futuris  meritis,  ad  quao  Massilienses  recur- 
rebant,  subdit :  «  Itaque  quippe  daret  in- 
«  victum  esse  quod  dicimus,  gratiam  Dei 
«  non  secundum  merita  nostra  dari,  ut  huic 
«  veritati  contradicentes  ingeniosi  homi- 
«  nes,  haec  ab  omnium  auribus,  et  cogita- 
«  tionibus  abigenda  dicere  cogerentur.  » 
Et  statim  inchoat  cap.  15,  in  hunc  modum  : 
«  Est  etiam  praeclarissimum  Iumen  prae- 
«  destinationis  gratiae  ipse  Salvator,  ipse 
«  Mediator  Dei,  et  hominum  homo  Chris- 
«  tus  Jesus,  qui  ut  hoc  esset,  quibus  tandem 
«  suis,  vel  operum,  vel  fidei  praecedentibus 
«  meritis,  natura  humana,  quae  in  illo  est, 
«  comparavit  ?  Respondeatur,  quaeso  :  ille 
«  homo,  ut  a  Verbo  Patri  coaeterno  in  uni- 
«  tatem  personae  assumptus,  Filius  Dei  uni- 
«  genitus  esset,  unde  hoc  meruit?  »  Ubi,  ut 
vides,  permisit  S.  Doctor  Semipelagianis, 
ut  merita  designarent,  propter  quae  gratia 
Incarnationis  facta  fuerit.  Cumque  facillime 
possent  ingeniosi  illi  homines  (sic  eos  ap- 
pellat  Augustinus)  ad  merita  Christi  futura 
recurrere,  imo  ad  ipsa  de  facto  recurre- 
rent ;  nihilominus  S.  Doctor  illa  ut  prorsus 
commentitia,  et  chimaerica  sprevit,  ettan- 
tum  ad  merita  quae  possent  praecedere,  at- 
tendit  :  Quod  ejus  bonum  (prosequitur)  qua- 
lecumque  prxcessit?  Quid  egit  ante,  quid 
credidit,  quid  petivit,  ut  ad  hanc  ineffabilem 
excellentiam  perve?iiret  ?  Exclusis  itaque 
meritis  praecedentibus  eam  gratiam,  de  fu- 
turis  quae  Massilienses  assignabant,  non 
fuit  solicitus,  quia  ea  prorsus  chimaerica 
existimavit.  In  quo  profecto  diminute  se 
gessisset,  si  revera  illa  gratia  dari  posset 
absolute  ex  merito  operum  futurorum.  Sed 
Augustinus  perseveravit  semper  in  eo  prin- 
cipio,  quod  si  gratia  datur,  ut  bene  opere- 
mur,  ut  Scriptura  clamat,  non  datur,  nec 
dnri  potest  propter  bonorum  operum  tnerita, 
vel  quae  fecimus,  vel  quae  facturi  sumus. 
Sentit  igitur,  praedictum  principium  esse 
certum.tum  secundum  connaturalem  rebus 
providentiam ,  quod  pro  ejus  intentione 
sufiiciebat;  tum  secundum  potenliam  abso- 
lutam,  adquam  recurrebantSomipelagiani, 
et  ad  quam  etiam  attendere  obligabatur 
Auguslinus,  ut  erroris  asylum  everteret. 
Cumque  Concilium  illud  Arausicanum  II 
contineat  senlentias  August.ini  a  Prospero 
collectas,  et  a  Leone  Maguo  Iransmissas,  ut 
observavimus  tract.  1  1,  disp.  1,  cap.  5,  §5, 
convincitur,  in  eodem  sensu  intelligendum 
esse  cum  adversus  Massilionses  probat  ho- 
minem  non  consequi  gratiam  meritofidoi, 


798 


DE  PR/EMIO  MERITI. 


quia  Apostolus  inquit :  Misericordiam  con- 
sequutus  sum,  ut  fidelis  essem. 
Ratjo        1 1 .  Secundo  probatur  eadem  assertio  ra- 

liiri(jti- 

mcnta-  tione  ex  relatis  testimoniis,  et  ex  D.  Thom. 
,1S-  in  hoc  art.  5,  desumpta,  quao  potest  ita  for- 
mari :  quoniam  repugnat  principium  essen- 
tiale  meriti  de  condigno  esse  praemium 
illius  :  sed  prima  gratia  habitualis  est  prin- 
cipium  essentiale  meriti  de  condigno  :  ergo 
repugnat  primarn  gratiam  babitaalem 
pra^mium  meriti  de  condigno,  et  conse- 
quenter  repugnat,  quod  pra?dicta  gratia  ca- 
dat  sub  merito  de  condigno  operum  ad  eam 
consequentium.  Utraque  consequentia 
time  infertur  ex  praemissis.  Minur  etiam 
patet  ex  supra  dictis  ditp.  3,  dub.  1,  ubi 
ostendimus  implicaremeritum  de  n.ndigno 
vitae  aeteruae,  quod  a  gratia  sanctilicante 
non  procederet ;  nam  cuncta  ibi  tradita  j>  i- 
ritep  evincunt,  repugnare  meritnm  con- 
dignum  gratiae  habitualifl,  qaod  a  gratia 
habituali  non  sit;  praesertim  cum  gratia 
non  sit  minoria  valoria,  et  aeatimabilitatis, 
ac  vita  aeterna.  Major  aatem  probatar,  quia 
licet  non  esset  de  essentia  meriti  antece- 
dere  in  exequutione  Boom  praemium,  el  ita 
fieri  divinitas  poflset,  quod  prsmiam  anti- 
cipata  solutione  conferretar  ante  meritam ; 
nihilominus  connaturale  merito  est,  ut 
praemium  in  exequotione  antecedat,  ut 
potest  ostendi  tum  indactione,  tam  ex  com- 
muni  modo  concipiendi.  i  ade  impli 
rium,  et  chimaericum  meritam  est,  q 
essentialiter  supponil  praBmiom,  et  cui  ab 
intrinseco  repugnal  praemium  in  oxequu- 
tione  anteire.  Etsi  enim  divinitui  i 
aliquid  privari  eo  quod  nataraliter  exigit, 
freri  tamen  non  potest,  ut  prae  licatam 
naturale  ipsi  essentialiter  repognet,  vel 
quod  oppositum  essentialil  it,  Atcjui 

merituin  in  exeqautione  supponil  essentia- 
liter  suum  principium  essentiale,  et  hanc 
antecedentiam  essentialiter  exigit,  alioqui 
praedictum  principium essentiale  non  foret, 
ut  supponitur.  Kepugnat  igitur,  quod  prin- 
cipium  essentiale  meriti  de  condigno  sit 
ejusdem  meriti  prsemium. 
coniir-      Confirmatur  :  de  easentia  meriti  est  an- 

matio.  tecedere  praemium,  saltem  in  praBscientia, 
et  intentione  praemiantis  :  sed  meritum 
nequit  antecedere  suum  principiam  elTec- 
tivum  essentiale,  adhuc  in  prascientia,  et 
intentione  praemiantis  :  ergo  contra  essen- 
tiam  meriti  est  respicere  ut  praemiam  saam 
principiamessentiale  ;ac  proinde repugnat, 


quod  principium  essentiale  meriti  suL 
dem  merito  cadat.  Utraque  consequei 
liquet.  Major  autem  i  et  declara- 

tur,  quia  meritum  caa  miom  allr- 

ciendo,  et  movendo  praemiantem  ad  pra> 
mium  decernendum,  et  conferendam 
ideo  debel  ante  praemium  praavideri, 
plane  modo.  quo  finifl  |  ind~ 

tur  anto  media,  uem  al- 

licit,  et  solicitat  voluntatem  :  cui  m  ti 
modo  plurimum  assrmilatur  causalrtas  pru- 
pria  meriti,  ut  con-  um 

hac  tamen  differentia,  quod  fini  t,  ut 

sit :  unde  non  debet  ante  :  leri 

exereite  existens,  i  ratonu . 

satis  est,  quod  secundum  suam  bonrt 
ut  exeqauti  ibilem    pr  m  at< 

voluntati.  Mentum    autem   63  'arn 

causalitatern   in    genere  Cfl 
saltem  moralii  inde  ol 

1 1,.,  ite  rotui 

repnBtentari,  ai  pi 

mol 

retribaere.  Si  enim  hnnc  □ 

sedadamafl,  meriti  eflaenti 

nfundimaa. 
■ 
tum  praBmii,  de  cujus  i  rni, 

etconferri  i  'um 

•  in  in  i 

tur  riti,  qoi  i  in 

intentione  praemiantis  an- 
tat.    Minor  deniqoe  primi  jisni 

aditnr,  qaoniam  implicat  aliqaid  i 

,t  vi  Dfl,  \el  futururn  anteqaam 

principiaeft  i  qnibnfl 

tia,  et  futuritione 

sint,  et  videantur  exisienl 

sed  meritum  eaaentialiter  <l  pendi  I 

tentia.  et  futurr  100  principi 

tialr  effectivo.  Alioqoia  principium 

tiale  non  flfl 

illad  eeael  itorom, 

liquet  ex  ipi  najplo  intel- 

lectioniscreatae,  qo  e  oe  i  ut 

futura   antecedent  lum 

[oo  dependi  I  I  m- 

quam  a  principio  effectivo.  '^n 

neqait  antecedere  suum  princi] 
tivum  esaentiaie,  vel  i  in  pt 

cientia.  et  intentionc  praemianl 


III. 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


799 


§in. 

Diversx   Adversariorum  evasiones  prxclu- 
duntur. 

12.  Varias  responsiones  excogitarunt 
adversarii,  ut  robur  rationis  D.  Thom. 
enervarent,  ex  quibus  principaliores  tan- 
tum  referemus;  plures  enim  minoris  mo- 
menti  sunt,  et  nequeunt  rationi,  ut  a  nobis 
•  propositae,  applicari.  Primo  Suarez  locis 
infra  referendis  respondet,  gratiam  sanc- 
tificantem  posse  dupliciter  considerari,  uno 
modo  ut  subest  decreto  Dei  intentivo,  se- 
cundo  ut  subest  decreto  exequutivo ;  et  se- 
cundum  hos  diversos  status,  aut  rationes 
posse  obire  duo  illa  munera  principii  essen- 
tialis  meriti,  et  praemii  respectu  ejusdem. 
Quoniam  licet  gratia  nequeat  secundum 
eandem  rationcm  esse  principium,  et  ter- 
minus  meriti,  ut  D.  Thom.  in  praesenti 
asserit;  nulla  tamen  repugnantia  apparet 
in  eo,  quod  eadem  gratia,  ut  subest  decreto 
intentivo  Dei,  sit  principium,  et  non  prae- 
mium  meriti;  et  e  converso,  ut  subest  de- 
creto  exequutivo,  sit  meriti  praemium,  et 
non  pricipium.  Ipsae  quippe  divinaegratiae 
acceptiones  omnem  contradictionem  exclii- 
dunt.  Unde  videmus,  merita  SS.  PP.  fuisse 
in  intentione  posteriora  meritis  Christi 
Domini,  et  eorum  praemium;  et  nihilomi- 
nus  illa  in  exequutione  praecesserunt  tan- 
quam  meritum  de  congruo,  ut  satis  com- 
muniter  docent  Thomistae  in  Tractatu  de 
Incarnatione. 

Sed  haec  responsio  est  insufficiens,  et  re- 
fellitur  ex  dictis.  Tum  quia  meritum  non 
movet,  nec  in  suo  genere  causat,  nisi  prae- 
videatur  existens,  autextiturum,  acproinde 
nisi  pracvideatur  extra  omnes  suas  causas, 
et  terminet  scienliam  visionis;  nonenim 
causat  per  modum  firiis,  cujus  causalitas 
c-.t  praecise  amari,  et  intendi ;  sed  per  mo- 
dum  causae  moraliter  efficientis,  de  cujus 
ratione  est  existere,  ut  supra  diximus  : 
unde  nequit  vel  ab  exequutione,  vel  a  prin- 
cipiia  essentialibus  exeqautionis  praescin- 
dere.  Ergo  ut  Deas  meritum  decernat,et  vi- 
deat,ab  lpsoque  ad  decernendompraBmium 
alliciatur,  debet  per  prius  decernere,  et 
yidere principia,  aquibus  meritum  essen- 
tialiter  dependet.  Atqui  gratia  est  princi- 
piam  essentialiter  requisitum  ad  meritum 
fJe  condigno,  illudque  efficit,  et  valorat,  ut 
ndimus  Loco  rapra  citato.  Ergo  debet 
antecedere  meritum,  non  solurn  secundum 


decretum  inlentivum  Dei,  sed  etiam  secun- 
dum  decretum  exequutivum.  Cum  quo  mi- 
nime  cohaeret,  quod  sit  ejus  praemium  vel 
ordine  intentionis,  vel  ordine  exequutio- 
nis,  ut  ipse  Suarez  fatelur.  Per  quod  manet 
exclusum  exemplum  ab  ipso  allatum  ;  quo- 
niam  meritum  Christi  Domini  non  depen- 
debat  essentialiter  a  merito  Sanctorum  PP. 
aut  e  converso,  sed  essentialiter  loquendo 
disparate  se  habebant;  posset  quippe  mu- 
tuo  unum  independenter  ab  altero  consis- 
tere.  Unde  potuit  (saltem  ex  vi  hujus)  me- 
ritum  Christi  ut  dependens  a  suis  principiis 
essentialibus  merita  PP.  in  intentione  Dei 
ipsum  intuentis  simpliciter  anteire,  et  e 
converso  in  diverso  genere  causae  merito- 
riae  potuerunt  merita  PP.  ut  dependentia 
a  suis  principiis  essentialibus  existentiam 
Christi  praecedere. 

Tum  etiam,  quia  distinctio  illa  ordinis  Eyer- 
intentivi,  et  executivi  recte  quidem  appli-  ai™p{ir 
catur  rebus,  quae  in  diverso  genere  causae, 
finalis  scilicet,  et  efficientis,  mutuose  prae- 
cedunt;  et  ita  locum  habet  in  gloria,  et 
meritis  :  nam  illa  est  istorum  finis,  et  ita 
praecedit  ordine  intenfivo ;  merita  vero 
sunt  causa  efficiens  moralis  gloriae,  et  sic 
precedunt  ordine  exequutivo.  Caeterum 
nequit  regulariter  applicari  aliis  rebus, 
plures  quippe  sunt,  quae  tam  intentione, 
quam  exequutione  aliud  praecedere  petunt, 
et  ita  decerni  debent.  Quo  pacto  se  habet 
essentia  ad  suas  proprietates,  et  principium 
radicale  vivendi  ad  vitam  actualem ;  non 
enim  essentia,  et  principium  vivendi  pe- 
tunt  praecise  in  intentione  praecedere,  ve- 
rum  etiam  in  exequutione,  sive  in  ordine 
exequutivo ;  quia  videlicet  proprietates 
praesupponunt  quidditatem,  a  qua  dima- 
nant,  et  vita  actualis  essentialiter  supponit 
principium,  a  quo  elicitur.  Et  hoc  poste- 
rion  modose  habent  merita  de  condigno  ad 
gratiam  habitualem  ;  petunt  enim  essen- 
tialiter  ab  ea  procedere,  et  per  ipsam  valo- 
rari.  Unde  fieri  nequit,  quod  anto  ipsam 
praevideantur  existentia,  aut  extitura,  vel 
in  ordine  intentivo,  vel  in  ordine  oxequu- 
tivo.  Contrarium  autem  accidit  in  merilis 
Sanctorum  PP.  comparalis  ad  existentiam 
Christi  Domini;  nam  ab  ea  cssentialiter 
nondependebant,sedpotueruntindependen- 
ter  ab  illaexisterc.Quamobrem  ex  vi  hujus 
non  repugnavit,  quod  illam  in  exequutiono 
praecesserinl,  etquod  eorum  intuitu  Incar- 
natio  mandata  fuerit  exequutioni. 

13.  Tum  praeterea,  quia  implicat  Doum 


1US. 


800 


DE  Pk.KMIO  MERITI. 


Major  decernere  exequutionem  meriti,  quin  per 

fOIlfll-  • 

tatio.  prius  vel  eodem,  vel  diverso  decreto  decer- 
nat  exequutionem  principii  essentiatia  praa- 
dicti  meriti  :  atqui  gratia  habitualia  est 
principium  essentiale  meriti  de  condigno, 
ut  declaravimus  loco  supra  citato  :  ergo 
implicat  Deum  decernere  exequutionem 
meriti  de  condigno,  quin  per  priuseodem, 
aut  diverso  dccreto  decernat  exequutionem 
gratiae  habitualis  :  ergo  pradicta  gratia  ne- 
quit  in  exequutione  esse  pra^mium  meriti 
de  condigno,  sed  tam  in  ordine  intentivo, 
quam  in  exequutivo  habet  rationem  prin- 
cipii  respectu  illius.  Prima  consequentia 
valide  infertur  ex  praBmissis.  1'osterior 
autem  manifeste  colligitur  ex  priori  :  quo- 
niam  ut  gratia  haberel  in  exequutione  ra- 
tionem  termini,  et  praBmii,  deberet  in 
quutione  carere  ratione  principii  :  <  rgo  si 
meritum  aequit  nun  in  ordine  exequntivo 
graliam  ut  principium  supj  i  non 

valet,  quod   gratia   in  ordine  exequutivo 
rationern  praemii  respecto  I 
tiatur.  Praeaertim  cum  hoc  listinctio 

illa  a  Suario  adhibita,  prout  rei  pr 
applicatur,  penitua  corruat.  Major  denique 
ostenditur,  quia  e\  parte  objecti  principia 
easentialia  meriti  illud  in  exequutiom 
sentialiter  antecedunt;  implicat  enim 
ritum  existere  ante  sentialia  princi- 

pia  :  ergo  cum  decretum  [>ei  «lt  cernen 
riti  exequutionem  ait  efficax,  et  omnino 
practicus,  attingenaque  objectum  .c' 
essentialem  ejua  exigentiam  ;  implicat 
nino,  quod  decernat  meriti  exequutioi 
quin  priua  eodem,  aut  di . 
nat  exequutionem  principiorum,  a  quibus 
meritum  essentialiter  t. 

impng*  Tum  denique,  et  urgentius,  quia  esl 
Hfj"*  *et  decretum  exequutivum  meriti  praasup- 
ponere  decretum  exequutivum  praemii ; 
implicatorium  tamen  est  meritum,  quod 
entialiter  poscal  decerni  post  praamium. 
Licet  enim  possit  aliqnid  privari  eo,  quod 
connaturaliter  petit,  nequil  tamen  opposi- 
tum  essentialiter  poscere  ;  quippe  cum  non 
cohaereant  connaturalia  exigentia  unim 
essentialis  exigentia  oppositi.  Atqui  meri- 
tum  connaturaliter  petil  decerni,  et  i 
tere ante  praBmium;  comparatur  enim  ad 
illud  tanquam  via  ad  terminum  :  nnde  ut 
supra  disp.  lt  dt«6.  t,  vidimus,  connatura- 
liter  poscit  elici  a  viatore,  aive  a  nondum 
possidente  praBmium,  in  quo  plurimum  as- 
similatur  spei,  quam  naturaliter  comitem 
I  ibet.  Ergo  implicat  meritum,  quod  esson- 


tialiler  poscat  in  sui  decreto,  et  in  exist< 
suum  praomium  suppo:.  nstat  autem 

ex  hactenus  dictis,  quod  m 
gno  essentialiter  in  exeqoutione 
tendo,   ac  proinde  in  decreto  exequol 
pracsupponunt  gratiam  haJ  qua 

suum   valorem  participant,  et  qua  B 
non  visa  ut  influente,  et  valorante  menta, 
nequeunt  ipsa  merita  \  n.   Imphcat 

ergo,  quod  ad  illam  ut  verum  meritui:. 
praemium  ullo  pacto  comparetur.  Q  l    1  mo- 
tivum  non  militat  m  □  hri^ti  com- 

paratis  ad  grati  ram  PP.  quae  in 

juutione  ij>sa  merita  praecessit  :  quo- 
niam  praedicta  merita,  ut  sa?pius  diximus, 
DOU  tnt   ab  illa  gratia  sicut  ab 

ntiali  principio  :  unde  potuerunt  vi 
simpliciter  ante   illam,  et  iU   pi 

tlationem  movere  •,  licil  .  ;uu- 

tione  poat  ipaam  auccesserint  Hoc  qui 

I  ;it   merito   minoa  connaturale.   ejus 
atiam  □ 
situm   accideret  in   nostro  casu,   ut    satis 

14. 

im    convm 
que  :  i  gratiam  i. 

lliam  d  ^nu  promereri  I  ira- 

tione,  in  qua  i\  tt;  sed  mii 

qua 
merita  non  Bnnt.  \  .atur 

gratia  in  n.  ictnm  d 

•  hic  Au':  le  actus 

ntem  in 

instanti  B  m,  quod  illam  me- 

item  in  in 
a.  Et  disparitaa  vi  letur  •! 
qnoniam  actus  n 

principiom. 

Principiom  antem  essentiale  i 
tentia  in  insl  mti  B 

m  inatanti  A,  vel  temp  .'iti  -. 

[uippe  meritum  i 

itgratiai 
in  instanti  B,  meritumque  ola 

prioritatenator  e.Undeinferri  videtur,quod 
licel  actus  subsequens  nequeat  de  condigno 
mereri  gratiam  i  tant 

tem.  et  pi  ■  priori- 

tate   natura;  nihilominna  mereri   val 
gratiam  temport  tm, 

atqo  primam  |  productionem. 

n.pc  tamien  respon  I  sit  apparena,  rr*<h 

solida  non  est,  et  eisdem   f« 
fellitur.  Primo,  quia  cum  meritum  -  prn* 

toraliU  r 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


801 


turaliter  respiciat  praemium  ut  futurum,  et 
consequendum  ( est  enim  naturaliter  Io- 
quendo  via,  et  motus  ad  illud)  magis  repu- 

Ignat  meriti  naturae,  quod  praomium  tem- 
pore  praecesserit,  quam  quod  simul  merito 
coexistat,  et  ipsum  sola  prioritate  naturae 
antecedat  :  sicut  magis  distat  praeteritum 
a  futuro,  quam  illud  quod  praesens  est : 
atqui  repugnat,  quod  aclus  procedens  a  gra- 
tia  mereatur  ipsam  gratiam  sibi  in  eodem 
instanti  coexistentem,  sive  gratiae  produc- 
tionem  pro  illo  instanti,  ut  praedictus  Au- 
thor  admittit  :  ergo  magis  repugnat,  quod 
actus  a  gratia  procedens  mereatur  gratiam 
tempore  praecedentem,  sive  (et  in  idem  re- 
dit)  quod  mereatur,  ut  gratia  tempore  an- 
tecedenti  fuerit  producta;  et  consequenter 
si  primum  illud  implicat,  implicabit  etiam 
hoc  posterius.  Urgetur,  et  declaratur  :  nam 
implicatorium  est  praemium  cui  essentiali- 
ter  repugnat  sequi  post  meritum,  cum  sit 
ei  connaturale  sequi  post  illud  :  sed  gratiae 
productae  in  instanti  A,  essentialiter  repu- 
gnat  sequi  post  meritum  existens  in  ins- 
tanti  B  :  sicut  repugnat,  quod  gratia  exis- 
tens  in   instanti  A,    sit    post  seipsam  ut 
existentem  in  instanti  B  :  ergo  implicato- 
rium  est,  quod  gratia  ut  existens  in  instanti 
A,  sit  praemium  meritorum  existentium  in 
instanti  B. 
Secundo     Secundo,  quia  repugnat  actum  meritorie 
causare  illud,  quod  essentialiter  praesuppo- 
nit,  ut  constat  ex  supra  dictis,  et  docet  ipse 
Ivipalda  :  atqui  meritum  de  condigno  essen- 
tialiter  praesupponit  primam  gratiae  pro- 
ductionem,  licet  accidat  tam  merito,  quam 
gratiae,  quod  haec  producatur  vel  in  eodem 
meriti  momento,  vel  tempore  praecedenti  : 
ergo  implicat,  quod  actus  subsequens  causet 
meritorie   primam   productionem   gratiae, 
sive  haec  fiat  in  eodem  instanti,  sive  in  prae- 
cedenti  duratione.  Suadetur  minor,   quia 
meritnm  de  condigno  essentialiter  supponit 
gratiam  in  ipsum  influentem  :  sed  gratia 
nequit  in  moritum  influere,  nisi  prius  na- 
tura,   aut  tempore  fuerit  producta  :  ergo 
meritum    essentialiter    supponit    primam 
gratia?  productionem,  licet  huic,  et  merito 
accidat,  qaod  vel  fiant  in  eodexn  instanti, 
ve\  quod  gratia  fuerit  tompore  antecodonti 
prodacta.  Itaque  licetmeritum  de  condigno 
uon  postnlet  essentialiter  determinate,quod 
gratia  prodacatup,  aut  in  eodem  instanti, 
in  qao  e  t  rneritum,  aut  in  tempore  antece- 
dentij  petit  tamene*sentialiter,qaod  gratia 
rifl  ante  teipsnm  prodaeta,  alioqai  neqait 


ab  ea  procedere,  nec  ejus  participare  valo- 
rem.  Unde  sicut  mereri  non  valet  primam 
gratiae  productionem  pro  instanti  in  quo 
est,  ita  nec  mereri  potest  primam  gratiae 
productionem  pro  tempore  antecedenti  ; 
utrobique  enim  implicatur  primae  gratiae 
productio,  quam  meritum  de  condigno  es- 
sentialiter  praesupponit.  Variatio  autem  illa 
durationum  nihil  praestat,  quia  semper  af- 
ficit,  et  circunstat  primam  productionem 
gratiae,  quae  ad  meritum  praesupponi  essen- 
tialiter  debet.  Per  quod  obiter  excluditur 
exemplum  continuationis  gratiae,  quam  ali- 
qui  arbitrantur  posse  cadere  sub  merito  de 
condigno ;  nam  continuatio  futurae  gratiae 
non  est  de  praerequisitis  essentialiter  ad 
primum  esse  meriti ;  praesuppositio  autem 
gratiae  est  merito  essentialis.  Unde  praesup- 
positio  gratiae  vel  tempore,  vel  natura  ne- 
quit  sub  merito  cadere,  esto  gratiae  conti- 
nuatio  sub  merito  cadere  possit.  Sed  de  hoc 
ex  professo  dicemus  dub.  5. 

Tertio,  quoniam  eo  ipso,  quod  meritum  Tertio. 
de  condigno  gratiae  prius  productae  essen- 
tialiter  gratiam  in  eodem  instanti  ordine 
naturae  praesupponat,  ut  admittit  praedictus 
Author,  nequit  non  essentialiter  praesuppo- 
nere  gratiam,  vel  ut  primo  productam  in 
illo  instanti,  vel  saltem  ut  conservatam  in 
eo,  et  usque  ad  ipsum  continuatam  ;  neque 
enim  gratia,  quae  est  meritiessentiale  prin- 
cipium,  valet  in  exequutione  ab  utraque 
ratione  praescindere.  Si  dicatur  primum, 
plane  infertur  implicare,  quod  gratia  sit 
praemium  meriti ;  cum  ita  accepta  sit  ejus 
essentiale  principium,  ut  ille  Author  fate- 
tur.  Si  eligatur  secundum,  idem  profecto 
colligitur,  quoniam  conservatio  gratiae  pro 
hoc  instanti  essentialiter  praesupponit  pri- 
mam  gratiae  productionem  pro  tempore  an- 
tecedenti  :  ergo  si  meritum  essentialiter 
praesupponit  gratiam  ut  eo  instanti  conser- 
vatam,  essentialiter  etiam  supponit  gratiam 
ut  tempore  antecedenti  productam.  Unde 
sicut  ob  hanc  essentialem  gratiae  supposi- 
tionem  repugnat ,  quod  meritum  causet 
gratiam  ut  existentem  in  eodem  instanti, 
ita  repugnat  quod  causet  gratiam  ut  pro- 
ductam  tempore  antecedenti,  etconsequen- 
ter  quod  causet  primam  gratiae  productio- 
nem. 

Adde  (juod  sicut  merito  accidit ,  quod 
gratia  prima  fuerit  ante  illud  instans  pro- 
ducta,  ita  etiam  ipsi  accidit,  quod  gratia 
fuerit  usque  ad  illud  inslans  inclusive  con- 
tinuata ;  posset  enim  aoque  iieri,  si  gratia  non 


802 


DE  PR/EMIO  MERITI. 


continuaretur,  sed  primo  fieret  in  illo  ins- 
tanti  ;  et  nihilominus  gratia  ut  continuata 
usque  ad  illud  instans  inclusive,  nequit  ca- 
dere  sub  merito  actus  tunc  existentis  ;  si- 
quidem  ita  accepta  illum  principiat,  et 
valorat  :  ergo  ex  eo  quod  accidat  merito 
supponere  gratiam  tempore  anlecedenti 
productam,  minime  infertur,  quod  eam  ita 
consideratam  mereri  possit. 
uitiina       15.  Aliam  solutionem  adhibet  citatus  Ju- 

CV3S10 

nior,  ut  rationem  D.  Thom.  infringat;  res- 
pondet  enim   ea   tantum  convinci,   quod 
opera  subsequentia  promereri  non  valeant 
primamgratiamhabitualem  qa 
tiam  absolutam,  secoa  vero  qu<  ten- 

tiam  comparativam.  Nam  potest  Deus  de- 
ccrnere  merita  futura  non  decernendo, 
quod  procedant  ab  hac,  aut  illa  gratia  de- 
terminata,  sed  solum  a  gratia  vaga,  et  in 
communi  sumpta  ;  ab  hac  onim  it  i 
rata  petunt  merita  essentialiter  procedi  r->, 
et  per  illam  valorari.  Merita  aatem 
pravisa  possont  Deum  movere,  ut  hanc 
gratiam  determinate  decernat.  Unde  eadem 
gratia  erit  meriti  principium.  et  torminus: 
principium  qoidem  con  I  i  socundum 

COnceptom  gratiaj   habitualis  sibi,  et   aliis 
gratiis  nuinero  dil  immonem  i  l  r- 

minos  aotem  Becondam  q  nu- 

mero  gratia  determinate.  Atq  i  non 

implicabit,  qoo  i  oomero  gr  itia  h  i- 

bitualis  cad.it  sub  merito  operam,  qo 
ipsa  procedont. 
confuia-     Caaternm  hax  r  io  debilior  est  pi 

tur-  cedentiboa,  potestqoe  refeUi  eisdem  im- 
pognationiboa,  et  aliia  ploriboa.  Nam  me- 
ritum  non  mowt.  D 

nisi  ut  terminans  scientiam  visionis  :  sed 
meritum  ut   terminat  acientiam   visionis, 
importat  easentialiter  depen  lentiam  a  gra- 
ti  i  determinate  accepta,  a  qoa  in  exeqoo- 
tione  procedit    •.   ergo   nullo  modo   y 
praedictamgratiam  meritoriecaosare.  I 
consequentia ;  nam  ideo  praedictos  Jni 
concedit,  quod   merita   sobseqoentia   ne- 
qoeont  caoaare  gratiam  qooad  exiatentiam 
absolotam,  et  vage  consideratam,  qoi 
sentialiter  dependent  a  gratia  aic  ao 
tanqoam  a  principio  effectivo,  et  valorante  : 
ergo  si  eodem  modo  dependent  a  gratia 
quoad  existentiam  comparativam  dotormi- 
nato  acceptam,   impossibile  est,  qnod  ad 
conferendum     gratiam    ita    consideratam 
moveant  praemiantem,  illamqoe  moraliter 
causont .    Major   etiam   constat    ex   supra 
dictis  num.  11,  ubi  proposuimus  differen- 


tiam  inter  causam  finalem,  et  meritoriam  ; 
illa  enim  movet  ut  $it,  atque  ideo  ut  influat 
in  suo  genere,  non  postulat  existentiam, 
nec  terminat  scientiam  visionis;  haec  \ 
movet,  auia  est  :  quocirca  debet  repracsen- 
tari  ut  existens,  et  notitiam  sui  intuitivam 
terminare.  Minor  deniq  .r,  quo- 

niam  implicat  aliqn 

tens,  et  visionem  sui  intuitivam  terrainare, 
nisi  repraesentotur  extra  omnes  causa 
causalitatis  modos,  a  quibus  reipsa  111  - 
quutione  depen  lot  •.   existenti  i  quippe  im- 
portat  hujusmodi  aistentiam  extra  cuncta 
rei  principia  :sed  meritum  dep» 

;utione  i  i  non  vage  acc- 

•  l    i  termin  ite  sump* 

:n,  ut  terminal  vi- 

lentiam 
a  gratia  qua  in  • 

qootione  pro  ■••  lit. 

\''>.  ''«mlirmatur  primo,  quia  repugnatrri^ 

'; 
r   prina  lator  .   et    videat  ir 

rni,  ot  \  ideri  i  grati  i, 

esl  prin  tivom  meriti,  q 

•idum  suum  e,  a 

imp  esibile  e  *.  q 

.  :::.  r-  - 

.  lt,  qood  actna  ir  principiom, 

a  q  i  [QOd 

minatioi 
aenti  iliter  pra    ipponit. 
qoia 
existit   in   r-  •    I .    q  l    1 

*  tt  prin 
a  qo  '  ef- 

rni,  et  i 

I 
pium,  a  quo  reipsa  procedit.  Mii 

.  litur.  q 
nit  conceptiboa  aoperioribna,  oisi  mediante 
oltim  . 
ultima   i 
proin  lo  aop] 

determinatam  in  -:o  impossibile 

est,  q  -  pro  priori 

gratiam  hanc  determin  m. 

afirmato 
vetur  a  meril  minate,  aut  pYiJJ^* 

disjonctive  sompto;  aed  ab  f    • 
merito  considerato  b  :  ratio- 

oem  individoali  i  meritom  ita 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


803 


ceptum  dependet  essentialiter  a  gratia  non 
vage  accepta,  sed  determinate  considerata  : 
ergo  nequit  ad  merendum  illam  extendi. 
Consequentia  est  manifesta,  quoniam  prin- 
cipium  essentiale  meriti  nequit  esse  prae- 
mium  illius,  ut  satis  constat  ex  supra  dictis. 
Major  constat.  quia    meritum   movet  ut 
existens  :  sed  nequit  existere,  aut  videri 
existens,  nisi  sit  meritum  determinatum, 
et  individualiter  acceptum,  eo  quod  repu- 
gnat  conceptus  superiores  poni,  et  videri 
extra  causas,  nisi  determinentur  per  diffe- 
rentiam  individualem,  ut  proxime  diceba- 
mus  :  ergo  Deus  non  movetur  a  merito 
vage,  indeterminate,  aut  disjunctive  sum- 
pto ;  sed  ab  hoc  merito  considerato  secun- 
dum  ultimam  differentiam  individualem. 
Minor  denique  suadetur  :  tum  quia  ita  se 
habet  hoc  meritum  determinate  ad  hanc 
determinate  gratiam,  sicut  se  habet  meri- 
tum  in  communi,  et  in  actu  signato  consi- 
deratum  ad  gratiam  in  communi,  et  in  actu 
signatosumptam  :  sed  meritum  de  condigno 
consideratum  in  communi,  et  in  actu  si- 
gnato,   dependet  essentialiter  a  gratia   in 
communi,  et  in  actu  signato  considerata,  ut 
ex  se  constat,  et  Adversarius  admittit :  ergo 
meritum  hoc  determinate  acceptum  depen- 
det  essentialiter  ab  hac  gratia  determinate 
sumpta.    Tum  etiam,   quia  hoc   meritum 
determinate  consideratum  dependet  essen- 
tialiter  ab  ea  tantum  gratia,  in  qua  conti- 
netur,  et  a  qua  tantum  potest  procedere  : 
at  hoc  meritum  determinate  acceptum  non 
continetur  in  hac,  aut  illa  gratia  disjunctive, 
et  vage  accepta,  sed  in  hac  gratia  determi- 
natesumpta  :  nec  procedit  indifferenter  ab 
hac,  aut  illa  gratia,  sed  solum  ab  hac  gratia 
determinate  ;  repugnat  enim  eundem  nu- 
mero  eflectum  contineri  in  duabus  causis 
ejusdem  ordinis,  et  quod  ab  illis  simul,  vel 
npi.  dni.sim  procedat,   ut  docent  N.  Complut. 
in  iib.  Physic.  disp.  15,  qusBtt.  3et  4  ;  ergo 
hoc   meritum    determinate    consideratum 
dependet  essentialiter  ab  hac  gratia  deter- 
minate  etiam  accepta. 

§  IV. 

Ii<f<:rtur  opinio  contraria,  ei  <'jus  anjumentis 
occurritur. 

17.  Oppositam  tententiam  defendantZo- 

lel  in  praesenti,  disp.  1 ,  concl.  1,  et  dutp.  4, 

oarez  I  part.  lib.  de  Prsde  i   <  \p.  20,  et 

\part.  d\  p.  10,  $ecl.  I,  Oranadna  1  part. 


tract.  6,  disp.  7,  et  in  hac  1,  2,  tract.   12, 
conlrovers.  8,  disp.  4,  et  3  part.  tract.  14, 
disp.  2,  Coninchus  2,  2,   disp.  8,   dub.  1,  Coninch. 
Kipalda  tom.  3,  disp.  86,  sect.  2,  concl.   2K,Palda- 
et  3,  et  alii  Juniores.  Pro  qua  opinione. 

Arguitur  primo  :  nam  si  ob  aliquam  ra-primuin 
tionem  repugnaret  primam  gratiam  habi-  mSm 
tualem  cadere  sub  merito  condigno  operum 
subsequentium,  maxime  quia  de  ejus  ra- 
tione  est  conferri  gratis  :  sed  recte  cohaeret, 
quod  prima  gratia  habitualis  conferatur 
gratis ,  et  nihilominus  sit  praemium  ex 
justitia  collatum  propter  merita  subsequen- 
tia  ;  eadem  quippe  potest  secundum  diver- 
sos  titulos  dari  ex  justitia,  et  ex  gratia,  ut 
patet  in  forma  nos  justificante,  cujus  colla- 
tio  respectu  nostri  est  gratia,  et  respectu 
Christi  est  justitia  :  ergo  non  repugnat, 
quod  prima  gratia  justificans  cadat  sub 
merito  condiguo  operis  subsequentis. 

Confirmatur  primo,  quia  minime  repu-  prjma 
gnat,  quod  aliqua  duo  mutuo  se  causent,  et  ^nflr- 
praecedant  in  diverso  genere  causae,  ut  patet 
in  materia,  et  forma  inter  se  collatis,  et 
inter  formam,  et  dispositiones  eam  conse- 
quentes,  ut  satis  communiter  docent  Tho- 
mistae,  et  ccnstat  ex  dictis  tract.  prxced. 
disp.  3,  dub.  4  ;  sed  ita  se  haberent  prima 
gratia  justificans,  et  opus  meritorium  sub- 
sequens  ;  gratia  enim  esset  prior  in  genere 
causae  efficientis  physice,  in  quo  genere 
opus  meritorium  esset  posterius  ;  meritum 
vero  esset  prius  in  genere  causae  efficientis 
moraliter,  seu  meritorie  :  ergo  non  repu- 
gnat,  quod  prima  gratia  justificans  cadat 
sub  merito  operis  post  eam  subsequentis. 

Confirmatur  secundo  ;  nam  contritio  cau-  Se- 
sat  dispositive  primam  gratiam  liabitua- 
lem,  licet  ab  ea  procedat,  ut  diximus  loco 
proxime  citato  :  ergo  potest  illam  meritorie 
causare,  licet  procedat  ab  ipsa.  Probatur 
consequentia,  quia  ad  merendum  ea  praece- 
dentia  sufficit,  quae  sufficit  ad  disponendum, 
nempe  in  aliquogenere  determinato  :  ergo 
si  contritio  habet  sufficientem  praeceden- 
tiam,  utdisponat  ad  gratiam,  a  qua  proce- 
dit,  habebit  etiam  sufficientem  anteceden- 
tiam,  ut  praedictam  gratiam  mereatur. 

Confirmatur  tertio,  quia  sicut  est  de  Tcrtia. 
ratione  rneriti  praecedere  praomium,  ita  est 
de  ratione  impetrationis  praeccricre  termi- 
num,  quem  impetrat  :  sed  contritio,  licet 
procedat  a  prim;i  gratia  habituali,  nihilo- 
minus  irnpctrat  illam;  siquidem  Ut  docet 
Concilium  Trident.  $ess.  11,  cap.  4,  impe-  Conoll. 
trat  peccati   remissionem,  quae  per  illam  lndcnt' 


804 


DE  PIU-;MId  MERITI. 


gratiam  fit  :  orgo  pariter  potest  gratiam 
mereri,  quamvis  tonsequatur  ad  illam. 
solvMur      18.  Ad  argumentum  respondetur  negan- 
mcmuin.  ^0  maj0rem  I  ratm  enim  ob  quam  repugnat 
primam  gratiam  Q^s,e  meritum  operis  sub- 
sequentis,  non  est  illa,  quac-  in  majori  assi- 
gnatur ;    falemur   enim,    non   implicare, 
quodeadem  res  secundurn  diversos  titulos, 
et  respectus  conferatur  gratis,  et  ox  ju.-titia. 
Sed  ratio  est,  quam  superius  assignavimus, 
nempegratiam  osso  principium  essentiale 
meriti  de condigno,  cum  quo  minime  com- 
poni  valet,  quod  sit  ejusdem  moriti    prao- 
mium. 
rrimn        Ad  primam   confirmationem    dicendam 
nMtio  di- es*'  qaod  generaliter,  et  ei  terminis  non 
1'n'1"'    repugnat,  duo  aliqua  mutuo  se  pra 
in  diverso  genere  catu  b  d1  constal 
tis  loco  ibidem  citato.  Fi<  ri  I  unen  p  I 
ut  ob  speciales  ratione    i      ignel   m 
haac  prioritas  inter  aliojna  duo,  et  in  d 
minatis  generibua.  B1  ita  repugnat, 
homo  pr  ntiam  in  genere 

causae  efficientis,  el  [uod  existentia  homi- 
nem  praecedal  in  genere  rormalia,  aol  dis- 
positiv.T?.  li  nsandi  genera 

divorsa  ;  datur  enim  apeciali  >,   ob 

quam   repugnel  bominem  tam 

existentiam.  Qaod  proportionabilil  i 
dit  in  nostr  nam  implic  itorium 

meritum  cui  repugnel  anta  limplici- 

torsuum  pr.oinium  ;  et  repognat  meritode 
condigno,  quod  antecedat  aimpliciter  gra- 
tiam  habitualem,  ot  aopra  ponderavin 

Ocnirn-       Ad  BeCUndam,  COH  Dti,  DO- 

con<£  r-m  'a  r~  I  "1,ina-  Cujus  probatio  non 

urget;  quia  dispositio  perfecta  ei  gei 
suo  non  petil  exiatere  simpliciter  ante  for- 
mam,  ad  quam  disponit;  unde  disponere 
valot  ad  formam,  ad  quam  lil  ir,  <  I 

quam  existentem  simpliciter  aupponit,  ut 
declaravimus  loco  citato.  Caeterum  meri- 
tum  petit  ex  natura  aua  existei  pwe- 

mium.  vel  saltem  praevideri  existens,  ut 
moveal  pratmiantem  i  quocirca  implieato- 
rium  esl  meritumcui  baac  praecedentia  re- 
pugnot.  \  udecum  merito  de  condigno  re- 
pugnet  existere,  aut  praBvideri  exiatena 
anto  primam  gratiam  habitnalem,  m 
nisi  chimaerice  ad  eam  promerendam  ~- 
tondi.  Quamobrem  licet  contritio  gratiam 
conseqnens  ad  eam  disponat,  oequit  tamen 
illam  morori. 
Ettor-  Ad  tortiam  negamus  mmorom  intollec- 
t,a>  tam  do  impetratione  propriedicta,  et  prout 
distinguitur  a  consequutione,  vel  disposi- 


tione  phyaica  a 

non  impetral  proprie   loqaendo    primam 

gratiam,  aul 

tenet  per  modom  diapoaitionis  e 

mini,   quem  impetrat  oratio  :    et  in  hoc 

sensu  loquitur  Concilium,  ut  explicui: 

locosupra  citato. 

r.>.  Arguitur   aecundo,   et  in  1  r  In| 

responaio  data  praecedenti  argum  ; uia  gi 

non  repugnat.qu.il  meritum  se  extendat 
ad  principium,  a  qa  idei  :  ergo  nulla 

ndum  primam  gratiam 
habitualem.  l  ietur  ante- 

:  tum  exemplo 
senti  conferrel  militi  equnm,  et  arnaain 
praemium  ful 

a  quib  .  let  Tum   • 

i   Patrum,  quil  it  gratia 

intuitu  meritorum  I  ituri .  et  t 

int  Christi  Inc 

fundantur 

q  prineipium,  a 

.  im  d(  i»'u- 

riu: 
solet  antici] 

i  . 
den  illo,  ut  i 

ali: 

laboral  in  v in- 

tia  in  eo,  quo  1  meritum  tt  ad 

im  principinm,   a  qu 

rin- 

merita  uitti 

•oium  \  -tur 

principio,  a  quo  meritnm  eaaentia 
>ntialiter  f  i 
Bt  quia  meritum 

sonti 

B  prima  gralia  habi  pio 

tia  negan  1 1  -,l5  aa~ 

tem  ; 

tiuit.    u t    singuli  ibit 

Primam  diluit    D.    Thom.   io    praasenti,  n.i 
art.  5,  in  r  ■•    hia  verbis  : 

i  Dicendum,  quod  omne  bonum  opus  ho- 
«  minis  procedit  a  prinaa  grr  it  a 

a  principio  :  1 10~ 

«  camqae  humano  dono.  i 

sin. 


. 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


805 


«  similis  ratio  de  dono  gratiae,  et  de  dono 
«  humano.  »  Itaque  gratia  non  utcumque 
est  principium  operis  meritorii,  sed  est 
principium  per  se,  et  essentiale  :  unde  re- 
pugnat  ipsi,  quod  subsequatur  post  meri- 
tum  de  condigno.  Unde  recte  concluditur, 
hujusmodi  meritum  respectu  primae  gratiae 
chimaericum  esse.  Licet  enim  meritum  pos- 
sit  per  accidens  sequi  post  praemium,  quod 
connaturaliter  praecedere  deberet ;  impli- 
catorium  tamen  est,  quod  merito  repugnet 
suum  praemium  simpliciter  anteire,  ut  su- 
pra  ponderavimus.  Caeterum  equus,  et  ar- 
ma  a  rege  collata  in  futurae  victoriae  prae- 
mium,  non  sunt  per  se,  et  essentialiter 
principium  praedictae  victoriae  :  tum  quia 
hanc  posset  miles  aliis  instrumentis  obti- 
nere  :  tum  quia  valor  operis  in  obtinenda 
victoria  non  provenit  ab  equo,  et  armis, 
sed  a  militis  labore,  et  industria.  Quocirca 
non  repugnat,  quod  equus,  et  arma,  quae 
anle  victoriam  conferuntur,  possent  eodem 
modo,  et  magis  connaturalitcr  post  victo- 
riam  pactam  conferri.  Unde  fieri  potest 
(saltem  ex  vi  hujus)  quod  habeant  rationem 
praemii,  aut  pretii  anticipata  solutione  dati 
respectu  meriti  futurao  victoriae. 

Addunt  aliqui  satis  probabiliter,  equum, 
et  arma  in  sui  prima  collatione  non  habere 
rationem  praemii,  sed  conferri  gratis  sub 
conditione  operis  futuri ;  ita  ut  eo  exequu- 
to,  et  non  antea,  transeant  in  perfectum 
dominium  accipientis.  Gratia  autem  non 
ita  se  habet,  si  conferretur  a  principio  per 
modum  praemii  ex  justitia  debiti  futuris 
operibus,  ut  satis  ex  se  constat. 

Ad  secundum  exemplum  eodem  fere 
modo  respondetur,  ut  patet  ex  supra  dictis 
num.  12  ;  nam  principium  intrinsecum,  et 
essentialc  meritorum  Christi  Domini  non 
fuit  gratia,  aut  meritum  existens  in  anti- 
quis  Patribus;  posset  quippe  eodem  modo 
salvari,  et  eundem  terminum  efficere,  licet 
talis  gratia,  et  meritum  non  anteirent,  si- 
cut  illa  caasat  in  nobis.  Unde  potuit  fquan- 
tum  est  (,'x  vi  hujus)licet  minus  connatura- 
liter,  ad  illud  praemium  ut  anticipate 
solvendam  extendi.  imiliter  merila  vete- 
rum  Patrum  non  dcpendebant  ab  fncarna- 
tione  tanquam  a  principio  intrinseco,  et 
mtiali  :  ande  eis  non  repugnavit,  ex- 
tendi  ad  merendum  saltem  de  congruo 
praedictam  Incarnationem  Oppositum  au- 
tem  eontingil  in  nostro  casaj  nam  meri- 
tum  de  condigno  necessario  praesupponit 
gratiam  habitaalem  tanqaam  principium 


intrinsecum,  et  essentiale  :  implicatorium 
autem  meritum  est,  cui  essentialiter  repu- 
gnat  connaturalis  meriti  conditio,  nempe 
antecedere  simpliciter  pracmium.  Qualiter 
autem  cohaereat,  quod  merita  Patrum  cau- 
saverint  effective  moraliter  Incarnationem 
Christi,  quae  effective  moraliter  causavit 
ipsa  merita  Patrum,  pertinet  ad  tortiam 
partem.  qusest.  2,  art.  11.  Modo  enim  ad- 
mittimus  exemplum  in  argumento  propo- 
situm,  quod  si  veritatem  non  continet,  nec 
apparenter  nostrae  doctrinae  praejudicabit. 
De  quo  iterumaliqua  dicemus  infra  dub.  5, 
§4. 

Ad  tertium  exemplum  constat  ex  modo 
dictis;  nam  praemium  anticipate  solutum 
non  est  principium  intrinsecum,  et  essen- 
tiale  futuri  laboris ;  sed  posset  hic,  non 
supposito  pretio,  eodem  modo  consistere. 
Undeex  vi  hujus  non  repugnat,  quod  futu- 
rus  labor  se  meritorie  extendat  ad  antici- 
patam  pretii  solutionem.  Contra  quod  se 
habent  gratia  habitualis,  et  opus  subse- 
quens  meritorium,  ut  saepius  diximus. 

10.  Arguitur  tertio  impugnando  directeTertium 
fundamentum,  cui  innitimur  :  quoniam  m^|jm 
qui  meretur  primam  gloriam,  meretur 
etiam  primam  gratiam  :  sed  homo  per  ac- 
tus  consequentes  primam  gratiam  habitua- 
lem,  et  in  eodem  instanti  justificationis 
elicitos,  meretur  primam  gloriam  :  ergo 
per  eosdem  primam  etiam  gratiam  mere- 
tur,  quamvis  -\b  ea  dependeant  tanquam  a 
principio  essentiali.  Caetera  constant,  et 
major  suadetur  tum  a  paritale;  nam  qui 
meretur  augmentum  gloriae,  meretur  etiam 
augmentum  gratiae  :  ergo  similiter  qui 
meretur  primam  gloriam,  primam  etiam 
gratiam  meretur.  Tum  ratione,  quiagloria 
est  gratia  consummata,  illam  essentialiter 
supponens,  et  includens  :  ergo  fieri  non 
potest,  ut  quis  mereatur  primam  gloriam, 
quin  primam  gratiam  mereatur. 

Confirmatur  urgentius  :  quoniam  non  conflr- 
est  contra  rationom  praemii  in  esse  talis,  mati0, 
quod  ei  repugnet  essentialiter  sequi  post 
meritum  :  orgo  non  est  contra  rationem 
meriti,  quod  ei  essentialiter  repugnet  ante- 
codoro  pncmium  :  ergo  ex  co,  quod  merito 
do  condigno  repugnet  antecedere  primam 
gratiam,  non  recte  colligitur,  quodadeam 
promerendam  nequeat  extendi.  Utraque 
consequentia  constat.  Et  antecedens  proba- 
tur,  nam  gratia  data  Patribus,  ut  crede- 
rent,  el  sperarenl  Christum  venturum,  fuit 
praemium  rneritorum  Chrisli,  ot  eorurn  ef- 


806 


DE  PR^MIO  MERITI. 


fectus  in  genere  causae  efficientis  meritoriao; 
intuitu  quippe  nteritorum  Christi  venturi 
contulit  Deus  Patribus  antiquis  tum  gra- 
tiam  justificationis,  tum  dispositiones  ad 
illam,  inter  quas  praedicti  actus  recensen- 
tur  :  atqui  fides,  et  spes  in  Christum  ven- 
turum  essentialiter  respiciebant  Christam 
ut  futurum,  ut  ex  terminis  constare  vide- 
tur  ;  et  consequenter  prxdictis  actibus  fi- 
dei,  et  spei  essentialiter  repugnabat  sequi 
post  merita  Chrifti  :  ergo  non  est  contra 
rationem  praomii,  quod  ei  repugnet  essen- 
tialiter  sequi  post  meritum. 
ufrCar»u-  ^  argumontum  respondetur  nogando 
mcnto.  majorem  ob  manifestam  disparitatem  inter 
primam  gratiam,  et  primam  gloriam  ;  illa 
enim  essentialiter  praesupponitur  ad  meri- 
tum ;  hxc  vero  illud  connaturaliter  prac- 
supponit;  unde  moritum  potest  ad  primam 
gloriam  extendi,  non  aatem  ad  primam 
gratiam.  Ad  primam  probationem  iri  con- 
trarium,  concesso  anteccdonti  aegamoi 
consequentiam  ob  manifeetam  etiam  r 
nem  disparitatis ;  nam  augmentum  gratia 
supponit  primam  gratiam.  '      :ma- 

taraliter  sapponere  actas  meritorios  :  nnde 
minime  repagnat,  quod  actai  se  meril 
extondens  ad  aagmentam  gloria,  se  etiam 
eodem  modo  extendat  ad  augmentom 
tiao.  Prima  verogratia  sapponitai 
tialiter  ad  meritam  :  ande  licet  iatn  I    • 
extendat  ad  primam   glonam,   neqail 
men  ad  gratiam  primam  sc  exten  lert 
secundam    probationem    direndum,   quod 
licet  prima  gloria  essentialiter  pnasoppo- 
nat   primam   gratiam,    minimo    infertar, 
quod  qui  meretar  primam  glorian 
etiam  primam  gratiam  mereri.  Qaia  gratia 
prima  ita  praesapponitar  ad  promiom  glo- 
riae,  quod  etiam   praesopponitar  ad  meri- 
tum  :  quocirca  non  sabjicitar  ejas  caasali- 
tati  ;  recte  quippe  cohasref  aliqoid  essentia- 
liter  prssapponi  ad  prsmium,  quin  h  i 
prnemii  rationem,  et  sub  eodem  merit 
d.  tiio.  dat,  ut  optime  exposoit  D,  Thom.  3port 
qurst.  2,  art.  11,  ubi  simili  argoment 
pondens  ait  :  «  Ad  sccundum  dicendam, 
«  quod  hoc  est  falsam,  quod  sub  merito 
«  cadit  omno  illud.  sino  qao  pr;rmium  osse 
«  non  potest ;  qua>dam  onim  sant,qus  non 
«  solum  reqairantur  ad    prsmiam,   sed 
«  etiam  praeexiguntur  ad  meritom,  aicat 
«  divina  bonitas,  et  ojus  gloria,  et  ipsa  ho- 
«  minis  natura.  » 
Conflr-       Ad  confirm.itionem  respondetur  nogan- 
satfeflt!  do  antecedens.  Cujus  probatio  tangit  diffi- 


cultatem ,    quae  propriam    sedom    habet 
3part.  aumst.  2  0|  qtuut.    19,   ubi  illam  ex 
professo  discutiemus.  Nunc  breviterdi 
dum  est.  actus  illos  fidei,  et  ?pei.  et  si  qui 
sunt  alii,  quibus  essentialitor  ivit 

sequi  p  -t  Inearnationem,  non  nc- 

mium  meritorum  Christi.  nec   ab 
pendisse  in  atis  morito- 

n  e,  propter  rati  >nem  wepias  inc  ilcatam  •, 
quia  videlicet  chinvrricum  est   meritum, 
cui  easentialiter  repognal  suum  pr 
simpliciter    ant<  I  uerunt    tan 

pnedicti    actos  •  ionis,   ot 

meritomm  Chriati  in  genere  causae  fin  i 
quia  ordinati  fuerunt  ■  Deo  ad  Christj  glo- 
riam.  In  qno  sensn  dicitur  commun 
omncm  gratiam   Patri! 
propfc  r  '.:.■  rita  Christi .  nam   ly 
non  r   canaalital 

meritoriam,  nec  si  quod  i 

atin 
Patri  nim  dona  eceeperunt, 

qnihas  rits 

Christi,  et  i 
ram  iter 

am  finalem  terit  fi- 

omniun  ram,  qua?  Patres  acce- 

:lititem 
meritoriam   supra  ali  o  i.  q  . 

Pati 

qaibos  non  I  seqai  post  m- 

Christi.  v 
rit  i  itiam  )  1:1  Pa- 

is.  sequitur  qo 
mod  tam 

•  im  dis|  aim  dn 

ratio  :  nam  gratiai  illi  non  ibatsc- 

qui  ;  rit  i  (  hristi,  aul  :iter 

ab  illis  :  aliqoibus  \ 

rita  Chri 

sfficientii  illa  pr: 

vel  medi  ite,  vel  in 

sentiatil  risti 

meritom  pr 

rit  Christa 
Colligitar  etiam  itia,  ob  q 

tus  potoeril  (saltem  ex  vi  hojoa)  mereri 

lentiam  sos  matris,  n 
ternil  itis  dignitatem  .  quia   vi 

tentia,  prascin 
ternitatis.  n  >:iitur 

Incarnationem .  »nim  Chi 

incarnari  :  maternitas  ,\r 
eaeentialiter  ad  Christom  ex  matr 


DISP.  VI,  DUB.  I. 


807 


tum;  et  ita  nequit  esse  praemium  merito- 
rum  filii.  Sed  de  his  latius  disputabimus 
locis  citatis,  etinfra  a  num.  104. 

§  V. 

Consectaria  prxcedenlis  doclrinx. 

ium  21.  Ex  dictis  infertur  primo,gratiam  pri- 
mam  habitualem  non  cadere  de  facto,  nec 
cadere  divinitus  posse  sub  merito  congruo 
operum  post  eam  subsequentium.  Quoniam 
de  ratione  meriti  in  communi,  et  praes- 
cindendo  a  merito  de  congruo,  et  de  con- 
digno  est,  quod  possit  simpliciter  antece- 
dere  praemium,  et  quod  haec  antecedentia 
ipsi  non  repugnet  :  ergo  sicut  ob  hanc  ra- 
tionem  implicat,  quod  opera  procedentia  a 
gratia  habituali  illam  de  condigno  merean- 
tur,  ita  repugnat  quod  praedicta  opera  ta- 
lem  gratiam  mereantur  de  congruo.  Patet 
consequentia,  quia  sicut  condignitas,  seu 
valor  operis  derivatur  a  gratia  habituali, 
ut  declaravimus  disp.  3,  dub.  1,  ita  con- 
gruitas  proprie  accepta  fundatur  in  prae- 
dicta  gratia,  ut  exposuimus  disp.  2,  dub. 
unico,  §  3.  Unde  fit,  primam  gratiam  habi- 
tualem  dari  prorsus  gratis,  et  independen- 
ter  a  meritis;  quia  nec  cadere  potest  sub 
merito  operum  eam  antecedentium,  ut  su- 
pra  statuimus  §  1,  nec  cadere  valet  sub 
merito  operum  subsequentium,  ut  in  prae- 
senti  affirmamus. 
:cun-  22.  Infertur  secundo ,  neminem  posse 
urn-  mereri  vel  de  condigno,  vel  de  congruo 
suam  justificationem,  et  remissionem  pec- 
cati.  Quoniam  justificatio  est  effectus  pri- 
marius  gratiae  sanclificantis ;  et  remissio 
culpae  est  effectus  secundarius  illius  :  ergo 
ut  quis  posset  mereri  vel  de  condigno,  vel 
de  congruo  suam  justificationem,  et  remis- 
sionern,  opus  erat  quod  posset  mereri  vel 
de  condigno,  vel  de  conguo  praedictam  gra- 
tiam  :  sed  impossibile  est,  quod  homo  vel 
de  eondigno,  vel  de  congruo  hujusmodi 
gratiam  mereatur,  ut  proxime  dicebamus  : 
t,  quod  vel  decondigno, 
vel  de  congruo  mereatur  justificationem,  et 
remissionem  peccati . 
rtium.  23.  Infertur  tertio,  primum  gratiae  auxi- 
lium  non  j  b  merito  operis, 

quod  immediate  ab  ipso  anxilio  procedit. 
raedictum  opus  supponil  e  §en- 
tialiter  illud  anxiliam  :  ergo  icutob  banc 
rationem  opus,  quod  dependeta  gratiaha- 
bituali,  nequit  illam  promereri,    ita  opus 


immediate,  et  a  primo  auxilio  dependens, 
et  procedens  nequibit  ad  eum  anticipate 
dandum  extendi.Praesertim  cum  praedictum 
opus  non  supponat  in  subjecto  gratiam  ha- 
bitualem,  sed  solum  actuale  auxilium,  ac 
subinde  careat  dignitate,  et  congruitate, 
quae  ad  rationem  meriti  requiruntur. 

24.  Infertur  quarto,  non  implicare  con-  Quar- 
tradictionem,  saltem  ex  vi  motivi  hactenus  lmu 
expensi,  quod  primum  auxilium  actuale 
cadat  sub  merito  operum,  quae  postea  a 
gratia  habituali  procedunt.  Nam  ideo  re- 
pugnat  gratiam  habitualem  cadere  sub 
merito  operum  ad  eam  consequentium, 
quiaest  principium  essentiale  meriti,  et  ad 
ipsum  essentialiter  praesupponitur,  ut  supra 
declaravimus  :  atqui  auxilium  actuale, 
quod  primo  confertur,  non  est  principium 
essentiale  meritorum,  quae  a  gratia  sancti- 
ficante  procedunt ;  posset  quippe  hujusmodi 
gratia  eodem  modo  ad  merendum  concur- 
rere,  licet  nullum  auxilium  actuale  ante 
ipsam  tempore  praecessisset  :  ergo  hujus- 
modi  auxilium  potest  divinitus  cadere  sub 
merito  operum  procedentium  a  gratia  ha- 
bituali.  Hoc  tamen  consectarium  extenden- 
dum  non  est  ad  illa  auxilia  actualia,  quae 
cum  gratia  sanctificante  ad  opus  merito- 
rium  concurrunt,  cujusmodi  est  auxilium 
physice  praemovens  ad  operis  merilorii 
elicientiam,  quia  praedicta  auxilia  etiam  se 
tenent  ex  parte  principii  essentialiter  prae- 
requisiti  ad  meritum  :  unde  in  eis  militat 
eadem  ratio,  ac  in  gratia  sanctificante.  Res- 
tringendum  ergo  est  consectarium  ad  auxi- 
lia  tempore  praecedentia ;  ista  enim  non 
praerequiruntur  essentialiter  ad  meritum, 
sed  huic  prorsus  accidit,  quod  talia  auxilia 
prius.  vel  postea  conferantur. 

iSed  dices  :  consectarium  hoccomponi  non  Objcc- 
potest  cum  eis,  qua^  §  2  ex  D.  Augustino  l10' 
contra  Semipelagianos  expendimus  :  ibi 
enim  afiirmavimus  S.  Doctorem  exclusisso 
omne  meritum  respectu  primae  gratiao,  non 
solum  praecedens,  sed  etiam  futurum;  el 
non  solum  secundum  legem  ordinariam, 
sed  etiam  secundum  potentiam  absolutam: 
ergo  inconsequenter  admittimus ,  quod 
prima  gratia  auxilians  possit  divinitus  ca- 
dere  sub  merito  operum  futurorum. 

Nec  proderit  dicere,  quod  I).  Augustinus 
loquiinr  de  gratia  habituali,  et  sanctifi- 
cante.  Nam  contra  est :  tum  quod  praecipua 
Augustini  disceptatio  cum  Massiliensibus, 
et  Pelagianis  illorum  ducibus  erat  circa 
gratiam  actualem,  ut  satis  superque  constat 


808 


DE  PK/EMIO  MEKITI. 


SIO. 


tract.   14,   disp.    1,   cap.  4  et  5.  Tum  qaia 
semel  concessoSemipelagianis,  quod  prima 
gratia  auxilians  posset  absolute  cadere  sub 
merito  operis  futuri,  relinquebatureisquod 
intendebant,  nempe  primam  discretionem 
in  negotio  salutis  non  esse  omnino  gratio- 
sam,  sed  ex  merito  operum.  Quoniam  pri— 
ma  hacc  discretio  fit   communiter  mediis 
auxiliis  actualibus,  quibus  ad  justitiam  dis- 
ponimur:ergosi  talia  auxilia  possunt  abso- 
iute  cadere  sub  merito,  vincunt  Semipela- 
giani,  dum  afTirmant  primam  discretionem 
in  negotio  salutis  non  esse  omnino  gra- 
tiosam,  sed  ex  operibus,  et  mentis,  saltem 
futuris. 
Respon-      Kespondotur  nos  non  asserere,  quod  pri- 
mumgratiaeauxilium  possitabsolnte  c  idere 
sub  merito  operis  futuri,  sed  quod  id  non 
repugnet  ex  vi  motivi   saperiai    propi 
Et  m  hoc  sensu  sastinemas  traditam 
ponsionem  ;   nam  D.  Augostinaa   praecipue 
loqaebatar  de  gratia  justificante, 
principium  merendi :  tum  qoia  banc  aperte 
indicavit  assereu  lo,  q ao  I  gratia  qa 
ut  mereamur,  non  dator  quia  meremur. 
Tamqaia  eandem  expressil  exemplis  par- 
vulorum,  qui  consequuntur  gratiam  Bap- 
tismi ;  <■(  Cbristi  Domini,  qui  1 1 
tificatus  est  Quod   ad    ejua    intentionem 
sufBciebat  :  nam  semel  i  -  r  iti  i 

justificansnoncadatsobnN  nvictnm 

relinqaebat,  qaod  prim  i  discretio  in  nego- 
tio  salntis  reduci  deberet  in  gratiam,  el 
aeternam,  ac  gratnitam  dispositionem,  ut 
statim  declarabimns  •.  •■!  it  i  dii  rte- 

bal  oppositam  Massiliensiam  errorem. 

Ad  primam  autem  ho 
gnationem  respondetnr,  disceptationem  D. 
Augustini  cum  Semip*  lagianis 
qnidem  principaliter    gratiam  actualem; 
se  l  ad  intentionem  S.  I 
ostendere,  quod  gratia,  qn  b  est  principinm 
merendi,  scilicet  gratia  habitualis,  non 
deret  sob  merito,  ut  jam  dicemns.  A  i 
cundam  resj 
gratia,  quae  esl  principium  essentiale  omnis 

meriti  respectu  pr ii  essentialis,  nei 

gralia  sanctificans,  non  cadat  sub  merito, 
sed  gratios  •  omnino  decernatui  nfe- 

ratur,  tiquido  infertur,  primam  discretio- 
nem  in  negotio  salutia  fundari  in  gratia 
decreta,  et  data  dependenter  a  meritis,  tam 
exercitis,  quam  praavisis.  Nam  diseretio, 
quam  ex  nobis  introdncere  studebant  Mas- 
silienses,  in  aliquo  merito  fundari  debebat. 
ut  ipsi  plerumque  affirmabant.  Unde  e  con- 


verso,  si  omne  meritam  fundat  itia, 

sequitur  discretionem 
sed  ex  gratia.  VA  consequ&nter  cum  D. 
gustinusos?  -ratiam  quaeest  mer- 

principium,  nullo  modo   cadere  sub   i 
rito,  recte  conclu^it,  tutam  discretionem  in 

j t i o  salutis  esse  gratiosam.  et  radicali- 
ter  evertit  contrariam  Semipelagianorum 

trinam.   Licet  enim  eis  concederetur, 

prima  auxilia  grati  pen- 

meritis  futuris,  adhuc  tamen  suum 

rtum  non  evincenmt,  quia  llla  merita 
procedebant  a  gratia  sine  i 
iti  io   reduceretur  ultimo  non 

iu  merita,  sed  in  grat 

;  ita 
contingit.   ut  ex    Scri       ra ,  iliis 

tat.  imu  et  implii 

et  pr  c  ipue  num.  95  ct  stn 
BIUM  H. 

\n  ri  altert 

nini  primatn  gratiam. 

nte  diiTiouI*  ?i..nem 

aliqua  praemittere,  in  quibus  commu: 
conveninnt   Antboi  gradnin 

tum. 

6  l. 

/       •nittunlur  aliqur  s>. 

itsibi 
tiam  primam  i: 

!i  prin- 
cipinm, 

mei 

cationis.  Porro  i-.  cui  l 

rius  bomini 
:,   m  duplii 

im,  ut 
uaturam  humai 
nat  . 

tum  infectam.Secundo,quatenu(  Inm 

hab(  itiam  g:  Q  in 

stato  peccati  pponit  Deom  gravit 

Bensom. 

runt,  ut 

1.  c 


:.   riH 


DISP.  VI.   DUB.   II. 


809 


sq. 

UT.O. 


>lus 
acto 
mc- 
iral- 
ide 
on- 
rno 
narn 
:iaip. 


1,  cap.  2,  aperte  constat.  Unde  sub  titulo 
proposito  duae  continentur  difficultates  hic 
decidendae.  Una,  an  justus  possit  do  condi- 
gno  mereri  primam  justificationis  gratiam 
alteri  homini,  qui  non  prasupponatur 
existere  in  statu  peceati.  Alia,  an  valeat 
praedictam  gratiam  ei  mereri,  qui  in  prae- 
dicto  peccati  statu  praesupponitur  existere. 
Eae  quippe  difficultates  non  secus  diiferunt, 
ac  status  ,  quos  respiciunt.  Unde  minus 
recte ,  et  distincte  procedunt  Vasquez, 
Arauxo,  et  alii  in  praGsenti,  dum  praedicta 
dubia  non  secernunt,  sed  asserunt  idem 
esse  inquirere.  anjustus  possit  alteri  pri- 
mam  gratiam  mereri.  ac  inquirere  an  jus- 
tus  valeat  alteri  mereri  remissionem  pec- 
cati.  Nos  tamen  majoris  claritatis  gratia 
praedictas  difficultates  singillatim  decide- 
mus. 

26.  Sed  prius  supponendum  est,  de  facto 
justum  non  posse  mereri  alteri  de  condi- 
gno  primam  justificationis  gratiam.  In  hac 
suppositione  conveniunt  omnes  Theologi 
cum  D.  Thom,  in  praesenti,  art.  6.  Et  ratio 
est,  quoniam  ad  meritum  de  condigno  prae- 
ter  valorem  operis  requiritur  ordinatio 
Dei,  sive  pactum,  quo  praemium  promise- 
rit ;  alioqui  opus  non  inducit  praemium, 
nec  infallibiliter,  nec  ex  justitia  :  quae  duo 
requiruntur  ad  propriam  rationem  meriti 
de  condigno,  ut  latius  declaravimus  disp.l, 
dub.  6.  Sed  de  facto  non  adest  Dei  ordina- 
tio,  et  pactum,  quibus  statuerit  conferre 
homini  gratiam  sanctificantem  in  praemium 
meritorum  alterius  hominis  justi;  Tiec  enim 
id  ex  Scriptura  sacra  colligi  potest,  sed 
satis  aperte  constat  oppositum.  Ergo  de 
facto  nullus  justus  meretur  alteri  de  condi- 
gno  primam  gratiam.  Pracsertim  quia  ad 
hujusmodi  iniluxum  per  meritum  oporte- 
bat,  quod  justus  esset  caput  morale  aliorum 
in  ordine  ad  eorum  sanctificationem. 
Nulla  autera  pura  creatura,  quantumvis 
:ta,  constitata  de  facto  e6t  a  Deo,  ut  sit 
morale  capnt  aliorum,  eosque  per  merito- 
rium  influxum  sanctificet ;  quisque 

ratiam  adoptionis,   per 
im  beatitudinem  ut  in  U  r- 
minum  coliineat.  Unde 

nallapura  creatura  mdum  prae- 

em  pro videntiam  obtinere  aliis  primam 
tiam  justificantem.  Quod  motivum  tan- 
git  D.Thora.  in  ,         uti,  dicens :  «  Merito 

ereri  alteri  pri- 
■  ;     (  bristus,   (juia 
■  ano  q  »vetur  a  Doo  per 

ilmant.  ( 'w  ■  theolog,  iom,  X. 


«  donum  grati;e,  ut  ipse  ad  vitam  aeternam 
«  perveniat;  et  ideo  meritum  condigni  ul- 
«  tra  hanc  motionem  non  se  extendit.  S  I 
«  animaChrislimotaest  aDeo  per  gratiam, 
«  non  solum  ut  ipse  perveniret  ad  gloriam 
«  vitae  aeternae,  sed  etiam  ut  alios  in  eara 
«  adduceret.  in  quantum  est  caput  Ecclesiae, 
«  et  author  salutis  humanae.  » 

27.  Nec  refert  si  objicias,  Adamum  ita  objcc- 
fuisse  constitutum  a  Deo  caput  generis  hu-  vl°' 
mani,  ut  per  suum  peccatum  demeruerit 
nobisgratiam  :  ergo  si  non  peccasset.  gra- 
tiam  nobis  de  condigno  meruisset;  et  con- 
sequenter  de  facto,  et  secundum  commu- 
nem  providentiam  fieri  potuit,  ut  purus 
homo  aliis  gratiam  de  condigno  mereretur. 
Haec  secunda  consequentia  patet  ex  prima, 
et  ista  ex  antecedenti ;  quoniam  meritum, 
et  demeritum  sunt  circa  idem:  ergosi  Ada- 
mus  peccando  demeruit  de  condigno  nobis 
gratiam.  non  peccando  gratiam  nobis  de 
coniigno  mereretur. 

Hoc.  inquam,  non  refert;  respondetur  Dispei- 
enim,  concesso  antecedenti  negando  pri- 
mam  consequentiam.  Plura  quippe  requi- 
runtur  ad  meritum,  quam  ad  demeritum  : 
undeex  eo,  quod  Adamus  peccando  deme- 
ruerit  nobis  gratiam.  minime  sequitur, 
quod  illam  potuerit  non  peccando  nobis  de 
condigno  mereri.  Sicut  etiam  de  facto  qui- 
libet  homo  potest  peccando  primam  gra- 
tiam  demereri ;  ex  quo  tamen  non  sequi- 
tur,  quod  illam  gratiam  mereri  valeat,  ut 
constat  ex  dictis  dubio  praecedenti.  Et  ratio 
differentiae  est  proportionabilitcr  eadem, 
quia  ablatio  gratiae  dependet  a  nostro  de- 
merito  sicut  a  causa  demeritoria  :  collatio 
autem  gratiae,  sicut  et  ejus  conservatio,  et 
perseverantia.  sive  in  capite,  sive  in  rnem- 
bris,  fit  gratiose,  et  independenter  a  meri- 
tis  :  Deus  enim,  quia  est  bonus,  et  summe 
liberalis,  gratiam  sine  merito  confert, 
quam  tamen  quia  justus  est,  sine  demerilo 
non  aufert.  i  nde  peccatum  Adami  deme- 
ruit  nobis  gratiam  •.  at  peccati  vilatio,  seu 
carentia  non  esset  meritum  gratiae;  sed 
tantum conditio,  ut  gratia  transfunderetur 
ad  alios.  Cujus  manifestum  signum  est, 
quoniam  ad  vitandnm  peccatum  non  requi- 
peb  itur  actos  virtutis  pos  itii  us,  ••  I  uffi- 
ceret  carentia  actus  prohibiti  |  praeceptum 
enim  Adamo  jtro  hac  re  impo  il  im  non 
fuit  positivum,  sed  negativum,  etquod  sola 
carentia  rei  vetitae  adimplere  valuit.  <ons- 
tat  autem,  quod  ad  meritum  non  sufficil 
omissio  actus  mali,  sed  requiritui   exerci- 

52 


810 


DE  PILEMIO  MKRITI. 


Juslns 
dc  facto 

potesi 
aliisme- 

reri  de 
congruo 
primam 

fcatiam. 
>.  Tho. 


Jac  >bi 

ult. 


tium  liberum,  et  positivum,  utostendimus 
disp.  1,  dub.  1.  Unde  satis  liquet,  quod  etsi 
Adamus  non  peccaret,  minime  ad  nos 
transmitleret  per  modumcau?ae  meritoriae 
justitiam  originalem,  sed  lantum  po 
conditionem,  sinequanon  fieret  talis  trans- 
missio.  Yideantur  quce  diximus  tract.  13, 
disp.  14,  a  num.  \20. 

Adde  quod  gratis  conce  ■■     Adamam  si 
non    peccaret,    transmissunun    meritorie 
fuisse  ad  nos  gratiam,  et  justitiam  origina- 
lem,  minime  inferretur,  tale  meritum  • 
de  condigno,  licet  de  condigno,  et  jaed 
megratiam  per  peccatam  demeruerit.  Bt 
dififerentia  in  eo  consistitit,  nam  qaodlibet 
peccatum  mortale,  cum  in  rat 
sit  infinitum,  habet  sufficientem  aequalita- 
tem    ad  pcenam    privationis    gratis,   aut 
aliain  etiam  graviorem  :  observatio  autem 
praecepti  non  habel  ae  [ualil  im  quo- 

libet  pramio,  et  multo  minus  cum  prsmio 
adeo  insigni,  cujusmodi  csset  sandifi 
omnium  hominum.  I  odecum  meritun 
condigno  debuerit  e&ae  ejasdem    val 
cum  pr;emio,  ut  statuimas  disp.  3,  dub.  1. 
neutiquam  Adamusobsen  ando  pi 
meruisset  de  condigno  poeteriornm  justifi- 
cationem,  sed  ad  siimmum  de 
pactum,  seu  pn  Dei  meritum  c 

illud  praemium  admittenti 
faoto  ita  admiserit)  operis  inaequalitatem 
suppleret. 

28.  Deinde  supponendam  minem 

justum  posse  de 
munem  pro>  identiam  i  on- 

primam  justificationis  gratiai 
admittunl     communiter     Tbeologi    nim 
D.  Tbom.  in  praesenti,  (>t  facile  suadetur 
tiim   rationo   s.    Doctoris  :   Quta,    inqnit, 
homo  in  gratia  constitutus  impk  \un- 

tatem,  congruum  ndumamicii 

portionem,  u1  Deus  impleat  hominis  volun- 
i  \tem  in  sdtvatione  aiterius.  Tum  etiam, 
quia  majoris  aestimabilitatis  est  beneficium 
Incarnationis,  quam  gratia  justificationis  : 
sed  B.  Virgo,  et  antiqui  Patres  runl 

de  congruo  Incarnationem,  ut  frequentins 
docent  Theologi  :  er(  erunt  etiam  de 

congruo  mereri   aliorum  justificationem : 

tmque  est  ratio  de  aliis  justis,  ut  ea 
liquet.  Tum  prseterea,  quia  Scriptura  fre- 
quenter  hortatur  justos,  nt  orent  pi 
catorum  salute,  ul  Jacobi   ult.  0\ 
invicem,  ut  salvemini:  multum  enim  valet 
deprecatio  justi  assidua.  Quibas  verbis  satis 
insinaatur,   inease  Justorum  orationiboa 


10» 


aliquem  valorem,  et  meritum,  saltem 
congru",   pro  obtinonda    aliorum 
juxta  illud  Aml 

Dominus,  qui  aliorum  meriio  iqnoscit  alii.s, 
et   dum  alios  probat,  aliis 
Tum  etiam.  quia  communis  fidelium  ac 
tio  e  hannm  Buis  preciboa  d 

Pauli  conversionem,Monicam  suis  lacrymis 
istinum    CI  em 

orando  obtinui  \uo 

justos  suorum  operum  merito  .-imitos  cob- 
ut  historiarum  kctione 
•cmur. 

:  nam  si  peec.r 
im    propter   merita    justi, 
|  ra?miorum 
fieret  j  ;<ri  i  uniuscujus ; 

. "situm  autem  passim  d<   et  Scriptura  : 
ergo  falsum  est,  q 

s 
r  itia,  qua?  (  li  prin- 

ini,  magia  ordinetur  ad  perfoctionem 
subjecti,  cui  ii.  m  i  1  perfectionem 

aliorum  ;  oequil  mrritum  esse  m 
rdine  fl  I  quam  in  or 

ritum  n 
im,  at  primam  gratiam  i] 

T  rtio, 

:  .    1 1  rtum  est 

minus 

aoo  m 
lil  suo  merito  adhuc 

■ 

im  fatin  runt)    2 

n  sufficiat  >ne 

significarunt,  ui  io.i 

Hilarius   i!  2  juod  o. 

meri  larto,  D 

bonom  < 

|)US 

ad  n 

;r  aliis  aut 

aliod  damnum,  joxta  illo  d* 

fitii 

•    - 
non  men  latntem 

gratiam. 

Ila?  tam 
ante  earum  • 

quod  meritum  <I-  n  infort  in' 

libilitor  praemium,  sed  multo1 
conseqaation 

JS 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


811 


vavimus  dixp.  2,  dub.  unico.  Quod  licet 
alibi  verum  habeat,  a  fortiori  verificatur  in 
nostro  casu  :  tum  quia  nullibi  reperitur 
lex.  aut  pactum,  quibus  Deussalutem  pec- 
catoris  promiserit  justo  postulanti  illam, 
et  pro  ea  operanti  :  id  autem  quod  lege,  et 
pacto  Dei  firmatum  non  est,  non  sequitur 
infallibiliter,  sed  potest  absolute  deficere. 
Tum  quia  ex  opposito  fieret,  omnes  pecca- 
tores,  pro  quorum  salute  orant  justi,  infal- 
libiliter  justificari  :  quod  est  omnino  fal- 
sum,  et  contra  experientiam;  plures  enim 
peccatores,  quorum  remedium  justi  desi- 
derant,  perseverant  instatu  peccati,  etfina- 
liter  damnantur.  Tum  etiam,  quia  licet 
merita  Justorum  habeant  de  se  sufficien- 
tiam  ad  causandum  de  congruo  peccato- 
rum  salutem,  nihilominus  multoties  impe- 
diuntur,  ne  illam  eificaciter  causent,  ob 
ipsonzm  peccatorum  impedimenta,  ut  signi- 

rem.  ficantur  Jerem.  14;  Sisteterint  Moyses,et 
Samuel  coram  me,  non  est  anima  mea  ad 
populum  istum.  Quod  accidit  non  ob  gene- 
ralemconditionemstatuspeccati,haecquippe 
impediret  semper,  ne  oratio  justi  peccatori 
prodesset ;  sed  ob  specialem  quandam  duri- 
tiem,  et  affectum  ad  peccandum,  qualem 

i>-22-  ostendebant  illi,  qui  Job22,  Deodixerunt: 
Ilecede  a  nobis,  scientiam  viarum  tuarum 
noLumus.  Et  ita  forte  se  gessit  Salomon,  pro 
cujus  salute  certum  est,  sanctissimum  ejus 
pitrem  orasse  ;  colendo  enim  idola,  et  alia 
valde  magna  scelera  patrando,  impedivit 
orationis  paternae  efficaciam,  et  ut  plures 
volunt,  damnatus  est.  Hoc  supposito. 

cnrri-  30.  Ad  primam  objectionem  respondetur, 
praemium  in  cujus  distributione  attendit 
Dens  ad  opera  uniuscujusque  propria,  esse 
praemium  essentiale  aeternae  beatitudinis, 
quod  adulti  communiter,  et  per  seloquendo 
non  asseqauntar,  nisi  per  morita  propria, 
e!  quantitati  pra?mii  proportionata.  Cum 
Koc  tamen  recte  cohaeret,  quod  sicut  Deus 
confort  ri  gratiam  omnino  gratis,  et 

ind<  jasmeritis:  itaaliquan- 

<io  praedictam  gratiam  ei  conferat  allectus, 

meritis  :  quae  cum 

■  l  predictam  finem  ordinentar,  congruit 

ipsam  obtineant.   Per  hoc  quippe  non 

impeditar,  qaod  pecc  itor  actas  eliciat,  qui- 

;      paret,  et  dein- 

I  rnam  me- 

tar  :    q  i    veriflcanda 

nonia,  qusa  in  contrariam 

objiciantu 

Afl  rec  undam  omitten  I  ':f>- 


ganda  est  consequentia ;  nam  licet  justusoiiuitur 
nequeat  sibi  primam  gratiam  mereri,  quamsccunda' 
aliis  merefur  de  congruo;  adhuc  tamen 
absolute  majorem  efficaciam  merendi  ex- 
plicat  in  ordine  ad  praemia  sibi  conferenda, 
quam  ad  conferenda  aliis.  Sibi  enim  mere- 
tur  de  condigno  augmentum  gratiae,  et 
aeternam  beatitudinem  infallibiliter  exspe- 
ciali  justitia  retributiva ;  aliis  autem  solum 
de  congruo  potest  mereri  gratiam  dandam 
absque  infallibilitate,  et  sine  specialis 
justitiae  titulo,  sed  ex  sola  amicitia3  ho- 
nestate.  Multo  autem  majorem  virtutem, 
et  efficaciam  explicat  illud  prius.  quam  hoc 
posterius,  ut  de  se  constat.  Eo  vel  maxime, 
quod  impotentia  illa,  qua  meritum  justi 
nequit  se  extendere  ad  merendum  primam 
gratiam  subjecto,  cui  inest,  non  provenit 
ex  defectu  valoris  in  actu,  sed  quia  indis- 
pensabiliter  praedictam  gratiam  supponit, 
quam  proinde  nequit  meritorie  causare  : 
quae  ratio  non  militat  in  prima  gratia  aliis 
conferenda. 

Ad  tertiam  dicendum  est,  justum  recte  soivitur 
operantem  non  posse  se  privare  merito  terlia- 
simpliciter  tali,  quod  est  meritum  de  con- 
digno  aeternae  beatitudinis ;  istud  quippe 
secundum  dispositionem  praesentis  provi- 
dentiae  nequit  aliis  applicare.  Potest  tamen 
se  privare  aliquibus  praemiis,  quae  de  con- 
gruo  tantum  meretur  ;  decet  enim  ut  Deus 
acceptet,  et  remuneret  opera  justi,  non 
solum  ei  conferendo  praemium,  sed  com- 
municando  etiam  aliis  bona  juxta  deside- 
rium,  et  orationem,  atque  applicationem 
justi.  Nec  ex  hac  meriti  distractione,  et 
extensionejustuspatitur  aliquod  detrimen- 
tum,  aut  diminutionem  in  merito  de  con- 
digno  respectu  praemii  esscntialis ;  immo 
meritum  auget,  quia  haec  ordinatio,  et  ap- 
plicatio  fit  communiter  per  actum  charita- 
tis,  qui  est  novum  meritum  de  condigno, 
ut  optime  docuit  D.  Thom.  in  4,  dist.  20,0.  Tho. 
'jii  vst.  1,  art.  1,  qusestiunc.  3  ad  3,  ubi  ait  : 
Dicewlum  quod  in  solutione  debiti  attenditur 
({unntiias  pcenae,  sed  in  merito  attenditur 
radix  charitatis.  Et  ideo  ill<>,  qui  ex  chari- 
tatepro  alio  meretur,  saltem  merito  congrui, 
etiam  xil>i  magis  meretur;  n<m  aulem  quipro 
alio  satisfacit,  'pro  se  satisfacit,  quia  illa 
quantitas  pcenx  non  sufficii  <;  '  utrumque 
peccatum,etc.  Hieronymusautem,Hilarius,  d.  eie  . 
ef  ;iiii  Patres,  qui  Llla  Virginum  verbaD,Hl1 
referunt  ad  meritum,  loquuntur  do  merito 
proprie  dicto,  el  pespectu  prasmii  et  en- 
tiali  j,  in  ordine  ad  quod  immediate  corj 


812 


DE  PRJEMIO  MERITI. 


quendum  tantum  prosunt  opera  propria, 
non  merita  aliena. 
HljLflf  A<[  quartam  respondetur  vel  nogando 
majorem,  vel  ea,  et  minori  omissis,  ne- 
gando  consequentiam.  Nam  in  merito  justi 
est  congruentia  in  ordinead  pra?mium  aliis 
conferendam ;  consonat  enim,  ut  inquit 
D.  Thom.  legibus  amiciti;o.  qaod  I)eus 
adimpleat  voluntatem  justi  in  aliurum  sal- 
vatione.  Ca)terum  in  demerito  peccatoris 
non  est  congruentia,  ut  Deaa  propter  illad 
paniaf  innocentes,  aat  abeis  Bobtrahal 
gratiaedona.  Kt  ita  respondethaicobjectioni 
l).  Thom.  in  4,  ditt.  45,  qwett.  2,  arf .  1, 
quastiuno.  1  ad  l.  I  ndeesto  in  ordine  ad 
proprium  subjectom  aon  sit  efficacioi  me- 
ritum,  quam  demeritum,  in  ordin 
ad  alio.s  meritum  efficaciua  est ;  meritum 
enim  esl  de  genere  boni,  qo 
alioa  extendi  :  quod  demerito  non  conve- 
nit  ob  rationem  oppositam. 

Sopposito  igitor,  qood  justue  Becuodum 
praesentem  providentiam  n 
condigno  aliia  primam  gratiam,  el 

mdum  communem  |  otiam  illam 

aliia  poasil  de  i  reri,  \  i- 

dendum  esl  otrom 
mereator  de  :i<>  altei  i  primam  j 

ficationi 

tia  acqoirenda  est,  Boppon  ttor 
et   |  ippon  ttur  determi 

peccato  in.'  io  bic,  ot  tapra 

dicebamos,    discoti<  rroot  .  pri- 

mom,  anj  istia  valeat  alteri  non  peccatori 
primam  gratiam  mereri  :  secundum,  an 
illam  ut  peccatori  <1  ind  im 


isio  prioris  difficuttatit. 


Prima 
conclu- 


Botos. 

.lo.ni.  a 
S.Thom 


<;odo\. 
Cabre  a 
o  onei. 

Zumol. 


31 .  Dicendom  est  primo,  non  i 
qood  jostoa  de  condigno  mereator  prii 
gratiam  dandam  homini   oon  peccatori 
i  ;\ e  a  remiasione  peccati.  Hanc  1 1 
lutionem  licet  in  D.  Thoma  eipresse  non 
inveniamus,  ejus  docl  tamen  valde 

consentaneam  censemos;  qaam    proinde 
insinuavimus  troct.   13,   disp.  14,  dub.   I, 
num.  130,  eamqoedocent  plores   rhoi 
tae,  Sotus  tn   I,   dist.    1.   qutttt.  5,  </ 
Joannes  a  S.  Thom.  in  prsssenii,  disp. 
ari  '2  (t  3  part.  disp.  I ,  art.  2  in  resp. 
Godov  ibidem,  disp,  abrerarfuf)  12, 

concl.   I.  Gonet  in  prxtenti  ditp.  2,  art.  7, 
voncL  '.\  a  ntun.  19 >;.     umel  art.  .  1 . 


Bg 


QuibOa  etiam  int  Iju: 

ditt.  i/.  2,  Vega  lib.   3,  in    l 

caj).    15,  '   tom.  I,  in  3  \»irt. 

sect.  17.  ;  is,  Joan 

nerus,  Kugosa.  et  alii,  quos 
quitur  I. :. 

Probator  ooico  fundamenl  .  ;m 

optu  j 

quac  endum  !■ 

mini  oqn  peccatori  pn: 
gratiam  reqoirontor  :  • 
qood  jusl  •  itur  ho 

primam   gratian 

om- 
. 

rantur.  Nam    in    prin. 
tum  a  \ . 

Dein  le  j 

n.iri 

ret.    Pi 

ju>ti  \ 
alt»M 

quar 

stanti'»;,-    |»; 

I  -im 
oncurrui 

itu. 

■ 
- 

■ 

m  proj 

■ 

dam. 

ttio  com  saa  confiro 

-asjJJ 
ioram   i 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


813 


lia  res 
ttnsio 

ver:i- 
tur. 


quidam   respondent,  gratiam  ut  alteri  non 
digno,  et  non  justo  conferendam  excedere 
in  ratione  praemii  eandem  gratiam  ut  ipsi 
justo  merenti  communicandam,  nihil  pro- 
dest.  Tum  quia  praedictus  excessus  non  est 
infinitus,  sed  certus  et  determinatus,  ut  ex 
se  liquet  :  sed  valor  operum  justi  potest  in 
infinitum  augeri  ob  magnam,  et  continuam 
actus  intensionem  :  ergo  praedietus  valor 
operum   justi   poterit   adaequare  valorem 
gratiae  alteri  conferendae,  et  ut  alteri  con- 
ferendae,atque  idco  in  ratione  praemii.Tum 
etiam,  quia  hac  ratione  nemo  dicere  aude- 
bit,  merita  v.  g.  B.  Virginis  habere  mino- 
rem  valorem  in  ratione  obsequii,  et  meriti, 
ac    haberet    minima  gratia  alteri  confe- 
renda  in  raticne  praemii  :  ergo  nulla  re- 
pagnantia  potest  excogitari  ex  capite  ex- 
cessus    gratiac    alteri    dandae    in    ratione 
praemii  supra   merita  Virginis  in  ratione 
obsequii ;  et  consequenter  impossibile  non 
fuit,  quod  B.  Virgo  meruisset  de  condigno, 
ut  Deus  alteri  gratiam  conferret.  Tum  de- 
nique,  quia  excessus  ille,  et  major  aestima- 
bilitas  praemii  ut  aliis  dandi  ,   potest  suffi- 
cienter  compensari  per  diminutionem  gra- 
tiae,  quae    est    praemium,   et    augmentum 
valoris  in  opere,  quod  est  meritum,  ut  si 
gratia  ut  unum  conferretur  Paulo  propter 
actum  Petri  habentem  valorem  ut  mille. 

33.  Quod  autem  alii  dicunt.  gratiam  non 
esse  principium  merendi  de  condigno,  nisi 
proprio  supposito  cui  inest,  eo  quod  est 
semen  gloriao  in  proprio  subjecto  ,  et  non 
in  aliis,  facilius  adhuc  rejicitur.  Quia  licet 
semen,  ut  sic  dicamus,  physicum  non  pa- 
riat  efiectum,  nisi  in  proprio  subjecto,  et 
ita  gratia  nequeat  physice  radicare  lumen 
gloria?,  et  visionem  beatam,  nisi  in  suppo- 
sito,  cui  inhaeret;  nihilominus  semen  mo- 
rale  etfectum  etiam  parit  in  aliis,  et  ex- 
trinsecis  subjectis.  Unde  videmus  ,  quod 
potest  aliis  mereri  gratiam  de  con- 
grao,  ut  §  \yrxced.  diximus  :  potest  aliis 
beneficia  impetrare  •.  potest  deniqne  pro 
pcena  temporali  aliorum  peccatis  debita 
satisfacere,  ut  docent  omnos  Catholici.  Qui 
effectas  moralea  snnt,  et  in  gratia 
vetut  in  morali  semine  conlinentur.  Cons- 
tat,  quod  meritum  pramiii,  sive  sit  aliis, 
sive  sit  proprio  inbjecto  conferendum,  est 
effectua  qoidam  moralis,  et  moraliter  cau- 
latur  ;  rgo  gratia  in  josto  exii  teni  potest 
per  modum  leminis  moralis  gratiam  in 
moraliter,  et  meritorie  producere. 
ha?c  Adversariorum  responsio 


verum  contineret,  sequeretur  justum  nec 
divinitus  posse  alteri  de  condigno  mereri 
minimum  gratiae  auxilium,  imo  necmini- 
mum  beneficium  temporale  :  consequens 
plurimum  derogat  divinae  virtuti,  et  gratiae 
valori  :  ergo,  etc.  Tandem  natura  humana 
a  parte  accepta,  quae  est  filio  principium 
merendi  apud  patrem,  solum  habet  ratio- 
nem  seminis  physici  respectu  operatio- 
num,  quae  in  filio  recipiuntur  ;  et  nihilo- 
minus  filius  per  operationes  in  se  physice 
receptas  potest  de  condigno  mereri  apud 
patrem,  ut  aliis  dona  retribuat,  et  ita  parit 
moraliter  effectus  in  aliis  suppositis  :  ergo 
similiter  ,  licet  gratia  physice  loquendo 
solum  sit  radix,  et  semen  operandi  in  pro- 
prio  supposito,  potest  tamen  per  operatio- 
nes  in  eo  receptas  aliis  mereri  apud  Deum, 
et  extrinseca  subjecta  moraliter  perficere. 
Praesertim  cum  videamus,  aliquas  virtutes 
effluere  a  gratia,  quae  aliorum  utilitati  de- 
serviunt,  ut  liberalitas,  misericordia,  jus- 
titia,  charitas,  et  aliae.  Unde  restringendus 
adeo  non  est  influxus  saltem  moralis  gra- 
tiae,  ut  limitant  Adversarii. 

34.  Quod  denique  alii  causantur,  gratiam  Tertia 
alteri  datam  non  posse  habere  rationem£foPcon. 
praemii  saltem  condigni  respectu  justi  me-  futatuc 
rentis,  atque  ideo  opus  meritorium  justi 
non  posse  ad  hujusmodi  praemium  ordi- 
nari,  eadem  facilitate  refellitur.  Quoniam 
illud  potest  habere  rationem  praemii  de 
condigno,  quod  est  merenti  gratum,  et  inter 
ejus  bona  computatur  :  sed  minime  repu- 
gnat  quod  Deum  tribuere  alteri  gratiam,  sit 
justo  gratum,  et  inter  ejus  bona  compute- 
tur  :  ergo  non  repugnat,  quod  gratia  alteri 
datasit  meritum  de  condigno  respectu  justi. 
Consequentia  patet.  Et  major  constat  ex 
generalibus  conditionibus  merili,  et  prae- 
mii;  nam  ut  aliquid  habeat  rationem  prae- 
mii,  opus  non  est,  quod  fiat  perfectio  in- 
trinseca  merentis,  sed  sufficit,  quod  sit  ipsi 
gratum,  et  valeat  recenseri  inter  ejus  bona, 
saltem  extrinseca,  ut  liquet  tam  in  natura- 
libus,  quam  in  supernaturalibus.  In  hu- 
manis  enim  videmus,  quod  pater  v.  g. 
meretor  praemium  de  condigno  filiis  retri- 
buendum,  et  quod  hujusmodi  praemium  ut 
aliis  dandum  non  minoris  habetur,  quam 
si  merentem  intrinsece  afficeret.  Iu  super- 
natoralibos  etiam  redemptio  hominum,  et 
gratia  hominibos  data  fuerunt  pncmia  de 
condigno  Christi  merito  respondentia,  licet 
Christos  hujosmodi  bonis  non  fuerit  in- 
trinsece  affectos.  Minor  etiam  oslendilur. 


814 


DE  PR/KMIO  MERITI. 


quia  minime  implicat,  quod  justus  loco 
perfectionis  sibi  conferenda?  velit,  ut  Deus 
alteri  gratiam  tribuat,  et  quod  alterius  jus- 
tificationem  reputet  inter  soa  bona  extrin- 
seca;  nam  revera  talis  justificatio  intuitu 
meritorum  Christi  facta  redundaret  in  ejus 
gloriam,  et  laudem. 

Adde,  quod  sicut  pnemium  debet  esse 
bonum  merenti,  ita  meritum  debet  esse 
bonum  praemianti  :  ut  autem  meritum  sit 
tale,  non  requiritur  indispenaabiliter,  quod 
afferat  prajmianti  utilitatcm,  sed  sutlicit 
quod  cedat  in  ejus  gloriam,  et  quod  compu- 
tetur  inter  ipsius  bona  extrinaeca,  utcons- 
tat  in  meritis  nostris  apud  Denm,  et  ducet 
D.  Thom.  in  k*  •'.  art,  1  ergo 

pariter  ut  praeminm  ait  tale,  opoa  non 
quod  importet  otilitatem,  et  eommodom 
merentis,  sed  sufficit,  quod  cumputctur  in- 
ter  ejoa  bona  exti  et  gloriun 

acqairat :  qood  totom  in  nostro  ea 
tingeret. 

objcc-      ^,_>-  ,<('^  objiciea  :  nam  si  doctrina  \ 
[u>-    xime  a  nobia  tradita  \ 

sibile  cs.sc,    nun  aolnm  p*ir  :  •  m  ad 

potcntiam  Dei  abaolote,   i  1  i  liam   Jecnn- 
dum  commonem  providentiam,  qnod  joatoa 
mereator  alteri   primam  gratiam 
qoena  non  cohsBret  cnm  hia  quaa  dixin      \ 
praced,  loctrina  ve\  hic,  ve\  ih 

dita  falaa  eat.  Seqnela  probatnr, 
in  meritojusti  i  .  gratia  alu  i 

aalvamoa  omnea  conditiones,  qo  b  ad  meri- 
tum  connatoraliter   reqoirontor,  ot  I 
consideranti  conatabit. 

Boivitnr.     Reapondetur  distingoend  lam,  el 

si  per  communem  provideniiam   intel 
providentiam   prseaentem,   neganda 
nam  de  tacto  non  adannl  omn  litio- 

nes,  qu  e  ad  merendnm  de  condigno  aliia 
primam  gratiam  requirontnr.  Tnm 

it  pactum  Dei  :  tnm  qniade  facto  um- 
nia ,  qni  carel  prima  gratia  joatificante, 
exiatif  in  peccato,  et  ita  non  comprehendi- 
tur  Boh  doctrina  modo  tradita,  qna  o 
dimus  justum  posse  alteri  non  peccatori 
primam  gratiam  de  condigno  mereri.  Ef  in 
hoc  sensu  affirmavimua  £  prawstf.  quud 
nemo  secundom  commonem  provi  lentiam 
potesl  de  condigno  mereri  alteri  primam 
gratiam.  si  aotem  peTcommunemproviden- 
tiam  intelligat  providentiam  abaqne  mira- 
culo,  conccdi  poteat ;  nnllnm  qnippe  mira- 
culum  intervenirel  in  eo,  qood  anppositia 
conditionibus  a  nobia  exactis,  jnatoa  de 
condigno  mererelnr  primam  gratiam  alteri 


tribucndam.  Sed  tamen 

est,  ut  justus  potius  aibi,  qu  : 

digno  mereatur  ;   q 

(saltem  secluso  aliu  Dei  Lo)  otquili- 

bet  magi.s  studeat  aoo  proCectoi  apirituali, 

augmento,  quam  aliorum 
medio,  etqood  magia  incumba;  in- 

trin- 

tem    de    condigno    aliU   applicatum    : 
titatis  augmentum.  vel 
ad  maj  i 

gratiam  alii=  col  r  e\ha 

retur,  aut  aaltem  immi 
non  omnia  quaB  Tunt  mi 

nt  dici  miracnl< 
tione  ;  n  - 

ritur  ad    meritom,  ut  dixi 
dub.  t,  el  lamen  li<  •  l 
non  pr-;, 

raculuin         I  I  intom    ; 
connatoi 
. 

III. 

/  ttr. 

.  ,-oid 

primam  j 

\  incent.  i/< 

is 

ultimu,  Iradc 

Ihir! 

iniuni.    Ai 

d* 

ari 

in  praaaenti,  orf.  5,  ol 

asscrait,  hic  enim  aolom  tr . 

nem  per  r  :_ 

dinariam, 

qi;.  olutam  | 

Efl  hanc  aaaertionem 

alii     I  e,   ut  fatetur    i 

refen  ..  o   etiam   t 

tnm.  1,  m  3  fari.  ditp.  t 

dt  I 

p,    1.    difficult.     1  t 
di$p.  I.  dub.    2,   I    -  »•    1.  ri.  i.ogo 

ditp.  5,  num.  1  w.  et  alii  plur 

Probatnr  ratione,  qn  ia  meritom  fm* 

gnnm,  nl  gratia  joatificana  tribnator  pecca-* 

r  infiniti  : 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


815 


jnflr- 
atio 

iina. 


ergo  implicat,  quod  justus  de  condigno 
mereatur  peccatori  primam  justificationis 
gratiam.  Consequentia  patet,  et  minor  est 
certa,  praesertim  apud  Thomistas,  qui  hac 
ratione  probant,  non  posse  hominem  pu- 
rum  offerre  condignam  satisfactionem  pro 
offensa  Dei  inducta  per  peccatum  mortale. 
Major  autem  suadetur,  quoniam  meritum 
de  condigno  debet  esse  ejusdem  valoris  cum 
praemio  :  sed  quod  Deus  gratiam  peccatori 
tribuat,  est  praemium  aestimabilitatis  sim- 
pliciter  infinitae;  nam  praedictum  praemium 
affert  inter  alia  remissionem  offensae  ha- 
bentis  gravitatem  simpliciter  infinitam  : 
ergo  meritum  condignum,  ut  gratia  justi- 
ficans  tribuatur  peccatori,  debet  esse  valo- 
rissimpliciter  infiniti. 

Confirmatur  primo  :  nam  ideo  purus 
homo  nequit  ad  aequalitatem  satisfacere 
pro  gravi  Dei  offensa,  quia  ad  praedictam 
aequalitatem  requiritur,  quod  haec  satisfac- 
tio  habeat  valorem  infinitum,  sicut  illa  of- 
fensa  habet  infinitam  simpliciter  gravita- 
tem  :  sed  etiam  meritumde  condigno  debet 
habere  aequaiitatem  cum  praemio  :  ergo  ut 
justus  mereretur  remissionem  offensae  sim- 
pliciter  infinitae,  debebat  elicere  opus  meri- 
torium  infiniti  vaioris.  Et  consequenter 
sicut  repugnat,  quod  purus  homo  satisfa- 
ciat  ad  aequalitatem  pro  gravi  Dei  offensa, 
ita  repugnat  quod  mereatur  de  condigno 
praedictae  offensa?  remissionem  :  aut  e  con- 
verso,  si  purus  homo  potest  de  condigno 
mereri  remissionem  offensx  gravis,  pari- 
ter  poterit  homo  purus  pro  gravi  Dei  offen- 
.^atisfacere  ad  ajqualitatem. 
ecunda.  Confirmatur  secundo,  quia  offensus  non 
tenetur  debito  morali  remittere  offensam, 
etcedere  juri  exigendi  satisfactionem,  nisi 
ei  offeratur  satisfactio  condignaformaliter, 
aut  aequivalenter  talis  :  sed  posito  merito 
condigno,  ut  Deas  pacetur  peccatori,  eum- 
quead  suam  amicitiam  mediagratia  sanc- 
lificante  restituat,  obligatur  Deus  debito 
niorali  ex  mentis  orto  ad  remittendam  of- 
fensam,  etad  non  exigendam  aliam  satis- 
factionem  ;  siquidern  ipsum  acceptare  ho- 
minem  ad  gratiam,  c-t  amicitiam,  est 
»parabiliter  offensam  remittere,  et  non 
retinerejas  exigendi  satisfactionem  -.  ergo 
ritam  de  condigno,  ut  Deus  gratiam 
itori  tribaat,  esi  formaliter,  aut  eequi- 
valentei  iio  condigna  pro  gravi  Dei 

offen  rendum  eat,  vel  purum 

bominem  posse  condigne  pro  praedicta  of- 
,  vel  purum  bominem  non 


posse  de  condigno  mereri  primam  peccatori 
gratiam. 

Confirmatur  tertio  :  nam  qui  potest  me-  Tcrtia- 
reri  de  condigno  remissionem  alicujus 
offensae,  potest  etiam  de  condigno  mereri 
satisfactionem  aequalem  pro  tali  offensa  : 
sed  homo  purus  nequit  mereri  de  condigno 
satisfactionem  aequalem  pro  gravi  Dei  of- 
fensa:  ergo  nequit  de  condigno  mereri  re- 
missionem  praedictae  offensae.  Major  osten- 
ditur,  quia  satisfactio  aequalis  pro  aliqua 
offensa  non  petit  esse  majoris  aestimabilita- 
tis,  quam  ipsius  offensae  remissio,  vel  quam 
sit  ejusdem  offensae  gravitas;  sed  sufiicit 
quod  habeat  eundem  valorem  :  ergo  valor 
meriti  condignus  remissione  alicujus 
offensae,  condignus  etiam  est  satisfactione 
aequali  pro  tali  offensa.  Minor  etiam  sua- 
detur,  quia  satisfactio  aequalis  pro  gravi 
Dei  offensa  debet  habere  valorem  simplici- 
ter  infmitum  :  sed  homo  purus  nequit  me- 
reri  de  condigno  praemium  valoris  simpli- 
citer  infiniti  ;  ergo  homo  purus  nequit 
mereri  decondigno  satisfactionemaequalem 
pro  gravi  Dei  offensa. 


§  IV. 

Confutantur    Adversariorum    responsiones. 

37.  Huic  motivo  varie  occurrunt  contra-Pnmum 
...  .     ~.  _    ,        etlu- 

ria^   opinionis   patroni.   Et   primo   Godoy  gium. 

infra  referendusrespondet,nonrectecolligi  God°y* 

ex  eo,  quod  purus  homo  valeat  de  condigno 

mereri  peccatori  gratiam,  et  destructionem 

peccati,   quod  possit   ad   a:qualitatem   pro 

gravi  Dei  offensa  satisfacere :  quoniam  ad 

extinguendam  offensam  per  viam  satisfac- 

tionis  requiritur,  quod   obsequium  habeat 

tantum  valoris,  quantnm  gravitatis  habet 

offensa:  cselerum  ad  illam  extinguendam 

eo  modo,  quo  in  nostro  casu  extingueretur, 

opus  non  est,  quod  meritum  adaequet  in  va- 

lore  gravilatem  offensae,  sed  suiTicit  quod 

adaBquet  valorem  gratiae  peccatori  confe- 

rendao,   quae   est    incompossibilis    physice 

cum  praedicta  offensa.   Praodictum  quipj>e 

meritum  non  refertur  immediate  ad  des- 

tructionem  offensae,  sed  ad  collationem  gra- 

ti<X',  qua  posita  cessat offensa;  etideomeriti 

aBStimabilitas   in  nostro  casu    non    debet 

commensurari  cum  gravitate  offensae,  sed 

cum  valore  gratiaa,  qui  finitus  est ;  offen- 

sam  enim  excludit  mediate,  secundario,  et 

quasi  per  accidons,  merendo  scilicet  ter- 


816 


DE  PR/EMIO  MERITI. 


Prsnclu- 
iJilur. 


Refelli 

lurain- 

JlllllS: 


minum  finitum,  qui   alias  habet  cum  of- 
fensa  physicam  repugnantiam. 

Sed  haec  responsio  non  satisfacit,  et  dis- 
tinctio  illa,  cui  innititur,  nempe  destruc- 
tionis  offensae  vel  per  viam  satisfactionis, 
vel  per  viam  meriti  termini  cum  offensa 
physice  incompossibilis,  voluntaria  vide- 
tur,  et  non  satis  occurrit  confirrnalionibus 
nostro  fundamenlo  adjectis.  Utautem  | 
dictam  responsionem,  et  alias  infra  refe- 
rendas    evidentius  aamos,   obf 

vandum  est,  quod  haec  propositio  :  Jw 
potest  de  condigno  mereri  peccatori  justi) 
tionis  gratiam,  duplicem  sensum  i 
potest  :  primo  divisom,  et  praecisivom,   ut 
solum  denotet,  quo  1  j  reri 

graliam  illi   homini,  q  litur 

existere  in  Btato  peccati :  a  l  quod 
aequalitas  meriti  ad  gratiam  secuo  l 
el  praji  isive  con 

a  -I'  Btructione   macul  e,  <'t  offei  in 

hoc  sensu  prsdicta  proj 
ii-  *  1 1  differt  a  prima  nostra  a  Bertii  a 
31  proposita,  qua  sl  itui  istum  r> 

de  condigno  mereri  alteri  primam  aratiam. 
Secundo  i"  test  praedicta  propositi 

mpositom,  non  quidem   - 
cum  |  I  i  om  ejus  destrucl 

non  esse  :  ita  ul 
reatur  non  solum 

m  ol  i  xercite  afferl  «1-  -  lem 

iti  el  extinctionem 
.'  t  in  hoc  sensu  ni 

tus  mereri  peccatori  rjatiam, 

intendimusque  merituo 
I  •  ctu  gratiae  ita  aca  pta  de 
dem  \  aloria  com  [uali,  el 

condign  i  pro  { ravi  off<  na  i  Dei  -i-"- 

quenter  minixi  i  distinctionem 

illam  extinction  riam  ?a- 

tisfactionis,  vel  per  viam  meriti  termini 
physice  incompossibili  ffens  i. 

38.  Q  1  ulterius  ostenditur  :  nam  ot 
aliqois  possit  de  condigno  mereri  gratiam, 
ot  exercite  secom  ai  troctionem 

colae,  <'t  extinctionem  offens 
opus  habens  tantom  valorem  ii 
quii,  qoantam  aestimabilitatem  habet  com- 
plexom  ex  gratia,  el  destroctione  maculaB, 
e1  extinctione  offensae :  sed  ad  hoc  requiri- 
tur,  quod  meritum  habeat  valorem  Bimpli- 
citer  infinitum,  ac  proinde  aequalem  satis- 
factioni  de  condigno  pro  gravi  Dei  offensa  : 
ergo  sicut  repugnat,  quod  homo  purua 
liabeat  meritum  valoris simpliciter  infiniti, 
rt  quod  offerat  condignam  satisfactionem 


progravi  oi  eij  it.i  repugnat,  qi    I 

m  ut  exercite  secum  a fl« - r  t 
exclusionem  macula  tem  of- 

leqnentia  patet,  el  minor  su  t- 
r :  quia  ad  meren  lum  de   coadig 
aliquod  complexum,  requiritur 
U>I  ni    :  1 1  int  t:  tem 

habet  compl'  <  omnibus,  et  singulis 

suis  -•  I  i    in 

nosti  timabilitatem  infi- 

nitam;  siquidem  cumploctitur  destru>  : 
nem  offenssesimpliciterinfii 

i  intam     aistimabilitatem 
quantam  gravitatem  offi 
quip] 

iter 
infinit.im  :  ergo  ut  I 

itur 
eritum  I 

l    pr«>   gr 

■ 

i,  ut 

cum  exercil 

itum   \ 

illud 
.  nn.  Tu 

mium  gratia?,   ut 

non  mereatur 
illam  destructionem  :    •  ut  quia  de 

.  »  gratiam 
opus 
meretur  stroctionem  offe 

offensaa  destroctiom 

exhi  |  iium  I  intum  valo- 

rom,  quantam  aestimabilitatem 

i  uoa  •  \  gratia,  et  destructione 
Tum  denique,  quia  \al<:<r  meriti 
digno  d  ;ri  cum  omni  i 


DISP.  VI  DUB.  II. 


817 


se  tenet  ex  parte  praemii  in  esse  praemii  : 
sed  eo  ipso,  quod  gratia,  ut  destruens  of- 
fensam   fit  praemium  meriti ,  ■  etiam  ipsa 
destructio  offensae  ex  parte  praemii  se  tenet; 
intelligi  enim   non  valet,   quomodo  prae- 
mium  sit  gratia,  ut  secum  affert  destructio- 
nem  offensae,  et  destructio  non  se  teneat 
ex  parte  praemii  :  ergo  valor  meriti  ad  gra- 
tiam  ut  afferentem  destructionem  offensae, 
debet  adaequari  non  solum  cum  gratia,  sed 
etiam  cum  offensae  destructione  ;  ac  proinde 
debethabere  tantam  aestimabilitatem,quan- 
tam  habet  complexum  ex  gratia,  et  des- 
tructione  offensae. 
tirgetur      39.  Confirmatur  primo,  quia  totum  illud 
imo  habet   rationem    praemii    correspondentis 
merito  de  condigno,  quod  Deus  praestat  ut 
motus  a  merito  de  condigno  :  sed  implicat, 
quod  Deus  moveatur  a  merito  de  condigno 
ad  conferendum  gratiam  ut  destruentem 
offensam  Dei,  quin  eodem  merito  movea- 
tur  ad  praodictam  destructionem  :  ergo  non 
solum  gratia  ut  destruens,  sed  etiam  des- 
tructio   ipsa   habet  rationem  praemii  cor- 
respondentis  merito  de  condigno ;  et  con- 
sequenter  meritum  debet  esse  aequale  in 
aestimabilitate  non  solum  gratiae  destruenti 
offensam,  sed  etiam  destructioni.  Probatur 
minor  :  quoniam  motio  efficax  ad  conferen- 
dum  aliquam  formam,  movet  etiam  effica- 
citer    ad    tollendum    impedimenta,    sive 
indispositiones  cum    quibus  talis    forma 
nequit  componi,  nisi  aliunde  ablata  sup- 
ponantur  :  sed  gratia  est  incomponibilis 
cum  gravi   Dei  offensa,  et  in  nostro  casu 
non  supponit  illam  ablatam,  alioqui  non 
esset  gratia  ut   conferenda  peccatori,  sed 
gratia  praecisive  accepta  :  ergo  fieri  non  po- 
test,    quod    Deus   moveatur    a   merito  de 
ligno  ad  conferendum  gratiam  ut  des- 
truentem  offensam,  et  quod  eodem  merito 
non  moveatar  ad  offensae  destructionem. 
Confirmatur  secundo,  quia  valor  meriti 
''"•  de  condigno  se  extendit  ad  omne  illud,  ad 
quod  seextendit  causalitas  moralis  ejusdem 
monti  :    afqui    causalitas   moralis    meriti 
reapectu  gratiae  ul  destruentia  offensam,  so 
i  offeoaaa  destructionem  :  ergo 
valor  praedicti  meriti  ad  eandem  dostruc- 
tionem   se  debet  extendere,  et  ipsi   adaa- 
quari.  Major  videtur  manifesta,  quoniam 

it  per  virtulem, 

ita  meritum  causat  per  valorem  :  orgo  sicut 

ID  i-  ■■    «■  extendit  ad  om- 

ma.  ad  qua?  e  extendit  physica  causalitas: 

riti   '•  extendit  ad  omne  id,  ad 


quod  se  extendit  causalitas  ejus  moralis. 
Minor  autem  suadetur  :  tum  quia  si  causa- 
litas  moralis  meriti  de  condigno  non  se 
extenderet  ad  destructionem  offensae,  non 
se  extenderet  ad  gratiam  utdestruentem  of- 
fensam,  sed  sisteret  in  gratia  secundum  se  : 
ergo  si  meretur  gratiam  non  solum  secun- 
dum  se  sumptam,  sed  etiam  ut  destruentem 
offensam,  necessario  extenditur  ad  offensao 
destructionem.  Tum  etiam,  quia  causalitas 
moralis  destruens  fundamentum  se  etiam 
extendit  ad  destructionem  rei  fundatae:  sed 
meritum  gratiao  ut  dandae  peccatori  des- 
truit  fundamentum  offensae  Dei,  nempe 
maculam,  et  aversionem  ab  ipso  Deo,  cui 
ratio  offensae  innititur  :  ergo  se  extendit  ad 
destructionem  offensae.  Tum  denique,  quia 
praedictum  meritum  infert  reipsa  destruc- 
tionem  offensae,  ut  concedunt  adversarii :  at 
non  causalitate  physica,  sed  morali ;  siqui- 
dem  meritum  ut  meritum  non  causat  phy- 
sice,  sed  moraliter :  ergo  causalitas  moralis 
meriti  se  extendit  ad  ipsam  offensae  destruc- 
tionem. 

40.  Nec  prodest,  quod  in  praedicta  res-  Mr.ti- 
ponsione  additur,  nempe  destructionem,  trarium 
sive  non  esse  offensae  Dei,  non  comparari  ad  eJj[£ 
meritum  sicut  terminum  immediatum,  pri- 
marium,  et  per  se  ;  sed  ut  terminum  me- 
diatum,  secundarium,  et  per  accidens,  qui 
posita  gratia,  quae  est  terminus  primarius 
meriti,  resultat  physice  ob  physicam  in- 
compossibilitatem  offensae  gravis  cum  gra- 
tia.  Hoc,  inquam,  minime  satisfacit,  sed  ex 
dictis  manet  exclusum.  Nam  in  primis 
falso,  et  inconsequenter  dicitur,  quod  des- 
tructio  offensae  se  habet  per  accidens  ad 
meritum  gratiao  ut  dandae  peccatori,  et  ut 
exercite  destructurae  offensam;  meritum 
enim  per  se  tendens  ad  gratiam  ita  accep- 
tam  nequit  non  etiam  tendere  per  se  ad 
ipsam  offensae  destruclionem ;  siquidem 
gratia  in  esse  termini,  et  praemii  importat 
per  se  talern  destructionem.  Quod  autem 
praedicta  destructio  inferatur  mediate,  vel 
immodiale,  primario,  vel  secundario,  non 
evacuat  vim  nostrae  rationis,  quae  in  eo  non 
innititur;  sod  in  hoc,  quod  meritum  debet 
habore  valorem  acqualem  praemio,  et  omni 
se  tenenti  ex  parte  praemii.  Unde  cum  des- 
tructio,  sivo  non  esse  offensae  sit  praomium 
illius  niorili,  quod  do  condigno  causat  gra- 
tiam  ut  destruentom  maculam,  ot  olfensam, 
opusf-l,  quod  hujusmodi  meritum  haboat 
lantum  valorem,  quantam  aestimabilitatcm 
habet  destructio  offensao,  sive  hoc  quod  ost, 


818 


DE  PR^MIO  MKKITI. 


Deum  non  posse  exigere  satisfactionem  in- 
finitam  sibi  pro  gravi  oflensa  debitam. 
Quod  vero  prasmium  respiciatur  imme- 
diate,  et  primario,  vel  non,  nihil  interest 
ad  ejus  rationem,  et  robur  nostrae  doc- 
trinae.  Et  consequenter  prajdictum  addita- 
mentum  nullius  momenti  est. 
Major  Sed  insuper  refellitur.  Quoniam  licet 
ilatkf  facta  comparatione  inter  partes,  aut  gradus 
alicujus  complexi,  quod  est  terminus  me- 
riti,  fieri  possit,  ut  aliqua  pars,  aut  gradus 
metaphysice  nobilior  sit  m  cxequutione 
aliis  posterior;  nihilominus  illa  pars  pri- 
mario.  immediatius,  et  principalius  respi- 
citur  in  esse  pramii,  quce  creteras  BU] 
in  aostimabilitate  morali  :  atqui  in  DO  tro 
casu  facta  comparatione  inter  gratiam,  et 
remissionem  offensae  (ex  quibua  inlegratar 
complexum.quod  est  praemiam  adsequatum 
meritide  condigno  respecta  gratim  ul 
exereite  afferentu  offefuw  remii  ■   licet 

gratia  exercite  praecedat  offenas  remi 
nem,  nihilominus  destractio  offeni 
rat  in  aostimabilitate  morali  gratiam:  • 
asserendum  est,  quod  pra  mium  primario 
et  principalius  illi  respondens  non 
tia,  sed  ufTensa)  ren.  Minor  qa<  i  I  i  1. 

quod  sapponit,  cod 

tendimas  enim,  (|  lod  el  grati 

exercite  secum  affert  remiasionem 
est  praemium  meriti  de  con  ligno,  ni 
non  ipsa  remissio  intrare  rationem  praemii, 
atque  ideo  complexum  ex  remii 
gratia  esse  praunium  adasquatum  illi  me- 
rito  respondens.  Quoad  id  vei 
serit,  videtur  satis  manifesta;  nam  cam 
meritum  ordinetur  ad  pnemium  tanquam 
ad  condignam  sui  remonerationem,  illad 
primario,  et  principalias  debet  in  praemio 
respicere,  qaod  majorem  aestimabiLitalem, 
seu  valorem  exprimit,  estqae  magis  appe» 
tibile.  Et  hac  ratione  iicet  lamen  c 
necessario  in  exeqautione  praecedal  vi 
nem,  seu  possessionem  Dei  inseipso;  quia 
tamen  visio,  seu  possessio  explicat  majo- 
rem  sestimabilitatem,  el  commodum,  prop- 
terea  meritanostra  r<  ^piciunt  principalias, 
et  immediatias  visionem,  quam  lam< 

-ll.Ethinc  amplios  roboratur doetrina 
superius  traclita  :  quoniam  meritom  dfl 
condigno  debet  habere  valorem  eeqaalem 
illi  prsmii  parti,  seu  gradni,  qui  exj>licat 
majorem  aastimabilitatem ,  et  principalina 
a  merito  respicitur  ;  alioqui  oon  salvaretur 
sequalitas cum  praemio  in  ease  pramiii,quao 
est  de  ratione  meriti  de  condigno  :  atqui 


tlOtllS 


pars,  qua?  in  complexo  ex  gratia,  et  remis- 
sione  offensx»  explicat  majorem  ae-atimabi- 
litatem,  et  principaliaa  respicitur  a  mei 
est  remissiooffensae.ut  pruximediceban 
ergo  meritum  debet  habere  valorem  aaq 
lem  acstimabilitati  prsedictaB  remiasioB 
atqui  remissio  gravis  offensaD  Dei  import  it 
aestimabilitatem  cimpliciter  infinitain,  sicut 
ipsa  otlensa  importat  infinitam  siinplicit»  r 
gravitatem  :  ergo  meritum  condignui: 
complexum  ex  gratia  et  destructiune  «jtTen- 
sae,debet  habere  valorem  simpiiciter  in- 
fmitum  ,  et  qui   sutTict,T*t 
satisfactionem  pro  uffensa. 

Ad  hax  :  meritum  de  condigno  terminiA 

,  WSIID» 

rimarn,  ut  ;ogna- 

alium  terminum  princi| 

|oalem  non  solum  l 
m  exequatione  primar  nn  ler- 

minu  prineipaliori  ad    prim  irium  c»  : 
qaot 

primam  terminam  .  quin   j 
indam 
sfferl  r< 

r  in- 
tcr  se  al  terminas  in  i  prima- 

rius,  et  ot  terminus  princip 
con 

iTert 
• 
ii.il 
ti  B, 

:.    1'robatur  major. 
tamexempli 
ut  aliqai  paliter  p 

•jllibili- 
ter  infert ;  d  lam 

calor  mdum 

r 

indum  -  quil 

bet  munus  ultnna?  dispositi 

infallibiliter  mlVrt. 
sed  1 1  pr  eat  il  in  firt  ite  b  ibc  qua,- 

principaliter  contiaet  : 
lem  producendam  :  t  a  1 

meritum,  aient  virtaa  idcaus  im  ph 
ergo  ut  meritui:  rmi- 

num  in  exeqaatione  prim  \tr- 

cila  infert  aliam  terminam  princip 
debet  habere  valor-  ilem  nun  solum 

termino  primario,  aed  atiam  aiteri  I 
ex  illo  conaeqauto;  i 
aequalem  termino  c  ito  .  nequit 


DISP.   VI,   DUB.   II. 


819 


Alia  rcs- 
ponsio 

tnr. 
Ripalda 


sonfnta- 

tur. 


bere  valorem  aequalem  termino  in  exequu- 
tione  primario,  quatenus  alterum  infert, 
estohaberet  valorem  acqualem  termino  pri- 
mario  consideratosecundumse.Tum  etiam 
in  moralibus  ;  nam  qui  haberet  meritum 
sufficientis  valoris  ad  merendum  de  con- 
digno  amoremcharitatis,  v.  g.  ut  est  ultima 
dispositio  ad  gratiam,  eamque  inseparabi- 
liter  infert,  non  potest  nonhabere  valorem 
aequalem  ad  causandum  ipsam  gratiam  ;  et 
eodem  meriti  influxu ,  quo  causaret  ulti- 
mam  dispositionem  ad  gratiam,  pariter  se 
extenderet  ad  ipsius  gratiae  productionem. 
Et  idem  contingeret,  si  daretur  aliqua  ul- 
tima  dispositio  necessario  connexa  cum 
unione  hypostatica;  nam  qui  de  condigno 
mereretur  praedictam  dispositionem,  unio- 
nem  etiam  de  condigno  mereretur.  Quod 
semper  verificalur  quoties  inter  terminum 
primarium,  et  secundarium  nulla  mediat 
actio  libera ;  tunc  quippe  efficax  volitio,  et 
causalitas  circa  terminum  primarium  ex- 
tenditur  reipsa  adsecundarium.  Et  ita  con- 
tingeret  in  nostro  casu;  nam  pcsita  gratia 
non  requiritur  actio  nova  ad  destructionem 
offensae. 

42.  Eximpugnatione  hujus  responsionis, 
quae  principalior  videtur,  corruunt  aliae, 
quae  minoris  momenti  sunt.  Et  quidem, 
quod  secundo  respondet  Ripalda  luco  supra 
cit.  sect.  .'3  a  num.  34  videlicet  rationem 
nostram  ad  summum  convincere  ,  quod 
justus  nequit  mereri  peccatori  gratiam  jus- 
tificationis  ,  merendo  etiam  remissionem 
offensae;  minime  vero  suadere,  quod  ne- 
queat  mereri  gratiam  dandam  peccatori 
sine  remissione  peccati  ,  et  offensae,  quae 
existimat  ille  posse  cum  peccato  componi. 
Hoc,  inquam,  facillime  refellitur;  quia  im- 
plicat,  quod  gratia  justificans  ponutur  in 
peccatore.et  quod  non  destruatur  peccatum, 
et  olfensa,  ut  late  contra  proedictum  Autho- 
rem  ,  et  alios  ostendimua  tract.  prxced. 
disp.  •>..  dub.  \  ;  ergo  impossibileest,  quod 
Deus  infundat  peccatorigratiam  justifican- 
tem,  et  quod  ei  non  remittat  ofiensam,  et 
equenter  repugnat,quodcau8alitaa  me- 
riti  de  condigno  terminetur  ad  gratiam  ut 
dandam  peccatori,  qain  se  etiam  extendat 
ad  remUeionem  offenss,  ut  supra  ponde- 
ravimos.  Necoportet  in  impugnando  con- 
irarium  hujus  Authoris  fundamentum  hic 
immorari.  Recolantur  dicta  lococitato. 
13.  Tertia  Adver  arioram  responsio, 
'  /.  1    lupponit,  ad  me- 

ritum  de  condigno  non   requiri  condigni- 


tatem  arithmeticam,  sive  aequalitatem  rei 
ad  rem  inter  meritum,  et  praomium;  sed 
sufficere  condignitatem  geometricam,  sive 
proportionem  meriti  ad  praemium.  Et  ita 
concedit,quod  justus  qui  meretur  de  condi- 
gnogratiamsanctificantem  ut  conferendam 
peccatori,  possit  etiam  de  condigno  mereri 
remissionem  offensae ;  quia  licet  inter  valo- 
rem  meriti,  et  aestimabilitatem  praedicta^ 
remissionis  non  detur  aequalitas  arithme- 
tica,  et  rei  ad  rem  ;  datur  tamen  aequalitas 
geometrica ,  seu  proportio  :  potest  enim 
justi  meritum  habere  sufficientem  propor- 
tionem,  ut  Deus  ejus  intuitu  remittatoffen- 
sam. 

Sed  haec  etiam  responsio  nullius  roboris 
est  :  tum  quia  in  praesenti  supponimus, 
quod  ad  meritum  de  condigno  requiritur 
aequalitas  rei  ad  rem  inter  meritum ,  et 
praemium  in  esse  talium,  non  quidem  in 
esse  physico,  et  secundum  speciem  rerum  ; 
sed  in  esse  morali,  et  secundum  prudentum 
judicium,  ita  ut  valor  meriti  tanti  habea- 
tur,  quanti  habetur  aestimabilitas,  et  com- 
modum  praemii  :  quod  satis  constat  ex  su- 
pra  dictis  disp.  2,  dub.  unic.  et  in  hac  hypo- 
thesi  procedit  praesens  difficultas ,  unde 
nequit  ei  applicari  praedicta  responsio.Tum 
etiam,  quia  si  haec  solutio  verum  contine- 
ret,  fieret  purum  hominem  posse  de  con- 
digno  mereri  Incarnationem,  et  aliud  prae- 
mium  simpliciter  infinitum  :  quoniam  me- 
ritum  puri  hominis  potest  habere  aliquam 
proportionem  ad  praedictum  praomium, 
alioqui  nec  de  congruo  possetillud  mereri, 
cujus  oppositum  constat  in  Patribus  vete- 
ris  legis,  qui  de  congruo  Incarnationem 
meruerunt  ,  ut  tenet  communior  opinio. 
Tum  denique,  quia  praedicta  responsio  con- 
fundit  proprias  rationes  meriti  de  condigno 
et  meriti  de  congruo  :  nam  si  ad  utrumque 
sufficit  sola  proportio  absque  aequalitate  ad 
praemium,  solum  different  inter  se  penes 
majorem,  et  minorem  proportionem;  qu.e 
tamen  difierentia  etiam  reperitur  intra  la- 
titudinem  meriti  de  congruo,  aliud  enim 
est  magis  proportionatum,  et  aliud  minus 
proportionatum  respectu  praomii.  Ut  ergo 
meritum  evadat  sph.eram  meriti  de  con- 
gruo  ,  debet  supra  proportionem  addero 
aequalitatem  valoriscum  praHnii  aestimabi- 
Litate  :  et  ([uamdiu  lianc  ac([ualitatem  non 
afiert,  intra  latitudinem  merili  de  congruo 
roponendum  est. 


820 


DE  PK.EMIO  MKKITI. 


Prim, 
objeciio. 


Rosnon- 
sio. 


§  v. 

Objectiones  contra  prircedentem  doctrinam, 
et  earum  enodatio. 

44.  Sed  objicies  primo  :  nam   eo  ipso, 
quodjustus  possitde  condigno  mereri  alteri 
gratiam  justificantem   secundum  se,  potest 
etiam  alteri  de  condigno  merori   gratiam 
ut   afferentem   remissionem   offensac  :  sed 
primum  admittimus  in  prima  assertione  : 
ergo  inconsequentersecundum  negamus  in 
secunda  ;  et  inefTicaciter  probamns  justum 
non  posse  mereri  de  condigno  primam  gra- 
tiam  peccatori  dandam, qnia  neqnit  mi 
offensae  remissionem.   Caetera  constant,   el 
sequela  ostenditor ;  nam  qni  de  cond 
meretur  aliquam  formam  secnndnm  se  ac- 
ceptam ,  de  condigno  etiam   meretnr  • 
effectum  formalom  primarium  ..  I.i- 

rium  ;  valor  enim  c  I  formai 

etiam  condignna  ad  ejua  effi   I        iqnidem 
ii  debent  in  forma  praecontineri 
missio  offenaae,  et  peccal  rectusrn 

lis  gratiae  justificantis  :  ergo  si  justua  p 
de  condigno  mereri  alteri  gratiam  justi- 
ficantem  secundum 

condigno  mereri  alteri   re  lem  of- 

fen- 

Respondetnr  neg  indc  ma- 

nifestam  disparitatem  inter  gratiam  secun- 
dum  ae,  el  remissionem  "(T'  la  enim 

est  valoi  ia  pimpliciter  finiti,  baec  vero  im- 
portat  infinitam  simpli 
tem  :  et  it  i  valor  meriti  con  li  r  itia 

non  es1  condignna  remissione  .  Ad 

probationem  autem  in  contrarinm  iternm 
neganda  esl  minor,  qnia  ren  i  jive  n*>n 
esse  offensae  m  tur  ad   gratiam 

sicut  effectus  formalis,   ed  sicut  lerminos, 
qni  posita  ea  forma  resultat,  vel  q 
tionem  praedictae  formae  in  peccatore  ii 
parabiliter  comitatnr  ,  «>b  ratiom 
Tractata  praecedenti  assignavimna 
antem,  qood  meritum habeal  valorem  con- 
dignum  aliqua  forma  sumpta  secnndnn 
minime  infertur,  quod  hal  i  rem  ad 

omnem  terminum,  qui  positionem  formaa 
comitatur ;  nam  opua  non  est,  qnod  talis 
terminus ,  ejusque  valor  praecontineantur 
in  forma,  sed  possnnt  praecontineri  in  alio 
principio.  Sicut  posito  calore  ut  septem, 
resultaf  per  modnm  lermini  forma  ignia; 
ettamen  noo  seqnitnr,  quod  calor  baJ 
de  se  snfficientem  virtntem  ad  producen- 
dum  calorem  ut  septem  secnndnm  se,  ha- 


beat  etiam  de  se  ean  lom  virtutem  ad  pro- 
ducendnm  formam  rifiratur 

oppositum.  quia  forma  iznis  m  :fec- 

tus  formalis  ca!   -  rminus. 

qui  posito  calore  ref  nec  corr- 

calori  agenti  considerato  secon 
substantio},  et  calori   nl  in   virtute 

illi 

ibia  :  nam  destroctio  of- 
fen-  juitur  ma- 

colaa:sed  meritnm  habena  valoremcon- 
dipnum  secundum  se,  h  ibet  etiam  eundem 
•tionem   macula>  :  ergo 
10  id  nltimnm  .!urem 

dignum 

len- 
ter  neg  im  i 

form  ilis  'jl.c 

cula  nihil 

/.  </^/>.  I  .  dn}>.   I . 

neqnil  non  formaliter 

for- 
; 

vrit 
ruc- 

■ 

im  : 

IlU  : 

t,  et  in  ali 
ir.  I  nde  ei  termini 

tionem  d 
tnm 
mei 
proxime 

&     ; . 
minorem ;  nam  fal 
condigno  m< 

tionis  macnl 

indit,  illum 
iat  nbique,  ut  [ 
tia  dat . 

nem  antem  trarinm 

qnod  Iketqui  merel  gnofora 

tt  etiam  mei 
formiles.  qui  ad  formam  » 

tam 


:.•  .    .<\ 


'u:  .i<r 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


82) 


coptam  consequuntur  ;  opus  tamen  non  est, 
quod  mereatur  effectus  formales,  qui   non 
consequuntur   ad  formam  ita   acceptam  : 
fieri  enim  potest,  quod  aliquis  ex  praedictis 
effeclibus,  et  forma  ut  illos  inferens  exce- 
dant  moraliter  valorem  meriti,  quem  for- 
ma  secundum  se  accepta  non  excedit.  Et 
ita  accidit  in  nostro  casu;  nam  destructio 
maculae  non  sequitur  ad  gratiam  secundum 
se,  sed  ad  gratiam  ut  dandam  peccatori ; 
sub  qua  ratione  explicat  majorem  aestima- 
bilitatem,  et  majus  donum,  quam  conside- 
ratasecundum  se  ;  habet  enim  inseparabi- 
liter  annexam  remissionem  offensae  infi- 
nitae,  ut  constat  ex   hactenus  dictis.  Unde 
sicut  ex  eo,  quod  quis  mereatur  de  con- 
digno  gratiam  secundum  se,  non  infertur 
quod  eodem  modo   mereatur   gratiam  ut 
dandam  peccatori,  et  afferentem  remissio- 
nem  offensae  :  itaex  eo.  quod  mereatur  gra- 
tiam  secundum  se,  non  infertur,  quod  pos- 
sit  mereri  gratiam  ut  excludentem  pecca- 
tum  ,  vel  quod  mereatur  maculae  destruc- 
lionem.  Quodetiam  contingit  in  physicis  ; 
nam  disponere  v.  g.  materiam  ad  formam 
ignis,   est  effectus  caloris  ;  et  tamen  non 
sequitur,  quod  calor  qui   virtute  propria 
producit  calorem,  possit  eadem  virtute  dis- 
ponere   active  ad   formam  ignis ;   sed  id 
praestat  in  virtute  substantiae,  cui  subordi- 
natur  in  attingentia  praedicti  effectus. 
niruitur     46.  Nec  refert,  quod  destructio  culpae  sit 
10'effectus  formalis  gratiae,  et  quod  effectus 
formalis  nequeat  valorem  forma?  excedere. 
Hoc,    inquam,  non  retert ;   quoniam  non 
verificatur  universaliter,  nisi  in  effectibus 
formalibus,  qai  formae  secundum  se  ac- 
ceptae  correspondent;   falsificatur  autem  in 
!  effectibu3,  qui  praeter  formam  impor- 
tant  alia connotata,  ratione  quorum  possunt 
superare  valorem  formae  consideratae  se- 
cundum  se.  Quod  patet  in  exemploproxime 
adducto;  nani  fieri   calidum  dispositive  ad 
formam  ignis,  non  esteffectus  formalis  ca- 
loris  surnpti  secundum  se,   sed  caloris  ut 
provenil  a  substantia  generantis;  et  ita  ex- 
plical  m  jovem  perfectionem  supra  calorem 
cundum  se,  et  praecisive  acceptum  :  atque 
ideo    virtus   principalis   unius  caloris  ad 
alium  calorem  consideratum  secundum  se, 
on  est  virtus  principalis  ad  ejuseffectum 
lem,  qui  esl  di  iponere  ad  substan- 
tiam,  sed  tnajorvirtus  requiritur.  Similiter 
radicare  per  modum  natura  ju  titiam  com- 
mutati  I  offerendumcondignam  satis- 

factionem  progravi  offen  a  CK  i  e  I  effectus 


formalis  gratiao  sanctificantis :  sed  praediclus 

effectus  non  convenit  gratix!  secundum  se, 

et  in  omni  subjecto,  sed  ut  connotat  suppo- 

situm  divinum  ;  et  sub  liac  ratione  explicat 

majorem  perfectionem  supra  seipsam  con- 

sideratam  secundum  se.  Unde  sicut  ex  eo, 

quod  quis  possit  de  condigno  mereri  gra- 

tiam  secundum  se  acceptam,  non  infertur 

quod  possit  ecdem  modo  mereri  effectum 

ejus  formalem  radicandi  praodictam  justi- 

tiam  :  ita  ex  eo,  quod  aliquis  queat  mereri 

de  condigno  gratiam  secundum  se,  non  se- 

quitur,  quod  valeat  eodem  modo  mereri 

effectum   formalem  destruendi   maculam. 

Et  ratio  est  proportionabiliter  eadem,  quia 

nimirum  gratia,  ut  expellitculpam,  impor- 

tat  aliquod  connotatum,  quod  secundum  se 

non  dicit,  nempe  praeexistentiam  subjecti 

in  statu  peccati  ;  et  ratione  hujus  connotati 

explicat  majorem  aestimabilitatem  in  esse 

doni,  et  praemii.  Qua  ratione  licet  physice, 

et  in  esse  entis  nullus  effectus  formalis  ex- 

cederet  valorem  specificum  formae ;  nihilo- 

minus  moraliter  secundum  aestimationem 

prudentum  effectus,  aut  quasi  effectus  gra- 

tiae,  nempe  destructio  maculae,  et  offensae, 

potest    aestimabilitatem    gratiae  superare, 

sicut  gravitas  offensae  excedit  gratiae  valo- 

rem,  etsicutmajusbeneficium  est  restituere 

inimicum  ad  amicitiam,  quam  non  amicum 

ad  amicitiam  admittere.  Unde  valor  adae- 

quans  gratiam  secundum  se,  non  adasquat 

moraliter   d^structionem   maculae ,    et  of- 

fensae,  nec  gratiam  ut  infert  praedictos  ef- 

fectus. 

47.  Objicies  secundo :  nam  satisfactioS^ 
facta  per  actum  contritionis  destruit  neces- 
sario  divinam  offensam  ;  fieri  enim  non 
potest,  quod  homo  eliciat  actum  contritio- 
nis,  et  offensa  Dei  perseveret  :  et  nihilomi- 
nus  hinc  non  infertur,  quod  homo  eam 
satisfactionem  eliciens  satisfaciat  de  con- 
digno,  et  ad  aoqualitatem  pro  tali  offensa  : 
ergo  pariter  licet  qui  de  condigno  merere- 
tur  peccatori  gratiarn,  destrueret  offensam, 
non  inferretur,  quod  de  condigno  merere- 
tur  prasdictae  offensao  remissionem.  Patet 
consequentia  j  nam  ideo  primum  illudcon- 
sequitur,  quia  actus  contritionis  nonexclu- 
ditoffensam  Dei  per  viam  satisfaclionis,  et 
ralione  obsequii  aequalis  oifensae.  sed  lanlum 
per  modum  formae,  aut  acms  physice  in- 
compossibilis  cum  offensa  :  atqui  meritum 
in  nostrocasu  non  expelleret  offensam  per 
viam  meriti,  et  in  ratione  obscquii  adae- 
quantis    a\stimabilitatem    remissionis   of- 


822 


DE   PRiEMIO     MKKITI. 


fensae;  sed  solum  ex  oonsequenti,  et  me- 
diante  forma  physice  incompossibili  cum 
offensa,  nempe  modiante  gratia  sanctifi- 
cante,  quam  immediate  meretur  :  ergo  non 
inferretur,  quod  mereretur  de  condigno 
offensre  remissionem. 
Sohitur.  Respondetur  concedendo  praemissas  pri- 
mi  syllogismi,  et  negando  consequentiam. 
Ratio  disparitatis  est ,  quoniam  eliciens 
actum  contritionis  non  producit  satisfacto- 
rie,  aut  moraliter  aliquid,  quod  n< 
inferat  remissionem  offensae ;  sed  solum 
causat  physice  actum  cum  offensa  incom- 
possibilem  ;  ct  ideo  nec  satisfacit  condigne, 
nec  satisfactorie  indispensabiliter  extinguit 
offensam,  sed  ad  summum  physice.  T"nde 
considerato  actu  contrilionis  in  esse  morali, 
et  in  esse  satisfactionis,  adhuc  posset  I 
remissionem  offensaD  suspendere  ;  destrui- 
tur  tamen  physice  offensa  eo  actu  p> 
vel  quia  illa  procedit  a  gratia  sanctificante, 
vel  quia  sallem  indirecte  expellit  maculam, 
ot  consequenter  offensam,  ut  oxplieuimus 
traci .  praeced.  disp.  2,  dub.  erum  in 

noslro  casu  aliter  ros  so  habct:  nam  qui  de 
condigno  meretur  gratiam  ut  peocatori  tri- 
buendam,  meritorie,  e1  moraliter  caasat 
formam,  ad  quam  sequitur  romissio  of- 
fonsa3,  ot  quatenus  talem  remissionem  fun- 
dat,  ut  $  pr&ced.  explicuimus.  Quamobrem 
nequit  non  extendi  ejua  inflnxna  merito- 
rius,  ot  causaliter  moralis 
remissionem  :  sicut  in  nniveranm,  qui  cau- 
sat  formam,  I  etiam  ea,  qu  e  p- 

conseqnuntur  ad  formam.  Atq 
timo  infertur,  quod  merens  de  condigno 
gratiam  al  peccatori  infundendam,  m< 
tur  otiam  decondigno  remissionem  maculae, 
et  offensae.  Sicul  .<i  creatura  causaret  prin- 
cipaliter  physice  gratiam  in  pe 
sarel  etiam  principaliter  physice  offensae 
destructionem.  Ad  probationem  antem  in 
contrarium  respondetur  negandominorem; 
nam  meritum  in  m 
extenderet  a !  rem  .  1  oITimi 

enim  cohaeret,  quod  qui  itiam,  ut 

oxerrito  remissionem  offen  rt,  quin 

codom  influxu  causet  offensaa  remissionem. 
Qui  autem  mcretur  gratiam  non  solum 
cundum  se,  sed  ut  peccatori  dandam,  mere- 
tur  gratiam  quatenus  Fundat,  aut  insepara- 
bilitor  infort  remissionem offensae. Qoocirca 
ojus  meritum  debet  in  ratione  meriti,  t>t 
obsequii  habere  lantum  valorem,  qnantam 
timabilitatem  habent  et  gratia,  nl  inferl 
remissionem  offensae,  et  tpsa  offenss  remis- 


sio.  Kt  qnia  repugnat,  qnod  meritum 

hominis  habeat  tantum  valorem.  recte  col- 
ligimus  repognare,  quod  honio  purus  me- 
rf-atur  primam  jostificationifl  gratiam,  ut 
peccatori  conferendam. 

18.  I  bjii  o;   nam  nostim 

aut  bonitas  remiseionis 
tanta.  quanta  esl  malitia  peccati  :  ted  haec 
est  finita,  ut  Thomists  cornmunitor  doi 
■  >  ot  iila  ic  capite  non  repu- 

t,  quod  |  <on- 

digno  gratiam  ut  p 
secum  nffert  remissionem 
eonstant,   et  major  Buadetnr  :  tum 
maliti  i  nstituat  ho- 

minem  summe   infelicem;  bonitas  autem 

1 1.  ut  <■ 
tituat  hominem  in  summa  felicitate, 

iqnet.  Tum  etiam,  nam  malitia  peccati 

redditl    i ■  .-.  m|    litivedignnminimicitia 

lliifl  m  llifl  :  bonitai  :iis- 

sionis  offensaa  non         til  .it  hominem  po- 

im  amicitia  I>-m.  et  alii 
Bon  stimabi 

non  eccati. 

ir  :  nam   maj 
tione  m 

qu.i: 

fn  !  ticium  majoi  pi 

tit.il 

m   -i  illi   pec' 
semel  contractom, 
mitteret   :  num    pr 

non  imporl  ;t  infinitam  bili- 

reri  inncx  enti  grati 

lictia  pro  prima  concloc  re- 

mi.— 

nit  : 

ma- 
jorem  :  nam  m  ilitia  peccati  fii 

■ 

aestii 
simpliciter  infii 

Iit.   Com   i 
offen 

simpliciter  i 
i  mini  I: 

ium  inf 
tndum  ]  • 
dubitamns,  IBr- 

.    non    ;  m   de  c 

•ri  altei 


T-r: 


l  m  Qr- 


DISP.  VI,  DUB  II. 


823 


tiam,  ut  praedictam  remissionem  importat. 
Si  enim  supponatur  oppositum,  sicut  in  ea 
hypothesiconceduntcommuniterThomistae, 
quod  justus  posset  pro  alterius  peccato,  et 
offensa  ad  aequalitatem  satisfacere  :  ita  con- 
sequenter  dicendum  erit,  quod  possit  alteri 
remissionem  offensae  de  condigno  mereri. 
Ad  primam  autcm  majoris  probationem 
respondetur,  malitiam  peccati  non  consti- 
tuere  formaliter  hominem  summe,  hoc  est, 
infmite  infelicem  :  nam  praedicta  malitia 
finitaest,  cum  privet  formaliter  bono  finito, 
ut  proxime  dicebamus.  Redditur  vero  homo 
infinite  infelix  ratione  offensae  Deo  irroga- 
tae,  quia  haec  reddit  hominem  obligatum  ad 
infinitam  satisfactionem,  vel  ad  infinitam 
prenam  loco  satisfactionis  subeundam.  Unde 
quod  Deus  obligationem  illam  homini  re- 
mittat,  est  beneficium  extrinsecum  infinite 
aestimabile  secundum  prudens  judicium  ;  et 
importat  felicitatem  infinitam  velut  negati- 
vam,  hoc  est,  carentiam  mali  infiniti,  cui 
homo  manebat  obnoxius;  Ad  secundam  di- 
cendum  est,  remissionem  offensae  consti- 
tuere  hominem  dignum  amicitia  Dei,  quia 
nequit  Deus  offensam  remittere,  quin  con- 
ferat  homini  gratiam  :  immo  ipsum  pro- 
ducere  in  homine  gratiam ,  est  homini 
offensam  remittere,  ut  ostendimus  tract. 
prxced.  disp.  2,  dub.  4.  Esto  vero,  quod  re- 
missio  offensae  non  afferret  indispensabili- 
ter  gratiam ,  nec  constitueret  hominem 
positive  dignum  amore  Dei,  adhuc  tamen 
excederet  malitiam  peccati,  quia  praedicta 
remissio  per  seipsam  foret  carentia  mali 
infiniti ,  ac  proinde  afferret  aestimabili- 
tatem  infinitam  ,  quae  superat  malitiam 
finitam  peccati. 
occurri-  Ad  confirmationem  dieendum  est,  dupli- 
flrma?io-c^er  Posse  hominem  a  peccato  prceservari  : 
uno  modo  a  peccato,  quod  nec  contraxit, 
nec  habebat  debitum  contrahendi  :  altero 
modo  a  peccato,  quod  homo  non  contraxit, 
<  1  habebat  debitum  contrahendi.  Et  qui- 
drm  primus  modus  praeservationis  non 
importat  majorem  aestimabilitatem,  quam 
remissio  off<  l  potiiu  minorem ;  nam 

licta  praeservatio  ex  nullo  capite  im- 

timabilitatem  simpliciter  infini- 

tam,  quam  tamen  importat  remissio oflensarj 

tit  supra  ponderavimus.  Secundus 

■  r vationis  modua  est  virtualiter, 

quivalenter  destructio  offensae,  et  con- 
>eundi  poenam  pro  tali  offi 
debitam  :  unde  non   importat    minorem 

mabilitatem  ,  quam    remissio  offensae 


ni. 


peccatori  formaliter  facta  :  immo  importat 
majorem,  quia  altiori  modo  offensam  re- 
mittit  praeveniendo,  ne  homo  peccato  infi- 
ciatur,  ut  explicuimus  tract.  13,  disp.  15, 
dub.  3.  In  hoc  ergo  sensu  distinguendo 
majorem  distinguimus  etiam  minorem,  il- 
lamque  concedimus  intellectam  de  dono 
praeservationis  priori  modo  sumptae  ;  nega- 
mus  autem  eam  intellectam  de  praeserva- 
tione  secundo  modo  accepta.  Nam  licet  ad 
priorem  praeservationem  alteri  merendam 
sufficiat  valor  finitus,  sicut  et  ad  merendam 
gratiam,  ut  in  prima  conclusione  statui- 
mus;  nihilominus  ad  merendum  alteri  de 
condigno  posteriorem  praeservationem  re- 
quiritur  valor  simpliciter  infinitus,  sicut 
et  ad  merendam  formalem  remissionem 
offensae,  ut  in  secunda  conclusione  affirma- 
vimus. 

§  VI. 

Referuntur  sententix  contrarise,  et  satisfit 
earum  argumeniis. 

49.  Contra  primam  nostram  assertionem  Pr!m.a 

•  opinio 

sentiunt  Vasquez,  Gregonus  Martmez,  et  contra- 

alii  ex  relatis  num.  36,  nam  universaliter  yll^ 

affirmant,  non  posse  unum  hominem  alteri  £re?Pr- 
,  ,.  f  ..  .    -        Mariin. 

de  condigno  primam  gratiam  mereri.  Quo-Probaiur 

rum  opinio  potest   probari  ex  D.   Thom.exD'Th' 

3  part.  quzst.  8,   art.  6,  ubi  ait  :  Interior 

influxus  graiise  non  est  ab  aliquo,  nisia  solo 

Christo,  cujus  humanitas  ex  hoc,  quod  est 

divinitati  conjuncta,  habct  virtutem  justifi- 

candi.  Constat  autem  illud,  quod  convenit 

humanitati   Christi   rationo   conjunctionis 

ad  divinitatem  ,   non   posse  communicari 

alicui  purao  creaturao  :  ergo  ex  mente  D. 

Thomarj  repugnat,  quod  purus  homo  causet 

meritorie  de  condigno  aliorum  justificatio- 

nem  :  quo  pacto  humanitas  Chrsti  nos  jus- 

tificavit. 

Confirmatur  primo  ex  eodem  S.  Doctoro  Conflr- 

in  2,  dist.  27,  quxst.    1,  art.  6,  ubi  haoc  ha-  prinio, 

bet  :  «  Imperfectio  actus  potost  esse  duplex. 

«  Aut  ita  quod  actus  sit  extra  gcnus  talis 

«  perfectionis,  quam  meritum  causat,  sicut 

«  sunt  actua  gratiam  praecedentes  :  et  hoc 

«  modo  dicitur,  quod  actibus  talibus  non 

«  meretur  quis  sibi  gratiam  ex  condigno, 

«  sed  solum  ex  congruo.  Aut  cst  in  genere 

«  talii  onis,  quae  tamen  propter  sui 

«  parvitatem  non  sufficit  ad  merendum.  Et 

«  Ijoc  mododicOj  quod  actus  habentis  gra- 

«  tiam  se  habenl  ad  acquirendum  gratiam 


824 


DE   PR.KMIO    MKRITI. 


«  alteri.  Sufficit  enim  gratia  ad  hoc,  quod 
«  homo  per  eam  sibi  ipsi  mercatur  . 
«  non  sufficit  ad  hoc,  quod  alteri  mereatur, 
«  nisi  sit  perfectissima  gratia,  qua}  qcfodam- 
«  modo  in  alios  redundat.  Et  proptei 
«  dicitur,  quod  Christus,  de  cujus  plenitu- 
«  dine  omnes  accepimus,  Joan.  l,omnibus 
«  ex  condigno  meruit.  Sed  nullus  alius  al- 
«  teri  ex  condigno  meretur,  sed  solum  ei 
«  congruo  ;  ita  lamen  quod  est  hic  pln 
«  ratione  meriti,  quam  quando  aliqaia  di- 
«  citur  sibi  mereri  gratiam  ex  congruo.  » 
Qui  discursus  vel   nullius  roboris  <•.-!.  vol 
probat  secundum  quamlibet  providentiam. 
1'racsertim  cum  I).  Thom.   ut  qais  alteri 
mereatur  de  condigno gratiam,  e\ 
tiac  plenitudinem  in   merente,  qnalis  fuit 
in  Christo  Domino;  haac  enim  oulli  | 
creatura)  atlribui  poteat. 
sccundo.     Confirmator  secundo  mD.Thom. 

tn4,  dist,  45,  qusst.  2,  art.  1.  quastiuncula 
1,  in  cprp.  ubi  ait  :  i  Dicendum  quo  1 
«  noster  ad  duo  valere  potest.  Primi      I 
«  aliquem  statum  acquirendum  : 
«  ad  aliquid  conseqaens  statum  accidenta- 
«  Icm,  vel  dimissionem  poenaa.  Ad  atrom- 
«  quo  autem  horum  actos   noster  duliciter 
<(  valere  potest,  iino  m<  do  per  i  i  im 
«  riii ,    alio  modo  pei 
«  est   differentia    inter   i 
«  quia  meritum    innititur   justiti  i 

«  orans  impetraf  petitum  ei  sola  libe 
«  tate  ejus,   qui  oratur.   Dicendom  i  i 
«  quod  opus  uuius  null 
a  valere  ad  statum  consequendnm  per  \ 
«  meriti,  ut  scilicel  ei  1  is,  q 
«  aliquis  mereatar   vitam  aeternam  j  qaia 
«  sors  glori;o  reddit  mensai  lipientis: 

«  unusquisque  autem  ei  suo  acki  I 
«  tur,  el  non  ei  alieno ;  et  dia  .ti"- 

a  nem  dignitatis  ad  prsminm.  Sed  per 
«  viam  orationis  etiam  qnantum  ad  statum 
«  consequendum,  opus  nnius  alteri  dam 
«  est  in  via  valere  potest ;  sicul  quod  unus 
q  homo  impetral  alteri  primam  gratiam,  ■ 
Sentil  ergo  D.  Thom.  repugnare  quod  nnos 
alteri  de  condigno  mereatur  gratiam  c 
tituentem  statum,  qualis  esl  gratia  sancti- 
Qcans,  licet  queat  eam  alteri  obtinereveJ 
impetratorie,  vel  merito  io,  qnod 

ad  impetrationem  reducitur. 
Efxpii-      •'".  Haec  testimonia  reddunt   satis  pro- 
i5Ji"  babilem  hanc  sententiam  etiam  in  via  D. 
niai>.   Thom.  eam  tamen  non  plene  convincunt, 
noc  assertionem  nostram  emcaciter  impn- 
gnant.  Respondetur  enim  S.  Doctorem  in 


his  locis  non  tractare  banc   difli 

per  respectum  ad  potentiam  .'    .        olu- 

tam,    sed  solum  per  ordin 

tem  providi  :  quam  ut  c 

rum  naturis  ostendat,  format   aliqua.^ 

tiones,  idqn  iclae  rationes  opti 

dent,    non  vero  quod  oppositum  imp 

testjmonia  rimum  assignat 

ifficienti,  ut  Christos  aliis  pri- 

in;;: 

junctionia  hnm  Verbum.S    I 

ratio  Iicet  suflir  <ili- 

ter  lictum  elTectum  n 

i   in  merito  puri   hom.  .ari 

on- 

rimam  gratiam,   cum 
finr. 
vim 

unu-  alteri  i 

cum  restrii  tioni  .m.  nt- 

q  u  od  i 
vel  quinque  hominib 

lecti  .  Ad  pri- 

mum  m   i 

itum 
Christi  eiternum  fueril 

impliciter  infinrtuo 

humanil 

cedit  ratiu  I 

; 

minem  purum  ; 

huic.  aut   illi    priu. 

mino. 

lum  | 

quar. 

; 

' 

justus  per  suos  a^tus 

sibi  gloriam,  et  gli  n,  cum 

. 

im 
eihanril  per  primmn  pi 

mium,  et  ii*  ii  habel  tantnm  i  .  ut 

tlia.  Mini  en 

cernendo  qm  \s  loco  gi  si- 

bi  pei  bona 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


82; 


ecun- 

;Q1  U.O- 

vum. 
lrian. 
ipa  l. 


reatur  alteri  primam  gratiam;  aut  quod 
eliciat  actus  tanti  valoris,  ut  partim  sibi, 
partim  aliis  de  condigno  mereatur;  ut  si 
eliceret  actum  meritorium  ut  centum,  cu- 
jus  intuitu  Deus  merenti  conferret  duos 
gradus  gloriae,  et  alteri  duos  gradus  gratiao: 
necenim  hacc  praemia  excedunt  valorem 
praedicti  actusmeritorii.  Sicut  quiaChristus 
Dominus  habuit  plenissimum  meritum,  po- 
tuit sibi,et  aliis  praemia  de  condigno  mereri. 
Tertium  denique  testimonium  etiam  ex- 
ponendum  est  secundum  praesentem  pro- 
videntiam,  quae  disponit  ut  nemo  augeat 
sibi  jus  ad  gloriam,  nisi  per  actus  proprios. 
Absolute  tamen  oppositum  non  repugnat, 
ut  patet  in  Christo  Domino,  qui  meruit  de 
condigno  hominum  salutem  suprapropriam 
eorum  exigentiam,  et  dispositionem.  Cae- 
terum  nec  Christus  meruit,  nec  homo  pu- 
rusmereretur  gloriam  ut  dandam  sine  dis- 
positione  aliqua  subjecti:  sed  perpriusme- 
reretur,  ut  alter  disponeretur  per  gratiam, 
aut  etiam  per  alios  actus,  qui  ad  infusio- 
nem  gratiae  justificantis  solent  concurrere. 
Et  ita  jus  proximum  ad  gloriam  non  esset 
pure  extrinsecum,  autsupra  dispositionem 
subjecti  :  quod  inconveniens  intendebat  D. 
Thom.  loco  citato  vitare. 

51.  Secundo  probatur  eadem  opinio  au- 
thoritate  Adriani  Primi  in  epist.  ad  Epis- 
copos  Hispanix,  quae  extat  ante  Concilium 
Francofordiense,  ubi  de  Christo  Domino 
agens,  inquit  :  Sicut  peccaturn  non  tolleret, 
si  ips>i peccatumhaberet ;  ita  adopticmis  gra- 
tiam  non  tribueret,  si  ipse  propter  hominem 
cjuem  assumpsit  sine  sorde  peccati,  necessa- 
riujfi  haberet,  ut  gratium  adoptionis  accipe- 
ret.  Ergo  ex  mente  Pontificis  tam  impossi- 
bileest,  quod  filius  Dei  adoptivus,  qualis 
omnis  purus  homo  justus,  mereatur  aliis 
gratiam  adoptionis,  quarn  quod  peccator 
tollat  alterius  peccata ;  hoc  autem  poste- 
rius  impossibile  simpliciter  est,  ut  constat 
exdictis  in  secanda  conclusione.  Eandem 
vim  habent  illa  verba  praedicti  Concilii 
Prancofordii  tacra  Syllabo,  in  prin- 

cipio  .•  Quo  igitur  pacto  nobis  adoptionem  fi- 
liorum  trtbuit,  si  ipse  necessario  eguit,  ut 

■  ihi  haberet?Hemo  igitur,  qui  eget  gratia 
I  tionis,  ut  sit filius Dei,  potest  hanc  gra- 

tiam  aliis  tribm  o  merito.   Apertios 

tdhuc  loquitar  D.  August.  lib.  I  de  pa  at. 
■  '.  cap.  11,  abi  inqait  :   Quisquis  ausus 

fuerit  dicere  Justifico  te,  conseauens  estut 
it  etiam,  Crede  in  me.  Quod  nemo  Sanc- 

torum  dicere  potest,  nisiSanctus  Sanctorum, 
Salmant.  Curt.  theolog.  tom.  X. 


Si  autem  purus  homo  posset  altcri  de  con- 
digno  mereri  primam  gratiam  justifican- 
tem,  posset  pariter  alteri  dicere  :  Justifico 
te  :  sicut  absolute  dicimus,  quod  Christus 
justificat  nos,  quiade  condigno  meruit,  ut 
nobis  daretur  gratia  justificans. 

Respondetur,  cuncta  haec  testimonia,  etDiruitur. 
alia  plura,  quae  possent  allegari,  loqui  de 
infusione  gratiae,  et  de  justificatione,  quae 
simul  remittit  peccatum  mortale,    in  quo 
alter    praeexistebat.    Unde  non  evincunt, 
quod  repugnet  hominem  purum  mereri  de 
condigno    homini  non  peccatori   primam 
justificationis  gratiam;  sed  quod  repugnet 
purum  hominem  de  condigno  mereri  prae- 
dictarn  gratiam,  ut  dandam  alteri  homini 
peccatori;  atque  ideo  non  oppugnant  pri- 
mam  nostram  assertionem,  sed  debent  pro 
secunda   allegari,   cui  plurimum    roboris 
adjiciunt.  Et  quod  in  hoc  sensu  procedant, 
constat  tum  in  communi,quia  loquuntur  de 
justificatione,  quae    de  facto   fit,    et  quam 
Christus   meruit,    ut  evidenter   ex    textu 
constat  :  hujusmodi  autem  justificatio  im- 
portat  non  solam  infusionem  gratiae,  sed 
etiam  remissionem  peccati,  in  quo  omnis 
qui   justificatur,    supponitur  praeexistere ; 
nam  de  facto  nemo  caret  gratia,   nisi   pec- 
catum  habeat,  ut  diximus  Tractatu    prae- 
cedenti.  Tum  etiam   in  particulari  inspi- 
ciendo  singulatestimonia  ;  nam   Adrianus 
post  verba  relata  immediate  addit  :  Si  ipse 
consors  nobis  in  gratia  adoptionis  fuit,  cre- 
datur  crgo  (quod  dici   nefas  est)  particeps 
etiam  nobis  in  causa   peccati.     Concilium 
etiam  dixerat  :  Dcus,  inquit  Ajwstolus,  erat 
in  Christo  mundum  reconcilians  sibi;ct  im- 
mediate   subnexuit :  Quo  igitur  pacto  etc, 
aperte  disserens  de  gratia  adoptionis  pec- 
catoribus  communicanda.  Denique  August. 
versans  illud  Apost.  ad  Rom.  5:  Sicut  per 
unius  delictum  in  omnes  liomincs  ad  conda 
nationem,   ita  pcr  unius  justificationem  in 
omncs  homhvs  ad  justificationem  vitse,  prac- 
miserat  :   Eam    justifcationcm  dicit,    qua 
Christus  justijicut  impium,  quam  non   imi- 
tandarn  proposuit,  sed  solus  hoc  potest  :  quo- 
niam   possunt  csse  multi  justi  homines,  et 
imitandi ;  justus  aulem,  et  justi/icans  ncmo 
nisi  Chrisius.  YA  tunc  subjunxit  verba   re- 
lata,   Quisquis  ergo  ausus  fuerit,  etc.  Ubi 
manife  te  elucet  S.  Doctorem  agere  dejus- 
tificatione  impiorum,  quamet  nos  fatemur 
non  posse  cadere  sub  merito  de  condigno 
alicujus  pui  i  hominis,   quamvis  sanctissi- 
mus  sit. 

53 


826 


DE   PRjEMIO   MERITI. 


Tcrtiun.  52.  Tortio  arguitur,  qui.i  gratia  habitua- 
memum.115  liominis  puri  nequil  ojus  opora  digni- 
ficare  in  ordinead  pracmium  aliisdandum; 
ergo  quod  Deus  pracmium  aliis  conferat, 
estsupra  dignitatem  pracdajtorum  operum: 
ergo  hujusmodi  opera  non  sunt  meritum 
do  condigno  respectu  prac-mii  nt  aliis  confe- 
rendi.  II<X'C  secunda  consequentia  pai  I 
prima;  nam  meritum  i  i   impor- 

tat  intrinsecam  dignitatem,  et  aequatem 
valorem  respectu  procmii,  ut  constat  ei 
supra  dictis  dii,]>.  2,  dub.  unioo.  Prima 
vero  consequentia  legitime  infertur  ex  an- 
tecedenti  ,  quia  dignitaa  operum 
I»  n  licipari  a  gratia  :  atque  i  ratia 

oon  dignificat   opera  in  ordine 
mium   aliis  danduni,    aequitur  q Q 
ra    non    habomt    condignitatem    id    tale 
praemium.  Antecedena    autem  snadetur  : 
tum  quia  gratia  dignific  it  opera  ii 
causs  formalis :  sed  oequit  munusc 
formali  ire,  nisi  in  ordine  ad  pro- 

prium  subjectum  :  ergo  nequit  dig 
ira,  uisi  in  ordine  a  1  praamium 
dandum,  non  autem  in  nium 

aliis  conferendum.  Tum  etiam,  quia    om- 
nisgratiaaanctifican 
ratiouis :  sed  gratia  Banctificans 
facto  datur,  non  di  ra  in  » > r  i i nc 

ad  praemium  aliia  dandum,  .  B.  Vir- 

go,  Apostoli,   et  alii   vin  imi  me- 

ruissent  aliia  gratiam :  ergo  nulla  gratia 
possibilis  potesl  pr  .  condignitatem 

pr  bsI  ire.  Tum   praetere  i,   qui  \  grafi  - 
guifica!  per  modum 

nentis  virtualiter  prsmium  :  aed  gratia 
uniua  justi  neqnil  virtualiter,  et  per  mo- 
dum  seminis  continere  prasmium  in  alio 
aubjecto  recipiendum  :  ergo  idem  quod 
prius.  Tum  denique,  quia  gratia  nniusjnsti 
nequit  sua  merita  d  rum 

salutem  ordinare,  nisi  cum  jactnra,  el  de- 
trimento  propriae  perfectionia  spirit 
subjecti,  in  ([ik»  est;  siqoi  lem  meritum  ne- 
quit  ad  aliorum  utilitatem  extendi,  niai 
merentia  jua  circa  proprium  commodum 
imminuatur  :  ipso  praxlictus  actua 

erit  contra  prudentiam,   atque  i 
meritoriua  :  ergo  repugnat,  quod    grutia 
hominis  puri  dignificet  eji;  in  ordi- 

no  ad  pramium  aliis  tribuendum. 
Bespon-      Respondetur  negando  anteoedena  :  cu- 
jua  probalionos  non   urgent,  et  m  i 
parte  superius  convulsaD  eunl  a  tuun. 
Sed  addimus   condignitatem,  et  valorem 
oporum  dupliciter considerari  posse,  nempe 


vel  in  actu  primo,  et  quoad  sufilcientiam ; 
vel  in  actu  secundo,  et  quoad  eflicaciam. 
Et  quidem  secundum  priorem  considera- 
tionem  important  acstimabilitatera  absolu- 
tam  desumptam  ex  bonitate  morah 
gratia,  etcharitate,  aliisque  principii- 
gnificantibus  nostras  operationes :  quac 
timabilitaa  n  i  i  i   ntud, 

aut  illud  praomium  in  particulari;  aed  in- 
dilb  :nia  qu  ilo- 

rem    non    superant,  ordinetur.  Csternm 
rem    (  iem 

supra  pi  m  a  atimabilitatem.  et  sufii- 

cientiam   additur  jua  cflicax.  etoi 
ad   I. •'.  rmiuatum  praemium  ;  quod  pr 
nit  tum  ne  merenti-  tum 

tenninum.  tum 

:.i  quantumi. 
valorem  opera  importent,  minime  tamen 

conferu.v  ;»ra?miu:  ::ii- 

atio 
inter   praamianti 

ifficien- 
ti  i  meriti,  <;  I  velut  in  actu 

prim  tctu 

:  ut    \  irtus    meritori  i  "i 
fiat  .  ut  1  ltius 

mus  disp.  1,  '/>('  ip- 

!   primam    antecedentis   probatio  ^**^ 
nem  r  iti  im  in  c-  fq5 


■etum,  i 
ejus  >n  autem  oper 

moralem  dignoi 

sul^  ippositia 

-titutum 

;c  iri  in  t  pro  q  i 

miia  valorem  meril  ntibus. 

El  lota  \ ia '  feste  in- 

fringitur  tum   •  ~.  et 

meriti   I  l   grati  i  formr: 

t.  et  1 1  isunt  pr  iiis: 

tum 

nihilomin   -    i  ^no  meruerunt 

aliorom salutem  :  I  i  meriti  hu- 

viificetur  per  :. 
tsiti,   potest    1 1 

mereri. 
. 

min<  r.  -  •  intellig 

lignitate  :i,  et  in  !o  : 

ligatur  de  con- 
dignitate  sufficienti,  el  in  icto  prin. 

mei 


1 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


827 


meiita  v.  g.  B.  Virginis  sufficientem  valo- 
rem  habuerunt,  ut  Deus  eorum  intuitu 
posset  de  condigno,  sive  ex  justitia  gratiam 
in  aliis  producere.  De  facto  tamen  id  effica- 
citer  non  meruerunt,  ob  defectum  pacti 
respective  ad  tale  praemium;  quia  Deus  de 
facto  disposuit ,  ut  homines  de  condigno 
solum  mererentur  perfectionem  ipsis  tri- 
buendam,  sive  augmentum  propriae  sancti- 
tatis.  Adde  ,  justum  non  posse  de  facto 
mereri  aliis  gratiam  ,  quin  eis  mereatur 
remissionem  peccati;  siquidem  omnes  qui 
de  facto  carent  gratia,  peccatum  habent.  Et 
quia  repugnat,  quod  quis  alteri  de  con- 
digno  praedictam  remissionem  mereatur, 
propterea  B.  Virgo  non  meruit  decondigno 
aliorum  justificationem,  quamvis  ejus  me- 
rita  habuerint  sufficientem  valorem  ad 
merendum  de  condigno  gratiam  praecisive 
a  remissione  peccati. 

Ad  tertiam  respondetur,  gratiam  digni- 
ficare  opera  per  modum  seminis  continen- 
tis  praemium ;  non  tamen  requiri  ,  quod 
ha^c  virtualis  continentia  sit  determinate 
physica,  sed  sufficere,  quod  sit  moralis,  et 
in  morali  aestimabilitate  operis  fundetur.  Et 
hoc  pacto  gratia  unius  justi  est  semen  con- 
tinens  praemia,  non  solum  propriosubjecto 
conferenda,  sed  extraneis  danda,  ut  cons- 
tat  exemplis  supra  adductis  satisfactionis, 
et  meriti  de  congruo. 

Ad  ultimam  omittendo  majorem,  nega- 
mus  minorem  ;  non  enim  repugnat,  quod 
Dens  justo  rovelet,  se  nolle  ejus  merita 
acceptare  in  ordine  ad  praomium  ipsi  con- 
ferendum,  sed  in  ordine  ad  praemium  aliis 
dandum;  siquidem  non  repugnat  ,  quod 
Deus  habeat  hujusmodi  decretum,  cum  in 
communi  fere  omnium  sententia  actuale 
jus  ad  praomium  dependeatex  acceptatione, 
!  conventiono  praemiantis,  ut  ostendi- 
mus  Ioco  supra  citato.  Sappositis  autem  tali 
decreto,  el  revelatione,  non  imprudenter, 

[  consaltissime  ageret  justus,  qui  eis  se 
eonformaris  ordinaret  propria  merita  ad 
aliorum  salatem,  atineis  saltem  sortiren- 
tur  effectum.  Nec  ineo  eventa  imminaerel 
propriam  profectam  privative,  aut  deme- 
ritorie,  sed  tantnm  negative,  qualenus  ob 
defectum  promissionis  divinaa  non  posset 
effii  i  perfectionem  aagere. 

tentia  no  traa  secundae 

:ii  contraria  affirmat,  non  expli- 

•  ,   quod   purus  homo  mereatur  de  con- 

digno  gratiam  |  •  jas- 

i  a  peccaio.  Ila  sentiuni  Joan- 


nes  a  S.  Thom.   Godov  ,  et  communiter  Joan.  a 

alii  Authores  num.  31  relati.    Quod  pro-Viodoy. 

bant  primoex  D.  Thom.  3  part.  quxst.  64,  ^obatur 

art.  4,   ubi  ait  :  «  Kespondeo    dicendum, 

«  quod  sicut  dictum  est,  Christus  in  sacra- 

«  mentis    habuit    duplicem    potestatem . 

«  Unam  authoritatis,  quae  competit  ei  se- 

«  cundum  quod  Deus  :   et  talis  potestas 

«  nulli  creaturae  potuit  communicari,  sicut 

«  nec  divina  essentia.   Aliam  potestatem 

«  habuit  excellentiae,  quae  competit  ei  se- 

«  cundum  quod  homo.   Et  talem  potesta- 

«  tem    potuit     ministris    communicare , 

«  dando  sciliceteis  tantam  gratiae  plenitu- 

«  dinem,  ut  eorurn  meritum  operaretur  ad 

«  sacramentorum  effectus,  ut  ad  invocatio- 

«  nem  nominis   ipsorum   sanctificarentur 

«  sacramenta  ,   et   ut  ipsi  possent  sacra- 

«  menta  instituere,  et  sine  ritu  sacramen- 

«  torum  effectum  sacramentorum  conferre 

«  solo  imperio.  »  Et  similia  habet  in  4, 

dist.  5,  quxst.  1,  art.  3,  qucestiunc.  2. 

Hoc  D.  Thom.  testimonium,  quod  pluri-Re^Pon- 
mum  sibi  favere  existimant  hujus  opinio- 
nis  Authores,  non  multum  urget,  et  ab 
eisdem  exponi  debet  :  quoniam  potestas 
excellentiae,  quam  habuit  Christus  Domi- 
nus,  talis  fuit,  ut  ejus  meritum  operaretur 
ad  sacramentorum  effectus  merendi  effica- 
citer  remissionem  offensae  per  viam  acqua- 
lis  satisfactionis,  quae  in  usu  sacramento- 
rum  ea  suscipientibus  applicatur  ;  et  tamen 
hinc  non  infe:tur,  quod  talis  potestas  po- 
tuerit  puro  homini  communicari,  cum-  ad 
similem  potestatem  requiratur  valor  sim- 
pliciter  infinitus  ,  ut  docent  communiter 
Thomistae ,  et  praecipue  hujus  opinionis 
patroni :  ergo  ex  eo,  quod  D.  Thom.  asserat 
potestatem  excellentiae,  quam  Christus  ha- 
buit  circa  effectus  sacramentorum,  potuisse 
communicari  purao  creaturae,  non  infertur. 
quod  pura  creatura  potuerit  de  condigno 
mereri  justificationem  peccatoris,  vcl  gra- 
tiam  ut  peccatori  dandam ;  vel  si  hoc  ulti- 
mum  ex  verbis  S.  Doctoris  colligitur,  pa- 
riter  illud  prius  inferetur  :  ejus  enim  re- 
solutio  indefinita  est,  ct  non  magis  unum 
effectum,  quam  alium  respicit.  Kesponde- 
tar  ergo  Ang.  Praeceptorem  solum  inten- 
dere,  quod  puraa creatnraa  possit  communi- 
cari  potestas  ad  produxfindum  eosdem 
effectiis,  quos  Christusin  sacramentis  cau- 
sat ;  rninimo  vero  ad  produccndum  eosdem 

'  i  .  i •(  .'odem  modo.  TJnde  cx  praedicto 
testimonio  solum  colligitur ,  quod    (turus 

io  potueril  ai(  reri  gi  atia  n,  et  remis- 


828 


DE   PR/EMIO   MERITI. 


sionem  culpae,  qua3  in  sacramentis  fiunt, 
non  autem  quod  potuerit  id  mereri  de 
condigno;  nam  hacc  diiferentia  pertinet  ad 
modurn  causalitatis. 
Eobora-  Et  quod  S.  Doctor  respexerit  absolutam 
turira-  productionem  eflectus,  et  non  ad  modum, 
poiiNio.  constat  tum  ex  proxime  dictis  ;  nam  Cln 
tus  meruit  remissionem  peccati  de  con- 
digno,  et  per  viam  satisfactionis;  quod  ta- 
men  nequit  praestare  pura  creatura,  ut 
docet  ipse  L>.  Tliom.  eadem  3part.  qumst, 
1,  ari.  2.  Tum  eliam,  quia  hanc  in;equali- 
tatem  satis  expressit  in  eodem  loco,  qui 
nobis  objicitur  ;  nam  post  verba  relata 
immediate  subnexuit  sua>  doctrinae  ratio- 
nem  :  Potest  enim  (inquitj  inttrumentum 
conjunctum  ,  quanto  fuerit  fortius  ,  tunt>> 
magis  virtutem  suam  instrumento 
tribuere,  sicut  manus  baculo.  Ex  qao  tamen 
nullus  sunaj  mentis  colliget,  quod  manas, 
el  baculus  effectam eod  loattingant. 

Tum  praeterea,  quia  id  ipsam  •  t  in 

responsione  ad  3,  abi  docet,  qai  I      I 
tus  aliis  prasdictam  potestatem  commun 
sr/-    |  /  caput  principaliter,   alti 

seoundario.  El  idem  ez]  I         #ni- 

ficavit  loco  citato  ex  l  Sentent.  in  n 
ad  2,  ubi  ail  Ad  hoe,  quod  homo  purus 
cooperaretur  Deo  in  interioti  tmundatione 
modo  prsdicto,  non  oportet,  quod  haberet  <•/- 
ficaciam  infinitam  in  merendo,  auamvu 
Christus  quodammodo  habuerit  infinitam  in 
merendo ;  <jitiu  non  oooperaretur 
omniums  nec  itaplene  I  hristu*.  1  bi, 

ut  vides,  aperte  adstrnit  inaeqaalitatem  in 
modo.  Ia  qaibas  plane  habetar ,  mentem 
l».  Thom.  in  eo  loco  tantum 
puraa  creaturae  potuerit  commoni 
testas,  quaB  fuil  in  Ghristo  respecta  eff< 
sacramentorum ;  minime  vero,  qaod  haac 

ita  in  pura  creatura  pot 
effectas  eodem  mcido  attingei 
sicut  ob  hanc  rationem 
pura  creatura  p  atiam  pi 

per  modum  instrumenti  conjoncti,  velsa- 
tisfaciendo  ad  aBqualitatem  prooffensa  :  ita 
non  infertur,  quod  posset  caas  Liam 

mei  endode  condigno  impiijustificationem 
S<  l  solum  haberel  potestatem  producendi 
praedictum  effectam  merito   de  i 
quod  accedente  pacto,  et  promissionedivina 
acceptaretur    ad    eosdem    effectus  .  quos 
Christus  causal  merito  de  condigno  ;  el   ita 
essel  eadem  potestas,  hoc  esl  potesta 
eosdem  effectus. 
5."'.  Nec   refert,  si  huic  responsioni 


ponas  cum  :    Primo.  I).    Tliom.  u*Jj 

concedat  purae  creaturae   p  nexcel-pj^ 

Lentiae, 

plenitudiuem  ,  ut   liqai 
relatis  :  sed  ut  quis  mereatur  aliisde  c 
gruo   primam  justificationis  gratiam,  i 
requiritar  ea  gratiae  plenitudo,  siqui  I 
minor  gratia  sufficit,  ut  consl  it  de  I  I 
ergo  I).  Thom.  non  loquitur  de  merit 
congruo  ,   sed  de    condign  D. 

liturdeeon  *cto 

io  habuil  Chriatum :  icto 

B.  Virgo  meruit  de  congru<  ra- 

itorum  ,  el  bominam  j  m  : 

ergo   idem   qaod  prias.     / '       ■  .   quia  I>. 

-ii    atlirmat  .    potoi 
Christom  commun. 

m  aathoritatia  . 

Don  negat,  q  mmank 

'.ogice  cum 

I 

ithorital 
rgo  D.  Thom. 
>mmuni 

in  Chri 
verificaretar,  i  non  \ 

■ 

tus 

i 

tm  utilitatem,  i. 

■ 
nulii 

renl  . .  .. 

rum  salatem  ;  d 
m  (  i 

itur 
de  i 
tam 

n,    inquam.  referunt  I. 

| 
[ua  \  it  ■ 
potestatem    i  I    D. 

Thom.  : 
rendi  ali    - 
tum.  sed  in  aliis  etiam  i 

- 

dia!'  tcflej 

i  homo.  hal  ministri  princi- 

.  palis,  sive  potestatem 

lidem consistil  in  quatoor.  1'rimoqui- 
:n  in  hoe,   quod  meritam,  et  w: 


DISP.  VI,  DUB.    II; 


829 


«  passionis  ejus  operatur  in  sacramentis, 
«  ut  supra  dictum  est.  Et  quia  virtus  pas- 
«  sionis  copulatur  nobis  per  fidem  (secun- 
«  dum  illud  Rom.  3:  Quem  proposuit  Deus 
«  propitiatorem  per  fidem  insanguine  ip- 
«  sius)  quam  fidem  per  invocationem  no- 
«  minis  Christi  protestamur ;  ideo  secundo 
«  ad  potestatem  excellentiae,  quam  Chris- 
«  tus  habet  in  sacramentis,  pertinet,  quod 
«  in  ejus  nomine  sacramenta  sanctificen- 
at  tur.  Et  quia  ex  ejus  institutione  sacra- 
«  menta  virtutem  obtinent,  inde  est,  quod 
«  tertio  ad  excellentiam  potestatis  Christi 
«  pertinet,  quod  ipse  qui  dedit  virtutem 
«  sacramentis  ,  potuit  instituere  sacra- 
«  menta.  Et  quia  causa  non  dependet  ab 
«  effectu,  sed  potius  e  converso,  quarto  ad 
«  excellentiam  potestatis  Christi  pertinet, 
«  quod  ipse  potuit  effectum  sacramento- 
«  rum  sine  sacramento  conferre.  »  Quas 
conditiones  brevius  recapitulavit  art.  4, 
seq.  ut  constat  ex  verbis  supra  relatis  num. 
prxccd.  Unde  confundi  non  debet  meritum 
gratiae  aliis  dandae  cum  potestate  excellen- 
tiaa  ;  haec  enim  supra  praedictum  meritum 
adlit  conditiones  proxime  relatas.  Hoc 
supposito  ,  objectionibus  propositis  facile 
occurritur,  et  simul  detegitur  aequivocatio, 
quam  continent. 

Adpnmamconcessis  praemissis,  neganda 
est  consequentia,  quae  non  recte  ex  eis  col- 
ligitur  :  nam  esto  ad  hoc  ut  aliquis  aliis 
gratiam  justificantem  possit  de  congruo 
mereri,  non  requiratur  ea  gratiao  pleni- 
tudo:  nihilominus  ad  habendum  tantam 
excellentiam  potestatis  decens  erat,  ut  Deus 
Jiominem  insigni  gratia  exornaret.  Quod 
expressit  D.  Thom.  non  sistendo  in  merito, 
c  l  progrediendo  ad  alias  excellentias  : 
"  Dando  inquit,  eis  tantam  gratiae  pleni- 
'  tudinem,  ut  eorum  merita  operaren- 
"■  tur  ad  sacramentorum  effectus,  ut  ad  in- 
"  vocationem  nominis  ipsorum  sanctifi- 
"  carentur  sacramenta  ,  et  ut  ipsi  pos- 
,it  sacramenta  instituere,  et  sine  ritu 
«  sacramentorum  effectum  sacramento- 
"  rum  conferre.  />  Quas  perfectiones  vocat 
plenitadinem  gratiae,  prout  haec  signi- 
ficat  Qon  Bolam  gratiam  habitualem,  sed 
etiam  alia  chari.-mata,  et  dona  supernatu- 
ra!ia. 

Ad  teeundam  respondetar  D.  Thom.  Io- 

qui  de  merito  de  congruo,  non  praecisive 

pto,    ed  at  conjancto  aliis  excellentiis 

proxime  relatis,  et  proai  parsqaasi  inte- 

cellentiaa  :  <;t  ita  consi- 


deratum  non  fuit  in  B.  Virgine,  sicut  nec 
potestas  excellentiae. 

Ad  tertiam  omittendo  prnemissas,  nega- 
mus  consequentiam,  quia  esto  potestas 
danda  creaturae  analogice  conveniret  cum 
utraque  Christi  potestate ;  aliter  tamen,  et 
aliter  ;  nam  cum  potestate  authoritatis  so- 
lum  analogaretur  sub  conceptu  potestatis, 
non  autem  sub  conceptu  authoritatis,  seu 
primae  virtutis  ;  nam  haec  ratio  nullo  modo 
reperitur  in  creatura.  Caeterum  cum  potes- 
tate  excellentiae  existente  in  Christo  etiam 
analogaretur  sub  conceptu  excellentiae,  quia 
ratio  excellentiae  repertao  in  Christo  etiam 
conveniret  creaturae,  licet  inaequaliter,  et 
cum  inferiori  modo. 

Ad  ultimam  negamus  minorem,  quiailla 
ratio  sufficientem  convenientiam  adducit, 
ne  Christus  de  facto  potestatem  excellentiae 
alteri  commiserit  :  nec  enim  esset  leve 
motivum  ad  constituendam  etiam  spem  in 
illo  homine,  qui  aliis  posset  salutem  infal- 
libiliter  afferre,  quidquid  sit  de  modo,  quo 
illam  causaret.  Et  D.  Thom.  ponderans  il- 
lud  inconveniens,  non  respexit  praecise  ad 
alias  conditiones  potestatis  excellentiae  : 
unde  post  illa  verba,  Ne  in  homine  spem 
ponerent,  statim  adjicit  :  Et  ne  essent  di- 
versa  sacramenta,  ex  quibns  divisio  in  Ec- 
clesia  oriretur,  sicut  apud  illos  qui  dicebant, 
Ego  sum  Pauli,  ego  autem  Apolto,  ego  vero 
Cephw,  utdicitur  1,  adCorinth.  1.  ladCor. 

56.  Arguitur  secundo  :  nam  Adamus  secun- 
transfudit  demeritorie  peccatum  ad  suos  fi-^men" 
lios  :  ergo  divinitus  potuit  eis  de  condigno  tum. 
mereri  gratiam  remissivam  peccati.  Proba- 
tur  consequentia  :  nam  licet  demeritum 
Adami  ex  se  solum  respiciatejus  personam, 
nihilominus  supposito  paclo  Dei  consti- 
tuentis  Adamum  caput  generis  humani, 
sufficienter,  et  condigne  extensum  est  ad 
demerendum  omnibus  hominibus  :  ergo 
licet  actus  meritorius  Adami  ex  se  solum 
respexerit  bonum  personale  ipsius;  tamen 
accedente  pacto  Dei  possetextendi  ad  omnes 
homincs,  cunctisque  promereri  gratiam  de 
condigno  :  in  eo  autem,  quod  Deus  faceret 
hoc  pactum,  nulla  repugnantia  apparet  : 
ergo,  etc. 

Ad  hoc  argumentum  jam  fere  constat  exDiiuitur. 
supra  dictis.  Nunc  brevitOT*  respondetur 
concesso  antecedenti,  negando  consequen- 
tiam ;  nam  plus  requirilur  ad  bonum, 
quam  ad  malum.  Unde  sicut  ex  eo,  quod 
singalaris  porsonaperactum  peccaminosum 
mereatur  sibi  privationem  gratiae,  non  se- 


830 


DE    I-R/EMIO   MERITl. 


quitur  quod  per  actum  bonum  possit  etiam 
antecedenle  pacto  Dei  mereri  sibi  de  con- 
digno  gratiam  remissivam  peccati :  et  sicut 
ex  eo ,  quod  peccatum  Adami  meruerit 
quoad  sufficientiam  carentiam  Incarnatio- 
nis,  non  infertur  qnod  potuerit  per  actum 
bonum,  adhuc  accedente  pacto  Dei,  Incar- 
nationem  de  condigno  mereri  :  ita  ex  eo, 
quod  nobis  meruerit  privationem  gratia-», 
in  qua  consistit  peccatum  originale,  inepte 
colligitur,  quod  potuerit  sibi,  aut  aliis  me- 
reri  de  condigno  gratiam  remissivam  pec- 
cati.  Et  ratio  difierentia?  est,  quia  peccatum 
grave  in  ratione  offenaaa  Dei  est  aimpli 
infinitum,  atque  ideo  habet  sufiicientcm 
condignitatem  ad  demereiulinn  quodlibet 
bonum;  actus  autem  meritorina  puri  liomi- 
nis  importat  valorem  simpliciter  finitum, 
unde  mereri  de  condigno  non  valet  infu- 
sionem  gratiasexpellentia  peccatnm.Et  hinc 
patet  ad  consequentiae  probationem;  nam 
pactum,  vcl  ordinatio  divina  non  confert 
actibus  nostris  dignitatem  ad  pramium, 
vel  8upplicium ;  sed  est  conditio,  ut 
nostri  mereantor,  aul    .  mtur.  ■. 

circa   deservire  prassuppositive  potuit,   ut 
Adamum  constitueret  caput  bominui 
suo  peccato  cunctia  u  I   i  -t 

sufficiens  condignil 

tamen  deservire  non  valoit,  at  meritom 
Adami  ad  justificationem  aliorum  de  c<>\\- 
digno  extenderetur,  quia  inpraedicto  merito 
non  poteral  .  ,     mio, 

ut  constat  ex  Bupra  dictis.  r  1 1  < I . 
Adamo  merenti  permitteret  aliornm  1 
iiuin  remedium,  solum  a  meritnm 

de  congruo ,  babens  tamen  infallibiliter 
effectum  ob  certitndinem  divii  mis- 

sionis. 

Etepiica.     ~'~-  Nec  refert,  .-:    licas,   falso  in  bac 
responsione  Bupponi,   quod  Adamus 
potuerit  habere  meritum  infiniti  \a! 
si  enim  ab  aeterno  fuisset   prodo 
continuo  Deum  ex  charitate  diligeret,  non 
posset  non  de  praasenti  habere  meritnm 
simpliciter  infinitum,  tam  extensive,  qnam 
intensive;  eo  quod  continuatio,  et  extensio 
meriti  asquivalet  moraliter  Intension 
infinita  extensio  intensioni  infinits.  Cur 
ergo  per  hoc  meritum  simpliciter  infinitum 
non  posset  alteri  obtinere  gratiam  remissi- 
vam  peccati,  esto  luec  gratia  ^it  etiam  infi- 
nita  in  ratione  praemii. 

soivimr.  Hoc,  inquam,  non  refert  :  nam  offensa 
Dei  est  simpliciter  infinita,  non  utcumque, 
sed  infinitate  ordinis  superioris  .-  quoJ  in 


enti  nondebet  disputari.sedsapi 
his.quaecommuniterdocentTbon]  irt. 

(juxst.  1.  Unde  sicut  ob 

excessum  opus  satUfactorium  creatura"»  ab 

asterno  pro  luct.c,  etl 

rem  nou  le  condigno,  - 1    . 1 

ajqualitatcm   pro  ^i  l 

mile  opu  itorinm  non  mereretur 

condigno  pr    I  ionem  •, 

nara  par  rat  :t  utrobique.  I  ndecura 

idem  va  [uiratur  ad  merendum  Je 

condi  struentem  offen 

,         .   ri   communicandam,  ac   requiritur 

terendum 
siunem  ,    ut 

ns,  qoo  I  itura  a  Ihuc  . 

meritum 

ii    gratiam    i 
Ad  le,  offi  ■•■  un  i 
infinitam,  ut  in  t  :;i  r.it. 
finiatur,   aut  terminetur  :  meritnm  •■ 

fmitum  a  pai 

UC  ultt ■: 

durare,  aut  i 
enim 

. 

tnte. 

I  ude  liq 
adhuc  infinil 
plicitcr  infinitatem 

latit. 
rte. 

• 

■aS 
augment 
dign 
I  r  sibi  gratiam  de  condig 

gratiam  | 

Ium  :nmullican-s•l,* 

d  i.  »  t  gratia 

• 

iuod 

tatori  da 
quam  ea  ti.i  at  j 

conferenda.  Nam  contra  eal  }<nr.  .  impof 

gratia  ut  peccatori  danda  o  lit  infi-  Mt,r 

nite  seipaam  ut  communi 
esto  aliquem  im  imp 

mium.  quod  non  importat  infinitai 
mabilitatem  .    potest  rito 

operum  justi  :  ei  -  reri 

de   con  lirT:iv   gi    ia 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


831 


Secundo,  nam  gratia  justificans  non  est 
donum  simpliciter  infinitum,  cum  sit  ali- 
quid  creatum,  et  extra  Deum  existens  :  ergo 
non  importat  infinitam  aestimabilitatem, 
ac  proinde  poterit  esse  praemium  corres- 
pondens  merito  de  condigno.  Tertio,  quia 
ut  gratia  expellat  peccatum  per  modum 
formae  physice  incompossibilis,  non  expos- 
cit  vim  physice  infinitam  :  ergo  nec  valo- 
rem  moralem  infinitum  simpliciter  ;  et 
consequenter  ut  justus  mereatur  de  con- 
digno  gratiam  expellentem  peccatum,  non 
requiritur  quod  habeat  meritum  simplici- 
ter  infinitum,  sed  sufficit  inferior  valor,  et 
qui  merito  puri  hominis  non  repugnet. 

Respondetur  sustinendo  responsionem 
inter  arguendum  datam,  quae  optimaest; 
nam  gratia,  ut  peccatori  danda,  additsupra 
seipsam  beneficium  emundationis  a  culpa, 
et  remissionis  offensae  :  cumque  offensae 
remissio  sit  beneficium  infmite  aestimabile, 
nequit  non  excessus  gratiae,  ut  peccatori 
dandae,  supra  seipsam  consideratam  secun- 
dum  se,  esse  simpliciter  infmitus,  et  extra- 
liere  gratiam  ita  acceptam  ab  sphaera  prae- 
mii  correspondentis  merito  de  condigno 
purae  creaturae.  Lnde  satis  constat  ad  pri- 
mam  responsionis  impugnationem.  Ad  se- 
cundam  dicendum  est,  quod  sicut  peccatum 
est  finitum  in  seipso,  et  secundum  id,  quod 
ponit  formaliter  in  creatura;  et  nihilomi- 
nusest  simpliciter  infmitum  secundum  ra- 
tionem  offensao,  quam  ponit  in  Deo  :  ita 
gratia  remittens  peccatum  est  formaliter, 
et  in  seipsa  quid  finitum ;  et  tamen  ratione 
destructionis  offensae,  quam  secum  affert,  et 
ex  parte  praedictae  remissionis  est  benefi- 
cium  simpliciter  infinitum.  Lnde  mereri 
gratiam  ita  consideratam  esset  mereri  prae- 
mium  simpliciter  infinitum  in  ratione  doni, 
et  praemii.  Ad  tertiam  concedendo  antece- 

.  et  distingaendo  primam  consequen- 
tiam  juxta  doctrinam  proxime  traditam, 
negamus  absolate  secundam.  Et  disparitas 
liqaet  ex  dictis  ;  nam  ad  expulsionem  phy- 
sicam  minime  reqairitur  seqaalitas  inter 
expeliens,  et  expulsum;  sed  oopositio,  et 
inoompossibilitas  in  eodem  subjecto.  *';ete- 
rum  ad  meritum  de  condigno  necessaria  est 
sqoalitas  inter  meritum,  et  praemium  in 
ratione  obseqnii,  et  beneficii ;  siqaidem  haec 

alitas,  ut  modo  sapponimas,  constituit 
propriam  rationem  meriti  decondigno,  il- 
ludque  distinguit  a  merito  de  congruo. 
Unde  cam  gratia  at  expellens  peccatam,  el 

raens  offensam  sit  aliquid  simpliciter 


infinitum  in  ratione  doni,  et  praemii,  ne- 
quit  justus  illam  ita  acceptam  de  condigno 
mereri,  nisi  perobsequium  valoris  simpli- 
citer  infiniti. 

59.  Sed  replicabis  :  nam  gratia  etiam  ut  Rcpiic 
inferens  remissionem  offensae  simpliciter 
infinitae,  non  est  infinita  simpliciter  :  ergo 
corruit  praecedens  solutio,  et  relinquitur 
locus,  ut  gratia  ita  accepta  possit  cadere  sub 
merito  de  condigno  purao  creaturae.  Suade- 
tur  antecedens  :  tum  quia  gratia  ut  inferens 
remissionemoffensae,estaIiquidextraDeum, 
et  condistinguitur  ab  ipsa  remissione  :  ergo 
non  est  simpliciter  infinita.  Tum  etiam, 
quia  inferens  formaliter  ut  inferens,  non 
habet  formaliter  praedicata  rei  illatae,  seu 
consequutae ;  calor  enim,  ut  inferens  per 
modum  ultimae  dispositionis  formam  subs- 
tantialem,  non  est  formaliter  substantia  ; 
etmateriale  peccati,  ut  infert  malitiam,  non 
est  formaliter  malum  •  et  denique  actus 
peccati  ut  inferens  offensam  simpliciter  in- 
finrtam,  non  est  simpliciter  infinitus  :  ergo 
ex  eo,  quod  gratia  expellens  peccatum  in- 
ferat  remissionem  offensae  infmite  aestima- 
bilem,  minime  infertur,  quod  ut  ita  infe- 
rens  sit  simpliciter  infinita. 

Respondetur  distinguendo  antecedens,Di!uitur. 
quod  si  intelligatur  de  gratia  ut  inferente 
considerata  in  esse  entis,  concedendum  est ; 
negari  vero  debet  intellectum  de  gratia  ut 
inferente  considerata  in  esse  termini  me- 
riti;  nam  ita  accepta  constituit  eundem  ter- 
minum  cum  remissione  offensae,  et  petit 
eundem  valorem  ex  parte  meriti,  ut  supra 
explicuimus.  Ad  primam  autem  probatio- 
nem  in  contrarium  respondetur  eodem  mo- 
do;  nam  gratia  ut  inferens  offonsae  remis- 
sionem  quid  finitum  est  in  seipsa,  et  in  esse 
entis  :  caeterum  in  ratione  termini  importat 
infinitatem  remissionis  offensa?,  quam  in- 
ducit,  et  debet  correspondere  eidem  prin- 
cipio,  cui  correspondet  remissio  offensao. 
Undesicutqui  physice  principaliter  causat 
gratiam  remittentem  offensam,  eadem  cau- 
salitate  causat  physice  principaliter  offensne 
remissionem  :  ita  qui  principaliter  morali- 
ter  causat  gratiam  remittenlem  offensam, 
eadem  indivisibili  causalitate  debet  causare 
principaliter  moraliter  remissionem  offen- 
sao.  Cumque  ad  hoc  postorius  requiratur 
valor  simpliciter  infinitus,  idem  valor  de- 
bet  requiri  ad  illud  prius.  Et  ita  licet  gratia 
ut  inferena  sit  in  esse  entis  finitajest  tamen 
in  ratione  termini  meriti  infinita  si  nplici- 
ter.    Ad   secundam   probationem    p.'.ot   ex 


832 


DI£    PRiEMIO  MERITI. 


modo   dictis;   ct   cuncta  exempla,  quibus 
roboratur,  doctrinam  nostram   firmant,  et 
in  Adversarios  retorquenda  sunt.  Nam  ca- 
Ior  sub  ratione  ultimsedispositionis  ad  for- 
mam  ignis,  licet  non  sit  inosseentis  subs- 
tantia,  est  tamen  substantia  in  osse  termini, 
et  producibilis;  quiasubilla  ratione  nequit 
principaliter  attingi,  nisi  ab  eo  principio, 
quod    producit  principaliter   substantiam. 
Similiter materiale peccati sumptum  in  esse 
fundamenti,  quamvi.s  non  sit  formaliter,  et 
velut  in  esse  rei  peccatum,  est  tamen 
catum  in  esse  termini;  nam  sol 
ponere  materiale  peccati  in  esse  fundamenti 
malitiae,  qui  malitiam  continet,  et  pro  ' 
Pariter  quamvis  actua  peccati  nonail  for- 
maliter  offensa,  quia  tamen  illam  i- 
solus  ille  valet  peccare,  qui   valet  Deum 
re.  Unde  potesl  resolatio  nostra  in 
hunc  modam   i  arij   nam  qui   non 

Ipaliterj  reform 

tantialem,  nequil    princip  iliter  pi 
calorem,  at  est  altima  dispositio 
dictam  formam 

saro  formale   malitiae,   nequil    pi 
fundamentum  malitiae  in  ration 
menti ;  el  qui  non  pol  ivem 

offensam  Dei,  neqnit  i  actum 

iti,  ut  talem  offens  tm  infert  :  erg 
qui  iidii  valel  e  merit 

:  i  remissionem  offensae  r*  r 

ma  valorem  pr 
p  teril  c  ius  ire  □  erifc 
tiam,  ut  inferl  remissionem  i  sive 

ul  talem  remissionem  fun 
li  sparitatis  ratio,  qu  e  non  -  it  \  olnntari  i. 
iim     60.  Arguitur  quarto,  et  simul  impugnan- 
iSluin.,ir  responsiones  hactenus  traditae;   nam 
!  ex  eis  habeatur,  quod  pura  creatnra 
non  po  condigno  mereri  ; 

ttiam,  ut  fiiiii.it.  et  infert  remissionem 

maae,  non  tamen  habetur,  q 
sii  mereri  praedictam  gratiam,  ut  mi 
hominem  a  macula  peccati,  et  alias  specifi- 
cative  destruit  offensam  :  sed  hoc  po 
sufficit,  ui  verificetur,  quod  mereat  ir 
tiam  ut  peccatori  dandam,  siqaidem  gratia 
ut  expellena  maculam    explicat  effectnm 
dandum  peccatori  :  ergo  non  repugnat, 
quod  homo  purns   mereatnr   gratiam    ut 
peccatori  conferendam.  Probatur  major  ; 
nam  si  ob  aliquam  rationem  repugn 
quod  homo  mereretur gratiam  ut  expellen- 
tem  maculam.  non  merendo  illam  ut  infeii 

jtructionem  offensae,  maximequia  expul- 
sio  maculae  essentialiter  connectitur  cum 


remissione  offen  led    haec   ratiu 

nulla,  siquidem  optime  cohaerot.  quod  d 
aliqua  necessario  connectantur,  et  nil.. 
minus  unum  cadat  submerit  o  aliud, 

ut  patet  in  gloria  corporis,  qua- 
conjungitur  gloriae  anin. 
tus  non  meruit  gloriim  anim.e,  et  meruit 
gloriam  corporis :  similiter  essentiadi> . 
ut   unitur   intellectui   ci  modum 

speciei,  non  diffi  ,  nfl  permodum 

speciei  fundat  intellectum  divinum  ,  el 
men  sub  priori  con  rito, 

non  sub  itia 

!!ens  maculam  :••-- 

.m  ,  et   quod   secundum  hanc 

riorem  rationem  r. 
merito  de  o  purae  cr. 

minos  |  1 1.  re  secondum 

primam  rationem,  ita  utmeritum  r 
gratiam  ut  n 
et  pr  ; 

•  ir  prim"  :  n  nn   li 

litia   non    i    - 
l 

entitati  litiam, 

l  i    '  i  activi- 

; 

uii- 
dem 
miat 

im   imporl  oabilitatem 

Bimpliciter  infinitam  :  ergo  poterit   j 

gratiam  ut 
:tur 
ut  d< 

ut  p  m,  qoin  eam  mereator 

ut  expellentem  maculam,  n 

tur, 

lem  tm. 

ofirmat  *and 

im  gratia  compooi,  nihilo- 
mino  non 

'  f 1 1  f->rma- 
litei  t  im   divini  amoris.  q;; 

:i.  i>t   illi    raam   gratiam 
communicat; qui  actus  '.t  gratiam, 

siqoidem  eam  producit  ■  crg"  fieri  poterit, 
I  homo  sua  c  t  meri- 

toria  attingal  grati  im.  non  atti 
missionem   offensae.   Patet  consequentia , 
nam  ob  eam  rationem  colligimus  meritum 
respectu  gratia  al  d  in  I  b  peceatori  i  xtendi 
a  l   remissi< 

IDC 


DISP.  VI,  DUB.  II. 


833 


hanc  remissionem  infert  :  ergo  si  non  ita 
contingit,  sed  potius  e  converso,  fieri  pote- 
rit,  ut  remissio  offensae-  non  cadat  sub  eo 
merito,  quod  causat  gratiam  ut  dandam 
peccatori. 
/i-      61.  Adargumentum  respondetur  negan- 

ItoQ*do  majorem;  nam  cum  offensa  Dei  sit  de 
genere  mali,   non  conservatur   directe  a 
Deo,  sed  a  peccatore  mediante  actu  pecca- 
minoso  physice  praeterito,  et  virtualiter,  ac 
moraliter  in  macula,  seu  privatione  gratiae 
permanenti  :  unde  expellere  maculam  est 
indivisibiliter  destruere  offensam  absque 
alio  novo,   aut  distincto  influxu,    qui  sit 
absolute  ad  praedictam  destructionem  ne- 
cessarius.   Unde    locum    non    habet    illa 
praecisio,   quam   argumentum  praetendit ; 
destructis  enimfundamento,  et  causa,  opus 
est  ut  effectus,  et  res  fundata  pereat.  Ad 
majoris  probationem   dicendum  est,  nos- 
tram  doctrinam  non  inniti  in  connexione 
indispensabili  inter  expulsionem  maculae, 
et  destructionem  offensae ;  libenter  enim 
admittimus,   posse  duo  aliqua   necessario 
connecti,  et  quod  unum  cadat  sub   merito, 
et  non  aliud.  Sed  innititur  in  qualitate  con- 
nexionis,  videlicet  per  modum  fundamenti, 
et  rei  fundatae,  et  in  modo  indivisibili  cau- 
salitatis  circa  utrumque;  fieri  enim  non 
potest,  quod   destruatur   fundamentum  in 
e.-.se  talis,  et  quod  res  fundata  non  destrua- 
tur  eadem  causalitate;  necoppositum  valet 
aliquo  exemplo  firmari.  Illa  enim,  quaein 
contrarium   expenduntur,  nihil  evincunt ; 
nam  gloria  animae  non  fundatur  in  glo- 
ria  corporis,  sed   e  converso  :  et  ita  stat 
bene,  quod  Christus  meruerit  sibi  gloriam 
corporis,  non   merendo  gloriam    animac; 
nam  meritum   potest  supponere    aliquod 
fjndamentum,  quod  non  causet,  et  causare 
rem  fondatam  :  sicut  meritum  de  facto  cau- 
satgloriam  non  causando  gratiam,  quae  est 
gloriae  fandamentum.  Idemque  accidit  in 
speciei  increats,  ut  facile  consi- 
deranti  constabit. 
uitur     Ad    primam    confirmationem    dicimus, 
[}?.  fundamentum  malitia  non  esse  entitatem 
taminosi  prscUive  aeeeptam  ;  sed 
entitatem  ut  egreditur  a  principio  creato 
deficienter,  et  ab  iqae  debita  subjeetione  ad 
gem  :  lieet  antem  Dena  canaei  entitatem 
illam   praxUive  acceptam,  non  tamen  ut 
dif  ir  illo  modo  defectaoso  ;  et  ita  non 
attingit  fundamentum  malitis,  acproinde 
ilrtiam  ipsam,  qaamvU  entitas,  et 
tliter  non  distingnantar.  Panda- 


mentum  autem  offensae  est  maeula,  sive 
aversio,  aut  actus  peccaminosus  in  macula 
moraliter  perseverans,  quin  opus  sit  huic 
fundamento  in  esse  talis  aliquid  ultra  ad- 
jicere.  Quocirca  causalitas  moralis  meriti 
in  ordine  ad  destruendam  maculam  se  in- 
dispensabiliter,  et  indivisibiliter  extendit 
ad  destructionem  offensae  ;  et  valor  meriti 
commensurari  debet  utriusque  destructio- 
nis  aestimabilitati  in  ratione  praemii. 

Adde  praecisiones  in  hac  confirmatione, 
et  in  argumento  propositas  posse  deservire 
ad  considerationem  metaphysicam,  non 
autem  ad  rem  moralem,  de  qua  in  praesen- 
ti ;  nam  cum  Deum  infundere  peccatori 
gratiam  sit  reipsa  remittere  offensam,  non 
potest  efiicaciter  moveri  a  meritis  ad  pri- 
mum,  quin  moveatur  ad  secundum  :  id 
autem  quod  Deus  praestat  ut  motus  a  meri- 
tis,  est  meritorium  praemium;  et  ita  si  gra- 
tia  ut  danda  peccatori  est  praemium  corres- 
pondens  merito  decondigno  purae  creaturae, 
pariter  offensae  remissio  erit  praemium  ei- 
dem  merito  correspondens  ;  ac  proinde 
utrumque  existet  intra  sphaeram  valoris 
praedicti  meriti. 

Ad  secundam  confirmationem  concedi-  ^f^ 
mus,  eam  quidem  insinuare  modum  expe-  "dae. 
ditiorem  tuen.di   opinionem    contrariam , 
quam  est  ille,  qui  communiter  circunfertur 
de  remissione  indirecta  offensae  per   viam 
meriti  termini  physice  cum  offensa  incom- 
possibilis,  quam  hactenus  impugnavimus. 
Sed  nihilominus  respondemus,  destructio- 
nem  offensae  non  praeintelligi  ad  gratiam 
peccatori  infusam  ;  quoniam  ut  communi- 
ter   docent  Thomistae  3  part.   quxst.  86, 
contritio  in  ratione  satisfactionis  supponit 
gratiam,  et  non  esse  maculao,  et  tendit  ad 
destruendum  offensam  :   quod    fieri    non 
posset,  si  destructio  offensae  gratiam  pecca- 
tori  datam  anteiret.  Ad  probationem  au- 
tem  in  contrarium  dicendum  est,  offensam 
Dei  bifariam  accipi  posse  :  primo  pro  lae- 
sione  juris  divini,  et  carentia  ultimi   finis, 
quae  ex  actu  peccati  in  Deo  affective,  ot  mo- 
raliter  resultat,  ratione  cujus  dicitur  Deus 
offensas,  hocest  laesus,  et  damnificatus  se- 
cundum  affectum  peccatoris  :  secundo  pro 
actu  increato  odii,  quo  Deus  ita  laasus  abo- 
minatur  peccatorem,  ratione   cujus  dicitur 
Deus  ipsi  offensus,  id  est  ei  infensus,  et  ini- 
micus.  Concedimus  ergo,  quod  offensa  hoc 
seeandomodo  considerata  tollitur  imme- 
diate,  etformaliter  poractum  contrarium, 
quo  Deus  hominem   ad  suam   gratiam,  et 


834 


DE  PR/EMIO  MEIUTI 


(  MiSIV- 

Hriurn. 


amicitiam  restituit.  Caoterum  offensa  priori 
modo  sumpta  non  inteliigitur  tolli,  usque- 
dum  homo  restituat  affective  Deo  rationem 
ultimi  finis,  quam  affective  abstulerat,  et 
ipsi  absolute  subjiciatur,  quod  fit  per  gra- 
tiam  sanctificantem  :  unde  non  esse  oflen- 
sae  ita  acceptac-  minime  intelligitur  ante 
esse  gratiao. 

Addendumest,  quod  sive  remissio  offen- 
sao  praccedat  gratiam,  sive  illam  consequa- 
tur,  fieri  non  potest,  quod  quis  mereatur 
gratiam  ut  peccatori  dandam,  quin  merea- 
tur  remissionem  offensse ;  nam  creditor 
non  potest  obligari  ad  producendum  termi- 
num  incompossibilem  cum  offensa,  et  cum 
jure  exigendi  satisfactionem  condignam 
pro  offensa  debitam,  nisi  oblata  D  h  - 

gna  satisfactione,  vel  obsequiu  tanti  valo- 
ris,  ut  illi  satisfactioni  aequivaleat  :  imri- 
tum  autem  de  condigno,  ut  Deus  conferat 
peccatori  gratiam,  obligat  ipsum  ad  pn 
cendum  terminum  incompossibilem  cum 
offensa,  et  cum  jure  exige;.  i  liguum 

satisfactioiiem;  posito  enim  tali  inento  QOD 
potest  non  ce  lere  praedicto  juri  :  unde  t.ile 
meritum  est  aequivalonter  condigna  sati?- 
factio,  atque  ideo  habet  v,:  implici- 

ter  infinituni;  quod  tamen  merito  pura? 
creaturs  repugnat. 

62.  l\  dictie  in  hoc  dabio  infertar,  a 
posse  parnm  hominem  mereri  le  ■■■-ndigno 
auxilium  efficax  peccatori  dandam  ad  ac- 
tum  contritionis,  aut  cbaritaiis.  Qaoni 
j)ura  creatura  aequil  de  condigno  mi 
remissionem  gravis   offensae  '.  I  qni 

mereretur  de  condigno  praedictum  .: 
lium,  eodem  inerito  mereretur  talis  olTeii- 
sa3  remissionem  :  ergo  uequit  pnra  creata- 
ra  mereri   de  condigno    auxilium  e:. 
peccatori  dandam  ad  actum  contritioni 
charitatis.  Minor  saadetar  ;  nam  praedictns 
actua  (qui  infallihiliter,  el  ue  i  ue- 

cessitate  consequenti  b  seqnitur  ad  aoxiliom 
elTicax)  tollit  indispensabiliter  macolam,  et 
conseqaenter  i ><  i  offensam,  ut  trad,  . 
ced.  disp.  0,  dub.  6,  explicuimns  :  sed  qui 
meretur  de  condigno  id  ad  q  litur 

destructio  offensae,  meretur  etiam  de  condi- 
gno  offensae  remissionem.  utbucusque 
claravimus  :  ergo  qui  de  c  ui  ligno  meretur 
peccatori  auxilium  efficax  ad  actum  contri- 
tionis,  autcharitatis,  ebdem  mento  meretur 
remissionem  ofTensae. 


DUBIUM  III. 

Utrum  justm  possxt  ribi  mereri  reparationem 

.i. 

Cum  meritum  duplex  sit.  aliud  de  condi- 
gno;  et  aliud  de  congruo  .  et  rursus  p 
ad  aliquod  prcomium  dupliciter  compar 
vi  lelicet  vel  secundum  .  em  pi 

dentiam,  vel  secundum  potentiam  Dei  ab- 
solutam;    nequit    praesens    dubium,    <; 
unicum  videtur.  perfecte  resolvi,  nisi  illud 
secemus  in  partes.  Et  ita  disquirendui:. 
primo,    an    justus    secundum  item 

providentiam  mereatur  de 
rationem  post  tapsum  :  se  .n  illam 

gno  vale  :npoten- 

tiam  Dei  a!  •,  utrum  illam 

de  congruo.  Quibu  iltatibus  eodem 

inmus. 

B  l 

Statuitur  prim  • 


m- 
dum  praxentem    I 

lap- 
sum.   llaec 

pretes,  alii 

num.  66.  Probatur  |  ;thorit  . 

uain    Eiech.     i 

iniquitatem,  >>m 

untur.  Si  autei 

:un- 
dum  praBsentem   pi 

Lapsum,  im  falsil 

retur  j    nain   tu ne  Deus    r 
jnstificationem  Iiomini  tril 

pera,  q  i  oao  ant 

tum 

justitia  rem  eurur. 

tur. 
nfirmatur  prii 
pii  secundum  praasentem  | 

itia,  prout  ly  I  saltem  me- 

rita  rrident 

•est.  6,    ip.  8,  et  Latins  sopra 
num.  3  ;  sed  -i  r.>p  iratj  uipsum  esset 

pramium  debitum 
injustitia  factis,  tanquam  mei 

d:_ 


—Tti' 


.  .  *. . 


-•4 


DISP.  VI,  DUB.  III. 


835 


digno,  jam  impii  justificatio  non  fieret  gra- 
tis,  sed  ex  meritis  praccedentibus,  ut  ex 
ipsis  terminis  liquet  :  ergo  secundum  prae- 
sentem  providentiam  merita  justi  non  se 
extendunt  ad  merendum  de  condigno  repa- 
rationem  post  lapsum. 
ldo-  Confirmatur  secundo,  quia  ad  meritum 
de  condigno  requiritur  pactum,  sive  pro- 
missio  praemiantis,  ut  diximus  disp.  I, 
dub.  6;  sed  de  facto  Deus  justo  merenti  non 
promisit  reparationem  post  lapsum;  nec 
enim  in  sacra  Scriptura  talis  promissio  le- 
gitur,  sed  potius  adsunt  oppositae,  etrnani- 
festae  comminationes  :  ergo  justus  secun- 
dum  praesentem  providentiam  non  meretur 
de  condigno  reparationem  post  lapsum. 

Confirmatur  tertio,  quia  secundum  prae- 
sentem  Dei  providentiam  meritum  de  con- 
digno,  et  praemium  ei  correspondens  com- 
parantur  inter  se  juxta  eorum  naturalem 
exigentiam;  nec  enim  adest  fundamentum, 
ut  dicamus,  quod  praesens  Dei  providentia 
hunc  ordinem  invertit  :  atqui  non  est  con- 
sonum  naturae  meriti  de  condigno  ordinari, 
et  extendi  ad  reparationem  amicitiae  inter 
merentem,  et  praemiantem,  quae  post  ip- 
sum  meritum  rescinditur,  ut  patet  etiam  in 
humanis  ;  ridiculum  enim  meritum  esset, 
si  quis  amico  diceret  :  «  Facio  tibi  hoc 
«  obsequium  ad  merendum,  ut  postea  me 
«  revoces  ad  hanc  amicitiam,  quam  statirn 
"•  violabo  alapam  tibi  infligendo,  aut  tuum 
■<  filium  occidendo  :  »  ergo  juxta  praesen- 
tem  providentiam  justus  non  meretur  de 
condigno  reparationem  post  lapsum.  Quod 
opus  non  est  amplius  hic  confirmari :  nam 
evidentius  adhuc  constabit  ex  dicendis  pro 
iecanda  conclasione. 

•I  objicies  :  nam  secundum  prae- 

sentem   providentiam  justus  meretur  de 

condigno  non  solum  vitam  aeternam,  sed 

etiam  ipsius  vitae aeternae  consequutionem, 

>cii-  ut  do  mcil.  Trident.  sess.  6,  can.  .'>2  ; 

ted  oeqait  conseqai  vitam  aeternam,  nisi 

post  lapsam  reparetar  :  ergo  jastus  de  facto, 

ecandam  praesentem  providentiam  me- 

retar  de  condigno  reparationem  post  lap- 

q.  Patet  consequentia  ;  namqui  decon- 

lo    meretar    conseqaationem  alicujas 

pramii,  meretur  etiam  de  condigno  remo- 

Uonem  eoram,  quaepraemii  assequutionem 

impediant.  i  fuo  I   ignificasse  rideturApost. 

\d  Hebrmos  6,  ubi  alloqaens  fideles,  qai  a 

'  \  i  ititia  exciderant,  ait  :  Confi- 

dimut  aulem  de  >  obu  dilectistimi,  meliora, 

<i  viciniora    laluti .  non  enitn  injtttttu  cst 


Deus,  ul  obliviscatur  operis  vestri,  et  dilec- 
tionis,  quam  ostendistis  in  nomine  ipsius  : 
qui  ministrastis  sanctis,  stc.  Si  autem  prae- 
dicti  fideles  per  opera  in  statu  justitiae  facta 
non  meruisscntde  condigno  reparationem 
post  lapsum  ;  minime  posset  Deus  injustus 
dici,  tametsi  illorum  operum  non  recorda- 
retur,  sed  ea  prorsus  irremunerata  relin- 
queret. 

Propter  hanc  objectionem  quidam  dixe-Quo™> 
runt,quod  justus  per  bona  opera  non  mere-  ponsio. 
turde  condigno  gloriae  consequutionem  ab- 
solute,  sed  dependenter  a  conditione  futurae 
perse  verantiae;  et  ita  sal  vare  facile  sibi  viden- 
tur,  quod  justus  merens  de  condigno  glo- 
riam,  non  mereatur  de  condigno  donum 
perseverantiae,  nec  reparationem  post  lap- 
sum.  Pro  quo  dicendi  modo  refertur  Picus^»^ 
Mirandulanus  in  Apolog.  qusest.  2,  cui  favet 
Concilium  Trident.  loco  in  objectione  ci- 
tato,  ubi  ait :  Si  quis  dixerit  hominem  justi- 
ficatum  non  vere  mereri  augmentum  gratise, 
vitam  xternam,  et  ipsius  vit$  ssternx,  si  ta- 
men  in  gratia  decesserit,  consequutionem, 
anathema  sit.  Ubi  vides,  expresse  proponit 
conditionem  finalis  perseverantiae. 

Hunc  tamen  dicendi  modum  expressei>ispeiii- 
refellit  D.  Thom.  in  prxsenti,  art.  1  ad  3, 
his  verbis  :  «  Dicendum  quod  quidam  dixe- 
«  runt,  quod  nullus  meretur  absolute  vitam 
«  aeternam,  nisi  per  actum  finalis  gratiae  ; 
«  sed  solum  sub  conditione,  si  perseverat. 
«  Sed  hoc  irrationabiliter  dicitur  ,  quia 
«  quandoque  actus  ultimae  gratiae  non  est 
«  magis  meritorius,  sed  minus,  quamactus 
«  praecedentes,  propter  aegritudinis  oppres- 
«  sionem.  Unde  dicendum  est,  quod  quili- 
«  bet  actus  charitalis  meretur  absolute  vi- 
«  tam  aeternam  ;  sed  per  peccatum  sequens 
«  ponitur  impedimentum  praecedenti  me- 
«  rito,  utnonsortiatureiTecturn;sicutetiam 
«  causae  naturales  deficiunt  a  suis  effectibus 
«  propter  superveniens  impedimentum.  » 
Nec  oppositum  significavit  Concilium  Tri- 
dent.  loco  citato;  nam  illa  verba  :  Si  tamen 
in  gratia  dccesserit,  referuntur  ad  exequu- 
tionern  eflicacemcollationisgloriae,  quae  est 
extra  essentiam  meriti  ;  non  autem  ad  con- 
dignitatem,  etjus,  perqua?  meritum  essen- 
tialiter  constituilur  :  unde  ex  praedicto 
lestimonio  minime  colligitur,  qood  injusto 
non  sit  rneritum  absolute  ad  gloiiam,  sed 
solum  quod  liujus  efFicax  collatio  dependet 
a  plaribus  conditionibus,  et  praeoipue  ,a 
perseverantia  finali.  Et  ila  justus  abso- 
late,  et  independenter  a  conditione  futurae 


830 


DE  PR.EMIO    MERITI. 


Legiti- 

ma  solu 

tio. 


perseverantia;  meretur  de  prsesenti  glo- 
riam  dandam  dependenter  a  conditione 
perseveranti.e  finalis. 

65.   Ad   objectionem   ergo   respondetnr 
concedendo  praemissas,  et  negando  conse- 
quentiam.  Cujus  probatio  minime  un 
nam  ex  eo,  quod  quis  de  condigno  merea- 
tur  aliquod   prsmiom,  ad  summum  infer- 
tur,  quod  mereatur  de  condigno  conditio- 
nes  se  tenentes  ex  parte  pracmii,  et  remo- 
tionem  impedimentorom  se  tenentium  ei 
parte   illius    :   ininime  tamen   colligitur, 
quod  mereatur  conditiones  se  tenentes  ex 
parte  subjecti  merentis,  vel  meriti  pei 
tentiam.  Sicut  enim  meritum  non  men 
semetipsum,  aut  principia  a  quibuaessentia- 
literdepend  it:ita  nec  meretnr  conditi 
quas  ex  partesui  essentialiter  importat 
lessunt  e 

ene  qoipj    i  nent  1 1  pi  rmi  n  I 

meriii  positionem,  el  permanentiam.  i  n  le 
ex  eo,  qnod  qoi  ttur  abeolote  vitam 

feternam,  non  meretur  absolul 
rantiam,  ttiae,  si  defecerit,  restitotio- 

nem.  Sic  videmus,  qo<  itia  per 

semetipsam  importetjosqoasi  ,  I 

gloriam  per  modum  haereditatis,  nihitomi- 
nusnonimportat  praBdictom  joi  per- 

■   nti  imj  qoia  bac  non  Be  lenel  ex  parte 
partejoris.  In  hum  inii 
etiam  men  >lote  aliqoo  1  pr  emiom 

non  meretor  soi  conservationem,  sine 
ne  |  iit   illud  praemium  obti  i  vi- 

•t  permanentia  merentis  ■ 
c\  p  irte  praemii,  se  I  ex  p  irte  ip 
rentis.  Deniqoe  in  oatoralib 
et  absolote  existens  pro- 

ire  effectum,  oon  est  vii 
nem  ej  b,  Bine 

prodncetor ,  qoia  oimirom  pr  • 
persistentia  non  se  tenel  ex  parte 
sed  est  conditio  8e  tenene  i  \  ; 
[dem  ergo  proportionabiliter,  et  ob  ean- 

i  rationem  in  c  i  tionis  di 

eet.  Praesertim  quia  ubi  meritom,  d 
gratia,  destruitur  ;  eat,  at 

sent  jora  merentis,  <it  se  non  exten  lanl 
prnedict;r  gratiae  reparationem. 

Nec  Ipostolos  contrarium  aignificat  loco 
in  objectione  citato  ■.  sed  exhortatoi 
ad  pcenitentiam  spe  futurae  |  qoa  an- 

tiquis  otiam  moritis  ex  justitiarespondebit, 
si  ha?c  por  poenitentiam,  el  novam  justifl- 
cationem  refloreant.  Unde  prsdictom  lee- 
monium  aptom  quidem  eet  ad  evincendom, 
quod   antiqua   morita   peccato   mortificata 


reviviscant  [  im 

ut  vidimus  disp.  prm  minime 

quod  justus  ra  mereatur 

i   futuram  roparationer  ip- 

sum.  i:t  banc  interpretationem  tradonl  D. 
Anselxnoa,  .  Hugo,  aliique  Ex\ 

ad  prsdictom  locum,  et  I).  Thom.  ibi  i 
■ 

otra,  Bae  iter:Si  itae 

«  justus  a  justitia  sua.  omnes  justr. 
:untur. 
mo  qui  cadit  p  .pliciter 

. 
pef 

•it. 

II. 

1 ' 


*  p  r  n  i  ab- 

;gno 

l>.   Thom.   in  ; 

tliqoi  non  ita  bc 

;>ec- 

tum 
ut  \ 

•XI  I  Thom. 

\.ir.  du 

nio 

I 
memb.  5,  art.  2 

art. 

Primom  hojus  assertionia  fan  ,'jm 

actom  est  tita  for- 

mari.  Q 

rus  mereatur  di  icti- 

atem   ul  qui 

meretur  de  c. 
lapeum,  merel  ir 
tificantem  ut 
gna( 

• 


• 


a  •  r 


r.  - 


DISP.  VI,  DUB.  III. 


837 


parationempostlapsum.Consequentiapatet. 
Major  etiam  constat ,  nam  qui  de  condigno 
meretur  gratiam  sanctificantem  ut  peccatori 
conferendam,  meretur  de  condigno  remis- 
sionem  infinitao  offensae  Dei,  ac  proinde  de- 
betei  offerre  obsequium,  seu  meritum  aesti  - 
mabilitatis  simpliciter  infmitae;quod  tamen 
purae  creaturae  repugnat,  ut  dub.  prxced. 
ponderavimus.  Minor  denique  ostenditur, 
quia  reparatio  post  lapsum  fit  formaliter 
pergratiamsanctificantemut  peccatori  dan- 
dam  ;  nec  enim  reparatio  post  lapsum  po- 
test  intelligi,  nisi  et  gratia  sanctificans  in- 
fundatur,  et  subjectum,  cui  infunditur,  sup- 
ponatur  praeexistere  in  statu  peccati  :  ergo 
qui  meretur  de  condigno  reparationem  post 
lapsum,  mereturetiam  decondigno  gratiam 
sanctificantem  ut  peccatori  conferendam. 
'onfir-  Confirmatur  primo,  quia  reparatio  post 
rlmo.  lapsum  magis  explicite  affert  remissionem 
offensae  Dei,  quam  gratia  ut  peccatori  danda : 
sed  quia  gratia  ut  danda  peccatori  affert  ne- 
cessario  remissionem  offensae  Dei,  nequit 
esset  praemium  correspondens  merito  de 
condigno  purae  creaturae.  Probatur  major, 
quia  gratia  ut  dandapeccatori,  videtur  posse 
considerari  specificative,  et  praecisive  a  re- 
missione  offensae  Dei,  ita  ut  gratia  sit  prae- 
mium  per  se  inspectum  a  merito,  et  remissio 
offensae  consequatur  indirecte,  et  quasi  per 
accidens  ob  incompossibilitatem  offensae  Det 
cum  ejus  gratia  :  caeterum  reparatio  post 
lapsum  nequit  non  exprimere  remissionem 
peccati,  et  offensae;  siquidem  haecsunt  prae- 
cipua  damna  per  Inpsum  inducta,  et  per 
gratiam  reparanda  :  ergo  reparatio  post 
lapsum  magis  explicite  affert  remissionem 
offensae  Dei,  quam  gratia  ut  peccatori  con- 
ferenda. 
lecundo  Confirmatur  secundo,  quia  majorem  im- 
proportionem  dicit,  quod  justus  mereatur 
sibi  reparationem  post  lapsum,  quamquod 
mereatur  gratiam  sanctificantem  alteri 
peccatori  conferendam  :  ergo  si  hoc  poste- 
riu-.  ;iat,    magis    repugnabit    illud 

prius.  Probatur  antecedens ;  nam  in  se- 
cundo  casn  solum  subjectum  praemii  reci- 
piendi  -  ipponitur  in  peccato,  non  autem 
just  ita  in  tempore  col- 

lationis  praemii  posset  jus  meritorum  per- 
erare  :  at  in   primo  casu   non  solum 
jectum  praemii,  led  etiam  merens  forel 
iM   peccato,  cum   praemium  conferfetur; 
lidem  esset  idem  suppositum,  et  alias 
non  pos  el  verificari,  quod  sibi  mereretur 
reparationem  post  lapsum,  si  temporecol- 


lationis  praemii  non  esset  in  peccato  :  ergo 
majorem  improportionem  dicit,  quod  jus- 
tus  mereatur  sibi  reparationcm  post  lap- 
sum,  quam  quod  mereatur  alterius  homi- 
nis  peccatoris  justificationem.  Nec  huic 
molivo,  et  confirmationibus  potest  respon- 
sio  adhiberi,  quae  convulsa  non  maneat  ex 
dictis  dub.  prxced. 

67.  Oppones  tamen  cum  quodam  Ju-  Objec- 
niore  :  nam  ideo  pura  creatura  non  potest 
de  condigno  mereri  alterius  peccatoris 
justificationem,  quia  nequit  habere  meri- 
tum  simpliciter  infinitum,  et  quale  requi- 
ritur  ad  promerendum  de  condigno  remis- 
sionem  offensae  Dei  :  sed  fieri  divinitus 
potest,  ut  habens  meritum  simpliciter  in- 
finitum  ordinet  illud  ad  consequendam  sibi 
reparationem  post  lapsum  :  ergo  fieri  po- 
test,  ut  quis  mereatur  sibi  decondigno  prae- 
dictam  reparationem  ;  et  consequenter  fal- 
sificatur  assertio  nostra,  prout  statuit  uni- 
versaliter  oppositum.  Suadetur  minor , 
quia  si  humanitas  esset  unita  Yerbo  pro 
tempore  determinato,  v.  g.  pro  unico  die, 
eoque  transacto  revocaretur  ad  suam  subs- 
tantiam  ,  et  potentiam  peccandi  ,  posset 
praedicta  humanitas  merita  infinita ,  quae 
tempore  unionis  hypotasticae  habet,  ordi- 
nare  ad  suam  reparationem  post  lapsum  in 
peccata,  quae  postea  sibi  relicta  incurret ; 
neque  enim  in  hoc  apparet  aliqua  repu- 
gnantia  :  ergo  fieri  potest,  ut  habens  me- 
ritum  simpliciter  infinitum  ordinet  illud 
ad  consequendam  sibi  reparationem  post 
lapsum. 

Respondetur  negando  minorem  ;  nam  SolYitur, 
suppositum  divinum,  quod  solum  potest 
habere  meritum  simpliciter  infmitum,  in- 
capax  est  lapsus  in  peccatum  :  quocirca 
licet  aliis  reparationem  de  condigno  me- 
reatur,  nequit  tamen  illam  sibi  mereri. 
Caetera  autem  supposita,  quae  labi  possunt, 
nequeunt  habere  meritum  simpliciter  in- 
fmitum  ,  quale  ad  promerendum  de  con- 
digno  praediclam  reparationem  desideratur. 
Ad  minoris  vero  probationem,  omisso  an- 
tecedenti  ,  negamus  consequentiam  ;  quo- 
niam  actiones,  et  passiones  non  sunt  natu- 
rarum  ,  sed  suppositorum  ,  et  subsisten- 
tium.  In  praedicta  autem  hypothcsi,  licet 
salvaretur  identitas  ex  parte  humanitatis, 
non  tamen  ex  parte  suppositi ;  nam  suppo- 
situm  merens  esset  persona  divina,  suppo- 
situm  vero  quod  reparatur,  esset  persona 
creata.  Qnde  minime  veriflcaretur ,  quod 
quis  mereretur  sibi  reparationem  post  lap- 


838 


DE  Pk.F.MIO    MFJUTI. 


sum,  sed  quod  persona  divina  in  hac  hu- 
manitate  subsistens  mereretur  de  condigno 
personac  creafco  in  eadem  humanitate  pos- 
tea  subsistenti  reparationem  post  lapsum. 
Nee  in  hoc  casu  merita  praecedentia  mor- 
tificarentur  per  subsequens  peccatum  in 
alio  supposito  commissum  ;  sed  semper 
manerent  in  acceptatione  Dei,  ut  propria 
illius  suppositi  divini,  quod  in  hu- 

manitate   subsistens  illa  elicuerat,  et  ad 
praDdictum  effectam  ordinaverat. 
Aiia  ra-      gg  Deinde  probatar  eadem  assertio  alia 

tio  pro  ' 

asscr-   ratione  desampta ex  D.  Ihom.  ni  pra^sfnti, 
tlon(''   qnaapotesl  ita  proponi :  nam  implicatori 
est  illud  meritnm,  cui  ab  intrinseco  r 
gnateflicax  attingentia,  seu  consequut! 
pr  emii  :  sed  d  inato 

ad  merentis  reparationem  ;  a(  ab 

intrinseco  i  efficax  all  ' 

consequutio  praedicti  praunii 

■ 
nec  per  absolutam  Dei  potentiam  I 
lest,  qu  mereatar  sibi  de  condigno 

n  p  it  itionem  |  im.  '  tn  \  n 

qaentia  p  tlet.  Major  esl  manif< 
licet  cansa  possil  impediri 
caci  attingentia  sai  • 
valet,  al 

tum  attingere,  cnm  canaa  constita 
habitadinem  ad  effectnm,  eWe  per 
dinem  ion  repn  j 

ejus  attingentiaiu.  Qq  i  rati 
tua  8uspendi  valeal  ab  intel 
a  calefaciendo ;  nihilominns  implical  intel- 
lectas,  cni  repagnel  intellig 
repugnet  calef 

meritum  de  condigno  •  i  pr  Bmii  in 

esse  tal  aliqnando  d 

tam  impediatar  ab  attingentia  actnali,  el 
efficaci  praemii,  ut  contingil  in  bisqui 
pereeveranl  •.  chimaericum  tamen  eal  illod 
meritam,  cai  ab  intrin»  co  re| 
attingentia,  sea  conseqnntio  sui  pnemii. 
Minor  denique  litur,  quia  meritum 

ordinatam  ad  reparationem  posl  lapeum, 
nequit  hoc  prasmium  efficaciter  infen 
attingere,  nisi  posl  lapsum,  et  peccatum  ; 
reparati    i  nim  p<  st  lapsum,  qnatenus  talis, 
entialiter  ipsum  lapsum,  et  peccatum 
praasupponit,  ot  ex  ipsis  terminis  li 
consequenter  inter  meritum,  et  tale  , 
mium  debet  mediare  peccatnm  :  at 
catum  meritosuperveniens  illud  mortil 
ejasque  efficaciamexclndil ;  siquidemexpel- 
lit  gratiam,  cui  tota  vis,  el  efficacia  moriti 
innititur;  et  insuper  constitnit  anbje 


Doo  abomin  et  omni  pr  i 

gnum  :  erg 

tis  reparationem  posl  .  .  • 

intrinseeoefficax  attingenti  i 
"iii. 
rifirmat  — atur  :  nim  meri-  ' 

tum.  rnium 

'     |      I  isum  sit 

pramiom  debitum  operibos  ante  lapsum 

■ 
gno  :     -  im. 

sum 

. 

stat  i   .-   at   meritis   mortifi 

talib 

ta  non  i 

>'\  se  cons- 
inat.  quod  reparatio   j 
im  sit  pranniom 
■ 
firm  Thom. 

art.  0  i 

dtpei 

■ 
l 

- 

ilital  prii 

tit ;  t  illicil  prsmianl 

cit, 

ante 

itum  m 

m,  et  q 

ir- 
mini,  nt 
r  inti,  li 
r. 
primo :  mir 

prim  iti  in  q  n  i  il- 

lam  • 

merito,  i 


DISP.  VI,  DUB.  III. 


839 


seu  suspensionem  :  sed  reparatio  post  lap- 
sum  explicite  importat  carentiam  efficaciae 
in  merito,  etejusdem  meriti  destructionem, 
seu  suspensionem  :  ergo  meritum  in  statu 
justitiae  habitum  nequit  suam  causalitatem 
exercere  in  ordine  ad  reparationem  post 
lapsum.  Minor  est  certa,  quia  reparatio  post 
lapsum  essentialiter,  et  immediatesupponit 
statum  peccati  :  sed  hic  status  sicut  essen- 
tialiter  includit  carentiam  gratiae,  ita  essen- 
tialiter  complectitur  carentiam  efficaciae  in 
merito,  et  ejusdem  meriti  destructionem, 
seu  suspensionem  :  ergo  reparatio  post  lap- 
sum  explicite  importat  carentiam  efficaciae 
in  merito,  et  ejusdem  meriti  destructionem, 
seu  suspensionem.  Major  etiam  ostenditur, 
quia  effectus  in  esse  talis  nequit  importare 
carentiam  efficadaa  in  causa,  nec  ejusdem 
causae  destructionem  ;   cum   potius   causa 
explicet  suam  efficaciam  in  actuali  attin- 
gentia  effectus,  et  debent  ipsi  aliquo  modo 
coexistere  :  sed  praemium  in  esse  talis  est 
meriti  effectus  :  ergo  repugnat,  quod  me- 
ritum  exerceat  suam  causalitatem  in  ordine 
ad  praemium,  quod  in  esse  talis  explicite,  et 
necessario  importat  carentiam  efficaciae  in 
merito,  et  ejusdem  meriti  destructionem, 
seu  suspensionem.  Et  hinc  patet  ad  exem- 
plum  in  contrarium  adductum  :  nam  licet 
genitum  aliquando  producatur  in  tempore, 
in  quo  generans  jam  non  existit  in  seipso  ; 
tamen  genitum  in  esse  talis  non  importat 
necessario  carentiam  efficaciae  in  sua  causa, 
nec  ejusdem  causae  destructionem  :  sed  hi 
defectus  aliunde,  et  per  accidens  importan- 
tur.  Contrarium  autem  accidit  in  repara- 
tione  post  lapsum,    quae   necessario  dicit 
carentiam  efficaci<e  in  merito,  et  ejusdem 
meriti  suspensionem. 
ita-     Secundo,  et  praicipue,  quia  falsum  omnino 
tUpiiu"!"  est,  quod  meritum  exerceat  adaequatesuam 
causalitatem  alliciendo  prrcmiantem  ad  de- 
corneriflum  prromium  ;  et  quod  se  connatu- 
raliter  non  extendat  ad  causandum  etiam 
praemii  collationem  :  sed  merito  ad  repara- 
tionem  post  lapsum  repugnat  ab  intrinseco 
efficacia  ad  causandam  praedicti  praemii  col- 
Lationem  :  ergo  implicat  hujusmodi  meri- 
tum.  Conseqaentia  p;jfet;  nam  licet  causa 
o,  quod  naturaliter  exposcit, 
ime^   non  valet,    ut    ab   intrinscco 
I  id  qnod  naturaliter  petit : 
meriti  causalitaa  nataraliter  ee  ex- 
|  sd  r       mdam  efficaciter  praomii  col- 
lationem,  implicatorinm  est  meritam,  cui 
praedicta  efficacia  ab  intrinseco  repugnet. 


Minor  etiam  est  certa,  quia  reparatio  post 
lapsum  necessario  supponit  carentiam  effi- 
caciae  in  merito  inductam  post  lapsum,  seu 
peccatum  mortale  :  ergo  merito  od  praedic- 
tam  reparationem  repugnat  ab  intrinseco 
efficacia  ad  causandam  talis  praemii  colla- 
tionem.  Major  denique  ostenditur  ;  nam 
meritum  tandiu  exercet  suam  causalitatem, 
quandiu  praemians  operatur  ut  motus  a  me- 
rito  ;  quaecumque  enim  procedunt  a  prae- 
miante  ut  praemiante,  procedunt  etiam  a 
merito  ut  merito  :  sicut  in  exemplo,  quod 
nobis  objicitur,  omnis  effectus  seminis,  in 
quantumtalis,  est  effectusgenerantis  :  atqui 
praemians  ut  praemians  principue  operatur 
cum  praemium  confert ;  tunc  quippe  exercet 
propriissimum  officium  praemiantis,  ut  sa- 
tis  ex  se  liquet  :  ergo  falsum  omnino  est, 
quod meritum  exerceat  adaequate  suam cau- 
salitatem  alliciendo  praemiantem  ad  decer- 
nendum  praemium,  et  quod  connaturaliter 
se  non  extendat  ad  causandam  praemii  col- 
lationem. 

70.  Nec  prodest  si  dicas,  ad  haec  verifi-Evasio. 
canda  sufficere,  quod  praemians,  cum  prae- 
mium  confert,  attendat  ad  merita,  non  quae 
sint  tempore  collationis,  sed  quae  fuerint 
tempore,  quo  praemium  decrevit  :  nam  eo 
ipso  verificabitur,  quod  merita  illa  ut  ad 
tempus  decreti  pertinentia,  causent  etiam 
praemii  collationem.  Et  ita  accidit  in  prae- 
senti;  nam  licet  tempore  reparationis  post 
lapsum  jam  meritanon  sint,  fuerunt  tamen 
tempore  praecedentis  decreti;  tunc  quippe 
existebat  merens  in  statu  gratiae,  ut  suppo- 
nitur. 

Hoc,  inquam,  nihil  refert;  quia  licet  non  Everti- 
sit  de  ratione  meriti  existere,  aut  elici  phy-  tur* 
sice  in  tempore,  quo  praemium  confertur; 
debct  tamen  eo  tempore  existere  moraliter 
in  acceptatione,  et  appretiatione  praemian- 
tis  :  si  enim  eo  tempore  praemians  non  affi- 
ciatur  ad  merita,  nec  illa  aostimet,  nequit 
verificari,  quod  operetur  ut  motus  a  meri- 
tis,  sed  quod  donum  conferat  vel  gratis,  vel 
ob  aliud  motivum;  et  consequenter  donum 
collatum  non  poterit  sortiri  rationem  prac- 
mii  merito  rependendi  :  atqui  Deus  ut 
conferens  reparationem  post  lapsum,  non 
afficitur  ad  merita  ante  lapsum  facta,  nec 
illa  acstimat  :  ergo  quod  merila  fuerint  anto 
lapsum,  non  suilicit  ad  causandam  lapsus 
n;p;irationem.  Frobatur  rninor  :  tum  quia 
merita  ante  lapsum  elicita  mortificantur 
per  ipsum  Lapsum  ;  quao  mortificatio  consis- 
tit  in  eo,quoil  Deua  non  afficiatur  ad  merita 


840 


DE  Dk.KMIO  MEKITI. 


quandiu  sub  statu  mortificationis  existunt. 
Tum  etiam,  quia  si  Deus  tunc  pro  tunc  afli- 
ceretur  ad  merita,  hac-c  non  essent  mortifi- 
cata,   sed   prorsus  viva;  siquidem  eorum 
vita  actualis  exercetur  per  alliciontium  et 
conversionem  praemiantis  ad  se.  Tum  pi  <•- 
terea,  quia  meritum  non  movet  in  abstracto, 
et  praccisive  a  merente;  sed  ut  ipsiconjunc- 
tum,  et  ab  eo  participans  suum  valorem  : 
atque  ideo  sicut  Deus  non  afiicitur  a  I 
minem  pro  tempore  lapsus,  ita  neque  affi- 
citur  ad  ejus  merita.  Tum  denique,  quia 
sicut   ob  proximum  motivum  iropossibile 
est,  quod  Deus  priino  afiici.itur  ad  opm  eli- 
citum   ab  homine  peccatore,  tanquam  ad 
meritum  de  condigno,  sed  per  prius  debet 
tntelligi,  quod  homo  dignificetar  per 
tiam  :  ita  repugnat,  qaod   Deaa  continno 
afTiciatur  ad  opera  hominJE  hic,  »t  oanc 
existentia  in  peccato ;  sed  ut  pr  edictai  , 
denuo  moveant,  el   acceptentor  ad  | 
mium,  opua  eat,  qood  hon 
galur  reatitutua  ad  gratiam. 
oimjtii     i  nde  quod  dicitar  de  meritorom 
«nsnjou  in  eia  complacentia  tei  ti,  aut 

vum.    per  respectam  ad  praadictum  tempos,  <   I  le 
re  non  sapponente;  nam  si  Bem<  mat, 

quod  peparatio  posl  lapsam  .-it  praminm 
in  exequutione  collatam  propter   m< 
ante  lapsam  facta,  at  hucusqueostendiu 
pariter  repugnabit,  quod  i  emiumali- 

quo  lempore  d<  cernatur  :  atq  i 

:ri  suppositam.  Possanf  baec  omni 
clarari  exemplo  i  tas  ■  finalis ;  nam  si  ab 
intrinseco  i  rel  media  mand 

quutioni  propter  aliquem  finem,  pariter 
repugnaret,  quo  I  I  ilia   me  li  i  ntur 

propter  talem  finem,  Bive  (el  in  idem  n 
quod  Gnifl  moverel  ad  el(  ctionem 
rum.  Et  similiter  illud,  quod  in  exequu- 
tione  necessario  Bupponit  i  tm  alli- 

cientiae  in  finem,  flive  quod  fini 
ceasavit,  minime  valet  habere  rationem 
medii,  velelecti,vel  exequuti  propter  finem, 
ut  satis  i  \  se  constat.  Meritum  autem  ita 
proportionabiliter  mov<  t  a  l  praemium.sicul 
finis  ad  media.  Ergo  impos  ^t.  ut  il- 

lud  habeat  rationem  praemii,  vel  decreti, 
vel  exequuti,  quod  necessario  in  exequu- 
tione  supponit  carentiam  efficaciaa  tn 
rito.  ejnsque  a  move  io  suspensionem.  B1 
hoc  modo  se  habet  eparatio  posl  lapsom 
ad  bona  opera  ant<  tapsnm  elicita. 


CUima    <!■> 

71.   Dicendom   est  lertio,  justum   non  Ter 
posse  mereri  de  congr  itionen. 

im,  loquendo  de  inerito  congruo  j 
priedicto.  Ita  D.  Thom.  in  ]  'i./Tf.  :,  D-1 

ubi  ait  :  Dicendum,  quod  nullv 
iw  reri  reparati  tm  fuiur 

tmdigni,  n>-r  nu  •  jrui.  Et 

denique  ita  conclodil  corpus  articuli  i 
nullo  modo  al 
irationem  posi  lapsum.   I't  in 
ad  2,  ait  :   . 

atteri  mereri  ex  fratiam, 

(/ui<i  no\  •'<//!.     ///<  m  ex 

parte  merentis,  itur  dum  "l>  , 

l«>*t  meritun 
sic 

Alti  linchus 

ntim.  ult.  et  alii  ploi 

Pondamentum  »'.-t  ill 
Iocu  pro  asserti  endimos,  n,c 

et  potesl  hoic  i1 
tum  de  congru 

.111; 
UD, 
tundatum  UOU  ill 

un  in    : 
in  ejoa  amicitia  cum  ut 

aaa  «/*  >; . 

riti  elicientiam,  it .  mtur 

continuatiom  \em 

:;ii.  ut  1 

autem,  q 

i  intrin- 

.m. 
et  qaod  i 

cam  Deo,  qnil  im 

meritam  innitit 

nem  posl  tapsum. 
Confirmatar  pri 
i  per  modam  pr  emii,  intrm-  pri 

: 

ratic  m  ab   intrinseco  supponit 

absentiam  mi 

cui    meritum    innititur  . 

reparationem  p 

modam   praemii 

.    '.  dve  o    | 
tar  aecundo,  quia  ropugnat  fu  riSe,t  | 
remum 


DISP.  VI,  DUB.  III. 


811 


remunerationem  ubi  non  est  aliquid  remu- 
nerabile ;  sicut  implicat  dari  calefactionem, 
ubi  non  est  aliquod  calefactibile  :  sed  re- 
paratio  post  lapsum  non  supponit  aliquid 
remunerabile,  siquidem  merita  praecedentia 
mortificata  per  peccatum  non  existunt  in 
remunerabilium  statu  ,  alioqui  mortificata 
non  essent  :  ergo  implicat,  quod  reparatio 
post  lapsum  habeat  rationem  remuneratio- 
nis,  seu  praemii  :  repugnat  autem  meritum 
ad  id,  quod  nequitrationem  praemii  sortiri: 
ergo  repugnat  quod  justus  mereatur  de  con- 
digno  reparationem  post  lapsum,  loquendo 
de  merito  congruo  proprie  dicto. 

ad-  72.  Diximus  ,  loquendo  de  merito  congruo 
proprie  dicto,  quale  est  illud  quod  in  argu- 
mento  descripsimus.  Quia  si  loquamur  de 
merito  congruo  abusive,  et  metaphorice  dic- 
to,  prout  est  idem,  ac  consequutio  doni, 
fundata  non  in  aliquo  jure  ex  parte  reci- 
pientis,  sed  in  pura  dantis  misericordia, 
concedi  potest,  quod  justus  per  opera  in 
gratia  facta  mereatur  de  congruo  repara- 
tionem  post  lapsum.  Et  hoc  tantum  inten- 

m.  dit  D.  Thom.  ad  Hebr.  cap.  6,  lect.  3, 
ubi  ait :  bicendum,  quod  duplex  est  meritum: 
unum  quod  innititur  justitix,  et  istud  est  me- 
ritum  condigni.  Aliud,  quod  soli  misericordiz 
innititur,  quod  dicitur  meritum  congrui.  Et 
de  isto  dicit ,  quod  justum  est,  id  est  con- 
gruum,  quod  homo  qui  multa  bona  facit,  me- 
reatur.  Ista  enim  misericordia  conjuncta  est 
quodammodo  justitiz,  plusquam  in  illo  qui 
nunquam  aliud  fecit,  Et  isto  moda  non  obli- 
viscilur  Deus  operis,  et  diltctionis.  Ad  quod 
etiam  pertinet  proloquium  illud  desump- 

xt.  tum  ex  Aristot.  9,  Ethicor.  cap.  5  :  Aliquid 
tribuendum  est  veteri  amicitix.  Nam  licet 
subsequens  offensa  jura  amicitiao  violet,  et 
ejus  privilegia  excludat ,  fieri  tamen  solet, 
ut  amicafl  oflensus  veteris  amicitiae  recor- 
detur,  et  pronior  fiat  ad  reconciliationem. 
Qaod  tamen  in  nostro  casu  non  fiet  ob  ali- 
quodjus  fundatum  in  meritis  prscedenti- 
bofl,  sed  ex  sola  muericordia  Dei,  qui  sicut 
citra  omnem  injariam  possetad  Ula  non 
attendere,  it;i  etiam  potest  misericordi- 
ter  eornm  recordari,  et  hominem  lapsum 
ad  suam  gratiam  restitaere.  8ed  de  hoc 
nallaextat  lex,  pactum,  vel  promiasio  Dei, 
et  ita  oppositam  lolet  frequenter  accidere. 


§  iv. 


Samant,  ('nrs.  theolog,  tom.  X. 


Satisfit  argumentis  adversantium  opinionum. 

73.  Contra  primam  conclusionem  nul-  J^J 
lam  reperimus  sententiam  ,  quae  probetur  secun- 
Autnonbus  ;  nec  occurnfc  ahquod  argumen-  closio- 
tum,  cui   opus   sit  satisfacere.  Contra  se-   ncrn 
cundam,  et  valde  communem  assertionem 
sentit  Joannes  deRipalda  disput.  95,  sect.2,  Bipaida. 
concl.  3,  probatque  suam  opinionem  primo, 
quia  infusio  gratiae,  et  remissio  peccati  non 
sunt   supra   condignitatem  operum  justi  : 
ergo  fieri  divinitus  potest,  ut  accedente  Dei 
pacto  justus  mereatur  de  condigno  repa- 
rationem  post  lapsum.  Secundo,  quia  me-  Argu- 
ritum  non  habet  majorem  efficaciam  ad 
merendum  aliis,  quam  ad  merendum  sup- 
posito,  cujus  est  :  sed  non  repugnat,  quod 
justus  de  condigno  mereatur  alteri  repara- 
tionem  post  lapsum  :  ergo   nec  repugnat, 
quod  illam  mereatur  sibi  de  condigno.  Ter- 
tio,   quia  efficacior  est  contritio  elicita   a 
justo,  quam  elicita   a  peccatore  :  sed    fieri 
divinitus  potest,  ut  peccator  eliciendo  con- 
tritionem  mereatur  de  condignosuam  jus- 
tificationem  :  ergo  fieri  etiam  poterit,  quod 
justus  eam  eliciens  mereatur  de  condigno 
reparationem  post  lapsum. 

Ad  primum  respondetur  primo  negandoDiimtur 
antecedens ;  nam  ut  constat  ex  dictis  dub.  Primum- 
prooced.  nulla  pura  creatura  valet  de  condi- 
gno  mereri  remissionem  peccati.  Respon- 
detur  secundo,  quodetsi  justus  posset  mereri 
de  condigno  remissionem  peccatisecundum 
se,  non  tamen  remissionem  peccati  com- 
mittendi  post  meritum;  nam  hujusmodi 
peccatum  vim  meriti  supprimit,  et  evacuat 
ut  ponderavimus  num.  68. 

Ad  secundum  respondetur  primo  ne-0rCarri- 
gando  minorem,  juxta  ea  qui}  diximus£/u6.  turse- 
prxced.  Respondetur  secundo  omittendo 
praemissas,  et  negandoconsequentiamjquia 
justus  merens  alteri  reparationem  post 
lapsum,  conservare  potest  justitiam,  et  me- 
ritum  pro  tempore,quo  praodicta  reparatio, 
seu  pnemium  conforretur.  Ille  vero,  qui 
Bibi  praclictam  reparationem  mereretur, 
non  posset  non  amittere  jus  meritorum 
anle  praemii  collationem,  quod  reddit  mc- 
ritum  im[)licatorium. 

Ad  frrtium  respondetur  primo  negando  ij|lill)0 
minorem  j  repugnat  enim,  quod  quis  inde-  satlaflt. 
pendenter  a  gratia  sanctificante    m(?reatur 
de  condigno  prajmiuin  insignis  adeo  valo- 

54 


842 


DE  PR/KMIO  MERITI. 


ris,  ut  satis  constat  ex  dictis  disp.3,  dtib.  I, 
et  multo  magis  repugnat,  quod  peccator  il- 
lud  mereatur,  ut  ex  se  liquet.  Aliunde 
etiam  negandum  est  minons  suppositum; 
nam  implicat,  quod  contritio  conjungatur 
cum   statu  peccati  ,   ut   ostendimus  / 

ed.  ditp.  2,  dub.  0,  §  2.  I:<  ;  >ndeturse- 
cundo  omittendo  pracmis^as  et  negando 
consequentiam  ;  nam  illud  qu  ilequale  me- 
ritum  repertum  in  contritione  elicita  a 
peccatore ,  non  peteret  interrumpi  per 
subsequens  peccatum,  sed  posset  conser- 
vare  valorem  suum  osque  ad  praemii  col- 
lationem.  Meritum  autem  in  urdine  ad 
reparationem  post  lapsum  petit  ab  intrin- 
seco  interrumpi  per  subsequena  peccatum  ; 
et  ita  repugnat  ei  efBcacia  perdncendi  ad 
praedictum  praemium;  qu 
meriti  rationem. 
uoinio      74.  Secunda  sententia  d  -sejus- 

contra  tum  mereri  de  congruo  reparationem  post 
assertio-lapsum.  Kt  licet  ali<iti i  ejua  patroni  nun 
"ein-   satis  explicent,  quale  meritom  decongruo 
adstruant,  i  I  tmen  aignificanl  se  loqui 

de  merito  congruo  proprie,  el  intn:. 
d  Boia.tali.  Quam  opinionem  tuenturD.  Bonavi 
Oabriel.  /„  j>,  dist.  28,  in  expositione  lUterae,  GaJ  i 

ibidem,  dist.  27,  quaest.    1,  art.3,dub.  3. 

Scotus.  Scotua  in  4,  dist.  2,  qwest.  1,  art,  •-'.  Vega 

vega.  deJustificat.  qusst.6  ad6.  Bellarm.  L: 

suarc/.  de  Justxpcat.  ca\  \ib.   \zde  gra- 

Bipaida  f,,,^  ,  ,y,  ::->  et  alii  quoa  refert,  el  Bequitur 

Ripalda  abi  aupra,  >■  ■  t .  3. 
Probatio     Probatur  primo  ex  S  icr  i  Scripturaj  nam 
exscrip- 2  Paralip.  cap.  19,  quidam  Propheta  dixit 
a  i-.ii'ai.  ad  Josaphat  Regem  Juda  :  Imm'  \u- 

lv"     xilium,  et  his  qu%  oderunt  Dominum,  ami  i 
tia  jungeris :  et  idcirco  iram  quidem  Domini 
merebaris,  sed  '  mt  in  te. 

Quibus  verbis  significavit,  Deum  intuitu 
bonorum  operum,  quaa  priua  fecerat  J 
phat,  illum  reduxisse  ad  antiquam  gratiam. 
ETgo  juatus  per  bona  opera  meretur  aaltem 
decongruo  reparationem  post  lapaum. 
coniir-     Confirmatur  ex  D.  Thom.  2,  2,  qusst. 
matioex  186,  art.  10,  ubi  docel  Ri     j        -citiussur- 
gero  b  peccatia,  quia  perfecti  aunt,  quam 
illi  qui  virtutis  atudio  non  incumbunl  :  -•  1 
hacc  differentia  fundatur  in  majori  con- 
gmitate,  quamDeua  reperit  in  meritia  | 
cedentibus  Keligiosorum.  potiua  quam   in 
aliorum  meritis  :  ergo  justus  poteat  de  con- 
gruo  mereri  reparationem  post  lapsum. 
Ad  testimonium  BacraaScriptursa  respon- 
Scfipto-  detur  primo  impossibile    non  quod     Jo- 
^JJ^saphat  rex  Juda  non  peccaveril  graviter 


RTho. 


Locus 


prsbendo  auxilium  Regi  Israel;  atque  ideo 
quod  ejua  merita  mortificata  non  fuerint. 
Peccavit  tamen  venialit.  mana  qua- 

dam  afiectione,   propter  quod  dignus  • 
aliquapcena  teuiporali,  utputa  infirmitate, 
morte,  vel  alia  calamita»  ->us  ad  bona 

opora  attend  nam  hanc  ipsi  remisit. 

c  significant  v>  iperius 

relata.  Cui  interpretationi  favet  D.  Thom. 

••  rit.  |f|    | 

Deinde  respoodetur  admittendo  ,  quod 
Josaphat  graviter  peccaverit,  et  quod  Deus, 
nteiparoerel  tiquaboi  isopera 

attenderit.  Bi   hoc  tamen   non  infertur  , 
•ta  opera  habuerint  rationem 
meril  ngruo  ;  intrinsece 

;  atum,  (juud  fuerint  merituni 

lictum, 
prout  idem  est,  ac  impetratio,  rel  conse- 
quutio  alicujus  I  ..  ut  supra  num. 

■Samus. 

Ad  confirmationem  reapon  I 
minorem  ii  longruit  -D  j 

rl   I  aliquod  jus  ex 
ntia  illa  aliunde 
Uigitur  :n.  locu 

citata  Prim 

vacant  stud  pe- 

diuntur  vitiorum   vinculis  :  ur: 
lerint,  □ 

tiam    habent   a  l  :n  , 

'  i  illud  Paalm.         ' 
::i  locam 
kom.  4,  inquit  :  / 
p  nr  lum  tuum  emendare  n? 

ado  provenit  1 1  iui 

mmunjl  re  h  >m 

in  itatu  mag 

tinati  aint :  lentiam 

:t  hominea  inaignia  sanct. 
ttiquam  gr 

jnval  iia  ad  rei  :rgendur  vo- 

catur  eorum  exempl  ipsina 

institutiobservantiia^juxU  Ulud  Eot 
l:  Si  um  firtewh       V 

-it,  nofi  kab  m- 

tem  .im 

infallibilia  i 

aut  promiasio  divina;  cum  -nel  vi- 

deamua  contrarium,  ut  dum  aliorum  r 
nam  miramur,  propriom  Upanm  fon 
demn  ientei  insinuavit  D.  Thom.  D_ 

loco  iit.  in  m  -it  : 

m  autem  perveniant  ad  koe,  q 

conlemptu 


DISP.  VI,  DUB  III. 


843 


■•rem. 


Aug. 


cun- 
lam 
rgn- 
ntum 


jnfir- 
atlo. 


curri- 

rargu 
lento. 


Vlvar. 


«  contemptu  peccent,  efficiuntur  pessimi, 
«  et  maxime  ineorrigibiles,  secundum  illud 
«  Hierem.  2  :  Confregisti  jugum,  dirupisti 
«  vincula,  dixisti,  :  non  serviam.  In  omni 
«  colle  sublimi,  et  sub  omni  ligno  fron- 
«  doso  tu  prosternebaris  meretrix.  Unde 
i  August.  dicit  in  epist.  137,  ad  plebem 
«  Hippon.  Ex  quo  Deo  servire  caepi,  quo- 
«  modo  difficile  expertus  sum  meliores, 
«  quam  qui  in  monasteriis  profecerunt ; 
«  ita  non  sum  expertus  pejores,  quam  qui 
«  in  monasteriis  ceciderunt.  » 

75  Arguitur  secundo  :  nam  homo  utjus- 
tus,  et  ut  postea  lapsus,  se  habet  ut  duplex 
suppositum,  nempe  ut  merens,  et  ut  reci- 
piens  praemium  :  sed  unus  homo  justus 
potest  alteri  homini  mereri  justificationem 
merito  de  congruo  proprie  dicto,  ut  dixi- 
mus  dub.  prxced.  num.  28  ;  ergo  eodem 
meriti  genere  poterit  sibi  mereri  repara- 
tionem  post  lapsum. 

Confirmatur,  quia  meritum  de  congruo 
proprie  dictum  nihil  aliud  est,  quam  quae- 
dam  amicabilis  dispositio  ad  consequen- 
dum  aliquod  donum  :  sed  justus  ordinans 
sua  merita  ad  reparationem  lapsus,  quem 
timet,  ponit  aliquam  amicabilem  disposi- 
tionem  ad  praaedictum  beneficium,  siqui- 
dem  ordinationis  tempore  conservat  gra- 
tiam  Dei,  cui  placent  opera  amici  :  ergo 
justur  meretur  de  congruo  reparationem 
post  lapsum. 

Ad  argumentum  respondetur  negando 
consequentiam.  Et  ratio  disparitatis  habe- 
tur  ex  dictis  ;  nam  qui  meretur  alterius 
reparationem,  potest  per  se  loquendo  con- 
servare  jus  meritorum  usque  ad  praedicti 
beneficii  collationem  ,  eamque  efficaciter 
causare.  Caeterum  meritum  ad  reparatio- 
nem  lapsus  ejus,  qui  meruit,  implicat  ab 
intrinseco  sui  suspensionem,  mortificatio- 
nem,  et  carentiam  efiicaciae  ad  inferendnm 
lictum  praemium  ;  siquidem  ipsa  repa- 
ratio  post  lapsum  explicat  pracsuppositum 
lapsum,  etgratiae,  ac  meriti  suspensionem. 
templum  abAdversariisallatum 
in  ij  irqueri  ;  nam  ut  optime  obser- 

varunt  Medina,  et  Alvarez  supra  citati,  si 
Paulo  justificationem  laba- 
tur  in  peceatam  grave,  antequam  Paulus 
jostificetur,  reparatic  Pauli  oon  fiet  p- 
ex  merito  Petri,  quod  eo  tempore  mortifi- 
catum  jarn  -  iret  efficacia  ad  causan- 

dum  ;  sed  fiet  ob  aliod  motivum.  Cum  i 
moi  j  i   rep  trationem    post    lapi  am 

necet  irio  implicet  lapsum  ante  collatio- 


nem  praemii  ;  minime  potest  ad  ejus  colla- 
tionem  extendi,  et  consequenter  reparatio 
praedicta  nequit  fieri  propter  ejus  merita, 
qui  lapsus  est. 

Ad  confirmatienem  respondelur  ,  meri-DJinitur 
tum  congrui  consistere  in  dispositione  illa  ™an(^- 
amicabili  relata  ad  praomium  eidem  dispo- 
sitioni  composibile  :  secus  vero  si  referatur 
ad  praomium,  quod  ab  intrinseco  supponit 
ejusdem  dispositionis  destructionem.  Et 
hoc  posterius  accidit  in  praesenti ;  nam  re- 
paratio  post  lapsum  supponit  in  merente 
absentiam  gratiae,  per  quam  illa  dispositio 
fiebat  amicabilis,  et  congrua. 

Arguitur  tertio  :  quia  justus  rationabili-Tertium 
ter  potest  petere  a  Deo  reparationem  postmg^jJ"m> 
lapsum  :  ergo  illam  impetrare,  et  conse- 
quenter  ipsam  mereri  de  congrao.  Secunda 
consequentia  patet  ex  prima,  quia  meritum 
de  congruo  coincidit  cum  impetratione. 
Prima  vero  sequitur  ex  antecedenti  :  nam 
proprium  orationis  est  impetrare.  Antece- 
dens  autem  constat  ex  oratione  David  Psal. 
70.  Cum  defecerit  virtus  mea,  ne  dcrelin- 
quas  me  :  petit  enim  juxta  communem  in- 
terpretationem,  ut  si  forte  lapsus  fuerit  in 
peccatum,  reparetur  a  Deo  ,  et  revocetur 
ad  antiquam  amicitiam. 

Respondetur  concedendo  antecedens,  etBcspon- 
primam  consequentiam,  et  negando  secun- 
dam  intellectam  de  merito  congruo  proprio 
dicto.  Et  ratio  clisparitatis  est,  quia  meri- 
tum  de  congruo  proprie  dictum  non  inni- 
titur  soli  praemiantis  misericordiae,  sed  ali- 
cui  merentis  juri,  saltem  ex  justitiaimper- 
fecta;  impetratio  vero  non  petit  praedictum 
jus,  sed  innititur  misericordiae,  et  libera- 
litati  divinao.  Unde  videmus,  quod  pecca- 
tores  aliqua  impetrant  a  Deo,  quao  tamen 
nequeunt  mereri  ob  intrinsecam  indigni- 
tatem.  Et  ob  eandem  causam  polest  justus 
petere  a  Deo  reparationem  post  lapsum, 
eamque  aliquando  impetrat;  nequit  tamen 
illam  mereri  merito  de  congruo  proprie 
dicto.  Quam  responsionem  tradit  D.Thom.D  T|10% 
in  praesenti,  in  resp.  ad  1,  liis  verbis  : 
«  Dicendum,  quod  desiderium,  quo  quis 
i  desiderat  reparationem  post  lapsum,  jus- 
«  tum  dicitur,  et  similiter  oratio,  qua  ten- 
«  dit  ad  justitiam;  non  tamen  ita,  quod 
«  justitiao  innitatur  per  modum  meriti,  sed 
«  solum  miscricordiao.  » 

Nec  audiendua  est  Ripalda,  qui  loco  su-  inpai«ia; 
nra  citato  intendit   confuiidj-rc    rationem ipjjui- 

1  ..         .  .    .  Uo  (llS- 

propriam  imp«  trniioniscum  ratione  menti  pciiitw 
de  congruo;  riam  adest  inter  haoc  Latissima 


844 


DE  PR^EMIO  MERITI. 


difTerentia,  et  multoties  ubi  datur  impetra- 
tio,  non  datur  meritum  de  congruo,  et  e 
converso.  Pauper  enim  petendo  impetrat 
eleemosinam,  quam  tamen  non  meretur  : 
Beati  etiam  impetrant  aliis  plura  beneficia, 
qui  tamen  non  sunt  in  statu  mcrendi  :  e 
contra  vero  reprobus,  quandiu  est  in  gra- 
tia,  meretur  gloriam,  et  nihilominus  illam 
reipsa  non  impetrat.  Quodlibet  etiam  me- 
ritum  requirit  statum  gratia?  in  subjecto  ; 
quam   tamen  impetratio  non  reqairit,   ut 

d.  Tbo.  docet  D.Thom.  2, 2,  auxst.83,  artAO.  Deinde 
principium  pra^cipuum  merendi  cst  chari- 
tas;  principium  autem  pnecipuum  impe- 
trandi  est  oratio,  et  fides,  ut  tradit  S.  Doc- 
tor  loco  proxime  cit.  art.  13  et  art.  15.  Kt 
ut  alia  omittamus,  totius  differentiae  caput 
est,  quod  supra  assignavimus,  nempe  me- 
ritum  inniti  alicui  justitia?,  impetrationem 
vero  soli  misericurdia)   :   atqo  ubi 

nulla  esl  justitia,  nullam  est  meritum  : 
potest  tamen  esse  impetratio,  ut  doeet  D. 
Thom.  locis  relatis,  et  in  l,  dist.  15,  qusst. 
2,  art .  I,  quSBst.  1,  ubi  ait  :  D  lum,  quod 
meritum  Deum  obligai  ad  sui  remuneralio- 
nem  exjustitia  stricta,  si  rii  meritum  condi- 
gnum:  vel  potentiali  (qualisi  itia) 

si  sit  meritum  congrui,  quo  Deusobtigat\ 
gratitudine  pramiat.  Impetratio  autem  non 
oblitjut  Deum  ex  justitia,  n  /  petitum  obtinet 

oodoy.  sola  liberalitate  largientis.  Vi  leatur 

3  part.  disp.  47,  g  B,  ubi  aliaa  differentias 
assiguat. 

Dnplei     77.  Ex  quibus  etiam  1  dao  i 

"vJ;jS10,  tiva,  quaa  Vasquez   P(  iponsioni  nosti 

ponit,   et  quibus  impetrationem   a  nobis 
admissam  impugnat.  Primum  est  \  qao- 
niam  vis  impetrationis   mortificatar 
sabseqaens  peccatam  :  hanc  ratio- 

nemjustus  aonpotesl  mereri  reparationem 
post  lapsum  :  ergo  ob  eandem  non  poterit 
praedictam  reparationem  impetrare.  Secun- 
dum  est  :  nam  si  justus  p 
parationem  post  lapsum  impetrare,  illam 
infallibiliter  consequeretur,  aicut  impetral 
alia  dona  cum  debitis  circunstantiis  p 
lata,  juxta  illam  Christi  Domini  promi 
nem  :  Petite,  ei  accipietis.  Consequens 
omnino    absurdum   :  ergo   justus   nequit 
impetrare  reparationem  posl  lapsum. 

Si)ivitur     Patet,  inquam,  ad  haec  motiva.  Ad  pri- 

prima.  mum  enim  diceiuium  est,  impetrationem 
optime  componi  cam  stata  peccati ;  quia 
non  innititur  dignitati  petentis,  sed  libera- 
litati  dantis.  Et  ita  peccatores  solenl  aliqua 

d.aok.  beneficia  impetrare,  nl  docet  D.  August. 


traet.  44,  inJoan.  ubi  post  alia  inquit  : 

peccatores  non  >  '  > 

blicanus  dixisset  :  Dominu 

mihi  peccatori.  M  autem,  quod  cum  pcc 

componitur,  non  oportet  quod  excludatur, 

et  mortificetur  per  peccatum,  ut 

tare  videtur.  Unde  vis  impetratoria  ora- 

tionis  a  justo  facta?  non  mortificatur  pcccato 

supervenientejsed  juxta  Dei  mi-  ,am 

potest  exteadi   ad   cunsequendam  re[>ara- 

tionem  \  i  i  ea  maj^ri 

efficacia,  et  dignitate,  quam   habebat  per 

conjunctionem  adgratiam  : 

ci  i.  el  dignit  ls  ]  .-ritum  de 

tuo  proprie  dictum,  quod  mortificari 
aflirmamus  •.  ,'tiim   j 

prium   impetra'.  uam   n  rtifi- 

cari  coocedimus.  Quam  doctrinam  tradit 

'.  . 

•  boc argomentum  :  iDicitur  Joan. 

.  <v>aod 
I  dicitur   Pr 
-(  Qui  declin 

I   <  'ratio  a.item 

I  primom  m, 

■  ill  !iuc  inuncti,  1 1 

'  nondu:  llluminati ;  el  i 

iri, 

lum 
itio  <ju- 
l 

■  ■ 
t  quia  meritum  innititui  .m- 

tratio  gi 

itor  eti  un   -  in 

'..••./    /n. 
!. 

A  I  secundum  d 

■  ■ 
sive  justi,  sive   , 

infallibiliter,  ni 

ditionibos,  et  praecipue  :iis 

t  D.  Tl 

qujBi 

Iabuntur  iri  .  :b  ira- 

tion<  m- 

lentemnoni  intnr  infailibiliter 

et  in  statu  justiti  e,  el  in  statu  peccati  per- 
el  cum  aliis  conditionibus  . 

::on 

,  quod  im 

beneficium  infallibiliter  cor.  r,  juxta 

il! 


DISP.  VI,   DUB.   IV. 


845 


illam  Chrisli  Domini  promissionem  :  quao 
infallibilitas  non  fundatur  in  dignitate 
petentis,  aut  petitionis,  sed  in  certitudine 
promissionis  divinae.  Et  ita  docet  D.  Thom. 
quaest.  cit.  art.  16,  in  corp.  ubi  ait  :  c  Si 
«  peccator  orando  aliquid  petit  in  quantum 
«  peccator,id  est  secundum  desiderium  pec- 
«  cati,  in  hoc  a  Deo  non  auditur  ex  miseri- 
«  cordia,  sed  quandoque  auditur  ad  vin- 
«  dictam,  dum  Deus  permittit  peccatorem 
«  adhuc  amplius  ruere  in  peccata.  Oratio- 

1«  nem  vero  peccatoris  ex  bono  desiderio 
«  naturae  procedentem  Deus  audit,  non 
«  quasi  ex  justitia,  quia  peccator  hoc  non 
«  meretur,  sedex  pura  misericordia  :  ob- 
«  servatis  tamen  quatuor  praemissis  condi- 
«  tionibus,  ut  scilicet  pro  se  petat  necessa- 
«  ria  ad  salutem,  pie,  et  perseveranter.  » 
Et  in  argum.  Sed  contra,  inducit  testimo- 
nium  Chrysostomi  dicentis  :  Omnis  qui 
petit,  id  est,  sivejustus  sit,  sive  peccator. 
78.  Arguitur  quarto  :  nam  ideo  justus 
&°-  non  posset  mereri  reparationem  post  lap- 
'sum,  quia  justi  merita  mortificantur  per 
ipsumiapsum,  et  vim  perducendi  ad  prae- 
mium  amittunt  :  sed  hoc  est  falsum  :  ergo 
justus  potest  mereri  praedictam  reparatio- 
nem.  Probatur  minor  :  nam  quod  semel 
mortificatur,  nunquam  naturaliter  revivis- 
cit  :  atqui  merita  justi  elicita  ante  lapsum, 
sublato  statu  peccati,  naturaliter,id  est  se- 
cundum  ordinariam,  et  communem  pro- 
videntiam  reviviscunt,etconsequunturprae- 
mium,  ut  tenet  concors  Theologorum  sen- 
tentia,  et  supra  statuimus  disp.  prxced.  a 
num.  1;  ergo  falsum  est,  quod  merita 
justi  mortificentur  per  subsequens  pecca- 
tum. 

Uespondetur  negando  minorem.  Ad  cujus 
probatiotiem  dicondum  est,  merita  justi 
mortificari  per  superveniens  peccatum,  non 
quia  secundum  se  non  placeant  Deo,  et 
maneantinejus  acceptatione  per  respeclum 
ad  tcmpus,  in  quo  fuerunt  elicita;  sed  quia 
per  peccatum  impediantar,  ne  merenti 
proficiant  ob  ipsius  indispositionem  ;  et  ita 
tota  mortificatio  se  tenet  ex  parte  subjecti, 
nori  ex  parte  meritorum.  Qua  de  causa  ubi 

satum  tollitur,  merita  reviviscunt j quia 
incipinnt  ei  prodesse,  et  exercent  vim  per- 
d  icendi  ad  prasmium,  ut  loco  citato  decla- 
ravii  eterum,  quia  ablatio  peccati  fit 

mtialiter  per  ipsam  reparationem  post 
lapsum,   implicatorium  est,   quod  merita 

rtificata  habeant  proprasmio  praedictam 

irationem,  et  con  equenter  repugnat, 


spon- 
io. 


quod  justus  hanc  reparationem  mereatur  j 
quidquid  enim  ante  illam  supponitur,  non 
explicat,  necexercetvim  meritoriam,quam 
desehabet.  Et  propterea  chimaericum  est 
meritumrespectuillius  praemii,quodab  in- 
trinseco  supponit  defectumefficaciae  in  me- 
rito,  et  indispositionem  in  merente,  ut  la- 
tius  supra  ponderavimus. 

DUBIUM  IV. 

Utrum  justus  jwssit  sibi  de  condigno  mereri 
augmentum  gratix. 

Dubii  titulus  supponit,  justum  per  bona  Pe?^Sna 

opera  mereri   sibi  augmentum  gratiae,  et  opera 

justitiae.  Quae  suppositio  est  certa  secundumSU8ejus- 

fidem;  nam  in  Concilio  Trident.   sess.  6,  Jj^JJj* 

can.  24,  diffinitur  :  «  Si  quis  dixerit  iusti-  concii. 

•  Trident 

«  tiam    acceptam  non    conservan,    atque Probalul, 

«  etiam  augeri  coram  Deo  per  bona  opera;exconci- 

«  sed  opera  ipsa  fructus  solummodo  esse,  dentino. 

«  etsigna  justificationis  adeptae,  non   au- 

«  tem    ipsius  augendae  causam,  anathema 

«  sit.  »  Et  can.  32,  additur  :  «  Si  quis  dixe- 

«  rit  hominis  justificati  bona  opera  ita  esse 

«  dona  Dei,  ut  non  sint  etiam  bona  ipsius 

«  justificati  merita,  aut  ipsum  justificatum 

«  bonis  operibus,  quae  ab  eo  per  Dei  gra- 

«  tiam,  et  Jesu  Christi  meritum,  cujus  vi- 

«  vum  membrum  est,  fiunt,  non  vere  me- 

«  reri  augmentum  gratiae,  vitam  aeternam, 

«  et  ipsius  vitae  aeternae,  si  tamen  in  gra- 

«  tia   decesserit,     consequutionem,    atque 

«  etiam  gloriae  augmentum,  anathema  sit.» 

Quibus  verbis  damnatur  haeresis  Luthera- 

norum  asserentium  bona  opera(quac  aliun- 

de  in  nobis  reperiri  negant)  esse    quidem 

justitiae  signa,    et  effectus ;    minime  vero 

essecausam  meritoriam  augescendae  justi- 

tiae. 

79.  Sed  contraria,  et  catholica    doctrina  ^uxr|ctr^; 

in  Concilio  asserta  traditur  manifeste  intimoniis. 

sacra  Scriptura;  nam  ad  Rom.  G,  dicitur  : 

Exhibete  rncmbra  vestra  servire  justitix  in 

sanctiftcationem.Et  addit -.Liberati  a peccato, 

servi  autem  facti  Deo,  habctis  fructum  ves- 

trum  in  sanctificationern,  fimm    autem  vi- 

tam  xtcrnam.   Ubi   sanctificationis  nornine 

augmentum  gratiae,  seu  justitiao  significa- 

tur,  quar;  dicitur  bonorum  operum  fructus, 

hocest  merces,  et  praemium.   Et  BceIesias--£QC\t  i^ 

tici  18,  dicitur  :  Ne  verearis  usque  ad  mor- 

Umjustificari,  idest,  injustitia,  et  sancti- 

tate  proficere.  Et  Apocal.  22  :  Quijustus  cst,  ^pocai. 

justificetur  adhuc;   et  qui  sanctus  est,  sanc-     22. 

tifketur   adhuc.  Patres  cnim  eandem  veri- 


846 


DE  PRiEMIO  MERITI, 


D.Ang.  tatem  frequenter  docent.  August.  epist.  106, 

ubi  ait  :  «  Non  gratiam  Dei  aliquid  meriti 

«  prac-cedit  humani,  sed  ipsagratii  meretur 

«  augeri,  ut  aucta  mereatur   perfici.  ■  Et 

lib.  2,    de   peccatorum  meritis,    cap.   13, 

inducens  verba  illa  Apostoli  ad  Coloss.  1  : 

«  Ut  ambuletis  digne  Deo,   inomni  opere 

«  bono   fructificantes,  et  crescentes,    uit  : 

«  Ambulatio  ista  non  corporis  pedibas,  sed 

«  mentis  affoctibus,  et  vitaa  moribus  geri- 

«  tur,  ut  possint  esse  perfecti  justitiae-   pro- 

«  fessores,  qui  recto  itinere  fidei  de  di 

«  diem  sua   renovatione  proficientes,  jam 

a  perfecti  facti  sunt  ejusdem  justitia}  viato- 

D.Basii.  «  res.  o  Similia  docent    I».  Basilias homit. 

D.chrys.  1 1  »n  hexaem.  Xazian/.  in  exhm  !!<•- 

V- &&•  lenium,  Chr jbo&X.  homil.  28  inE  tn. 

Nysscn.  Gregor.  lib.  22   Moral.   eap.    14,  nus 

D^Sn',  orat-   5,  in  Ccmt.  <>rigenes  lib.    1   quatuor 

d.  Pros./j0mi7  homilia  2,  m  Can/ic.Bernard 

252,  1'rosper  fa  lib.  senlcnt.  m95et  102, 
et  alii  communiti t. 
Fnlcitnr      Ratio  etiam  D.  Thom.  in  pr.psenti  arti- 
ranonc.  cuj0  H  eandem   veritatem  satis   i 
Quoniam  meritnm  justi   ie   ext 
omne  id,  ad  qaod  se  extendil  intentio,  et 
motio  Dei  moventia  hominem  per  gratiam, 
quae  est  merendi  principiam  :  atqui  inten- 
tio,  et  motio  Dei  moventi  itiam,  se 

extendit  oon  solam  ad  altimam  terminum, 
qui  est  vita  sternaj  *iid  etiam  ad  terminoi 
intermedios,  cojusmodi  est  augmentom 
gratis,  per  quo  l  j  isl  is  m  igia  acce  lit  ad 
gloriam  :  ergo  meritam  bominis  justi  se 
extendit  ad  augmentum  grat: 

Confirmatur,  quia  Lioet  vivei 
seipsam  generare,  Bemel  tamen  genitam 
potest  seipsam  aagere,  et  debitam  sibi  ma- 
gnitudinem  comparare :  ergo  pariter 
homo  neqoeat  primam  gratiam  eran- 

tem  mereri,  nihilominas  semel  constitatus 
in  statu  gratiaa  et  jastitia,  potest  b 
ribus  propriam  justitiam  e  igere,  ejusque 
mereri  profectum,  et  perfectionem. 
objeo-      80,  ^ec  referl  si  hsretici  objiciant,  quod 
lio-     consequi    augmentum  justitis   ex  meritis 
idcm  est,  ac  consequi    augmentum  justi- 
tiac   ex   operibus :  sed    Scriptara    n 
quod  consequamur  augmentum  justitisex 
operibus  :  ergo  pariter  negat,  quod  illud 
consequamur  ex  meritis.  Minorem  probant 
AdRom. ex  Apostoloflt/  llom.  4,  ubi  aflirmat,  A'>ra- 
ham  fuisse justificaium,   ted  non  $X  npcri- 

bus.  Et  loquitur  dejostificationis  angmen- 

Gcncs  *°  ;  nam  scrmonem  facit  de  operibas  Abra- 
ijctiT.  ha?  jam  justificati,  de  quibas  Genes.  15, ei  17. 


Hoc,  inquam,  non  refert ,  rcspondetursonl 
enim   negando   minorem    i..  tim 

explicando.  Ad  ejus  auH-m  probationem 
dicendumest,  quod  quando  Ifl   w- 

gat  hominem  vel  primo  juatificari,  vel  in 
justitia  proficere  ex  operibmt .  operum  no- 
mine  non  significatactu-  -  seeundum 

valor  \  gratia 

Spiritu  sancto  interius  mo\>  :  ^; 

oam  ita  accepti  habent  concursum  d 
tivum    respectu  primae  justificationis  . 
irsnm  tam  tivnm,  quam  meri- 

otu  auf: 
tat  testimoniii  ejus  l< 

mvocab  hcatop 

tiones  nostras,  secundum  qu 
natu:  .primitactushomi- 

num,  qoatenusimportal 
mitatem  ad  legem  antiquan 
banl 

quibus  ita  conce; 
locant  ad   prim  i 

.5  augmentum.  tur 

qua?  diximu  •  '  • 

ubi  huic  haereticorum  mot. 
fecim 

>,  quod 

ran 

t.  qoale  sit  hujusmodi 
.  lm  de  con- 

l  actus.  •  m  a 

.  lrtutum    m 
minm  et  multo  minos,  an  illod  statim, 

itur.  U  pq  . 
ficultat 

:it  ln  T:  •  nW 

illas  ex  professo  di 

•  ■lum  decidimos  ii 
jastns  secandam   I  rdinari 

i   actus  inctitatis 

augmentum. 


|  I. 


.1  sv  ritm     •'■mmunis  scnte,. 

Bl.  Dicendum   est  ,   jostum   i  ojek 

Thom. 

inpraeenti  !ur 

augmentwm  gratim  cadil  i 

communiter  ejus 
discipuli,  et  alii  Tlu  B«  superfluumAntl, 

sit  eos  reeensere.  ixoart 

dub.   1,  Oregor.  Martinei  •'•/'•    I,  Zumcl  M 

diai 


DISP.  VI,  DUB.  IV. 


847 


IZ. 


b- 

lim 
Ibo- 

Jil. 

Int. 


disp.  4,  Vasquez  disp.  220,  cap.  1,  Suarez 
lib.  de  gratia,  cap.  1. 

Probatur  primo,  et  satis  efficaciter  ex 
Concilio  Trident.  sess.  6,  cap.  32,  nam  eo- 
dem  tenore  verborum  diffinit  justum  me- 
reri  augmentum  gratiae  ,  et  gloriam  :  sed 
certum  est,  quodjustus  meretur  de  con- 
digno  gloriam,  ut  satis  constat  ex  supra 
dictis  disp.  3,  dub.  2 ;  ergo  eadem  certitu- 
dine  tenendum  augmentum  gratiae. 

Confirmatur ;  nam  verba  Scripturae  ,  et 
Sanctorum  Patrum  intelligenda  sunt  cum 
proprietate,  ubi  ex  hoc  nullum  sequitur 
absurdum  :  sed  Scriptura,  et  Patres  in  lo- 
cis,  quae  supra  dedimus,  affirmant  justum 
per  bona  opera  mereri  augmentum  sancti- 
tatis;  et  meritum  proprie,  et  absolutedic- 
tum  stat  pro  merito  de  condigno,  ex  qua 
rigorosa  acceptione  nullum  in  praesenti 
sequitur  inconveniens,  ut  ex  dicendis  cons- 
tabit  :  ergo  ex  mente  Scripturae,  et  SS.  Pa- 
trum  justus  bene  operando  meretur  de 
condigno  augmentum  gratiae. 

82.  Secundo  probatur  ratione  desumpta 
ex  D.  Thom.  in  praesenti  ;  nam  qui  mere- 
tur  de  condignoterminumultimum,  potest 
mereri  de  condigno  terminum  interme- 
dium  :  sed  justus  bene  operando  meretur 
de  condignogloriam,  quae  est  ultimuster- 
minus  meriti :  ergo  potest  mereri  de  con- 
digno  augmentum  gratiae,  quoi  se  habet  ut 
terminus  intermedius  ;  siquidem  antecedit 
gloriam  ,  et  potest  post  gloriae  meritum 
sequi.  Major  suadetur  :  tum  quia  termini 
intermedii  subordinantur  ultimo  termino: 
ergo  qui  potest  meritorie  attingere  termi- 
num  ultimum,  potest  eodem  modo  attin- 
gereterminosintermedios.Tum  etiam,quia 
opus  bonum  constituitur  in  ratione  meri- 
torii  de  condigno  per  valorem  adaequan- 
tem  aestimabilitatem  praemii  :  sed  aestima- 
bilitas  termini  ultimi,  nempe  gtorise,  non 
est  inferior  aestimabilitate  termini  inter- 
medii,  ut  videtur  per  se  notum  :  ergo  qui 
meretur  decondigno  terminum  ultimum, 
potest  de  condigno  mereri  terminos  inter- 
medios. 

83.  Sed  objicies  :  nam  perseverantia  est 
terminus  medius  intor  meritum  justi,  et 
ultimum  terminum,  neinpe  gloriam  :  et 
similitcr  reparatio  post  lapsum  solet  me- 
diare  inter  meritum  justi,  etgloris  asse- 
quulionem  :  et  nihilominus  justus  bene 
operando  meretar  de  condigno  gloriam, 
quin  de  condigno  mereator,  ant  mereri 
possit    perseverantiam ,   et    reparationem 


post  Iapsum,  ut  constat  ex  dubio  praece- 
denti,  et  constabit  ex  sequenti  :  ergo  ex  eo, 
quod  augmentum  gratiae  se  habeat  ut  ter- 
minus  intermedius  respectu  gloriae,  non 
recte  colligitur,  justum,  qui  de  condigno 
gloriam  meretur,  posse  de  condigno  mereri 
augmentum  gratiae. 

Respondetur  perseverantiam  non  se  ha-  Diiuitur. 
bere  per  modum  termini  intermedii ,  et 
subsequuti  post  meritum ;  sed  se  tenere  ex 
parte  principii  meriti,  quod  est  gratia  ; 
nam  ut  haec  eliciat  actum  meritorium,  et 
constituat  subjectum  proportionatum,  ut  ei 
meritum  proxime,  et  expedite  attribuatur, 
debet  continuo  persistere.  Unde  sicut  ob 
hanc  rationem  nequit  homo  mereri  de  con- 
digno  primam  gratiam  justificantem ;  ita 
nec  mereri  valet  donum  perseverantiae,  et 
gratiae  consequutionem.  Ut  enim  meritum 
hujusmodi  praemium  causaret,  perseverare 
non  mortificatum  debebat,  et  perseverare 
non  potest,  nisi  supponat  gratiae  persisten- 
tiam  ,  ut  latius  dub.  seq.  declarabimus. 
Unde  etiam  patet  ad  id,  quod  dicitur  de  re- 
paratione  post  lapsum  ;  nam  haec  etiam  se 
tenet  ex  parte  principii  meriti  ut  revivis- 
centis,  et  actu  efficaciter  causantis  praemii 
existentiam.  Addimus  reparationem  post 
lapsum  includere  necessario  conditionem 
essentialiter  repugnantem  praemio  in  esse 
talis ;  nam  ab  intrinseco  supponit  extinc- 
tionem  ,  seu  mortificationem  meritorum, 
atque  ideo  excluditaseipsaconceptum  prae- 
mii,  quod  dicitur  tale  per  habitudinem  ad 
meritum  vivum,  et  expeditum,  ut  latius 
explicuimus  dub.prxced.  Haec  vero  incon- 
venientia  non  apparent  in  augmento  gra- 
tiae,  quod  aliundecertum  est,  posse  mediare 
inter  aliquem  actum  meritorium,  et  glo- 
riam.  Unde  negari  non  debet,  quod  justus 
possit  illud  mereri  de  condigno.  Quod  evi- 
dcntius  constabit  occurrendo  argumentis 
contrariae  opinionis. 

§  II. 
Motiva  opposita  convelluntur. 


84  Contra  nostram,  etcommunem  sen-scnten- 
tentiam  stare  videntur  D.  Bonavent.  in2, ^Sijffl}' 
dist.  2,  art.  2,  quxst.  2.  Richardus  ibidem,  D.Bona. 
quatenus  meritum  respectu  augmenti  gra- 
tiae  non  appellant  decondigno,soddedigno, 
sive  intra   latitudinem  congrui  perfcctissi- 
mum  :   et  similiter   Durand.   eadern  dist.  Darand. 
quxst.  2,  num.  12.  N.  Waldensis  tom.  3  ,/ewalcicn. 


848 


DE  PR/OIIO  MERITI. 


Richard.  Sacramental.  cap.  7,  Burgensis  in  Psal.  35, 

Burgens,quatenus  ncgant,  quod  meritum  respectu 
augmenti  gratiaR  possit  appellari  cum  pro- 
prietate,  et  rigore  condignum.  Sed  forte  ii 
Doctores  discordant  a  communi  sententia 
solum  in  verbis,  et  vocabuli  acceptione, 
significantes  per  meritum  de  condigno  me- 
iitum  ex  rigorosa  justitia  :  quo  etiam  pacto 
possent  negare ,  quod  justus  gloriam  de 
condigno  mereatur.  Sed  per.-istendo  in 
vera,  et  frequentiori  hujus  vocis  apud  Theo- 
logos  accoptione 

PriiDum      Arguitur  primo  contra  communem  sen- 

mcntum.  tentiam  :  nam  ad  meritnm  de  condigno 
reqtiiritiir    apqualitas  inter   meritum 
prsmium  :  sed  actus  v.  g.  charitatifl  inten- 
sus  ut  octo  procedens  a  gratia  ;  tente 

ut  quatuor,   non   I  ilorem  aBqualem 

grati.c  in  octo  :  ergo  non  meretui 
digno   augmentum   gratin  .»cto. 

Minor  in  qu  i  poteral  esse  diflQcull 
tur  manifesta ;  nam  val  rismeritorii 

nequil  exce  lere  valorem  sni  principii  :  si- 
cut  in  universum  ei  r  itionia  non 

exceditvirl  uisae :  s»  :(qua?est 

principiuro  valorana  1 1 1 « r  i  1 1 1 1  n 
considerata  ut  quatuor,  non  ;i  I 
rem  gratiae  ut  octo ;  alioqui  gratia  nl  octo 
non  esset  perfectior  gratia  ut  qnatu 
cst  absurdumj  et  tollit  Btatum  qu  i 
ergo  actus  charitatia  inten  pro- 

cedens  a  gratia  qI  quatuor,  non 
valorem 

Conflr-      Confirmatur ,  qnia  intensus  ul 

"lal1"  octo  procedens  a .  ul  quatuor  merere- 

tur  de  condigno  gratiam 
tur  quod  gratia  in  eodem  instanti  hal 
duos  modos  intensionU         rnm  ut  qna- 
tuor,  et  alterom  nt  oct 
absurdum,  el  contra  commnnem  Thomia- 
tarum  philosophiam  :  ergo  pr  i  dicl  i 
tus  ood  meretur  de  condigno  gratiam  ut 
octo.  Sequela  ostenditur  ;  nam  qua  ; 
gratia  ul  quatnor  est  principinm  meriti, 
debel  retinere  modum  intensionis  ut  qua- 
tuor ;  et  qua  pa rti^  gratia  ut  octo  esl  princi- 
pium  praedicti  meriti,  debel  haberemodnm 
intensionis  ul  octo. 

soiuiio     Ad  argumentum  respondel  D.  Thom.  in 
menti    praMenti,  in  solut.  ad  '2,  hia  verbis  :  />< 

ciD.Tii.  ^um  quod  augmentum  gratiM  n  «  est  $upra 
virtutem  prtsexistentis  gratus,  lictt  sit  supra 
quantitatem  ipsius  ;  sieutarbor,  tisi  sit  m- 
)>ra  quantitatem  seminis,  non  cst  tamen  su- 
}>ra  virtutem  ipsius,  Procujus  responsionia 
intelligentia  advertendnm  est,  qnod  gratia 


sanctificans    dupliciter  concurrit  i 
meritorium  :  uno  modo  physice  effective 
illud  eliciendo.  alio  modo  moralitor  eflec- 
tive  ipsum  valorandu.  Etqui  indum 

priorem  c<->:.  m  noquit  gratia  ut 

quatuor  efticere  opus  intensum  ut  octo.  insi 
adjuvetur  per  auxilium  ut  octo,  qoo  1  i 1  B- 
quate  contineat  latitudinem  actus  :  sicut 
eflicere  quit  ultimam  operationis 
actualitatom  ,   el  Qtiam,  quin    simili 

auxiliu  fulciatur,  ut  diximu- 
5,  dub.  ."».  ('  i  terum  sicut  ha?c  p<  m- 

utia  non  in  [Uod  gratia  merea- 

non  solum  per  actus  substantiam, 
etiar  j  is  actualit  ■: 

hanc.    quam  ad  illam 

lrrit  ,   ut   loco  citato  exposuimus  :  ita 

lin  per 
latitudii 
dem  proportionabiliter  »n- 

dum  tionem 

t  minirr.a  crati 
tumcumqoe  intensum;  qoiaminin 
Lituitsul 

llibet  n..  [uidem 

'lt:llt    D< 

tum  uV 

■ 

omnes  bominia  potenti 

harumque  omni 

dus  ad  instar  fornn  ' .  ut 

supr  \sp.   I.  num.   B4.  Ul 

fit ,  [uantitai 

Bupra    q  am 

gratiaB,  nihil  ilo- 

rati\  lti  int^lligen- 

dus  esl  l>.  Thom.  in  •  et 

iplam  al  ptime  pro- 

perfectio  irbo- 
•  quantil  er- 

1     tamen   .: 
•is  qnantitatera 

>ndi :  quia  '.  ut 

arborom  pr 

rfectio  eal  quantit  ate.  et 

perfectione  viri  :  et  nihilominni  natnra  in 

dstens  vim  habel  pei 
angmentative  u.-que  ad  viri   perfec 
et  quantitatom. 

Ac  Uam,  qood   principium  cor. 

valorem  meriti  de  condigno  non 
esl  aola  gi  Spi- 

ritus  sanctus  in  justo  speciali  D  :bi- 

tans :  binc  enim  opera  justi  ha:  .\i- 

mam  awtimabilitatem,  ut  D.  Thom.  obser-o. Tbo 
vavit   BUpra    art.    3  .   M   corp.  .  E| 

co- 


DISP.  VI,  DUB.  IV. 


849 


consequenter  actus  charitatis  ut  octo  elicitus 
a  justo,   quamlibet  gratiam  sanctificantem 
supponat ,  habet  sufficientem  valorem  ad 
gratiam   ut  octo.    Quomodo    autem   actus 
gratia  praeexistente  remissiores  mereantur 
ejus  augmentum,  et  quando  ipsum  asse- 
quantur,  videbimus  in  Tractatu  de  Chari- 
tate ;  modo  enim   sufficit  exponere  ,  quod 
aliqui  actus,  saltem  intensiores  gratia,  pos- 
sint  ejus  augmentum  de  condigno  mereri. 
litur      Ad  confirmationem  respondetur  negando 
tk».  sequelam.   Cujus  probatio   non  urget,  quia 
gratia  in  eo  eventu  non  habet  nisi  unicum 
modum  intensionis  ut  octo.  Modus  autem 
intensionis  ut  quatuor.  in  quo  praeexiste- 
bat,  non  adest  formaliter  in  eo  instanti  ; 
sed  potest  dici,  quod  continetur  virtualiter 
in  auxilio  ut  octo   adjuvante'gratiam  ad 
actum  intensum  ut  octo,  et  supplente  de- 
fectum  intensionis,  tam  ut  quatuor,  quam 
ut  octo.  Videantur  dicta  Tractatu  praece- 
denti  disp.  2,  a  num.  239,  ubi  hanc  diffi- 
cultatem  late  explicuimus. 
;ecun-      85.  Arguitur  secundo,  quia  gratia  prima, 
imen-  et  gratia  secunda,  sive  (  et  in  idem  redit ) 
ium     substantia  gratiae,  et  ejus  augmentum,  sunt 
ejusdem  rationis  :  sed  homo  nequit  mereri 
de  condigno  primam  gratiam,  seu  gratiae 
substantiam  :  ergo  mereri   non  valet  de 
condigno  secundam  gratiam ,  seu  gratiae 
augmentum. 
3onfir-      Confirmatur ;  nam  ideo  actus  meritorius 
"^110'  non  potest  mereri  de  condigno  primam  gra- 
tiam,  quia  ab  eo  procedit  :  sed  actus  meri- 
torius  ut  magis  intensus  procedit  a  gratia 
ut  magis  intensa  :   ergo  nequit  majorem 
illam  intensionem   de    condigno  mereri. 
Probatur  minor,  quia  non  est  ratio,  quare 
actus  meritorius,  in  quantum  talis,  debeat 
supponere  gratiam,  et  ab  ea  procedere ;  et 
actus  meritorius  ut   magis    intensus  non 
supponat  gratiam  ut  magis  intensam,  et  ab 
ta  procedat;  siquidem  eandem 
proportionem   babel  gratia  ut  magis  in- 
tensaad  actum  utmagis  intensum,  quam 
habet  gratia  secandam  sabstantiam  ad  ac- 
tum  secnndnm  substantiam  acceptum  :  ergo 
actus  meritorius  ut  magis  intensus  proce- 
dit  :  ut  magis  intensa. 

^urri.     Ad;:i  tam  retpondetar,  majorem 

solum  verificari  de  prima.  el  secanda  cra- 
tia  (  ratifi  m  esse  rei ;  secus  tamen  si 

considerentnr  in  esse  termini.  Nam  ante 
primam  gratiam    non  datnr  in  subjecto 
forma,  quae  dignificei  opera,  et  constituat 
i  meriti  cnm  prsdicta  gratia  : 


caeterum  secunda  gratia,  seu  gratiae    aug- 

mentum,  supponit  primam  gratiam,  qua> 

potest  opera  valorare,  et  continet  in  vir- 

tute  praedictum  augmentum,  utsupra  expo- 

suimus.    Quod  potest   declarari    exemplo 

eorum,  quae  in   naturalibus    contingunt  ; 

nam  substantia  primo  producta,   et  eadem 

substantia  ut  aucta,  sunt  ejusdem  rationis 

in  esseentis,  et  nihilominus  licet   vivens 

nequeat  suam  substantiam  primo  producere, 

potest  tamen  ipsam  augere.  Et  ipsi  Adver- 

sarii  admittunt  in  justo  meritum  de   con- 

gruo  longe  excellentius  respectu  augmenti 

gratiae,  quam   sit   illud,    quod   concedunt 

in   homine    respectu  acquisitionis   primae 

gratiae.  Idem  ergo,  ob  eandemque  rationem 

de  merito  condigni  affirmamus. 

Ad  confirmationem  respondetur  negandoDiruitur 

\  cenlir- 

minorem  ;   actus  enim  ut  magis  mtensus  mano. 

procedit  a  gratia  praeexistente,  adjuta  au- 

xilio  quod  suppleat  defectum  modi  intensio- 

nis,  ut   proxime  dicebamus.  Ad   minoris 

autem  probationem  negandum  est  antece- 

dens.  Et  disparitasest  satis  manifesta,  quia 

defectus  gratiae  in  esse  formae  valorantis 

nequit    ullo   auxilio    suppleri    :    nullum 

quippe  potestconstituere  hominemDeogra- 

tum,  et  ad  vitam  aeternam  acceptum.  Unde 

actus  ut  meritorius  debet  supponere  pri- 

mam  gratiam,et  ab  eaprocedere.  Caeterum 

intensio  actus  meritorii  potest  fieri  non  so- 

lum  per  gratiam  formaliter  magis  inten- 

sam,  sedetiam  per  auxilium  adjuvans  gra- 

tiam,  gerons  vices  modi  intensionis.   Quo- 

circa  opus  non  est,  quod  actus  ut  intensior 

modum  majoris  intensionis  supponat,   et 

ab  ipso  fiat. 

86.  Arguiturtertio,  quia  actus  intensior Tertium 
producit  effective  physice  augmentum  gra-menfum. 
tiae  :  ergo  non  comparatur  ad  illud  tanquam 
meritum  ad  pra^mium.  Antecedens  probatur 
exemplo  actuum  virtutum  acquisitarum,qui 
cum  intensiores  sunt,  augent  effective  phy- 
sice  praodictas  virtutes.  Consequcntia  vero 
probatur,  quia  nemo  meretur  id,  quod  po- 
test  habere  a  se,  sive  pcr  principia  intrin- 
seca,  sed  quod  expectat  ab  alio  :  atqui  homo 
potest  habere  a  se,  et  per  principia  intrin- 
seca,  quod  effective  physice  attingit  :  ergo 
si  actus  intensior  physice  producitaugmen- 
tum  gratia?,  nequit  ad  illud  ^nmparari  sicut 
meritum  ad  praemium. 

Confirmalur;  nam  meritum,et  praemium  Conflr. 
nequeunt  existere  in  eodem  instanti,ut  do-  mall°- 
cel  I).  Thom.  3,part.  qwsst.  19,  '//•/.  3,  iibiD.Ti,0. 
exhoccapite  probat,  quod  Christus  Domi- 


850 


DE  PRiEMIO  MERITI. 


nus  non  habuit  gratiam  habitualem,  et  glo- 
riam  essentialem  ex  meritis,  quia  videlicet 
has  perfectiones  habuit  a  primo  [conceptio- 
nis  instanti  ;  et  similia  tradit  1  part.  quxst. 
62,  art.  4;  atqui  augmentum  gratia?  ponitur 
in  eodem  instanti,  in  quo  adest  actus  cha- 
ritatis  intensior  ;  siquidem  praedictus  actus 
habet  rationem  ultimae  dispositionis  ad  pra> 
dictum  augmentum  :  ergo  actus  intensior 
hujusmodi  augmentnm  non  meretur. 

^frgu0-1      **oc  argumentum  cum  sua  confirmatione 

mento.  pariter  probat,  justum  per  suos  actus  non 

mereri  de  congruo  gratiae  augmentum  ;  et 

ita  impugnat  quod  in  dubii  limine  suppo- 

suimus  ,   et  ab  Adversariis  admittitur  ,  a 

quibus  proinde  dissolvi  debet.  Ad  argumen- 

tum  ergo  negandum  est  antecedens  :  nam 

ut  ostendemoa  Tractatu  de  Charitate,  antus 

nostri  non  augent  gratiam  effective  physice, 

sed  tantum  dispositive  physice,  i  t  effective 

moraliter  :    solus  quippe  Deus,   qui  valet 

gratiam  effective  physicee  subjecto  educere, 

potest  ipsam  eidem  subjecto  magia  anire, 

et  in  illo  amplius  radicare  ;  in  quo  consis- 

tit  ejus  augmentam.  Nec  in  hoc  tenet  exem- 

plum  virtatam  acqoisitarum,  hai  enim  po 

test  homo  in  seipso  physicc  pr<  I  .  un- 

de  mirum  non  eat,  i  lem  phy- 

sice  aagere.  VideatarD.  Thom.  in  1, 

17,  q.  2,  art.  3,  incorp.  ahi  concludit :  ^ 

tcr  charitatis  actus  (acilicel  vel  ejoi  ini 

nem  antecedens,  vel  sobseq  rdinatur 

ail  habendam  charitatem,  vel  augendam  per 

modum  atieujus  effUrienti*t  u<-ut  aetoi 

ad  habendum  habitus  acauisU 

Occurn-      Ad  confirmationom  resi><>n  Irtur,  de   ra- 
lur  con-     .  ...  * 

nrmaiio  tione  menti  in  communi  non  eaae,  quod 
tempore  praemiam  prscedat,  sed  suffic 
quod  illud  antecedal  prioritate  naturaa,  et 
ordine  causalitatis,  ut  in  aliis  causia  contin- 
git.  Fieri  tamen  potest,  nt  aliquod  pne- 
mium  nequeal  cum  suo  merito  in  eodem 
instanti  coexistere,  et  ita  accidit  in  pr.rmio 
beatitudinis  comparato  ad  meritum  regula- 
tum  per  fidem.  Xam  hujusmodi  meritum 
est  eflectus  gratiae  imperfectas,  et  existenus 
in  via  ;  illud  vero  prajmium  importat  gra- 
tiam  consummatam  pergloriam:  et  imp 
bile  est,  quod  gratia  in  eodem  temporis  mo- 
mento  habeat  conditiones  adeo  inter  se  re- 
pugnantes-  PraesCrtim  cum  praamium  bea- 
titudinis  importet  claram  Dei  visionem  in 
s^ipso.  cujus  ah&entiam  necessario  impor- 
tat  fides.  quaa  meritum  nostrum  dirigit.  Kt 
do  liujusmodi  merito,  et  pramiio  Ioquitur 


iii. 


D.Thom    locis   in   confirmatione  relatis. 
Recolantur  qua?  diximus  tract.   dc  .1  •. 
disp.  12,  a  num.  32. 

DUBIUM  V. 

Utrum  justus  peatit  dc  condiywj  mereri 
donum  perseverant . 

Supposito  quod  nemo  possit  primam  gra- 
tiam  sibi  de  condigno  mereri,  ut  vidimus 
dub.  1,  examinandum  est,  ansemel  ingra- 
tia  constitutus  valeat  mereri  ipsos  p 
verantiam,  eo  plane  modo,  quo  meretur 
augmenturn,   sicut  dub,  ps  \pli- 

cuimus.  Sed    prius  oportet  aliqua    o: 
vare. 

§  I. 

/'      .  ,  .    . 

7.  Inquo  ran- 

\4,ditp.  3tdub.  I.Etexibidemdictii 
nendumest  in  prssenti,  qu<>d  prstergra- 

tiam  hal  auxilia  I  :itia, 

quam  effica  -ingulis  operihui  distri- 

buta,  iddit  >  mum 

o  auxilium  conjongi  i  lm  cum 

glor. 

dicta  conjun  live  hoj  . 

liumsit  anicam,  et  indivisihil 

omnium  auxiliorum  a 
primo  .  I  ultimum  i  ali- 

itivum,  et  intr,  receptur.. 

rante,  ut   communit»T 
I 
trinaeca,  qua  vel  mors  a  if 

cula,  et  :itur,  ut 

colligitarex  verbia  Sapient 
nc  malitia  mutaret  intetlectum  ■ 
enimerat  Dec  antma  ilh 
peravit  iUum  d»-  m>  uitatum. 

diverai  I  de  m  i 

accidens  respectu  doni  pi  intiae  in 

talis :  h  K  [uippepro  formalidicit  conj 
tionem  gratia  cum  gluria,  ;  oumque 

media  fiat  Differt 

gratia  hahitnaii,  et  auxiliis"  Bufficientihus 
efficacihua secundnm  ae  sumptia :  tum 
hujusmodi  auxi.  .  gratia  sunt 

quid  commuiii'  |  -'is  ; 

peraeverantia  autem  est  gratia  pi 
natifl  tantum  conveniens  :  tum  etiam.  qnia 

pOl 


i 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


851 


em 
)eat 

iC- 

m. 


fcu? 


jqoa- 


riu-. 


perseverantia  respicit  per  se  primo  con- 
junctionem  gratiae  cum  gloria,  tanquam  ef- 
fectum  a  se  inseparabilem  ;  quod  tamen 
non  convenit  gratiae  habituali,  nec  praedic- 
tis  auxiliis.  Differt  etiam  a  dono  confirma- 
tionis:  primoquia  perseverantia  estdonum 
omnibus  praedestinatis  commune  ;  donum 
vero  confirmationis  solum  convenit  qui- 
busdam  electis,  ut  B.  Virgini,  et  Apostolis ; 
secundo  quia  perseverantia  non  addit  su- 
pra  gratiamaliquid  intrinsecum  habituale; 
confirmatio  autem  importat  modum  quen- 
dam  intrinsecum  hDbitualem,  ratione  cujus 
gratia  in  seipsa  perficitur,  et  exigit  auxilia 
efficacia  ad  nunquam  deficiendum.  Quae 
omnia  latius  exposuimus  loco  citato. 

88.  Ex  quibus  fit,effectum  proprium  doni 
perseverantiae  proprie  dictae,  nonconsistere 
formaliter,  ut  quidam  autumant,  in  diu- 
turna  gratiae  permanentia,  sive  conserva- 
tione  passiva ;  sed  in  ea  passiva  persisten- 
tia,  qua  gratia  non  deficit  ante  gloriam,sed 
ipsi  infallibiliter  connectitur.  Plures  enim 
fuerunt,  qui  statum  gratiae  longo  tempore 
conservarunt,  et  tamen  non  perseverave- 
runt  finaliter,  sed  damnati  sunt  :  alii  vero, 
qui  totam  fere  vitam  in  peccatis  egerant, 
semel  justificati,  citissime  ,  et  certissime 
consequuti  sunt  gtoriam,  ut  patet  in  bono 
latrone  ;  et  ii  habuerunt  proprie  donum 
perseverantiae.  Sed  licet  hocita  sit,  nihilo- 
minus  in  praesenti  sub  perseverantiae  no- 
mine  non  solum  comprehendemus  eam, 
quae  proprie  talis  est  ;  sed  etiam  gratiae 
perrnanentiam,  et  continuationem,  ac  pas- 
sivam  conservationem,  quamvis  praecisive 
a  decessu  finali  accipiatur,  utramque  cnim 
perseverantiam  proprie,  et  improprie  dic- 
tam  eidem  resolutioni  subjiciemus.  Kt  eo- 
dem  fere  modo  se  gessit  D.  August.  lib.  de 
bono perseveranliae,  cap.  1,  ubi  ait :  Sedne 
quisquam  reluctctur,  et  dicat  :  Si  ex  rjuo  fi,- 
delis  quisque  factus  cst,vixit  v.  g.  decem  an- 
nos,  et  eorum  medio  ternpore  a  fide  lapsus 
est,  norme  (juinque  annos  pcrseveravit  ?  Non 
contendo  de  verbis  ,  si  et  illa  perseverantia 
putatur  esse  dicenda,  tanquam  temporis  sui; 
hanc  certe,  de  qua  nunc  agimus,  perseveran- 
tiarn,  qua  in  ChHstO  jxrseveratur  usque  in 
finem,  nullo  m<)<i<>  habuit se  du  endus  est,  qui 
non  perseveraverU  usque  in  finem. 

Loqaendo  ipritur  de  perie veranfia  adae- 
qnate  accepta,  pront  complectitur  statum 
Jnstiti&a  prima  gratia  usque  ad  altimam 
anxiliam,  certam  omnino  est,  qaod  defac- 
to  nemo  meretarsibi  decondigno  donum 


perseverantiae.  Quoniam  perseverantia  ita 
accepta  complectitur  ipsam  prirnam  gra- 
tiam  justificantem,  et  prima  auxilia  actua- 
lia,  quae  neminem  secundum  praesentem 
providentiam  sibi  de  condigno  mereri  cons- 
tat  ex  supra  dictis  dub.  1,  anum.  1.  Immo 
vero  ex  ibidem  dictis  supponendum  in  prao- 
senti  est,  quod  nec  per  potentiam  Dei  ab- 
solutam  fieri  possit,  ut  quis  de  condigno 
sibi  mereatur  perseverantiam  in  hacaccep- 
tione  ;  nam  ut  eo  loco  ostendimus,  implicat 
aliquem  sibi  de  condigno  mereri  primam 
gratiam  justificantem,  quae  tamen  in  perse- 
verantia  adaequatesumptacomprehenditur. 
Sed  quia  tamsecundum  proprietatem  voca- 
buli,  quamsecundum  communem  acceptio- 
nem  perseverantia  supponit  statum  gratiae, 
et  hujus  existentiam,  et  importat  aliquid 
ipsi  adjunctum  ;  idcirco  adhucexaminan- 
dum  superest,  ansuppositoquod  homo  om- 
nino  gratis  assequutus  fuerit  gratiam  jus- 
tifactionis,  possit  mediis  operibus  a  prae- 
dicta  gratia  elicitis  mereri  sibi  de  condi- 
gno  permanentiam  in  praedicto  statu  usque 
ad  gloriae  assequutionem,  vel  saltem  an 
promereri  valeat  conservationem  futuram 
praedictae  gratiae  pro  aliqua  duratione  se- 
quenti  ? 

89. Et  in  hocsensu  ut  omnino  certumsup-Aninad- 
ponimus,  neminem  de  facto,  et  secundum  fu(1mpta 
communem  providentiam  mereri   sibi  de  ^Iq1  ^ 
condigno  perseverantiamproprieacceptam,  merito. 
sive  persistentiam  gratiae  usque  ad  gloriae 
assequutionem.  Tum  quia  id  satis  aperte 
significat  Concil.  Trident.   sess.  6,  cap.  13,  ^Jj^ 
ubi  agens  de  hoc  perseverantiae  dono,  in- 
quit  :  Quod  quidem  aliunde  haberi  non  potest, 
nisi  ab  eo,  qui  potens  est  eum  qui  stat,  sta- 
tuere  ut  perseveranter  stet,  et  eum  qui  cadit, 
rcstitucre.  Si  autem  justus  secundum  prae- 
sentem  providentiam  posset  mereri  sibi  de 
condigno  pcrseverantiam,  haec  non  esset  a 
solo  Deo,  sed  etiam  a  justo,  qui  illam  in  ra- 
tione  praemii  moraliter  efTiceret.  Et  ponde- 
randum  est,   quod  Concilium  eodcm  modo 
loquitur  de  perseverantia,  acde  reparatio- 
ne  post  lapsum  quam  certum  omnino  est, 
neminem  sibi  de  condigno  mereri,  ut  cons- 
tat  ex  supra  dictis  num.  G3.  Tum  etiam,  quia 
id   ipsum  significatur  in   sacra  Scriptura, 
cum  frequenter  soli  Deo  attribuit  benefi- 
cium  perseverandi,  ut.Joan.   15:  ^f)°Posuhoan.  15. 
vos,  ut  eatis,  et  fructum  afjeratis,  el  fructus 
vester  mancal.VA  Psalm.  1G:  Perftce  (jressus  pSain?. 
meos  in  semitis  tuis,  ut  non  moveantur  vesti-     m- 
gia  mea.  Ad  Rom.  4  :  Tu  qui  es,  (/uijudicasuom.4. 


852 


DE  PRiEMIO  MEItlTI. 


D.  Tho. 


Znmcl. 
Medina. 

Lorca. 

Arauxo. 

Slngnla- 
risopi< 

nioSut- 
rcz  re- 
folliiur. 


alienum  servum?  Domino  suo  stat,  autcadit. 
Stabit  autem  :  potens  esl  enim  I>eus  statuere 
illum.  Tum  praeterea,  quia  ad  meritum  de 
condigno  requiritur  pactum,  vel  promissio 
Dei,  ut  diximus  disp.  I,  dub.  6;  sed  non  est 
promissa  peiseverantia  justo  merenti,  nec 
enim  reperitur  in  Scriptura,  et  oppositum 
liquet  exporientia,  siquidem  plures  post 
multa  opora  meritoria  decidunt  a  justitia  : 
ergo  de  facto  justi  non  merentur  de  condi- 
gno  perseverantiam.  Tum  deinde,  quia  ut 
optime  ponderat  D.  Thom.  in  pncsenti, 
art.  9.  in  arg.  >Sed  contra  :  Omne  qund  quis 
meretur  (hoc  est  de  condigno)  a  D 
(juitur,  nisi  impediatur  caium  : 

tnulti  habent  opera  meritoria,  qu 
quuntur  perseverantiam.     A  li   did, 

quod  hoc  [«tt  prcpter  impedimenium  peccati, 
quia  hoc  ipsum,  quodesi  nitur 

perseveraniias :  ita  quod  n  aliquis  \ 
rantiam  mereretur,  Deui  non  p  rmitU  n  i  ali- 
quem  cadere  in  peccalum.  Tum  deniq 
quia  ita  unanimiter  sentiunt  omnes  Theo- 
logi,  tam  antiqui,  quam  moderni  :  exqui- 
bus  Zumol,  Medina,  Lorca,  Araaxo,  et  alii 
communiior  docenl ,  id  esse  certam  de 
Fide. 

90.  Diximas,  id  esse  omnino  certam  lo- 
qaendo   de    perseverantia   taltem 
dicta,  etc.  quaa  importal  permanentiam  fi- 
nalem  grati  b  u  equotio- 

nom.  Si  onim  fial  sermo  d<  :itia 

proirt  solnm  dicit  aliquam  grati  rva- 

tionom,  Suarez  in  relect.  de  reviviteeni.  me- 
rit.  disp.  iffirmal  justum  ; 

facto  obtinere  merito  condigno  tal 
severantiam.  Quam  doctrinam  rejicinnt 
comniunitor  alii  Theologi  ut  aon  satifl  pro- 
babilem.  Et  quidquid  sit  de  censnra,  snsti- 
neri  minime  potest  ;  uam  fere  moiiva, 
quibus  meritum  de  I  i  per- 

severantiae    proprie    accepta    excluditnr, 
militant  etiam  contra  meritam  :gno 

ad   gratiaa    conservationem.   Primo, 
nallibi  reperitor  pactam,  vel  pron 
tali  pr  i  mio  :  t  ■  i  ur •  >  voluntarie,  el 
fundamento  introducitnr  meritom  de  con- 
digno  inordine  ad  illud.  Secundo,  ii.un  ex 
opposito  fieret,  quodjustus  elicions  opera 
meritoria,  non  possel  potentia  consequenti 
statim,  vel  cito  a  gratia  deficere  peccan  lo ; 
siquidom  per  praadicta  opera  meruisa  l  le 
condigno  aliquam  gratiaa  conaervationem, 
atque  ideo  infallibilitor   dandam  :  conse- 
quens  est  omniuo  falsum,  cum  plarea  post 
insignia  merita  subito,  vel  cito  labantar  in 


peccatum  :  ergo  de  facto  justus  non  meretur 
conservationem  in  gratia.  Tertio,  quia  etiam 
sequeretur,  posse  justum  de  facto  merori 
condigne  perseverantiam  finalem.seu  m 
in  gratia  :  quod  nemo  Catholicorum  admit- 
tet.  Sequela  ostenditur,  quia  potesl  justus 
immediate  anto  mortem  elic  ra  mul- 

tum  meritoria  :  ergo  si   hi 
consorv  i  :,c  pro  majori,  aul  mi: 

duratione  secundum  n.  m  valorem, 

merebitur  justus  de  condigno  c  .io- 

nem  grati.e.  saltem  pro  duratione  imme- 
diate sequenti,  quae,  ut  supponitur, 

Quari  raecipue  ,   quia 

praed  ic tus  li ce nd  i  u  i  i 

gravi  c  .gorum 

91.  :ies  pro 

meretur  augmentum  gr 

iom 
:n  dural  ~c- 

m  proi 
ligno  au-  iam 

succ>  !em 

Dtinaan  im 

.  .  ijuri   i.\ 

doratiom 

lentiam 

nem  gr  jor, 

in  qua  ]  ir  : 

lamqnia  nequit  gratia  augeri,  •. 

rgo  juslus  qui  : 
tentum,  .  gratio? 

•i  un,  n.iin  qui  : 
iam  q.. 
nus  :  se  1  majus  it  grati 

quam  gratiam   |  iri, 

qui 
io  aogmentom, 

:n. 
l;  :n  ;  nam  mt  h£t 

alia  motiva  tam 

infra  expea  lenda  i  ag- 

mentum 

de  I  m,  \o!  .   ut 

vidimus  dub.   pr  \i,   num.   79,   non 

autom  ::  I  :  icto  circa  gratiflB  0 

Lionem,  ut  c 

fieri  it  secundum  pi 

itiam    jtistus    :  :um 

grati  e,  quin  ;en- 

tiam  mereator  srat; 

sertim  cum  rtot 

aliquid  ipai  gral 

dum  ;  et  in^.;;    r  i  \  novum 

■     tm, 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


853 


decretum,  et  influxum,  habeatque  alias  con- 
ditiones,  quae  possunt  desiderari,  ut  conna- 
turaliter,  atque  ideo  secundum  praesentem 
providentiam  possittribui  per  modum  prae- 
mii  :  cujus  oppositum  reperitur  in  gratiae 
conservatione,  haec  quippe  passive  accepta 
tenet  se  ex  parte  gratiae,  quae  est  merendi 
principium;  et  active  considerata,  est  ipsa- 
metactio.  qua  Deus  gratiam  primo  libera- 
liter  producit:  quocirca  caret  conditionibus 
requisitis,  ut  posset  connaturaliter,  et  se- 
cundum  praesentem  providentiam  esse  prae- 
mium  meritorum. 

Ad  primam  autem  probationem  in  con- 
trarium  respondetur  concesso  antecedenti 
negando  consequentiam.  Nam  ex  eo,  quod 
gratiae  augmentum  nequeat  existere  quin 
gratia  conservetur,  minus  recte  infertur, 
quod  debeat  utrumque  sub  merito  cadere; 
fieri  enim  potest,  quod  utrumque  adsit.  sed 
unum  detur  gratis,  et  aliud  ex  meritis,  ut 
reipsa  contingit.  Et  eodem  argumento,  si 
quid  probaret,  convinceret  Suarez,  justum 
mereri  de  facto  perseverantiam  proprie 
dictam ;  quod  est  omnino  falsum.  Justus 
enim  meretur  gloriam  per  modum  coronae, 
et  gloria  ita  accepta  dari  non  potest,  quin 
justus  habeat  perseverantiam  proprie  ac- 
ceptam.  Conficeretur  etiam  illo  argumento, 
justum  mereri  de  condigno  gratiam  sancti- 
ficantem.  siquidem  meretur  ejus  augmen- 
tum,  quod  absque  prima  gratia  dari  non 
valet  :  quam  vero  falsum  sit  consequens, 
constat  ex  dictis  dub    1. 

Sed  iis  omnibus  respondetur  eodem  mo- 
do,  nempe  dari  aliqua  quae  ita  requiruntur 
ad  prromium ,  ut  etiam  requirantur  ad 
meritum,  quae  proinde  nequeunt  sub  me- 
rito  eadere ;  et  inter  haec  computanda  est 
perseverantia.  ut  infra  latius  declarabimus. 
Ad  secundam  probationem  respondetur, 
majorem  solum  vorificari  caeteris  paribus  : 
quod  in  praesenti  non  accidit,  tum  ob  de- 
fectum  pacti  circa  conservationem  graliae, 
quod  circa  ejas  augmentum  adest :  tum  quia 
id  quod  est  minus,  potest  se  tenere  ex  parte 
principii  meriti,  ut  accidit  in  praesonii 
modo  infra  dicendo. 

Hissn]  ,  qaae  minorem  difTiculta- 

.  tem  habent,  videndum  est,  an  saltem  per 

•lutam   Dei   potentiam  fieri  valeat,  ut 

de  condigno  Bibi  por.soverantiam  me- 

jr?  Ad  cujus  difflcultatis  resolutionem 

•  m,  aut  nihil  intorest  accipere  per.-' 

rantiam  proprie,  scilicet  pro  conservalione 

gratiaj  usque  ad  assequutionem  gloriae;  aut 


|  improprie,  nimirum  pro  subsequenti  ali 
qua  gratiae  permanentia  praocisive  a  decessu 
finali ;  par  enim  de  perseverantia  utroque 
modo  accepta,  quantum  ad  praesens  habenda 
est  ratio,  ut  ex  dicendis  constabit.  Unde  sub 
unico  perseverantiae  vocabulo  utramque 
permanentiam  comprehendimus,  et  insi- 
mul  auxilium,  quod  praedictam  perseve- 
rantiam  passivam  effectu  habet. 

§  II. 

Prxfertur  pars  negativa. 

92.  Dicendum  est,  repugnare  etiam  perConciu- 

respectum  ad   potentiam   Dei   absolutam,    ^10' 

quod  justus  mereatur  sibi  de  condigno  per- 

severantiam  in  gratia.  Haec  conclusio  est 

D.  Thom.  in  praesenti  art.  9,  quem  sequun-D,  Tho. 

tur  communiter  ejus  discipuli,    uno,   aut 

altero  excepto,  infra  referendis,  Cajetanus,   CaJet- 

Conradus,  et  Medina  ad  prsedict.  art.  ubi  Medm! 

Arauxo  dub.  3,  §  Hinc  colligitur,  GregoriusQ™"™; 

Martinez  dub.  I,  Gonet.  disp.  2,  art.  9,  Labat.  Manin.' 

Gonet 
disp.  6,  dub.3,  §  3,  Nazarius  3  part.  qiwesi.  2,  Labat*. 

art.  11,  controv.  1,  quaest.  5,   Zipellus  ibi-  fSj" 

dem,  qusest.  19,  art.  3,  dub.  ult.  VincentiusVincent. 

quzst.  5,  concl.  5,  pag.  463,  et  alii,  ex  quibus 

licet  aliqui  non  explicent,  se  loqui  per  res- 

pectum  ad  potentiam  Dei  absolutam,  omnes 

tamen  utuntur  motivis  generalibus,  et  quae 

procedunt  per  respectum  ad  quamcumque 

potentiam. 

Probatur  ergo  primo  authoritate  D  .Thom .  Proba- 
nam  in  praesenti  articulo  probat,  perseve-exD.Th. 
rantiam  non  cadere  sub  merito,  quia  pendet 
ex  divina  ratione,  quae  est  principium  om- 
nis  meriti,  sive  (et  in  idem  redit)  quia  se 
tenet  ex  parte  principii  merendi  :  constat 
autem,  quod  ex  sententia  D.  Thom.  princi- 
pium  omnis  meriti  nequit  divinitus  cadere 
sub  merito,  ut  vidimus  dub.  1;  ergo  juxta 
mentem  S.  Doctoris  repugnat,  quod  perse- 
verantia  cadat  sub  merito,  saltem  de  con- 
digno. 

03.  Nec  satisfacit  quod  respondet  Godoy  Effa- 
infra  referendus,  scilicet  D.  Thom.  loqui  de  gium* 
perseverantia  adaequate  accepta,  prout  com- 
plectitur  omnia  auxilia  a  primo  usque  ad 
ultimum  ;  secundum  quam  rationem  nequit 
sub  merito  cadere ,  quia  infer  praedicta 
auxilia  continetur  prima  g&EUia,  cui  repu- 
gnat  esse  alicujus  meriti  praomium.  Hinc 
vero  non  infertur,  quod  idem  senserit  D. 
Thom.  de  perseverantia  inadaequalo  ac- 
cepta,  quae  supponit  gratiam  sanctifican- 


854 


DE   Pk.KMIO     MERITI. 


dilur  pri 
mo. 


8c- 

niiiilo. 


tem,  et  superaddit  ejus  continuationem.  Et 
quod  haec  sit  S.  Doctoris  mens,  videtur 
colligi  ex  ejus  verbis  ;  Pcrscverantirc,  inquit, 
via  non  cadit  sub  merito,  quia  dependet  solum 
ex  motionc  divina,  qux  cst  principium  omnis 
mcriti.  Constat  enim,  quod  esse  principiura 
omnis  meriti  non  convenit  perseverantiae 
inadacquate  acceptac  pro  conservatione  gra- 
tiae  in  aliqua  determinata  duratione  ;  sed 
perseverantiac  complectenti  tam  primam 
gratiam  sanctificantem,  quam  reliqua  om- 
nia  auxilia. 

Hoc,  inquam,  non  satisfacit.  Primo,  quia 
t  i  Angel.  Doctor  Ioqueretur  in  eo  sensu, 
quem  ipsi  Godoy  attribuit,  non  aliud  plane 
concluderet,  quam  primam  gratiam  n<>n 
cadere  sub  merito.  Quod  admitlere,  ut  a  1- 
mittit  pncdictus  Author,  est  satis  absur- 
dum  :  tum  quia  hoc  jam  ex  professo  sta- 
tuerat  I).  Thom.  art.  5,  tum  quia  nihil 
novnm  discuteret  in  hoe  art.  0,  tum  quia 
diflficultafom  iu  oo  propositim,  ({u:c  spe- 
cialiter  respiciebat  peraeverantiam  ut  su- 
peradditam  primsgratis,  indeciaam  relin- 
queret.  ^uao  omnia  sunt  indigna  I 
Doctore.  Secundo,  qnia  D,  Tbom.  latii 
jiressit,   so    loqui  de    |  quac- 

supponit  primam  juatificationia  gratiam  ; 
nam  in  argamento  s         ntra,  ita  discur- 
rit :  Ontitr  quod  quit  meretur,  a  D       wat- 
quitur,   nisi  impediatur 
multi  hai  ra  meriioria,  qui  n 

quufUur  perseverantiamt  '•/'•.  I  bi  evidena 
torem  loqni  de  peraeverantia, 
qus  pos<  primam  gratiam  auccedit,  el 
tinguitur  al>  illa ;  Biquidem  Bupponit  aliquoa 
elicere  opera  moritoria,  qua?  absquo  prima 
gratia  non  fiunt ;  et  ultorius  aaaerit,  quod 
illi  non  asseqauntur  peraeverantiam.  Sub- 
jungil  alteriua  :  Nec  potest  dtet,  qu<»l  hoe 
////  propter  impedimentum  ; 
ipsum,  '/(/'"/  //•'•,  opponUur  \ 

rtintir,  ita  '/?/"(/  si  ali ,  rantiam 

mereretur,  Deut  non  permUteret  aliquem 

in  peceatum.  Supponit  igitur  D.  Tho- 
mas,  hominem  elicere  actua  meritori 
quod  minimo  abaque  gratia  potost ;  et  hoc 
supposito.atlinn.it  quod  ai  homo  per 
actus  perseverantiam  mereretur,  Deua  } 
tea  minimo  permitteret  ipaum  |  ;  in 

qua  peccati  carentia  conatituit  ]  ran- 

Qae  rationem.  Qus  applicari  non  valent 
persevorantia?  Bumpts  pro  prima  gratia, 
aut  eam  includente  •.  applicantur  autem 
optime  peraeverantis  gratiam  supponenti, 
et  suporaddenti  ejus  conservationem. 


Tertio,  et   nrgentiua;   quia  S.    Doct.    in  Tan 
rcspom.  ad3,  afiirmat  hominem  in. 
posse  perseverantiam,  sed  non  posse  illam 
mereri.  Et  similiter,   inquit  -  erantir 

donum  aliquis  petendo  a  1 
vel  <iUi,  <ju<i  riio  n<jn  eadmt.  Quaj 

difFerentia  minime  aubf  etur 

perseverantiao,  ut  complectitur  primum 
gratice  auxilium  ;  nam  prsdictum  auxilium 
sicut  non  cadit  sub  men  iec  sub  im- 

petratione;  quio  .im  primum  gr 

anzilium  antecedit,  pert  ninoau1 

dinem  naturac,  ac  subinde  carot  vi. 
portione  tam  ad  merondum,  quam  ad  ira- 

tndum    primum  auxilium  gra' 
quitur  ergoD.  Thom.  de  pei  ia.quae 

supponit  primam  gratiam  Idit 

ejus 

1 
rantia  ita  ac 

sub  : 

^tor  di 
utiam  •  :iis, 

quac  eat  principium  omnia  meriti ;  quod 
.r  j)t.-s5.  ve- 

rantia  adsquate  accepta.  iloc  locum  eti 
I  rantia  i 

vatiuiie    gratix'    pr  neurrit 

enim  ad  omi  ritum,  vel  elicitive,  vel 

con  Simus. 

'.'I.    I'.  •  • .  Bad 

qua?  potestmeafe 
lti  formari  :  n  ignat  i  itio-clD 

..-iti  un  lii  gratia  eaae 
lium  meritorum  p;  .  lum  a  gra- 

tia  :  .  ?tus   moroatur 

ia,  seu 

quia   justus 

rnatnrali 

■ 
; 

::ie- 
■ 
cmii  collationom  ;  :  . iTi - 

cit,  q  seaaerint, 

I  intur  ; 

nem 
lapsum    non   jk  ssv   h 
|        :iii.  quia  licet   suj  >j  ita    ali- 

quando  : 

manere  uaq 
Merita  vero  in  i 

rant,    noc  conservantur.    niai   |  ret, 

;bi  enim  h  i 
truitur,  cons 

rum 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


355 


rum  ipsi  innitentium  cesset,  aut  pereat. 
Unde  permanentia,  seu  perseverantia  gra- 
tiae  se  tenet  ex  parte  meritorum,  prout 
praemium  sua  causalitate  antecedunt.  Sed 
repugnat  id,  quod  se  tenet  ex  parte  merito- 
rum  antecedenter  ad  praemium,  sortiri  ve- 
ram  rationem  praemii  :  siquidem  istud 
praesupponit  merita,  et  cuncta  quae  se  te- 
nent  ex  parte  illorum.  Repugnat  igitur 
quod  conservatio,seu  perseverantia  in  gra- 
tia  sit  praemium  meritorum,  quae  a  gratia 
procedunt. 

Confirmatur  primo  :  nam  meritum  se- 
mel  positum  in  rerum  naturaeatenus  con- 
servatur,  quatenus  homo  illud  eliciens  con- 
servatur  in  statu  gratiae  :  sed  implicat,quod 
meritum  aliquod  mereatur  sui  conservatio- 
nem  :  ergo  implicat,  quod  mereatur  con- 
servationem  hominis  in  gratia,  sive  donum 
perseverantiae.  Major  est  certa  :  tum  quia 
acceptatio,  et  virtus  meriti  semel  eliciti  de- 
pendet  ex  eo,  quod  homo  ipsum  eliciens 
maneat  acceptus  Deo,  et  retineat  statum 
gratiae  ;  ubi  enim  ille  deficit,  cuncta  me- 
rita  praecedentia  mortificantur  :  atque  ideo 
meritum  semel  elicitum  eatenus  conserva- 
tur,  quatenus  homo  illud  eliciens  perseve- 
rat  in  statu  gratiae.  Tum  etiam,  quia  nequit 
dari  meritum  in  esse  meriti,  nisi  detur 
merens  in  statu  merentis,  seu  praemiabilis; 
homo  autem  non  est  in  statu  merentis,  seu 
praemiabilis,  nisi  perseveret  in  gratia  : 
unde  haec  perseverantia  nequit  non  praere- 
quiri  ad  meriti  conservationem.  Minor 
etiam  constat,  quia  conservatio  meriti  se 
tenetex  parteipsius  meriti;  repugnat  enim, 
quod  meritum  causet  effectum  pro  aliqua 
duratione,  nisi  pro  eadem  duratione  per- 
maneat  :  sed  idquod  se  tenetex  parte  me- 
riti,  nequit  habere  ratione  praemii,  ut  satis 
exseliquet  :  ergo  implicat,  quod  meritum 
aliquod  mereatur  sui  conservationem. 

Confirmatur  secundo,  et  declaratur  ulte- 
rius,quia  sicut  esse  meriti  de  condigno 
supponit  essegratiae  ;  ita  perseverantia  me- 
riti  de  condigno  debet  supponere  perseve- 
rantiam  gratiaa  :  sed  quia  meritum  de  con- 
digno  ut  prirnrj  existena  supponit  gratiam 
existentem,  nequit  primam  gratiae  existen- 
tiain  mereri,  ut  ostendimus  dub.  1,  et  ad- 
mittunt  aliqui  ex  adversariis  :  ergo  meri- 
tum  de  condigno  ut  perseverans  nequit 
mereri  gratiae  perseverantiam  :  implicat 
aotem,  quod  moritum  causet  meritorie 
premium  in  esse  talis,  nisi  sit  meritum 
penetei  jue  ad  ipsius  praemii  colla- 


tionem  :  ergo  implicat,  quod  meritum  de 
condigno  mereatur  gratiae  perseverantiam. 
Et  in  hoc  sensu  profunde  asseruit  D.  Tho- 
mas,  perseverantiam  esse  princij)ium  om- 
nis  meriti,  quia  licet  perseverantia  non 
inchoet,  aut  eliciat  omne  meritum,  concur- 
rit  tamen  ad  omne  meritum  ut  conservetur, 
et  retineat  vim,  quae  ad  inducendum  prae- 
mium  in  esse  praemii  desideratur. 

95.  Nec  refert  si  respondeas,  nostram  Respon- 
rationem  cum  suis  confirmationibus  solum  S10' 
evincere,  quod  ad  conservationem  physi- 
cam  actus  meritorii  praerequiratur  con- 
servatio,  seu  perseverantia  physica  gratiae; 
minime  vero,  quod  requiratur  ad  moralem 
meritorum  permanentiam.  Nam  eo  ipso, 
quod  actus  meritorius  aliquando  fuerit  eli- 
citus,  manet  moraliter  in  acceptatione  di- 
vina  in  ordine  ad  praemium  sibi  corres- 
pondens,  sive  ejus  principium,  nempe 
gratia,  permaneat  physice,  sive  non.  Et 
consequenter  haec  physica  gratiae  persisten- 
tia,  quae  ad  conservationem  meritorum 
non  praerequiritur,  poterit  sub  merito  ca- 
dere. 

Haec,  inquam,  responsio  nihil  refert  :  ^iiui- 
quoniam  licet  actus  meritorius  semel  eli- 
citus,  secundum  se  acceptus  placeat  Deo,  et 
retineat  quantum  est  de  se  vim  ad  causan- 
dum  praemium ;  nihilominus  non  habet 
hanc  vim  proxime  expeditam,  nisi  conser- 
vet  esse  actum  hominis,  qui  tunc  pro  tunc 
existat  in  gratia.  Quoniam  meritum  non 
movet  in  abstracto,  et  ut  separatum  a  suo 
principio,  sed  ut  ipsi  conjunctum,  eique 
subordinatum  ;  estenim  velut  illius  causa- 
litas  in  ordine  ad  praemium.  Et  hac  ratione 
opera  meritoria  dicuntur  mortificari  per 
subsequenspeccatum;  quia  videlicet  quam- 
vis  secundum  se  sint  viva,  hoc  est,  Deo 
grata  ;  per  peccatum  tamen  impediuntur, 
ne  causalitatem  meritoriam  exerceant,  et 
merenti  proficiant.  Nequit  enim  meritum 
ut  meritum  influero,  quin  merens  influat, 
ac  subinde  quin  retineat  gratiam,  quae  est 
principium  merendi. 

Et  licet  praedicta  gratia  (tacitam  evasio- 
nem  praecludimus)destruerelur  absque  pec- 
cato  per  solam  suspensionem  divini  con- 
cursus,  adhuc  idem  proportionabiliter  con- 
tingeret;  quia  licet  in  eo  eventu  morita  non 
mortificarentur  privative,  ct  contrario ; 
mortificarentur  tamen  quasi  negative.  Su- 
blata  enim  gratia  ex  parte  merentis,  non 
possent  explicare  vim,  quam  de  se  habent 
erga   pracmium  :  nam  lolleretur   merons, 


856 


DE  PR/EMIO  MEKITI. 


qui  pergratiam  constituitar,  etconsequen- 
ter  non  relinqueretur  subsistens  formaliter 
remunerabile ;  nec  illud  quod  alias  habet 
rationem  praemii,  posset  per  modum  prao- 
mii  retribui,  sed  tribue-retur  per  modum 
simplicis  beneficii.  Unde  e  converso  colla- 
tio  praomii  in  esse  talis  debet  necessario 
supponere  conservationem,  seu  perseve- 
rantiam  meritorum,  et  gratiae  ;  atque  ideo 
hujusmodi  perseverantia  non  potest  habere 
rationem  praemii,  nec  sub  meriti  influxu 
cadere. 

§  III. 

Objcctiones  conlra  pracedentem  iluctnnam, 
et  earum  enodatio. 

Prima       90.  Sed  oppones  primo  :  nam  si   ratio 
objecuo. nostra  aiiquid  probat,  pariter  convin 

quod  justus  nequeat  impetl  ran- 

tiam  :  consequens  est  maniiuste  cotitra  D. 

Thom.  in  hoc  art.   9,  in  ^  3  \  ei 

pranlicta  ratio  non  convincit.  Sequel  i 

tenditur,  quia  sicut  meritum  oon  influit, 

aisi  perseveret  ;  ita  impetratio  Qon  influit, 

nisi  permaneat  :  crgo  aicut  ob  hanc  ratio- 

nem  colligimus,  qnod  , 

netex  parte  meriti,  et  qoq  ex  parte  termi- 

ni  :  ita  inferretnr,  qnod   i 

teneat  ei  parte  impetrationis,  et  qod 

parte  termini  impetrati  :  et  c  Qtei 

sicut  repugnat  quod    peraeveranti 

sub  merito,  ita  repagnabitqn  itsuh 

impetratione. 

sohui...      Respondetur  negando  sequelam  intell 
tam  de  perseverantia  absolute  tali,  qu 
permanentia  grati-L'   sanctiflcantis,   et  de 
[mpetratione  conaiderata  secandom 
ceptum  impetrationis.  Ad  ejns  aatem  pro- 
bationem  dicendum  »i--t,  latam  discrimen 
versari  inter  impetrationem,  et  meritum 
decondigno;  istud enim essentiatiter  inni- 
titur  gratiae  sanctificanti,  et  al  pen- 

det  :  ande  oec  perseverat,  qi  '  lit  in 
suo  genere,  nisi  praasup] 
gratiae  perseverantia,  quam  proinde  non 
potest  assequi  at  praemiam.  Caeterum  im- 
petratio  non  innititur  neceasario  gratiae 
sanctificanti,  se  l  ab  ea  prascindit,  ut  supra 
cUximus  num.  76,  quocirca  potesl  p<  rs 
rare,  etsuo  modo  influere,  licet  Qonpra- 
supponat  praedictam  gratiam ,  vel  ejus 
conservationem ;  et  consequenter  illam 
impetrare,  et  respicere  valel  at  terminnm. 
Quam  differentiam  expreasit  D.  Thom.  toco 


in  objectione  citato,  ubi  ait  :  «  Dicendum 
<  quod  etiam  ea  quae,  quae  non  rneremur, 
«  orando  impetramus  ;  nam  et  peccat 
i  Dens  audit  peccatorum  veniam  p< 
«  ut  patel  |  r  illud  J< 

i  Scimus  quia  peccr  m- 

u  dit  :  alioquin  frustra  dixisset  publicanus, 
i  Deus  propitius  esto  mihi  .  ut 

i  diciturLues  18.  Et  similiterdonom  ; 
«  severantia  ali  .  impe- 

«  trat  vel  sibi.  vel  alii,  quamvii  sub  merito 
u  oon  cadat.  » 

biximus  ii  lam  intel-Liai 

trmant  i 
(jratix  :  i. 

.:ut 
enim  implicat,  quol  imperratio  impetret 
ita  repugoal  sui 

. 
I      ••  termini  in 

impetrationis,  ut  i  merito 

inua  et  .  leranti 

etiam  lo  de  impetratt 

impi  .    li  retor  f  r  ut 

iam 
rirtntem,  quam  ■ 

t,     ut     _•  rantiam 

impetretj  q  influit  ut  sup- 

■m  : 

tio  milital  in   im] 
;:i  meri 

Oin:.  :i  impot: 

non  innititur 

li  j        • 
impetrare  |  -i  ?r  rtia,  at  ab- 

lit  I».  I  i ri  vcr!. 

! 
ratio  convin  stum  oi  . 

mereri 

rrit ;  minime 
quod  qoq  possit  mt  .  xilium  eonjun- 

ia  gratiam  cum  glori  i  :  mod 

quis  mereatur 

xilinm,  mi  ,10  donum  \ 

verantia),  quod  aheoluti  [uen- 

do   1:1    |  1    auxilio    consistit  : 

ratio  aostra  oon  convincit, 
queat  mereri  'I-  con 

major  qooad  secundam 
partem  luadetur,  q  lictum  auxilium 

distinguitui  I  gratia  habitua 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


ejus  passiva  conservatione  :  ergo  gratis 
concesso,  quod  gratia,  ejasque  passiva  con- 
servatio  nequeant  sub  merito  cadere,  mi- 
nime  sequitur,  quod  id  repugnet  praedicto 
a  1  x  i  1  i  o . 

Respondetur  negando  majorem.  Ad  cujus 
probationem  dicendum  est,  quod  licet  au- 
xilium  conjungens  gratiam  cum  gloria  dis- 
tinguatnr  adaequate  tam  a  gratia,  quam  a 
passiva  ejus  conservatione ;  nihilominus 
tenet  se  ex  parte  praedictae  conservationis 
per  modum  principii,  vel  requisiti.  Ratio 
autem,  quae  probat  praedictam  conservatio- 
nem  non  posse  habere  rationem  praemii, 
quia  se  tenet  ex  parte  meritorum,  idem 
convincit  de  eis,  quae  per  modum  principii, 
vel  requisiti  se  tenent  ex  parte  ipsius  con- 
servationis.  ut  facile  consideranti  constabit. 
Omniaquippe,  quae  ex  parte  meritorum  ut 
influentium  in  praemium  se  tenent,  non 
habent  rationem  termini,  sive  effectus  cau- 
salitatis  meritoriae  ;  sed  magis  rationem 
principii  :  quocirca  nequeunt  retribui  per 
modum  praemii.  Quod  vero  praedictum  au- 
xilium  requiratur  ad  conservationem  gra- 
tiae,  et  meritorum  ipsi  mnitentium,  hic 
discutiendum  non  est,  sed  debet  ab  omni- 
bus  supponi ;  alioquin  immerito  appella- 
bitur  donum  perseverantiae,  seu  donum 
praestans  hoc,  quod  est  gratiam  conjungi 
cum  gloria,  ab  ejusque  consecutione  non 
deficere.  Unde  si  ratio  nostra  convincit 
passivam  conservationem  gratiae  et  meri- 
torum  praesupponi  ad  collationem  prj?mii, 
acsubinde  non  posse  involvere  praemii  ra- 
tionem  :  idem  pariter  convincit  circa  prae- 
dictum  auxilium. 

08.  Sed  replicabis  (et  sit  tertia  objectio) 

^nam  si  haec  doctrina  vera  est,  sequitur  jus- 

tum  nori  posse  meren  persoverantiam  glo- 

riae,  seu   gratiac  consummatae  :  consequens 

atra  I).  Thom.   in  prwsenti  art.  ubi 

it  duplicem  p(,rseverantiam  :  aliam 

viae,  ouam  affirmat  noti  posse  sub  merito 

cad'  aliam  patri  s  loi  iae,  quam 

eoncedit  cadere  sub  meril  trina 

lita  vera  non  i  lela  o  if.uiditur  : 

nam  iae  consnmmataa  ne- 

qail  esse  praemium  meritorum,  uh  i  suppo- 

nat  merita  continm  «•,  atque  ideo 

parte  illorum  :   sod  ob 

hanc  rationem  a     irim  is  implicare,  (juod 

erantia  viae  cadal    ub  merito  :  erg  i 

ina  vera  ;  litur  ju 

■  i  i  gloriaa, 

:  :  e. 

Salmant.  Cw  ■  theolog  totn.  X. 


Respondetur  negando  sequelam.  Et  adniiuitur 
ejus  probationem  dicimus,  quod  sicut  exis- 
tentia  gloriae  non  requiritur  ad  primam 
exislentiam  meritorum  ;  ita  perseverantia 
gloriae  non  requiritur  ad  meritorum  por- 
severantiam.  Unde  non  se  tenet  ex  parte 
illorum,  vel  ut  primo  eliciuntur,  vel  ut 
postea  conservantur ;  sed  habet  prorsus 
rationem  termini,  et  effectus,  ac  praemii. 
Oppositum  autem  accidit  in  gratia;  nam 
sicut  ad  primum  esse  meritorum  praesup- 
ponitur  necessario  existentia  gratiae,  quae 
proinde  non  comparatur  ad  merita  per 
modum  praemii,  et  termini,  sed  per  mo- 
dum  principii :  ita  perseverantia  merito- 
rum  supponit  necessario  gratiae  perseve- 
rantiam ;  quocirca  nequit  haec  perseve- 
rantia  comparari  ad  merita  per  modum 
termini,  et  praemii ;  sed  se  tenet  ex  parte 
ipsorum  meritorum  per  modurn  principii. 
Et  hanc  differentiam  inter  unam,  et  alte- 
ram  perseverantiam  tradit  eleganter  De 
Thom.  in  hoc  art.  his  verbis  :  «  Cum  homa 
«  naturaliter  habeat  liberum  arbitrium 
«  flexibile  ad  bonum,  et  ad  malum,  du- 
«  pliciter  potest  aliquis  perseverantiam  in 
«  bono  obtinere  a  Deo.  Uno  qui  iem  modo 
«  per  hoc,  quod  liberum  arbitrium  deter- 
«  minetur  ad  bonum  per  gratiam  consum- 
«  matam  ;  quod  erit  in  gloria.Alio  modo  ex 
«  parte  motionis  divinae,  quae  hominem 
«  inclinat  ad  bonum  usque  ad  finem.  Sicut 
«  autem  ex  dictis  patet,  illud  cadit  sub 
«  humano  merito ,  quod  comparatur  ad 
«  motum  liberi  arbitrii  directi  a  Deo  mo- 
«  vente  sicut  terminus;  non  autem  id, 
«  quod  comparatur  ad  praedictum  motum 
«  sicutprincipium.  Undepatet,  quod  perse- 
a  verantia  gloriae,  quae  est  terminus  prae- 
«  dicti  motus,  cadit  sub  merito.  Perseve- 
«  rantia  autem  viae  non  cadit  sub  merito, 
«  quia  dependet  solum  ex  motione  divina, 
«  qu  c  <;st  principium  omnis  merili.  »  I  i 
principii  nomiue  non  lantum  significat 
illud,  quod  coucurrit  ad  primam  actus  rne- 
ritorii  elicientiam,  sed  comprchendit 
etiam  illud,  quod  concurrit  ab  ipsius  me- 
riticonservationem  ;  par  enim  ratio  militat 
utrobique,  ut  suprasatisaperte  ostendimus, 
et  ponderavimus. 

'.)'.».  tnstabis  :  nam  qui  merelur  perseve- 
raniiam  gi  aiia-  consummatae,  meretur  gra- 
tiae  perseverantiam,  quae  in  persistentia 
gratiffl  consummatas  necessario  includitur  : 
eed  justu^,  ut  concedimus,  potest  merei  i  le 
condigno  perseverantiam  gloriaj,  (ju.e  est 

55 


858 


DE  PR.KMIO  MKKITI. 


gratia  consummata  :  ergo   potest  de  con- 

digno  mereri  gratiae  perseverantiam,  sal- 

tem  pro  statu  gloria). 

solutio.      He.spondetur ,    quod   sicut  ex    eo,  quod 

quis  potest  mereri  primam  gratiam  con- 

summatam,    sive    gloriam,   non   sequitur 

quod  possit  mereri   primam  gratiam,    ut 

ut  diximus  dub.  I,  num.  20,  ila  ex  eo,  quod 

possit  mereri  porseverantiam  gratiae  con- 

summntae,  seu  gloriao,  non  colligitur,  quod 

mereri   valeat  gratiaa  perseveranti nn.    E1 

ratio  est   proportionabiliter  eadem,  quia 

existcntia  gratiaa  ita  pertinet  ad  gloriam, 

seu  gratiae    ipsius   consummati<>wm,    ut 

etiam  debeat  praesupponi  ad  meritom  . 

circa  nequit  sub  ejua  influxu  eadere.  El  si- 

militer  perseverantia  gratiaa  il  i  pertinel  id 

perseverantiam  glorisa,   ei  ipsiua   gratiai 

consummatae,    qnod  etiam  praesupponitur 

ad  perseverantiam  meritoram  utcontinoo 

influentium    in    gloriao    conservat  jonem ; 

atque  ideo  non  \  e  illoram  prae- 

mium.  Sunt  enim  aliqua  quaa  ita  ad  pra> 

inium  desiderantnr,  d1  etiam  desi  lerentnr 

ad  meritum,el  haac  neqaeunt  sab  merito 

cadere,  ut  explicoimas  lococil  ito. 

Addendam  est,  gratiam  consummatam 
posse  sami  dapliciter  :  ano  modo  m  iteria- 
liter,  ft  specific  itive,  pi 

gratia,  quae  pergloriam  perficitar:  alio 
modo  reduplicative,  <•!  formaliter  pro 
ria,  (jii. i»  gratiam  perficit,  vel  pro  concreto 
resnltante  ex  gr  iti  i,  el  glon  riori 

modp  accipiatur,  n<'<,  gratia  conaommata, 
nec  grati  e  consummal  intia  ca- 

<lit  sub  merito,  ul  con  :n  jn 

hoc  dubio,  quam  in  primo.  Si   vei 
riori  modo  usurpetur,   ooncedim  i  I 

gratia  consummata,  et  ejas  ]  mtia 

int  sub  merito  ;  sed  binc  solum  - 
tur,  quod  gloria,  <.it  unio  pr 

ad  gloriam,  earumqui  mtia 

habeanl  rationem  praemii  :  minime  vero, 
quod  id  competal  gratiae,  qu  e  glor 
ternitar,    el   ejaa  perseverantiaa,   Et  hoc 
posterius  eral  necessarinm,  utjustus  d 
retur  perseverantiam, 
vationem  mereri.  Quandoautem  D.  Thom. 
iii  hoc  articulo    affirmal   |  rantiam 

gloriae  cadere  sub  merito,  loqnitor  de  pr 
dicta  perseverantia  formaliter,  el  redupli- 
cative,  proai  differl  a  perseverantia  grati 
quae  esl  communia  statibus  patri  e,  el  vi 
ut  satis  constal  exejus  verbis  sopra  relati 
et  e\  responsione  ad  2. 

100.  Objicies  quarto  :  nam  ex  fundamento 


tro  colligitur.  justum  noc  divinitus  posse 
mereri  de  condigno  minimum  auxilium,' 
vel  sufticiens,    vel   efiicax   ad   eliciendum 
actum  pro  instanti,  in  quo  urget  praecep- 
tum  eum  eliciendi  :  conseq  t  nimis 

durum,  et  multum  derogat  dignitati  meri- 
torum,  et  gratiac  :  ergo,  etc.  Sequelao 
ditur,  quia    illud   auxilium   requiritu- 
non  peccandum  proeo  instanti,  atque 
ad  conservationem  meritorum,  et  gr 
quae  per   poccatum  interrumperetur  :  ergo 
si  ea,  qua?  se  tenent  ex  parte  conservat. 
merit«;rum,   et    gratiae   non    possunt 
dereanb  merito,  sequitur  justum  nec  divi- 
nii.r  mereri  illud  auxilium. 

1  •  •  ir  quod    si    semel    auxiliura1 

tnr  1 1  ril  m  lum  p< 
tun:  m,    nullura 

i  justus  non 

it  illud  de  eondigno  mereri,  quia  in  tali 
snppositione    pi  :n    auxilium    \ 

oponil  lonum   perseve- 
rantiae,  el   com|  iitur  in   ea  ratione 

I).   J  P  •   •     . 

prinrij    ■  'i. 

Pol  i  neajarj 

quelam    univer 

uiinem 
ll 
itionem 
parte  illias  indispensabiliter  r.';;ir;v 

.  auxihi  non  \ 
tur 

;>en- 
-i.  Tum 
lt  ineo 
ptum  :  tum  quia  vale- 
:iom  i:  quo 

t  <  tum  qui 

omnem 

tus  prohibiti,  le  actas 

infloenti  onem  actu 

qao  eventa  nallam 
\'n  le  ticet  hom 

ntialiter 
tur  in  grati 
tam< 

quae  1  vitan 

i  enim  de  facto 

pertinere  intrin  aom 

I 
sistere,  ul  explicoimoa.  :tio 

contendat,  pi  .     .  requin 

se,  et  m 

•    .  lam  erit  priori  ree] 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


859 


quam  non  occurrit  alicujus  momenti  diffi- 
cultas. 

§  IV. 
licspondetur  argumentis  conlrarisB  opinionis. 

101.  Oppositam  sententiam  tuentur  Zu- 
mel,  etLorca  inpr&senti,  Granad.  tract.  12, 
dist.  6,  Godoy  3  part.  disput.  51,  §  1,  et 
praecipue num.  l,Suarez  lib  12  degratia,cap. 
26,  num.  36,  et  alii.  Quae  probatur  primo  : 
nam  potuit  Deus  decernere  existentiam 
gratiae  sanctificantis  praeeisive  a  sua  conti- 
nuatione,  et  permanentia  :  sicut  et  ipsa 
gratia  potest  existere  pro  aliqua  duratione, 
licet  postea  non  perseveret,  ut  patet  in  re- 
probis  :  in  quo  eventu  posset  gratia  videri 
ut  eliciens  actus  meritorios,  quibus  Deus 
alliceretur  ad  decernendum  ejusdem  gratiae 
perseverantiam  :  hoc  autem  sufficit,  ut  hu- 
jusmodi  perseverantia  possit  cadere  sub 
merito  de  condigno  operum  eam  antece- 
dentium  :  ergo  non  repugnat,  quod  justus 
mereatur  de  condigno  perseverantiam  in 
gratia. 

Nec  sufficit  dicere,  quod  continuatio  seu 
perseverantia  gratiae  est  ipsiusmet  gratiae 
existentia  continuata,  ac  proinde  quod  de- 
bet  eodem  decreto  decerni  :  non,  inquam, 
hocsufficit  :  tum  quia  argumentum  probat 
oppositum  :  tum  quia  Licet  gratia  existens 
non  diflerat  physice  a  gratia  conservata, 
differf  tamen  moraliter,  et  in  esse  terrnini; 
nam  importat  correspondentiam  ad  diver- 
sum  tempus,  sine  qua  posset  gratia  exis- 
tere,  et  aliquando  existit.  Haec  autem 
diversitas  moralis  suflicit  ad  hoc,  quod 
gratia  ut  conservata,  et  pormanens  termi- 
net  influxum  moralem  meritorum,  quae  ut 
primo  existens  terminare  non  valet. 

mfirmatur  primo  ;  nam  id  quod  suppo- 

nit  praevisio  lem  meritorum,  potestsuppo- 

sitis  aliia  conditionibus,  decerni  conferri 

modum  praemii  :   e  I  perseverantia  in 

tlet  -  ipponere  pr  b\  isionem  meri- 

ii,  et  conferrl 

.   praemii ;  el  c  >n  equenter  non 

t,  quod  justus  mereatur  <!<■  condi- 

gno  pei  i.   Caetera  <•<>!]  i  mt,  et 

min  letur,  quia  illud  potesf  suppo- 

nere  praevisionem  meritdrum,  quod  ad  ea 

enda  non  concurrit,  n  ler  ttur  : 

I   'Jon u m  perseverantiae  nec  concurrit, 

:iendum  merita,  ut 

t  tura  in  reprobi  ,  qui  non  habent  do- 


num  perseverantiae,  et  tamen  merentur ; 
tum  in  justis,  qui  merentur  antequam  per- 
severent  :  ergo  permanentia  in  gratia  po- 
test  supponere  praevisionem  meritorum. 
Sicut  ob  eandem  proportionabiliter  ratio- 
nem  supponit  praecisionem  meritorum,  et 
potest  sub  eorum  influxu  cadere  ;  quia  vi- 
delicet  praedictum  augmentum  non  concur- 
rit,  nec  desideratur  ad  merendum. 

Confirmatur  secundo,  quia  nulla  repu- Alia con 
gnantia  apparet  in  eo,  quod  Deus  cum  justotinnati0, 
in  hunc  modum  paciscatur  :  Si  feceris  ac- 
tum  meritorium  in  instanti  A,  conservabo 
tibi  gratian  in  instanti  B  :  sed  in  hoc  casu 
conservatio  gratiae  in  instanti  B,  retribue- 
retur  ut  praemium  actus  meritorii  eliciti  in 
instanti  A  :  ergo  non  repugnat,  quod  jus- 
tus  mereatur  conservationem'aliquam  gra- 
tiae,  et  consequenter  donum  perseverantiae; 
posset  quippe  Deus  praediclum  donum  eo- 
dem  modo  promittere.  Caetera  constant,  et 
minor  suadetur  ;  nam  quod  promittitur 
sub  conditione  operis  onerosi  et  meritorii, 
non  confertur  gratis,  sed  ex  justitia,  et  per 
modum  praemii  .  atqui  conservatio  gratiae 
in  praedicto  casu  promitteretur  sub  condi- 
tione  operis  onerosi,  et  meritorii,  ut  sup- 
ponitur  :  ergo  talis  conservatio,  supposita 
ea  conditione,  retribueretur  per  modum 
praemii. 

102.  Ad  argumentum  omittendo  nuncOccurri 
responsionem  inter  arguendui 
(quam  alias  pro^equuntur  grave.s  quidam 
Thomistae)  respondetur  conformiter  ad  doc- 
trinam  supra  traditam,  quod  Deus  non 
potest  decernere  dare  praemium  proaliqua 
duratione,  nisi  praesupposita  perseveran- 
tia  gratiae,  et  meritorum  pro  eadem  dura- 
tione  ;  ubi  enim  haec  non  permanent,  ne- 
quit  collatio  doni  habere  rationem  praomii, 
sed  erit  simplex  beneficium,  ut  constat  in 
reparatione  post  lapsum  :  unde  si  Deus 
prius  decrevisset,  quod  gratia  existeret  pro 
alitjua  pr.ecise  determinata  duratione,  et 
non  absolute,  quamvis  videret  merita  a 
gralia  pro  tali  duratione  procedentia,  non 
posset  c.\  \i  illorum  determinari,  et  allici 
ad  couferendum  praBmium,  nisi  pro  ipsa 
duratione,  in  qua  gratiam,  et  merita  per- 
manere  intuetur.  Pro  alia  tamen  duratione, 
in  (]u;i  merita  permanere  non  videt,  non 
i  pr  emium  decernere  ;  iinplicat  enim, 
quod  remunerentur  merita,  quas  non  sunt, 
nec  perseverant.  Quamobremsi  Deus,  sup- 
posito  iilo  priori  decreto,  et  visione  gratiae, 
et  uieritorum  pro  determinata  praecisedu- 


j   t        turargu- 
a  mento. 


8G0 


DE  PRiEMIO  MERITI. 


ratione,    ulterius    decerneret    conservare 

gratiam   in   alia  duratione,  hoc  posterios 

decretum  esset  prorsus  gratiosum,  sicut  et 

primum  ;  etcollatio  praidicta)  contiuuatio- 

nis,  et  permanentiae  non  uaberet  rationem 

pramiii,  sed  novi,  et  simplicis  beneficii. 

Sicutenim  prima  productio  grati  e  non  ha- 

bet  rationem  pramii,  quia  non  sopponit 

merita;  ita  conservatio   illa  ex  vi  al  t- 

decroti,  qnaeesset  velut  secunda  productio, 

non  posset  conceplum  praemii  surtiri,  quia 

non  supponeret  merita  permanere.  Unde 

ad    argumontum    in   sumina    respondetar 

neguudo    ahsolute    illam    propositionem , 

quo  1  Deus  i/t  tali  eventu  allia  rtiw  <i  meritis 

ad  dea  rnendum  permanentiam  gratu 

alia  dwatione  per  modum  prxmii 

negari  suppositom.   Q  trin  i    i 

confirmari  ea  his,  quae  diximas  dub.  ."•,  n  tm 

ex  eo,  quod  Deus  videal  merita  justi  pro 

aliqo  i  duratione,  m  titar,  qao  1  i 

eis  allici  ad  decernendam  | 

mii  reparationem  posl  Lapsom  \  el 

bique  militat  eadem  ratio,   at  consl 

proxime 

tabit. 

w«pa      Ad  primam  confirmationem,  omiss  i  ma- 

eonflr-  ' 

natio  joi  i.  e1  etiam  minori,  n<  -  ien- 

'"^.''"'tiam  ;  nam  una  ex  conditionibas,  al 

decem  itur  per  modam  pra  mii,  i  I 

videantur  merita  permanei 

rationem  inclusive,  in  qua  fore  coll 

rnitur.  El  ita  permanentia  tam 

meritorum,  quam  gratiae,  cui  innituntur, 

usque  ad  illam  durationem  inclusive,  non 

pertinel  a  I  rationem  praemii,  I  snel 

i  \  pa>te  meritorum  per  mi  lum  principii, 

vel  requisiti;  et  consequenter  non  ; el 

per  modum  praemii  decerni.  Minoris  autem 

probatio,  quatenus  huic  d  pponi 

videtur,  non  urget .  qaia  li  iel  p<  tn- 

tia  non  concarral  ad  primam  meriti  eli- 

cientiam,  sed  possil  e  im  bu]  q- 

carrit  tamen  a  1  meriti  c  ttionem, 

eam  prassupponere  non  valet :  etl 

rius  sufficit,  ae  perseverantia  ,  i  ni 

per  moduni  praemii,  ut  constal  ex  dictis. 

Augmentum  vero  gratiae  divi 

tione  se  habet,  quia  non  concurrit  ad  meri- 

torutn  elicientiam,  necad  eorum 

tionem  ;  stante  enim  gratia,   perseverant 

etiam  merita,  sive  grati  i  augeatur,  si 

non. 

< v/iiri-     Ad  secundam  confirmationen 

uimi-r"  tur  negando  minorem ;  nam  i;  ntu 

conservatio  eratiae   in   instanti  B, 


fieret  ex  debito 
sicut  si  primam  gr  itiam  ju 
mitteretsuh  COB  ljus  actus  □ 

ralis  :   in  quo  evento    certom 

licta   gratia    ni 
naturali  mium    respon 

i   autem 
nem  dicendum  ost,  ma^  lum 

ificari  quando  tempore,  quo  r 
misaa  confertor 

. 
collationem.   Sj  enim  meritom  t . 

sub 

solan  conditi 

Et  ita  a  hujus  c 

t  gi 
vationem  , 
innj 

. 
insl 

illu,  DOD  ul 
quai 

! 

In  quo 

'    i 

I 

. 
pugn.it.  Ltar 

DQ    cr.it: 

::ti. 

'  ' 
| 

nt  plur< 

h\  posl 

unio  h; 

ti.im.  el  continu  itionem  meril 

ini,  el  il 
meritorum  illios.  A  . 

atrariun 

■ 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


861 


physica,  et  naturalis  animae,  et  corporis  in 
triduo  mortis  Christi  fuerit  dissoluta,  et 
post  triduum  reparata;  Verbum  tamen  Di- 
vinumsemper  retinuit  unionem  hypostati- 
cam  ad  partes  humanitatis,  et  consequenter 
non  hahuit  meritum  circa  ejus  reparatio- 
nem.  Principium  autem  meriti  infiniti  non 
erat  illa  prior  partium  unio,  sed  haec  poste- 
rior.  Unde  ex  eo,  quod  Christus  meruerit 
de  condigno  reparationem  prioris  unionis 
inter  partes  humanitatis,  non  sequitur, 
quod  meruerit  de  condigno  continuationem 
unionis.  quae  erat  ipsi  principium  ad  me- 
rendum  infmite.  Praosertim  quia  ad  meri- 
tum  infinitum,  vel  eliciendum,  vel  conser- 
vandum.  sufficiebat  unio  Verbi  Divini  ad 
animam  Christi. 

104.  Sed  replicabis  :  nam  ut  aliquid 
rc-tribuatur  per  modum  praemii  correspon- 
dentis  meritis  Christi,  non  requiritur,  quod 
permaneat  unio  hypostatica,  vel  ipse  Chris- 
tus,  aut  ejus  anima  Verbo  unita  :  ergo  ex 
hoc  capite  non  repugnat,  quod  continuatio 
praedict.e  unionis  cadat  sub  merito  Christi. 
Suadetur  antecedens,  quia  cum  meritum 
Christi  sit  infmitum,  potest  extendi  ad  me- 
rendum  omne  praemiumexcogitabile,  atque 
ideo  sufficit  illud  meritum  aliquando  fuisse, 
ut  Deus  eo  motus  praemium,  etiamsi  non 
perseveret  Christus,  retribuat.  Pracsertim 
si  Christus  loco  sui  subrogaret  purum  ho- 
minem,  qui  retineret  jus  ortum  ex  meritis 
ipsius  Christi;  in  quo  nulla  apparet  im- 
plicatio. 

Uo.~pondetur  ncgando  antecedens,  quia 
retributio  praemii  est  actus  justitiae,  quae 
d  ibet  esse  ad  alium  ;  et  praemium  in  esse 
talisnecessai  .pponitnonsolum  sub- 

im  sui  suscoptivum.  sed  etiam  subjectum 
remunerabile,  nempe  illud  quod  meruit. 
Unde  si  nec  Christus,  neqne  ejus  anima 
Verbo  unita  remaneret,  nihil  posset  con- 
ferri  per  nwlum  praemii  debiti  meritis 
Christi.  Ad  probationem  aulem  in  contra- 
rium  dicimus,  qnod  sicut  valor  infinitus 
operum  Christi  supponit  in  eis  alias  meriti 
.  ita  debet  importare  lianc , 
nempe  (  irn   merentia ,  qui   \> 

i  merari,  alioqui  collatio  doni 

non  erit  praemium,  et  retributio,  sed  sim- 

beneficium  ortom  ex  alia  voluntate, 

ifficit,  qnod  Deufi  riderit  chris- 

tam,  <-t  eja    merita  aliquando  fui .  e  . 

<\  10  l   '•  i  leat   Chri  itnm,  ejosque 

ri fifftu r,  qnod  tri- 

b  lif  bonum,  ut  cn  Christi  meriti  i 


debitum.  Et  quamvis  Christus  potuisset 
subrogare  alium  hominem,  cui  merita  a  se 
promerita  conferrentur ;  efficere  tamen  non 
posset,  quod  praedictus  homo  esset  subjec- 
tum  praemiabilo  ;  nam  haec  ratio  solum 
convenit  merenti,  Iicet  res  quam  meretur, 
queat  aliis  tribui  :  quocirca  nisi  ipse  Cliris- 
tus  qui  meruit,  remaneret,  collatio  boni 
in  quocumque  reciperetur ,  non  haberet 
rationem  praemii  meritis  retributi  ,  sed 
esset  beneficium  ex  alia  voluntate  proce- 
dens. 

Instabis  adhuc  ;  nam  ut  aliquid  sit  effec-^pij^' 
tus  meritorum  Christi,  non  requiritur  quod 
Christus  existat,  aut  ejus  anima  Verbo  uni- 
ta  :  ergo  falsa  est  doctrina  proxime  tradita, 
corruitque  fundamentum ,  cui  innititur. 
Probatur  antecedens,  quia  gratia  data  Pa- 
tribus  veteris  Testamenti  fuit  effectus  me- 
ritorum  Christi ;  siquidem  eorum  intuitu 
Deus  Patres  justificabat,  ut  docent  commu- 
iiiter  Theologi,  et  praecipue  Thomistae  :  et 
tamen  eo  tempore  adhuc  non  existebat 
Christus  ,  neque  ejus  anima  erat  Verbo 
unita,  ut  ex  se  liquet :  ergo,  etc. 

Respondetur  negando  antecedens,  ad  cu-DiIuitar 
jus  probationem  distinguenda  est  major,  et 
concedenda,  si  intelligatur  in  genere  causae 
finalis  ;  neganda  vero  est,  si  intelligatur  in 
genere  causae  meritoriae  proprie  dictae.  Ne- 
que  amplius  evincit  inserta  probatio  ;  nam 
licet  Deus  justificaverit  Patres  antiquos  per 
fidem  in  Christum,  vel  propter  Christum, 
vel  ob  merita  Christi,  ly  in,  et  ly  propter,  et 
ly  ob,  signifrcantibus  causam  finalem  ;  non 
tamen  significantibus  causam  efficientem 
meritoriam,  et  meritorie  causantem,  quia 
haec  influere  nequit  priusquam  existat ;  et 
praemium  non  valetexercere  justitiam  prae- 
miando  illum,  qui  adhuc  remuncrabilis 
non  est,  ut  ratio  supra  facta  convincit.  Nec 
oppositum  docent  communiter  Theologi,  et 
multo  minus  Thomistae;  sed  potius  horum 
plures  resolutionem  nostram  tuentur,  ut 
Cajetanus  3  parl.  quxst.  02,  art.  0,  ubi  Ca- 
bn;ra  di.sput.  1,  §  8,  Nunus  quxst.  70, 
art.  4,  dub.  3,  Joan.  Vincentius  in  relect. 
quxst.  5,  pag.  489  et  499,  Arauxo  quxst.  1, 
art.  11,  dub.  unic.  ad  2,  Labat  disput,  2, 
dub.  5,  g  3,  et  alii  :  pro  quibus  et  nostra 
doctrina  stat  salis  aporte  Unfttfl  Thomas 
3  pari.  qumst.  01,  art.  3  ad  1,  et  qusest.  02, 
(iri .  0.  .-('(I  de  hoc  latius  agemus  in  Tractalu 
de  [ncarnatione,  ubi  etiam  aliqua  dispari- 
tati    ratio  forsan  occurret. 

105.  Argultur  terlio  :  nam  justus  potcst 


862 


DE  PR/EMIO  MERITI. 


Tertium  mereri  de  condigno  donum  confirmationis 
JSJKn. in  gratia  :  ergo  et  donum  perseverantiac. 
Consequentia  patet ;  nam  qui  in  gratia  con- 
firmatur,  eo  ipso  in  gratia  perseverat :  ergo 
qui  meretur  in  gratia  confirmari,  meretur 
perseverantiam  in  illa.  Antecedens  autem 
probatur,  quia  donum  confirmationis  non 
requiritur  ad  meritum  eliciendum,  vel  con- 
servandum  ,  possunt  enim  meritum,  et 
praDmium  salvari  independenter  ab  illo,  ut 
patet  in  communiter  praadestinatis,  qni  me- 
rentur,  et  pr.emium  obtinent,  licet  donum 
confirmationis  non  habuerint  :  ergo  non 
repugnat,  quod  justus  mereatur  confirma- 
tionem  in  gratia. 
Coniir-  Confirmatur  :  nam  ita  se  habet  obstim- 
mal10,  tio,  et  perseverantia  in  peccato  ad  actus 
malos,  sicut  perseverantia  in  grati  l 
bonos  :  sed  multi  peccatores  condigne  me- 
rentur  obstinationem,  seu  ;>•  rseverantiam 
in  peccato;  aiquidem  maltotiea  Deus  ob 
praecedentia  hominia  peccata  illum  deserit, 
et  in  peccato  obdurari  permittit  :  i 
riter  justus  potest  | 

digno  mereri,  ut  eom  Dena  in  statu  gi 
conservet. 
oeeorri-     Respondetor  argnmento  omittendo  anl 
l"[c^u"cedens,  et  negando  consequentiam.  Et  r 

disparitatis  atTertur  in  ipso  argumcnto  •. 
nam  donnm  confirmationis  n  iritur 

ad  meritum  eliciendum,  vel  conservan- 
dum  :  quocirca  poteat  comparari  .1  1  meri- 
tnm  per  modum  tennini,  el  ij  «:tis  aliis 
conditionibus  sub  ejua  inf'  .  Per- 

severantia  vero  reqniritor  ad  meriti 
aervationem,  et  ul  merena  persisl  it  in  statu 
praemiabilis,  ut  aupra  explicuimus. 
quentiaB  antem  probatio  non  arget,  qaia 
donum  confirmationia  ita  :iit,  aut 

implicat  donum   pi  nti  b,  q 

debeat  praBsupponi  oon  solum  ad  donnm 
confirmationis,  sed  etiam  ad  ipsum  meri- 
tum,aaltem  conservandnm  usquead  praamii 
collationem  •.  et  ita  uequit  c  ib  meriti 

influxu,  snb  quo  praemittimus  cadere  do- 
num  confirmationia  :  sicut  ob  eandem  pro- 
portionabiliter  rationem  lioet  gloria  rappo- 
nat  primam  gratiam,  et  ejua  perseveran- 
tiam,  non  infertur  quod  qui  meretur 
gloriam,  debeat  primam  gratiam,  ejusqae 
perseverantiam  mereri,  ut  supra  vidimus. 
sohitur  Ad  confirmationem  negamos  majorem  ; 
maUo.  nam  si  lo(luamur  de  obstinatione,  ut  uon 
solum  dicit  statum  peccati.  sed  etiam  fir- 
mam.  et  velut  immobilem  adh.Tsionem  ad 
malum,  comparnnda  non  est  simplici  per- 


severantia?  in  grati a  B€  1  I  >no  confirrr. 

nis,  ut  consideranti  apparebit.  Unde  sicut 

ex  eo,  quod  justu.s  possit  i;gno  mereri 

confirmationem,  n 

mereri   perseverantiam  :   ita  ex  eo,  quod 

peccator   possit   mereri    obstinationem    in 

malo,  minime  colli  ise  me- 

reri de oondigno ]  rantiam  in  gra- 

Et  ratio  i  m  utrobiqne,  quia  \    I 

nec  confirmatio  I  lum, 

vel  conservandom  d  ie  obst. 

tio  requiritni 

demeriturum  :  atqu  int,  sai: 

.  ito  ca- 
tem  in  gratia 
omnino  nec*  .t  merit  atur 

•  dium  Dsqne    1 1  pr  emii 
nem,  et  COD  l  valet  d 

::iii. 

Si  vero  loquai:  tinatione 

solum  tjicil 
stata  m  pri- 

vatr. 

ri>>  pecc  itu: 

rum  ii' 

illom  inducitur. 

ip- 

|       .t    ^r.ttiam,  i  oem 

:nt    tal. 

atqne 

tanquam  i ;  m. 

.  Argnitur  qnarl 

-  me 

t\  ri  un  :  i  rgo 

fallibiliter  afferl  itiam  fii 

sio  lib. 

I  .rii- 

: 

tor. 
r  prim 
quia  nier>   pro  I  bri 
grati  e  cnm  glori  i  et  il  i 

• 
illo  inatanti ;  at  ;.;-■  1 1-  o  non  b  ih  I  r 
nem  pr.rmii  .  ni- 

tur.   Qnod  docere  videtnr 
de  l  \  A    : 

((  Quod  si  non  sit. 

«  qu  '.olus  ait  ad  Thilip.  1 :  Vobia  do- 

•  natum  est  pro  ClirisU  !um  ut 

«  datis  in  lum.verum  etiam  ll  ini 

pn> 


DISP.  VI,  DUB.  V. 


863 


«  pro  eo.  Horum  quippe  unum  pertinet  ad 
«  initium,  alterum  ad  finem  :  utrumque  ta- 
«  men  est  Dei  donum,  quia  utrumque  dic- 
«  tum  est  esse  donatum.  Quodenim  est  ini- 
«  tium  verius  Christiano,  quam  credere  in 
«  Christum  ?  Quis  finis  melior  quam  pati 
«  pro  Christo  ?  »  Ad  antecedentis  autem 
probationem  potest  dici,  illos  SS.  P»tres 
non  loqui  de  merito  proprie  accepto,  sed 
large  dicto,  prout  idem  est,  ac  impetratio 
alicujus  boni. 

Secundo,  et  facilius  respondetur,  omisso 
antecedenti,  negando  consequentiam  ;  quia 
martyrium  non  est  principium  requisitum 
ad  eliciendum,  vel  conservandum  merita  ; 
unde  non  se  tenet  ex  parte  illorum,  sed  po- 
test  sortiri  rationem  termini,  et  cadere, 
suppositis  aliis  conditionibus  (quas  in  prae- 
senti  non  investigamus)  sub  praecedentium 
meritorum  influxu.  sicut  de  dono  confir- 
mationis  supra  dicebamus.  Ad  probatio- 
nem  consequentiaedicimus,  perseverantiam 
in  gratia  ita  afferri,  et  implicari  in  marty- 
rio  pro  Christo,  ut  simul  sit  principium 
requisitum  saltem  ad  conservandum  me- 
rita  usque  ad  durationem  collationis  doni 
martyni,  vel  alterius  praemii  :  quocircaex 
eo,  quod  martyrium  cadit  sub  merito  de 
condigno,  minime  sequitur,  quod  perseve- 
rantia,  seu  gratiae  conservatio  sub  eodem 
merito  cadat.  Ad  testimonium  D.  Augustini 
proxime  relatum,  quod  posset  huic  respon- 
sioni  adversari,  dicendum  est,  S.  Doctorem 
solum  intendere,  quod  pati  martyrium  sit 
donum  Dei  excedens  vires  naturae,  ut  patet 
ex  textu  :  cum  quo  recte  cohaeret,  ut  possit 
esse  praemium  respondens  merito  praece- 
denti  ex  viribus  gratiae.  Addimus  S.  Doc- 
torem  loqui  secundum  dispositionem  prae- 
sentis  providentiae,  juxta  quam  nemo  forte 
meretur  de  condigno  pati  martyrium. 

§  V. 
Coroltarium  prxcedentis  doctriax. 

owec-  l^ '•  ^x  dictis  sequitur,  justum  per  bona 
irium.  opera  non  mereri  merito  de  congruo  pro- 
prie  dieto  donum  perseverantiae,  Beu  gra- 
ti  e  conservationem.  Hoc  conflectarium  do- 
eeni  communiter  di.-;cipuli  D.  Thom.  pro 
Doetra  conclusione  relati,  etmerito;  nam 
continet  manifestam  doctrinam  Angelici 
Praeceptoris  in  hoc  nrt.  9.  Cum  enim  in 
^rticuli .  pr  ecedentibus  dUtinguat  me- 
riturn  de  CODgruO,  ot  inontum  de  condigno, 


soleatque  concedere  aliqua  cadere  sub  me- 
rito  de  congruo,  quae  tamen  negat,  quod 
sub  merito  condigno  cadant;  nihilominus 
in  hoc  articulo  praetermissa  praedicta  dis- 
tinctione,  indefinite,  et  universaliter  con- 
cludit,  quod  perseverantia  viae  non  cadit 
sub  merito  ;  sentit  igitur,  quod  justus  per 
bona  opera  non  meretur  adhuc  de  congruo 
perseverantiam,  seu  conservationem  in 
gratia.  Quod  evidentius  constat  ex  respon- 
sione  ad  2,  ubi  docet,  hominem  posse  im- 
petrare  donum  perseverantiae,  non  autem 
posse  illud  mereri :  ubi  illud  meritum  ex- 
cludit,  quod  ab  impetratione  distinguitur  ; 
hoc  autem  est  omne  meritum  proprie  dic- 
tum,  sive  de  condigno,  sive  de  congruo  : 
ergo  ex  mente  D.  Thom.  justus  per  bona 
opera  non  meretur  perseverantiam  merito 
de  congruo  proprie  dicto.  Accedit  etiam, 
S.  Doctorem  uti  ratione,  quae  universaliter 
militat  in  omni  merito  proprie  dicto,  ut 
statim  expendemus.  Eandem  resolutionem 
aperte  tradit  D.  August.  tuto  lib.  de  bono 
persever.  ubi  praecipue  probat,  perseverandi 
gratiam  non  secundum  merita  nostra  dari : 
quocl  falsum  esset,  si  justus  illam  mere- 
relur  merito  de  congruo  proprie  dicto. 
Unde  praeter  Thomistas  relatos  sic  docent 
D.  Antoninus  4  part.  titul.  9,  cap.  7  : 
Viguerius  cap.  3,  §  5  :  Arboreus  lib.  14 
Theologix,  cap.  19,  et  alii. 

Fundamentum  habetur  ex  dictispro  nos-  f^ 
tra  assertionc;  quoniam  nequit  aliquidmentaiis 
conferri  per  modum  praemii  correspon- 
dentis  merito  de  congruo,  nisi  praesuppo- 
natur  meritum  de  congruo  permanere,  et 
conservari  usque  ad  praemii  collationem. 
?sequit  autem  meritum  de  congruo  proprie 
dictum  ita  permanere,  nisi  praesupponat 
gratiam  perseverare;  nam  sicut  primum 
.  esse  praedicti  meriti  innititur  gratiae  exis- 
tentiae,  ut  exposuimus  supra  dub.  1,  num. 
21,  ita  permanentia  praedicti  meriti  inniti- 
tur  gratiae  perseverantiae,  eaque  cessante 
evanescit,  aut  impeditur  ;  par  enim  est  de 
conservatione,  ac  de  existentia  ratio.  Unde 
perseverantia  gratiae  tenet  se  ex  parte 
meriti  de  congruo  proprie  dicti,  ut  conser- 
vati,  et  ut  inlluentis  in  actualem  pracmii 
collationem.  Atqui  nequit  cadere  sub  me- 
rito,  nec  per  modum  praemii  dari  id,  quod 
se  tenot  ex  parte  meriti,  ul  aacpius  in  hac 
disputatione  exposuimus.  Ergojustus  non 
meretur  adhuc  de  congruo  proprie  lo- 
quendo  donum  perseveranti;e.  Nec  contra 
hoc  motivum  aliquid  occurrit,  quo  I    con- 


864 


DE  I'R.EMIO  MKUITI. 


Limila- 


Opini ' 

ri;i. 


um   non  maneatex   supra  di 
autem   adeo  eflicax,  ut  non  solum  probet 
de  facto,  verum  etiam  per  n  i  ad 

quamcunque  potentiam ;  et   ita   tenendam 
esl  conformiter  ad  superi 
gnare  quod  aliqois   mereatur   merito  de 

gruo  proprie  dicto  perieverantiam,  seu 
conservationem  in  gratia. 

Diximus  frequenter,    )/  rito   !    i    - 
proprie  dicto  ;quia  si  sero  erito 

_ruo  improprie  acoepto,  prout  est  idem 
ac  impetratio,  coocedimua  quod  qo 
tali  merito  mereri  |  i  intiam,  -;•. ••  in 

1 1  con  en  ationem,  nt  <•  ipra 

dictis  nnm.  96.  Hujusmodi  enim  meritam 
non  innititur  grati  i 

divinae,  et  fidei,  aat  aliis  principiis,  ut  su- 
pra  explicuimus  num.  76.  i  nde  ei  aon  re- 
l.     I  primam  gratiam  babi- 
lualem,  el  a  1  ej  is  c 
severanti  e  donam. 

10  ii  tm  buic  conseclario  doctri- 

ii       ti       itVfga    ' .  12,  in  Tri  lent.eap.  vlt. 

nuest.  17,  dejustificat.  Bellarmin.  l\ 
de  justificat.  cap.  22,  ei  ftft. 
lib.  arp.  cap.  12,  V 
ad  hunc  art.  9,  Saarez  lib.   12,  d 
cap.  38,  Rip  ild  i  tom. 
el  alii.  Quam  probant  | 
lib,  de  bono  perseverant.  cap.  7,  ubi  di 
noiiva    rens  de  ,         eranti  e  dono,  inqu 
Dei  donum  suppliciter 
cum  datum  fuerit,  amitti  contti  non 

tt.  Sentil  ergo,  quod  don  im  | 
i  antiaa  potesl  ca  lere  Bub  meril  m  de 

>,  Idem  significat   D. 
2,  de  vocat.genl.  cap.  12,  ubi  affirmal  ideo 
judicio    rationis    utentibus    ti 
a  I'  lere,  ut  non  dk 

mium,et  utquod  non  potesi  nii  rante 

spiritu    D         r»,  eorum  meritis  d 
qnorum    id  potuii  voluntate  non  fieri.   Non 

edere  autem  q  Deo  pertinel  d  l  d 
pers  iveranti  e,   et     I  c  d    io 

gratia.  Secundo,  qoia  ad  meritum  >lti  con- 
ifficit,  quo  l   i  \  congri 
ique    mi  lia  moveatar    Deus 

i  mferendam  aliqaid  :  sed  Deus  >\ 
gruitate  operum  justi,  el  ex  sua  m 
dia  potest  moveri  ad  concedendum  justo 

severantiam  :  hasc  igitur  potest  ca  ' 
sub  merito  de  congruo  Alia  etiam  motiva 
expendunt,  sed  quae  minora  sunt,  et  a  1 
proxime  propositum  reducuntur. 

i!i-  tamen  faciie  occurritur  .  solum  enim 
t  vincunt,  quod  justus  queat  mereri  perae- 


DiS) 

lun  tii 


verantiam  i  onguo  im; 

1  cum  impetr  ilione  coincidit,  el 
importat  congruitatem  ex  parteopei 
non  men 

suadent,  quod  illam   possit  mei 
gruo  pn  ,  rui- 

• 
innititur  gratie  sanctif!  .        qua? 

imili  diximus  dub.  1 .  a  n 
icendum 

improprie  dicto,  quod  •  o,  ac  impe- 

trati  gni- 

t  modum 

e.  El  consonat  I  tio  cum  I 

I       tr   lil  I,  ubi 

utiliter  \>  ve- 

ranti  I 

niat  ilom  inl 

dit,  q 
sil  m 

triboil 
. 

dign  ■ 

Ad 
tomi 

liti  : 

I 
■ 

; 

quod    i 

i  i:n  quil 
rt. 

VI. 

.1/1 

tione    pr.p*.:. 

:  iri  :  DO 

elititn 
proxime  qoam  n 
si<  mere  naturatibu 

I  icunt  ad  finem 
salotis,  ut  n. 
.  ex   pr 
cujoi 

I 


DISP.  VI,  DUB.  VI. 


8f55 


recolenda  sunt  quae  diximus  iract.  5,  disp. 
5,  dub.  unic.  et  praecipue  a  num.  27.  Prae- 
mittendum  etiam  est,  praesentem  difficul- 
tatem  tractari  posse  vei  per  respectum  ad 
hominem  justum,  vel  per  respectum  ad 
peccatorem ;  nam  in  utroque  sensu  eam 
discutiunt  Interpretes  D.  Thomae  in  prae- 
senti.  Sed  majoris  claritatis  gratia  eam  per 
partes  decidemus. 


§1. 

Vera  resolutio  aliquibus  assertionibus 
explicatur. 

rima  109.  Dicendum  est  primo,  hominem  jus- 
^lu"  tum  posse  mereri  de  condigno  bona  tem- 
poralia,  ut  conducunt  ad  salutem.  Hanc 
conclusionem  docet  aperte  D.  Thom.  in 
praesenti,  art.  10,  ubi  ait  :  «  Dicendum 
a  quod  si  temporalia  bona  considerentur 
«  proutsunt  utilia  ad  opera  virtutum,  qui- 
«  bus  perducimur  in  vitam  aeternam,  se- 
c  cundum  hoc  directe,  et  simpliciter  ca- 
«  dunt  sub  merito,  sicut  et  augmentum 
«  gratiae,  etc»  Hujusmodi  autem  augmen- 
tum  cadit  sub  merito  de  condigno  hominis 
justi,  ut  constat  ex  supra  dictis  dub.  4.  Un- 
de  sicdocent  D.  Thomae  discipuli,  et  com- 
muniter  alii  Theologi,  quos  proinde  super- 
vacaneum  est  recensere. 
tatio.  Probatur  ratione;  nam  qui  potest  de 
condigno  mereri  aliquem  fmem,  potest 
etiam  de  condigno  mereri  media  conducen- 
tia  ad  talem  finem  :  sed  bona  temporalia 
possunt  habere  rationem  medii  conducentis 
ad  finem  ajternae  beatitudinis,  quem  justus 
de  condigno  merotur  :  ergo  justus  potest 
mereri  de  condigno  bona  temporalia,  ut 
conducunt  ad  praedictum  finem.  Major  est 
certa,quia  aestimabilitas  medii  conducentis 
ad  aliqnem  finem  nequit  excludere  finis 
imabilitatem ;  siquidem  bonitas  medii 
inesae  talis  constituitur  per  habitudinem 
ad  finem  :  orgo  valor  moriti  ada^quans  acs- 
timabilitafom  finis,  adaeqaat  etiam  aestima- 
bilitatem  medii ;  et  conaeqnenter  qui  de 
condigno  poteatmereri  finem,  pariter  po- 
Ligno  mereri  media  ut  ad  lalem 
finemconducnnt.  Minoretiam  constat;nam 
licet  bona  temporalia  secundum  se  consi- 
dera  non  condueant  ad  supernaturalem  fi- 
nem  sternae  beatitudinis,  nihilominna  ex 
preordinatione,  et  imperio  Dei  anthoria  su- 
pernataralia  poaaant  ad  praedictam  finem 
re,  et  ita    inl  de  facto  eflectuapraa- 


destinationis,  quae  est  providentia  superna- 
turalis,  ut  loco  citato  ostendimus  :  ergo 
hujusmodi  bona  queunt  habere  rationem 
medii  conducentis  ad  salutem. 

Confirmatur  ;  nam  quod  opera  justi  non  Conflr- 
mereanturde  condigno  bonatemporalia,ut 
conferunt  ad  salutem,  vel  provenit  ex  de- 
fectu  valoris  in  praedictis  operibus,  vel  ex 
defectu  divinae  promissionis  :  sed  neutrum 
dici  valet :  ergo  justus  meretur  de  condigno 
bona  temporalia  ut  conducunt  ad  salutem. 
Probatur  minor,  quia  opera  justi  habent 
sufficientem  valorem  ad  media,  quae  pro- 
xime,  et  per  se  conducunt  ad  supernatura- 
lem  finem,  cujusmodi  est  augmentum  gra- 
tiae  :  ergo  a  fortiori  habent  sufficientem 
valorem  ad  media  remota,  et  de  se  impro- 
portionata  ad  praedictum  finem,  qualiasunt 
bona  temporalia.  Quod  autem  non  desit  di- 
vina  promissio,  etiam  constat;  namMatth. 
6,  dicitur  :  «  Nolite  ergo  soliciti  esse,  di- 
«  centes  :  Quid  manducabimus,  aut  quid 
«  bibemus,  aut  quo  operiemur  ?  Haec  enim 
«  omnia  gentes  inquirunt.  Scit  enim  pater 
«  vester,  quia  his  omnibus  indigetis.  Quae- 
«  rite  ergo  primum  regnum  Dei,  et  justi- 
«  tiam  ejus,  et  haec  omnia  adjicientur  vo- 
«  bis.  »  Et  cap.  2,  dicitur  :  «  Omnis  qui  re- 
«  liquerit  domos,  aut  agros,  etc.centuplum 
«  accipiet,  et  vitam  aeternam  possidebit.  )> 
Quemlocum  de  promissionebonorum  tem- 
poralium  exponunt  D.  Gregorius,  Orige- 
nes,  Theophilactus,Author  Imperfecti,  Eu- 
thymius,  et  alii  apud  Maldonatum,  Janse- 
nius  in  Concord.  cap.  10,  Salmeron  tom.  4, 
part.  3,  tractat.  25,  et  alii  plures. 

Nec  refertsi  dicas,  deficere  aliam  condi-Praciu- 
tionem  ,  nempe  aequalitatem ;  nam  opera    effb- 
justi  excedunt  valorem  bonorum  tempora-  snm- 
lium.  Hoc,  inquam,   nihil  interest  :    tum 
quia  non  est  contra   rationem  meriti   de 
condigno  excedere  valorem  praemii,  ut  pa- 
tet  in  Christo  Domino,  qui  meruit  de  con- 
digno  nostram   gratiam,  et  salutem,  licet 
ejus  opera  infinite  excesserint  istud  prae- 
mium.  Tum  quia  licet  bona  temporalia  se- 
cundum  se  accepta  sint  inaequalia  operibus 
justi,  nihilominus  ut  conferentia  ad  salu- 
tem  aelernam  eundem  ordinem  ingrediun- 
tur,  et  causalitatem  ejusdem  meriti  termi- 
nant.  Sicul  calor  qui  secundumso  acceptus 
potest  ab  alio  calore  principaliter  produci, 
consideratus  in  esso  dispositionis  ad  subs- 
tantiam  attingi  non   valet  principaliter  , 
nisi  per  substanliam  agentis. 

1 10. Ex  hacassertiono  infertur.non  impli- 


866 


DE  PR.EMIO  MERITI. 


consec-  care,quod justus mereatur decondigno bona 

prjee™  temporalia  aliis;  sivejustis,  sive  peccato- 

dentis   ribus  conferenda,  ut  ordinantur  ad  finem 
doctrmae  ' 

salutis  aeternac  :  de  facto  tamen  llla  non  me- 

retur,  nisi  de  congruo.    Prima  consectarii 

pars  satis  liquet  ex  dictis  :  quoniam  praj- 

dicta  bona  ut  aliis  conferenda  non  impor- 

tant  in  esse  pracmii  acstimabilitatem  infini- 

tam,  atque  ideo  fieri  potest,  ut  non  exce- 

dant  in  valore  merita  justi  :    aliunde  vero 

non  implicat,  quod  accedat  promissio  Dei, 

et  ordinatio  ex  parte  merentis  ad  tale  pra> 

mium  :  ergo  justus  potest  mereri  de  cundi- 

gno  praodicto  bona  aliis  conferenda.  Quod  a 

fortiori   confirmari  valet  ex  supra  dictis 

dub.  2,  §  1,  et  2,  nam  gratia  sanctificans  ut 

aliis  danda  (quam   ibidem   diximus  posse 

gabjasti  merito  cadere)  incomparabiliter 

excedit  bona  temporalia,  quao  possunt  aliis 

conferri. 

Secunda  vero  pars  facile  etiam  suadetur, 

quoniam   non  ade.-t  dfl  (acto  pactum  Dei, 

quojusto  promiserit  bona  temporalia aliia 

danda  :  quo  pa  1080  ,    DOO  .^alvatur 

meritum  de  condigim  ,  at  i   .1  .summum  de 

congruo,  ut  supra  diximoj  disp.  1,  </-. 

i  'raeeertim  com  oratio,c  ijua  \  ia  impetrato- 

ria  inferior  Iougoeit  merito  <l  i^no, 

non  habeai  .i  infallibiliter 

tantum  petenti,  ut  docet  I».  Thom.  8 

quwst.  83,  urt,  15  ad  I. 

Beeoiida      111.  Dicendoi  iuatnm  non 

merendecondigno,  nec  .^ruo  L 

tempuralia  uaider  il  t.  Hanc 

aaeertionem  aatia  aperl  I  :»  rh.  8 

qumst.  122,  art. :.,  ad.  l,  obi  ait :  /' 

/"*/;,/,  r,'l  mala  non  cadunt  sub   <•/»  i 

demerito,  nisi  quatenus ordinantur  ad  futu- 

rani  remunnuitn.ricm,  ut  di<tum  cst ,  numpo 

inprmsehti  qumst.  art.  1»),  ut  eonatat  ei  er- 
ticuli  margine.  Qaod  aatem  inboc  loc 
doceat,  liquet  tnm  ex  corpore  artienli,  ubi 
nullum  aliud  meriti  genaa  concedit 

pectu  bonorum  temporaliam  Beeandam  se, 
nisi  consequutionem  phyaicam  eornm 
quce  movet  Deus  :  qood  non  eat  meritam 
de  condigno,  vel  de  congrao,  *  I    tl 
vocatar  meritam.  Tam,   et  principae  ex 
responsione  ad  4,  quo  intendebat  pro: 
justum  non  mereri  bona   temporalia,  quia 
hac-c  sunt  commania  bonis.  el  malia  :  cui 
s.  Doctor  occurrit  in  haac  modom  :  Di 
dum,  quod  omnia  mqus  oonveniunt  bonii 
malis,  quantum  ab  ipsam  subetantiam  bo- 
norum,  vcl  malorum  temporalium,   scd    non 
quantum  <hl  finem  ;  quia  boni  per  hujui 


manuducuntur  ad  btatitudx  .  n  autem 

mali.Ei  ita  docet  Gregor.  Martinez  m  ;  - 
dub.  2,  concl.  2,  et  alii. 

1'robatur  ratione  dosumpta  ex  I>.  Thom. 
Quoniam  id  quod  est  commnne  bon: 
malis,  non  habet  rationem  praemii  cor 
pondentis  merito  vel  de  condigno.  vel  de 
congruo  horain: 

lia  secundum  se  accepta  sunt  quid  commu- 
ne  bonis,  et  malis,   ut  dicitur  Ec< 

■t  experientia  liquet  :  ergo  justusnec 
de  congruo,  nec  de  condigno  meretur  bona 
temporalia  considerata  secundum  se.  Sua- 
detur  major  ;   nam  praemium       ri    pon- 

tinet  ap  r  ad 

[ain  nihil  cummodi  j  . 
tali  :  ergoqu    1  •   I    /m- 

mun  .  m  habet  ratio: 

mii  cort  :itis  ah 

ConUrmatur  primo  :   nam  omne.  quod 

juati  .  .nus 

quam  ipsum  meritum  s  atqni  I  po- 

• 

lo  con- 
.;  sed  ab 
huj .  I  icentia  pi  t/ut 

.5    locu 
tatu  de  Pi 
nullomodo  mereturbona  lemporalil 
ta  s» 

rmatar  m  :n  quod  non 

dit  Bob  hominis  ja 

;>  ejus  meril 
vin  tus  no:: 

petit  bona  I  e  ac- 

ilutem  con- 
;nt,  ut  :r  i  Iit   I».  Tbotl 

.  17,  ari  I.  86,  ar- 

go  ju>tus  non  bd 

ta,  et   pi 
. 

'  livi- 
lihi  :  t'  l  ntum    < 

meo  necessari'1,  m  / 

indum,  et  dican.  U    /» 

aut  egettute  oompukus    fu  jerjurem 

nom  ■■    D     aiii   Ubi,  ut  \ 

I 
aliq  :  I  irit  a  1  aliorem  * i 1 1 

112.  Dieen  I  tertio.  •  non 

mereri  de  condigno,  n< 
temporalia,  vel  conaiderata  secundur.. 
wi  |oatenna  eonleruntad  aalutem.  Ita 
jetanna  m  I  ntmst.  21 

(,  Bannc 


• 


. 


DISP.  VI,  DUB.  VI. 


8G7 


Funda- 


Conflr 
matio 


et  alii.  Quae  assertio  satis  colligitur  ex  su- 
pra  dictis  disput.  2,  dub.  unico,  etdisput.  3, 
dub.  1,  et  breviter  ostenditur,  quia  omne 
meritum  importatjus  aliquod  ad  praemium 
ita  quidem  ut  jus  justitiae  specialiter  dictae 
constituat  meritum  de  condigno  ;  jus  vero 
amicabile,  sive  in  amicitia  fundatum,cons- 
tituat  meritum  de  congruo  :  sed  peccator 
neutrum  jus  habet  ad  bonatemporaliaquo- 
quo  modo  accepta  :  ergo  illa  nullo  modo 
meretur.  Probatur  minor  :  nam  in  primis 

lentum.  peccatorcaret  jure  justitiae  specialiterdictae, 
siquidem  ad  praedictum  jus  (ut  alias  condi- 
tiones  praetermittamus)  requiritur  pactum, 
seu  promissio  Dei,  utostendimus  disput.  1, 
dub.  6.  Deus  autem  nullibi  promisit  pecca- 
toribus  bona  temporalia,  vel  considerata 
secundum  se,  vel  quatenus  ad  salutem  con- 
ducunt.  Deinde  peccator  nequit  habere  jus 
amicabile  ad  praadicta  bona,  cum  non  sit 
Dei  amicus. 

Confirmatur  :  nam  ut  opus  mereatur  ali- 
quod  praemium,  non  sufficit,  quod  sit  in 
seipso  moraliter  bonum;  sed  insuper  desi- 
deratur,  quodfiatin  obsequium  praemian- 
tis  :  sicut  ad  hoc,  ut  aliquid  habeat  ratio- 
nem  praemii,  non  sufficit  esse  bonum  in 
seipso,  sed  ulterius  requiritur,  quod  sit 
bonum  merenti.  Constat  autem,  quod  pec- 
cator,  licet  aliquando  bene  moraliter  ope- 
retur,  nihilominus  non  operatur  in  obse- 
quium  Dei;  nam  in  sensu  composito  status 
peccati  nequit  respicere  Deum  ut  ultimum 
finem,  sed  in  cunctis  prosequitur  bonum 
proprium,  et  reflectitur  supra  seipsum,  ut 
diximus  in  Tractatu  de  ultimo  fine,  disput. 
4,  dub.  '■'>.  Ergo  peccator,  licet  aliquando 
bene  moraliter  operetur,  nihilominus  non 
meretur  praemium  apud  Deum,  atque  ideo 
nec  bona  temporalia  quomodolibetsumpta. 

[neiden-     113.    Neque   hinc  sequitar,  exercitium 

tfoniJsa-Donorum  operum  esse  peccatoribus  inutile. 

tistit.  Tnm  quia  peccatores  bene  moraliter  ope- 
rando  excasant  nova  peccata  :  tum  quia  as- 
suefiunt  laboribus,  vincuntque  difficultates 
in  materia  virtutum :  tum  denique,  quia 
per  bona  opera  impetrant  <;x  Dei  miseri- 
eordia  remedinm,  el  bona  conducentia  ad 
salutem.Videatur  D.Thomas2,2/yiM?.sM78, 
arl.  2  ad  1 ,  abi  ait :  «  Dicendurn,  quod  sicut 

*  supra  dictam  est,  cum  '!<;  oratione  age- 

I  ir,  oratio  impetrando  non  innititur 
•I    flivinae  misericorrliai,    quaB 

*  etiam  ad  malot  te  extendit.  Et  ideo  quan- 

Kjue  peccatorum  oratio  a  Deo  exauditur. 
tuga  t.  tract.   11   in  Joan.  dicit, 


Ratio. 


«  quod  illud  verbum  (nempe,  scimus  quia 
«  peccatores  Deus  non  audit)  caecus  loquutus 
«  est,  quasi  adhuc  inunctus,  idest  non  per- 
«  fecte  illuminatus.  Nam  peccatores  exau- 
«  dit  Deus.  Quod  autem  dicitur,  quod  ora- 
« tio  non  audientis  legem  est  execrabilis, 
«  intelligendum  est  quantum  est  ex  merito 
«  peccatoris.  »  Legatur  etiam  Cajetan.  tom. 
3  opuscul.  tract.  10,  de  fide  et  oper.  contra 
Lutheranos,  cap.  10,  ubi  recte  exponitvim 
impetrandi,  quam  habent  bona  opera  pec- 
catoris. 

114.  Ultimo  dicendum  est,  bona  terop0-^™^ 
ralia  considerata  secundum  se  posse  cadere    sio. 
sub  merito  de  condigno   operum  laudabi- 
lium  hominis  constituti  in  statu  purorum, 

vel  integritatisordinis  naturalis.  Itadocent 
Bannez /oco  supra  citato, Arauxo.etalii  infra 
referendi  num.  1 18.  Probatur  ratione  ;  nam 
qui  potest  de  condigno  mereri  aliquem  fi- 
nem,  potest  etiam  de  condigno  mereri  me- 
dia  conducentia  ad  talem  fmem  :  sed  homo 
in  statu  purorum,  aut  integritatisnaturalis 
posset  mereri  de  condigno  naturalem  bea- 
titudem,  ad  quam  conducunt  bona  tempo- 
ralia  tanquam  media  ad  fmem  :  ergo  posset 
de  condigno  mereri  praedicta  bona.  Minor 
quoad  primam  partem  est  certa ;  nam  ho- 
mo  in  praedictisstatibus  posset  elicere  opera 
naturalia  moraliter  bona,  quaeeandem  pro- 
portionem  haberent  ad  beatitudinem  natu- 
ralem,  quam  opera  supernaturalia  habent 
respectu  supernaturalis  beatitudinis,  ut  fa- 
cile  consideranti  constabit  :  aliunde  etiam 
posset  accedere  pactum  Dei  promittentis 
beatitudinem  naturalem  per  modum  prae- 
mii,  et  dependenter  a  meritis  :  ergo  homo 
in  praedictis  statibus  posset  mereri  de  con- 
digno  beatitudinem  naturalem.  Quoad  se- 
cundam  etiam  ostenditur;  nam  temporalia 
bona  sunt  ejusdem  ordinis  cum  beatitudine 
naturali,  et  huic  fini  satis  proportionata  : 
ergo  compararentur  ad  illarn  tanquam  me- 
dia  ad  finem. 

§  II. 

Hcspondclur  arrfumentis  contra  prxccdentem 
doclrinam. 

115.  Adversus  primam  absertionem  sen-  rrima* 
tiunt  Vasquez  in  commmt.  ad  hunc  articu-  contra- 
lum,  Sotus  in  4,  dist.  \b,qusest.  2,  art.  4ad3    ria. 
et  alii,   qui  sentiunt   bona  temporalia   ut 
conducentia  ad  salulem  non  cadere  sub  me- 

rito  de  condigno  operurn  justi,  sed  tantum 


8G8 


DE  PK.-EMIO  MERITI. 


Kobo- 

raniur 


Motiva.  sub  merito  de  congruo.  Quod  potest  pro- 
bari  primo,  quia  bona  temporalia  ut  con- 
ducunt  ad  salutem,  se  liabent  tanquam  au- 
xilia  saltem  extrinseca  ad  eandem  salutem, 
et  ad  perseverandum  rn  bono  :  sed  justus 
non  meretur  de  condigno  auxilia  ad  pr;e- 
dictos  effectus,  siquidem  hujusmodi  auxilia 
se  tenent  ex  parte  principii  meriti  :  ergo 
non  meretur  de  condigno  bona  temporalia, 
ut  conferunt  ad  salutem.  Secundo  :  nam 
justus  infallibiliter  consequitur,  quod  me- 
retur  de  condigno,  nisi  peccando  meritum 
interrumpat  :  sed  non  assequitur  infallibi- 
liter  bona  temporalia  ut  conducnntia  ad 
salutem  ,  siquidem  non  semel  contingit, 
quod  ex  duobua  justis  rcqualis  meriti  el 
sanctitatis  alter  sit  pauper,  et  alter  dives  : 
ergo,  etc. 

Confirmatur,  quia  longitudo  vits  repn- 
tatur  inter  bona  temporalia,  et  aliquai 
confert  ad  salutem  :  sed  justu«3  uequil  me- 
reri  de  condigno   longitndinem  vitaa ,  seu 
vitaa  continnationem  :  ergo  nec  alia  I 
temporalia.   Probatur  minor  :  tum  q 
justus  nequit  de  condigno  mereri  primam 
vitam,  qoasse  tenel  ei  parte  principii 
sentialis  meriti  :  ergo  nec  vits  longitudi- 
aem,    sive  continu  itionem.   Patel 
quentia  a  paritate  ;  nam  ita  se  habel  prima 
vita,  el  \  ii  econtinu  itio,sicat  primagratia, 
e1  grati  b  perseverantia   :  se  1  qoi  nequit 
mereri  primam  gratiam,  non  valel  mereri 
ejus  continaationem  :  ergo  idem  de  prima 
\  ii !,  ejusque  pe  nti  i  licen  i  im 

Tum  etiam  qui  i  si  aliquis  jastus  i 
tur  de  con  ligno  vitaa   longitadinem,  ma- 
ximequi  honoral  parentes,  ut  collij 
illo  Exodi  20  :  Honora  patrem  tuum,  >t  ma- 
trem  tuam,  ut  sis  longxuus  snper  terram  •  el 
tamen  filius  honorans  parentes  non  semper 
assequitur  hoc  bonum,  sed  citius  non  Bemel 
moritar  :  ergo  signam  est,  qaod  li 
vitaa  non  cadil  sub  merito  de  con  ligno.  Alia 
etiam  motiva  possenl  pro  hac  opinione  ex- 
pendi  ;  quae  tamen  minoris  momenti  sunt, 
el  a  I  pr  e  -'  lentia  valenl  reduci. 

116.  Ad  primum  r  letur,  quod  licel 

illa  auxilia,  quaa  se  necessario  tenenl  1 1 
parte  principii  meriti  vel  eliciendi,  vel  con- 
servandi.  neqaeanl  sub  merito;  illa 

tamen,  quaa  non  ita  se  habent,  sed  magia 
comparantur  per  modum  termini  inter- 
medii,  suh  merito  cadere  possunt,  el  c 
ferri  per  modum  prasmii  meriti  praceden- 
tis,  ut  patel  in  aagmento  gratiaa.  El  hoc 
modo  se  habent  bona  temporalia,  ut  con- 


Occur 

ritur 
priori 

motivo 


li 


ducentia  adsalutem,  qaia  non  reqairai 

indispensabilitor  ve 

conservandum  i  id  qaippe  saffi- 

ciunt  aaxilia,  et  principia  intri 

non  repagnat,  quod  jastos  mereatnr 

condigno  bona  temporalia.     \  1 

imusminorem;  nam  quil 
niena  est  a  1  salotem  cai 
libus  ;  et  cons>  10  l  hi  pt 

bona  non  as  itnr,  minime  evincit  jus- 

tum  non  mereri  de 
ralia,  quate 

potius  i  sitam.  l"t  in  iio  i  - 

ait  I).  Pi  / 

}>ro  i 

\udUur,   >l  i   nn  iitur  : 

quid  enim 

I  L 
A  I  c  >nfinn 

min 
nam 
seqoenti  i  •.  prin  le  vit  i  itur 

■ 

pium  meriti, 

ti  p 

Bd     :: 

s  I». 

Thoi 

«  mittitor 
im  quai 

I  |  • 

1 
«  omin 
t  \  i1 
rationabi 

■  fic 
«  graentiam,  ut  sibi   I 

;ratitadinem    a 

«  meretar  aliq 

aiin    aatem    v;t  b    corj 

■  D  parentib  is   h  il 
i  ille,  qui  parenl 
«  ci 
«  qui  autem  non 

privari. 

b  meril 
«  quantum  ordinantar    i  i  n  remu- 

«  nerationem  .  ol  dictum    esl 
k  hac  1,  if.  114,  in 


DISP.  VI,  DUB.  VI. 


8G«J 


tae 


^SN 


«  ideo  quandoque  secundum  occultam  ra- 
«  tionem  diviuorum  judiciorum,  quae  ma- 
«  xime  futuram  remunerationem  respi- 
«  ciunt,  aliqui  qui  sunt  pii  in  parentes, 
«  citius  vita  privantur ;  alii  vero  qui  sunt 
«  impii  in  parentes,  diutius  vivunt.  » 
117.  Contra  secundam  nostram  assertio- 
nes  nem  possent  expendi  plura  Sanctorum  Pa- 
trumtestirrionia,  inquibus  affirmantjustum 
per  bona  opera  mereri  bona  temporalia, 
nulla  facta  mentione  conducentiae,  et  ordi- 
nis  ad  finem  salutis  aeternae  :  ex  quibus 
videtur  concludi,  quod  mereatur  praedicta 
bona  considerata  secundum  se.  Caeterum 
licet  Patres  conditionem  utilitatis,  et  con- 
ducentiae  ad  finem  salutis  non  semper  ex- 
presserint ,  illam  tamen  supponunt ,  et 
quandoque  explicant,  ut  constat  ex  testi- 
monio  D.  Thom.  proxime  relato  :  et  ita 
exponi  debent  ob  ea  motiva,  quae  pro  asser- 
tione  expendimus.  Unde  opus  non  est  re- 
ferre,  et  explicare  singula  testimonia.  Eidem 
assertioni  a  fortiori  adversantur  Authores 
referendi  pro  sequenti  opinione.  Quae  gena- 
raliter  docet,  hominem  per  omnia  bona 
opera  mereri  bona  temporalia,  saltem  se- 
cundum  se considerata,  sive  homo  sit  justus, 
sive  peccator.  Quidam  autem  hujus  opinio- 
nis  patroni  eam  restringunt  ad  opera  mo- 
raliter  bona,  quae  nulla  circumstantia  mala 
vitientur  •,  et  ita  docentCapreol.  in2,dist.28, 
qutfit.  unic.  ad  8,  contra  2,  Medina  Com- 
plutensis  de  satisfact.  quxst,  2,  Gerson 
lect.  4,  de  vita  spirituali,  Arauxo  in  prxsenti, 
dub.unico,  conclus.  1,  et  alii  plures.  Qui- 
dam  vero  eam  extendunt  ad  opera  moralia 
non  undequaque  bona,  sed  etiam  aliqua 
circumstantia  viliata ;  et  ita  affirmant  Ale-n- 
sis  part.  4,  quxst.  15,  membr.  1,  D.  Anto- 
nin.  4  part.  tit.  1»,  cap.  7,  ;;  4,  Cabriel  in  4, 
dist.  10,  quxst.  2,dubA,  Adrianus  quodlib.8, 
et  alii.  Sed  hic  posterior  djcendi  modus 
nullam  fere  probabilitatem  habet;  quoniam 
meritum  fundatur  in  bonitate  morali,  ut 
docenl  comm  initer  Theologi  :  sed  opus, 
qnod  ircurm  tantia  vitiptur,  nullam 

bab  :  endimus 

tract.  1  i,  di  put,  6,  dub,  i :  ergoopus,  quod 
aliqua  i  i  I  intia  viti  itur,  nullum  j>r;r»- 

mium  men  ir.  ibjiciemus  tamen  indis- 
criminatim  fundamenta  utriusque  modi 
dicendi,  quia  mutuose  adjuvant. 

1 1  ergo  primo  :  quoniam  ratio 

in-    meriti  consequitur  ad  bonitatem  moralem 

i  im  i>     ion  itis  aperte  docet 

I).  'i ,  u  :  ,2,qu  '  i.'\,  art,  i,  sed  pa    io 


comitatur  essentiam,  ubicurnquc  sit  :  ergo 
actus  moraliter  bonus  meretur  aliquod 
praemium  :  ergo  licet  eliciatur  a  peccatore, 
merebitur  saltem  bona  temporalia  secun- 
dum  se. 

Confirmatur,  quia  ut  ibidem  tradit  S.  Conflr- 
Doctor,  omnis  actus  humanus  est  mcrito-  ina  10* 
rius,  vel  demeritorius  :  sed  actus  moraliter 
bonus  elicitus  a  peccatore  non  est  demeri- 
torius,  alioquin  peccator  mereretur  puniri 
propter  opera  moraliter  bona,  quod  est 
omnino  falsum  :  ergo  actus  moraliter 
bonus  a  peccatore  elicitus  meretur  aliquod 
praemium,  saltem  bona  temporalia  secun- 
dum  se. 

Ad  argumentum  respondetur  rationem  soimio 
meriti  non  consequi  ad  bonitatem  mora-  ^J^ 
lem,  nisi  suppositis  aliquibus  conditioni- 
bus,  utputa  statu  viae  :  inter  eas  autem  re- 
censeri  debet,  quodeliciensactummoraliter 
bonum  non  sit  in  peccato.  Unde  sicut  ob 
defectum  conditionisstatus  viae  animae  exis- 
tentes  in  purgatorio,  et  in  ccelo  non  meren- 
tur  per  actus  moraliter  bonos,  quos  ibi  eli- 
ciunt :  ita  existens  in  peccato  non  meretur, 
licet  operetur  bene  moraliter,  ob  ea  quae  su- 
pradiximus  a  num.  12.  Nec  D.  Thom.  eo  loco 
docet  oppositum,  sed  tantum  asserit  actum 
moraliter  bonum  esse  meritorium,quantum 
est  ex  capite  bonitalismoralis,  etsuppositis 
aliis  conditionibus.  Quod  satis  expressit  in 
respons.  ad  3,  ubi  ait  :  Omnis  actus  hominis 
bonus,  velmalus  habet  rationem  meriti,  vel 
demeriti  apud  Deum,  quantum  est  ex  ipsa 
ratione  actus.  Nam  haec  posterior  proposi- 
tio  Iimitat  priorem,  et  insinuat  necessarias 
esse  alias  conditiones,  ut  recte  observarunt 
Cajetan.  et  Bannez,  ubisupra. 

Unde  ad  confirmationem  neganda  estuespon- 
major;  solum  enim  verificatur  de  actu  hu-  Jkjj. 
mano  existente  in  homine  justo,  vel  saltem  matio- 
non  peccatoro ;  secus  vero  si  actus  morali- 
ter  bonus  a  peccatore  eliciatur;  nam  licet 
hujusmodi  actus,  quantum  est  de  se,  sit 
meritonus  (quod  praecise  tradit  ibidem  D. 
Thom.)  ob  conjuiictionem  tamon  ad  statum 
peccati  meritorius  absolute  non  est.  Quam 
doctrinam  tradit  Angolic.  Pr.eceptor  in  2, 
dist.  40,  quxst.  1,  art.  5,  ubi  ait :  Non  po- 
test  e.v.se  aliquis  actus  a  deliberala  virtute 
proccdens  in  habente  gratiamx  Qui  non  sit 
meritorius  :  $ed  in  non  habente  gratiam,  qui 
non  sit  meritoriusf  nec  demeritorius.  Et 
quxtt.  2  de  Malo,  art.  5ad  7,  inquit  :  Non 
omni*  actus  humanus,  etiam  in  singulari 
consideratus,  est  meriiorius,vel  demeritorius; 


ncnr 


870 


DE  PR^EMIO  MERITI. 


licet  omnis  actus  sit  bonns,  vel  malus  :  et  hoc 
dico  propler  eos,  qui  charitatem  non  habent, 
quimereri  non  possunt.  Videantur  etiam  alia 
S.  Doctoris  testimonia,  quae  dedimus  dis- 
put.  4,  dub.  5,  §  1,  et  eandem  doctrinam 
confirmant. 
secnn-       119.  Arguitur  secundo  :  nam  actus  fidei 

gumen-  infoaae  elicitusa  peccatore  mereturaugmen- 
lulM-  tum  habitus  fidei  praeexistentis  :  crgo  pec- 
cator  per  opera  moraliter  bona  meretur 
saltem  bona  temporalia  secundum  se.  Con- 
sequentia  patet,quiaopus  moraliter  bonum 
non  minorem  proportionem  habet  ad  bona 
temporalia  secundum  se,  ac  habet  actus 
fidei  ad  augmentum  habitus  prac-existentis. 
Antecedens  autem  suadetor  ;  nam  peccator 
fidelis  eliciens  actum  fidei  interiorera  auget 
habitum  pracexistentem  :  sed  ad  praedictom 
augmentumnon  concurritefiectivt'  physice, 
ut  docent  communiter  Thomistaa  :  ergo 
concurrit  effective  moraliter  ;  qui  concur- 
rendi  modusnequit  non  ad  meritom  reduci. 

Diiuitur.     Respoii'letur   negando   ante  \  I 

cujus  probationem  neganda  esl  coosequen- 
tia;  nam  peccator  eliciem  lei  inten- 

siores,  nullo  modo  effi 
augmentum  :  sed  dun!  ni1    disposi- 

tionem  physicam,  cui  Deoa  independenter 
a  meritis  adjicil  augmentam  illod.  I 
etiam  dici,  peccatorem  in  talicaso  <•• 
qui  moraliter  praedictum  aogmentom,  non 
quidem  per  viam  meriti,  vel  de  condi 
vel  de  congroo  proprie  dicti  .  Bedperviam 
impetrationis,  qnaa  improprie  meritnm  ap- 
pellatur. 

Tertium     120.  Argnitur  tertio,  qoia  ejasdem  ratio- 

menlum. ms est  int'lvn  temporalia  bona,  et  mereri 
pra  sei  \  ttionem  b  malis  temporaliboa :      I 
peccatores  operando  benemoraliter  m< 
tur  praeservationem  a  malia  temporalil 
ergo  possunt  bona  temporalia  mereri.  Soa- 
detur  minor  :  tum  qoia  Deoa  diatolit  infli- 
gere  regi  ^chab  poenam,  qoam  ob  mortem 
Naboth  comminatoa  foerat,  qoia  \ 
lunnili;i\  it  coram   Deo,  ot  legitor  3 
cap.  21.  Idemque  accidit  Ninivitia  objejo- 
nia  .  ul   constal  ex  Jonaa  historia.  Et  ta- 
men  Achab,  el  Ninivitaa  non  Bolom  eranl 
peccatores,  sed  idololatraB.  Tometiam  qoia 
peccatores  per  opera  moraTiter  l 
rentor  diminotionem  pcenae  senaibili 
inferno,  ut  docent  D.  August.  hb.  de  patien- 
tia,  cap.  26,  et  D.  Thomas  3  part.  quast. 
89,  art.  6  .  ;  3,  quae  diminutio  ploria  ha- 
benda  est,  quam  praeservatio  a  malis  tem- 
poralibus. 


Confirmatur  urgentius,  quia  peccat-.-r 
per  opera  ex  aliqua  circumstantia  vitiati  ^**1 
meruerunt    non  semel  temporalia  bona  : 
ergo  a  fortiori  illa  mereri  valent  per  opera 
moraliter  bona,  et  nulla  circomstantia  vi- 
tiata.    Suadetur   antecedons    Primo,   qui  i 
obstetricea   .Kgypti   liberando  pueros  .; 
br  e  iram  meraerant  aliqai  I  tei  ut 

constit  Bxodi  l.Et  timen  vitiarunt  prac- 
dictum  opus  mentiendo  ,  et  peccando  ,  ut 
docet  I).  Aognatin.  K6.  mendactum, 

cap.    15.  [aia   re\ 

pugnanlu  Tyrum  m  j\  p- 

tum.  ut  '    /.  i 

tnihilominas  il  iexpugnati 

Tyri   peccavit ,  • 

l  ibidem  b  .iri.  sed 

domininm  temp 
ut  tradnnt  D, 

I.  Prin- 
r']>-  oap.  .  virtu- 

tum 

miniom  \  qoi  pi  i  virtutum 

ooera  f  e  1  ibant    prava  inti 
minand  .tu. 

121.  .'. 
rem.  Et  ad  prii  i  •..-.'■ 

: 

mminentia,  mom  eam  im- 

ii  meriti  eeeondom 

■    Kt  oppositom  •  _  :  ip- 

i  iraliter  dio 

qoati 

it  ;   at- 

•   meritom 

ibirent. 

nl  ir  D.  Augastin.  e1  D,  ]  .  al 

1 1  t  m1 

inl  :  , '.     / 

fecil     i  :i    ut    i 

man  i  in  vita  •  ir 

leriboa  vivi 

i 
moner  ;t  in  ho- 

mil.  de  Divite,  etl 
ille  aliq 

u  qoaqoam  ei  Al  r 

•  bona  in  vita  t 


DISP.  VI,  DUB.  VI. 


871 


«  cundam  expositionem,  qux  magis  facit  ad 
«  rem  przsentem),  hoc  potest  referri  ad  hoc, 
«  quod  patiatur  tolerabilius  judicium. 
«  Unde  dicit  August.  in  lib.  de  patient. 
«  Non  possumus  dicere  schismatico  :  Me- 
«  lius  fuisset,  ut  Christum  negando  nihil 
«  eorum  pateretur,  quae  passus  est  confi- 
«  tendo  :  sed  existimandum  est  tolerabi- 
«  lius  ei  futurum  judicium,  quam  si  Chris- 
«  tum  negando  nihil  eorum  pateretur.  » 
Quia  videlicet  negando  Christum  novum 
peccatum  committeret,  quo  acerbiori  judi- 
cio,  et  graviori  poenae  redderetur  obnoxius: 
vitando  autem  praedictum  peccatum  per 
confessionem  Christi ,  vitat  etiam  acrius 
judicium,  et  duriorem  poenam  ;  atque  ideo 
licet  non  mereatur,  consequitur  tamen  to- 
lerabilius  judicium.  Unde  adjecit  D.  Thom. 
«  Id  quod  ait  Apostolus  :  si  tradidero  cor- 
«  pus  meum,  itaut  ardeam,charitatem  au- 
«  tem  non  habuero,  nihil  mihi  prodest ; 
«  intelligitur  ad  regnum  coelorum  obti- 
«  nendum,  non  autem  ad  extremi  suppli- 
k  cii  judicium  tolerabilius  subeundum.  » 
Ad  confirmationem  negatur  antecedens  : 
cujus  probationes  non  urgent,  quia  nec  obs- 
tetrices,  nec  Babylonis  rex,  nec  Romani 
per  sua  opera  (sive  moraliter  undequa- 
que  bona,  sive  aliqua  circumstantia  vitiata) 
meruerunt  proprie  aliquod  bonum  tempo- 
rale  ;  sed  physice  tantum  assequuti  sunt  id, 
ad  quod  movebantur  a  Deo ;  quae  conse- 
quutiopotest  improprie  appellari  meritum, 
quia  est  motus  ad  rem,  quae  posset  habere 
rationem  mercedis.  Quo  sensu  asserit  D. 
Thom.  in  preesenti,  quod   praedicta  bona 


temporalia  cadunt  sub  merito  :  In  quan- 
tum,  inquit,  homines  moventur  a  Deo  ad 
aliqua  temporaliter  agenda,  in  quibus  suum 
propositum  consequuntur ,  Deo  favente.  Ad- 
dimus  etiam,  quod  D.  Thom,  loco  cit.  de 
regimine  Princip.  loquitur  de  merito  juxta 
sensum  antiquorum  Philosophorum  ,  et 
praecipuo  Aristotelis  in  5  Ethic.  qui  tan- 
tum  attendebant  ad  proportionem  inter 
meritum,  et  praemium  secundum  se,  non 
vero  ad  proportionem  inter  hominem  me- 
rentem,  et  Deum  praemiantem  :  nec  consi- 
derabant  statum  peccati,  et  peccatoris  in- 
dignitatem.  Nos  autem  loquimur  de  me- 
rito  theologice  accepto,  qua  ratione  non 
praescindit  a  conditione  merentis,  sed  po- 
tius  ab  illa  trahitsuum  valorem,  juxta  illud 
Genes.  4  :  Respexit  Dominus  ad  Abel,  et  ad 
munera  ejus  :  per  quod  significatur,  Deum 
prius,  et  magis  respicere  personam,  quam 
illius  opera.  Quam  expositionem  tradit  S. 
Doctor  quxst.  27,  de  Veritat.  art.  5,  in  corp. 
Et  haec  de  merito,  et  de  tota  Prima  Secundae. 
Quae  utinam  cedant  in  honorem  sanctissi- 
mae  Trinitatis,laudemque  omnium  Sancto- 
rum ,  praecipue  vero  Beatissimae  semper 
Virginis  Mariae  de  monte  Carmeli,  paren- 
tum  Eliae,  et  Theresiae,  ac  Beati  Joannis 
a  Cruce,  necnon  sanctissimi  Praeceptoris, 
et  Doctoris  nostri  D.  Thomae,  cujus  doc- 
trinae  si  quid  adversum  dixerimus,  liben- 
ter  revocamus.  Sed  et  in  primis,  si  his  quae 
Sancta  Romana  tenet  Ecclesia  (cujus  judi- 
cio  omnia  nostra  submittimus)  aliquid  dis- 
sonum,  vel  minus  consonum  exciderit,  ite- 
rum,  atque  iterum  retractamus. 


X,A,XJS     DEO 


INDEX  RERUM  ET  VERBORUM 


QUJE    IN   TOMO   X    CURSUS    SALMANTIGENSIS    TIIEOLOGICI    CONTINENTUR 


ln  quo  prior  numerus  paginam,  postremus  vero  marginales  numeros  designant. 


A. 


ACTUS.  Quomodo  habitui,    qualiterque 
potentiae  comparetur,  p.  588,  n.  82. 

Actus  cadens  sub  praecepto  potest  esse 
meritorius,  p.  679,  n.  18.  Actus  semi- 
plene  deliberatus  non  potest  esse  meri- 
torius,  p.681,  n.  23.  Hujusmodi  actus  potest 
habere  aliqualem  bonitatem  ,  ibid.,  n.  24. 
Ex  diversis  capitibus  habet  actus  esse  con- 
dignus,  et  esse  meritorius,  p.  695,  n.  50. 
Tripliciter  potest  aliquis  actus  ad  aliquem 
finem  referri,  p.718,  n.  2.  Actus  merito- 
rius  necessario  procedit  a  gratia,  p.  720, 
n.  6.  In  actibus  imperatis  a  charitate  repe- 
ritur  meritum  distinctum  ab  eo,  quod  est 
in  ipsis  actibus  charitatis,  p.  729,  n.  22. 
Praecipua,  etformalis  ratio  augescendi  me- 
ritum  rn  nostris  actibus  in  ordine  ad  vitam 
aeternam,  est  charitas.  Unde  nisi  crescant 
in  charitate,  nequeunt  in  meriti  ratione 
cre3cere,  p.  732,  n.  27.  Bonitas  moralis 
nostrorum  actuum  auget  meritum  respectu 
praemii  essentialis  in  genere  causae  mate- 
rialis,  p.  735,  n.  33. 

ADOPTIO.  In  quo  divina  adoptioab  hu- 
manadifferat,  p.  388,  n.  130. 

A6ENS.  Agens  per  motum  successivum 
coexi.stit  formae  corrumpendaj,  non  vero 
agena  por  mutationem  instantaneam,  p. 
n.  94.Agena  principalc  idipsum  debet 
praestaro  in  genere  c  tusae  efficientis,  quod 
finis  in  genere  caass  finalis,  p.  1  12,  n.  205. 

AMOk.  Non  ornnis  amor  proprius  est  vi- 
tiotOf,  p.  5  15,  n.  13. 

ANOELUS.    1'rimum  judicium  rogulans 
primam  volitionem,  etc.  nonestin 

te,  p.  258,  n.  358.  Frima  oorum 
volitio  circa  finem  .  upornaturalem  fuit  li- 
bera,  p  259,  a.  359.  Angelasin  primo  ins- 
tanti  non  meroif  per  amorem  Dei  natura- 

lorn,  p.  757,  o.  75. 

Salmanl.   Cili   ,    thcol.   tom.    X. 


ARBITRIUM.  Gratia  efficax  est  causa 
cooperationis  liberi  arbitrii,  p.  7,  n.  12. 

ATTRITIO.  Attritio  intra  sacramentum 
facit  hominem  de  attrito  contritum  habi- 
tualiter,  p.  532,  n.  329.  Tripliciter  potest 
ad  sacramentum  concurrere,  p.  590,  n.  85. 

AVERSIO.  Aversio  a  lege  divina  duplex  : 
et  similiter  correspondentia  ad  legem,  p. 
331,  n.  43. 

AUXILIUM.  Auxilium  efficax  non  esttale 
ab  effectu,  sed  antecedenter  ad  illum  habet 
aliquod  praedicatum,  per  quod  a  gratia  suffi- 
cienti  differat,  p.  2,  n.  2.  Nec  ex  eo,  quod 
conferatur  in  eo  tempore,  in  quo  per  scien- 
tiam  mediam  praevisum  est  habiturum  ef- 
fectum.  p.  40,  n.  58.  Auxilium  efficax  in 
statu  conditionato  habet  efficaciam  antece- 
dentem,  p.  42,  n.  60  et  sequenti.  Si  illam 
non  haberet,  voluntas  creata  posset  absque 
auxilio  efficaci  doterminari,  p.  44,  n.  64. 
Alia  sequerentur  absurda,  p.  47,  n.68.  Au- 
xilium  efficax  est  tale  ex  se,  et  ab  intrin- 
seco,  p.  47,  n.  128.  Efficaciam  gratiae  re- 
vocat  D.  Thom.  in  Dei  potentiam,  p.  95, 
n.  140.  Gratia  ab  intrinseco  efficax  non 
impodit  dari  omissionem  liberam,  et  pec- 
caminosam,  p.  181,  n.  257  et  sequentibus. 
Auxilium  efficax  est  liberum  causaliter, 
p.  186,  n.  265.  Auxilium  cx  se  efficax  non 
tollit  operis  difficultatem,  p.  192,  n.  272.  Nec 
excludit  orandinecessitatom,  p.  196,  n.  276 
et  sequentibus.  Nonconsistit  in  extrinseco 
decreto  Dei,  p.  201,  n.  289.  Sed  in  aliquo 
intrinsece  inhaerente,  ab  operationo  dis- 
tincto,  ot  ad  oam  physice  movente,  p.  208, 
n.  293  et  sequentibus.  Auxilium  moraliter 
applicana  non  excludit  auxilium  physice 
praemovons,  p.  229,  n.  318.  Auxilium  effi- 
<mx  dapliciter  considerari  potest,  p.  233,  n. 
322.  Nulla  croatura  potost  officore  princi- 
palilor  pliy.sic.,'  vel  miuimum  gratiao  auxi- 
lium,  p.  276,  n.  15. 


874 


INDEX  RERUM  ET  VERBORUM. 


Repugnat  primum  gratiac  auxilium  ca- 
dere  sub  merito  operis  immediate  ab  eo 
procedentis,  p.  807,  n.  23. 


B. 


BEATITUDO.  Beatitudo,  seu  glorificatio 
dupliciter  potest  considerari,  p.  652,  n.  39. 

BEATI.  Possunt  aliquod  gaudium  acci- 
dentale  acquirere,  p.  685,  n.  34. 

BONITAS.  Bonitas  moralis  potest  cres- 
cere  in  infinitum  syncathegorematice,  vel 
intensive,  p.  711,  n.  47. 

BONA.  Bona  temporalia  in  ordino  ad 
mcritum  dupliciter  considerari  valent,  p. 
790.  Qualiter  cadant  Bubmerito,  ibi  I. 

C. 

CARENTIA.  Carentia  diversimode  ha 
rationem  privationis  in  physieia,  ac  in  nao- 
ralibus,  p.  106,  n.  I 

CAl  SA.  [n  quo  differal  motio  ciusac- 
creatae  aniversalis  a  motione  prim 
p.  261,  n.  361.  Canaa  actu  caosans  triplici- 
ter  considerari  potest,  p.l  I,  n.  17.  Qoid  sit 
caasare  physice,  et  caasare  moraliter,  p. 
607,  ii.  Ii 

CER  1 1  n  00.  Moltiplex  certitndi 
ceptio  p.  28 1.  ii. l .  Certitudo  metaph] .-. 
ibid.  Certiiudo  moralis,   ibid.,   o.  2.  <x>ua? 
certitudo  propri  e  justificationis  n  q  liritar, 
ut  licite  aliqais  accedat  ad  Bacramenta,  p. 
289,  n.  15. 

CHARITAS.  tta  B€  h  ibel  respeci  i 
sicut  voluntas  i  animae 

p.720,  n.  6.  Charitas  asurpatur  vel  pro 
qaod  est  formaliter  Charitas,    vel  Bolam 
virtualiter,  p.  731,  n.  • 

Augmentum  extensivum  Charitatia  auf- 
ficit  ad  aagmentum  meriti,  p.  739,  a.  12. 
Charit  ts 

m>:i  solum  majoria  intensionis,  i  im 

extensionis,  specie  modali  diversos,  p.  3 
n.  50.  Major  gratia,  vel  Charitaa  | 
habitualia  non  efficit  majua   merituo 
parte  prasmii  easentialis,  bene  tamen  ei 
parte  prajmii   accidentalis,  p.  7l7,n. 
Ordinatio  virtualis  hominis  in  Deum  I 
per  actam  Charitatia  durat  per  totam    \  i- 
tam,  nisi  retractetar,  p,  '  ;uo- 

modo  maneat   tranaacto   actu   Charitatis, 
p.765,  n.  92.  Actus  charitatia  dupliciter  po- 
lest  ab  aliis  virtatibus  participari,  i 
n.  i.m   el  sequentibua.  Quomodo  Charitaa 
augeatur  per  actua  remiasos,  |  .775,  n.  1 16. 


Actus  Charitatia   ;  cere  mnjo- 

rem  gratiaj  int<  :n,  tam  extra,  quam 

intra  Sacramenturn,  ot  qu  fiat, 

p.  169,  n.  244,  <-t  sequentibus.  Accidit  actui 
Charitatis,  qaod    libore  eliciatur,  p. 
n.  232.  Eat  es-entialiter  meritorius,  p.471, 
n.  248.  An  actus  Charitatia et contritionia 
necessario  requirantur  ad  expellenda  ; 
cata  venialia,  p.  519,  n.  313.  Actus  contri- 
tionis,  etCharitatii  eliciti  in  i;. 
ficationem  procednnl  i  gratu.  ad 

quamdisponunt 

An  detur  ordu  inter  actum   Charitati 
actom  contrition 

CHRIS  :    -auset  gratian 

n.    1<>.   Christoa  meruit  tiam 

sua}  matris,  non  \>  rnitatisdignita- 

'■■  c  continuationem  i 

:ha- 
ritat.  tinui  elicuit   in 

prn:  eptionia  instanti,  fnit  di 

.  nn  habitualem,  •  t  ab  e  t  effe 
pror  baritatia 

Christi    Domini  qu  iliter    lit    meri 

:  tem 
sibi  n.  1 i. 

L   COgitV 

quid.  p.  20,  n.  Inatilis 

gr.it. 

n.  32.  Plarima  cx  ci  sequantur  inconve- 

venienti  i   . 

An  ooncursus  ; 
aliq 

dem  rationia  in  omnil 
ibid.  325,  Bl  irticulai 

bcUh  im,   ibi  i  >o!o 

ipitur  in  p; 
iiim: 

liter  distingoitar,   ibid.  nguitur 

etinm  ab  operatione,  ibi  ;ua- 

comj  primum,  p.  238.  n.  333.  An 

tive,  ibi  .  ni  - 

multalnc 

>N  i'Kl  1 ;  itritio,  i 

offen  821,  n. 

tamen 

CREATIO.  In  quo 
distinguatur,  j  .  *76,  u. 


1NDEX  RERUM  ET  VERBORUM. 


875 


D. 


DEUS.  Non  esset  omnipotens  si  non  pos- 
set  efficaciter  praQmovere  ad  actum  libe- 
rum,  p.  101,  n.  150.  Habet  supremum  et 
absolutum  dominium  supra  voluntatem 
creatam,  p.102,  n.  153  et  sequentibus.  Nisi 
nos  efficaciter  praemoveat ,  debet  nostras 
expectare  voluntates,  p.  1 14, 169.  Dupliciter 
potest  nos  determinare,  p.  190,  n.  269.  Du- 
pliciter  potest  impedire  pecccatum,  ibid. 
270.  Si  Deus  ageret  necessario ,  voluntas 
creata  non  ageret  libere,  p.244,  n.  338.  Si 
Deus  permitteret  peccatum  simul  cum  gra- 
tiacoexistere,  esset  causa  peccati,  p.  376,  n. 
112.  Deus  non  potest  remittere  peccatum 
mortale in slatu  purorum  commissum  juxta 
providentiam  illius  status,  p.  506,  n.  290. 
Necjuxta  eandem  providentiam  naturam 
per  longum  tempus  innocentem  posset  con- 
servare,  ibid. 

DISPOSITIO.  Qualis  connexio  requiratur 
inter  dispositionem  et  formam,  p.  615, 
n.  114  et  sequentibus.  An  dispositio  debeat 
immediate  afficere  subjectum  fcrmae, 
Ibid.  n.  1 16.  Post  vitam  potest  homo  sedis- 
ponere  ad  gratiam,  quam  in  vita  prome- 
ruit,  p.784,  n.  12. 


E. 


EFFECTTJS.  Aliqui  effectus  secundarii 
sunt,  a  quibus  primarii  separari  non  pos- 
sunt,  p.385,  n.  120. 

ELIAS.  Sanctus  P.  N.  Elias  est  in  statu 
merendi,  p.687,  n.37.  An  sit  aequalis  Apos- 
tolis  ingratia,  et  meritis,  p.  691,  n.  45. 

EXISTENTIA.  Suppositum  creatum  exis- 
tens  per  existentiam  divinam,  an  esset  sim- 
pliciter  impeccabile,  p.171,  n.  247. 


F. 


FIDES.  Actus  fidei,  et  spei  non  dependent 
essentialiter  a  gratia  sanctificante,  p.  1 13, 
n.  207.  Ad  justificationem  impii  requiritur 
actus  fidei,  p.542n.  5.  Sed  non  sufficit,  ibid., 
n.  8.  An  istai  propositiones,  Fides  jusii.fi- 
)la  fides  justificat,  admittendaa  sint, 
I  .  Kstprincipium  moriti,  p.722, 

n.  '■>.  Fidea  formata  non  praecedit  charita- 
tern,  p.724,  n.  14.  Quo  pacto  sit  proprietas 
grati;/:,  p.725,  n.  10.  Actus  fidei  praecedens 
im  charitati  esl  meritoriua  vitae  aeternaa 
in  babente  gratiam,  p.776,  n.  119. 


FIDELIS.  Quo  sensu  fidelis  habeat  certi- 
tudinem  infallibilem  suae  fidei,  p.289, 
n.  16. 


G. 


GRATIA.   Nulla  creatura  potest  princi 
paliter  gratiam  producere,  p.266,  n.  1.  Nec 
una  gratia  aliam  producere  valet,    p.268, 
n.  3.  Neque  augere,  p.275,  n.  14. 

Qualiter  gratia  destruat  offensam  Dei, 
p.332,  n.  45.  Opponitur  cum  peccato,  tam 
physice,  quam  moraliter,  p.388,  n.  131. 
Gratia  eminenter  est  aliquid  morale.  Ibid. 
n.  132.  Implicat  destructio  peccati  habitua- 
lis  hominis  elevati  ad  ordinem  supernatu- 
ralem  absque  infusione  gratiae,  p.436,  n. 
197.  Impossibilis  est  gratia  sanctificans  ab 
intrinseco  transiens,  p.447,  n.  213  et  p. 
461,  n.  231.  Gratia  potest  considerari  sub 
ratione  formae  naturalis,  vel  formae  liberae, 
p.579,  n.  72.  Omnes  actus  ejus,  qui  existit 
in  gratia,  moraliter  boni  sunt  meritorii 
vitae  aeternae,  p.752,  n.  66.  Gratia  potest 
esse  major  in  esse  gratiae,  quam  in  esse 
physico  formaliler,  p.784,  n.  lO.Estaequa- 
lis  in  esse  physico  virtualiter.  Ibid.  n.  11. 

Gratia  dupliciter  potest  vocari  prima,  p. 
791,  n.l.  Prima  gratia  auxilians  non  cadit 
sub  merito  de  condigno  operum  praeceden- 
tium.  Ibid.  n.  2.  Nec  etiam  prima  gratia 
sanctificans,  p.792,  n.  3.  Nec  sub  merito 
operum  subsequentium.  Ibid.  n.  4.  Repu- 
gnatgratiam  sanctificantemcaderesub  me- 
rito  de  condigno  operum  subsequentium, 
p.795,  n.  7,  et  p.799,  n.  12,  cum  sequenti- 
bus,  etp.  807,  n.  21.  Gratia  ut  peccatori 
conferendaest  infinita  in  rationo  beneficii, 
p.830,  et  seq.  n.  58  et  59. 

H. 

HOMO.  Homo  ex  speciali  revelatione 
certo  credere  potest  esse  in  gratia,  p.285,n. 
3.  Non  tenetur  credere  fide  divina  se  ha- 
bere  gratiam,  Ibid,  n.  5.  Nec  valet  de  hoc, 
seclusa  speciali  revelatione,  esse  certus  cer- 
titudine  fidei  divinaj  immediatae,  vel  me- 
diatae.  Ibid.  n.  0.  Nequit  habere  certitudi- 
nem  moralem  aequalem  certitudini,  qua 
credimus  esse  Rornam.  p.288,  n.  8.  Polest 
tamen  habere  certitudinem  moralem  simi- 
lem  certitudini,  qua  credimus  nos  esse 
baptizatos,  p.290,  n.  10. 

Homo  in  puria  conditus,  et  peccato  mor- 
tali  affectus,  absque  gratia  sanctificante  ne- 


876 


INDEX  RERUM  ET  VERBOIU/M. 


quit  potentia  consequenti  elicere  amorem 
naturalem  Dei  super  omnia,  nec  justificari 
absque  infusione  gratiac  sanctificantis,  p. 
504,  n.  287.  Ilomini  habenti  plura  peccata 
mortaiia  impossibile  est,  ut  remittatur 
unum,  et  non  remittantur  alia,  p.  50(J,  n. 
294. 

HUMANITAS.  In  quo  consistat  con- 
gruentia  humanitatis,  ut  assumeretur  a 
Verbo,  p.  418,  n.  131. 


f. 


IMPETRATIO.  Discrimen  inter  impetra- 
tionem,  et  meritum,  p.  8i  6,  n.  '."').  Distin- 
guitur  a  merito  de  congrno,  p.     13,  d.  76. 

INTELLECTUS.  Noster  intellectuj  mul- 
tipliciter  potest  considerari,  \.  335,  n.  11. 
Vide  hotno,  ti  gratia. 


.1. 


JUSTIFICATIO.    i  ,t    effectui   i 
grati;e,  p.  300,    init.  Duplex  ejai  acoeptio. 
Ibid.  Sanctificatio  interior,  et  pec  atorum 
remi..-i"  non se habent pun  mitanter 

in  justificatione  impii,       1     ml 
formales  gratiae  -  tnctificantis,  p.  322,  n 
Qratia  sanctificana  prastal  hot  in- 

dependenter  ah  alio  favore  I  >ei  distini  I 
ejus  infusione,  p.  324,  n.  36.  Ad  impiijot- 
tificationem  requiruntur  aliqui  ej 
per  quos  ad  justitiam  disponatur,  i 
n.  l.Actusqui  ex  parte  voluntatia  requi- 
rnntur,  p.  544.  Nonsemper  formaliter  in 
justificatione  adsunt,  p.  547,  n.  18,  19. 
est  necessarium,  ut  Binl  Bimul  in  instanti 
justificationis,  p.  '  I  ',  n.  -  ;.  Qualiter  justi- 
ficatio  impii  consistat  originaliter  in  grati  b 
infusione,  p.  566,  n.  •' :;.  Ordoet  nameros 
eorum,  qune  ad  impii  justificationem 
currunt,  p.  622,  n.  125.  Justificationea  im- 
pii,  ct  ii"ii  impii  specifice  distinguuntur, 
p.  633,  n.  8. 

Fieri  potest  per  ahsolutam  Dei  poten- 
tiam,  quod  impius  adultusjustificetur  abs- 
que  omni  dispositione actuali,  p. 55  l,  n.  34. 
Impius  extra  Sacramentum  nunquam  reci- 
pit  justitiam,  nisi  adeam  percharitatis,  aut 
contritionis  actus  disponatur,  p.  561, n. 
Actus  praeparantes  impium  ailgratiam  sunt 
dispositioncs  pbysicae,  et  physice  ad  ipsam 
gratiam  disponentes,  p.  608,  n.  106.  Etiam 
cum  lit  justificatio  intra  sacramentum.  p, 
Cll,  n.  109. 


Justificatio  impii  imj>ortat  essentia'.. 
duas  mutationes  reales  distinctas,  co:. 
quenterque  •  s    mot  . 

Nonest  motussuccessivus.etquare.  • 
n,  1  [.  Non  impli  lstifica- 

tio  impii,  Deo  ita  disponente,  fiat  in  tem- 
pore,  p.  642i  n. 

Justif.  irte  modi,  quu  Ct, 

non  -  majus  creatione,  j  .  1.34. 

Ex  parti 

k  Attentis  omnil  lute 

excellentior  jostificatio,  p.  (31.  n.38.  An 
justificatio  impii  sit  \  u  impii 

justificatione  :atio 

impii.ut  communiter  fit,  nonest  miraculum 
propi  i  ■  dii  t  un, 
t  rationem  mii 

miracul  sae,  p.     ' '. .  n. 
JUSTUS.  ar, 

:  i.  n.  1 1 1.  < imnisactu 

seq. 
1 15.  Ju  I  i-  per 

tum  charil  iti- 
D  ',  n.  1 17. 
Ju 

. 
i  i    t  ['.:.      .  pri- 

justum  meri  ^turi 

primam  gratian  i>ec- 

Ju 

3 

otentia 

.    n.   107.   I 

Potest  i.  ligno 

u  t  eond 

Justua 

tiam  non  n. 

etiam  de  potenl 

: eri,  p.  s  10,  ii.  7 1. 
.  impeti 


I 


LIBERTAS.  Grati  b  intrina 

efficax  non  tollil  n.  1 16. 

Lihertaa 


INDEX  RERUM  ET  VERBORUM. 


877 


tiae,  p.  101,  n.  151.  Non  omnis  suppositio 
antecedens  tollit  libertatem,  p.  122,  n,  181 
et  seq.  Differentia  inter  contingentiam  et 
libertatem  p.  244,  n.  337  et  n.  352. 

Posse  peccare  non  est  de  perfectione  li- 
bertatis,  p.  674,  n.  11. 

LUMEN.  Nullamexposcit  dispositionem 
ad  sui  receptionem,  p.  787,  n.  19. 

M. 

MACULA.  Qui  destruit  maculam  peccati, 
eadem  causalitate  destruit  offensam  Dei,  p. 
833,  n.  61. 

MARIA.  B.  V.  Maria,  et  Patres  merue- 
runt  de  congruo  Incarnationem  ChristiDo- 
mini,  p.  799,  n.  12.  Insigne  B.  Virginis 
Mariae  meritum,  p.689,  n.44. 

MERITUM.  Unde  dictum  p.665,  in  prin- 
cipio.  Variae  ejus  acceceptiones  ,  ibid . 
Ad  meritum  requiritur  operatio  positiva 
p.  669,  n.  1 .  Requiritur  etiam  aliquod  ge- 
nus  libertatis,  p.  672,  n.7.  Desideratur  quo- 
que,  quod  intercedat  inter  merentem,  et 
praemiantem  quidam  contractus,  seu  mo- 
dus  justitiae  commutativae,  p.  673,  n.  9.  Quae 
libertas  sufficiat,  ibid.  num.  10.  Ad  meri- 
tum  requiritur  status  viatoris,  p.682,n.26. 
Status  ad  merendum  perduratusqueadins- 
tans  separationis  animae  a  corpore,  p.  684, 
n.  32.  Animae  in  purgatorio  non  merentur, 
ibid.,  n.  33.  Acceptio  requiritur  ad  me- 
ritumde  condigno,  p.  693,  n.  47. 

Quid  sit  meritum,  p.  696,  n.  53.  Meritum 
nostrum  apud  Deum  non  est  ex  omni  parte 
meritum  simpliciter,  p.699,  n.  59.Rationes 
meriti  de  condigno,  et  de  congruo,  p.701, 
n.  1.  Discrimen  inter  merita  de  condigno, 
et  de  congruo,  p.  702,  n.  3.  Divisio  meriti 
in  meritum  de  congruo  ,  et  de  condi- 
gno  est  adaequata,  ibid.  n.  4.  Qualis  sit  prae- 
dicta  divisio,  p.  703,  n.  7.  Triplex  genus 
meriti  de  congruo,  ibid.  num.  9.  Duplex 
meritum  de  condigno,  p.  700,  n.  3,  init. 
disp. 

Meritaper  peccatum  mortificata,  per  sub- 

■  entem  justificationem  reviviscunt,   p. 

770,  n.  1.  Quomodo  hoc  fiat,  p.   783,  n.  9. 

Qnomodo  qaantam  ad  praemiam  accidentale 

reviviscant  merita,  p.  786,  n.  17.  Repugnat 

meritam   praecedere  saam  principium  p. 

n.  12  et  seq.Qaando  meritum  exerceat 

litatem  in  ordine  ad  praemium, 

p.  838,  n.  69.  Meritum  debet existere  tem- 

pore  <\>>(>  praemiom  confertur,  saltem  mo- 


raliter  in  acceptione  praemiantis,  p.  839, 
n.  70. 

MIRACULA.  A  soIoDeofieri  valent,  p. 
655,  n.  52.  Aperitur  specialis  ratio  consti- 
tutiva  miraculi,  p.  657,  n.  55.  An  justifica- 
tio  impii  sit  miraculum,  ibid. 

MOLINA.  Molinae  sententia  circa  effica- 
ciam  gratiae  refertur,  p.  1,  n.  I.  Senten- 
tiam  Molinae  esse  contra  D.  Augustinum 
ostenditur,  p.  2,  n.  4,   et  seq. 

MYSTERIUM.  Mysteria  nostrae  fidei  non 
possuntinvestigarilumine  naturali,p.  320, 
n.  2.  Quomodo  possint  repraesentari  per 
species  naturales,  ibid.  et  seq.  Continentur 
in  objecto  extensivo  nostri  intellectus,  p. 
324,  n.8.  Revelatio  Mysteriorumfidei  habet 
rationem  gratiae,  p.  334,  n.  14. 


N. 


NATURA  HUMANA.  Quare  natura  in 
puris  non  dicatur  integra,  p.  29,  n.  43.  Du- 
pliciter  potest  aliquid  naturae  deberi,  p.293, 
n.  25. 

Bonanaturae  non  manent  integra  post  pec- 
catum,  p.  300,  n.  287.  Natura  particularis 
nec  accidentaliter  potest  ab  alia  participari, 
p.  540,  n.59.  Vide  Status.  Ut  naturainfluat 
mediante  aliqua  virtute,  non  requiritur, 
quod  praedicta  virtus  in  ipsa  radicetur, 
p.  161,  n.  236. 

NECESSITAS.  Necessitas  infallibilitatis 
et  simpliciter  consequens  nostram  liberta- 
tem  ut  praehabitam  in  decreto  Dei,  et  in  au- 
xilioefficaci,  p.  186,  n.  265. 


0. 


OBLIGATIO.  Duplex  obligatio  subeundi 
pcenam  debet  in  peccatore  distingui,  p. 
402,  n.  149. 

OFFENSA.  Offensa  Dei  est  simpliciter 
infinita  infmitate  ordinissuperioris,  p.830, 
n.  57.  Et  ideo  nequit  remitti  per  meritum 
creaturae  ab  aeterno  durans,  ibid.  Conser- 
vatur  a  peccatore,  p.  833,  n.  61. 

OMISSIO.  Discrimen  inter  omissionem 
bonam,  et  malam,  p.  669,  n.  2.  Inter  pri- 
vativam,  et  negativam,  p.  679,  n.  17. 

OPUS.  Ex  duplici  capite  magnum,  vel 
maximum  dici  valet,  p.  6  19,  n.  33.  Opus 
metu  factum  potestesse  meritorium,  p.681, 
n.  21.  Condignitas,  aut  valor  operum  du- 
plex,  scilicet  quoad  sufficientiam,  et  quoad 
efficaciam,  p.  820,  n.  52. 


878 


INDEX  RERUM  ET  VERBORUM. 


P. 


PARVULI.  Ad  justificationem  parvulo- 
rum  aliquae  dispositiones  physicac-  concur- 
runt,  et  quaenam  illacsint,  p.  010,  n.  l11^. 
Vide  Ilomo,  et,  Status. 

PECCATORES.  Peccatores  non  possunt 
bona  temporalia  mereri,  p.866,  112.  Vide 
Jlomo,  et  Status. 

PECCATl  M.  Peccatumhabitualeestter- 
minus  a  quo  justificationis  irnpii,  p.  300, 
n.  1.  In  quo  essentia  peccati  habitualis  mor- 
talis  consistat,  p.  .'301,  n.  3  et  seq.  In  quo 
essentia  peccati  actualis  consistat,  p.  ' 
n.  15.  Peccatum  actuale,  et  babituale  non 
sunt  ejusdem  ralionis  ap<  J    -        bene 

tamen  moraliter,  ibid.  num.  16. 

In  justificatione  impii  vere  auferuntnr 
peccata  mortalia,  p.  312,  n.  20.  Peccatum 
actuale,  et  gratia  habitualifl  in  nullo  ins- 
tanti  coexistunt,  p.  351,  n.  75.  Quon 
causet  privationem  gratiae,  p.  364,  n. 
Qualiter  opponantur  gratia  el  peccatum  ac- 
tuale,  p.  366,  n.  (.>'">.  Nequeunt  de  potentia 
absoluta  ineodem  subj»  ristere,  ibid. 

et  seq.  97.  Peccatum  non  estaliquid  pure 
mortale,  p.809,  n.  132,  i  taa  itum  ho- 

minis  elevati  a  1  finem  supernatai 
etiam  contra   legem  oaturalem,  p. 
n.  156. 

Peccatum  veniale  habituale  in  quo  con- 
sistat,  p.   307,  n.  13.  Et  u  r,  p, 

511,  n.  299.  Peccatam  originale  in  quo 
consistat,  »>.  112,  n.  164. 

Peccatum  mortale  commiasam  abhomine 
condito  in  puris  non  poteet  deetrai  aht 
intrinseca  illius  mutatione,  p.  176,  n.  ! 
Nec  abeque  aliqaasapernaturalip 
mutatione  potesl  deleri,  p   179,  n.  21 6.  I 
catum  commissum  contra  Deum  auctorem 
naturalem,  Deum  auctorem  Bupernaturalem 
offendit,  p.  180,  n.257,  •  Nequil  etiam 

depotentia  absoluta  sine  gratiasanctificante 
aboleri,  p,  195,  n.  276,  in  quo  peccatum  mor- 
tale  commissum  in  stata  paroram  consis- 
tat,  ibid,  n.  277. 

Nequit  peccatum  veniale  hujus  status 
remitti  absque  remissionemortalia,  p.513, 
n.  303.  Nequit  per  actus  naturales  deleri, 
ibid.  n.  301.  Destructio  peccati  venialia  de- 
bet  fieri  pcr  aliquid  ox  natura  sua  cum 
ipso  incompossibilo,  p.  515,  n.  306.  Quidsit 
illud  incomposaibile  cum  peocato  veniali, 
p.  516,  n.  307.  Peccatum  veniale  por  acci- 


dens  potest  puniri   pcena  aetero  i,  p. 
n.  317. 

Peccatum  habituale  non  poteal  desinere 
per  ultimumsui  esse,  | 
tamen  peccatum  actuule,   ibid.   num.   31. 
Vide  R  w  Ittio. 

PERSONA.  Dignitas  personalis  auget 
meritum,  non  vero  habituali-,  p.  750,  n. 
03. 

I''  > tentia.  Potentia  obedientialii  qui  1 
sit,  p.    281,   n.  21. 

PILECEPTUM.  Efficax,  et  virtuali*  re- 
latio  hominis,  et  omnium  suorum  in  Deum 
cadit  sub  praecepto  charitati  t 

et  fosius  p.  75  9,  n.  107  et  I 

PR  riNATl  niai 

grat.  7,  D. 

PRIORITAS.  rriplex  pri<  l  78,  n. 

7 1  .  t  seqq. 
PRIVATIO.   Privatio   grati»  duplicil 
:  lerari  valel   p.  31 1,  n.  1 3 

cipiphysice,  vel  inorah  1.  n.    19.  ln 

statu  purorum  dari  privatiogra 

.  -tilicant. 


AUTAS.   Dupliciter  ,  intelligi 

aliqaam  quaiil  atem,  p. 

416,  n.  211. 


REUQIOSI.  Religiosi  citius    surgunt  i 
| 

REMISSI» ».  1  . 
sio,p.  397, n.  1  12.  I 

:ti   morl  ili-  lutrin- 

ris  mut  yn- 

tia  abeolota,  i!  ..  144.  Impoaaibilis 

etiam  eal  rei 

intrinaeca  mutation  .  qui  illud 

traxit,  p.  411,   n.   162.    !;• 
mortalie 
n.  2 

Kemie 
menta,  {    526,  n.  322  el 
ae  i-  Ad  venialiam  remist 
canaa  Eormalisre  [airits 
nem  mortalium :  aliunde vero  ploaexigant 
mortali.i.  p.  528,  n.  .    ;  ni- 

hilcadal  mediuui  interinfuaion< 
culpa  remissionem,  p.  567,  n.  I  diter 

remiasio  peccati  ins  joati- 


INDEX  RERUM  ET  VERBORUM. 


879' 


ficationis,  ibid.  n.  55,  et  p.  624,  n.-  129. 
Qualiter  destructio  peccati  praecedat  infu- 
sionem  gratiae,  p.  625,  n.  131. 

REMUNERATIO.    Remunerare  merita 
ad  quam  virtutem  pertineat,  p.  697,  n.  54. 


S. 


SACRAMENTUM.    Sacramenta  causant 
gratiam  in  instanti,  p.  648,  n.  33. 

SCIENTIA.  Communia  scientiae  mediae 
principia,  p.  38,  n.  56  et  57.  Juxta  scientiae 
mediae  principia  non  ideo  Deus'  movet  effi- 
caciter,  quia  sit  omnipotens  p.  55,  n.  79. 
Scientia  media  non  cohaeret  cum  summa 
Dei  potentia,  ibid.  n.  80.  Inducit  necessita- 
tem  absolutam,  p.  56,  n.  81.  Tollit  subor- 
dinationem  creaturae  ad  Deum,  ibid.  n.  82. 
Quae  sunt  Dei,  creaturae  arrogat,  p.  57,  n. 
83.  Ex  ea  infertur,  possibile  esse  non  solum 
metaphysice,  sei  etiam  mortaliter,  quod 
Deus  nequeat  hominem  convertere,  p.  60, 
n.  86.  Gratia  a  scientia  media  dependens 
nequit  cum  divina  providentia  conciliari, 
p.  65,  n.  93.  Nullamcomponit  difficultatem 
ex  pluribus,  quae  in  compositione  gratiae 
cum  libero  arbitrio  occurrunt,p.77,et  seqq. 
a  num.  122,  usque  ad  126  et  p.  106,  n.  158 
et  p.  200,  n.  280.  Quam  grata  olim  Semi- 
pelagianis  fuerit,  p.  117,  n.  174. 


U. 


UNIO.  Ad  gratiam  unionis  nulla  requi- 
ritur  dispositio,  p.  618,  n.  119. 


V. 


VIRTUS.  Nulla  creatura  valet  habitus 
virtutum  supernaturalium  principaliter 
physice  producere,  p.  275,,  n.  13.  Neque  au- 
gere.  Ibid.  n.  14. 

Qua  pacto  actus  virtutis  possit  attingere 
suum  objectum  in  absentia  charitatis,  p. 
464,  n.  235.  Nequeunt  virtutes  attingere 
modum  rectitudinis  suorum  actuum,  quin 
eorum  simul  attingant  entitatem,  p.  587,  n. 
81. 

Ut  actus  reliquarum  virtutum  sint  me- 
ritorii  beatitudinis,  debent  saltem  virtua- 
liter  referri  in  finem  charitatis,  p.  718,  n. 
3.  In  moralibus  prudentia  informat  alias 
virtutes;  in  Theologicis  charitas,  p.  722, 
n.  10.  Quomodo  haec  formatio  fiat,  p.  762, 
n.  85,  et  seq.  Soli  charitati  competere  va- 
let,  p.  763,  59  et  seq.  Omnes  virtutes,  tam 
acquisitae,  quam  infusae  eliciunt  actus  in- 
trinsece  formatos  ex  imperio  charitatis,  p. 
730,  n.  24,  etp.  761,  n.  84.  Actus  formalis 
charitatisnon  necessario  requiritur,  ut  aliao 
virtutesformentur  per  charitatem,  p.  778. 
n.  123,  et  seq. 

VISIO.  In  quo  differant  actus  visionis 
beatae,  et  charitatis  ab  aliis  actibus  super- 
naturalibus,  d.  464,  n.  235. 

VOLUNTAS.  Voluntas  creata  non  potest 
frustrare  auxilium  efficax,  p.  176,  n.  253. 
Qualiter  moveat  caeteras  animae  virtutes, 
p.  206,  n.291.  Duplex  voluntatis  determi- 
natio,p.211,  n.297;  Stante  indifferentia  ju- 
dicii  voluntatem  moveri  necessario  est  im- 
possibile,  p.  257,  n.  357. 

Voluntas  formatur,  et  modificatur  a  gra- 
tia,  et  charitate,  ut  possit  elicere  actus  for- 
matos  in  ordine  ad  finem  supernaturalem, 
p.  703,  n.  88. 


i  hi  KELLIS. 


TYMS  A.    VROMANT. 


'% 


1 


■xvv  ■ 


* 


^-- 


/ 


% 


><m 


B^ 


k  X 


*       ■'*'.*» 


*f 


+&b 


*  -• 


•'i,  •'*'.:  > 


-  * 


»*       \ 


. 


. 


v-,r 


*%'*% 


*VV1 


\  -•  • 


r  *• 


/    *